Hoàn thiện công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Công ty Cổ Phần Bánh kẹo Hải Hà

p nhµ n­íc, s¸p nhËp, gi¶i thÓ, cho thuª, kho¸n kinh doanh, tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, ®Çu t­ c«ng nghÖ míi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN dÉn ®Õn sè lao ®éng kh«ng bè trÝ ®­îc viÖc lµm gia t¨ng. Tæng sè lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp dù kiÕn sÏ s¾p xÕp l¹i d­íi c¸c h×nh thøc cæ phÇn ho¸, s¸p nhËp, gi¶i thÓ, giao doanh nghiÖp cho tËp thÓ ng­êi lao ®éng, b¸n doanh nghiÖp, cho thuª, kho¸n kinh doanh trong 3 n¨m tíi lµ gÇn 430 ngµn ng­êi. Trong ®ã cã mét bé phËn lao ®éng sÏ kh«ng bè trÝ ®­îc viÖc lµm, mét bé phËn kh¸c chuyÓn sang lµm viÖc ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. TÝnh ®Õn n¨m 2001 cã kho¶ng 1,7 triÖu lao ®éng lµm viÖc trong c¸c DNNN, chiÕm kho¶ng 5% lùc l­îng lao ®éng x· héi, trong ®ã doanh nghiÖp do trung ­¬ng qu¶n lý víi h¬n 1 triÖu lao ®éng vµ doanh nghiÖp do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý víi h¬n 700 ngh×n lao ®éng. Tuy sè l­îng lao ®éng kh«ng nhiÒu nh­ng trong thêi gian tíi c¸c biÖn ph¸p c¬ cÊu l¹i doanh nghiÖp nh­ trªn sÏ tiÕp tôc ®­îc thùc hiÖn. §ång thêi yªu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trong thêi gian tíi cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi DNNN khi b­íc vµo héi nhËp theo c¸c ®iÒu kiÖn cña AFTA sÏ lµm cho lao ®éng d«i d­ trong doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng lªn. Nh­ vËy søc Ðp vÒ lao ®éng d«i d­ sÏ ngµy cµng t¨ng. V× vËy, cïng víi viÖc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cÇn t×m c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng d«i d­ ®Ó tr¸nh g©y ra c¸c ph¶n øng bÊt lîi cho c¶i c¸ch DNNN. Còng v× vËy, song song víi viÖc c¬ cÊu l¹i khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý lao ®éng trong doanh nghiÖp nhµ n­íc, chuyÓn c¸c quan hÖ lao ®éng theo h­íng thÞ tr­êng nh­ më réng quyÒn tù chñ cho doanh nghiÖp trong viÖc sö dông lao ®éng, xo¸ bá chÕ ®é biªn chÕ suèt ®êi, xo¸ bá dÇn c¸c chÕ ®é bao cÊp, chuyÓn sang chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng... Theo b¸o c¸o cña 3.639 doanh nghiÖp trong n¨m 1998 th× sè lao ®éng kh«ng bè trÝ ®­îc viÖc lµm ë 1946 doanh nghiÖp lµ 92.274 ng­êi, chiÕm kho¶ng 9,1% sè lao ®éng hiÖn cã trong c¸c doanh nghiÖp b¸o c¸o. C¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá (vèn d­íi 3 tû ®ång) cã tû lÖ lao ®éng d«i d­ rÊt cao, chiÕm tíi kho¶ng 15% tæng sè lao ®éng, tøc gÊp kho¶ng 2,5 lÇn c¸c doanh nghiÖp cã quy m« vèn trªn 5 tû ®ång. Lao ®éng n÷, lao ®éng trÎ, lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt vµ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o ë tr×nh ®é trung cÊp vµ d¹y nghÒ còng chÞu t¸c ®éng m¹nh cña c¶i c¸ch, cã tû lÖ d«i d­ cao h¬n. Ngoµi sè lao ®éng d«i d­ thùc sù DNNN kh«ng bè trÝ ®­îc viÖc lµm cßn cã lao ®éng vÉn cã viÖc lµm nh­ng kh«ng thËt sù cÇn thiÕt mµ cã thÓ gi¶m bít mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Theo c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra dùa trªn ®¸nh gi¸ cña c¸c doanh nghiÖp th× sè lao ®éng kh«ng thùc sù cÇn thiÕt nµy b»ng 9,4% tæng sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp. Sè lao ®éng nµy cã thÓ ®­îc coi lµ sè lao ®éng d«i d­ tiÒm tµng trong c¸c DNNN. NÕu tÝnh c¶ sè lao ®éng d«i d­ tiÒm tµng th× tû lÖ lao ®éng cÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm trong DNNN lµ kho¶ng 18,5%. Gi¶i quyÕt viÖc lµm ®èi víi lao ®éng trong DNNN hiÖn nay kh«ng chØ ®èi víi lao ®éng d«i d­ mµ cÇn gi¶i quyÕt c¨n nguyªn cña vÊn ®Ò lao ®éng d«i d­, kh«ng chØ trong khu vùc DNNN mµ cÇn t×m ®Õn sù hç trî cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh víi c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch thÝch hîp vÒ b¶o ®¶m x· héi cho sè lao ®éng chuyÓn dÞch khái khu vùc nhµ n­íc. Do khu vùc DNNN Ýt cã kh¶ n¨ng t¹o thªm viÖc lµm ®èi víi lao ®éng cña c¸c DNNN vµ lao ®éng ngoµi x· héi, v× t¹o viÖc lµm mét phÇn quan träng phô thuéc vµo hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c DNNN vµ ®Ó t¹o thªm chç lµm viÖc trong khu vùc nµy cÇn t¨ng ®Çu t­ vµo DNNN. Nh­ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ vÒ nguån tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­, trong ®ã mét phÇn quan träng kh«ng ph¶i chi cho ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt mµ nhu cÇu cÊp b¸ch hiÖn nay lµ ®Çu t­ n©ng cÊp c«ng nghÖ, ®Çu t­ chiÒu s©u ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Trªn c¬ së n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh míi cã tÝch luü vèn ®Ó doanh nghiÖp tù më réng s¶n xuÊt vµ trªn c¬ së tÝch luü cña doanh nghiÖp th× Nhµ n­íc míi cã nguån vèn ®Ó ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt x· héi. MÆt kh¸c viÖc ®Èy m¹nh thùc hiÖn ®æi míi DNNN hiÖn nay b»ng c¸c biÖn ph¸p cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª DNNN kh«ng chØ ®¶m b¶o viÖc lµm cho sè lao ®éng hiÖn cã khi chuyÓn sang doanh nghiÖp míi theo ph¸p luËt vÒ lao ®éng, mµ quan träng lµ t¹o c¬ së v÷ng ch¾c trªn c¬ së hiÖu qu¶ cao h¬n tr­íc ®Ó t¸i tÝch luü, më réng s¶n xuÊt, thu hót lao ®éng tõ khu vùc DNNN chuyÓn sang vµ lao ®éng ngoµi x· héi. Ngoµi ra ph¶i thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch b¶o ®¶m x· héi hîp lý ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng d«i d­ tõ khu vùc DNNN sang khu vùc ngoµi quèc doanh. 2. D­ thõa lao ®éng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc Qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, sè lao ®éng thiÕu viÖc lµ sÏ t¨ng lªn. §©y lµ mét thùc tÕ kh¸ch quan ®ßi hái ph¶i cã sù ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nghiªm tóc ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu. H¬n n÷a, vÊn ®Ò lao ®éng, viÖc lµm kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ vÊn ®Ò kinh tÕ mµ nã thùc sù lµ vÊn ®Ò x· héi næi cém nhÊt ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay. T×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng trong c¸c DNNN ®­îc xem xÐt trªn hai møc ®é: D­ thõa lao ®éng thùc tÕ trong c¸c DNNN hiÖn nay cã tû lÖ lµ 7,12%. D­ thõa tiÒm n¨ng, nghÜa lµ nÕu cã c¾t gi¶m còng kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp, lo¹i nµy cã tû lÖ lµ 9,44%. Nh­ vËy, d­ thõa lao ®éng ë c¸c DNNN cã thÓ lªn tíi 16,5%. HiÖn t¹i c¶ n­íc cã kho¶ng 1,7 triÖu lao ®éng trong c¸c DNNN, víi tû lÖ trªn sè lao ®éng d­ thõa cña khu vùc nµy lªn tíi 280.000 ng­êi vµ cßn tiÕp tôc gia t¨ng trong nh÷ng n¨m tíi. (Nguån sè liÖu cña Ban c¶i c¸ch vµ §æi míi doanh nghiÖp Nhµ n­íc n¨m 2002). Trªn thùc tÕ, vÊn ®Ò d­ thõa lao ®éng lµ hiÖn t­îng phæ biÕn ®èi víi c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi. Tõ thùc tÕ gi¶i quyÕt viÖc lµm ë c¸c n­íc, Ng©n hµng thÕ giíi ®· s¾p xÕp nguyªn nh©n d­ thõa lao ®éng theo thø tù sau: 1) Do lao ®éng kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña m«i tr­êng s¶n xuÊt hiÖn t¹i; 2) Do nh÷ng t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu g©y ra; 3) Do tèc ®é tiªu thô s¶n phÈm chËm, quy m« ø ®äng s¶n phÈm lín g©y ra; 4) Do lao ®éng kh«ng ®¸p øng ®­îc víi yªu cÇu cña c«ng nghÖ míi còng nh­ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ; 5) Do t×nh tr¹ng søc khoÎ kÐm, ®Æc biÖt lµ lao ®éng ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp khai kho¸ng. ë ViÖt nam, theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ViÖn nghiªn cøu Qu¶n lý kinh tÕ Trung ­¬ng, ®· ®­a ra 7 nguyªn nh©n dÉn ®Õn d­ thõa lao ®éng trong c¸c DNNN, ®ã lµ do: Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm. Lao ®éng kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c«ng nghÖ míi hoÆc khã ®µo t¹o l¹i. MÊt c©n ®èi gi÷a tuyÓn dông vµ cho nghØ h­u hoÆc sa th¶i. ThiÕu hÖ thèng qu¶n lý nguån nh©n lùc hiÖn ®¹i. HÖ thèng ®µo t¹o kh«ng ®Çy ®ñ. ThiÕu nhÊt qu¸n gi÷a khuyÕn khÝch lao ®éng vµ viÖc quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña gi¸m ®èc. ChÕ ®é l­¬ng vµ hÖ thèng hç trî cho lao ®éng d­ thõa kh«ng hoµn chØnh vµ phï hîp. Thùc tÕ cho thÊy, vÊn ®Ò tr¶ l­¬ng vµ viÖc khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµ nh÷ng vÊn ®Ò gai gãc nhÊt mµ DNNN ph¶i ®èi mÆt khi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. HiÖn nay, Nhµ n­íc vÉn thùc hiÖn chÕ ®é quy ®Þnh tû lÖ mµ c¸c DNNN cã thÓ trÝch ra tõ lîi nhuËn ®Ó lËp c¸c quü khen th­ëng vµ phóc lîi. §ång thêi, Nhµ n­íc còng quy ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu, tèc ®é t¨ng l­¬ng, c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó DNNN ¸p dông ®­îc hÖ sè ®iÒu chØnh l­¬ng ®Ó tÝnh l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ quü l­¬ng, th­ëng vµ phóc lîi ®· t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn, phÇn lín c¸c DNNN vÉn coi l­¬ng lµ vÊn ®Ò khã kh¨n ¶nh h­ëng ®Õn vÊn ®Ò ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp vµ th­êng phµn nµn vÒ vÊn ®Ò khuyÕn khÝch vËt chÊt, vÒ ®µo t¹o l¹i lao ®éng, vÒ chÕ ®é ®·i ngé ®Ó khuyÕn khÝch tù nguyÖn nghØ h­u...Nh÷ng vÊn ®Ò nµy lµm cho viÖc gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng cµng trë nªn khã kh¨n, phøc t¹p. Qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i vµ cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta nh÷ng n¨m qua cho thÊy, sè lao ®éng d­ thõa th­êng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt sau: _ T×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng trong c¸c DNNN ®Þa ph­¬ng nghiªm träng h¬n lµ c¸c DNNN Trung ­¬ng. C¸c DNNN ë c¸c tØnh phÝa B¾c cã tû lÖ lao ®éng d­ thõa cao h¬n ë c¸c tØnh phÝa Nam. _ DNNN trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô th­¬ng m¹i ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ d­ thõa lao ®éng nÆng nÒ h¬n c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thuû s¶n trong qu¸ tr×nh ®æi míi nãi chung vµ c¶i c¸ch DNNN nãi riªng. _ C¸c DNNN cã quy m« võa vµ nhá cã tû lÖ d­ thõa lao ®éng cao h¬n so víi c¸c DNNN cã quy m« lín. _ Lao ®éng tuyÓn dông v« thêi h¹n (trong biªn chÕ cò) cã tû lÖ d­ thõa cao nhÊt, sau ®ã lµ lo¹i lao ®éng hîp ®ång dµi h¹n, lo¹i lao ®éng tuyÓn dông theo mïa vô (d­íi mét n¨m) cã tû lÖ d­ thõa thÊp nhÊt. C¸c tØnh phÝa B¾c cã tû lÖ d­ thõa lao ®éng trong lo¹i hîp ®ång v« thêi h¹n vµ dµi h¹n cao h¬n so víi c¸c tØnh phÝa Nam. _ Lao ®éng n÷ cã tû lÖ d­ thõa cao h¬n lao ®éng nam. §é tuæi cµng cao th× tû lÖ d­ thõa cµng cao. Lao ®éng kh«ng cã kü n¨ng hoÆc ch­a qua ®µo t¹o cã tû lÖ d­ thõa cao h¬n nhiÒu so víi lao ®éng cã kü n¨ng, ®· qua ®µo t¹o... Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn sè lao ®éng d­ thõa trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i vµ cæ phÇn ho¸ DNNN rÊt khã kiÕm ®­îc viÖc lµm míi, lµm gia t¨ng lùc l­îng lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm trong x· héi. Còng v× vËy, cïng víi t×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng, hµng lo¹t vÊn ®Ò x· héi sÏ n¶y sinh, t¹o ra nh÷ng bøc xóc míi ®ßi hái ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò d­ thõa lao ®éng lµ mét thùc tÕ kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ c¶i c¸ch DNNN, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· chñ ®éng ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng d­ thõa. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy ®­îc x©y dùng trªn nguyªn t¾c: Nhµ n­íc, c¸c DNNN vµ ng­êi lao ®éng cïng nhau gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ viÖc d­ thõa lao ®éng. Néi dung chÝnh cña nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã bao gåm: _ ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng d«i d­ th«i viÖc tù nguyÖn, bao gåm c¸c quy ®Þnh cô thÓ: tr¶ tiÒn th«i viÖc cho tr­êng hîp vÒ h­u sím ; h¹ ®é tuæi vÒ h­u cho mét sè ngµnh cïng víi tr¶ tiÒn th«i viÖc. _ ChÝnh s¸ch ®µo t¹o l¹i lao ®éng khi ®iÒu chØnh c¬ cÊu c«ng viÖc nh»m gióp hä t×m viÖc lµm míi. _ Quy ®Þnh vÒ viÖc tuyÓn dông lao ®éng sau khi cã s¸p nhËp, chia t¸ch, cæ phÇn ho¸ hoÆc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u DNNN. Cung cÊp c¸c kho¶n vay víi l·i suÊt thÊp nh»m gióp nh÷ng ng­êi lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm t×m viÖc lµm míi hoÆc tù t¹o c«ng viÖc cho m×nh... Nh÷ng chÝnh s¸ch trªn ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc gi¶i quyÕt lao ®éng d­ thõa cho c¸c DNNN trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, nh÷ng chÝnh s¸ch vµ khung ph¸p luËt vÒ lao ®éng ®· béc lé mét sè h¹n chÕ: _ C¸c kho¶n trî cÊp theo quy ®Þnh cßn rÊt thÊp vµ cßn bÞ nhiÒu c¬ chÕ rµng buéc nªn kh«ng t¹o ra ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi cho ng­êi lao ®éng kiÕm viÖc lµm míi. _ C¸c nhµ qu¶n lý ë c¸c DNNN võa vµ nhá rÊt khã d·n bít lao ®éng khi b¶n th©n ng­êi lao ®éng kh«ng tù nguyÖn. _ ViÖc ®µo t¹o l¹i lao ®éng cßn cã nhiÒu khã kh¨n, ¸ch t¾c, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng ®· cao tuæi, søc khoÎ yÕu, tr×nh ®é h¹n chÕ; hä rÊt khã cã thÓ theo kÞp yªu cÇu vÒ c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt míi nh­ng còng rÊt khã sa th¶i. _ Sè lao ®éng d­ thõa th­êng vÉn tiÕp tôc tr¶ b¶o hiÓm x· héi ®Ó ®­îc nhËn phóc lîi x· héi trong DNNN dÉn ®Õn viÖc qu¶n lý nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp trë nªn phøc t¹p h¬n. _ Khung ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d­ thõa lao ®éng chØ h¹n chÕ ë viÖc båi th­êng trùc tiÕp cho c¸c lao ®éng th«i viÖc t¹m thêi, ch­a gióp hä trë l¹i thÞ tr­êng lao ®éng. 3. C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó gi¶i quyÕt d­ thõa lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc Mét lµ, khuyÕn khÝch, ®éng viªn ng­êi lao ®éng d«i d­ trÎ tuæi ®i ®µo t¹o, häc nghÒ ®Ó chuyÓn sang s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm míi hoÆc xuÊt khÈu lao ®éng. Do s¾p xÕp l¹i DNNN, thay ®æi mÆt hµng vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt nªn c¸c DNNN võa thõa lao ®éng vµ còng võa thiÕu lao ®éng. Thõa lao ®éng kh«ng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cò (s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp vÉn ®ang s¶n xuÊt), thiÕu lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. §Ó gi¶i quyÕt tèt c¶ 2 viÖc “thõa vµ thiÕu lao ®éng” tèt nhÊt lµ nªn cö sè lao ®éng trÎ, khoÎ cã tr×nh ®é v¨n ho¸ - khoa häc - kü thuËt ë møc cÇn thiÕt, ®i ®µo t¹o, häc nghÒ theo tõng líp, kho¸ riªng biÖt tuú theo môc tiªu (vÒ doanh nghiÖp hay xuÊt khÈu lao ®éng). Chi phÝ ®Ó ®µo t¹o, häc nghÒ tiÕn hµnh theo nguyªn t¾c Nhµ n­íc, doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng cïng chia sÎ kinh phÝ. Sau khi ®µo t¹o, häc nghÒ, ng­êi lao ®éng sÏ trë l¹i DNNN ®· s¾p xÕp hoÆc ®i xuÊt khÈu lao ®éng theo kÕt qu¶ häc tËp cña tõng ng­êi. Hai lµ, hç trî ng­êi lao ®éng d«i d­ t×m viÖc lµm míi ë ngoµi doanh nghiÖp cò thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Ngoµi mét bé phËn lao ®éng trÎ, khoÎ cã tr×nh ®é v¨n ho¸ - kho¸ häc - kü thuËt, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh c«ng viÖc míi th«ng qua viÖc ®µo t¹o, båi d­ìng ë c¸c tr­êng líp, sau ®ã quay trë l¹i doanh nghiÖp hoÆc xuÊt khÈu lao ®éng, vÉn cßn mét sè kh«ng nhá lao ®éng d«i d­ sÏ ph¶i lµm viÖc ë ngoµi doanh nghiÖp cò, b»ng nh÷ng c«ng viÖc míi phï hîp hoÆc kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng lao ®éng. §Ó gióp ®ì ng­êi lao ®éng d«i d­ t×m viÖc lµm, doanh nghiÖp vµ ng­êi ®­îc ë l¹i lµm viÖc trong doanh nghiÖp cÇn cã kho¶n hç trî nh÷ng ng­êi nµy cïng víi kho¶n hç trî vµ kinh khÝ kh¸c cña Nhµ n­íc, ®Ó t×m viÖc lµm míi. MÆc dï c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, song v× tr¸ch nhiÖm cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i trÝch mét phÇn kho¶n trî cÊp cña doanh nghiÖp nãi chung vµ mét phÇn thu nhËp cña ng­êi ë l¹i doanh nghiÖp ®Ó h×nh thµnh phÇn kinh phÝ hç trî ng­êi trong doanh nghiÖp ®i lµm c«ng viÖc ë n¬i kh¸c. Ngoµi ra, nh÷ng lao ®éng d«i d­ còng cÇn ®­îc vay vèn cña Nhµ n­íc víi l·i suÊt thÊp trong viÖc t×m vµ t¹o viÖc lµm míi. Ba lµ, h×nh thµnh quü hç trî lao ®éng d«i d­. Theo ­íc tÝnh, sè lao ®éng d«i d­ ph¶i xö lý trong giai ®o¹n 2001-2003 kho¶ng 150.000 ng­êi víi kinh phÝ hç trî kho¶ng 6000 tû ®ång. Tr­íc ®©y, khi gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ theo quyÕt ®Þnh 176/ H§BT ngµy 9/10/1989 th× ng©n s¸ch hç trî mét phÇn. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ng©n s¸ch kh«ng cã ®iÒu kiÖn bè trÝ mét nguån riªng ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ mµ chñ yÕu doanh nghiÖp tù gi¶i quyÕt vµ tÝnh c¸c kho¶n hç trî nµy vµo chi phÝ cña doanh nghiÖp vµ vµo quü phóc lîi... Giê ®©y sè lao ®éng d«i d­ qu¸ lín, v­ît qóa kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp, nªn cÇn cã Quü Hç trî lao ®éng d«i d­. Quü nµy ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån vèn vay hoÆc tµi trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, tõ quü hç trî s¾p xÕp vµ cæ phÇn ho¸ DNNN, tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc còng nh­ tõ doanh nghiÖp cã lao ®éng d«i d­. Thùc tÕ thêi gian qua, nhiÒu lao ®éng d«i d­, b»ng sù hç trî kh«ng nhiÒu cña doanh nghiÖp, cña Nhµ n­íc ®· t×m ®­îc viÖc lµm míi trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô cña t­ nh©n, tËp thÓ, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hoÆc tù m×nh më x­ëng s¶n xuÊt, cöa hµng kinh doanh víi thu nhËp b»ng hoÆc lín h¬n khi cßn lµm viÖc ë doanh nghiÖp cò. §©y lµ kinh nghiÖm quÝ cÇn ph¶i tæng kÕt vµ rót kinh nghiÖm. Bèn lµ, gi¶i quyÕt tèt chÕ ®é lao ®éng d«i d­ vÒ h­u tr­íc tuæi. Ng­êi lao ®éng vÒ h­u tr­íc tuæi chñ yÕu lµ ng­êi ®ñ 55 tuæi ®Õn d­íi 60 tuæi ®èi víi nam, ®ñ 50 tuæi ®Õn d­íi 55 tuæi ®èi víi n÷, cã thêi gian ®ãng b¶o hiÓm x· héi ®ñ 20 n¨m trë lªn. Theo sè liÖu gÇn ®©y cho thÊy: ë 42 tØnh, thµnh phè trong c¶ n­íc sè lao ®éng d«i d­ trong c¸c doanh nghiÖp ë c¸c ®Þa ph­¬ng lµ 12.960 ng­êi trong ®é tuæi tõ 41-50 vµ trªn 4000 ng­êi trªn tuæi 50. Nh­ vËy cã kho¶ng gÇn 17.000 lao ®éng d«i d­ ch­a ®ñ tuæi vÒ h­u. Riªng sè ng­êi cßn thiÕu 5 tuæi míi ®Õn tuæi nghØ h­u chiÕm 20% tæng sè lao ®éng d«i d­. §Ó gi¶m bít khã kh¨n cho doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc trong viÖc bè trÝ sè lao ®éng d«i d­, nh÷ng ng­êi trong diÖn nµy s½n sµng vÒ h­u sím vµ mong muèn vÉn ®­îc h­ëng chÕ ®é trî cÊp h­u trÝ víi thu nhËp kh«ng qu¸ gi¶m sót. Dù kiÕn cã kho¶ng 15% (t­¬ng øng víi 37.500 ng­êi so víi tæng sè lao ®éng d«i d­ ®ång ý vÒ h­u tr­íc tuæi). NÕu kh«ng söa ®æi quy ®Þnh hiÖn hµnh, cã thÓ nghiªn cøu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu tuæi vµ thiÕu n¨m ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho lao ®éng d«i d­ khi vÒ h­u tr­íc tuæi mµ vÉn thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh hiÖn hµnh b»ng c¸ch sau: _ Ng­êi lao ®éng tù ®ãng gãp sè tiÒn b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ (phÇn cña hä cã nghÜa vô ph¶i nép) trong c¸c n¨m cßn l¹i, tuú kh¶ n¨ng tµi chÝnh hä cã hoÆc nhµ n­íc trî cÊp cho hä kinh phÝ nµy (ë Trung Quèc ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ theo d¹ng nµy hä ®· ¸p dông nh­ trªn vµ gäi lµ “mua th©m niªn”). _ Doanh nghiÖp ®ãng b¶o hiÓm x· héi vµ b¶o hiÓm y tÕ trong c¸c n¨m cßn l¹i cña lao ®éng d«i d­ (phÇn tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp cña doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n) tõ nguån kinh phÝ cña doanh nghiÖp vµ sù hç trî cña Nhµ n­íc cho doanh nghiÖp. Cïng víi viÖc thùc hiÖn chÕ ®é vÒ h­u tr­íc tuæi, cÇn thùc hiÖn chÕ ®é trî cÊp th«i viÖc hîp lý. Dù kiÕn cã kho¶ng 85% (t­¬ng øng víi 217.500 ng­êi) thùc hiÖn chÕ ®é nµy, tuú theo thêi gian c«ng t¸c, l­¬ng c¬ b¶n cÇn cã trî cÊp phï hîp vµ tho¶ ®¸ng ®Ó ng­êi lao ®éng ®ñ t¹o ra mét chç lµm viÖc míi víi nh÷ng ngµnh nghÒ ®¬n gi¶n. Ngoµi c¸c biÖn ph¸p trªn cÇn ¸p dông vµ nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kh¸c nh­ më thªm c¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt phô t¹i c¸c doanh nghiÖp; t¨ng c­êng ®­a lao ®éng ë doanh nghiÖp ®i xuÊt khÈu lao ®éng, rµ so¸t l¹i sè lao ®éng cÇn thiÕt theo ®óng ®Þnh møc lao ®éng; nghiªn cøu bæ sung chÕ ®é h­u trÝ, nhÊt lµ chÕ ®é nghØ h­u tr­íc tuæi; x©y dùng chÕ ®é b¶o hiÓm thÊt nghiÖp cho ng­êi lao ®éng theo h­íng Nhµ n­íc, doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng cïng ®ãng gãp. Ch­¬ng 3 Kh¶ n¨ng t×m viÖc lµm cña lao ®éng ®«i d­ sau khi s¾p xÕp l¹i DNNN nh×n tõ kÕt qu¶ håi qui, ­íc l­îng m« h×nh 1. Lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm trong c¸c doanh nghiÖp KÕt qu¶ ®iÒu tra cña 796 doanh nghiÖp t¹i 8 tØnh, thµnh phè: Hµ Néi, H¶i Phßng, Vinh, §µ N½ng, TP Hå ChÝ Minh, B×nh D­¬ng, §ång Nai, CÇn Th¬ cho thÊy sè lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm trong n¨m 2000 lµ 2446 ng­êi, b»ng 1,09% tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc cuèi kú, trong ®ã lao ®éng n÷ 821 ng­êi b»ng 0,7% tæng sè lao ®éng n÷ ®ang lµm viÖc cuèi kú. Trªn tæng thÓ, cø 100 lao ®éng ®ang lµm viÖc th× cã h¬n mét lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm. XÐt theo mét sè ®Þa ph­¬ng cho thÊy: B¶ng 3: Lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm theo ®Þa bµn §Þa ph­¬ng Sè l­îng doanh nghiÖp kh¶o s¸t Sè l­îng L§ nghØ chê viÖc (ng­êi) % so víi L§ ®ang lµm viÖc cuèi kú (n÷ so víi n÷) Tæng N÷ Tæng N÷ Hµ Néi 100 466 204 1,68 1,58 H¶i Phßng 99 703 213 2,31 1,57 Vinh 100 1209 391 5,39 4,61 §µ N½ng 101 24 1 0,07 . TP HCM 100 35 9 0,23 0,01 B×nh D­¬ng 96 2 1 0,1 . §ång Nai 100 3 . 0,1 . CÇn Th¬ 100 4 2 0,02 . Chung 796 2446 821 1,09 0,7 §Þa bµn Vinh cã tû lÖ lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm cao nhÊt 5,39%, sau ®ã lµ H¶i Phßng 2,31%, Hµ Néi 1,68%. Qua ®ã thÓ hiÖn trong c¸c n¨m gÇn ®©y, doanh nghiÖp t¹i c¸c ®Þa bµn nµy cã biÕn ®éng lín h¬n vÒ s¶n xuÊt kinh doanh vµ sö dông lao ®éng. §èi víi c¸c ®Þa bµn cã tû lÖ lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm thÊp (§µ N½ng, CÇn Th¬, Tp HCM) ph¶n ¸nh t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc lao ®éng t­¬ng ®èi æn ®Þnh. Lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp: ChØ hai lo¹i h×nh DN cã lao ®éng nghØ chê kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm lµ DNNN 2335 ng­êi (n÷ 793 ng­êi) vµ DN ngoµi quèc doanh 111 ng­êi (n÷ 28 ng­êi). NÕu so víi lao ®éng ®ang lµm viÖc cuèi kú cña tõng lo¹i h×nh DN th× tû lÖ lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm cña DNNN lµ 1,66% (n÷ 1,29%) vµ DN ngoµi quèc doanh lµ 0,39% (n÷ 0,19%). Nh­ vËy, lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm chñ yÕu lµ trong khu vùc DNNN, ®Æc biÖt ë c¸c DN cã t×nh tr¹ng lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ph¸t triÓn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt - kinh tÕ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. §ång thêi lo¹i lao ®éng nµy cßn cã trong c¸c DN n»m trong diÖn ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng (cæ phÇn ho¸, kho¸n, cho thuª DN...). Mét sè DN kh¸c ph¶i thu hÑp s¶n xuÊt hoÆc ®æi míi c«ng nghÖ nªn mét sè lao ®éng d«i d­ kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm, kh«ng ®¸p øng ®­îc chuyªn m«n - kü thuËt ®Ó ®¶m nhiÖm chç viÖc lµm míi. MÆt kh¸c còng cho thÊy, t¹i c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng vµ viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng cã tÝnh æn ®Þnh h¬n c¸c lo¹i h×nh DNNN vµ DN ngoµi quèc doanh. Lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm chñ yÕu lµ ë c¸c doanh nghiÖp nhá vµ doanh nghiÖp lín (DN cã qui m« lao ®éng d­íi 50 vµ trªn 300 lao ®éng cã tû lÖ tõ 1,19% - 1,22%), c¸c doanh nghiÖp võa cã tû lÖ lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm thÊp h¬n (0,67% - 0,9% tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc). Qua ®ã cho thÊy n¨m 2000 lo¹i h×nh DN võa cã biÕn ®éng lao ®éng Ýt h¬n lo¹i h×nh DN nhá vµ lín. Lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm theo lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh: Lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm cã tû lÖ cao trong c¸c lÜnh vùc: x©y dùng 4,29% (n÷ 5,31%); kh¸ch s¹n nhµ hµng 3,7% (n÷ 1,93%); th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a xe cã ®éng c¬ 1,11% (n÷ 2,32%). Mét sè lÜnh vùc kh¸c cã tû lÖ thÊp h¬n nh­ c«ng nghiÖp chÕ biÕn 0,51% (n÷ 0,366%), ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång 0,57%. C¸c lÜnh vùc kh¸c cã tû lÖ nhá (n«ng, l©m, ng­ nghiÖp; thuû s¶n; c«ng nghiÖp khai th¸c má; vËt t­ th«ng tin liªn l¹c; gi¸o dôc, ®µo t¹o; y tÕ kho¶ng 0,18% - 0,20% (n÷ 0,14%). Nh­ vËy t×nh h×nh lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm cã phÇn nghiªm träng h¬n ë c¸c nghÒ trong ngµnh x©y dùng, dÞch vô vµ th­¬ng nghiÖp. §©y lµ c¸c nghÒ cã sù biÕn ®éng chç lµm viÖc trong n¨m qu¸ lín h¬n c¸c nghÒ kh¸c chñ yÕu lµ do biÕn ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh vµ c¶i tæ chÊt l­îng lao ®éng t¹i c¸c doanh nghiÖp. Lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm theo nghÒ: Cã 43 nhãm nghÒ cã lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm. Trong ®ã, cã 11 nhãm nghÒ cã sè l­îng lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm ®¸ng kÓ nhÊt. Tû lÖ lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm cña 11 nhãm nghÒ nµy nh­ sau (tÝnh b»ng % lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm so lao ®éng ®ang lµm viÖc cuèi kú cña tõng nghÒ): Chuyªn m«n kü thuËt (CMKT) bËc cao phôc vô qu¶n lý DN 0,43% (n÷ 0,19%); CMKT bËc trung phôc vô qu¶n lý DN 0,44% (n÷ 0,5%); CMKT bËc trung trong vËn hµnh, s¶n xuÊt, b¶o d­ìng ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­êng thuû 13,3%; nh©n viªn qu¶n trÞ c¸c DN, nhµ hµng, kh¸ch s¹n 1,12% (n÷ 1,18%); b¸n hµng, tiÕp thÞ 1,46% (n÷ 2,42%); thî ®ãng khung nhµ vµ thî cã liªn quan 18,09% (n÷ 21,37%); thî ®óc, hµn, d¸t kim lo¹i vµ c¸c thî cã liªn quan 2,92% (n÷ 0,23%); thî rÌn chÕ t¹o dông cô kim lo¹i 5,45% (n÷ 2,67%); thî dÖt may vµ c¸c thî cã liªn quan 0,99% (n÷ 0,7%); lao ®éng gi¶n ®¬n trong x©y dùng vµ khai th¸c má 1,21% (n÷ 4,41%); th­ ký sö dông m¸y bÊm phÝm 0,44% (n÷ 0,5%). Râ rµng lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm cã qui m« lín vÒ sè l­îng nghÒ vµ ngo¹i trõ mét bé phËn nghÒ, cßn phÇn lín c¸c nghÒ ®Òu cã tû lÖ ®¸ng kÓ trong tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc cña c¸c nghÒ. Lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm: Ph©n lo¹i tr×nh ®é CMKT trong tæng sè lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm sè lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o chiÕm tû lÖ 16,5% (n÷ 13,9% so víi n÷), CMKT vµ s¬ cÊp 77% (n÷ 77,3%), trung cÊp 4,3% (n÷ 6,5%), cao ®¼ng ®¹i häc 2,2% (n÷ 2,3%). Còng cÇn l­u ý r»ng lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm lµ lao ®éng ë nhãm tuæi sung søc nhÊt: 15 – 44 tuæi. Tuy nhiªn còng cã 22,7% lao ®éng nghØ chê viÖc ë nhãm tuæi 45 – 54 vµ 0,1% lao ®éng 55 tuæi trë lªn ®ang nghØ chê viÖc cã nhu cÇu ®­îc bè trÝ viÖc lµm. 2. Lao ®éng nghØ chê viÖc ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc Lao ®éng nghØ chê viÖc ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc lµ lao ®éng cã tªn trong danh s¸ch ®· nghØ chê viÖc do kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm t¹i DN vµ ®­îc DN bè trÝ viÖc lµm trong n¨m quan s¸t. Tæng sè lao ®éng nghØ chê viÖc trong n¨m 2000 cña 796 DN quan s¸t ë b¶ng 3 ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc lµ 103 ng­êi trªn tæng sè 2446 lao ®éng nghØ chê viÖc trong ®ã n÷ chiÕm 42 ng­êi trªn tæng sè 821 lao ®éng n÷ nghØ chê viÖc. NÕu so víi sè lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm trong n¨m th× b»ng 4,21% (n÷ 5,12% so víi n÷) vµ so víi lao ®éng ®ang lµm viÖc cuèi kú chØ chiÕm tû lÖ nhá lµ 0,05% (n÷ 0,04% so víi lao ®éng n÷). HÇu nh­ tÊt c¶ lao ®éng nghØ chê viÖc ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc trong n¨m lµ lao ®éng t¹i c¸c DNNN. Trong 103 ng­êi ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc th× cã ®Õn 101 ng­êi lµ lµm viÖc trong khu vùc DNNN chØ cã 2 ng­êi lµ ë DN ngoµi quèc doanh. PhÇn lín lao ®éng ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc trong n¨m lµ lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c DN cã qui m« lao ®éng 101 – 300 ng­êi (cã ®Õn 55 ng­êi/103 ng­êi ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc). Sè cßn l¹i ph©n bè ë c¸c DN qui m« lao ®éng kh¸c víi sè l­îng nhá nh­ nhau, ngo¹i trõ DN cã trªn 1000 lao ®éng kh«ng cã lao ®éng nghØ chê viÖc ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc. Trong 103 ng­êi ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc th× tËp trung chñ yÕu ë 3 lÜnh vùc: c«ng nghiÖp chÕ biÕn 51 ng­êi; x©y dùng 27 ng­êi; th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a xe cã ®éng c¬, ®å dïng c¸ nh©n vµ gia ®×nh 11 ng­êi. Sè Ýt cßn l¹i ë c¸c lÜnh vùc: n«ng, l©m, ng­ ngiÖp, kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng, tµi chÝnh, tÝn dông, gi¸o dôc, ®µo t¹o, phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång. C¬ cÊu lao ®éng cña 103 ng­êi ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc: 25-44 tuæi: 72 ng­êi (n÷ 34 ng­êi), 45-54 tuæi: 15 ng­êi (n÷ 4 ng­êi), 15-24 tuæi: 16 ng­êi (n÷ 4 ng­êi). Vµ trong 103 ng­êi ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc phÇn lín cã tr×nh ®é CMKT vµ s¬ cÊp: 62 ng­êi (n÷ 23 ng­êi); trung cÊp: 16 ng­êi (n÷ 9 ng­êi); C§, §H: 12 ng­êi (n÷ 7 ng­êi); lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o 13 ng­êi (n÷ 3 ng­êi). Nh­ vËy, lao ®éng nghØ chê viÖc ®­îc gäi trë l¹i lµm viÖc chØ gåm nh÷ng ng­êi d­íi 54 tuæi vµ bao gåm c¶ nh÷ng ng­êi tr×nh ®é CMKT cao vµ CMKT thÊp. Mét sè biÖn ph¸p cô thÓ ®èi víi lao ®éng nghØ chê viÖc: _ §èi víi c¸c DN: Trong ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ®æi míi c«ng nghÖ (bao gåm c¶ c«ng nghÖ qui tr×nh, c«ng nghÖ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ qu¶n lý) ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt - kinh doanh cÇn thiÕt ®Ò ra c¸c ph­¬ng ¸n, gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng d­ thõa. Trong ®ã c¸c gi¶i ph¸p nh­: §µo t¹o míi, ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o n©ng cao nghÒ nghiÖp cho ng­êi lao ®éng ®Ó ®¸p øng chç lµm viÖc míi t¹i doanh nghiÖp; m¹nh d¹n hç trî thªm tiÒn trî cÊp th«i viÖc, mÊt viÖc (ngoµi chÕ ®é qui ®Þnh cña Nhµ n­íc) tõ c¸c nguån hîp ph¸p ®Ó ng­êi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn häc nghÒ tham gia trë l¹i thÞ tr­êng lao ®éng vµ tù t¹o viÖc lµm cµng sím cµng tèt. C¸c Tæng c«ng ty nªn h×nh thµnh c¬ chÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DN trong Tæng c«ng ty cã thÓ cung øng lao ®éng cho nhau (gi÷a c¸c DN thõa lao ®éng vµ DN thiÕu lao ®éng). §èi víi c¸c DNNN thuéc diÖn cæ phÇn ho¸, cho thuª, kho¸n... th× cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn døt ®iÓm lao ®éng d­ thõa tr­íc khi thùc hiÖn c¸c c¶i c¸ch ®æi míi nµy. Trªn c¬ së ®ã míi ®¶m b¶o ®­îc hiÖu qu¶ cña viÖc c¶i c¸ch, ®æi míi khu vùc DNNN. _ §èi víi Nhµ n­íc: §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DN gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng nghØ chê viÖc kh«ng s¾p xÕp ®­îc viÖc lµm mét c¸ch tho¶ ®¸ng, ®¶m b¶o hµi hoµ c¸c quyÒn vµ quyÒn lîi cña DN còng nh­ cña ng­êi lao ®éng vµ phï hîp víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña thÞ tr­êng lao ®éng, cÇn nghiªn cøu hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ thÞ tr­êng lao ®éng. C¸c chÝnh s¸ch bao gåm: ChÝnh s¸ch trËt tù thÞ tr­êng lao ®éng víi viÖc n©ng cao vai trß cña c«ng cô ®µm ph¸n vÒ c¸c néi dung quan hÖ lao ®éng, hoµ gi¶i, ®×nh c«ng; chÝnh s¸ch c©n b»ng thÞ tr­êng lao ®éng víi viÖc ph¸t triÓn m«i giíi viÖc lµm, t­ vÊn viÖc lµm, t­ vÊn nghÒ nghiÖp, khuyÕn khÝch tÝnh dÞch chuyÓn vµ ®µo t¹o, chÝnh s¸ch gi÷ chç lµm viÖc; chÝnh s¸ch thÞ tr­êng lao ®éng ®Þnh h­íng vµo nhãm vÊn ®Ò; chÝnh s¸ch ®Çu t­, tÝn dông ph¸t triÓn viÖc lµm míi cho ng­êi lao ®éng...§ång thêi, xem xÐt thªm c¸c qui ®Þnh vÒ chÕ ®é trî cÊp mÊt viÖc, trî cÊp th«i viÖc cho phï hîp víi thùc tiÔn; viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch trî cÊp thÊt nghiÖp ph¶i cã c¨n cø khoa häc, ®¶m b¶o tÝnh thùc thi cao, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng lao ®éng hiÖn nay vµ trong c¸c n¨m tíi. (Nguån sè liÖu: §iÒu tra thÞ tr­êng lao ®éng t¹i 8 tØnh, thµnh phè; ViÖn KHL§ vµ CV§XH_12/2000). 3. Kh¶ n¨ng t×m viÖc lµm cña lao ®éng d«i d­ sau khi s¾p xÕp l¹i DNNN nh×n tõ kÕt qu¶ håi qui, ­íc l­îng m« h×nh B¶ng 4: Sù ph©n bè lao ®éng d«i d­ do s¾p xÕp l¹i DNNN theo c¸c tØnh/thµnh phè TØnh/Thµnh phè Tæng sè L§ nghØ viÖc TØnh/Thµnh phè Tæng sè L§ nghØ viÖc TØnh/Thµnh phè Tæng sè L§ nghØ viÖc Chung B¾c C¹n 4 Hµ T©y 89 Thõa Thiªn HuÕ 58 Th¸i Nguyªn 166 Th¸i B×nh 20 Qu¶ng Nam 87 Phó Thä 513 Hµ Nam 226 §µ N½ng 115 VÜnh Phóc 131 Nam §Þnh 241 Kh¸nh Hoµ 50 B¾c Ninh 2 Ninh B×nh 58 Ninh ThuËn 37 Qu¶ng Ninh 15 Thanh Ho¸ 165 Gia Lai 23 Hµ Néi 378 NghÖ An 31 TP Hå ChÝ Minh 106 H¶i Phßng 204 Hµ TÜnh 28 B×nh Ph­íc 1 Hng Yªn 14 Qu¶ng B×nh 32 TiÒn Giang 8 H¶i D­¬ng 116 Qu¶ng TrÞ 105 Cµ Mau 21 Chung 3044 TÝnh ®Õn th¸ng 4 n¨m 2003 cã 3044 lao ®éng d«i d­ nhËn trî cÊp theo NghÞ ®Þnh 41/2002/N§-CP (Nguån: Dù ¸n hç trî kü thuËt lao ®éng d«i d­). Tæng sè lao ®éng ®iÒu tra ®­îc lµ 2173 ng­êi, kÕt qu¶ ph©n lo¹i ®èi t­îng lo¹i h×nh d«i d­ th× cã 8,7% thuéc diÖn h­ëng l­¬ng h­u vµ 91,3% thuéc diÖn mÊt viÖc lµm (B¶ng 5). Møc l­¬ng h­u cña ng­êi lao ®éng trung b×nh lµ 583 ngµn ®ång (nam lµ 638 ngµn vµ n÷ lµ 549 ngµn), b»ng 2 lÇn møc l­¬ng tèi thiÓu hiÖn nay vµ cao h¬n h¼n 1,5 lÇn møc sèng trung b×nh do Tæng côc Thèng kª c«ng bè. Víi møc l­¬ng h­u nµy, céng víi c¸c kho¶n trî cÊp vÒ h­u sím, ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng d«i d­ h­ëng l­¬ng h­u cã thÓ ®­îc ®¶m b¶o. B¶ng 5: C¬ cÊu lao ®éng d«i d­ V× vËy chØ cã ®èi t­îng lao ®éng thuéc diÖn mÊt viÖc míi cã nhu cÇu t×m kiÕm viÖc lµm míi, mét mÆt ®Ó cã thu nhËp mÆt kh¸c ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng l©u dµi sau nµy. C¬ cÊu t×m ®­îc viÖc lµm (trong 12 th¸ng gÇn nhÊt kÓ tõ khi nghØ viÖc) cña ng­êi lao ®éng ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng 6. B¶ng 6: Kh¶ n¨ng t×m viÖc lµm cña lao ®éng thuéc diÖn mÊt viÖc Trong tæng sè 1985 ng­êi thuéc diÖn mÊt viÖc lµm th× cã 43,1% ng­êi lµ cã kh¶ n¨ng t×m ®­îc viÖc lµm míi trong 12 th¸ng gÇn nhÊt kÓ tõ khi nghØ viÖc vµ cã ®Õn 56,9% lµ kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm. Nh÷ng nh©n tè nµo ¶nh h­ëng ®Õn nhu cÇu t×m viÖc lµm cña hä? Ta lÇn l­ît xem xÐt tõng nh©n tè. B¶ng 7: C¬ cÊu khu vùc c­ tró hiÖn nay vµ giíi tÝnh khu vùc Tû lÖ (%) Giíi tÝnh Tû lÖ (%) Thµnh thÞ 56,3 Nam 50.3 N«ng th«n 43,7 N÷ 49.7 Trong tæng sè nh÷ng ng­êi mÊt viÖc th× cã 56,3% hiÖn ®ang c­ tró ë khu vùc thµnh thÞ vµ 43,7% c­ tró ë khu vùc n«ng th«n. Tû lÖ phÇn tr¨m nh÷ng ng­êi mÊt viÖc c­ tró ë thµnh thÞ hay n«ng th«n kh¸c biÖt nhau kh«ng qu¸ lín do vËy mµ n¬i c­ tró kh«ng t¸c ®éng nhiÒu ®Õn kh¶ n¨ng t×m viÖc cña hä. Trong khi ®ã c¬ cÊu vÒ giíi lµ gÇn t­¬ng ®­¬ng nhau, nam chiÕm 50,3%; n÷ 49,7%. Cã thÓ nãi c¬ cÊu vÒ giíi lµ t­¬ng ®­¬ng nhau khi ®i t×m viÖc lµm míi (B¶ng 7). B¶ng 8: C¬ cÊu tuæi t¸c cña lao ®éng bÞ mÊt viÖc Bé phËn lao ®éng tuæi 45-59 chiÕm tû lÖ cao nhÊt (38,3% hay cao h¬n 1/3). NÕu tÝnh tõ 40-49 tuæi th× tû lÖ nµy lµ 64% (xÊp xØ 2/3 sè lao ®éng mÊt viÖc), lµ lùc l­îng lao ®éng sung søc nhÊt, b¾t ®Çu cã kinh nghiÖm vµ cã nhu cÇu lµm viÖc nhÊt. C¬ cÊu nµy cho thÊy phÇn ®«ng sè lao ®éng rêi khái doanh nghiÖp cã sè n¨m trong tuæi lao ®éng cßn dµi, ®a sè n»m trong kho¶ng tuæi ®­îc coi lµ trung niªn, nÕu thiÕu nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt sÏ cã thÓ gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh khi t×m viÖc lµm míi. BiÓu ®å 1: C¬ cÊu tuæi t¸c cña lao ®éng bÞ mÊt viÖc B¶ng 9: Tr×nh ®é häc vÊn vµ chuyªn m«n kü thuËt cña lao ®éng mÊt viÖc lµm Häc vÊn Tû lÖ (%) Chuyªn m«n kü thuËt Tû lÖ (%) Kh«ng b»ng cÊp 0.05 C«ng nh©n kü thuËt 42.6 Tèt nghiÖp tiÓu häc 1.11 Trung cÊp, cao ®¼ng 13.6 Tèt nghiÖp PTCS 27.25 §¹i häc 3.3 Tèt nghiÖp THPT 68.46 Trªn ®¹i häc 0.1 Kh¸c 3.12 Kh¸c 40.5 Nh×n tæng thÓ, tr×nh ®é häc vÊn cña lao ®éng d«i d­ lµ t­¬ng ®èi cao. Sè cã tr×nh ®é häc vÊn tõ phæ th«ng trung häc trë lªn 68,46% tæng sè lao ®éng d«i d­. Sè lao ®éng cã tr×nh ®é tiÓu häc trë xuèng chØ 1,15%. XÐt theo tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, phÇn lín lao ®éng d«i d­ còng ®· qua ®µo t¹o. C«ng nh©n kü thuËt chiÕm tû lÖ cao nhÊt 42,6%; 17% cã tr×nh ®é trung cÊp, cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc. Cßn l¹i kh¸c chiÕm h¬n 40%, v× kh¸c ë ®©y kh«ng râ lµ cã ®­îc ®µo t¹o hay ch­a ®­îc ®µo t¹o v× nÕu nh­ ch­a qua ®µo t¹o th× sÏ cã kho¶ng 40% lao ®éng gÆp ph¶i khã kh¨n khi ®i t×m viÖc lµm míi. Nh­ng nh÷ng tû lÖ nµy ®· cho thÊy, nh×n chung chÊt l­îng cña lao ®éng khu vùc nhµ n­íc (mÆc dï lµ lao ®éng d«i d­) lµ t­¬ng ®èi cao so víi tr×nh ®é chung cña lùc l­îng lao ®éng c¶ n­íc (B¶ng 9). BiÓu ®å 2: Sè n¨m lµm viÖc trong khu vùc Nhµ n­íc tr­íc khi th«i viÖc LÞch sö lµm viÖc ®­îc xem xÐt th«ng qua sè n¨m lµm viÖc vµ sè n¨m lµm viÖc trong khu vùc Nhµ n­íc tr­íc khi nghØ viÖc. Sè n¨m lµm viÖc lµ mét biÕn sè quan träng t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng æn ®Þnh cuéc sèng vµ héi nhËp trë l¹i thÞ tr­êng lao ®éng cña lao ®éng d«i d­. BiÓu ®å 2 cho thÊy sè n¨m lµm viÖc trong DNNN cña lao ®éng tr­íc khi nghØ viÖc t­¬ng ®èi chuÈn, trung b×nh lµm viÖc 21,3 n¨m (tøc lµ xÊp xØ 23 n¨m 4 th¸ng). XÐt vÒ mÆt tÝch cùc, sè n¨m lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng lµ mét biÕn sè tr­íc hÕt ¶nh h­ëng ®Õn viÖc tÝch luü kinh nghiÖm cña ng­êi lao ®éng. NÕu thêi gian lµm viÖc cµng l©u, kinh nghiÖm tÝch luü cµng nhiÒu vµ do ®ã cµng cã thÓ dÔ dµng t×m ®­îc viÖc lµm míi. Nãi riªng vÒ thêi gian lµm viÖc cho khu vùc nhµ n­íc, theo quy ®Þnh th× møc trî cÊp t¨ng theo sè n¨m lµm viÖc. Nh­ vËy, vÒ lý thuyÕt, nÕu ng­êi lao ®éng cã sè n¨m lµm viÖc cao cho khu vùc nhµ n­íc, th× møc hç trî hä nhËn ®­îc sÏ lín h¬n vµ kü n¨ng, kinh nghiÖm tÝch luü còng nhiÒu h¬n, ®¶m b¶o cho hä cã thÓ dÔ dµng héi nhËp vµo c«ng viÖc míi. XÐt vÒ mÆt bÊt lîi, sè n¨m lµm viÖc nhiÒu g¾n liÒn víi tuæi ®êi cao, ng­êi lao ®éng d«i d­ sÏ khã kh¨n h¬n trong c¹nh tranh víi lao ®éng trÎ, khoÎ, ®­îc ®µo t¹o trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c c¬ héi viÖc lµm míi. NÕu thêi gian lµm viÖc cho khu vùc nhµ n­íc l¹i cµng dµi, trong mét thêi gian dµi ®­îc doanh nghiÖp nhµ n­íc ®¶m b¶o viÖc lµm, ng­êi lao ®éng d«i d­ sÏ Ýt n¨ng ®éng h¬n trong t×m viÖc lµm míi hoÆc tù t¹o viÖc lµm cho m×nh. TÝnh b×nh qu©n, khi rêi khái khu vùc Nhµ n­íc, ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc xÊp xØ 21 n¨m 4 th¸ng (BiÓu ®å 2), hÇu nh­ toµn bé thêi gian nµy ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc Nhµ n­íc, chiÕm 90% tæng thêi gian lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. NÕu t¹m coi ®é dµi thêi gian lao ®éng cña mét ®êi ng­êi lµ 35-40 n¨m th× cã thÓ thÊy hä ®· ®i qu¸ nöa cuéc ®êi lao ®éng cña m×nh. Lîi thÕ vÒ kinh nghiÖm, vÒ møc hç trî lµ thÊy râ, song nh÷ng bÊt lîi lín vÒ tuæi cao, vÒ tÝnh n¨ng ®éng khi t¸i hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng lao ®éng còng lµ nh÷ng khã kh¨n hiÓn nhiªn ®èi víi ng­êi lao ®éng d«i d­. XÐt theo khÝa c¹nh ®ã th× phô n÷ còng sÏ bÊt lîi h¬n so víi nam giíi. Sè n¨m lµm viÖc cña nam vµ cña n÷ lµ t­¬ng ®­¬ng nhau song thêi gian trong tuæi lao ®éng cña n÷ Ýt h¬n nam, nªn tuæi lao ®éng cßn l¹i cña n÷ Ýt h¬n rÊt nhiÒu. BiÓu ®å 3: L­¬ng th¸ng tr­íc khi nghØ viÖc (§¬n vÞ tÝnh:1000 VN§) MÆc dï sè n¨m lµm viÖc trong khu vùc nhµ n­íc t­¬ng ®èi cao (h¬n 21 n¨m) song møc l­¬ng vµ phô cÊp tr­íc khi nghØ viÖc cña ng­êi lao ®éng d«i d­ l¹i kh«ng cao, tÝnh trung b×nh lµ 405,3 ngµn ®ång/th¸ng. Tuy nhiªn cã kh«ng Ýt doanh nghiÖp mµ tr­íc khi s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp, ng­êi lao ®éng kh«ng cã kho¶n thu nhËp nµo tõ doanh nghiÖp bëi v× trªn thùc tÕ doanh nghiÖp kh«ng ho¹t ®éng g× vµ ng­êi lao ®éng cßn nî b¶o hiÓm lao ®éng x· héi (BiÓu ®å 3). BiÓu ®å 4: C¬ cÊu lao ®éng d«i d­ nhËn ®­îc sù hç trî t×m viÖc lµm tõ doanh nghiÖp cò vµ c«ng ®oµn. Hç trî t×m viÖc lµm míi cña doanh nghiÖp cò vµ c«ng ®oµn ®èi víi lao ®éng d«i d­ còng lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng t×m viÖc cña ng­êi lao ®éng khi ®i t×m viÖc lµm míi. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy cã ch­a tíi 8% lao ®éng d«i d­ nhËn ®­îc sù gióp ®ì cña doanh nghiÖp (5,4%) vµ cña c«ng ®oµn (2,2%). Doanh nghiÖp cò vµ c«ng ®oµn míi chØ hç trî t×m viÖc lµm cã hiÖu qu¶ cho kho¶ng 3% sè lao ®éng d«i d­. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ ë b¶ng 10. B¶ng 10: HÖ sè t­¬ng quan tuyÕn tÝnh vµ c¸c kiÓm ®Þnh cña c¸c biÕn MÆc dï c¸c b¶ng ph©n tÝch trªn còng lµm s¸ng tá khi xem xÐt c¸c t¸c ®éng chÝnh ®èi víi kh¶ n¨ng t×m viÖc cña ng­êi lao ®éng mÊt viÖc nh­ng ph­¬ng ph¸p nµy còng cã nh­îc ®iÓm nghiªm träng: c¸c t¸c ®éng ®èi víi kh¶ n¨ng t×m viÖc cã thÓ cã t­¬ng quan lÉn nhau vµ do ®ã, cã thÓ kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu thÓ hiÖn c¸c t¸c ®éng ®éc lËp. M« h×nh håi quy logistic §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, cÇn ­íc l­îng mét m« h×nh håi qui. M« h×nh ®­a ra cè g¾ng l­îng ho¸ ®­îc sù ¶nh h­ëng cña 8 biÕn sè ®éc lËp, t­¬ng øng víi 8 yÕu tè ®­îc coi lµ c¬ b¶n nhÊt, ®èi víi biÕn sè phô thuéc lµ biÕn nhÞ ph©n xÐt xem ng­êi lao ®éng sau khi th«i viÖc cã t×m ®­îc viÖc lµm míi hay kh«ng. C¸c biÕn sö dông trong m« h×nh ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau: BiÕn phô thuéc BiÕn ®éc lËp BiÕn kntimvl gioitinh khuvuc htrotudn cmonkt vb8 vb11 vb141 ve41 §Þnh nghÜa Kh¶ n¨ng cã t×m ®­îc viÖc lµm trong 12 th¸ng gÇn nhÊt kÓ tõ khi nghØ viÖc kh«ng? (1: Cã, 0: Kh«ng) Giíi tÝnh (1: Nam, 0: N÷) Khu vùc c­ tró (1: Thµnh thÞ, 0: N«ng th«n) Hç trî t×m viÖc tõ doanh nghiÖp (1: Cã, 0:Kh«ng) Chuyªn m«n kü thuËt (1: §¹i häc, 0: Kh«ng ph¶i ®¹i häc) Tuæi L­¬ng th¸ng tr­íc khi nghØ viÖc (1000 VN§) Sè n¨m lµm viÖc Tæng thu hµng th¸ng tõ trî cÊp KÕt qu¶ ­íc l­îng tõ eview nh­ sau: Dependent Variable: KNTIMVL Method: ML - Binary Logit Date: 04/10/00 Time: 13:18 Sample(adjusted): 2 1985 Included observations: 1934 Excluded observations: 50 after adjusting endpoints Convergence achieved after 4 iterations Covariance matrix computed using second derivatives Variable Coefficient Std. Error z-Statistic Prob. GIOITINH 0.275189 0.098690 2.788430 0.0053 KHUVUC 0.541985 0.097467 5.560689 0.0000 VB8 -0.030219 0.013551 -2.230044 0.0257 VE41 0.001278 0.000230 5.561053 0.0000 CMKT 1.066652 0.286454 3.723647 0.0002 HTRTUDN 0.227847 0.212898 1.070218 0.2845 VB11 -0.000541 0.000176 -3.074772 0.0021 VB141 -0.004390 0.011997 -0.365903 0.7144 C 0.649929 0.403496 1.610746 0.1072 Mean dependent var 0.435884 S.D. dependent var 0.496000 S.E. of regression 0.482128 Akaike info criterion 1.320629 Sum squared resid 447.4612 Schwarz criterion 1.346537 Log likelihood -1268.048 Hannan-Quinn criter. 1.330158 Restr. log likelihood -1324.602 Avg. log likelihood -0.655661 LR statistic (8 df) 113.1078 McFadden R-squared 0.042695 Probability(LR stat) 0.000000 Obs with Dep=0 1091 Total obs 1934 Obs with Dep=1 843 D¹ng hµm cã d¹ng: Estimation Command: ===================== BINARY(D=L) KNTIMVL GIOITINH KHUVUC VB8 VE41 CMKT HTRTUDN VB11 VB141 C Estimation Equation: ===================== KNTIMVL = 1-@LOGIT(-(C(1)*GIOITINH + C(2)*KHUVUC + C(3)*VB8 + C(4)*VE41 + C(5)*CMKT + C(6)*HTRTUDN + C(7)*VB11 + C(8)*VB141 + C(9))) Substituted Coefficients: ===================== KNTIMVL = 1-@LOGIT(-(0.275188976*GIOITINH + 0.5419854617*KHUVUC - 0.03021872101*VB8 + 0.001278217284*VE41 + 1.066652042*CMKT + 0.2278468727*HTRTUDN - 0.0005406696284*VB11 - 0.004389847679*VB141 + 0.6499290625)) KÕt qu¶ nhËn ®­îc phÇn nµo gièng víi nh÷ng kÕt luËn s¬ bé. Hç trî t×m viÖc tõ doanh nghiÖp cò lµ rÊt Ýt hÇu nh­ kh«ng cã, do vËy kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn x¸c suÊt ng­êi lao ®éng n»m trong kh¶ n¨ng t×m ®­îc viÖc lµm. T­¬ng tù sè n¨m lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng d«i d­ còng kh«ng cã nh÷ng t¸c ®éng râ rµng lªn x¸c suÊt ®Ó ng­êi lao ®éng n»m trong kh¶ n¨ng t×m ®­îc viÖc lµm, bëi c¸c hÖ sè liªn quan ®Õn c¸c biÕn nµy kh«ng cã ý nghÜa thèng kª . Tuæi cña ng­êi mÊt viÖc cµng cao th× x¸c suÊt n»m trong kh¶ n¨ng t×m ®­îc viÖc lµm cµng Ýt v× vËy kh¶ n¨ng t×m viÖc cã xu h­íng gi¶m khi tuæi t¨ng. §iÒu nµy còng rÊt hîp lý víi thùc tÕ bëi v× ng­êi cã ®é tuæi cµng cao cµng khã thÝch nghi víi thÞ tr­êng lao ®éng. Chuyªn m«n kü thuËt còng t¸c ®éng cã ý nghÜa thèng kª tíi kh¶ n¨ng t×m viÖc cña ng­êi lao ®éng, ng­êi lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt cµng cao th× x¸c suÊt t×m ®­îc viÖc lµm cµng lín. Thu nhËp do ®Çu t­ b»ng sè tiÒn tõ trî cÊp mang l¹i cã ¶nh h­ëng tèt ®Õn x¸c suÊt t×m ®­îc viÖc lµm míi, tiÒn trî cÊp cã thÓ ®­îc dïng ®Ó ®Çu t­ cho tµi s¶n, ®Çu t­ tµi chÝnh, cho vay göi tiÕt kiÖm, ®Çu t­ kinh doanh, hoÆc sè l·i kh«ng ph¶i tr¶ do dïng tiÒn trî cÊp ®Ó tr¶ nî...nh­ vËy lµ ng­êi lao ®éng ®· sö dông tiÒn trî cÊp ®Ó cã lîi nhÊt. Nh­ vËy khi ®i t×m viÖc sÏ kh«ng ph¶i lo l¾ng cho c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nî hµng th¸ng vµ nÕu cã nhiÒu c¬ héi viÖc lµm hä cã thÓ lùa chän c«ng viÖc mµ hä thÝch hoÆc thÊy ®ñ n¨ng lùc ®Ó lµm. ViÖc ®­a ra nh÷ng gi¶i thÝch t­¬ng ®èi chÝnh x¸c vÒ c¸c kÕt qu¶ nhËn ®­îc tõ m« h×nh ®ßi hái ph¶i cã sù hiÓu biÕt, theo dâi tõ thùc tÕ. Nh­ng cã thÓ thÊy nguyªn nh©n chñ yÕu kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm lµ do nh÷ng ng­êi lao ®éng d«i d­ ch­a n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, hä cßn û l¹i tr«ng chê vµo nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc. Dùa vµo c¬ së lÝ thuyÕt cña m« h×nh, cã thÓ tiÕn hµnh nh÷ng dù b¸o ®Þnh l­îng dùa trªn kÕt qu¶ nhËn ®­îc víi mét møc tin cËy nhÊt ®Þnh (th­êng dïng 95%). Víi c¸c gi¸ trÞ cô thÓ cña c¸c biÕn ®éc lËp, m« h×nh cho phÐp x¸c ®Þnh x¸c suÊt ®Ó ng­êi lao ®éng d«i d­ cã kh¶ n¨ng t×m ®­îc viÖc lµm qua c«ng thøc: (kntimvl = 1) p = hay p = 1- Trong ®ã: p t­¬ng øng víi x¸c suÊt ®Ó kntimvl = 1 lµ c¸c ­íc l­îng hÖ sè cña c¸c biÕn ®éc lËp nhËn ®­îc tõ m« h×nh. X1,X2,X3,....Xk lµ c¸c biÕn ®éc lËp cña m« h×nh V× kntimvl chØ cã hai gi¸ trÞ 0 vµ 1 víi c¸c x¸c suÊt t­¬ng øng lµ (1-p) vµ p, nªn E(Y/X) = p. MÊt viÖc lµm trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th­êng ®i kÌm víi mÊt nguån thu nhËp th­êng xuyªn tõ viÖc lµm, g©y ra nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn c¸ nh©n ng­êi lao ®éng vµ cuéc sèng gia ®×nh hä. ChÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc nh»m gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro nµy. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc tõ ChÝnh s¸ch hç trî lao ®éng d«i d­: _ Víi møc trî cÊp nh­ trªn, ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng nghØ h­u tr­íc tuæi ®­îc ®¶m b¶o, ng­êi mÊt viÖc yªn t©m ®Ó t×m c«ng viÖc míi. _ Víi sè tiÒn trî cÊp nhËn ®­îc, lao ®éng d«i d­ ®· chi 20,7% ®Ó gia t¨ng tµi s¶n (nhµ cöa, ®Êt ®ai, « t«, xe m¸y), 19% ®Ó tr¶ nî, 17% ®Ó ®Çu t­ tµi chÝnh. Tõ ®Çu t­ tµi chÝnh ­íc tÝnh mang l¹i thu nhËp 203 ngh×n/th¸ng. Nh­ vËy víi kho¶n tiÒn trî cÊp, lao ®éng d«i d­ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i cÇn nhiÒu tiÒn, h¬n n÷a hä cßn ®Çu t­ ®Ó kiÕm l·i. _ TiÒn trî cÊp lao ®éng d«i d­ ®· gióp ng­êi lao ®éng sím æn ®Þnh cuéc sèng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh ho¹t hoÆc t¹o dùng viÖc lµm míi. §¸nh gi¸ chung, gÇn 60% lao ®éng d«i d­ cho r»ng cuéc sèng nh×n chung ®­îc c¶i thiÖn, thu nhËp tõ viÖc lµm míi tèt h¬n, kh«ng cã ¶nh h­ëng xÊu ®èi víi cuéc sèng, sinh ho¹t, viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng d«i d­ vµ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cña hä. Tuy nhiªn còng cßn mét sè vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu: _ Trong sè lao ®éng d«i d­, th× cã ®Õn 80% lao ®éng n»m trong ®é tuæi d­íi 50 tuæi cã nhu cÇu t×m viÖc lµm míi hoÆc tù t¹o viÖc lµm lµ rÊt lín. GÇn 60% sè lao ®éng nµy thuéc nhãm tuæi 40-50, lµ nhãm trung niªn, t­¬ng ®èi khã hoµ nhËp trë l¹i thÞ tr­êng lao ®éng do tuæi cao, khã c¹nh tranh víi lao ®éng trÎ, khoÎ, cã kü n¨ng trªn thÞ tr­êng lao ®éng. _ Sè lao ®éng d«i d­ cã tr×nh ®é häc vÊn vµ chuyªn m«n kü thuËt lµ t­¬ng ®èi cao. Tuy nhiªn, cßn kho¶ng 40% lao ®éng d«i d­ cã tr×nh ®é thÊp vµ ch­a qua ®µo t¹o sÏ gÆp nhiÒu th¸ch thøc trong æn ®Þnh cuéc sèng vµ t×m viÖc lµm. _ Sè n¨m lµm viÖc trong khu vùc nhµ n­íc cña lao ®éng d«i d­ t­¬ng ®èi dµi, võa lµ lîi thÕ, võa lµ trë ng¹i cho hä trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Lîi thÕ lµ th©m niªn cao, tÝch luü ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm, kü n¨ng, kho¶n trî cÊp lín ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng vµ t¹o dùng viÖc lµm; song trë ng¹i l¹i lµ tuæi cao, lµm viÖc l©u n¨m trong khu vùc nhµ n­íc, ®­îc bao cÊp vÒ viÖc lµm nªn kÐm n¨ng ®éng. _ Sè ®èi t­îng thuéc diÖn ®¨ng ký häc nghÒ chiÕm 80% lao ®éng d«i d­. Tuy nhiªn, trong khi chØ cã 6% lao ®éng cho r»ng kiÕn thøc, kü n¨ng cña hä ®ñ ®Ó xin viÖc th× l¹i chØ cã gÇn 8% lao ®éng d«i d­ ®¨ng ký häc nghÒ. V× vËy bªn c¹nh viÖc qui ®Þnh chÝnh s¸ch hç trî häc nghÒ miÔn phÝ, cÇn t­ vÊn cho ng­êi lao ®éng vÒ lo¹i kü n¨ng hä cÇn häc, c¬ héi viÖc lµm cã thÓ cã tõ viÖc häc nghÒ ®ã. 4. §Ò xuÊt h­íng gi¶i quyÕt 4.1. Tõng b­íc x©y dùng vµ thùc hiÖn hÖ thèng qu¶n lý nh©n lùc hiÖn ®¹i bao gåm tÊt c¶ c¸c kh©u tõ ®µo t¹o ®Õn tuyÓn dông, ph©n bè c«ng viÖc, ®¸nh gi¸, tr¶ l­¬ng, th­ëng vµ h­u trÝ...Tr×nh tù cña viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng qu¶n lý nh©n lùc cã thÓ b¾t ®Çu tõ chiÕn l­îc kinh doanh ®Ó x¸c ®Þnh l¹i chøc n¨ng cña tæ chøc råi sau ®ã x¸c ®Þnh l¹i yªu cÇu c«ng viÖc. B­íc tiÕp theo lµ x¸c ®Þnh nguån nh©n lùc cho mçi c«ng viÖc. Trªn c¬ së ®ã thiÕt lËp ra hÖ thèng qu¶n lý nh©n lùc thÝch hîp, ®ång bé. 4.2. X©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc dµi h¹n víi nh÷ng nguyªn t¾c râ rµng, nhÊt qu¸n. CÇn ph¶i xem xÐt viÖc qu¶n lý vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong tæng thÓ mét chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n. Ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn vµ tÇm nh×n chiÕn l­îc, l©u dµi vÒ ph¸t triÓn nh©n lùc, víi sù nghiªn cøu nghiªm tóc vµ sù chuÈn bÞ tõng b­íc v÷ng ch¾c. 4.3. T¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhµ qu¶n lý, ®éng c¬ khuyÕn khÝch lao ®éng ph¶i ®óng ®¾n trªn nguyªn t¾c v× lîi Ých chung còng nh­ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ng­êi lao ®éng. Nhµ n­íc cÇn cã quy ®Þnh râ quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña gi¸m ®èc DNNN vÒ tuyÓn dông vµ gi¶i quyÕt lao ®éng d­ thõa. §Ó ®¶m b¶o quyÒn tù chñ mµ kh«ng tæn thÊt tíi Nhµ n­íc, tr¸ch nhiÖm cña gi¸m ®èc ®èi víi vÊn ®Ò sö dông lao ®éng trong tr­êng hîp s¶n xuÊt - kinh doanh bÞ thua lç cÇn ph¶i cã sù ph©n biÖt vµ cã gi¶i ph¸p xö lý phï hîp. 4.4. Tõng b­íc n©ng cÊp hÖ thèng ®µo t¹o, c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc theo h­íng: C¶i thiÖn chÊt l­îng cña c¸c trung t©m ®µo t¹o b»ng viÖc x¸c ®Þnh néi dung ch­¬ng tr×nh phï hîp víi tõng lo¹i ®èi t­îng ë tõng ngµnh nghÒ kh¸c nhau; §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®µo t¹o nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh ®µo t¹o; Më kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña ng­êi lao ®éng tíi c¸c trung t©m ®µo t¹o b»ng nhiÒu h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau; C¶i thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh ¸p dông cho c¸c c¬ së ®µo t¹o; Më réng ®µo t¹o nghÒ vµ kü n¨ng cho ng­êi lao ®éng; T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o ë n­íc ngoµi tõ nhiÒu nguån víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau... 4.5. T¨ng c­êng ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm bao gåm c¶ c¸c trung t©m cña Nhµ n­íc vµ cña t­ nh©n trªn c¬ së b¶o ®¶m ho¹t ®éng ®óng luËt, cã chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶, cã uy tÝn vµ tr¸ch nhiÖm víi ng­êi lao ®éng. C¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm ph¶i ®­îc cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c, ®ång thêi ph¶i t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ng­êi lao ®éng tiÕp cËn c¸c trung t©m nµy. 4.6. Nhµ n­íc cÇn chñ ®éng chuÈn bÞ c¸c h×nh thøc vµ biÖn ph¸p hç trî tµi chÝnh cho viÖc b¶o hiÓm thÊt nghiÖp, gióp c¸c lao ®éng t¹m thêi nghØ viÖc ®­îc nhËn c¸c kho¶n vay dµi h¹n víi l·i suÊt thÊp ®Ó t¹o c«ng viÖc míi; gióp c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ®µo t¹o l¹i nh»m t¨ng c­êng kü n¨ng cho c¸c lao ®éng d­ thõa. §ång thêi Nhµ n­íc còng cã nh÷ng h×nh thøc thÝch hîp gióp c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ph¶i bao cÊp c¸c lao ®éng d­ thõa, gi¶m g¸nh nÆng cho c¸c doanh nghiÖp. 4.7. TÝch cùc, chñ ®éng t¹o lËp c¸c c¬ héi t×m viÖc lµm trong ®ã ®Æc biÖt chó träng kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng cña c¸c c¬ së kinh doanh gia ®×nh míi thµnh lËp. Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch n©ng ®ì c¸c c¬ së kinh doanh gia ®×nh vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä cã thÓ thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, më réng qui m« s¶n xuÊt kinh doanh thu hót thªm nhiÒu lao ®éng... Nh÷ng gi¶i ph¸p trªn sÏ gãp phÇn tÝch cùc nh»m t¹o ra sù ®ét ph¸ trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng d­ thõa trong c¸c DNNN. KÕt luËn ViÖc lµm lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i vµ cÊp b¸ch, lµ mét th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc l¹i lao ®éng vµ s¶n xuÊt, Nhµ n­íc ®· ban hµnh hµng lo¹t chÝnh s¸ch, chÕ ®é míi nh»m c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp. C¸c biÖn ph¸p ¸p dông nh»m gióp doanh nghiÖp kh¾c phôc khã kh¨n, bao gåm khuyÕn khÝch, s¸p nhËp, cho phÐp tuyªn bè ph¸ s¶n, cho phÐp sa th¶i ng­êi lao ®éng vµ h­íng hä vµo lµm c¸c c«ng viÖc míi sau khi t¸i ®µo t¹o, n©ng cÊp c¸c ch­¬ng tr×nh t¸i sö dông lao ®éng...Tãm l¹i c¬ chÕ míi nh»m ®Ò cao mét tinh thÇn c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã chØ cã nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ nhÊt míi cã thÓ tån t¹i. Trong ®ã n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a t×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng vµ yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mçi lao ®éng ph¶i sö dông cã hiÖu qu¶ ®· dÉn ®Õn sù mÊt c©n b»ng gi÷a cÇu lao ®éng vµ møc tuyÓn dông thùc tÕ ë c¸c doanh nghiÖp. MÆt kh¸c khi doanh nghiÖp c¶i tiÕn vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng th× dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi trong c¬ cÊu ngµnh ®ßi hái mét nguån lao ®éng kh¸c, cã kü n¨ng cao h¬n. Trong sè lao ®éng d«i d­, lao ®éng n÷ gÆp khã kh¨n nhÊt. PhÇn lín ®· nhiÒu tuæi, tay nghÒ thÊp, Ýt lîi thÕ so s¸nh trªn thÞ tr­êng lao ®éng... Víi ý nghÜa trªn, bµi viÕt ®· ®i vµo ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè cã thÓ coi lµ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng t×m viÖc lµm míi cña ng­êi lao ®éng trong 12 th¸ng gÇn nhÊt kÓ tõ khi nghØ viÖc ®Ó tõ ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p nh»m t¸i t¹o viÖc lµm ë nh÷ng doanh nghiÖp cã lao ®éng d«i d­, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng vµ æn ®Þnh x· héi, mét vÊn ®Ò kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ vÊn ®Ò kinh tÕ mµ nã thùc sù lµ vÊn ®Ò x· héi næi cém nhÊt ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø ba ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ IX. 2. NghÞ ®Þnh sè 41/2002/N§-CP ngµy 11/4/2002 cña ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng d«i d­ do s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc. 3. Lao ®éng, viÖc lµm vµ nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam 15 n¨m ®æi míi Nhµ xuÊt b¶n thÕ giíi HN - 2001. 4. Sö dông hiÖu qu¶ nguån lùc con ng­êi ViÖt Nam, L§XH - 2003. 5. VÒ chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam. 6. Qu¶n lý nguån nh©n lùc trong khu vùc Nhµ n­íc. 7. ThÞ tr­êng lao ®éng vµ viÖc lµm – Hµ Néi 1990. 8. Niªn gi¸m thèng kª 2001. 9. B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng d«i d­ nhËn trî cÊp theo nghÞ ®Þnh sè 41/2002/N§-CP ngµy 11/4/2002 cña chÝnh phñ, Hµ Néi 9-2003.