Giáo trình Tổng quan về Tài chính doanh nghiệp

không bằng nhau: FV’ = PV1 (1 + i)n + PV2 (1 + i)n-1 + …. + PVn (1 + i) => Hay Trong đó: FV’: giá trị tương lai của chuỗi tiền tệ trả đầu kỳ PVt : khoản tiền phát sinh ở thời điểm đầu kỳ thứ t i, n như đã nêu trên b) Giá trị tương lai của một chuỗi tiền tệ đầu kỳ Trường hợp các khoản tiền phát sinh ở đầu mỗi kỳ bằng nhau: (PV1= PV2 = … = PVn = A) Hoặc qua một số bước biến đổi có thể viết công thức dưới dạng: Trong đó: FV’: giá trị tương lai của chuỗi tiền tệ trả đầu kỳ A : giá trị khoản tiền đồng nhất phát sinh ở đầu các kỳ i, n : như đã nêu trên Ví dụ: Một doanh nghiệp có nghĩa vụ phải thanh toán một khoản tiền 101.304.000đ vào thời điểm sau 5 năm. Doanh nghiệp muốn lập một quỹ trả nợ bằng cách hàng năm gửi đều đặn số tiền vào ngân hàng với lãi suất tiền gửi 8%/năm (theo phương pháp tính lãi kép). Vậy doanh nghiệp phải gửi vào ngân hàng mỗi năm bao nhiêu tiền để cuối năm thứ 5 có đủ tiền trả nợ? Ví dụ: Giả sử số tiền gửi đều đặn hàng năm bằng A, trong 5 năm (bắt đầu từ thời điểm ngày hôm nay).  Ta có: 4.1.2. Giá trị hiện tại của tiền. 4.1.2.1. Giá trị hiện tại của một khoản tiền. Giá trị hiện tại của 1 khoản tiền (còn gọi là hiện giá) là giá trị của khoản tiền phát sinh trong tương lai được quy về thời điểm hiện tại (thời điểm gốc) theo 1 tỷ lệ chiết khấu nhất định. Trong đó: PV : Giá trị hiện tại của khoản tiền phát sinh trong tương lai. FVn : Giá trị khoản tiền tại thời điểm cuối kỳ n trong tương lai. i : Tỷ lệ chiết khấu hay tỷ lệ hiện tại hoá. n : Số kỳ chiết khấu. : được gọi là hệ số chiết khấu hay hệ số hiện tại hoá, nó biểu thị giá trị hiện tại của 1 đồng phát sinh ở cuối kỳ thứ n trong tương lai và được ký hiệu là p(i,n). Nhận xét Thời điểm phát sinh khoản tiền càng xa thời điểm hiện tại thì giá trị hiện tại của khoản tiền càng nhỏ. Tỷ lệ chiết khấu hay tỷ lệ hiện tại hoá càng lớn thì giá trị hiện tại của khoản tiền càng nhỏ. 4.1.2.2. Giá trị hiện tại của một chuỗi tiền tệ. a). Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ cuối kỳ Trường hợp các khoản tiền phát sinh ở cuối mỗi kỳ không bằng nhau: Hoặc a). Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ cuối kỳ Công thức trên còn có thể viết dưới dạng: Trong đó: PV: Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ cuối kỳ FVt: Giá trị của khoản tiền phát sinh ở cuối kỳ thứ t . i: Tỷ lệ chiết khấu n: Số kỳ a). Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ cuối kỳ Trường hợp các khoản tiền phát sinh ở cuối mỗi kỳ bằng nhau: Khi các khoản tiền phát sinh ở các thời điểm cuối mỗi kỳ trong tương lai đều bằng nhau (FV1 = FV2 = … = FVn = A) thì giá trị hiện tại của các khoản tiền đó có thể xác định bằng công thức: a). Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ cuối kỳ Hoặc qua một số bước biến đổi có thể viết công thức dưới dạng: Trong đó: PV: Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ cuối kỳ A: Giá trị khoản tiền đồng nhất phát sinh ở cuối các kỳ trong tương lai i, n như đã nêu trên. Có thể sử dụng bảng tra tài chính số IV để xác định giá trị của biểu thức với các giá trị tương ứng i và n. b). Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ đầu kỳ. Trường hợp các khoản tiền phát sinh ở đầu mỗi kỳ không bằng nhau: => Hoặc Trong đó: PV/: Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ đầu kỳ FVt: Giá trị của khoản tiền phát sinh ở thời điểm đầu kỳ (đầu năm) t trong tương lai i: Tỷ lệ chiết khấu 1 kỳ n: Số kỳ b). Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ đầu kỳ. Trường hợp các khoản tiền phát sinh ở đầu mỗi kỳ bằng nhau (FV1 = FV2 = … = FVn = A): => Hoặc qua một số bước biến đổi có thể viết công thức dưới dạng: Trong đó: PV/: Giá trị hiện tại của chuỗi tiền tệ đầu kỳ A: Giá trị khoản tiền đồng nhất phát sinh ở đầu các thời kỳ trong tương lai 4.1.3. Xác định lãi suất 4.1.3.1. Lãi suất thực Ví dụ: Một ngân hàng đưa ra mức lãi suất huy động tiền gửi 10%/năm và thực hiện tính lãi 6 tháng một lần theo phương thức lãi nhập vốn. Một khách hàng gửi số tiền 10 triệu đồng với lãi suất 6 tháng (nửa năm) là 5% thì sau 6 tháng (nửa năm) số tiền của khách hàng sẽ là 10,5 triệu đồng .Trong thời gian 6 tháng (nửa năm) tiếp theo số tiền của khách hàng sẽ là 11,023 triệu đồng . Ví dụ: Như vậy tiền lãi của cả năm sẽ là: 10x5% + 10,5x5% = 0.5 + 0,525 = 1,025 (triệu đồng) Và lãi suất thực của cả năm sẽ là: Ta có Công thức chung để tính lãi suất thực tế năm Trong đó: ief:Lãi suất thực tế tính theo năm i: Lãi suất danh nghĩa tính theo năm m: Số lần (số kỳ) tính lãi trong năm Và khi đó giá trị tương lai của khoản tiền đầu tư sau n năm với nhiều lần tính lãi trong năm theo phương thức lãi nhập vốn sẽ là: FVn = PV(1+ief)n Hay 4.1.3.2 Xác định lãi suất theo năm khi lãi suất của kỳ trả lãi nhỏ hơn 1 năm. Trong trường hợp lãi suất được quy định theo kỳ (tháng, quý, 6 tháng) và trong năm quy định nhiều kỳ tính lãi tương ứng thì lãi suất năm được xác định như sau: i = (1 + iK)m – 1 Trong đó: i: Lãi suất tính theo năm iK: Lãi suất quy định tính theo kỳ nhỏ hơn 1 năm (1tháng, quý, 6 tháng) m: Số lần (số kỳ) tính lãi trong năm Ví dụ: Một doanh nghiệp vay ngân hàng một khoản tiền 100 triệu đồng lãi suất 6 tháng là 6%, trong thời hạn 3 năm( theo phương pháp tính lãi kép). Hỏi khi đến hạn thanh toán doanh nghiệp phải trả cho ngân hàng số tiền là bao nhiêu? inăm = (1 + 6%)2 – 1 = 12,36% Số tiền doanh nghiệp phải trả cho ngân hàng khi đến hạn thanh toán: 100 x (1 + 12,36%)3 = 141,852 (triệu đồng) Hay 100 x (1 + 6%)2x3 = 141,852 (triệu đồng) 4.2. Tỷ suất sinh lời và rủi ro 4.2.1. Tỷ suất sinh lời - Tỷ lệ sinh lời được đo lường như là mức lợi nhuận mà các nhà đầu tư dự tính (hy vọng) sẽ đạt được trong tương lai so với khoản tiền đầu tư ban đầu. - Tỷ lệ sinh lời được tính toán theo kỳ hạn (1 tháng, 1 quý, 1 năm…). - Tỷ suất sinh lời mà nhà đầu tư đòi hỏi (kỳ vọng) được xác định trên cơ sở: Lãi suất thực + Tỷ lệ lạm phát + Tỷ lệ rủi ro 4.2.1. Tỷ suất sinh lời Nếu gọi: G: Giá bán hiện hành 1 cổ phiếu trên thị trường G1: Giá bán 1 cổ phiếu dự tính cuối năm 1 d1: Lợi tức cổ phiếu nhà đầu tư hy vọng nhận được năm 1 Ta có tỷ suất sinh lời mà nhà đầu tư kỳ vọng trong năm: Trong đó: : tỷ suất cổ tức : tỷ lệ chênh lệch giá 4.2.1. Tỷ suất sinh lời Nếu công ty có lợi tức cổ phần tăng đều đặn hàng năm thì tỷ lệ tăng giá sẽ đúng bằng tỷ lệ tăng cổ tức. Vì vậy Trong đó: re: Tỷ suất sinh lời kỳ vọng của nhà đầu tư g: Tỷ lệ tăng cổ tức đều đặn hàng năm d1, G : Đã nêu ở trên 4.2.2. Rủi ro và đo lường rủi ro. 4.2.2.1. Rủi ro. Trong hoạt động kinh doanh, các doanh nghiệp luôn phải đối mặt với những biến cố không chắc chắn trong tương lai có thể gây tổn thất, thiệt hại cho doanh nghiệp. Chẳng hạn như các yếu tố: lạm phát, sự biến động của lãi suất, tỷ giá hối đoái, sự thay đổi thị hiếu của người tiêu dùng… đã tác động mạnh mẽ đến môi trường kinh doanh, từ đó đã tác động đến giá trị tài sản, công nợ và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Người ta thường nói đó là rủi ro. Rủi ro là một sự ngẫu nhiên xuất hiện các biến cố không mong đợi. Trên góc độ tài chính, rủi ro có thể được xem như là khả năng xuất hiện các khoản thiệt hại về tài chính. 4.2.2.1. Rủi ro. Giả sử có một nhà đầu tư với số tiền 100 triệu đồng đang dự định một kế hoạch đầu tư. Ông ta dự định đầu tư 100 triệu đồng vào trái phiếu của chính phủ với tỷ suất lợi tức là 10%, cuối năm thứ nhất nhà đầu tư có chắc chắn 110 triệu đồng và việc đầu tư coi như có rủi ro thấp nhất (mặc dù vẫn còn khả năng rủi ro khác có thể xảy ra đối với nhà đầu tư như lạm phát…). Một phương án đầu tư khác cũng với số tiền 100 triệu đồng tỷ suất sinh lời ước tính trung bình là 25% nhưng có nhiều khả năng có thể xảy ra: - Khả năng xấu nhất: Nhà đầu tư chỉ thu lại được số tiền 50 triệu đồng. - Khả năng tốt nhất: Nhà đầu tư có thể thu được 200 triệu đồng. Ta có: - Tỷ suất sinh lời trong trường hợp xấu nhất - Tỷ suất sinh lời trong trường hợp tốt nhất 4.2.2.2. Đo lường rủi ro a. Phân phối xác suất Để đo lường nguy cơ tổn thất tài chính có thể xảy ra do sự biến động của các yếu tố, người ta có thể sử dụng nhiều biến tài chính khác nhau như: thu nhập của doanh nghiệp, tỷ suất sinh lời của tài sản hoặc luồng tiền vốn… Tỷ suất sinh lời của tài sản (Rt): Tập hợp tất cả các giá trị có thể có của rt được mô tả qua hàm phân phối xác suất. Phân phối xác suất là một mô hình liên kết xác suất và tỷ suât sinh lời của các tình huống. Giả sử hai khoản đầu tư A và B với vốn đầu tư ban đầu đều là 100 triệu đồng. Có thể xem xét sự phân phối xác suất của tỷ lệ sinh lời của hai khoản đầu tư này như sau: Sự phân bố xác suất trong bảng trên là rời rạc vì tỷ lệ sinh lời có thể xảy ra là có hạn. M«n häc tµi chÝnh doanh nghiÖpCh­¬ng 5®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp 5.1. Tæng quan vÒ ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. 5.2. x¸c ®Þnh dßng tiÒn cña dù ¸n. 5.3. ®¸nh gi¸ lùa chän dù ¸n ®Çu t­. 5.1. Tæng quan vÒ ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. 5.1.1. Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. 5.1.2. C¸c lo¹i ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. 5.1.3. C¸c yÕu tè chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. 5.1.4. Tr×nh tù ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. 5.1.1. Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. * Kh¸i niÖm: - VÒ mÆt kinh tÕ: - Trªn khÝa c¹nh c¸ nh©n: - Trªn gãc ®é cña doanh nghiÖp. §Æc ®iÓm cña ®Çu t­ dµi h¹n: - §TDH ph¶i øng ra mét l­îng vèn t­¬ng ®èi lín, sö dông cã tÝnh chÊt l©u dµi. - §Çu t­ lu«n g¾n víi rñi ro. - Môc tiªu ®Çu t­ lµ lîi nhuËn. 5.1.2 C¸c lo¹i ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. 5.1.2.1 Theo c¬ cÊu vèn ®Çu t­.- §Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n.- §Çu t­ vÒ vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt.- §Çu t­ gãp vèn liªn doanh dµi h¹n vµ ®Çu t­ vµo tµi s¶n tµi chÝnh.5.1.2.2 Theo môc tiªu ®Çu t­. - §Çu t­ h×nh thµnh DN.- §Çu t­ më réng quy m« kinh doanh.- §Çu t­ chÕ t¹o s¶n phÈm míi.- §Çu t­ thay thÕ hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc.- §Çu t­ ra bªn ngoµi. 5.1.3 C¸c yÕu tè chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t­ dµi h¹n cña doanh nghiÖp. ý nghÜa cña ®Çu t­ dµi h¹n: C¸c nh©n tè chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn Q§ §TDH: ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n­íc… ThÞ tr­êng vµ sù c¹nh tranh. L·i suÊt vµ thuÕ trong kinh doanh. Sù tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ. Møc ®é rñi ro cña ®Çu t­. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiªp 5.1.4 Tr×nh tù ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ dµi h¹n *Nh÷ng c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Ó ®i ®Õn mét Q§ §T cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc cña DN: Ph©n tÝch t×nh h×nh, x¸c ®Þnh c¬ héi ®Çu t­ X¸c ®Þnh môc tiªu ®Çu t­. LËp dù ¸n ®Çu t­. §¸nh gi¸, thÈm ®Þnh dù ¸n vµ lùa chän dù ¸n ®Çu t­. Ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ 5.2 X¸c ®Þnh dßng tiÒn cña dù ¸n. 5.2.1 C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n khi x¸c ®Þnh dßng tiÒn cña dù ¸n. Xem xÐt trªn gãc ®é tµi chÝnh: ®Çu t­ lµ qu¸ tr×nh ph¸t sinh ra c¸c dßng tiÒn: + Dßng tiÒn ra: + Dßng tiÒn vµo: -C¸c nguyªn t¾c: + §¸nh gi¸ dù ¸n cÇn dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ dßng tiÒn t¨ng thªm do dù ¸n ®em l¹i. + Ph¶i tÝnh ®Õn chi phÝ c¬ héi khi xem xÐt dßng tiÒn cña dù ¸n. + Kh«ng ®­îc tÝnh chi phÝ ch×m vµo dßng tiÒn cña dù ¸n. + Ph¶i tÝnh ®Õn yÕu tè l¹m ph¸t khi xem xÐt dßng tiÒn. + Anhr h­ëng chÐo: Dßng tiÒn thuÇn cña d­ ¸n ®Çu t­ §­îc x¸c ®Þnh lµ chªnh lÖch gi÷a dßng tiÒn vµo cña dù ¸n ®Çu t­ vµ dßng tiÒn ra cña dù ¸n Dßng tiÒn thuÇn Dßng tiÒn vµo (thu) Dßng tiÒn ra (chi) cña DA§T cña DA cña DA L­u ý khi xem dßng tiÒn cña DA§T §Ó thuËn tiÖn cho viÖc tÝnh to¸n ng­êi ta sö dông mét sè gi¶ ®Þnh sau: - Thêi ®iÓm bá kho¶n vèn ®Çu t­ ®Çu tiªn ®­îc x¸c ®Þnh lµ thêi ®iÓm 0 - Toµn bé c¸c kho¶n ®Çu t­, kho¶n thu ph¸t sinh liªn quan ®Õn dßng tiªn ra vµ dßng tiÒn vµo cña d­ ¸n trong n¨m ®­îc x¸c ®Þnh ë thêi ®iÓm cuèi n¨m 5.2.2. X¸c ®Þnh dßng tiÒn cña dù ¸n ®Çu t­. 5.2.2.1. X¸c ®Þnh dßng tiÒn ra cña dù ¸n ®Çu t­: - C¸c dù ¸n kh¸c nhau cã dßng tiÒn chi ra kh«ng gièng nhau, th«ng th­êng víi DA§T®iÓn h×nh dßng tiÒn ra gåm: + Chi h×nh thµnh nªn TSC§ + Chi h×nh thµnh vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt. (l­u ý: chi bæ sung vèn l­u ®éng – vÝ dô) 5.2.2.2. X¸c ®Þnh dßng tiÒn vµo cña DA§T C¸c dù ¸n ®Çu t­ kh¸c nhau cã dßng tiÒn vµo kh¸c nhau. Dßng tiÒn vµo cña dù ¸n bao gåm: + Dßng tiÒn thuÇn ho¹t ®éng hµng n¨m: +Sè tiÒn thuÇn tõ thanh lý TSC§ khi kÕt thóc DA. +Thu håi vèn l­u ®éng th­êng xuyªn ®· øng ra. Toàn bộ số vốn lưu động đã ứng ra sẽ được thu hồi lại đầy đủ theo nguyên tắc số vốn lưu động đã đươc ứng ra bao nhiêu phải thu hồi hết bấy nhiêu. Thời điểm thu hồi có thể thu hồi dần hoặc có thể thu hồi toàn bộ một lần khi kết thúc dự án. 5.2.2.2. X¸c ®Þnh dßng tiÒn vµo cña DA§T - Xác định dòng tiền thuần hàng năm của đầu tư và dòng tiền thuần của dự án. Dòng tiền thuần của DAĐT: Là dòng tiền tăng thêm do DAĐT đưa lại,góp phần làm tăng thêm dòng tiền và gia tăng giá trị của doanh nghiệp so với trước khi có dự án. 5.2.2.2. X¸c ®Þnh dßng tiÒn vµo cña DA§T Để thuận tiện cho việc hoạch định dòng tiền của đầu tư, thông thường người ta sử dụng quy ước sau: Số vốn đầu tư ban đầu được quy ước phát sinh ra ở thời điểm t=0 Dòng tiền vào hoặc dòng tiền ra của dự án có thể phát sinh ra ở các thời điểm khác nhau trong một năm đều được quy về thời điểm cuối năm để tính toán. 5.2.3. Ảnh hưởng của khấu hao đến dòng tiền của DAĐT Có 3 phương pháp khấu hao mà doanh nghiệp có thể áp dụng: Phương pháp khấu hao đường thẳng, phương pháp khấu hao nhanh và phương pháp khấu hao theo sản lượng. KhÊu hao TSC§ ®­îc trõ ra khi tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ Nếu thay đổi phương pháp khấu hao tính thuế sẽ ảnh hưởng rất lớn đến dòng tiền sau thuế của DAĐT. CFht = CFKt (1-t%) + KHt . t% Trong đó: CFht : Dòng tiền thuần hoạt động của dự án năm t CFKt: Dòng tiền trước thuế chưa kể khấu hao ở năm t KHt : Mức khấu hao TSCĐ năm t t%: Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp. KHt - t%: Mức tiết kiệm thuế do khấu hao ở năm t Nh­ vËy:KHt cµng cao th× CFht cña dù ¸n cµng cao Từ công thức trên cho thấy, phần chi phí khấu hao càng cao thì dòng tiền thuần hàng năm của DA sẽ càng cao. Như vậy nếu doanh nghiệp áp dụng phương pháp khấu hao nhanh thì trong những năm đầu sử dụng tài sản, do khấu hao cao dòng tiền mặt thu về hàng năm sẽ cao, và càng những năm cuối của thời gian sử dụng tài sản cố định nếu các yếu tố khác không có gì thay đổi thì dòng tiền thuần hàng năm của doanh nghiệp sẽ càng giảm đi. 5.3.®¸nh gi¸ lùa chän dù ¸n ®t dh Néi dung phÇn nµy 5.3.1. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ DA §TDH. 5.3.2. C¸c ph­¬ng ph¸p chñ yÕu ®¸nh gi¸, lùa chän dù ¸n ®Çu t­ 5.3.3. Mét sè tr­êng hîp ®Æc biÖt trong ®¸nh gi¸ vµ lùa chän DA§T 5.3.1.Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶DA §TDH. + HiÖu qu¶ ®Çu t­ ®­îc biÓu hiÖn trong mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých thu ®­îc do ®Çu t­ mang l¹i vµ chi phÝ bá ra ®Ó thùc hiÖn ®Çu t­ + §¸nh gi¸ lîi Ých cña ®Çu t­ ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc tiªu ®Çu t­ + PhÇn nµy xem xÐt c¸c DA§T d­íi gãc ®é DN t×m kiÕm lîi nhuËn 5.3. Đánh giá và lựa chọn dự án đầu tư dài hạn 5.3.1. Tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả dự án đầu tư dài hạn. Trên góc độ tài chính, các tiêu chuẩn chủ yếu đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án đầu tư thường được sử dụng là: - Tỷ suất lợi nhuận bình quân vốn đầu tư. - Thời gian hoàn vốn đầu tư. - Giá trị hiện tại thuần của dự án đầu tư. - Tỷ suất doanh lợi nội bộ của dự án đầu tư. - Chỉ số sinh lời của dư án đầu tư. Trong việc lựa chọn dự án đầu tư không nhất thiết phải sử dụng tất cả các chỉ tiêu trên vào việc so sánh các dự án. Tuỳ theo từng trường hợp cụ thể mà xác định chỉ tiêu chủ yếu làm căn cứ chọn lựa dự án. 5.3.2. Các phương pháp chủ yếu đánh giá và lựa chọn dự án đầu tư. Căn cứ vào mối quan hệ giữa các dự án, có thể phân chia các dự án đầu tư thành hai loại: loại dự án đầu tư độc lập và loại dự án đầu tư loại trừ nhau. + Dự án đầu tư độc lập là dự án mà khi được chấp thuận hay bị loại bỏ không ảnh hưởng gì đến các dự án khác. + Dự án loại trừ nhau hay dự án xung khắc là loại dự án mà khi một dự án này được thực hiện thì những dự án khác còn lại sẽ bị loại bỏ. 5.3.2. Các phương pháp chủ yếu đánh giá và lựa chọn dự án đầu tư. Trên góc độ tài chính để xem xét người ta thường sử dụng một số phương pháp chủ yếu sau: - Phương pháp tỷ suất lợi nhuận bình quân vốn đầu tư. - Phương pháp thời gian hoàn vốn đầu tư.(PP). - Phương pháp giá trị hiện tại thuần (NPV). - Phương pháp tỷ suất doanh lợi nội bộ (IRR). - Phương pháp chỉ số sinh lời (PI). - Phương pháp thời gian hoàn vốn đầu tư có chiết khấu.(DPP). 5.3.2.1.Ph­¬ng ph¸p tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vèn ®Çu t­ C¸ch x¸c ®Þnh tû suÊt LNBQ vèn ®Çu t­ cña DA§T Trong ®ã: TP : Tû suÊt LNBQ vèn §T cña DA Pr : LN sau thuÕ BQ hµng n¨m do DA§T ®­a l¹i Vd : Vèn ®Çu t­ BQ hµng n¨m Pr t : LN sau thuÕ do DA§T ®­a l¹i ë n¨m t N : Vßng ®êi (tuæi thä) cña dù ¸n: TÝnh tõ thêi ®iÓm b¾t ®Çu bá vèn ®Õn khi kÕt thóc Vdt : Vèn ®Çu t­ ë n¨m thø t Sè vèn ®Çu t­ lòy kÕ _ Sè khÊu hao lòy kÕ ë cuèi n¨m thø t ë ®Çu n¨m thø t Ph­¬ng ph¸p tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vèn ®Çu t­ (tiÕp) * Néi dung ph­¬ng ph¸p - X¸c ®Þnh tû suÊt lîi nhuËn BQ vèn ®Çu t­ cña tõng DA§T - §¸nh gi¸ lùa chän dù ¸n: + Tr­êng hîp 1: §èi víi c¸c dù ¸n ®éc lËp nÕu cã tû suÊt lîi nhuËn BQ vèn §T> 0 ®Òu cã thÓ chän + Tr­êng hîp 2: §èi víi c¸c dù ¸n thuéc lo¹i xung kh¾c, DA nµo cã tû suÊt lîi nhuËn BQ vèn ®Çu t­ cao h¬n sÏ ®­îc chän * ¦u ®iÓm, h¹n chÕ cña ph­¬ng ph¸p (gi¸o tr×nh) 5.3.2.2. Ph­¬ng ph¸p thêi gian hoµn vèn ®Çu t­ (PP) * Thêi gian hoµn V§T cña DA§T: Lµ kho¶ng thêi cÇn thiÕt mµ DA t¹o ra dßng tiÒn thuÇn b»ng chÝnh sè vèn §Tban ®Çu ®Ó thùc hiÖn dù ¸n * C¸ch x¸c ®Þnh thêi gian hoµn V§T: + Tr­¬ng hîp 1: DA§T t¹o ra dßng tiÒn thu nhËp ®Òu ®Æn hµng n¨m Ph­¬ng ph¸p thêi gian hoµn vèn ®Çu t­ (PP) C¸ch x¸c ®Þnh thêi gian hoµn V§T + Tr­êng hîp 2: DA§T t¹o ra dßng tiÒn thu nhËp hµng n¨m kh«ng b»ng nhau: => cÇn x¸c ®Þnh thêi gian hoµn vèn §T theo tr×nh tù: - X¸c ®Þnh sè n¨m thu håi vèn ®Çu t­ : B»ng c¸ch tÝnh sè vèn §T cßn ph¶i thu håi ë cuèi n¨m lÇn l­îc theo thø tù - X¸c ®inh sè th¸ng ph¶i thu håi nèt V§T trong n¨m nµo ®ã ( nÕu cã): Khi sè V§T cßn ph¶i thu cña n¨m ®ã nhá h¬n thu nhËp cña n¨m kÕ tiÕp. - Thêi gian thu håi V§T cña DA ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch tæng céng sè n¨m vµ sè th¸ng thu håi V§T Ph­¬ng ph¸p thêi gian hoµn vèn ®Çu t­ (PP) * Néi dung ph­¬ng ph¸p - X¸c ®Þnh thêi gian thu håi V§T cña tõng DA§T - §¸nh gi¸ lùa chän DA: B»ng c¸ch ®èi chiÕu thêi gian thu håi V§T cña c¸c DA víi thêi gian tèi ®a thu håi V§T cã thÓ chÊp nhËn do DN dù ®Þnh. Dùa trªn tiªu chuÈn nµy : + Lo¹i bá nh÷ng DA §T cã thêi gian thu håi V§T dµi h¬n thêi gian tiªu chuÈn do DN ®Ò ra + §èi víi nh÷ng DA§T thuéc lo¹i xung kh¾c th­êng chän DA cã thêi gian thu håi V§T ng¾n nhÊt trong sè c¸c dù ¸n * ¦u ®iÓm, h¹n chÕ cña ph­¬ng ph¸p * Phương pháp thời gian thu hồi vốn có chiết khấu (DPP) Thời gian thu hồi vốn có chiết khấu là khoảng thời gian cần thiết để tổng giá trị hiện tại tất cả dòng thu nhập trong tương lai của dự án vừa đủ bù đắp số vốn đầu tư bỏ ra ban đầu. Phương pháp thời gian hoàn vốn có chiết khấu đã khắc phục được hạn chế của phương pháp thời gian hoàn vốn đơn giản là xem xét dự án có tính đến giá trị thời gian của tiền tệ. Nói cách khác, tiêu chuẩn thời gian thu hồi vốn có chiết khấu ghi nhận rằng chúng ta đầu tư vốn vào một dự án bất kỳ nào đó và sẽ kiếm lại được số tiền này bao lâu sau khi đã trừ đi chi phí cơ hội của việc sử dụng vốn. tuy nhiên, phưong pháp này vẫn mang đầy đủ những nhược điểm khác của Phương pháp thời gian thu hồi vốn đơn giản. Ví dụ Vẫn ví dụ về hai dự án A và B như ở trên, giả định chi phí sử dụng vốn là 10% Thời gian thu hồi vốn có chiết khấu của dự án A như sau: Bảng số 4: Đơn vị tính: trđ TA = 3 năm + 0,61 x 12 = 3 năm và 7,3 tháng Tương tự, thời gian thu hồi vốn có chiết khấu của dự án B là: 3 năm và 6,3 tháng 5.3.2.3. Ph­¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn (NPV) * Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ vµ lùa chän: Chñ yÕu lµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn cña DA§T * Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn cña DA§T lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n thu trong t­¬ng lai do DA§T mang l¹i víi gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña vèn ®Çu t­ bá ra ®Ó thùc hiÖn DA HoÆc Trong ®ã : NPV: Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn cña dù ¸n CFt: Kho¶n tiÒn thu tõ DA ë n¨m thø t ICt: :Vèn ®Çu t­ ë n¨m thø t N : Vßng ®êi cña dù ¸n r : Tû lÖ chiÕt khÊu( th­êng sö dông lµ chi phÝ sö dông vèn ®Ó thùc hiÖn DA) Ph­¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn (NPV) Néi dung cña ph­¬ng ph¸p - X¸c ®Þnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn (NPV) cña tõng dù ¸n ®Çu t­ - §¸nh gi¸ lùa chän DA§T: c¨n cø vµo (NPV) cã thÓ cã c¸c tr­êng hîp sau: + NPV 0 . NÕu c¸c DA lµ DA ®éc lËp th× ®Òu cã thÓ chÊp thuËn . NÕu c¸c DA thuéc lo¹i xung kh¾c vµ tuæi thä cña c¸c DA b»ng nhau, trong ®iÒu kiÖn DN kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn th× DA cã NPV cao h¬n sÏ lµ DA ®­îc chän * ¦u ®iÓm, h¹n chÕ cña ph­¬ng ph¸p. 5.3.2.4.Ph­¬ng ph¸p tû suÊt doanh lîi néi bé (IRR) Tû suÊt doanh lîi néi bé (gäi lµ l·i suÊt hoµn vèn néi bé) lµ mét l·i suÊt mµ chiÕt khÊu víi møc l·i suÊt ®ã lµm cho gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n tiÒn thuÇn hµng n¨m trong t­¬ng lai do ®Çu t­ mang l¹i b»ng víi vèn ®Çu t­ ban ®Çu. HoÆc Trong ®ã:IRR: Tû suÊt DLNB cña DA§T 5.3.2.4.Ph­¬ng ph¸p tû suÊt doanh lîi néi bé (IRR) C¸ch x¸c ®Þnh tû suÊt doanh lîi néi bé (IRR) + C¸ch 1: Ph­¬ng ph¸p thö vµ xö lý sai sè + C¸ch 2: Ph­¬ng ph¸p néi suy - Chän 1 l·i suÊt tïy ý r1, TÝnh NPV1 theo r1 - Chän 1 l·i suÊt tïy ý r2, tháa m·n ®iÒu kiÖn: . NÕu NPV1 >0 th× chän r2 >r1 sao cho NPV2 0 . Chªnh lÖch gi÷a r1 vµ r2 trong kho¶ng 5% -T×m IRR: Ph­¬ng ph¸p tû suÊt doanh lîi néi bé (IRR) Néi dung cña ph­¬ng ph¸p : - X¸c ®Þnh IRR cña tõng DA§T - §¸nh gi¸ lùa chän DA: B»ng c¸ch so s¸nh gi÷a IRR víi chi phÝ sö dông vèn ®Ó thùc hiÖn DA (r) Cã thÓ cã 3 tr­êng hîp: + IRR DA bÞ lo¹i bá + IRR = r => tïy ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña DN cã thÓ quyÕt ®Þnh lùa chän hay lo¹i bá DA + IRR > r => cÇn xem xÐt cô thÓ: . NÕu DA§T lµ ®éc lËp th× DA ®­îc chÊp nhËn. . NÕu DA thuéc lo¹i xung kh¾c th× chän DA cã tû suÊt DLNB cao nhÊt * ¦u ®iÓm, h¹n chÕ cña ph­¬ng ph¸p 5.3.2.5. Phương pháp chỉ số sinh lời (PI) Chỉ số sinh lời cũng là một thước đo khả năng sinh lời của một dự án đầu tư có tính đến yếu tố giá trị thời gian của tiền. Chỉ số sinh lời được xác định bằng tỷ lệ giữa giá trị hiện tại của các khoản thu nhập từ dự án và vốn đầu tư ban đầu của dự án Trong đó: PI : Chỉ số sinh lời của dự án CFt , CFo như đã nêu trên. r : Tỷ lệ chiết khấu, thường sử dụng là chi phí sử dụng vốn để thực hiện dự án. Việc sử dụng chỉ số sinh lời làm tiêu chuẩn để đánh giá và lựa chọn dự án đầu tư được thực hiện như sau: Xác định chỉ số sinh lời của mỗi dự án đầu tư. Đánh giá và lựa chọn dự án: Căn cứ vào chỉ số sinh lời có thể xem xét ba trường hợp sau: Trường hợp 1: Chỉ số sinh lời của dự án nhỏ hơn 1 (PI1): Nếu đây là dự án độc lập thì dự án được chấp thuận. Nếu đó là các dự án loại trừ nhau thì thông thuờng dự án có chỉ số sinh lời (PI) cao nhất là dự án sẽ được chọn 5.3.3.Mét sè tr­êng hîp ®Æc biÖt trong ®¸nh gi¸ vµ lùa chän DA§T5.3.3.1 tr­êng hîp cã m©u thuÉn khi sö dông ph­¬ng ph¸p NPV vµ IRR §èi víi DA ®éc lËp: sö dông 2 F2 ®Òu ®­a ®Õn kÕt luËn gièng nhau trong viÖc chÊp thuËn hay lo¹i bá DA + NPV IRR lo¹i bá DA + NPV = 0 IRR = r => chÊp thuËn (hoÆc lo¹i bá) + NPV > 0 IRR > r => chän DA * §èi víi c¸c DA§T thuéc lo¹i DA lo¹i trõ nhau: trong 1 sè tr­êng hîp sö dông c¶ 2 F2 nµy cã thÓ dÉn ®Õn kÕt luËn tr¸i ng­îc nhau. VD: 2 DA§T A vµ B lo¹i trõ nhau, Cã: + NPVA> NPVB => chän A, lo¹i B + IRRA chän B, lo¹iA 5.3.3. Mét sè tr­êng hîp dÆc biÖt trong ®¸nh gi¸ vµ lùa chän DA§T( tr­êng hîp cã sù m©u thuÉn khi sö dông ph­¬ng ph¸p NPV vµ IRR) *§Ó chän DA cÇn t×m 1 møc l·i suÊt c©n b»ng rc, t¹i rc lµm cho NPVA = NPVB *So s¸nh chi phÝ sö dông vèn ®Ó thùc hiÖn DA víi l·i suÊt c©n b»ng vµ c¨n cø vµo NPV cña tõng DA, chän DA nµo cã NPV cao h¬n. +NÕu r chän A lo¹i B +nÕu rc chän B lo¹i A 5.3.3.2. Trường hợp các dự án đầu tư thuộc loại loại trừ nhau có tuổi thọ không bằng nhau + §­a c¸c DA vÒ cïng ®é dµi thêi gian a, Ph­¬ng ph¸p thay thÕ: Chän ®é dµi thêi gian chung cho c¸c DA lµ béi sè chung nhá nhÊt cña ®é dµi thêi gian ho¹t ®éng cña c¸c DA. Cïng víi sù gi¶ ®Þnh vÒ t¸i ®Çu t­ cña c¸c DA +X¸c ®Þnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn (NPV) cña c¸c DA trong cïng thêi gian ®· ®­îc quy ®æi. +Chän dù ¸n cã NPV cao nhÊt. b, Ph­¬ng ph¸p chuçi tiÒn tÖ ®Òu thay thÕ hµng n¨m. NPV=EA(1-(1+r)-n/r suy ra EA=NPV/1-(1+r)-n/r. C¨n cø vµo EA cña c¸c dù ¸n, chän dù ¸n EA cao nhÊt. 5.3.3.3. Lùa chän DA trong tr­êng hîp thay thÕ thiÕt bÞ cò b»ng thiÕt bÞ míi. C¸c b­íc tiÕn hµnhnh­ sau: B­íc 1: X¸c ®Þnh kho¶n tiÒn ®Çu t­ thuÇn cña DA thay thÕ thiÕt bÞ cò b»ng thiÕt bÞ míi. B­íc 2: X¸c ®Þnh dßng tiÒn thuÇn t¨ng thªm hµng n¨m do ®Çu t­ thiÕt bÞ míi ®­a l¹i. B­íc 3: X¸c ®Þnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn (NPV) cña dù ¸n thay thÕ thiÕt bÞ vµ lùa chän dù ¸n. 5.3.3.4. Lùa chän DA§T trong ®iÒu kiÖn cã l¹m ph¸t. Ph¶i tÝnh ®Õn yÕu tè l¹m ph¸t khi xem xÐt dßng tiÒn. C«ng thøc diÔn t¶ mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt danh nghÜa vµ l·i suÊt thùc (theo lý thuyÕt cña Fisher) nh­ sau: (1+l·i suÊt danh nghÜa )=(1+l·i suÊt thùc)(1+tû lÖ l¹m ph¸t) L·i suÊt danh nghÜa =(1+l·i suÊt thùc)(1+ tû lÖ l¹m ph¸t) -1 Nguyªn t¾c: +NÕu dßng tiÒn cña dù ¸n lµ dßng tiÒn danh nghÜa th× chiÕt khÊu theo tû suÊt chiÕt khÊu danh nghÜa. +NÕu dßng tiÒn cña dù ¸n lµ dßng tiÒn thùc th× chiÕt khÊu theo tû suÊt chiÕt khÊu thùc NÕu kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c trªn sÏ dÉn ®Õn sù sai lÖch khi x¸c ®Þnh NPV cña dù ¸n 5.3.3.5. Lùa chän dù ¸n trong ®iÒu kiÖn cã rñi ro. Rñi ro trong ®Çu t­ ®­îc hiÓu lµ sù biÕn ®æi dßng tiÒn thu nhËp do dù ¸n ®Çu t­ hy väng mang l¹i. a, Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é nh¹y: Tr×nh tù c¸c b­íc nh­ sau: - TÝnh NPV cña dù ¸n trong ®iÒu kiÖn an toµn. - Chän c¸c biÕn sè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn NPV cña dù ¸n. - ¢n ®Þnh møc thay ®æi cña c¸c biÕn sè so víi gi¸ trÞ gèc ë ®iÒu kiÖn an toµn. - TÝnh to¸n sù biÕn ®æi cña NPV do sù thay ®æi cña mét hay nhiÒu biÕn sè.VÝ dô trang 212 - So s¸nh ®Ó nhËn diÖn c¸c biÕn sè cã t¸c ®éng m¹nh nhÊt víi NPV cña dù ¸n 5.3.3.5. Lùa chän dù ¸n ®Çu t­ trong ®iÒu kiÖn cã rñi ro. b, Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch t×nh huèng: Ph©n tÝch t×nh huèng lµ xem xÐt kÕt hîp c¸c biÕn sè chÝnh cña dù ¸n trong hai t×nh huèng ®iÓn h×nh -T×nh huèng” xÊu nhÊt” vµ t×nh huèng” tèt nhÊt” *C¸c b­íc chñ yÕu sau: Ước định để xác định xác suất cho các tình huống: Tình huống tốt nhất, tình huống bình thường, tình huống xấu nhất. Xác định NPV của dự án cho từng tình huống dựa trên cơ sở các biến số và xác suất tương ứng của từng tình huống Xác định độ lệch chuẩn và hệ số biến thiên của dự án. b. Phương pháp phân tích tình huống. Phương sai của dự án: Và độ lệch chuẩn của dự án: Trong đó: Pi : Xác suất của trường hợp i NPVi : Giá trị hiện tại thuần của dự án trong trường hợp i NPVm : Giá trị hiện tại thuần mong đợi (kì vọng) của dự án b. Phương pháp phân tích tình huống. Hệ số biến thiên của dự án: Nếu hệ số biến thiên càng lớn thì rủi ro của dự án càng cao. Hạn chế của phương pháp này: Việc dự đoán xác suất của các tình huống rất khó khăn, phụ thuộc nhiều vào độ chủ quan của con người. Ch­¬ng VIchi phÝ sö dông vèn vµ C¬ cÊu nguån vèn CñA DOANH NGHIÖP Häc viÖn Tµi chÝnh Néi dung 6.1. Chi phÝ sö dông vèn 6.2. C¬ cÊu nguån vèn cña doanh nghiÖp 6.3. C¬ cÊu nguån vèn tèi ­u 6.1. Chi phÝ sö dông vèn Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ sö dông vèn Chi phÝ sö dông vèn cña c¸c nguån tµi trî riªng biÖt Chi phÝ sö dông vèn binh qu©n và chi phÝ cËn biªn sö dông vèn KÕt hîp ®­êng chi phÝ cËn biªn vµ ®­êng c¬ héi ®Çu t­ trong viÖc dù to¸n vèn 6.1. Chi phÝ sö dông vèn 6.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ sö dông vèn Cã thÓ hiÓu mét c¸ch kh¸i qu¸t, chi phÝ sö dông vèn tøc lµ chi phÝ tr¶ cho viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn ®Ó tµi trî cho nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ míi. Vd: vay 200 triÖu víi l·i suÊt ph¶i tr¶ 10%/n¨m. NÕu lµm ra 21 triÖu/n¨m, cã nªn ®i vay, v× sao? NÕu lµm ra 18 triÖu/n¨m kh«ng nªn ®i vay v× quyÒn lîi cña «ng chñ bÞ x©m ph¹m 6.1. Chi phÝ sö dông vèn (tiÕp) C©u hái ®Æt ra: VËy nÕu vay 200 triÖu th× tèi thiÓu doanh lîi vèn ph¶i lµ bao nhiªu ®Ó quyÒn lîi «ng chñ kh«ng bÞ thay ®æi? Tr¶ lêi: 10% 6.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ sö dông vèn Kh¸i niÖm: Chi phÝ sö dông vèn lµ tû suÊt sinh lêi cÇn thiÕt mµ nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng ®ßi hái. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, tõ gãc ®é kinh doanh cña ng­êi chñ së h÷u cã thÓ hiÓu: Gi¸ cña viÖc tµi trî b»ng mét h×nh thøc nµo ®ã chÝnh lµ møc doanh lîi cÇn ph¶i ®¹t ®­îc vÒ kho¶n ®Çu t­ tõ nguån tµi trî d­íi h×nh thøc ®· lùa chän ®Ó gi÷ ®­îc møc doanh lîi kh«ng ®æi cho chñ së h÷u 6.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ sö dông vèn (tiÕp) Trong tÝnh to¸n: Chi phÝ sö dông vèn ®ãng vai trß nh­ lµ tû lÖ chiÕt khÊu lµm c©n b»ng l­îng vèn mµ DN cã quyÒn sö dông ngµy h«m nay víi c¸c kho¶n tiÒn mµ DN ph¶i tr¶ cho chñ së h÷u trong t­¬ng lai Môc ®Ých x¸c ®Þnh chi phÝ sö dông vèn: Cã thÓ nãi chi phÝ sö dông vèn nh­ lµ mét “tû suÊt rµo c¶n”, ®­îc xem nh­ lµ mét liªn kÕt gi÷a quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµ quyÕt ®Þnh tµi trî. 6.1. Chi phÝ sö dông vèn (tiÕp) Chi phÝ sö dông vèn L·i suÊt thùc Møc ®é l¹m ph¸t Møc bï rñi ro L·i suÊt thùc Møc ®é l¹m ph¸t Møc bï rñi ro 6.1.2. Chi phÝ sö dông vèn cña c¸c nguån tµi trî riªng biÖt 6.1.2.1. Chi phÝ sö dông vèn vay: Chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc thuÕ Chi phÝ sö dông vèn vay sau thuÕ 6.1. Chi phÝ sö dông vèn vay (tiÕp) Kh¸i niÖm: Cã thÓ hiÓu, chi phÝ sö dông vèn vay lµ tû suÊt lîi nhuËn ph¶i thu ®­îc do ®Çu t­ b»ng nî vay ®Ó gi÷ kh«ng thay ®æi sè lîi nhuËn dµnh cho chñ DN L·i suÊt tiÒn vay ®­îc coi nh­ lµ chi phÝ sö dông vèn vay Chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc thuÕ Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh: Gäi: V: Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña mét kho¶n nî vay Ti: Gi¸ trÞ t­¬ng lai cña mét kho¶n vay nî n¨m thø i r: Chi phÝ sö dông vèn vay Chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc thuÕ (tiÕp) V = T1 1+r T2 (1+r) Tn (1+r) Ti (1+r) + +… = Chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc thuÕ (tiÕp) Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh (r):(Xem ch­¬ng 5) Ph­¬ng ph¸p thö vµ xö lý sai sè Ph­¬ng ph¸p néi suy Ph­¬ng ph¸p ®å thÞ Chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc thuÕ (tiÕp) Vd1: Dn A ®i vay mét mãn nî lµ 120 triÖu ®ång vµ ph¶i tr¶ dÇn trong 4 n¨m víi sè tiÒn ph¶i tr¶ hµng n¨m nh­ sau: N¨m T1: 41,25 triÖu ® N¨m T2: 42 triÖu ® N¨m T3: 43,5 triÖu ® N¨m T4: 44,75 triÖu ® VËy chi phÝ sö dông mãn nî ®ã cña DN A lµ bao nhiªu? VD1 (tiÕp) Theo ph­¬ng ph¸p néi suy: Chän r1= 15%, ta cã NPV1=+1,8165triÖu ® Chän r2= 16%, ta cã NPV2=-0,6381triÖu ® V©y, r=15,74% KL: Chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc thuÕ (tiÕp) L­u ý: Chi phÝ sö dông vèn vay cßn cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng CT: (2) V = T x 1- (1+r) r Chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc thuÕ (tiÕp) VD 2: Mét kho¶n vay 210 triÖu, ph¶i tr¶ dÇn trong 4 n¨m, mçi n¨m 60 triÖu. VËy chi phÝ sö dông vèn vay trong tr­êng hîp nµy? Thay c¸c sè liÖu vµo CT (2) Dïng ph­¬ng ph¸p néi suy ®Ó tÝnh r: +Chän r1=5% + Chän r2=6% §¸p ¸n: r = 5,57% VD 3 Mét DN ®i vay 200 triÖu ®ång, ph¶i hoµn tr¶ trong vßng 3 n¨m, thêi ®iÓm hoµn tr¶ vµo cuèi mçi n¨m: N¨m T1: 100 tr® N¨m T2: 60 tr® N¨m T3: 70 tr® H·y x¸c ®Þnh chi phÝ sö dông vèn vay? VD 3 (tiÕp) T×m (r) theo ph­¬ng ph¸p néi suy Chän r1= 7%, NPV1=+3,04 Chän r2= 8%, NPV2=-0,26 r= 7,92% Chi phÝ sö dông vèn vay sau thuÕ C«ng thøc: Chi phÝ sö dông vèn vay sau khi tÝnh thuÕ = Chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc khi tÝnh thuÕ x (1-thuÕ suÊt thuÕ TNDN) Chi phÝ sö dông vèn vay sau thuÕ (tiÕp) VD: VÉn víi VD 3, nÕu thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp lµ 28% th× chi phÝ sö dông vèn vay sau thuÕ lµ: 5,7% Khi DN bÞ thua lç th× chi phÝ sö dông vèn vay tr­íc vµ sau thuÕ b»ng nhau. Chi phÝ sö dông vèn vay sau thuÕ ®­îc sö dông ®Ó tÝnh chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n. 6.1.2.2. Chi phÝ sö dông cæ phiÕu ­u ®·i §Æc ®iÓm CP¦§: CP¦§ lµ mét lo¹i CK lai ghÐp - Nh÷ng ®Æc ®iÓm CP¦§ gièng tr¸i phiÕu: + §Æc ®iÓm vÒ lîi tøc cæ phÇn + §Æc ®iÓm vÒ thø tù nhËn cæ tøc CP¦§ Nh÷ng ®Æc ®iÓm t­¬ng tù ®Æc tÝnh CPT: + VÒ thêi gian ®¸o h¹n + VÒ thêi gian tr¶ lîi tøc cæ phiÕu + VÒ lîi tøc kh«ng ®­îc gi¶m trõ vµo thu nhËp chÞu thuÕ + Lµ mét bé phËn vèn chñ së h÷u 6.1.2.2. Chi phÝ sö dông cæ phiÕu ­u ®·i (tiÕp) Ph¸t hµnh CP¦§ cã thÓ coi nh­ ph¸t hµnh CPT. Nh­ng kh«ng ®­îc h­ëng suÊt t¨ng tr­ëng lîi nhuËn CT: Gäi: G- Gi¸ ph¸t hµnh CP¦§ Di- Cæ tøc trªn CP¦§ n¨m thø i (i=1,n) D1=D2=…Dn=D 6.1.2.2. Chi phÝ sö dông cæ phiÕu ­u ®·i (tiÕp) r(cp­®) = D G Tr­êng hîp nÕu ph¸t hµnh CP¦® míi: Gäi e- tû lÖ chi phÝ ph¸t hµnh D G(1-e) = r(cp­®) 6.1.2.2. Chi phÝ sö dông CP¦§ (tiÕp) VD: C«ng ty S«ng Hång ph¸t hµnh CP¦§ ®Ó huy ®éng vèn, c«ng ty ph¶i tr¶ 1.200® cæ tøc cho mçi cæ phÇn vµ b¸n 100.000® 1 cæ phÇn trªn thÞ tr­êng. NÕu c«ng ty ph¸t hµnh nh÷ng CP¦§ míi, nã sÏ chÞu 1 tû lÖ chi phÝ ph¸t hµnh lµ 2% cho 1 cæ phiÕu Khi ®ã, chi phÝ sö dông CP¦§ míi cña c«ng ty lµ: 12,2% Chi phÝ sö dông vèn chñ së h÷u Kh¸i niÖm: Chi phÝ sö dông vèn chñ së h÷u chÝnh lµ doanh lîi vèn chñ së h÷u tèi thiÓu mµ nhµ ®Çu t­ trï tÝnh sÏ nhËn ®­îc trªn sè vèn mµ hä ®· ®ãng gãp Chi phÝ sö dông vèn chñ së h÷u: Chi phÝ sö dông lîi nhuËn ®Ó l¹i (vèn chñ së h÷u néi sinh) Chi phÝ sö dông cæ phiÕu th­êng míi (vèn chñ së h÷u ngo¹i sinh) 6.1.2.3. Chi phÝ sö dông lîi nhuËn ®Ó l¹i t¸i ®Çu t­ Cã thÓ nãi, Chi phÝ sö dông lîi nhuËn ®Ó l¹i ®­îc ®o b»ng chi phÝ c¬ héi? Kh¸i niÖm: Chi phÝ sö dông lîi nhuËn ®Ó l¹i chÝnh b»ng møc doanh lîi nhuËn hy väng nhËn ®­îc vÒ cæ phÇn ®· ®ãng gãp. Hay quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña 1 ® vèn gãp b»ng 1 ® lîi nhuËn kh«ng chia dïng t¸i ®Çu t­. 6.1.2.3. Chi phÝ sö dông lîi nhuËn ®Ó l¹i t¸i ®Çu t­ (tiÕp) ThiÕt lËp CT: Gäi: G- gi¸ ph¸t hµnh CPT Do- Cæ tøc trªn mét cæ phiÕu ë hiÖn t¹i Di- Cæ tøc ë thêi ®iÓm i (i=1,n) g- Tû lÖ t¨ng tr­ëng cæ tøc(gi: ROE ®­îc khuÕch ®¹i mét l­îng lµ ROA+ D/E (ROA-i). Cã nghÜa, DN sö dông nhiÒu vèn vay (hay sö dông ®ßn bÈy tµi chÝnh ë møc ®é cao) sÏ lµm cho ROE gia t¨ng cµng lín. Trong tr­êng hîp nµy, ®ßn bÈy tµi chÝnh d­¬ng hay t¸c ®éng cña ®ßn bÈy tµi chÝnh lµ tÝch cùc, cßn gäi lµ ®ßn bÈy tµi chÝnh cã hiÖu øng thuËn. NX (tiÕp) NÕu ROA Gi¸ cæ phiÕu cã quan hÖ trùc tiÕp víi møc cæ tøc. Tuy nhiªn t¸c ®éng cña viÖc tr¶ cæ tøc tíi gi¸ cæ phiÕu th× cßn tïy thuéc vµo c¸ch tiÕp cËn cña nhµ ®Çu t­ trong viÖc ph©n tÝch vµ ®Þnh gi¸ cæ phiÕu II. Nh÷ng yÕu tè cÇn xem xÐt khi ra quyÕt ®Þnh tr¶ cæ tøc ChÝnh s¸ch cæ tøc Nh©n tè kh¸ch quan Nh©n tè chñ quan Quy ®Þnh ph¸p lý Xu thÕ nÒn kinh tÕ Chi phÝ ph¸t hµnh chøng kho¸n T©m lý nhµ ®Çu t­ ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n Chu kú sèng cña doanh nghiÖp Nhu cÇu thanh to¸n Møc tû suÊt lîi nhuËn Sù æn ®Þnh lîi nhuËn Kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng vèn C¬ héi ®Çu t­ QuyÒn kiÓm so¸t T×nh h×nh luång tiÒn III. ChÝnh s¸ch cæ tøc1. TÇm quan träng cña chÝnh s¸ch cæ tøc T¹i sao chÝnh s¸ch cæ tøc l¹i quan träng? + Thø nhÊt: ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých ë hiÖn t¹i cña cæ ®«ng + Thø hai: ¶nh h­ëng ®Õn sù t¨ng tr­ëng trong t­¬ng lai cña c«ng ty => Môc tiªu cña chÝnh s¸ch cæ tøc??? - Thu nhËp mét cæ phÇn th­êng (EPS) - Cæ tøc mét cæ phÇn th­êng (DIV) - HÖ sè chi tr¶ cæ tøc - Tû suÊt cæ tøc - HÖ sè gi¸ trªn thu nhËp (PE) C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch cæ tøc 2. ChÝnh s¸ch tr¶ cæ tøc a. ChÝnh s¸ch æn ®Þnh cæ tøc NghÜa lµ c«ng ty cæ phÇn x¸c ®Þnh mét møc cæ tøc cè ®Þnh hµng n¨m tÝnh trªn mçi cæ phÇn vµ sÏ duy tr× møc cæ tøc ®ã mét c¸ch æn ®Þnh, c«ng ty sÏ t¨ng møc tr¶ cæ tøc hµng n¨m chØ khi nµo c«ng ty ch¾c ch¾n ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao trong t­¬ng lai ®Ó cho phÐp gia t¨ng cæ tøc vµ duy tr× ®­îc cæ tøc ë møc cao ®ã. a. ChÝnh s¸ch æn ®Þnh cæ tøc Lîi Ých: +Thø nhÊt: ChÝnh s¸ch cæ tøc æn ®Þnh ®­a ra th«ng tin hay tÝn hiÖu vÒ sù æn ®Þnh trong kinh doanh=> t¨ng gi¸ cæ phiÕu + Thø hai: æn ®Þnh thµnh phÇn cæ ®«ng =>T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh + Thø ba: C«ng ty dÔ dµng h¬n trong niªm yÕt chøng kho¸n. Tuy nhiªn, bÊt lîi lµ c«ng ty ph¶i ph¸t hµnh chøng kho¸n míi ®Ó huy ®éng vèn dÉn ®Õn mÊt chi phÝ ph¸t hµnh vµ chia sÎ quyÒn kiÓm so¸t… VÝ dô minh häa ChÝnh s¸ch æn ®Þnh cæ tøc: Lîi nhuËn rßng (dù kiÕn) = 400 triÖu D/E (tèi ­u) = 2/3 (E/V = ……….%; D/V = ………..%) Nhu cÇu vèn ®Çu t­ (dù kiÕn) = 500 triÖu Møc tr¶ cæ tøc n¨m tr­íc: 2.000 ®ång/cæ phÇn Sè l­îng cæ phÇn th­êng ®ang l­u hµnh: 100.000 cæ phÇn Tû lÖ t¨ng tr­ëng cæ tøc dù kiÕn duy tr× 5% mçi n¨m Cæ tøc mçi cæ phÇn: ………… ®ång Lîi nhuËn t¸i ®Çu t­:………….. Vay vèn: …………… Ph¸t hµnh cæ phÇn th­êng míi………… 2. ChÝnh s¸ch tr¶ cæ tøc b. ChÝnh s¸ch thÆng d­ cæ tøc - ChÝnh s¸ch thÆng d­ cæ tøc chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín bëi c¸c c¬ héi ®Çu t­ vµ kh¶ n¨ng nguån tiÒn dµnh tµi trî cho viÖc ®Çu t­ - Nhµ ®Çu t­ sÏ ­a thÝch t¸i ®Çu t­ h¬n nhËn cæ tøc nÕu viÖc t¸i ®Çu t­ ®em l¹i tû suÊt sinh lêi lín h¬n so víi ®Çu t­ n¬i kh¸c. 2. ChÝnh s¸ch tr¶ cæ tøc Lîi Ých: - Mét lµ: Gióp c«ng ty chñ ®éng trong sö dông lîi nhuËn t¸i ®Çu t­ ®Ó n¾m b¾t c¬ héi ®Çu t­. - Hai lµ: Gi¶m bít nhu cÇu vèn bªn ngoµi, gi¶m HÖ sè nî, gi¶m rñi ro thanh to¸n, gi¶m ®­îc chi phÝ sö dông vèn - Ba lµ: Gióp cæ ®«ng tr¸nh thuÕ hoÆc ho·n thuÕ thu nhËp c¸ nh©n -Bèn lµ: Tr¸nh ph¶i ph©n chia quyÒn kiÓm so¸t, biÓu quyÕt VÝ dô minh häa ChÝnh s¸ch thÆng d­ cæ tøc Lîi nhuËn rßng (dù kiÕn) = 500 triÖu D/E (tèi ­u) = 2/3 (E/V = ……..%; D/V = ……….%) Nhu cÇu vèn ®Çu t­ (dù kiÕn) = 600 triÖu Sè l­îng cæ phÇn th­êng ®ang l­u hµnh: 100.000 cæ phÇn Nhu cÇu vèn chñ së h÷u = …………..Nhu cÇu vèn vay nî = ……………….. Cæ tøc tr¶ cho cæ ®«ng = ……….. Cæ tøc mét cæ phÇn =……… C¸c tiªu thøc x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch cæ tøc hîp lý Tr¸nh tõ bá dù ¸n cã NPV >0 ®Ó tr¶ cæ tøc C«ng ty nªn ®Æt ra môc tiªu trong thêi gian dµi vÒ tû lÖ thanh to¸n cæ tøc trªn thu nhËp. Tr¸nh c¾t gi¶m cæ tøc Tr¸nh ph¸t hµnh cæ phÇn th­êng míi Nªn duy tr× hÖ sè nî tèi ­u Nªn duy tr× æn ®Þnh møc cæ tøc C¸c m« h×nh tr¶ cæ tøc trong thùc tiÔn a. M« h×nh tr¶ cæ tøc æn ®Þnh trªn mçi cæ phÇn b. M« h×nh tr¶ cæ tøc cè ®Þnh ë møc thÊp vµ chia thªm cæ tøc vµo cuèi n¨m c. M« h×nh tr¶ cæ tøc theo tû lÖ môc tiªu IV. Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu vµ mua l¹i cæ phiÕu 1. Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu lµm t¨ng sè l­îng cæ phÇn còng gièng nh­ c«ng ty thùc hiÖn t¸ch cæ phiÕu. Sau khi thùc hiÖn nghiÖp vô nµy, gi¸ trÞ sæ s¸ch cæ phiÕu gi¶m xuèng, gi¸ trÞ thÞ tr­êng còng gi¶m theo. Tuy nhiªn, khi thùc hiÖn tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu, th«ng th­êng ng­êi ta t¸ch thµnh hai tr­êng hîp: + Tr­êng hîp tr¶ cæ tøc quy m« nhá (tû lÖ tr¶ cæ tøc d­íi 25%). + Tr­êng hîp tr¶ cæ tøc quy m« lín (tû lÖ tr¶ cæ tøc trªn 25%). Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu + Tr­êng hîp quy m« nhá: gi¸ trÞ cæ phiÕu míi ph¸t hµnh b»ng víi gi¸ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu ®ang l­u hµnh t¹i thêi ®iÓm c«ng bè. + VÝ dô : C«ng ty cæ phÇn X hiÖn cã 100.000 cæ phÇn th­êng ®ang l­u hµnh, vµ cã gi¸ thÞ tr­êng hiÖn hµnh lµ 66.000 ®ång/ cæ phÇn. Tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng vèn cæ phÇn lµ 6.600 triÖu ®ång. C«ng ty tr¶ cæ tøc cæ phiÕu víi tû lÖ 10%, Sau khi tr¶ cæ tøc, sè l­îng cæ phÇn ®ang l­u hµnh sÏ lµ 110.000 cæ phÇn. TrÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n phÇn vèn chñ së h÷u cña c«ng ty tr­íc khi tr¶ cæ tøc nh­ sau: - Cæ phÇn th­êng (MG= 10.000 ®ång/cæ phÇn) : 1.000 triÖu - ThÆng d­ vèn : 2.000 triÖu - Lîi nhuËn l­u gi÷ : 2.000 triÖu Tæng vèn cæ phÇn 5.000 triÖu Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu + TrÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n phÇn vèn chñ së h÷u cña c«ng ty sau khi tr¶ cæ tøc nh­ sau: - Cæ phÇn th­êng (MG= 10.000 ®ång/cæ phÇn): 1.100 triÖu - ThÆng d­ vèn : 2.560 triÖu - Lîi nhuËn l­u gi÷ : 1.340 triÖu Tæng vèn cæ phÇn 5.000 triÖu => Gi¸ trÞ sæ s¸ch mét cæ phÇn= …………../ 110.000 =............... Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu + Tr­êng hîp quy m« lín: Tr­êng hîp c«ng ty tr¶ cæ tøc víi quy m« lín, ch¼ng h¹n víi tû lÖ cæ tøc cæ phiÕu 100%. Khi ®ã, c«ng ty sÏ vèn ho¸ lîi nhuËn sau thuÕ theo mÖnh gi¸. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n sau khi thùc hiÖn tr¶ cæ tøc cæ phiÕu nh­ sau: - Cæ phÇn th­êng (MG= 10.000 ®ång/cæ phÇn): 2.000 triÖu - ThÆng d­ vèn : 2.000 triÖu - Lîi nhuËn l­u gi÷ : 1.000 triÖu Tæng vèn cæ phÇn 5.000 triÖu =>Gi¸ trÞ sæ s¸ch mét cæ phÇn gi¶m tõ 50.000 xuèng cßn ……….. ®ång. Tr¶ cæ tøc cæ phiÕu so víi t¸ch cæ phiÕu + Gièng nhau: - §Òu t¨ng sè l­îng cæ phÇn => Gi¶m gi¸ trÞ sè s¸ch vµ gi¸ trÞ thÞ tr­êng + Kh¸c nhau: - Tr¶ cæ tøc cæ phiÕu khi c«ng ty cã nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ tèt nªn muèn gi÷ l¹i LN ®Ó t¸i ®Çu t­. Gi÷ quyÒn kiÓm so¸t, chi phÝ ph¸t hµnh thÊp, nhanh chãng cã vèn ®Çu t­. - T¸ch cæ phiÕu khi gi¸ cæ phiÕu t¨ng qu¸ cao, ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh thanh kho¶n cña cæ phiÕu. Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu so víi tr¶ cæ tøc b»ng tiÒn mÆt Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu cã nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt lµ: + Thø nhÊt: Cã kh¶ n¨ng lµm t¨ng gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng + Thø hai: Kh¾c phôc giíi h¹n cña c«ng cô vay nî nh»m më réng s¶n xuÊt kinh doanh. + Thø ba: TiÕt kiÖm chi phÝ so víi viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu míi ra c«ng chóng + Thø t­: Gióp cæ ®«ng cã thÓ ho·n thuÕ thu nhËp c¸ nh©n 2. Mua lại cổ phiếu Thay vì công bố cổ tức tiền mặt, các công ty có thể loại bỏ việc thanh toán tiền mặt quá mức bằng cách mua lại cổ phiếu của chính công ty mình. Gần đây mua lại cổ phiếu trở thành một cách quan trọng để phân chia thu nhập cho các cổ đông. 2. Mua lại cổ phiếu Lý do thùc hiÖn mua l¹i cæ phiÕu: + Thø nhÊt: Nh»m truyÒn th«ng tin néi bé ra thÞ tr­êng + Thø hai: Nh»m thay ®æi c¬ cÊu nguån vèn + Thø ba: Nh»m thay ®æi cÊu tróc së h÷u cña c«ng ty + Thø t­: Tèi thiÓu hãa c¸c kho¶n thuÕ 2. Mua lại cổ phiếu C¸c h×nh thøc mua l¹i cæ phiÕu: + §Æt mua víi gi¸ cè ®Þnh + Mua l¹i cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng më + Mua l¹i cæ phiÕu theo h×nh thøc ®Êu gi¸ + Ph©n phèi quyÒn b¸n cã thÓ chuyÓn nh­îng + Mau l¹i cæ phiÕu môc tiªu Tóm tắt và kết luận Tỷ lÖ cổ tức tối ưu không thể được xác định một cách định lượng. Trong thị trường vốn hoàn hảo, chính sách cổ tức sẽ không liên quan Một doanh nghiệp không nên từ chối các dự án có NPV dương để chia cổ tức. Thuế cá nhân và chi phí phát hành là các yếu tố để cân nhắc trong thực tế có tác dụng ủng hộ việc chia cổ tức thấp. Nhiều công ty có xu hướng có chính sách chia cổ tức lâu dài, thể hiện møc tr¶ cổ tức ổn định. Chia cổ tức thể hiện nội dung thông tin nào đó ra ngoài thị trường. Ch­¬ng 7cæ tøc cña c«ng ty cæ phÇn Néi dung 1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ cæ tøc 2. Nh÷ng yÕu tè cÇn xem xÐt khi ra quyÕt ®Þnh tr¶ cæ tøc 3. ChÝnh s¸ch cæ tøc cña c«ng ty cæ phÇn 4. Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu vµ mua l¹i cæ phÇn I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ cæ tøc1. Cæ tøc vµ h×nh thøc cæ tøc Lîi nhuËn sau thuÕ Lîi nhuËn tr¶ cho cæ ®«ng Lîi nhuËn gi÷ l¹i t¸i ®Çu t­ Cæ tøc C¸c h×nh thøc tr¶ cæ tøc 1. H×nh thøc cæ tøc tiÒn mÆt - Kh¸i niÖm: - T¸c ®éng: C¸c h×nh thøc tr¶ cæ tøc (tiÕp) 2. H×nh thøc cæ tøc cæ phiÕu - Kh¸i niÖm: - T¸c ®éng: C¸c h×nh thøc tr¶ cæ tøc (tiÕp) 3. Tr¶ cæ tøc b»ng tµi s¶n kh¸c - Kh¸i niÖm: - T¸c ®éng: 2. Tr×nh tù tr¶ cæ tøc  Ngµy giao dÞch kh«ng cã cæ tøc Ngµy kho¸ sæ danh s¸ch cæ ®«ng Ngµy c«ng bè chi tr¶ cæ tøc Ngµy thanh to¸n cæ tøc Thêi gian 2/4 15/4 17/4 26/4 Biến động giá vào Ngày chốt danh sách cổ đông nhận cổ tức Trên lý thuyết, giá cổ phiếu sẽ giảm một số lượng bằng lượng cổ tức vào ngày chốt danh sách cổ đông nhận cổ tức. -t … -2 -1 0 +1 +2 … $Giá Giá giảm theo lượng cổ tức tiền mặt Ngày chốt danh sách nhận cổ tức $Giá – cổ tức 3. Cæ tøc b»ng tiÒn vµ t¸c ®éng ®Õn gi¸ cæ phiÕu C«ng thøc ­íc l­îng gi¸ cæ phiÕu ∞ dt P0 = ∑ ––––––– t=1 (1+r)t + Qua c«ng thøc cho thÊy, gi¸ cña cæ phiÕu th­êng phô thuéc vµo møc cæ tøc vµ tû lÖ t¨ng tr­ëng cæ tøc hµng n¨m. => Gi¸ cæ phiÕu cã quan hÖ trùc tiÕp víi møc cæ tøc. II. Nh÷ng yÕu tè cÇn xem xÐt khi ra quyÕt ®Þnh tr¶ cæ tøc ChÝnh s¸ch cæ tøc Nh©n tè kh¸ch quan Nh©n tè chñ quan Quy ®Þnh ph¸p lý Xu thÕ nÒn kinh tÕ Chi phÝ ph¸t hµnh chøng kho¸n T©m lý nhµ ®Çu t­ ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n Chu kú sèng cña doanh nghiÖp Nhu cÇu thanh to¸n Møc tû suÊt lîi nhuËn Sù æn ®Þnh lîi nhuËn Kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng vèn C¬ héi ®Çu t­ QuyÒn kiÓm so¸t T×nh h×nh luång tiÒn III. ChÝnh s¸ch cæ tøc1. TÇm quan träng cña chÝnh s¸ch cæ tøc T¹i sao chÝnh s¸ch cæ tøc l¹i quan träng? + Thø nhÊt: ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých ë hiÖn t¹i cña cæ ®«ng + Thø hai: ¶nh h­ëng ®Õn sù t¨ng tr­ëng trong t­¬ng lai cña c«ng ty => Môc tiªu cña chÝnh s¸ch cæ tøc??? - Thu nhËp mét cæ phÇn th­êng (EPS) - Cæ tøc mét cæ phÇn th­êng (DIV) - HÖ sè chi tr¶ cæ tøc - Tû suÊt cæ tøc - HÖ sè gi¸ trªn thu nhËp (PE) C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch cæ tøc 2. ChÝnh s¸ch tr¶ cæ tøc a. ChÝnh s¸ch æn ®Þnh cæ tøc NghÜa lµ c«ng ty cæ phÇn x¸c ®Þnh mét møc cæ tøc cè ®Þnh hµng n¨m tÝnh trªn mçi cæ phÇn vµ sÏ duy tr× møc cæ tøc ®ã mét c¸ch æn ®Þnh, c«ng ty sÏ t¨ng møc tr¶ cæ tøc hµng n¨m chØ khi nµo c«ng ty ch¾c ch¾n ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao trong t­¬ng lai ®Ó cho phÐp gia t¨ng cæ tøc vµ duy tr× ®­îc cæ tøc ë møc cao ®ã. a. ChÝnh s¸ch æn ®Þnh cæ tøc Lîi Ých: +Thø nhÊt: ChÝnh s¸ch cæ tøc æn ®Þnh ®­a ra th«ng tin hay tÝn hiÖu vÒ sù æn ®Þnh trong kinh doanh=> t¨ng gi¸ cæ phiÕu + Thø hai: æn ®Þnh thµnh phÇn cæ ®«ng =>T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh + Thø ba: C«ng ty dÔ dµng h¬n trong niªm yÕt chøng kho¸n. Tuy nhiªn, bÊt lîi lµ c«ng ty ph¶i ph¸t hµnh chøng kho¸n míi ®Ó huy ®éng vèn dÉn ®Õn mÊt chi phÝ ph¸t hµnh vµ chia sÎ quyÒn kiÓm so¸t… VÝ dô minh häa ChÝnh s¸ch æn ®Þnh cæ tøc: Lîi nhuËn rßng (dù kiÕn) = 400 triÖu D/E (tèi ­u) = 2/3 (E/V = ……….%; D/V = ………..%) Nhu cÇu vèn ®Çu t­ (dù kiÕn) = 500 triÖu Møc tr¶ cæ tøc n¨m tr­íc: 2.000 ®ång/cæ phÇn Sè l­îng cæ phÇn th­êng ®ang l­u hµnh: 100.000 cæ phÇn Tû lÖ t¨ng tr­ëng cæ tøc dù kiÕn duy tr× 5% mçi n¨m Cæ tøc mçi cæ phÇn: ………… ®ång Lîi nhuËn t¸i ®Çu t­:………….. Vay vèn: …………… Ph¸t hµnh cæ phÇn th­êng míi………… 2. ChÝnh s¸ch tr¶ cæ tøc b. ChÝnh s¸ch thÆng d­ cæ tøc - ChÝnh s¸ch thÆng d­ cæ tøc chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín bëi c¸c c¬ héi ®Çu t­ vµ kh¶ n¨ng nguån tiÒn dµnh tµi trî cho viÖc ®Çu t­ - Nhµ ®Çu t­ sÏ ­a thÝch t¸i ®Çu t­ h¬n nhËn cæ tøc nÕu viÖc t¸i ®Çu t­ ®em l¹i tû suÊt sinh lêi lín h¬n so víi ®Çu t­ n¬i kh¸c. 2. ChÝnh s¸ch tr¶ cæ tøc Lîi Ých: - Mét lµ: Gióp c«ng ty chñ ®éng trong sö dông lîi nhuËn t¸i ®Çu t­ ®Ó n¾m b¾t c¬ héi ®Çu t­. - Hai lµ: Gi¶m bít nhu cÇu vèn bªn ngoµi, gi¶m HÖ sè nî, gi¶m rñi ro thanh to¸n, gi¶m ®­îc chi phÝ sö dông vèn - Ba lµ: Gióp cæ ®«ng tr¸nh thuÕ hoÆc ho·n thuÕ thu nhËp c¸ nh©n -Bèn lµ: Tr¸nh ph¶i ph©n chia quyÒn kiÓm so¸t, biÓu quyÕt VÝ dô minh häa ChÝnh s¸ch thÆng d­ cæ tøc Lîi nhuËn rßng (dù kiÕn) = 500 triÖu D/E (tèi ­u) = 2/3 (E/V = ……..%; D/V = ……….%) Nhu cÇu vèn ®Çu t­ (dù kiÕn) = 600 triÖu Sè l­îng cæ phÇn th­êng ®ang l­u hµnh: 100.000 cæ phÇn Nhu cÇu vèn chñ së h÷u = …………..Nhu cÇu vèn vay nî = ……………….. Cæ tøc tr¶ cho cæ ®«ng = ……….. Cæ tøc mét cæ phÇn =……… C¸c tiªu thøc x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch cæ tøc hîp lý Tr¸nh tõ bá dù ¸n cã NPV >0 ®Ó tr¶ cæ tøc C«ng ty nªn ®Æt ra môc tiªu trong thêi gian dµi vÒ tû lÖ thanh to¸n cæ tøc trªn thu nhËp. Tr¸nh c¾t gi¶m cæ tøc Tr¸nh ph¸t hµnh cæ phÇn th­êng míi Nªn duy tr× hÖ sè nî tèi ­u Nªn duy tr× æn ®Þnh møc cæ tøc C¸c m« h×nh tr¶ cæ tøc trong thùc tiÔn a. M« h×nh tr¶ cæ tøc æn ®Þnh trªn mçi cæ phÇn b. M« h×nh tr¶ cæ tøc cè ®Þnh ë møc thÊp vµ chia thªm cæ tøc vµo cuèi n¨m c. M« h×nh tr¶ cæ tøc theo tû lÖ môc tiªu IV. Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu vµ mua l¹i cæ phiÕu 1. Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu lµm t¨ng sè l­îng cæ phÇn còng gièng nh­ c«ng ty thùc hiÖn t¸ch cæ phiÕu. Sau khi thùc hiÖn nghiÖp vô nµy, gi¸ trÞ sæ s¸ch cæ phiÕu gi¶m xuèng, gi¸ trÞ thÞ tr­êng còng gi¶m theo. Tuy nhiªn, khi thùc hiÖn tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu, th«ng th­êng ng­êi ta t¸ch thµnh hai tr­êng hîp: + Tr­êng hîp tr¶ cæ tøc quy m« nhá (tû lÖ tr¶ cæ tøc d­íi 25%). + Tr­êng hîp tr¶ cæ tøc quy m« lín (tû lÖ tr¶ cæ tøc trªn 25%). Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu + Tr­êng hîp quy m« nhá: gi¸ trÞ cæ phiÕu míi ph¸t hµnh b»ng víi gi¸ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu ®ang l­u hµnh t¹i thêi ®iÓm c«ng bè. + VÝ dô : C«ng ty cæ phÇn X hiÖn cã 100.000 cæ phÇn th­êng ®ang l­u hµnh, vµ cã gi¸ thÞ tr­êng hiÖn hµnh lµ 66.000 ®ång/ cæ phÇn. Tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng vèn cæ phÇn lµ 6.600 triÖu ®ång. C«ng ty tr¶ cæ tøc cæ phiÕu víi tû lÖ 10%, Sau khi tr¶ cæ tøc, sè l­îng cæ phÇn ®ang l­u hµnh sÏ lµ 110.000 cæ phÇn. TrÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n phÇn vèn chñ së h÷u cña c«ng ty tr­íc khi tr¶ cæ tøc nh­ sau: - Cæ phÇn th­êng (MG= 10.000 ®ång/cæ phÇn) : 1.000 triÖu - ThÆng d­ vèn : 2.000 triÖu - Lîi nhuËn l­u gi÷ : 2.000 triÖu Tæng vèn cæ phÇn 5.000 triÖu Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu + TrÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n phÇn vèn chñ së h÷u cña c«ng ty sau khi tr¶ cæ tøc nh­ sau: - Cæ phÇn th­êng (MG= 10.000 ®ång/cæ phÇn): …….. triÖu - ThÆng d­ vèn : ……. triÖu - Lîi nhuËn l­u gi÷ : …….. triÖu Tæng vèn cæ phÇn 5.000 triÖu => Gi¸ trÞ sæ s¸ch mét cæ phÇn= …………../ 110.000 =............... Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu + Tr­êng hîp quy m« lín: Tr­êng hîp c«ng ty tr¶ cæ tøc víi quy m« lín, ch¼ng h¹n víi tû lÖ cæ tøc cæ phiÕu 100%. Khi ®ã, c«ng ty sÏ vèn ho¸ lîi nhuËn sau thuÕ theo mÖnh gi¸. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n sau khi thùc hiÖn tr¶ cæ tøc cæ phiÕu nh­ sau: - Cæ phÇn th­êng (MG= 10.000 ®ång/cæ phÇn): ……. triÖu - ThÆng d­ vèn : …… triÖu - Lîi nhuËn l­u gi÷ : …….. triÖu Tæng vèn cæ phÇn 5.000 triÖu =>Gi¸ trÞ sæ s¸ch mét cæ phÇn gi¶m tõ 50.000 xuèng cßn ……….. ®ång. Tr¶ cæ tøc cæ phiÕu so víi t¸ch cæ phiÕu + Gièng nhau: - §Òu t¨ng sè l­îng cæ phÇn => Gi¶m gi¸ trÞ sè s¸ch vµ gi¸ trÞ thÞ tr­êng + Kh¸c nhau: - Tr¶ cæ tøc cæ phiÕu khi c«ng ty cã nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ tèt nªn muèn gi÷ l¹i LN ®Ó t¸i ®Çu t­. Gi÷ quyÒn kiÓm so¸t, chi phÝ ph¸t hµnh thÊp, nhanh chãng cã vèn ®Çu t­. - T¸ch cæ phiÕu khi gi¸ cæ phiÕu t¨ng qu¸ cao, ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh thanh kho¶n cña cæ phiÕu. Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu so víi tr¶ cæ tøc b»ng tiÒn mÆt Tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu cã nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt lµ: + Thø nhÊt: Cã kh¶ n¨ng lµm t¨ng gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng + Thø hai: Kh¾c phôc giíi h¹n cña c«ng cô vay nî nh»m më réng s¶n xuÊt kinh doanh. + Thø ba: TiÕt kiÖm chi phÝ so víi viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu míi ra c«ng chóng + Thø t­: Gióp cæ ®«ng cã thÓ ho·n thuÕ thu nhËp c¸ nh©n 2. Mua lại cổ phiếu Thay vì công bố cổ tức tiền mặt, các công ty có thể loại bỏ việc thanh toán tiền mặt quá mức bằng cách mua lại cổ phiếu của chính công ty mình. Gần đây mua lại cổ phiếu trở thành một cách quan trọng để phân chia thu nhập cho các cổ đông. 2. Mua lại cổ phiếu Lý do thùc hiÖn mua l¹i cæ phiÕu: + Thø nhÊt: Nh»m truyÒn th«ng tin néi bé ra thÞ tr­êng + Thø hai: Nh»m thay ®æi c¬ cÊu nguån vèn + Thø ba: Nh»m thay ®æi cÊu tróc së h÷u cña c«ng ty + Thø t­: Tèi thiÓu hãa c¸c kho¶n thuÕ 2. Mua lại cổ phiếu C¸c h×nh thøc mua l¹i cæ phiÕu: + §Æt mua víi gi¸ cè ®Þnh + Mua l¹i cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng më + Mua l¹i cæ phiÕu theo h×nh thøc ®Êu gi¸ + Ph©n phèi quyÒn b¸n cã thÓ chuyÓn nh­îng + Mau l¹i cæ phiÕu môc tiªu Tóm tắt và kết luận Tỷ lÖ cổ tức tối ưu không thể được xác định một cách định lượng. Trong thị trường vốn hoàn hảo, chính sách cổ tức sẽ không liên quan Một doanh nghiệp không nên từ chối các dự án có NPV dương để chia cổ tức. Thuế cá nhân và chi phí phát hành là các yếu tố để cân nhắc trong thực tế có tác dụng ủng hộ việc chia cổ tức thấp. Nhiều công ty có xu hướng có chính sách chia cổ tức lâu dài, thể hiện møc tr¶ cổ tức ổn định. Chia cổ tức thể hiện nội dung thông tin nào đó ra ngoài thị trường.