Giáo trình Nhập môn Công nghệ phần mềm - Chương 1: Tổng quan về Công nghệ phần mềm - Lương Trần Hy Hiến

COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 1 HIENLTH Chủ đề 1: Tổng quan về CNPM COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 2 HIENLTH Mục tiêu • Biết được những khái niệm thiết yếu trong CNPM. • Biết được về một qui trình phần mềm cơ bản. • Biết được tổ chức nhân sự và vai trò của từng thành viên trong hệ thống. • Biết được các loại tài liệu kỹ thuật. COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 3 HIENLTH Nội dung • Khái niệm về Phần mềm • Khái niệm về Chất lượng phần mềm • Khái niệm về Công nghệ phần mềm • Khái niệm về Quy trình phần mềm COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 4 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Ví dụ: xét một số phần mềm sau – Phần mềm quản lý học sinh cấp 3. – Phần mềm quản lý thư viện. – Phần mềm quản lý nhà sách. – Phần mềm quản lý khách sạn. – Phần mềm quản lý phòng mạch tư. – Phần mềm quản lý sổ tiết kiệm. – Phần mềm quản lý giải vô địch bóng đá. – Phần mềm quản lý bán vé chuyến bay. – Phần mềm quản lý các đại lý. – Phần mềm xếp thời khóa biểu. – COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 5 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Phần mềm dưới góc nhìn của người sử dụng: – Chương trình thực thi được trên máy tính hoặc các thiết bị chuyên dụng khác, nhằm hỗ trợ cho các nhà chuyên môn trong từng lĩnh vực chuyên ngành thực hiện tốt hơn các thao tác nghiệp vụ của mình. – Ví dụ: • PM QL bán hàng: hỗ trợ lập chứng từ hóa đơn, đơn đặt hang, quản lý doanh thu, in báo cáo, • PM QLSV trường ĐH: quản lý hồ sơ sinh viên, kết quả học tập, xét tốt nghiệp, học phí, COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 6 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Môi trường triển khai phần mềm – Máy tính: Desktop, Laptop, – Thiết bị chuyên dụng: • Thiết bị di động: PDA, Pocket PC, Điện thoại di động • Các thiết bị chuyên dụng khác: set-top box, router, firewall (phần cứng) • Hỗ trợ làm tốt hơn các thao tác nghiệp vụ: – Tin học hóa nghiệp vụ hiện đang làm thủ công, – Cải tiến chức năng nghiệp vụ hiện đang được thực hiện trên máy tính, – Đề ra, xây dựng và triển khai chức năng nghiệp vụ mới COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 7 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Phần mềm dưới góc nhìn của chuyên viên Tin học: – Đây là một hệ thống bao gồm 3 thành phần cơ bản: • Thành phần giao tiếp • Thành phần xử lý • Thành phần lưu trữ cần được xây dựng để thực hiện theo yêu cầu của người sử dụng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 8 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Thành phần giao tiếp (Giao diện): – Cho phép tiếp nhận các yêu cầu về việc sử dụng phần mềm từ người sử dụng (chọn công việc muốn thực hiện và cung cấp các dữ liệu nguồn liên quan đến công việc đó), từ các thiết bị thu thập dữ liệu (cân, nhiệt kế, tế bào quang điện), hoặc từ các phần mềm khác. – Cho phép trình bày các kết quả của việc thực hiện các yêu cầu cho người dùng (kết quả của công việc khi thực hiện trên máy tính) hoặc điều khiển hoạt động các thiết bị điều khiển (đóng/mở cửa, dùng hay cho chuyển động) – Một cách tổng quát, thành phần giao tiếp cho phép nhập/xuất thông tin cùng với hình thức trình bày/giao tiếp tương ứng. – Mục tiêu chính của thành phần này là đưa thông tin từ thế giới bên ngoài phần mềm (người sử dụng, các thiết bị, phần mềm khác) và bên trong, hoặc ngược lại. COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 9 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Thành phần xử lý: – Kiểm tra tính hợp lệ của thông tin nguồn được cung cấp từ người dùng theo các quy định ràng buộc trong thế giới thực • Ví dụ: chỉ cho mượn tối đa 3 quyển sách, mỗi lớp học không quá 50 học sinh – Tiến hành xử lý cho ra kết quả mong đợi theo quy định tính toán có sẵn trong thế giới thực • Ví dụ: quy tắc tính tiền phạt khi trả sách về, quy định tính tiền điện, trả góp khi mua nhà – Hoặc tiến hành xử lý theo thuật giải tự đề xuất • Ví dụ: xếp thời khóa biểu tự động, nén ảnh, phát sinh nước cờ của máy tính COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 10 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Thành phần xử lý: – Việc xử lý dựa trên thông tin nguồn từ người sử dụng cung cấp • Ví dụ: tính nghiệm phương trình bậc 2 dựa trên các hệ số nhập vào hoặc dữ liệu lưu trữ có sẵn • Ví dụ: tính tồn kho dựa trên các phiếu nhập xuất đã lưu trữ hoặc cả hai • Ví dụ: tính tiền phạt dựa trên ngày trả sách được nhập vào và thông tin về loại sách đã được lưu trữ – Việc xử lý cho ra kết quả có thể dùng để xuất cho người dùng xem qua thành phần giao diện, hay lưu trữ lại qua thành phần lưu trữ, hoặc cả hai COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 11 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Một cách tổng quát, thành phần xử lý là hệ thống chuyên xử lý tính toán, biến đổi dữ liệu, – dùng thông tin nguồn từ các thành phần giao diện (chức năng nhập) hay thành phần dữ liệu (chức năng đọc); – Kiểm tra tính hợp lệ (chức năng kiểm tra) và sau đó tiến hành xử lý (chức năng xử lý) – nếu cần thiết – Để cho ra kết quả sẽ được trình bày thông qua thành phần giao diện (chức năng xuất) hoặc lưu trữ lại trong thành phần dữ liệu (chức năng ghi) COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 12 HIENLTH Khái niệm về phần mềm • Thành phần lưu trữ (thành phần dữ liệu) – Cho phép lưu trữ lại (chức năng ghi) các kết quả đã xử lý • Ví dụ: Việc mượn sách đã được kiểm tra hợp lệ, bảng lương tháng đã được tính trên bộ nhớ phụ với tổ chức lưu trữ được xác định trước • Ví dụ: tập tin có cấu trúc, tập tin nhị phân, cơ sở dữ liệu – Cho phép truy xuất lại (chức năng đọc) các dữ liệu đã lưu trữ phục vụ cho các hàm xử lý tương ứng – Một cách tổng quát thành phần dữ liệu là hệ thống chuyên đọc ghi dữ liệu cùng với mô hình tổ chức lưu trữ dữ liệu tương ứng. Mục tiêu chính của thành phần này là chuyển đổi dữ liệu giữa bộ nhớ chính và bộ nhớ phụ COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 13 HIENLTH Khái niệm lớp phần mềm • Lớp phần mềm: – Lớp phần mềm là hệ thống các phần mềm trên cùng một lĩnh vực hoạt động nào đó – Do cùng lĩnh vực hoạt động nên các phần mềm cùng lớp thường có cấu trúc và chức năng tương tự nhau • Mục tiêu của ngành Công nghệ Phần mềm – Xây dựng được phần mềm có chất lượng – Dễ dàng xây dựng phần mềm mới từ các phần mềm có sẵn cùng lớp COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 14 HIENLTH Chất lượng phần mềm Phần mềm Con người Phần cứng Phần mềm khác Tính đúng đắn Tính đúng đắn: - Đầy đủ - Chính xác Dưới góc nhìn của Người sử dụng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 15 HIENLTH Chất lượng phần mềm Phần mềm Con người Phần cứng Phần mềm khác Tính tiện dụng Tính tiện dụng: - Dễ học - Dễ sử dụng - Giao diện trực quan - Tự nhiên Tính đúng đắn Dưới góc nhìn của Người sử dụng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 16 HIENLTH Chất lượng phần mềm Phần mềm Con người Phần cứng Phần mềm khác Tính hiệu quả Tính hiệu quả: - Tối ưu sử dụng CPU* - Tối ưu sử dụng bộ nhớ* - Tối ưu sử dụng thiết bị Tính đúng đắn Tính tiện dụng Dưới góc nhìn của Người sử dụng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 17 HIENLTH Chất lượng phần mềm Phần mềm Con người Phần cứng Phần mềm khác Tính tương thích Tính tương thích: - Import/Export dữ liệu - Tương tác Tính đúng đắn Tính tiện dụng Tính hiệu quả Dưới góc nhìn của Người sử dụng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 18 HIENLTH Chất lượng phần mềm Phần mềm Con người Phần cứng Phần mềm khác Tính tiến hóa Tính tiến hóa: một trong các tính chất quan trọng nhất được quan tâm xem xét trong ngành Công nghệ Phần mềm Tính đúng đắn Tính tiện dụng Tính hiệu quả Tính tương thích Dưới góc nhìn của Người sử dụng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 19 HIENLTH Chất lượng phần mềm Phần mềm Con người Phần cứng Phần mềm khác Tính tiến hóa Tính đúng đắn Tính tiện dụng Tính hiệu quả Tính tương thích Dưới góc nhìn của Người sử dụng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 20 HIENLTH Chất lượng phần mềm Tính dễ kiểm tra: việc kiểm tra các thành phần phù hợp với yêu cầu phần mềm là dễ dàng nhất có thể được Tính dễ sửa lỗi: khi có sự không phù hợp (so với yêu cầu) trong quá trình kiểm tra một thành phần, việc phát hiệu chính xác “vị trí lỗi” và sửa lỗi là nhanh nhất có thể được. Tính dễ bảo trì: khi cần nâng cấp, cải tiến một thành phần (theo yêu cầu mới), việc cập nhật phần mềm là nhanh, chính xác nhất có thể được và đặc biệt là cố gắng hạn chế ảnh hưởng đến các thành phần khác Tính tái sử dụng: các thành phần đã thực hiện có thể dùng lại trong các phần mềm cùng lớp (hoặc cùng lĩnh vực) với thời gian và công sức ít nhất có thể được Dưới góc nhìn của chuyên viên Tin học COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 21 HIENLTH Phát triển của Công nghệ phần mềm • Giai đoạn 1 (1950 – giữa 1960) – Xử lý theo lô, xử lý tập trung, ít xử lý phân tán, ít sửa đổi phần mềm • Giai đoạn 2 (từ giữa 1960 đến giữa 1970) – Hệ thống đa chương trình và đa nguời dùng – Bắt đầu cuộc “khủng hoảng” phần mềm • Giai đoạn 3 (từ giữa 1970 đến giữa 1980) – Sự phát triển và sử dụng rộng rãi máy tính cá nhân – Sự phát triển của các công ty phần mềm • Giai đoạn 4 (từ giữa 1980 đến nay) – Phần cứng ngày càng phát triển – Hệ thống phần mềm ngày càng đa dạng, phong phú, xử lý ngày càng phức tạp, công nghệ ngày càng phát triển COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 22 HIENLTH Cuộc khủng hoảng phần mềm • Số lượng các phần mềm tăng vọt (do sự phát triển của phần cứng: tăng khả năng, giá thành hạ) • Có quá nhiều khuyết điểm trong các phần mềm được dùng trong xã hội: – Thực hiện không đúng yêu cầu (tính toán sai, không ổn định) – Thời gian bảo trì nâng cấp quá lâu, chi phí cao, hiệu quả thấp – Khó sử dụng – Thực hiện chậm – Không chuyển đổi dữ liệu giữa các phần mềm – COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 23 HIENLTH Cuộc khủng hoảng phần mềm • Một số kết luận: – Việc tăng vọt số lượng phần mềm là điều hợp lý và sẽ còn tiếp diễn – Các khuyết điểm của phần mềm có nguồn gốc chính từ phương pháp, cách thức và quy trình tiến hành xây dựng phần mềm: • Cảm tính: mỗi người theo một phương pháp riêng • Thô sơ, đơn giản: chỉ tập trung vào việc lập trình mà ít quan tâm đến các công việc cần làm khác (khảo sát hiện trạng, phân tích yêu cầu, thiết kế) • Thủ công: còn thiếu các công cụ hỗ trợ quy trình phát triển COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 24 HIENLTH Các định nghĩa về CNPM • Bauer [1969]: SE là việc thiết lập và sử dụng các nguyên lý công nghệ đúng đắn để thu được phần mềm 1 cách kinh tế vừa tin cậy vừa làm việc hiệu quả trên các máy thực. • Parnas [1987]: SE là việc xây dựng phần mềm nhiều phiên bản bởi nhiều người. • Sommerville [1995]: SE là một nguyên lý kỹ nghệ liên quan đến tất cả các mặt (lý thuyết, phương pháp và công cụ) của sản phần mềm COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 25 HIENLTH Các định nghĩa về CNPM • IEEE [1993]: 1. việc áp dụng phương pháp tiếp cận có hệ thống, bài bản và được lượng hóa trong phát triển, vận hành và bảo trì phần mềm; 2. nghiên cứu các phương pháp tiếp cận được dùng trong (1) • Pressman [1995]: SE là bộ môn tích hợp cả quy trình, các phương pháp, các công cụ để phát triển phần mềm máy tính COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 26 HIENLTH Công nghệ phần mềm • Khái niệm: – Công nghệ phần mềm là ngành khoa học nghiên cứu về việc xây dựng các phần mềm có chất lượng với chi phí hợp lý trong khoảng thời gian hợp lý • Đối tượng nghiên cứu: – Quy trình công nghệ – Phương pháp xây dựng phần mềm – Công cụ hỗ trợ phát triển phần mềm Công nghệ phần mềm Phương pháp Công cụ Quy trình COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 27 HIENLTH Công nghệ phần mềm • Các đối tượng nghiên cứu của Công nghệ phần mềm : – Quy trình phần mềm: • Hệ thống các giai đoạn mà quá trình phát triển phần mềm phải trải qua, • với mỗi giai đoạn cần xác định rõ: – Mục tiêu, kết quả nhận từ giai đoạn trước đó, – Kết quả chuyển giao cho giai đoạn kế tiếp – Phương pháp phát triển phần mềm: • Hệ thống các hướng dẫn cho phép từng bước thực hiện một giai đoạn nào đó trong quy trình phần mềm – Công cụ và Môi trường phát triển phần mềm: • Hệ thống các phần mềm trợ giúp trong lĩnh vực xây dựng phần mềm • Hỗ trợ các chuyên viên tin học trong các bước xây dựng phần mềm theo một phương pháp nào đó với một quy trình được chọn trước COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 28 HIENLTH Quy trình Công nghệ Phần mềm • Xây dựng phần mềm cần phải thực hiện theo trình tự nào? • Cần bao nhiêu người tham gia? Vai trò của từng thành viên? Tổ chức quản lý các thành viên? • Giao tiếp giữa các thành viên trong hệ thống? Quy trình Công nghệ Phần mềm – Software Development Process COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 29 HIENLTH Qui trình Công nghệ phần mềm 29 Phần mềm Yêu cầu phần mềm Lập trình Thiết kế Lập trình Phân tích Thiết kế Lập trình Phân tích Thiết kế Lập trình Kiểm tra 1 2 3 4 COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 30 HIENLTH Quy trình Công nghệ Phần mềm COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 31 HIENLTH Quy trình Công nghệ Phần mềm Bộ phận tiếp nhận yêu cầu của khách hàng Business Analyst • Làm thế nào để tiếp nhận chính xác yêu cầu của khách hàng? • Làm thế nào để đặc tả đúng yêu cầu của khách hàng? • Làm thế nào để giao tiếp, tương tác với bộ phận phát triển hệ thống? • Làm thế nào để kiểm tra hệ thống phát triển đúng theo yêu cầu trước khi thực hiện triển khai đến khách hàng? COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 32 HIENLTH Quy trình Công nghệ Phần mềm Bộ phận phát triển phần mềm Developer • Làm thế nào để thiết kế hệ thống đúng với yêu cầu của người dùng? • Làm thế nào để giao tiếp, tương tác với các thành viên trong bộ phận phát triển phần mềm? • Làm thế nào để quản lý, theo dõi tiến trình thực hiện phần mềm? COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 33 HIENLTH Quy trình Công nghệ Phần mềm Developm ent Business Analyst Bộ phận phát triển phần mềm Bộ phận tiếp nhận yêu cầu của khách hàng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 34 HIENLTH Quy trình Công nghệ Phần mềm COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 35 HIENLTH Qui trình Công nghệ phần mềm • Phân tích: Mô tả mức phát thảo các thành phần của phần mềm (đã có yêu cầu) • Thiết kế: Mô tả mức chi tiết các thành phần của phần mềm (đã phân tích) • Lập trình: Thực hiện các thành phần của phần mềm (đã thiết kế) • Kiểm tra: kiểm chứng các thành phần của phần mềm (đã thực hiện) 35 COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 36 HIENLTH Mô hình thác nước Khảo sát Phân tích Thiết kế Cài đặt Kiểm tra Triển khai Bảo trì COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 37 HIENLTH Giai đoạn khảo sát Khảo sát Kết quả: Nội dung: • Xác định quy trình xử lý nghiệp vụ • Thu thập biểu mẫu thống kê Tài liệu đặc tả kiến trúc hệ thống: • Yêu cầu chức năng • Yêu cầu phi chức năng • Kiến trúc hệ thống COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 38 HIENLTH Giai đoạn khảo sát (tt) Xét Hệ thống quản lý giáo vụ tại trường đại học • Qui trình xử lý nghiệp vụ – Xử lý nhập học – Xử lý nhập điểm – Xử lý sinh viên tốt nghiệp – Quản lý giảng viên • Báo biểu thống kê – Hồ sơ sinh viên – Hồ sơ giảng viên – Bảng điểm sinh viên – Bảng điểm theo lớp – Danh sách lớp – . COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 39 HIENLTH Giai đoạn khảo sát (tt) Kết quả • Yêu cầu chức năng: – Lưu trữ những thông tin gì ? – Tra cứu theo tiêu chuẩn nào ? – Xử lý tính toán theo công thức nào ? – Kết xuất, thống kê ? • Yêu cầu phi chức năng: – Cài đặt trên môi trường nào ? Windows ? Web ? – Sử dụng hệ quản trị cơ sở dữ liệu nào ? • Access/SQL Server/Oracle/DB2 – Sử dụng công nghệ gì ? • Java/.NET/Delphi/PHP/ COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 40 HIENLTH Giai đoạn khảo sát (tt) Xét hệ thống quản lý giáo vụ trường đại học: • Kiến trúc hệ thống: – Windows Application – Database Server Database Server Windows App Windows App COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 41 HIENLTH Giai đoạn khảo sát (tt) Xét hệ thống quản lý giáo vụ trường đại học: • Kiến trúc hệ thống: – Web Server – Database Server – Client Web Server Database Server Client 1 Client 2 Client 3 COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 42 HIENLTH Giai đoạn phân tích Phân tích Kết quả: Nội dung: • Phân tích khả thi • Xây dựng mô hình dữ liệu mức quan niệm • Xây dựng mô hình xử lý Hồ sơ phân tích: • Mô hình ERD (CDM) • Mô hình DFD • Phương án triển khai hệ thống COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 43 HIENLTH Giai đoạn phân tích (tt) Xét hệ thống quản lý giáo vụ trường đại học: • Phương án triển khai - PA1 Database Server Module Sinh viên Module Giảng viên Printer Server COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 44 HIENLTH Giai đoạn phân tích (tt) Xét hệ thống quản lý giáo vụ trường đại học: • Phương án triển khai – PA2 Database ServerModule Sinh viên Module Giảng viên Printer Server COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 45 HIENLTH Giai đoạn phân tích (tt) Xét hệ thống quản lý giáo vụ trường đại học: • Phương án triển khai – PA3 Database ServerModule Sinh viên (NV B phụ trách) Printer Server Module Giảng viên (NV A phụ trách) COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 46 HIENLTH Giai đoạn phân tích (tt) Xét hệ thống quản lý giáo vụ tại trường đại học: • Mô hình thực thể kết hợp (ERD) 0,n 0,n 0,n 0,n SinhVien MaSV HoTenSV NgaySinh NoiSInh MonHoc MaMon TenMon Nganh MaNganh TenNganh Khoa MaKhoa TenKhoa Mon hoc nganh SoTinChi Dang Ky Hoc Mon Lan HocKy NienKhoa Diem ... Quan Huyen MaQuan TenQuan Tinh Thanh MaTinh TenTinh CDM – Conceptual Data Model ERD – Entity Relationship Diagram COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 47 HIENLTH Giai đoạn phân tích (tt) Xét hệ thống quản lý giáo vụ tại trường đại học: • Mô hình xử lý DFD Người dùng Hồ sơ sinh viên Nhập thông tin SV Kiểm tra thông tin SV Thông tin sinh viên H ồ s ơ s in h v iê n Yêu cầu tạo mới nhập sinh viên COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 48 HIENLTH Thiết kế Kết quả: Nội dung: • Thiết kế dữ liệu • Thiết kế xử lý • Thiết kế giao diện Hồ sơ thiết kế: • Mô hình PDM • Kiến trúc Module • Hệ thống chức năng • Hệ thống giao diện Giai đoạn thiết kế COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 49 HIENLTH Giai đoạn thiết kế (tt) Xét hệ thống quản lý giáo vụ tại trường đại học: • Mô hình vật lý (PDM) PDM – Physical Data Model SinhVien MaSV MaQuan MaKhoa MaNganh HoTenSV NgaySinh NoiSInh MonHoc MaMon TenMon Nganh MaNganh MaKhoa TenNganh Khoa MaKhoa TenKhoa Mon hoc nganh MaMon MaNganh SoTinChi Dang Ky Hoc Mon MaSV MaMon Lan HocKy NienKhoa Diem Quan Huyen MaQuan MaTinh TenQuan Tinh Thanh MaTinh TenTinh COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 50 HIENLTH Giai đoạn thiết kế (tt) Kiến trúc phân hệ - Module Hệ thống quản lý Sinh viên Phân hệ Sinh viên Phân hệ Giảng viên COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 51 HIENLTH Giai đoạn thiết kế (tt) Hệ thống chức năng Module Quản lý Sinh viên Quản lý sinh viên Danh sách SV Quản lý khóa học Quản lý đăng ký học phần Quản lý học phí COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 52 HIENLTH Giai đoạn thiết kế (tt) Hệ thống giao diện phân hệ sinh viên: COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 53 HIENLTH Giai đoạn thiết kế (tt) Hệ thống giao diện phân hệ sinh viên: COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 54 HIENLTH Giai đoạn thiết kế (tt) Module quản lý sinh viên: COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 55 HIENLTH Giai đoạn thiết kế (tt) Hệ thống giao diện phân hệ Giảng viên: COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 56 HIENLTH Giai đoạn thiết kế (tt) Hệ thống giao diện phân hệ Giảng viên: COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 57 HIENLTH Cài đặt Kết quả: Nội dung: • Tạo CSDL • Tạo giao diện • Cài đặt các xử lý • Source code: Giao diện DLL ActiveX Control Sample Database • Chương trình: EXE, Web App Giai đoạn cài đặt COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 58 HIENLTH Kiểm tra Kết quả: Nội dung: • Kiểm lỗi • Kiểm lỗi phân hệ • Kiểm lỗi hệ thống • Roadmap • Test plan • Test case • Bug • Test report Giai đoạn kiểm tra COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 59 HIENLTH Triển khai Kết quả: Nội dung: • Đóng gói sản phẩm • Cài đặt thử nghiệm với dữ liệu thật của khách hàng • Hướng dẫn sử dụng • Chương trình cài đặt • Tài liệu hướng dẫn cài đặt • Tài liệu hướng dẫn cấu hình hệ thống Giai đoạn triển khai COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 60 HIENLTH Sưu liệu/Tài liệu liên quan • Tài liệu kỹ thuật – Tài liệu khảo sát – Tài liệu phân tích – Tài liệu thiết kế – Tài liệu hướng dẫn lập trình – Tài liệu hướng dẫn đóng gói chương trình • Tài liệu hướng dẫn người dùng – Broche – Installation guide – User Manual – Release Notes – Upgrade or Hot fixing guide (Version History) COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 61 HIENLTH Bảo trì Kết quả: Nội dung: • Hỗ trợ sữa lỗi • Theo dõi thay đổi yêu cầu • Nâng cấp • Tài liệu hướng dẫn giải quyết sự cố • Tài liệu hướng dẫn nâng cấp • Hostfix / Service Pack Giai đoạn bảo trì COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 62 HIENLTH Mô hình thác nước mở rộng Khảo sát Phân tích Thiết kế Cài đặt Kiểm tra Triển khai Bảo trì COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 63 HIENLTH Quy trình Prototype Xác định yêu cầu “Thiết kế nhanh” Xây dựng Prototype Đánh giá và xác định rõ yêu cầu Phát triển phần mềm COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 64 HIENLTH Quy trình xoắn ốc Tiếp xúc Khách hàng Lập kế hoạch Phân tích rủi ro Phân tích, thiết kế Xây dựng và triển khai Đánh giá của khách hàng COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 65 HIENLTH Quy trình xoắn ốc • Qui trình được biểu diễn ở dạng xoắn ốc thay vì một dãy các hoạt động với quay lui. • Mỗi lần lặp trong xoắn ốc biểu diễn một pha trong qui trình. • Không có các pha cố định như đặc tả hay thiết kế - số lần lặp trong xoắn ốc được chọn phụ thuộc vào nhu cầu. • Các rủi ro được đánh giá và giải tỏa một cách rõ ràng xuyên suốt qui trình. COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 66 HIENLTH Quy trình phát triển lặp 66 Chúng ta có thể chia nhỏ phần mềm ra làm nhiều giai đoạn thay vì làm một lần từ đầu đến cuối. COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 67 HIENLTH CASE • Computer-aided software engineering (CASE) là các công cụ phần mềm được chuẩn hóa để hỗ trợ các qui trình phát triển và tiến hóa phần mềm. • Tự động hóa các hoạt động – Trình soạn thảo đồ họa cho phát triển mô hình phần mềm; – Thư viện dữ liệu để quản lý các thực thể thiết kế; – Trình xây dựng GUI cho việc xây dựng giao diện người dùng; – Trình gỡ lỗi để hỗ trợ tìm lỗi; – Trình dịch tự động để tạo phiên bản mới của một chương trình. COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 68 HIENLTH Phân loại CASE • Phân loại giúp chúng ta hiểu được các kiểu công cụ CASE khác nhau và sự hỗ trợ của chúng cho các hoạt động trong qui trình. • Góc nhìn chức năng – Các công cụ được phân loại theo chức năng cụ thể của chúng. • Góc nhìn qui trình – Các công cụ được phân loại theo các hoạt động của qui trình mà nó hỗ trợ. • Góc nhìn kết hợp – Các công cụ được phân loại theo tổ chức của chúng thành các đơn vị kết hợp. COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 69 HIENLTH Câu hỏi 1. Phân biệt khoa học máy tính với Công nghệ Phần mềm? 2. Phân biệt Công nghệ Hệ thống với Công nghệ Phần mềm? 3. Quy trình phần mềm là gì? 4. Mô hình Quy trình phát triển phần mềm là gì? COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 70 HIENLTH Câu hỏi (tt) 5. Xây dựng một sản phẩm phần mềm phải đầu tư những chi phí nào ? COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 71 HIENLTH Câu hỏi (tt) 5. Xây dựng một sản phẩm phần mềm phải đầu tư những chi phí nào ? COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 72 HIENLTH Bài tập 1. Xét phần mềm giải bài tập về đa thức. Giả sử chỉ xét chức năng tính đạo hàm một đơn thức P(x) = a.xn (với a là số thực, n là số nguyên không âm), theo qui tắc tính đạo hàm Q(x) = P’(x) = n.a.xn-1 2. Viết chương trình giải phương trình bậc 2 3. Xét phần mềm quang hình học, giả sử chỉ xem xét chức năng xác định ảnh của một vật qua một thấu kính. Cho biết công thức xác định ảnh: 1/d + 1/d’ = 1/f 4. Chức năng xác định hình chiếu điểm M trên đường thẳng d 72 COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 73 HIENLTH References Bài giảng này có tham khảo: • Slide bài giảng “Nhập môn Công nghệ Phần mềm”, Trần Ngọc Bảo, ĐH Sư phạm TpHCM. • Slide bài giảng “Xây dựng phần mềm hướng đối tượng”, Trần Minh Triết, ĐH KHTN TpHCM. • Slide bài giảng Kỹ nghệ phần mềm, ĐH Công nghệ, ĐHQG Hà Nội. COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 74 HIENLTH Câu hỏi và thảo luận COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 75 HIENLTH Tổ chức nhân sự Project Manager Product ManagerTester Architect Developer COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 76 HIENLTH Development Teams Infrastructure Architect Solution Architect Project Manager Developer Tester End User COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 77 HIENLTH Tổ chức nhân sự COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 78 HIENLTH Vai trò của các thành viên COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 79 HIENLTH Business Analyst • Vai trò – Tiếp nhận, thu thập tài liệu mô tả yêu cầu của khách hàng • Yêu cầu chức năng • Yêu cầu phi chức năng – Nắm được toàn bộ các qui trình hoạt động của hệ thống – Chuyển giao yêu cầu và hỗ trợ cho các thành viên COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 80 HIENLTH Business Analyst • Công việc – Làm việc trực tiếp với khách hàng để xác định toàn bộ yêu cầu của hệ thống – Hỗ trợ các thành viên trong quá trình xây dựng kịch bản demo, bộ dữ liệu test, – Tiếp nhận yêu cầu cập nhật của khách hàng trong quá trình bảo trì – Xây dựng hồ sơ đặc tả yêu cầu – Xây dựng các kịch bản khai thác COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 81 HIENLTH Business Analyst • Phần mềm sử dụng – Power Designer • Business Process Model • Requirement Model • Use – Case diagram – Rational RequisitePro – Microsoft Office • Word • Excel • Visio • Publisher • Power Point – Workflow – Visual Team System • Business Analyst Role COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 82 HIENLTH Project Manager • Vai trò – Lập và theo dõi kế hoạch thực hiện dự án • Thời gian • Nhân sự • Ngân sách – Phân công, theo dõi và hỗ trợ các thành viên trong dự án – Quản trị rủi ro COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 83 HIENLTH Project Manager • Công việc – Lập kế hoạch thực hiện dự án – Làm việc trực tiếp với Business Analyst để nắm được yêu cầu, kế hoạch thực hiện triển khai dự án – Làm việc với Architect để xác định kế hoạch chi tiết cho giai đoạn cài đặt phần mềm – Làm việc với Developer để xây dựng kế hoạch chi tiết cho giai đoạn cài đặt phần mềm – Làm việc với nhóm test để xây dựng kế hoạch chi tiết cho giai đoạn kiểm chứng phần mềm. COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 84 HIENLTH Project Manager • Phần mềm sử dụng – Project Management • Microsoft Office Project 2013 • Microsoft Project Professional 2013 • Microsoft Project Web Access 2013 • Microsoft Sharepoint Portal 2013 • Microsoft Windows Sharepoint Service – eTimeMachine Solution • eTimeMachine Enterprise • ETM.NET • eTimeMachine Workflow • eTimeMachine PathFinder – Primavera COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 85 HIENLTH Project Manager • Phần mềm sử dụng – Source Code Management • Visual Sourcesafe – Visual Team System • Project Manager Role COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 86 HIENLTH Architect • Vai trò – Thiết kế kiến trúc hệ thống phần mềm – Thiết kế prototype – Thiết kế giao diện(mô hình) – Thiết kế dữ liệu(mô hình) – Thiết kế xử lý (mô hình) COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 87 HIENLTH Architect • Công việc – Chọn kiến trúc hệ thống • Mô hình 1 lớp, 2 lớp, 3 lớp • Windows, Web,.. – Thiết kế kiến trúc hệ thống • Kiến trúc các phân hệ • Chức năng của mỗi phân hệ – Thiết kế giao diện – Thiết kế xử lý – Thiết kế dữ liệu COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 88 HIENLTH Architect • Công việc – Ước lượng chi phí: nhân sự, thời gian thực hiện – Làm việc với Project Manager xây dựng kế hoạch chi tiết cài đặt phần mềm – Hỗ trợ nhóm Test chuẩn bị môi trường test, cài đặt cấu hình hệ thống – Hỗ trợ Techincal writer viết các sưu liệu kỹ thuật, hướng dẫn cài đặt triển khai hệ thống COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 89 HIENLTH Architect • Phần mềm sử dụng – Power Designer • Conceptual Data Model • Physical Data Model • Object-Oriented Model (UML Model) – Rational Rose (IBM Rational) • UML Model – Microsoft Project • Web Access • Sharepoint – Workflow – Visual Team System • Architect Role COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 90 HIENLTH Developer • Vai trò – Tham gia vào giai đoạn cài đặt phần mềm – Thực hiện kiểm tra đơn vị (Unit Test) – Sửa lỗi(Bug) • Công việc – Sử dụng công cụ và môi trường phát triển phần mềm để viết code • Tạo giao diện (Dos/Win/Web) • Viết code xử lý COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 91 HIENLTH Developer • Công việc – Sử dụng các Third-party Component để phát triển tạo giao diện ứng dụng • ComponentOne • Infragistics • Intersoft – Sử dụng các bộ thư viện SDK để viết xử lý • Pocket PC SDK • DirectX SDK • OpenGL SDK COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 92 HIENLTH Developer • Công việc – Sử dụng hệ quản trị cơ sở dữ liệu để cài đặt cơ sở dữ liệu • Table • View • Stored procedure • – Tạo báo cáo, thống kê theo biểu mẫu (Report) – Sửa lỗi (Bug) phát sinh từ tester COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 93 HIENLTH Developer • Phần mềm sử dụng – IDE (Integrite Development Environment) • Visual studio.Net 2008/2010/2013 • Borland Delphi • NetBean • Jbuilder • PHP • . COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 94 HIENLTH Developer • Phần mềm sử dụng – DBMS (Database Management System) • Access • SQL Server 2005/2008/2012/2014 • Oracle 9i/10g/11g/12c • My SQL • DB2 (IBM) COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 95 HIENLTH Developer • Phần mềm sử dụng – Report Tool • Crystal Report • Data Dynamic Report • ComponentOne Report – Project Management Tool • Developer Role – Workflow • Developer Role – Visual Team System • Developer Role COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 96 HIENLTH Tester • Vai trò – Kiểm lỗi phần mềm – Kiểm lỗi bản đóng gói – Kiểm lỗi tài liệu • User guide • Installation Guide • Release Notes • Troubleshooting COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 97 HIENLTH Tester • Công việc – Chuẩn bị môi trường test • Windows XP, 2000, 2003, 2008 • Linux • IE, FireFox, Netscape, Mozilla • Test Database, Test data – Viết test case – Thực hiện test các test case trong từng môi trường khác nhau – Mô tả Bug và chi tiết các bước để tạo ra bug – Theo dõi quá trình Fix Bug – Báo cáo kết quả test COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 98 HIENLTH Tester • Phần mềm sử dụng – Web testing • Test Manager Role • Tester Role – Automation Test – Load testing – Code Analysis – Project Management Tool • Tester Role – Workflow • Tester role COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 99 HIENLTH Packer • Vai trò – Làm việc với Developer, Architect, Tester để chuẩn bị bản đóng gói • Redistribute Component • Runtime Library • DB Script, – Đóng gói phần mềm – Làm việc với Tester để tiến hành kiểm lỗi và sửa lỗi bản đóng gói COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 100 HIENLTH Packer • Phần mềm sử dụng – InstallShield – Wise Install – Project Management Tool • Packer Role – Workflow • Packer role – COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 101 HIENLTH Technical Writer • Công việc – Viết các tài liệu kỹ thuật • Tài liệu khảo sát • Tài liệu phân tích • Tài liệu thiết kế • Tài liệu hướng dẫn lập trình • Tài liệu hướng dẫn đóng gói chương trình – Tài liệu hướng dẫn người dùng • Broche • Installation guide • User Manual • Release Notes • Upgrade or Hot fixing guide (Version History) COMP1026 – Introduction to Software Engneering – Chapter 01 - 102 HIENLTH Technical Writer • Phần mềm sử dụng – Microsoft Office – eHelp/RoboHelp – HTML Help/Help Workshop – PageMaker – Acrobat Writer/Distiller – Project Management Tool • Technical Role – Workflow • Technical role –