Hộ gia đình đối với việc ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông nghiệp

Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 1 .TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi : NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng . D­íi sù qu¶n lý cña §¶ng vµ Nhµ n­íc , cïng víi sù tiÕp cËn ngµy cµng nhiÒu c¸c thµnh tùu khoa häc trªn thÕ giíi ®· t¹o nªn nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, v¨n ho¸ ,x· héi . §¹i héi §¶ng lÇn thø VII ®· x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ®æi míi , ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ n«ng nghiÖp nãi riªng theo h­íng c«ng nghiÖp - ho¸ hiÖn ®¹i hãa . Mµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp- ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ thùc chÊt lµ viÖc ¸p dông ®ång bé c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt , c«ng nghÖ , c¸c c¸ch thøc lµm míi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghÞªp , n©ng cao n¨ng só©t c©y trång,vËt nu«i. Trong ®ã viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh , ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n . Lµm thÕ nµo ®Ó ®­a nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp? ; c¸c hé gia ®×nh n«ng nghiÖp ®· øng dông nh­ thÕ nµo trong trång trät vµ ch¨n nu«i ®Ó cã hiÖu qu¶ cao ? ..§ã lµ vÊn ®Ò hiÖn nay ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m . Thùc tÕ cho thÊy , ë n«ng th«n n­íc ta hiÖn nay nhiÒu hé gia ®×nh n«ng nghiÖp ®· tiÕp thu vµ vËn dông nh÷ng thµnh tùu , tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt , ®Æc biÖt lµ hä ®· biÕt c¸ch sö dông c¸c lo¹i gièng míi, c¸c c¸ch lµm míi trong trång trät vµ ch¨n nu«i , ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao , do vËy ®êi sèng cña ng­êi d©n còng phÇn nµo ®­îc c¶i thiÖn . XuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò trªn, em lùa chän ®Ò tµi “Hé gia ®×nh ®èi víi viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp” ®Ó hoµn thiÖn cho b¸o c¸o thùc tËp cña m×nh . 2. ý nghÜa khoa häc vµ ý nghÜa thùc tiÔn : KÕt qu¶ nghiªn cøu gãp phÇn lµm râ vÊn ®Ò c¬ së khoa häc cho viÖc chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt ë n«ng th«n hiÖn nay . KÕt qu¶ nghiªn cøu cßn ®­îc sö dông vµo c«ng t¸c qu¶n lý ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµ ®Þa ph­¬ng trong viÖc ®­a khoa häc c«ng nghÖ vµo n«ng th«n sao cho cã hiÖu qu¶ cao trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhÊt lµ trong c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. 3. Môc tiªu nghiªn cøu: T×m hiÓu thùc tr¹ng viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ trong c¸c kh©u cña trång trät vµ ch¨n nu«i. §¸nh gi¸ c¸ch thøc lµm , kü n¨ng cña hé gia ®×nh trong viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp . T×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi cña c¸c hé gia ®×nh khi lµm theo h­íng dÉn míi hoÆc theo kinh nghiÖm cò . T×m gi¶i ph¸p vµ nªu nh÷ng khuyÕn nghÞ cho viÖc ®­a khoa häc c«ng nghÖ vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 4. §èi t­îng -kh¸ch thÓ -ph¹m vi nghiªn cøu -mÉu nghiªn cøu: 4.1. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu : C¸c hé gia ®×nh lµm n«ng nghiÖp ë x· Trµng §µ , Tuyªn Quang 4.2.®èi t­îng nghiªn cøu : Hé gia ®×nh víi viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 4.3.Ph¹m vi nghiªn cøu: Qua kh¶o s¸t c¸c hé gia ®×nh n«ng th«n t¹i x· Trµng §µ, tØnh Tuyªn Quang (Ph¹m vi kh«ng gian kh¶o s¸t ) Kh¶o s¸t t¹i thêi ®iÓm th¸ng 9-2002 (ph¹m vi thêi gian kh¶o s¸t ) 4.4.MÉu nghiªn cøu : C¬ cÊu mÉu nghiªn cøu gåm 306 mÉu ngÉu nhiªn ph©n bè ®Òu cho 17xãm trªn ®Þa bµn x· Trµng §µ. 5.Gi¶ thuyÕt nghiªn cøu : Ng­êi d©n x· Trµng §µ sö dông gièng míi , lµm theo c¸c h­íng dÉn míi , sö dông c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc trong c¸c kh©u cña trång trät vµ ch¨n nu«i . ViÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ cña ng­êi d©n phô thuéc vµo tr×nh ®é häc vÊn . C¸c tæ chøc x· héi ch­a thËt sù quan t©m ®Õn viÖc ®­a nh÷ng c¸ch thøc lµm míi vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Õn víi ng­êi d©n . 6.Ph­¬ng ph¸p luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu : 6.1.Ph­¬ng ph¸p luËn : Dùa trªn ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö . VËn dông lý thuyÕt hÖ thèng chøc n¨ng cña Parson: Parson cho r»ng hµnh ®éng x· héi lµ hµnh vi bao gåm c¸c thµnh phÇn nhËn thøc , thµnh phÇn ®éng c¬ vµ thµnh phÇn ®¸nh gi¸ . C¸c thµnh phÇn ®ã ®­îc s¾p xÕp l¹i víi nhau theo mét trËt tù , cÊu tróc æn ®Þnh. Parson sö dông kh¸i niÖm hÖ thèng hµnh ®éng®Ó ph©n tÝch mèi quan hÑ gi÷a hÖ thèng c¸ nh©n vµ hÖ thèng x· héi .HÖ thèng hµnh ®éng cÊu tróc tõ c¸c tiÓu hÖ thèng nh©n c¸ch , tiÓu hÖ thèng x· héi vµ tiÓu hÖ thèng v¨n ho¸. Quan niÖm hÖ thèng hµnh ®éng vÒ sau ®­îc Parson vµ c¸c ®ång nghiÖp ph¸t triÓn thµnh quan niÖm hÖ thèng x· héi . HÖ thèng x· héi ®­îc cÊu thµnh tõ 4 lo¹i nhu cÇu chøc n¨ng c¬ b¶n cña hÖ thèng x· héi sau ®©y : +.ThÝch øng (A) víi m«i tr­êng tù nhiªn - vËt lý xung qu¹nh . +.H­íng ®Ých (G) huy ®éng c¸c nguån lùc nh»m vµo c¸c môc ®Ých ®· x¸c ®Þnh +.Liªn kÕt (I) phèi hîp c¸c ho¹t ®éng , ®iÒu hoµ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng kh¸c biÖt, m©u thuÉn . +Duy tr× khu«n mÉu lÆn (L) t¹o ra sù æn ®Þnh , trËt tù . C¸c tiÓu hÖ thèng cã mèi quan hÖ víi nhau theo nguyªn lý chøc n¨ng ®Ó t¹o thµnh mét chØnh thÓ toµn vÑn. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng nghiÖp lµ mét hÖ thèng , trong ®ã c¸c nguån lùc (nh­ ®Êt ®ai , gièng míi , c«ng cô s¶n xuÊt ..)lµ c¸c tiÓu hÖ thèng cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c ngµnh trång trät vµ ch¨n nu«i (lµ mét bé phËn cña hÖ thèng kinh tÕ ), gi÷ mét vÞ trÝ kh¸c nhau , vµ thùc hiÖn nh÷ng vai trß nhÊt ®Þnh . 6.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu : Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn b»ng b¶ng hái : 306 hé gia ®×nh lµm n«ng nghiÖp ë x· Trµng §µ. Ph­¬ng ph¸p quan s¸t : bao qu¸t hé gia ®×nh , quan s¸t c¸c vËt dông , lèi sèng , c¸ch lµm ¨n cña hä Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn s©u: tiÕn hµnh 5 pháng vÊn s©u ®èi víi c¸c hé gia ®×nh ë x· Trµng §µ. Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn nhãm tËp trung : t¹i nhµ v¨n ho¸ xãm 7b cña x· Trµng §µ. 7.Khung lý thuyÕt : PhÇn II KÕt qu¶ nghiªn cøu - gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ 1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu : ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp víi gÇn 80% d©n sè sèng ë n«ng th«n. Tr­íc khi ra ®êi nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (ch­a diÔn ra §¹i héi §¶ng lÇn thø VII), nÒn kinh tÕ n«ng th«n cã tíi 74% d©n sè lµm n«ng nghiÖp vµ thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chiÕm tíi 35% tæng sè GDP th× vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n lµ rÊt cÇn thiÕt . Sù chuyÓn h­íng chØ ®¹o kÞp thêi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· l«i cuèn sù tham gia cña c¸c c¸n bé khoa häc , c¸c nhµ qu¶n lý trong viÖc nghiªn cøu, ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch , ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p phï hîp vµ rót kinh nghiÖm thùc tiÏn nh»m x©y dùng mét n«ng th«n ViÖt Nam ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . Nh÷ng n¨m qua ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy , mçi c«ng tr×nh nghiªn cøu l¹i ®Ò cËp gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cô thÓ cña n«ng nghiÖp n«ng th«n nh­ : Thùc tr¹ng nghÌo ®ãi ;chuyÓn giao c«ng nghÖ ; ®Êt ®ai …Ngoµi ra cßn cã c¸c ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo , ch­¬ng tr×nh hç trî kinh tÕ n«ng nghiÖp Trong cuèn “Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ViÖt Nam” do UNDP nghiªn cøu cã ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ng­êi nghÌo , “VÊn ®Ò nghÌo khæ ë ViÖt Nam” , “VÊn ®Ò xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n n­íc ta hiÖn nay”(NXB ChÝnh trÞ Quèc gia ), “Kinh tÕ x· héi n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay” (NXb T­ t­áng - V¨n ho¸ ) ; råi c¸c ho¹t ®éng thùc tÕ nh­ Héi th¶o khoa häc “NghÞ quyÕt TW4 -kho¸ 8 vÒ vÊn dÒ n«ng nghiÖp n«ng th«n”…C¸c cuèn s¸ch trªn ®· ®Ò cËp ®Õn thùc tr¹ng x· héi kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n, ®Æc biÖt nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña viÖc chuyÓn giao khoa häc kü thuËt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp . Trong ®Ò tµi nµy , em kÕt hîp nghiªn cøu c¸c khÝa c¹nh x· héi vµ kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n ®Ó lµm râ viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña c¸c hé gia ®×nh lµm n«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n hiÖn nay. PhÇn gi¶i ph¸p vµ khuyÕn nghÞ ®­îc ®­a ra trªn c¬ së thùc tÕ , hy väng ®ãng gãp mét vµi ý kiÕn cho c¸c cÊp , c¸c ngµnh quan t©m ®Ó cã quyÕt s¸ch phï hîp , nh»m t¹o cho ng­êi d©n n«ng th«n mét h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng , l©u dµi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n . 1.1.§Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu : Trµng §µ lµ mét x· n»m ë ven ngo¹i phÝa b¾c thÞ x· Tuyªn Quang , tØnh Tuyªn Quang. Ch¹y däc gi÷a x· lµ ®­êng tØnh lé nèi thÞ x· Tuyªn Quang víi c¸c x· phÝa b¾c huyÖn Yªn S¬n , tØnh Tuyªn Quang (®i T©n Long , Xu©n V©n , KiÕn thiÕt )lµ con ®­êng huyÕt m¹ch ch¹y qua trung t©m hµnh chÝnh , th«ng tin , dÞch vô cña x· . X· Trµng §µ lµ mét x· n«ng th«n ngo¹i thÞ x· Tuyªn Quang cã lîi thÕ lín vÒ vÞ trÝ dÞa lý vµ giao th«ng . Cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 1342 ha ,trong ®ã , ®Êt n«ng nghiÖp lµ 257,99 ha . Gåm :§Êt ruéng lµ 90 ha , ®Êt v­ên t¹p lµ 92ha , ®Êt l©m nghiÖp cã rõng 639ha , ®Êt suèi nói ®¸ lµ 257,48ha , ®Êt ë 43,43ha. MËt ®é d©n c­ x· lµ 362 ng­êi /km2 víi tæng sè d©n cã 4672 ng­êi gåm 1193 hé .Trong ®ã , sè lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm 36%. B×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp lµ 531m2 1khÈu ;®Êt ruéng lóa:350m2 /khÈu n«ng nghiÖp ;®Êt v­ên t¹p :250m2 /khÈu n«ng nghiÖp ; ®Êt l©m nghiÖp :660m2 /khÈu n«ng nghiÖp . Nh­ vËy cã thÓ thÊy ®Ê ®ai n«ng nghiÖp ë Trµng§µ kh«ng nhiÒu , mçi nh©n khÈu n«ng nghiÖp chØ cã trªn d­íi 2,2sµo , ®Êt ruéng chØ cã 1,2 sµo . Mét sè lo¹i ®Êt kh¸c nh­ ®Êt v­ên t¹p , ®Êt ®åi rõng , ®Êt ®· trång rõng th× kh«ng cã hiÖu qu¶ l¾m . X· cã c¸c d©n téc kh¸c nhau nh­ : d©n téc Kinh chiÕm 955, d©n téc Tµy , Nïng , Cao Lan chiÕm 4,7%, d©n téc Hoa chiÕm 0,3%. Tû lÖ lao ®éng n«ng nghiÖp cã 36% nh­ng chñ yÕu lao ®éng n«ng nghiÖp ®¬n thuÇn . Tr×nh ®é lao ®éng kh«ng ®ång ®Òu , lao ®éng cã tay nghÒ, kü thuËt ch­a nhiÒu, h¹n chÕ cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ . Trong nhiÒu n¨m qua , Trµng §µ ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ còng nh­ ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c ph¸t triÓn . Kinh tÕ Trµng §µ vÉn chñ yÕu do ngµnh n«ng l©m nghiÖp ®¶m nhiÖm . Do viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong x· diÔn ra cßn chËm , trong ®ã ngµnh trång trät vµ ch¨n nu«i ch­a thùc sù cã hiÖu qu¶ cao do ®Þa h×nh ®Êt ®ai kh«ng thuËn lîi , lò lôt kÐo dµi , ph©n bãn, thuû lîi , c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô cho s¶n xuÊt cßn h¹n chÕ . V× thÕ mµ x· cßn nhiÒu vÊn ®Ò tr¾c trë , nan gi¶i cÇn gi¶i quyÕt vµ gióp ®ì. 2. C¸c kh¸i niÖm c«ng cô : 2.1.Kh¸i niÖm “C«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp” : “C«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp” lµ qu¸ tr×nh chuûªn biÕn tõ nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá , l¹c hËu , ph©n t¸n sang nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt lín víi tr×nh ®é chuyªn canh vµ th©m canh cao , tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh víi tr×nh ®é trang bÞ c«ng nghiÖp vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn , ¸p dông réng r·i thuû lîi ho¸ , c¬ khÝ ho¸ , ho¸ häc ho¸ , ®iÖn khÝ ho¸ , sinh häc ho¸ cao h¬n vµ b­íc ®Çu ¸p dông c¶ tù ®éng ho¸ , tin häc ho¸”.(PGS.TS Chu Huy Quý ; PGS. TS Nguyªn KÕ TuÊn (®ång chñ biªn ): “Con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n”, NXB chÝnh trÞ quèc gia , Hµ Néi , 2001 , trang 26) 2.2.Kh¸i niÖm “Hé gia ®×nh”: - Hé gia ®×nh lµ kh¸i niÖm chØ mét h×nh thøc tån t¹i cña mét nhãm x· héi lÊy gia ®×nh lµm nÒn t¶ng , lµ mét tæ chøc kinh tÕ , mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh ®Þa lý . Nãi c¸ch kh¸c , hé gia ®×nh bao gåm nh÷ng ng­êi cã quan hÖ h«n nh©n hay ruét thÞt hoÆc nu«i d­ìng , cã quü thu - chi chung . - Cã 3 lo¹i hé gia ®×nh ë n«ng th«n theo tiªu chÝ nghÒ nghiÖp . + Hé gia ®×nh n«ng d©n : Lµ nh÷ng hé ho¹t ®éng kinh tÕ chñ yÕu tõ n«ng nghiÖp , cã thÓ kÕt hîp ch¨n nu«i vµ lµm v­ên quy m« nhá . +Hé gia ®×nh kh«ng ph¶i n«ng d©n : Lµ c¸c hé mµ kinh tÕ dùa vµo c¸c lo¹i h×nh nghÒ nghiÖp kh¸c nhau nh­ : dÞch vô , bu«n b¸n , thñ c«ng , c¸n bé c«ng chøc .. +Hé gia ®×nh phi n«ng nghiÖp : Lµ nh÷ng hé gia ®×nh cã mét nguån thu tõ n«ng nghiÖp vµ mét nguån thu kh¸c kh«ng tõ n«ng nghiÖp ( lµ mét kiÓu gia ®×nh hçn hîp ). 2.3.Kh¸i niÖm “Khoa häc - c«ng nghÖ”: Khoa häc lµ lÜnh vùc nghiªn cøu nh»m môc ®Ých s¶n xuÊt ra tri thøc míi vÒ tù nhiªn ,x· héi vµ t­ duy , bao gåm tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè cña sù s¶n xuÊt nµy . C«ng nghÖ lµ tæ hîp gåm nhiÒu c«ng ®o¹n cña qua tr×nh biÕn ®æi tri thøc khoa häc thµnh s¶n phÈm vµ dÞch vô .( GS .TS Vò §×nh Cù) C«ng nghÖ lµ qu¸ tr×nh vËn dông c¸c kiÕn thøc khoa häc vµ kü thuËt ®Ó t¹o ra hoÆc c¶i tiÕn mét s¶n phÈm hoµn chØnh . Khoa häc c«ng nghÖ bao gåm : + Gièng: lµ danh tõ ph©n lo¹i sinh vËt chØ nh÷ng nhãm sinh vËt thuéc cïng mét hä vµ gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. +Kü thuËt: lµ tæng thÓ nãi chung c¸c ph­¬ng tiÖn vµ t­ liÖu ho¹t ®éng cña con ng­êi ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ phôc vô c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt cña x· héi. 3. Thùc tr¹ng ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 3.1. Thùc tr¹ng sö dông ®Êt ®ai. Tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp x· Trµng §µ cã 257,99 ha víi tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña x· lµ 1342 ha, b×nh qu©n ®Êt ®ai cho mét khÈu vµ mét khÈu n«ng nghiÖp lµ: §Êt n«ng nghiÖp - 531m2/ khÈu; §Êt ruéng lóa - 350m2/ khÈu n«ng nghiÖp; §Êt v­ên t¹p - 250m2/ khÈu n«ng nghiÖp; §Êt l©m nghiÖp - 660m2/ khÈu n«ng nghiÖp. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy ®Êt ®ai n«ng nghiÖp ë Trµng §µ kh«ng nhiÒu, mçi nh©n khÈu n«ng nghiÖp chØ cã trªn d­íi 2,2 sµo vµ ®Êt ruéng chØ cã 1,2 sµo " Ruéng Ýt mµ ®Êt ®ai l¹i ë vïng thÊp cho nªn dÔ ngËp óng n­íc vµ còng dÔ bÞ kh« h¹n, n¨ng suÊt lóa kh«ng ®­îc mÊy. V× vËy rÊt nhiÒu hé ph¶i lµm thªm nghÒ kh¸c hoÆc thuª ®Êt ®Ó canh t¸c" ( B¸c N.T.H - xãm 8A). §Êt ®ai ë x· Trµng §µ dµnh cho n«ng nghiÖp kh«ng nhiÒu nhÊt lµ diÖn tÝch ruéng ®ång m¹nh món, nhiÒu chç cao vµ dèc, do ®ã viÖc ®­a thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i nh­ m¸y cµy, m¸y bõa, m¸y gÆt ®Ëp liªn hîp vµo nhiÒu ®ång ruéng kh«ng phï hîp. Pháng vÊn b¸c N.X.C - xãm 7A: " ë ®©y c¸c hé còng cã nhiÒu réng nh­ng mçi chç 1 vµi sµo nªn cã dïng m¸y cµy, m¸y bõa vµo còng khã v× viÖc di chuyÓn rÊt bÊt tiÖn, v× vËy th­êng lµ gia ®×nh cµy lÊy còng Ýt ®i thuª ng­êi cµy". Hé nµo cµng nhiÒu ruéng r¶i r¸c th× viÖc ®­a khoa häc kü thuËt kh«ng ®­îc chó ý, mµ chñ yÕu c¸c hé cã diÖn tÝch ruéng lín th× viÖc ®Çu t­ m¸y mãc, c«ng cô s¶n xuÊt míi ®­îc t¨ng c­êng. Nh­ vËy, ta cã thÓ thÊy viÖc dÉn ng­êi d©n ®Õn víi quyÕt ®Þnh ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thùc sù hay kh«ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®Þa h×nh, ®Êt ®ai cña vïng. NÕu c¶i thiÖn ®­îc ®iÒu kiÖn ruéng ®Êt th× ng­êi d©n cã thÓ vËn dông c¸c m¸y mãc hiÖn ®¹i vµo trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §Êt ®ai x· Trµng §µ bao gåm ®ång ruéng, soi b·i t­¬ng ®èi mµu mì, trong ®ã mét sè diÖn tÝch hµng n¨m ®­îc båi ®¾p phï sa nªn rÊt thuËn lîi ph¸t triÓn c©y l­¬ng thùc, thùc phÈm vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy. HÇu hÕt, ng­êi d©n chñ yÕu lµ trång lóa ngoµi ra cßn cã c©y ¨n qu¶ phôc vô cho sinh ho¹t hµng ngµy vµ gia ®×nh nµo còng cã mét diÖn tÝch ®Êt b·i kh¸ lín ®Ó trång c©y c«ng nghiÖp nh­ b¹ch ®µn, keo vv... VÒ ®Êt ®ai, trong kÕt qu¶ nghiªn cøu th× hÇu hÕt ®¹i ®a sè gia ®×nh nµo còng c¶i t¹o ®Êt tr­íc khi canh t¸c. Th­êng ng­êi d©n c¶i t¹o ®Êt b»ng c¸ch ®­a m¸y vµo ®ång ruéng ®Ó cµy bõa råi v·i ph©n. 3.2. Thùc tr¹ng sö dông m¸y mãc trong hé gia ®×nh vµ viÖc ®¸p øng nhu cÇu thuû cho c¸c hé. HÇu hÕt khi ®­îc hái ng­êi d©n ®Òu tr¶ lêi chØ dïng m¸y mãc vµo c¸c kh©u quan träng nh­ viÖc dïng m¸y cµy, m¸y bõa cho viÖc lµm ®Êt; xe m¸y, xe c«ng n«ng dïng vµo viÖc vËn chuyÓn n«ng phÈm sau thu ho¹ch. Ngoµi ra nh÷ng ruéng manh món th× c¸c hé l¹i dïng søc vËt nu«i (tr©u, bß) hoÆc qu¸ tr×nh vËn chuyÓn mµ giao th«ng ®­êng s¸ kh«ng thuËn tiÖn th× dïng xe c¶i tiÕn, xe thå, søc vËt kÐo ( tr©u, bß, ngùa). Nh­ng hÇu nh­ ng­êi d©n ®Òu cè g¾ng ®­a m¸y mãc vµo qu¸ tr×nh canh t¸c, s¶n xuÊt. Pháng vÊn s©u anh N.§. L - xãm 7B: " ë x· cã lo¹i m¸y mãc nµo ®¸p øng cho ng­êi d©n th× ng­êi d©n ®Òu ¸p dông ®Ó s¶n xuÊt. §­a tÊt c¶ c¸c lo¹i m¸y mãc vµo th× sÏ tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian ®Ó lµm viÖc kh¸c. Chi phÝ cho c¸c lo¹i m¸y mãc còng kh«ng tèn kÐm l¾m, m×nh lÊy tiÒn tõ viÖc lµm thªm ®Ó tr¶ cßn thãc lóa chñ yÕu ®Ó nhµ ¨n". Nh­ vËy cho thÊy, ng­êi d©n rÊt muèn tiÕp cËn víi nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt v× ®Çu t­ m¸y mãc vµo s¶n xuÊt sÏ ®em l¹i cho hä nhiÒu hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ vµ thêi gian. ViÖc sö dông m¸y mãc trong c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng cã lóc gÆp nhiÒu khã kh¨n v× vËy khi hái " Cã ai h­íng dÉn cho c¸c b¸c c¸ch sö dông kh«ng" th× hä ®Òu tr¶ lêi " Cã. C¸c c¸n bé x· hoÆc dÞch vô, ng­êi cho thuª m¸y hä ®Õn h­íng dÉn hoÆc hä ®Õn cµy, bõa, vËn chuyÓn cho m×nh lu«n". ( Pháng vÊn s©u N. T. T - xãm 7B). Ngoµi ra, cßn yÕu tè rÊt quan träng trong phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®ã lµ hÖ thèng thuû lîi. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu, hÇu hÕt hÖ thèng t­íi tiªu cho c¸c ®ång ruéng ®Òu do hÖ thèng thuû n«ng cña ®Þa ph­¬ng cung cÊp v× vËy mµ ng­êi d©n kh«ng ph¶i lo l¾ng nhiÒu vÒ n­íc t­íi cho c©y trång. 3.3. Thùc tr¹ng sö dông gièng c©y trång - vËt nu«i míi trong c¸c hé gia ®×nh. Theo kÕt qu¶ thu ®­îc c¸c hé d©n ë ®©y ®Òu ¸p dông nh÷ng khoa häc c«ng nghÖ míi. Hä ®­îc tiÕp cËn vµ ¸p dông thµnh c«ng c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt. VÒ trång trät: c¸c gièng lóa lai, ng« lai, c¸c gièng mÝa míi, c¸c gièng lóa thuÇn míi chän läc, ®Ëu t­¬ng gièng míi, l¹c sen lai, võng V6 NhËt B¶n, lµm nÊm r¬m... Trång míi vµ c¶i t¹o c¸c v­êng c©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao mang tÝnh hµng ho¸, kü thuËt canh t¸c n«ng l©m kÕt hîp trªn ®Êt dèc. B¶ng 1: Tû lÖ ¸p dông gièng c©y trång míi cho trång trät C¸c lo¹i c©y ViÖc ¸p dông  Lóa  Hoa mµu  C©y ¨n qu¶  C©y c«ng nghiÖp   Cã  Sè ng­êi  284  107  107  56    Tû lÖ (%)  95,6  54,9  58,2  42,4   Kh«ng  Sè ng­êi  13  88  77  76    Tû lÖ (%)  4,4  45,1  41,8  57,6   Qua ®iÒu tra b»ng b¶ng hái ta thÊy hÇu hÕt c¸c hé ®Òu sö dông gièng c©y trång míi. Trong sè 297 ng­êi ®­îc hái cã 284 ng­êi sö dông gièng lóa míi chiÕm 95,6% cßn l¹i mét sè nhá lµ kh«ng sö dông v× hä ch­a nh×n thÊy ®­îc hiÖu qu¶, hä cßn chê sù thµnh c«ng tõ ng­êi kh¸c råi hä míi sö dông. Hoa mµu, c©y ¨n qu¶ còng ®­îc sö dông nhiÒu cßn c©y c«ng nghiÖp th× ch­a ®¹t hiÖu qu¶ sö dông cho l¾m. V× vËy ta thÊy, c¸c hé n«ng d©n ë ®©y cã xu h­íng thiªn vÒ c©y lóa. VÒ ch¨n nu«i, chñ yÕu nu«i gµ tam hoµng, l­¬ng ph­îng, ngan lai ph¸p, c¸ chÐp lai ba m¸u, c¸ r« phi ®¬n tÝnh, nu«i vÞt siªu thÞt, bß lai sinh vµ ph¸t triÓn ®µn ong... Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu ta thÊy ng­êi d©n chñ yÕu nu«i lîn vµ gµ: B¶ng 2: Tû lÖ ¸p dông con gièng míi cho ch¨n nu«i: ViÖc ¸p dông C¸c lo¹i con  Cã  Kh«ng    Sè ng­êi  Tû lÖ (%)  Sè ng­êi  Tû lÖ (%)   Lîn míi  162  67,2  79  32,8   Gµ míi  106  47,1  199  52,9   Chøng tá ng­êi d©n tiÕp thu nh÷ng tiÕn bé khoa häc häc nghÖ rÊt cã hiÖu qu¶. Theo sè liÖu, trong sè nh÷ng ng­êi ®­îc hái th× cã 162 ng­êi sö dông gièng lín míi chiÕm 67,2% cßn 79 ng­êi lµ kh«ng sö dông chiÕm 32,8%. Cßn gµ míi th× sö dông Ýt h¬n, c¸c hé vÉn cã xu h­íng sö dông gièng gµ tõ vô tr­íc cho vô sau, tøc lµ gµ ®Î lÊy trøng Êp cho në thµnh con råi nu«i. Nh­ng ch¨n nu«i cña c¸c hé n«ng d©n x· Trµng §µ chñ yÕu phôc vô cho sinh ho¹t gia ®×nh lµ chÝnh. Nh­ vËy, tuy ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nh­ng nhËn thøc cña ng­êi d©n vÒ viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp rÊt cao. Tuy viÖc sö dông cßn nhiÒu khã kh¨n v× nhiÒu hé ch­a lµm ®óng c¸ch nh­ng n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng còng t¨ng lªn râ rÖt. 3.4. Thùc tr¹ng ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp. C¬ cÊu ngµnh nghÒ chñ yÕu cña hé n«ng d©n ë n­íc ta lµ trång trät vµ ch¨n nu«i. " NÐt chung nhÊt cña hÖ thèng n«ng nghiÖp truyÒn thèng lµ n«ng d©n cßn duy tr× c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ canh t¸c theo c¸c ph­¬ng thøc ®· tån t¹i c¸ch ®©y hµng ngh×n n¨m, nÐt næi bËt cña c¬ cÊu s¶n xuÊt ®ã Ýt thay ®æi. Ng­êi n«ng d©n víi tËp qu¸n s¶n xuÊt chñ yÕu ®Ó tiªu dïng mµ Ýt cã môc ®Ých lµ ®Ó kiÕm lîi nhuËn, nªn c¬ cÊu s¶n xuÊt ®ã ®­îc duy tr× kh¸ l©u". Ng­êi d©n x· Trµng §µ còng nh­ nh÷ng ng­êi n«ng d©n c¸c vïng kh¸c ®Òu coi trång trät lµ nghÒ chÝnh. VÒ trång trät, kÕt qu¶ nghiªn cøu qua c¸c hé gia ®×nh, ta thÊy tû lÖ c¸c gia ®×nh thùc hiÖn c¸c kh©u trong trång trät chñ yÕu lµ theo kinh nghiÖm hay h­íng dÉn míi, kÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau: B¶ng 3: Tû lÖ thùc hiÖn c¸ch thøc lµm trong c¸c kh©u cña trång trät C¸c kh©u trong trång trät C¸ch thøc lµm  Chän gièng c©y trång  C¸ch ­¬m ñ  C¸ch lµm ®Êt  C¸ch lµm cá  C¸ch bãn ph©n  C¸ch phßng bÖnh  Thu ho¹ch chÕ biÕn   Lµm theo kinh nghiÖm  Sè ng­êi  66  209  164  183  114  97  202    Tû lÖ (%)  21,9  36,6  54,8  61,0  38,0  32,4  68,9   Lµm theo h­íng dÉn míi  Sè ng­êi  235  189  135  117  186  201  91    Tû lÖ (%)  78,1  63,4  45,2  39,0  62,0  67,2  31,1   Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy hÇu hÕt c¸c hé n«ng d©n ®Òu thùc hiÖn c¸c kh©u trong trång trät theo h­íng dÉn míi lµ chñ yÕu. §Æc biÖt lµ kh©u chän gièng th× ng­êi d©n sö dông rÊt nhiÒu c¸c lo¹i gièng míi chiÕm 78,1% vµ c¸ch phßng bÖnh cho c©y trång th× chiÕm 67,2%. §iÒu nµy, chøng tá ng­êi d©n ë ®©y ®a sè ®Òu lµm theo nh÷ng h­íng dÉn míi mµ chñ yÕu c¸c hé nµy ®Òu mua gièng tõ c¸c tæ chøc x· héi,vµ dÞch vô vËt t­ n«ng nghiÖp vµ trªn thÞ tr­êng t­ nh©n. TiÒn gièng cho mçi vô tõ 15.000 - 20.000 ®ång cho 1 sµo (kho¶ng 6 - 8 kg thãc th­êng) " Gièng lóa míi ngµy tr­íc th× 10.000 ®ång/kg nh­ng nh­ng tõ n¨m 1999 - 2000 lªn 25.000®/kg v× vËy n¨ng su©t thu vÒ kh«ng cã l·i mÊy" trÝch pháng vÊn s©u chó L - xãm 7B). Cßn rÊt Ýt c¸c hé lµm theo kinh nghiÖm hiÓu biÕt s½n cã, hä chän gièng c©y trång theo h×nh thøc chän tõ vô tr­íc ®Ó l¹i cho vô sau, theo c¸ch nµy hä kh«ng ph¶i mua gièng trªn thÞ tr­êng nh­ng kh«ng ®¶m b¶m ch¾c ch¾n vÒ mÆt kü thuËt vµ phßng ngõa s©u bÖnh, di chøng nh­ng tû lÖ nµy chiÕm 21,9%. Cßn hÇu hÕt c¸c kh©u nh­: lµm ®Êt, lµm cá, thu ho¹ch - chÕ biÕn th× c¸c hé chñ yÕu lµm theo kinh nghiÖm hiÓu biÕt v× lµm nh­ vËy theo hä sÏ tèt h¬n, trong ®ã lµm ®Êt chiÕm 54,8%, lµm cá chiÕm 61,0%; thu ho¹ch - chÕ biÕn chiÕm 68,9%. V× vËy, ta thÊy, c¸c hé gia ®×nh ë ®©y ®· tiÕp thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc c«ng nghÖ, nhÊt lµ kh©u chän gièng hÇu nh­ hé nµo còng sö dông. VÒ ch¨n nu«i, ®iÒu tra c¸c hé thùc hiÖn c¸c kh©u trong ch¨n nu«i theo kinh nghiÖm hiÓu biÕt hay h­íng dÉn míi, kÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau: B¶ng 4: Tû lÖ thùc hiÖn c¸ch thøc lµm trong c¸c kh©u cña ch¨n nu«i C¸c kh©u cña ch¨n nu«i C¸ch thøc lµm  Chän gièng  C¸ch x©y dùng chuång tr¹i  C¸ch cho ¨n  C¸ch phßng bÖnh  C¸ch xö lý ph©n, chÊt th¶i   Lµm theo kinh nghiÖm  Sè ng­êi  167  220  180  146  224    Tû lÖ (%)  58,2  76,7  63,2  51,2  80,9   Lµm theo h­íng dÉn míi  Sè ng­êi  119  66  204  138  52    Tû lÖ (%)  41,8  23,0  36,5  48,4  18,8   KÕt qu¶ trªn cho thÊy, c¸c hé n«ng d©n hÇu hÕt lµm theo kinh nghiÖm hiÓu biÕt ®· cã kÓ c¶ c¸ch chän gièng còng lµm theo kinh nghiÖm chiÕm 58,2% trong khi sè hé lµm theo h­íng dÉn míi chØ chiÕm 41,8%. NhÊt lµ kh©u xö lý chÊt th¶i, c¸c hé ®Òu lµm theo kinh nghiÖm chiÕm 80,9%. " HÇu hÕt ph©n chuång, chÊt th¶i ®Òu lÊy ®Ó sö dông vµo viÖc trång trät" ( trÝch pháng vÊn s©u cña b¸c N.T .H - xãm 8A). Nh­ vËy ta thÊy, c¸c hé gia ®×nh ë d©y ch­a ®­îc tiÕp cËn nhiÒu khoa häc kü thuËt trong lÜnh vùc ch¨n nu«i, hä ch­a hiÓu biÕt nhiÒu vÒ nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ. VÒ dÞch vô n«ng nghiÖp th× hÇu hÕt c¸c hé gia ®×nh ë ®©y ®Òu th©m canh lóa lµ chñ yÕu. V× vËy ngoµi viÖc chän gièng vµ c¸c kh©u liªn quan ®Õn trång trät vµ ch¨n nu«i, ng­êi d©n ë ®©y cßn quan t©m rÊt nhiÒu ®Õn c¸c lo¹i vËt t­ n«ng nghiÖp phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Ngoµi viÖc tËn dông nguån ph©n chuång, ph©n xanh s½n cã cho ®ång ruéng mµ theo hä võa gi¶i quyÕt ®­îc chuèng chai cøng vµ ®é b¹c mµu cu¶ ®Êt ®ång thêi còng tr¸nh cho lóa bÞ lÐp, th× c¸c hé n«ng d©n cßn sö dông c¸c lo¹i ph©n ho¸ häc, ph©n bãn tæng hîp (NPK), thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá,.." th«ng th­êng mçi mét sµo ruéng ph¶i ®Çu t­ tõ 6 - 8 kg ph©n ®¹m vµ 10kg ph©n tæng hîp (NPK ) nh­ng vÉn ph¶i sö dông thªm c¶ ph©n chuång vµ ph©n xanh lÊy tõ ch¨n nu«i nh­ vËy míi ®¶m b¶o ®­îc cho c©y lóa" ( trÝch pháng vÊn s©u chó T - xãm 7B). Khi ®­îc hái th× hÇu hÕt hä ®Òu mua c¸c lo¹i vËt t­ n«ng nghiÖp cña nhµ n­íc vµ hîp t¸c x· dÞch vô. Hä cho r»ng mua ë ®©y sÏ ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng vµ ng­êi h­íng dÉn tØ mØ vµ cã giÊy h­íng dÉn cÈn thËn. Ngoµi viÖc sö dông c¸c lo¹i ph©n bãn, thuéc trõ s©u, gièng c©y trång míi cho trång trät, c¸c hé cßn quan t©m ®Õn gièng vËt nu«i míi vµ c¸c lo¹i vËt t­ dµnh cho ch¨n nu«i nh­: thøc ¨n c«ng nghiÖp, thuèc thó y..... Trong sè 303 ng­êi tr¶ lêi th× sè ng­êi ®­îc h­íng dÉn lµ 216 ng­êi chiÕm tû lÖ 86,1% cßn sè ng­êi kh«ng ®­îc h­íng dÉn lµ 42 ng­êi chiÕm tû lÖ 13,9%. Nh­ng khi ®­îc h­íng dÉn lµ 42 ng­êi n«ng d©n l¹i kh«ng lµm ®óng y nguyªn mµ hä lµm theo h­íng dÉn mét nöa vµ theo kinh nghiÖm hiÓu biÕt mét nöa. Cã 164 ng­êi tr¶ lêi lµm ®óng theo sù h­íng dÉn trong tæng sè 256 ng­êi tr¶ lêi chiÕm 64,1%; 84 ng­êi lµm theo nh­ng kh«ng ®Çy ®ñ chiÕm 32,8%; 8 ng­êi tr¶ lêi hoµn toµn kh«ng lµm theo mÆc dï ®· ®­îc h­íng dÉn chiÕm 3,1%. Ngoµi diÖn tÝch ®Êt ruéng th× mçi hé n«ng d©n cßn cã mét diÖn tÝch v­ên nhÊt ®Þnh. B»ng ph­¬ng ph¸p quan s¸t vµ pháng vÊn s©u cho thÊy: tuy diÖn tÝch v­ên cña mçi hé kh¸c nhau nh­ng hÇu hÕt lµ v­ên t¹p, trång rÊt nhiÒu lo¹i c©y nh­ rau mµu phôc vô trùc tiÕp cho sinh ho¹t gia ®×nh lµ chÝnh. Mét sè hé cã v­ên trång chuyªn canh c©y ¨n qu¶ nh­: hång, v¶i, t¸o vv... MÆc dï trång nh÷ng lo¹i c©y nµy nh­ng hä vÉn ph¶i bá ra mét sè vèn nhÊt ®Þnh ®Ó mua ph©n, gièng ®Ó c¶i t¹o thµnh v­ên chuyªn canh. §a sè c¸c v­ên cßn l¹i lµ v­ên t¹p th× chñ yÕu canh t¸c tù cÊp, tù tóc cho b¶n th©n c¸c hé. ChÝnh v× thùc tr¹ng ®Çu t­ cho canh t¸c diÖn tÝch v­ên nh­ vËy cho nªn hiÖu qu¶ khai th¸c ®Êt v­ên kh«ng cao. Cßn ch¨n nu«i th× c¸c hé còng chñ yÕu phôc vô cho sinh ho¹t, phôc vô cho nh÷ng ngµy lÔ, TÕt. Chø hä kh«ng tËp trung ch¨n nu«i theo h­íng kinh doanh, cã ®Çu t­ ®Ó kiÕm l·i nh­ng hä vÉn tiÕp thu nh÷ng kü thuËt ch¨n nu«i míi ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao khi vËt nu«i trong nhµ m¾c bÖnh dÞch c¸c hé còng ch÷a trÞ nh­ng chñ yÕu lµ mua thuèc vÒ tù ch÷a lµ chÝnh, rÊt Ýt sè hé nhê ®Õn c¸n bé thó y cña th«n x·. Ta thÊy ®èi víi s©u bÖnh h¹i c©y trång - vËt nu«i th× c¸c hé ë ®©y th­êng xuyªn kiÓm tra, ph¸t hiÖn vµ ®­îc c¸c ®oµn thÓ h­íng dÉn phßng trõ s©u bÖnh kÞp thêi, tiªm phßng tèt theo ®Þnh kú vµ hä ®­îc bæ sung cho ®µn gia sóc, gia cÇm kh«ng ®Ó dÞch bÖnh x¶y ra, ®¶m b¶o n¨ng suÊt c©y trång - vËt nu«i. V× vËy, tõ thùc tr¹ng ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo n«ng nghiÖp c¸c hé n«ng d©n x· Trµng §µ ®· ph¸t huy ®­îc mÆt tÝch cùc trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng l­¬ng thùc, thùc phÈm. Tuy nhiªn thùc tr¹ng trªn cßn nhiÒu h¹n chÕ c¸c hé n«ng d©n cßn mang tÝnh c¸ thÓ, ch­a khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, ch¨n nu«i cßn chiÕm tû lÖ thÊp vµ ch­a ®­îc ph¸t triÓn. 3.5. NhËn thøc vÒ khoa häc c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo n«ng nghiÖp cña hé gia ®×nh n«ng d©n. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc ®­a khoa häc c«ng nghÖ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña ng­êi d©n ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh. C¸c tiÕn bé vÒ thuû lîi, c¶i t¹o ®Êt, gièng c©y trång - vËt nu«i, c¬ cÊu mÇu phï hîp víi tõng vïng sinh th¸i vv...®· ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gãp phÇn to lín vµo thµnh qu¶ n«ng nghiÖp n­íc ta. Thùc tÕ kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy n¨ng suÊt c©y trång - vËt nu«i t¨ng lªn râ rÖt qua viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµ c¸c lo¹i vËt t­ n«ng nghiÖp. Pháng vÊn s©u chó N.N.T - xãm 7B: " Tõ khi ¸p dông c¸c lo¹i gièng c©y trång - vËt nu«i míi th× n¨ng suÊt ®em l¹i lín, ®¶m b¶o cho ®êi sèng cña ng­êi d©n. Ch¼ng h¹n nh­ tr­íc ®©y chØ ®¹t 1 - 1,5 t¹ cho mét sµo lóa cßn khi ¸p dông gièng lóa míi t¨ng lªn 2 - 2,6 t¹ / sµo. Cßn ng« tr­íc ®©y chØ ®¹t 0,5 - 1 t¹/sµo cßn khi ¸p dông gièng ng« míi th× t¨ng lªn 2 t¹/ sµo". Nh­ vËy ng­êi n«ng d©n b­íc ®Çu ®· nhËn thÊy ®­îc vai trß vµ lîi Ých khi ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Dï ®· ®­îc hç trî vÒ khoa häc c«ng nghÖ nh­ng cßn mét sè lÜnh vùc hä ch­a biÕt c¸ch tËn dông hÕt nh­ nguån lùc lao ®éng, ®Êt ®ai, kü thuËt vµo s¶n xuÊt vv... Qua nh÷ng cuéc pháng vÊn s©u cã thÓ nhËn thÊy r»ng: ng­êi n«ng d©n vÉn cßn tån t¹i lèi t­ duy cò. Hä coi s¶n xuÊt lóa lµ mét chu tr×nh khÐp kÝn, sù cÇn thiÕt cña c«ng viÖc cµy bõa, cÊt tr÷ gièng m¸, ch¨m bãn, gieo cÊy, sö dông lao ®éng vv.... ®ßi hái chñ gia ®×nh ph¶i lo cho vô sau khi thu ho¹ch cßn ch­a kÕt thóc. Ng­êi n«ng d©n lu«n ®¹t môc tiªu lµm t¨ng n¨ng suÊt b»ng c¸ch lao t¸c ®éng nguån nh©n lùc cßn ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt cßn h¹n chÕ. ChÝnh v× vËy khi phæ biÕn gièng c©y trång - vËt nu«i míi cho ng­êi d©n, Ýt thu hót ®­îc sù quan t©m cña hä. Mµ t×nh tr¹ng chung lµ gia ®×nh nµo thÝch lµm th× cø lµm cßn c¸c gia ®×nh kh¸c th× chê ®îi nÕu thµnh c«ng th× hä míi häc hái vµ tiÕp thu. Nghiªn cøu thùc tr¹ng ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ cña hé n«ng d©n nh»m t×m ra nh÷ng dÊu hiÖu, nh÷ng chØ b¸o c¬ b¶n ®Ó ®Þnh h­íng ph¸t triÓn. Tuy nhiªn muèn khoa häc c«ng nghÖ thùc sù tíi c¸c hé n«ng d©n th× ph¶i t×m hiÓu nhËn thøc kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng thùc tÕ cña hä ra sao. ViÖc t×m hiÓu nhËn thøc cña c¸c hé n«ng d©n xÐt theo tr×nh ®é häc vÊn cho thÊy s©u h¬n, hiÓu râ h¬n tÝnh n¨ng ®éng cña ng­êi d©n trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña n­íc ta hiÖn nay. Víi ta c¸ch lµ hé tù chñ trong s¶n xuÊt, ng­êi n«ng d©n kh«ng thÓ lµ ng­êi thô ®éng mµ hä ph¶i mµy mß, t×m hiÓu, häc hái c¸c kü n¨ng, kiÕn thøc nh»m n©ng cao n¨ng suÊt s¶n l­îng. §èi víi kiÕn thøc kü thuËt n«ng nghiÖp ng­êi n«ng d©n còng cã nhu cÇu lín, mét h¹n chÕ ®èi víi hä lµ c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng ch­a kÕt hîp víi ho¹t ®éng cña c¸c héi, ®oµn thÓ ®Ó ®i xuèng thùc sù víi ng­êi d©n, trong khi c¸c héi ®oµn thÓ ho¹t ®éng cÇm chõng, vin vµo kinh phÝ th× lµm sao ng­êi n«ng d©n cã c¬ héi tiÕp cËn víi tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ. §Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n vÒ viÖc thùc hiÖn c¸ch thøc lµm cña ng­êi d©n vµo c¸c kh©u trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ta xem xÐt møc ®é t­¬ng quan häc vÊn cña chñ hé cã häc vÊn kh¸c nhau. B¶ng 5: T­¬ng quan häc vÊn vµ c¸ch thøc thùc hiÖn c¸c kh©u trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. VÒ trång trät Häc vÊn  C¸ch thøc lµm  Sè ng­êi thùc hiÖn c¸c kh©u trong trång trät     Chän gièng  ­¬m ñ  Lµm ®Êt  Lµm cá  Bãn ph©n  Phßng bÖnh  Thu ho¹ch  ChÕ biÕn  B¶o qu¶n   D­íi 5  Lµm theo kinh nghiÖm  19  24  43  46  32  27  54  56  56    Lµm theo h­íng dÉn míi  54  48  30  27  41  45  19  17  16   Tõ 5 - 9  Lµm theo kinh nghiÖm  33  62  87  98  56  45  105  104  115    Lµm theo h­íng dÉn míi  122  92  66  56  98  108  49  46  38   Tõ 9 - 12  Lµm theo kinh nghiÖm  10  18  22  25  19  18  28  31  32    Lµm theo h­íng dÉn míi  44  35  32  29  35  36  25  22  21   Trªn 12  Lµm theo kinh nghiÖm  4  5  10  12  6  6  11  9  13    Lµm theo h­íng dÉn míi  12  11  6  4  10  10  4  5  2   Tæng: 2657 ng­êi  298  295  296  297  297  296  295  290  293   VÒ ch¨n nu«i Häc vÊn  C¸ch thøc lµm  Sè ng­êi thùc hiÖn c¸c kh©u trong ch¨n nu«i     Chän gièng  X©y dùng chuång tr¹i  Cho ¨n  Phßng bÖnh  Xö lý ph©n, chÊt th¶i   D­íi 5  Lµm theo kinh nghiÖm  44  13  48  35  57    Lµm theo h­íng dÉn míi  27  55  23  34  11   Tõ 5 - 9  Lµm theo kinh nghiÖm  81  40  86  73  119    Lµm theo h­íng dÉn míi  64  91  59  73  21   Tõ 9 - 12  Lµm theo kinh nghiÖm  33  18  33  25  33    Lµm theo h­íng dÉn míi  18  26  17  25  16   Trªn 12  Lµm theo kinh nghiÖm  7  6  11  10  12    Lµm theo h­íng dÉn míi  9  9  5  6  4   Tæng: 1381 ng­êi  284  258  283  282  274   Qua 2 b¶ng trªn ta thÊy cµng lªn líp caoth× ng­êi d©n ®i häc cµng Ýt, hä chØ häc ®Õn cÊp II lµ chñ yÕu, cßn cÊp III th× t­¬ng ®èi, cµng lªn cao th× tr×nh ®é häc vÊn l¹i cµng thÊp. V× vËy ta thÊy häc vÊn, nhËn thøc t¸c ®éng rÊt lín ®Õn hµnh vi cña ng­êi d©n. Nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn cao rÊt Ýt nh­ng hä vÉn nhËn thÊy khoa häc vµ c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt còng nh­ kh¶ n¨ng nhanh nh¹y trong viÖc tiÕp thu nh÷ng kiÕn thøc míi. Tuy nhiªn vÉn cã mét sè Ýt ng­êi kh«ng thuéc diÖn c¸c kh©u trong n«ng nghiÖp thoe mét c¸ch thøc nµo, nh÷ng ng­êi nµy chñ yÕu tËp trung ë cÊp I vµ cÊp II. Nãi tãm l¹i, ng­êi d©n cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp vµ Ýt ®­îc ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n. Bëi vËy cÇn ph¶i tæ chøc ®µo t¹o vµ h­íng dÉn s¶n xuÊt, h­íng dÉn lµm ruéng, lµm v­ên, ch¨n nu«i trªn c¬ së kü thuËt truyÒn thèng kÕt hîp víi c¸c tiÕn bé cña kho häc kü thuËt míi gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt c©y trång - vËt nu«i. ViÖc båi d­ìng h­íng dÉn kü thuËt míi qua tæ chøc khuyÕn n«ng, c¸c héi ®oµn thÓ cÇn ®­îc ®Èy m¹nh vµ chó ý. §Èy m¹nh viÖc phæ biÕn c¸c kiÕn thøc kü thuËt nu«i trång gièng c©y, con gièng míi, c¸c kinh nghiÖm s¶n xuÊt giái ®em l¹i n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ë ®Þa ph­¬ng th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ë x· nh­ loa truyÒn thanh, qua c¸c cuéc héi häp tæ ®éi s¶n xuÊt vv... 4. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 4.1. KÕt luËn Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng kinh tÕ hé gia ®×nh lµ nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh vai trß cña c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng nh÷ng lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ, gi¶m thêi gian lao ®éng mµ cßn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ. KÕt qu¶ nghiªn cøu chøng minh: c¸c hé n«ng d©n cßn thiÕu vèn ®Çu t­, ruéng ®Êt kh«ng ®­îc nhiÒu vµ manh món, tr×nh ®é s¶n xuÊt kh«ng ®ång ®Òu mét phÇn do kh¸ lín c¸c hé n«ng d©n kh«ng n¾m b¾t ®­îc c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ míi, kh«ng cã nhiÒu th«ng tin, kh«ng ®­îc h­íng dÉn tû mØ vµ kh«ng ®­îc båi d­ìng vÒ kü thuËt, c¸ch thøc thùc hiÖn c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mét c¸ch th­êng xuyªn. ThiÕu c¸c m« h×nh vÒ viÖc ¸p dông ®ång bé c¸c kü thuËt tiÕn bé vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn vµ më mang dÞch vô, n©ng cao d©n trÝ vv... ®Ó phæ biÕn c¸c n¬i cïng ¸p dông. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· chøng minh cho gi¶ thuyÕt: Hé gia ®×nh n«ng d©n n«ng th«n ®èi víi viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ng­êi d©n x· Trµng §µ - TØnh Tuyªn Quang cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tr×nh ®é häc vÊn, vµo vèn vµ sù hç trî gióp ®ì cña c¸c tæ chøc x· héi. 4.2. Mét vµi kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p. - Víi c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n cÇn ph¶i ph¸t huy nh÷ng thuËn lîi chung cña ®Þa ph­¬ng vµ cña gia ®×nh nh­ vèn, lao ®éng, ®Êt ®ai, kü thuËt kinh nghiÖm, c¸ch lµm míi vv... ®Ó ®­a vµo c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. VÒ ngµnh trång trät: cÇn ph¶i ®­a vµo nh÷ng gièng lóa míi n¨ng suÊt cao hay lóa ®Æc s¶n vµo s¶n xuÊt. Víi diÖn tÝch v­ên ao cÇn ph¶i c¶i t¹o nh÷ng v­ên t¹p thµnh nh÷ng v­ên chuyªn canh c©y ¨n qu¶ hay rau mµu vµ c¶i t¹o diÖn tÝch mÆt ao vµo ch¨n nu«i c¸ cung cÊp thùc phÈm cho thÞ tr­êng vv... cã nh­ vËy th× hiÖu suÊt khai th¸c, sö dông ®Êt míi cao h¹n chÕ ®­îc tÝnh tù cÊp tù tóc. VÒ ngµnh ch¨n nu«i th× cÇn ph¶i ®­a lªn hµnh ngµnh chÝnh b»ng c¸ch më réng quy m« chuång tr¹i, t¨ng sè ®Çu vËt nu«i vµ ch¨n nu«i nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, c¶ gia sóc vµ gia cÇm víi quy m« lín vµ theo mét ph­¬ng ph¸p c«ng nghÖ míi, kh¾c phôc dÇn dÇn t×nh tr¹ng ch¨n nu«i nh­ hiÖn nay rÊt lÎ tÎ, c¸ thÓ vµ tiÓu n«ng. C¸c hé gia ®×nh n«ng d©n cÇn ph¶i n©ng cao ý thøc céng ®ång, gióp ®ì nhau trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vÒ mÆt kü thuËt, kinh nghiÖm vv.... ®Ó n©ng cao møc ®é chuyªn m«n ho¸ ngµnh nghÒ mét c¸ch ®ång bé trong toµn x·. - Víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµ c¸c tæ chøc x· héi: T¹o ra vµ phæ biÕn réng r·i c¸c tiÕn bé kü thuËt n©ng cao n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng n«ng nghiÖp. Tæ chøc hÖ thèng dÞch vô hîp lý, cã hiÖu qu¶ ®Ó cung cÊp kÞp thêi c¸c lo¹i vËt t­ n«ng nghiÖp thiÕt yÕu nh­ gièng c©y trång - vËt nu«i míi, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thøc ¨n c«ng nghiÖp, thuèc thó y vv...H×nh thµnh c¸c trung t©m øng dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ë c¸c ®Þa ph­¬ng víi chøc n¨ng chñ yÕu lµ lµm dÞch vô khoa häc kü thuËt cho c¸c hé n«ng d©n. C«ng t¸c khuyÕn n«ng cÇn phï hîp víi tr×nh ®é vµ tËp qu¸n s¶n xuÊt cña n«ng d©n, kÕt hîp gi÷a viÖc truyÒn ®¹t nh÷ng tri thøc cô thÓ vÒ s¶n xuÊt víi viÖc båi d­ìng kiÕn thøc vÒ c¸c mÆt tæ chøc s¶n xuÊt. §¸p øng c¸c nhu cÇu cho ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ øng dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ cña hé n«ng d©n. ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt ®Ó phñ sãng ph¸t thanh truyÒn h×nh trong x· còng nh­ trong toµn tØnh ®Ó tuyªn truyÒn phæ biÕn kiÕn thøc, khoa häc kü thuËt, n©ng cao d©n trÝ cña ng­êi d©n.../. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Bïi ThÕ C­êng " X· héi häc vµ nh÷ng biÕn ®æi x· héi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc" - T¹p chÝ x· héi sè 2 - 1996. 2. Vò Cao §µm: "XHH Khoa häc c«ng nghÖ vµ M«i tr­êng" 3. GS.TS. NguyÔn §×nh Phan, PGS. TS. TrÇn Minh §¹o, TS. NguyÔn V¨n Phóc: "Nh÷ng biÖn chñ yÕu thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n vïng ®ång b»ng s«ng Hång" - NXB chÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi 2002. 4. Hoµng Phª " Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt" - NXB khoa häc x· héi. Trung t©m tõ ®iÓm häc Hµ Néi. 5. UBND: B¸o c¸o cña x· Trµng §µ - tØnh Tuyªn Quang 6. NguyÔn Kh¾c ViÖn " Tõ ®iÓn x· héi häc" - NXB thÕ giíi Hµ Néi 1994. 7. XHH - K42 chÝnh quy: B¸o c¸o Thùc tËp Môc lôc PhÇn I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 1 1 .TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi : 1 2. ý nghÜa khoa häc vµ ý nghÜa thùc tiÔn : 2 3. Môc tiªu nghiªn cøu: 2 4. §èi t­îng -kh¸ch thÓ -ph¹m vi nghiªn cøu -mÉu nghiªn cøu: 2 4.1. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu : 2 4.2.®èi t­îng nghiªn cøu : 2 4.3.Ph¹m vi nghiªn cøu: 2 4.4.MÉu nghiªn cøu : 3 5.Gi¶ thuyÕt nghiªn cøu : 3 6.Ph­¬ng ph¸p luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu : 3 6.1.Ph­¬ng ph¸p luËn : 3 6.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu : 4 7.Khung lý thuyÕt : 4 PhÇn II. KÕt qu¶ nghiªn cøu - gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ 6 1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu : 6 1.1.§Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu : 7 2. C¸c kh¸i niÖm c«ng cô : 8 2.1.Kh¸i niÖm “C«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp” : 8 2.2.Kh¸i niÖm “Hé gia ®×nh”: 8 2.3.Kh¸i niÖm “Khoa häc - c«ng nghÖ”: 9 3. Thùc tr¹ng ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 9 3.1. Thùc tr¹ng sö dông ®Êt ®ai. 9 3.2. Thùc tr¹ng sö dông m¸y mãc trong hé gia ®×nh vµ viÖc ®¸p øng nhu cÇu thuû cho c¸c hé. 10 3.3. Thùc tr¹ng sö dông gièng c©y trång - vËt nu«i míi trong c¸c hé gia ®×nh. 11 3.4. Thùc tr¹ng ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp. 13 3.5. NhËn thøc vÒ khoa häc c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo n«ng nghiÖp cña hé gia ®×nh n«ng d©n. 17 4. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 20 4.1. KÕt luËn 20 4.2. Mét vµi kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p. 20 Tµi liÖu tham kh¶o 22