Hoạt động thanh toán trong kinh doanh ở xí nghiệp dược phẩm TW1

¶n ¸nh sè cßn ph¶i tr¶. Nh­ vËy ta cã thÓ thÊy lµ XÝ nghiÖp ®Òu cè g¾ng tr¶ sè tiÒn mua hµng vµ cã sö dông h×nh thøc thanh to¸n chËm tr¶ (c¶ ba n¨m ®Òu vÉn cßn sè tiÒn ph¶i tr¶), ®«i khi XÝ nghiÖp vÉn cßn nî ®äng trong viÖc thanh to¸n vµ cã bÞ ph¹t nh­ng nh÷ng tr­êng hîp nh­ vËy còng Ýt khi x¶y ra, nÕu cã th× chØ víi gi¸ trÞ kh«ng lín l¾m. Nh­ng nh×n chung ho¹t ®éng thanh to¸n víi ng­êi cung cÊp cña XÝ nghiÖp cã thÓ nãi lµ tèt vµ XÝ nghiÖp còng tËn dông ®­îc nguån mua chÞu ng­êi cung cÊp nh­ mét nguån tµi trî ng¾n h¹n. B¶ng 6: T×nh h×nh thanh to¸n víi ng­êi cung cÊp n¨m 1999, n¨m 2000 vµ n¨m 2001. (®¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång) TK 331 N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 So s¸nh c¸c n¨m 2000/1999 % 2001/2000 % Nî 83.110 85.674 86.700 103,085 101,197 Cã 82.654 82.511 87.643 99,827 106,22 Sè d­ cuèi n¨m (Sè d­ ®Çu n¨m:5.767) 5.311 2.148 3.091 40,444 143,901 2.2. Thanh to¸n víi ng­êi mua: 2.2.1.§èi t­îng kh¸ch hµng cña XÝ nghiÖp: §èi t­îng kh¸ch hµng cña XÝ nghiÖp rÊt ®a d¹ng nh­ng cã thÓ ph©n chia gåm hai nhãm kh¸ch hµng. * §èi t­îng mµ XÝ nghiÖp b¸n gi¸n tiÕp (b¸n bu«n) gåm chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc khèi trung ­¬ng nh­ lµ: - C«ng ty DPTW I - C«ng ty d­îc liÖu TW I - C¸c c«ng ty cÊp II (t¹i c¸c tØnh), cÊp III (t¹i c¸c huyÖn) - Bé quèc phßng (qu©n y) - C«ng ty TNHH - XuÊt khÈu n­íc ngoµi: Uû th¸c qua mét sè c«ng ty trung gian, ®¹i lý. XÝ nghiÖp b¸n gi¸n tiÕp cã nghÜa lµ nh÷ng doanh nghiÖp nµy mua s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp sau ®ã l¹i ®em ®i ph©n phèi, b¸n l¹i cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c hay thùc hiÖn b¸n lÎ cho ng­êi tiªu dïng. Hä th­êng mua víi khèi l­îng lín vµ lµ kh¸ch hµng quen nªn th­êng lµ thùc hiÖn thanh to¸n chËm tr¶ hay lµ mua chÞu. VÒ viÖc xuÊt khÈu th× trªn thùc tÕ lµ XÝ nghiÖp ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hµng trùc tiÕp ra n­íc ngoµi. Vµ viÖc xuÊt khÈu nµy lµ thùc hiÖn qua mét sè c«ng ty trung gian chuyªn lµm xuÊt khÈu. Sau khi hä mua hµng cña XÝ nghiÖp th× hä sÏ xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi, XÝ nghiÖp chØ chÞu tr¸ch nhiÖm giao hµng cho hä cßn khi hµng lªn tµu råi lµ tr¸ch nhiÖm thuéc vÒ hä vµ hä ph¶i thùc hiÖn thanh to¸n b»ng VN§ cho XÝ nghiÖp . Lo¹i ®èi t­îng nµy chiÕm 46% sè kh¸ch hµng cña XÝ nghiÖp . * §èi t­îng mµ XÝ nghiÖp b¸n trùc tiÕp: - C¸c quÇy hµng - C¸c ®¹i lý - C¸c chi nh¸nh - CBCNV XÝ nghiÖp cã më nhiÒu quÇy hµng trong thµnh phè vµ rÊt nhiÒu chi nh¸nh trªn kh¾p c¶ n­íc. Vµ víi ®èi t­îng nµy phÇn lín lµ thu tiÒn ngay. Vµ nh­ vËy kh¸ch hµng cña XÝ nghiÖp lµ ®Òu ë trong n­íc nªn XÝ nghiÖp cã ®iÒu kiÖn ®Ó hiÓu râ vÒ hä h¬n vµ ch¾c ch¾n vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña hä h¬n. B¶ng 7: Thùc hiÖn tiªu thô s¶n phÈm n¨m 2001 (®¬n vÞ tÝnh: ®ång) §èi t­îng ph©n phèi C¸c c«ng ty DP cÊp II C«ng ty DP cÊp I B¸n trùc tiÕp Tæng 34.708.754.004 26.674.238.782 48.442.974.399 109.825.967.185 % Gi¸ trÞ 31,69% 24,3% 44,01% 100% Nh­ vËy qua b¶ng trªn cã thÓ thÊy c¸c C«ng ty DP cÊp I vµ cÊp II lµ chiÕm ®a sè trong kh¸ch hµng cña XÝ nghiÖp. Cã nghÜa lµ XÝ nghiÖp b¸n gi¸n tiÕp lµ kh¸ nhiÒu. Mµ nh÷ng ®èi t­îng gi¸n tiÕp nµy l¹i hÇu hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp thuéc khèi trung ­¬ng hay lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc nªn rñi ro trong thanh to¸n bÞ h¹n chÕ. 2.2.2. ChÝnh s¸ch b¸n hµng cña XÝ nghiÖp: ChÝnh s¸ch b¸n hµng cña XÝ nghiÖp cã sù kh¸c biÖt gi÷a hai nhãm ®èi t­îng kh¸ch hµng. a. §èi víi ®èi t­îng b¸n gi¸n tiÕp (b¸n bu«n): Khi thùc hiÖn b¸n s¶n phÈm cho ®èi t­îng nµy, XÝ nghiÖp ®Òu ph¶i lËp vµ tho¶ thuËn, ký kÕt hîp ®ång víi hä v× hä th­êng mua víi sè l­îng lín nªn ph¶i ký kÕt hîp ®ång ®Ó tho¶ thuËn ®­îc c¸c néi dung mµ c¶ hai cïng quan t©m nh­ thêi h¹n thanh to¸n, ph­¬ng thøc thanh to¸n, gi¸ c¶… vµ h¬n n÷a nÕu cã x¶y ra rñi ro trong thanh to¸n th× sÏ cã hîp ®ång lµm c¨n cø ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt. Vµ viÖc b¸n chÞu phÇn lín n¶y sinh tõ c¸c ®èi t­îng nµy. VÒ møc gi¸ b¸n: Gi¸ XÝ nghiÖp b¸n cho hä lµ theo gi¸ thÞ tr­êng hay cã thÊp h¬n ®«i chót vµ møc gi¸ cuèi cïng lµ sù tho¶ thuËn gi÷a hai bªn. VÒ thêi h¹n thanh to¸n: Kh¸ch hµng cã thÓ lùa chän thanh to¸n ngay hoÆc thanh to¸n chËm tr¶. Thêi gian thanh to¸n chËm tr¶ XÝ nghiÖp th­êng quy ®Þnh lµ 30 ngµy ®èi víi mäi kh¸ch hµng. XÝ nghiÖp kh«ng cã qui ®Þnh thêi gian dµi h¬n v× ®èi t­îng mµ XÝ nghiÖp b¸n gi¸n tiÕp nµy lµ ®ãng vai trß trung gian ph©n phèi, sau khi mua cña XÝ nghiÖp hä l¹i b¸n cho ®èi t­îng kh¸c, nh­ vËy hä kh«ng cã s¶n xuÊt hay t¸i chÕ l¹i nªn cã thÓ nãi chu kú kinh doanh cña hä lµ kh«ng dµi. Do ®ã XÝ nghiÖp chØ ®­a ra kho¶ng thêi gian lµ 30 ngµy. VÒ chiÕt gi¸: Khi b¸n hµng XÝ nghiÖp th­êng ®­a ra møc gi¸ lµ: B×nh th­êng vÉn theo gi¸ thÞ tr­êng nh­ ®· nãi ë trªn, nh­ng nÕu kh¸ch hµng thanh to¸n ngay hoÆc trong kho¶ng thêi gian 10 ngµy kÓ tõ ngµy ký hîp ®ång th× sÏ ®­îc h­ëng chiÕt gi¸ tõ 3,5% ®Õn 4%. Møc chiÕt khÊu nµy dao ®éng theo khèi l­îng hµng ho¸ mµ hä mua, nÕu hä mua nhiÒu vµ tr¶ tiÒn sím theo qui ®Þnh th× sÏ ®­îc h­ëng møc chiÕt gi¸ cao h¬n vµ ng­îc l¹i. Së dÜ XÝ nghiÖp ®­a ra møc chiÕt gi¸ cao nh­ vËy víi hä lµ v× hä mua bu«n s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp, lµ c¬ quan l­u th«ng ph©n phèi cho XÝ nghiÖp. L­îng s¶n phÈm lµm ra cña XÝ nghiÖp ®­îc tiªu thô víi khèi l­îng lín lµ th«ng qua hä. VÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n: Do th­êng mua víi khèi l­îng lín nªn phÇn lín lµ hä mua víi ph­¬ng thøc thanh to¸n chËm tr¶. ViÖc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt chiÕm tû lÖ nhá mµ chñ yÕu lµ thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n vµ sÐc, bëi v× nh­ ®· nãi ë trªn hä mua hµng ho¸ víi khèi l­îng lín nªn Ýt sö dông tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n. VÒ ®iÒu kiÖn mua chÞu: Cã thÓ nãi XÝ nghiÖp b¸n chÞu cho kh¸ch hµng tíi 90%. §èi víi c¸c DNNN nh­ C«ng ty DPTW I, C«ng ty d­îc liÖu TW I …XÝ nghiÖp vèn cã mèi quan hÖ lµm ¨n l©u dµi, h¬n n÷a hä ®Òu lµ nh÷ng DNNN cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng vµ tõ tr­íc ®Õn nay hä ®Òu thùc hiÖn tèt viÖc thanh to¸n víi XÝ nghiÖp bëi vËy hiªn nay XÝ nghiÖp b¸n chÞu cho hä lµ chØ dùa vµo uy tÝn cña hä, kh«ng ®ßi hái ph¶i ®¸p øng ®iÒu kiÖn g× thªm. §èi víi kh¸ch hµng lµ c¸c c«ng ty TNHH th× XÝ nghiÖp mÆc dï cã quan hÖ l©u nh­ng ®iÒu kiªn ®Ó ®­îc mua chÞu víi hä lµ kh¾t khe h¬n. §ã lµ nÕu hä muèn mua chÞu th× cÇn ph¶i giao cho XÝ nghiÖp n¾m gi÷ giÊy tê vÒ nhµ ®Êt hoÆc tµi s¶n cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng. Së dÜ XÝ nghiÖp lµm nh­ vËy lµ v× XÝ nghiÖp chØ giao dÞch víi hai c«ng ty TNHH trong sè ®èi t­îng b¸n gi¸n tiÕp (c«ng ty TNHH ViÖt Anh vµ C«ng ty TNHH Nh÷ng V× Sao) cho nªn nÕu hä kh«ng chÊp thuËn ®­îc ®iÒu kiÖn ®ã th× XÝ nghiÖp còng kh«ng cÇn thiÕt v× hä chØ lµ con sè kh¸ch hµng nhä, khèi l­îng s¶n phÈm mµ hä mua th× kh«ng thÓ lín b»ng víi c¸c doanh nghiÖp kia. b. §èi víi ®èi t­îng XÝ nghiÖp b¸n trùc tiÕp: §èi víi c¸c quÇy hµng, c¸c chi nh¸nh… lµ do XÝ nghiÖp më hay nãi c¸ch kh¸c nh÷ng ng­êi b¸n hµng ë ®©y lµ CNV cña XÝ nghiÖp th×: Hµng th¸ng XÝ nghiÖp ®Æt ra ®Þnh møc lµ hä ph¶i nép vÒ XÝ nghiÖp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh, t­¬ng ®­¬ng víi l­îng hµng XÝ nghiÖp cÊp cho hä b¸n. HÇu nh­ hä ®Òu b¸n cho c¸ nh©n ng­êi tiªu dïng víi khèi l­îng nhá, chØ cã c¸c chi nh¸nh lµ ®«i khi b¸n víi khèi l­îng lín cho c¸c C«ng ty DP cÊp III (ë c¸c huyÖn). ViÖc b¸n hµng ë ®©y lµ tuú thuéc do hä quyÕt ®Þnh, lÏ tÊt nhiªn lµ vÉn ph¶i b¸n theo gi¸ thÞ tr­êng .Vµ thùc chÊt ë ®©y lµ XÝ nghiÖp thu tiÒn b¸n hµng ngay. Tuú theo ®Þnh møc mµ XÝ nghiÖp ®Æt ra cho hä th× sÏ cã møc chiÕt gi¸ hîp lý nÕu hä nép tiÒn sím cho XÝ nghiÖp. Møc chiÕt gi¸ mµ XÝ nghiÖp ®Æt ra cho hä th­êng thÊp h¬n lo¹i ®èi t­îng trªn, chØ tõ 2% ®Õn 3%. Së dÜ nh­ vËy lµ v× XÝ nghiÖp cßn ph¶i tr¶ l­¬ng cho hä nªn chØ cho hä møc chiÕt gi¸ thÊp h¬n. Thêi gian tèi ®a mµ XÝ nghiÖp cho phÐp hä thanh to¸n chËm còng lµ 30 ngµy. Qu¸ thêi h¹n nµy mµ hä ch­a nép ®ñ ®Þnh møc th× sè cßn thiÕu hä ph¶i tù bï ra ®Ó nép hoÆc lµ XÝ nghiÖp sÏ trÝch tiÒn l­¬ng cña hä. ChÝnh v× vËy hä ph¶i rÊt tÝch cùc trong b¸n hµng vµ Ýt cã tr­êng hîp ph¶i bï tiÒn ra. Tuy nhiªn nÕu hä b¸n hµng ®­îc nhiÒu h¬n ®Þnh møc th× sè d­ ra lµ hä ®­îc h­ëng toµn bé, ®ã còng lµ mét c¸ch khuyÕn khÝch hä b¸n hµng tÝch cùc h¬n. TÊt nhiªn víi nh÷ng qui ®Þnh XÝ nghiÖp ®­a ra nh­ vËy sÏ h¹n chÕ ®­îc rñi ro trong thanh to¸n. Vµ víi tr­êng hîp nµy th× hä th­êng lµ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Ta sÏ xem xÐt t×nh h×nh thanh to¸n víi ng­êi mua cña XÝ nghiÖp qua sè liÖu n¨m 1999, 2000 vµ 2001 trªn tµi kho¶n 131 ( Ph¶i thu kh¸ch hµng). Bªn nî ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i thu ë kh¸ch hµng, bªn cã ph¶n ¸nh sè tiÒn ®· thu ë kh¸ch hµng vµ d­ nî cuèi th¸ng ph¶n ¸nh sè tiÒn mµ cßn ph¶i thu ë kh¸ch hµng. Nh­ vËy qua ba n¨m 1999, 2000 vµ 2001- TK 131 cña XÝ nghiÖp ®Òu d­ nî hÕt, chøng tá lµ kh¸ch hµng cã thanh to¸n chËm tr¶ nhiÒu. Qua sè d­ nî cuèi n¨m ta cã thÓ thÊy lµ XÝ nghiÖp bÞ chiÕm dông vèn lµ kh¸ nhiÒu, t×nh tr¹ng d©y d­a trong thanh to¸n vÉn cßn tån t¹i. MÆc dï lµ thêi h¹n XÝ nghiÖp cho mua chÞu tèi ®a lµ 30 ngµy, ng­êi mua - nhÊt lµ ®èi t­îng b¸n gi¸n tiÕp - th­êng kÐo dµi thêi gian nµy; tuy nhiªn hä lu«n thùc hiÖn thanh to¸n ®ñ vµo Ýt ngµy sau, ch­a khi nµo kh«ng tr¶ tiÒn. ViÖc nî ®äng nµy cã thÓ ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña XÝ nghiÖp. B¶ng 8: T×nh h×nh thanh to¸n víi ng­êi mua cña XÝ nghiÖp n¨m 1999 n¨m 2000 vµ n¨m 2001. (®¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång) TK 131 N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 So s¸nh c¸c n¨m 2000/1999 % 2001/2000 % Nî 93.581 98.729 102.653 105,501 103,975 Cã 97.615 94.207 98.855 96,509 104,934 Sè d­ cuèi n¨m (Sè d­ ®Çu n¨m:12.386) 8.352 12.874 16.672 154,143 129,501 2.2.3. Rñi ro trong thanh to¸n vµ gi¶i ph¸p phßng rñi ro: a. Rñi ro trong thanh to¸n: Rñi ro trong thanh to¸n lµ tr­êng hîp kh¸ch hµng kh«ng tr¶ tiÒn hoÆc x¶y ra t×nh tr¹ng nî khã ®ßi. §èi víi XNDPTW I, mÆc dï tû lÖ XÝ nghiÖp b¸n chÞu cho kh¸ch hµng lµ cao nh­ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y XÝ nghiÖp hÇu nh­ kh«ng cã rñi ro vÒ thanh to¸n ®¸ng kÓ. Rñi ro Ýt v× hÇu nh­ XÝ nghiÖp chØ thùc hiÖn b¸n chÞu réng r·i víi ®iÒu kiÖn t­¬ng ®èi láng cho ®èi t­îng kh¸ch hµng gi¸n tiÕp, mµ hä phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp thuéc khèi trung ­¬ng, cã uy tÝn cao nªn viÖc thanh to¸n lµ ®Çy ®ñ. NÕu cã rñi ro th× gi¸ trÞ cña l­îng hµng ®ã lµ nhá. Ch¼ng h¹n: Cã tr­êng hîp, ng­êi ®¹i diÖn mua hµng cña C«ng ty d­îc B¾c Ninh tíi mua hµng cña XÝ nghiÖp nh­ mäi lÇn vµ thùc hiÖn thanh to¸n chËm tr¶ víi khèi l­îng hµng mua Ýt. §Õn thêi h¹n XÝ nghiÖp göi ho¸ ®¬n ®ßi nî c«ng ty nµy th× hä b¶o r»ng ng­êi ®ã ®· nghØ viÖc ë c«ng ty. ThËt ra ®ã lµ tr­êng hîp c¸ nh©n lõa ®¶o, anh ta cïng mét lóc thùc hiÖn vô viÖc víi nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c nhau nªn gi¸ trÞ hµng ®èi víi mçi doanh nghiÖp lµ kh«ng lín. Tuy lµ rñi ro Ýt x¶y ra nh­ng XÝ nghiÖp còng rÊt cÈn thËn khi b¸n hµng. b. Gi¶i ph¸p phßng rñi ro vµ xö lý nî qu¸ h¹n: Khi mua b¸n hµng ho¸ víi khèi l­îng lín, XÝ nghiÖp ®Òu cã hîp ®ång ®i kÌm. Trong hîp ®ång ghi râ nÕu cã tranh chÊp x¶y ra th× sÏ gi¶i quyÕt t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn. Hîp ®ång lµ mét c¨n cø ph¸p lý quan träng, gãp phÇn ®¶m b¶o kh¸ch hµng kh«ng trèn tr¸nh thanh to¸n. XÝ nghiÖp cè g¾ng t¹o mèi quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng. NÕu hä muèn mua chÞu th× sÏ cho hä chÞu vµ ®ßi hái ph¶i ®¸p øng ®iÒu kiÖn kÌm theo. XÝ nghiÖp lu«n t×m hiÓu vµ n¾m râ th«ng tin vÒ kh¸ch hµng cña m×nh. Th«ng tin nµy ®­îc XÝ nghiÖp t×m hiÓu qua nhiÒu nguån nh­: - Tõ c¸c doanh nghiÖp kh¸c - Tõ nh÷ng ng­êi d©n trong vïng ®ã ( nÕu lµ ë c¸c tØnh, huyÖn) - Tõ ng©n hµng … Sau khi b¸n hµng ®­îc mét tuÇn, mÆc dï ch­a ®Õn thêi h¹n thanh to¸n th× XÝ nghiÖp còng lu«n nh¾c nhë hä b»ng c¸ch gäi ®iÖn nh¾c hä thêi h¹n thanh to¸n. NÕu nh­ hä ch­a thanh to¸n nî cò mµ l¹i muèn mua hµng míi th× XÝ nghiÖp buéc hä ph¶i thanh to¸n Ýt nhÊt mét phÇn nî cò míi cho mua tiÕp. Kh¸ch hµng cña XÝ nghiÖp th× cã nhiÒu cho nªn nÕu cã rñi ro x¶y ra th× mét kh¸ch hµng sÏ kh«ng ®¸ng kÓ so víi doanh thu XÝ nghiÖp thu vÒ. H¬n n÷a th­êng th× XÝ nghiÖp chØ cho phÐp c¸c quÇy hµng nî tõ 1 ®Õn 2 chôc triÖu ®ång. XÝ nghiÖp còng cã tæ chøc ®éi qu¶n lý nî, thùc ra hä còng chÝnh lµ nh÷ng ng­êi b¸n hµng cña XÝ nghiÖp. Khi ®Õn thêi h¹n mµ kh¸ch hµng ch­a thanh to¸n th× hä sÏ liªn tôc ®Õn gÆp kh¸ch hµng ®Ó nh¾c nhë ph¶i thanh to¸n. Nh­ng nÕu cã qu¸ thêi h¹n qui ®Þnh mµ ch­a thanh to¸n th× nhÊt lµ ®èi víi c¸c kh¸ch hµng quen thuéc XÝ nghiÖp kh«ng ph¹t g× khi hä thùc hiÖn thanh to¸n sau ®ã. XÝ nghiÖp còng cã sù dÔ dµng h¬n ®èi víi ®èi t­îng mµ XÝ nghiÖp b¸n gi¸n tiÕp, nÕu hä cã thanh to¸n chËm mét chót còng kh«ng sao bëi v× lµ XÝ nghiÖp cßn mua NVL cña hä. Nãi chung khi b¸n hµng XÝ nghiÖp ph¶i lu«n cè g¾ng ®Ó cã thÓ thu tiÒn vÒ. NÕu lµ kh¸ch hµng mua lÇn ®Çu, thuéc ®èi t­îng XÝ nghiÖp b¸n gi¸n tiÕp th× XÝ nghiÖp chØ chÊp nhËn ph­¬ng thøc thanh to¸n ngay. §Õn c¸c lÇn sau th× XÝ nghiÖp cã thÓ cho hä mua chÞu nÕu lÇn ®Çu thùc hiÖn tèt viÖc thanh to¸n. NÕu x¶y ra nî qu¸ h¹n th× sÏ thùc hiÖn ph¹t tÝnh theo l·i suÊt ng©n hµng. Nh­ng thùc tÕ hÇu nh­ XÝ nghiÖp ch­a ¸p dông h×nh thøc nµy, v× muèn gi÷ kh¸ch hµng nªn nÕu cã qu¸ thêi h¹n vµi ngµy mµ thanh to¸n ®ñ th× còng kh«ng ph¹t. Nh­ng cã thÓ lµ lÇn sau sÏ Ýt tin t­ëng ë kh¸ch hµng ®ã n÷a. 2.3. Thanh to¸n víi nhµ n­íc: Còng nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c khi ®· thùc hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh lµ sÏ ph¸t sinh c¸c nghÜa vô thanh to¸n víi nhµ n­íc. Trong kú kinh doanh, XNDPTW I còng ph¶i cã nép c¸c kho¶n b¾t buéc ®èi víi nhµ n­íc nh­: ThuÕ GTGT, thuÕ m«n bµi, thuÕ nhËp khÈu, thuÕ TNDN, thu sö dông vèn, thuÕ ®Êt. ViÖc tÝnh vµ nép c¸c lo¹i thuÕ nµy lµ theo ®óng qui ®Þnh cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt mµ nhµ n­íc ®· ban hµnh. ThuÕ GTGT ë XÝ nghiÖp ¸p dông lµ tÝnh theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. ChÝnh v× vËy viÖc tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép lµ râ rµng. XNDPTW I ho¹t ®éng kinh doanh lu«n cã l·i nªn viÖc thùc hiÖn nghÜa vô víi nhµ n­íc lµ rÊt ®Çy ®ñ, kh«ng cã sù chËm trÔ trong viÖc thanh to¸n. Ta cã thÓ thÊy ®­îc t×nh h×nh thùc hiÖn thanh to¸n víi ng©n s¸ch nhµ n­íc qua b¶ng sau. Qua b¶ng nµy cã thÓ thÊy t×nh h×nh thùc hiÖn thanh to¸n víi nhµ n­íc cña XÝ nghiÖp lµ tèt, cô thÓ lµ víi c¸c kho¶n thanh to¸n ph¸t sinh trong kú ®Òu ®­îc XÝ nghiÖp thùc hiÖn nép ®Çy ®ñ, kh«ng cã t×nh tr¹ng d©y d­a nî ®äng. §iÒu nµy cho thÊy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o ®Çy ®ñ vÒ nghÜa vô thanh to¸n víi nhµ n­íc. C¸c sè liÖu cã dÊu (-) ë ®»ng tr­íc biÓu thÞ sè tiÒn XÝ nghiÖp nép thõa. ViÖc thanh to¸n nµy ®­îc XÝ nghiÖp thùc hiÖn trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt hay b»ng tiÒn göi ng©n hµng. B¶ng 9: T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô thanh to¸n víi nhµ n­íc cña XÝ nghiÖp vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m 1999 ,n¨m 2000 vµ n¨m 2001. (®¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång) C¸c kho¶n ph¶i nép N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 Sè ph¶i nép kú nµy Sè ®· nép kú nµy Sè cßn ph¶i nép Sè ph¶i nép kú nµy Sè ®· nép kú nµy Sè cßn ph¶i nép Sè ph¶i nép kú nµy Sè ®· nép kú nµy Sè cßn ph¶i nép 1.ThuÕ GTGT (thùc nép + bï trõ) 1.196 971,987 224,013 5.131 4.774 357 5.649 6.079 -430 2.ThuÕ TNDN 18,762 100 -81,237 571,628 400 171,628 480 460 20 3.Thu trªn vèn 90 50 40 541,763 230 311,763 317 315 2 4.ThuÕ nhµ ®Êt 200 200 0 200 200 0 200 200 0 5. ThuÕ nhËp khÈu 39,701 39,701 0 230,298 213,956 16,342 445,684 459,842 14,158 2.4. Thanh to¸n víi ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông: Khi ®· thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng vay ng©n hµng dï lµ Ýt hay nhiÒu. XNDPTW I chñ yÕu cã mèi quan hÖ víi hai ng©n hµng lµ NHCT §èng §a vµ ng©n hµng Indovina. * Víi NHCT §èng §a th× XÝ nghiÖp më tµi kho¶n tiÒn göi b»ng VN§ vµ thùc hiÖn c¸c kho¶n vay b»ng VN§. H¬n n÷a, XNDPTW I giao dÞch víi NHCT §èng §a nh»m sö dông c¸c dÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng cho c¸c ®èi t­îng trong n­íc. VÒ viÖc sö dông dÞch vô thanh to¸n qua NHCT §èng §a, XÝ nghiÖp ph¶i tr¶ phÝ theo qui ®Þnh riªng cña ng©n hµng. PhÝ nµy ®­îc tr¶ b»ng tiÒn mÆt hoÆc b»ng tiÒn trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña XÝ nghiÖp t¹i ng©n hµng nh­ng th­êng lµ tr¶ b»ng tiÒn trªn tµi kho¶n tiÒn göi. XÝ nghiÖp th­êng vay ng©n hµng víi môc ®Ých nh­: - Vay ng¾n h¹n ®Ó thanh to¸n cho ng­êi cung cÊp. - Vay ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n … trong ®ã vay ®Ó thanh to¸n chiÕm tû träng lín h¬n. XÝ nghiÖp cã giao dÞch víi NHCT §èng §a tõ l©u, quan hÖ thanh to¸n tèt nªn viÖc XÝ nghiÖp ®­îc cho vay lµ hoµn toµn dùa vµo uy tÝn cña XÝ nghiÖp, cã tr­êng hîp vay nhiÒu ®Ó thanh to¸n th× chØ cÇn cã hîp ®ång mua b¸n lµ ®ñ, nh­ng khi mµ thùc hiÖn më L/C thanh to¸n víi n­íc ngoµi th× vÉn ph¶i ký quü mét kho¶n tiÒn tõ 5% ®Õn 10% gi¸ trÞ cña hîp ®ång. §Ó cã thÓ t¹o mèi quan hÖ tèt vµ t¹o niÒm tin ë ng©n hµng, XÝ nghiÖp lu«n cè g¾ng thùc hiÖn thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®óng h¹n. * Víi ng©n hµng Indovina: XÝ nghiÖp cã më tµi kho¶n tiÒn göi b»ng USD vµ sö dông c¸c dÞch vô thanh to¸n cña ng©n hµng ®Ó thanh to¸n víi ng­êi cung cÊp ë n­íc ngoµi, hoÆc vay b»ng USD còng ®Ó nh»m môc ®Ých thanh to¸n. ViÖc sö dông c¸c dÞch vô cña ng©n hµng th× tr¶ phÝ còng theo qui ®Þnh riªng cña ng©n hµng. XÝ nghiÖp th­êng thùc hiÖn më L/C t¹i ng©n hµng nµy ®Ó thanh to¸n cho ng­êi cung cÊp ë n­íc ngoµi. Khi më L/C th× ®ßi hái ph¶i cã tµi kho¶n ký quü, tiÒn trªn tµi kho¶n nµy cã thÓ ®­îc lÊy tõ tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng Indovina hoÆc lµ vay trùc tiÕp cña ng©n hµng, møc ký quü lµ 5% gi¸ trÞ hîp ®ång. ViÖc XÝ nghiÖp ®­îc vay còng phÇn lín lµ dùa vµo uy tÝn cña XÝ nghiÖp víi ng©n hµng tõ tr­íc ®Õn nay. Ta h·y xem t×nh h×nh vay vµ tr¶ nî vay ng¾n h¹n b»ng VN§ vµ b»ng USD cña XNDPTW I qua sè liÖu ®­îc lÊy tõ tµi kho¶n 311.1 vµ 311.2 trong ba n¨m 1999, 2000 vµ 2001. TK 311.1 thÓ hiÖn vay ng¾n h¹n b»ng VN§ TK 311.2 thÓ hiÖn vay ng¾n h¹n b»ng USD (qui ra ®ång VN theo tû gi¸ t¹i thêi ®iÓm ®ã) Bªn nî ph¶n ¸nh sè tiÒn vay ®· tr¶, bªn cã ph¶n ¸nh sè tiÒn vay, d­ cã ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn vay. Qua b¶ng nµy ta cã thÓ thÊy XÝ nghiÖp vay ng¾n h¹n víi sè l­îng kh¸ lín , nhÊt lµ b»ng VN§. Nh­ng XÝ nghiÖp ®Òu thùc hiÖn thanh to¸n víi ng©n hµng. ë ®©y kho¶n thanh to¸n ®«i khi ®­îc XÝ nghiÖp tr¶ b»ng kho¶n ph¶i thu kh¸ch hµng nh­ng chñ yÕu vÉn lµ b»ng tiÒn göi ng©n hµng. B¶ng 10: T×nh h×nh vay vµ tr¶ nî vay ng¾n h¹n cña XNDPTW I trong n¨m 1999, n¨m 2000 vµ n¨m 2001. (®¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång) Tk 311.1 N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 Nî 40.613 39.753 35.987 Cã 38.104 43.261 45.632 Sè d­ cuèi n¨m (Sè d­ ®Çu n¨m:19.137) 16.628 20.136 25.781 TK311.2 Nî 35.682 34.132 33.353 Cã 34.205 35.863 37.914 Sè d­ cuèi n¨m (Sè d­ ®Çu n¨m :10.057) 8.580 10.311 14.872 3. C¸c nguån tµi trî ng¾n h¹n chÝnh cho ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh cña XNDPTW I : 3.1. Vay ng©n hµng: Nh­ ë môc trªn ®· nãi vay ng©n hµng lµ mét nguån mµ XÝ nghiÖp cã thÓ sö dông cho c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n cña XÝ nghiÖp. 3.2. Vèn cña XÝ nghiÖp: XÝ nghiÖp còng tµi trî cho ho¹t ®éng thanh to¸n cña m×nh b»ng chÝnh vèn l­u ®éng cña XÝ nghiÖp hay lµ b»ng doanh thu b¸n hµng. §©y còng lµ mét nguån quan träng thÓ hiÖn kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp tèt hay kh«ng. 3.3. Vay cña CBCNV: KÓ tõ n¨m 1996, XÝ nghiÖp ®· thùc hiÖn c¸c ®ît vay CBCNV ®Ó tµi trî cho nhu cÇu vèn ng¾n h¹n cña minh. C¸c ®iÓm cô thÓ trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn nµy nh­ sau: - XÝ nghiÖp tæ chøc vay CBCNV mçi th¸ng mét lÇn. Nh÷ng ng­êi muèn cho XÝ nghiÖp vay sÏ ®¨ng ký t¹i phßng tµi vô cña XÝ nghiÖp. - Sè tiÒn mçi ng­êi cho vay kh«ng h¹n chÕ. Cho ®Õn nay, møc thÊp nhÊt lµ 5 triÖu ®ång vµ cao nhÊt lµ 20 triÖu ®ång. - Thêi h¹n cho vay Ýt nhÊt lµ ba th¸ng vµ cã thÓ kÐo dµi tuú ng­êi cho vay. Víi nh÷ng ng­êi cho vay sè tiÒn lín, nÕu muèn rót gèc ph¶i b¸o tr­íc cho XÝ nghiÖp Ýt nhÊt lµ mét th¸ng. - L·i suÊt tr¶ cho ng­êi vay lu«n b¸m s¸t l·i suÊt cho vay cña ng©n hµng vµ thÊp h¬n mét chót. - Cø sau ba th¸ng, XÝ nghiÖp sÏ tæng kÕt l¹i qu¸ tr×nh thùc hiÖn, tr¶ l·i, tr¶ gèc cho nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu. §Õn nay, nguån huy ®éng nµy ®· phôc vô kh¸ hiÖu qu¶ cho nhu cÇu vèn ng¾n h¹n cña XÝ nghiÖp. 3.4. TÝn dông th­¬ng m¹i hay mua chÞu cña nhµ cung cÊp: H×nh thøc nµy chiÕm vÞ trÝ quan träng trong nguån tµi trî ng¾n h¹n. BÊt cø kh¸ch hµng nµo cã nguyªn liÖu rÎ, quan hÖ tèt th× XÝ nghiÖp ®Òu cã thÓ tho¶ thuËn mua cña hä. Khi thùc hiÖn mua chÞu th× XÝ nghiÖp coi nh­ lµ ®­îc tµi trî mét nguån vèn ng¾n h¹n tõ phÝa ng­êi b¸n. Qua kh¶o s¸t t¹i XÝ nghiÖp, ®Ó tµi trî cho nh÷ng kÕ ho¹ch kinh doanh ng¾n h¹n XÝ nghiÖp th­êng ®i vay vèn ng©n hµng vµ tr¶ b»ng chÝnh nguån thu ®­îc tõ b¸n hµng. Tuy nhiªn, còng cã lóc XÝ nghiÖp bÞ kh¸ch hµng nî ®äng, g©y ra nh÷ng kho¶n ph¶i thu vµ ch­a thu ®­îc tiÒn ngay. Lóc ®ã, XÝ nghiÖp sö dông nh÷ng kho¶n tiÒn nî tõ viÖc mua hµng mµ ch­a ph¶i tr¶ ngay ®Ó tr¶ nî ng©n hµng hoÆc lµ ph¶i sö dông vèn l­u ®éng cña XÝ nghiÖp ®Ó tµi trî. Trªn lý thuyÕt th× h×nh thøc tµi trî b»ng viÖc tr× ho·n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ sÏ rÊt ®¾t v× l·i suÊt nî qu¸ h¹n th­êng cao vµ kÌm theo nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¾t khe. Tuy nhiªn trong thùc tÕ víi t×nh h×nh hiÖn nay, viÖc ¸p ®Æt l·i suÊt nî qu¸ h¹n gi÷a c¸c bªn mua b¸n kh«ng hÒ x¶y ra th× nguån tµi trî nµy nhiÒu khi l¹i rÊt h÷u Ých cho XÝ nghiÖp. Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p cho ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh ë XNDPTW I I. §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh ë XNDPTW I: 1. §¸nh gi¸ chung: Trong ch­¬ng II chóng ta ®· tiÕn hµnh xem xÐt kh¸ s©u mét sè ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh ë XNDPTW I gåm: Thanh to¸n víi ng­êi cung cÊp, thanh to¸n víi ng­êi mua, thanh to¸n víi nhµ n­íc vµ thanh to¸n víi ng©n hµng. Qua qu¸ tr×nh ®ã, ta cã thÓ rót ra mét sè nÐt lín vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh cña XÝ nghiÖp nh­ sau: - Trong ho¹t ®éng thanh to¸n XÝ nghiÖp vÉn cßn sö dông kh¸ nhiÒu ph­¬ng tiÖn thanh to¸n lµ tiÒn mÆt. ViÖc sö dông nµy cã thÓ nãi lµ tèn kÐm, kh«ng an toµn vµ khi mang ®i thanh to¸n th× th­êng lµ víi sè l­îng lín nªn còng kh¸ bÊt tiÖn. Nh­ng mÆt kh¸c ë n­íc ta c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vÉn ch­a ®­îc sö dông phæ biÕn nªn XÝ nghiÖp vÉn ph¶i sö dông nhiÒu tiÒn mÆt trong thanh to¸n lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. - Kh¶ n¨ng chuyÓn thµnh tiÒn cña c¸c kho¶n ph¶i thu cña XÝ nghiÖp nãi chung lµ kh«ng cao. XÝ nghiÖp cã v­íng m¾c trong chÝnh s¸ch b¸n chÞu ®èi víi ng­êi mua: XÝ nghiÖp cho kh¸ch hµng nî nhiÒu (tíi 90%) - XÝ nghiÖp thùc hiÖn b¸n chÞu nhiÒu. Trong suèt ba n¨m 1999, 2000, 2001 c¸c kho¶n ph¶i thu cña XÝ nghiÖp lu«n chiÕm tû lÖ lín trong tæng tµi s¶n l­u ®éng vµ kh«ng cã chiÒu h­íng gi¶m. Møc tiªu thô s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp lu«n ë møc cao nh­ng t­¬ng øng víi nã lµ c¸c kh¸ch hµng lu«n tr× ho·n viÖc tr¶ tiÒn lµm cho thùc thu vµo XÝ nghiÖp thÊp. §iÒu nµy cã thÓ g©y ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña XÝ nghiÖp. - ChÝnh s¸ch b¸n chÞu cña XÝ nghiÖp víi kh¸ch hµng cßn dÔ dµng kh«ng cã nhiÒu rµng buéc g× mÊy. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy còng cã thÓ thu hót ®­îc thªm nhiÒu kh¸ch hµng míi vµ lµm t¨ng doanh thu. MÆc dï vËy hÇu nh­ kh¸ch hµng mµ XÝ nghiÖp b¸n gi¸n tiÕp chØ bã hÑp trong mét sè c«ng ty thuéc khèi trung ­¬ng cßn c¸c c«ng ty t­ nh©n, c«ng ty TNHH chØ chiÕm kh«ng ®¸ng kÓ. Mµ trªn thùc tÕ nhiÒu khi c¸c c«ng ty t­ nh©n l¹i cã ho¹t ®éng rÊt tèt cã thÓ gióp XÝ nghiÖp tiªu thô ®­îc s¶n phÈm v× hä còng kh¸ lµ n¨ng ®éng. - VÒ tÝn dông ®èi víi nhµ cung cÊp: XÝ nghiÖp còng ®· phÇn nµo tËn dông ®­îc nguån nµy nh­ mét nguån tµi trî ng¾n h¹n, gióp cho XÝ nghiÖp kh«ng bÞ thiÕu vèn t¹m thêi trong kinh doanh khi ch­a ®Õn h¹n tr¶ tiÒn. - Møc vay ng¾n h¹n cña XÝ nghiÖp nh­ vËy lµ kh¸ cao. Tuy nhiªn khi XÝ nghiÖp thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¸n chÞu nh­ vËy th× kh¸ch hµng sÏ cã c¬ héi ®Ó chiÕm dông vèn cña XÝ nghiÖp nhiÒu h¬n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu vèn t¹m thêi trong kinh doanh vµ khi ®ã XÝ nghiÖp ph¶i ®i vay ng¾n h¹n. Nh­ng viÖc vay nh­ vËy ®· ®Æt XÝ nghiÖp vµo mét t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n. - C¸c gi¶i ph¸p phßng rñi ro trong thanh to¸n cña XÝ nghiÖp ®Æt ra lµ kh¸ tèt, nã bæ sung cho c¸c ®iÒu kho¶n dÔ dµng cña chÝnh s¸ch b¸n chÞu, gióp XÝ nghiÖp gi¶m bít rñi ro. - VÒ vÊn ®Ò c¸c nguån tµi trî ng¾n h¹n, XÝ nghiÖp ®· kh¸ thµnh c«ng trong viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån tµi trî ng¾n h¹n, cô thÓ lµ vay cña c¸n bé c«ng nh©n viªn. Nh­ vËy nh×n chung lµ ho¹t ®éng thanh to¸n cña XÝ nghiÖp lµ t­¬ng ®èi tèt nh­ng bªn c¹nh ®ã vÉn cßn mét sè mÆt ch­a ®­îc hîp lý cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p ®Ó söa ®æi cho phï hîp h¬n. Së dÜ lµ nh­ vËy v× cã nh÷ng nguyªn nh©n nh­ sau 2. Nguyªn nh©n: 2.1. Nguyªn nh©n chñ quan: XÝ nghiÖp ®· nhËn thøc ®­îc r»ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó tiªu thô ®­îc nhiÒu hµng ho¸ th× ph¶i tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu cña ng­êi mua, mét trong nh÷ng nhu cÇu ®ã lµ ®­îc mua chÞu. Do vËy XÝ nghiÖp ®· thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch b¸n chÞu rÊt réng. Tuy nhiªn viÖc më réng qu¸ nh­ vËy ch­a thËt hîp lý, ch­a kÕt hîp ®Ò ra nh÷ng ®iÒu kiÖn b¸n hµng phï hîp nhÊt víi ®èi t­îng ng­êi mua mµ cÇn cã sù xem xÐt cho phï hîp víi t×nh h×nh ho¹t ®éng cña XÝ nghiÖp. XÝ nghiÖp ch­a quan t©m ®óng møc tíi viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thanh to¸n th­êng xuyªn ®Ó cã thÓ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p c¶i thiÖn t×nh h×nh thanh to¸n cho tèt h¬n. 2.2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan: a. T×m kiÕm th«ng tin: Khi tiÕn hµng giao dÞch víi kh¸ch hµng th× mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt lµ XÝ nghiÖp cÇn n¾m ®­îc nh÷ng th«ng tin vÒ kh¸ch hµng ®ã, nhÊt lµ trong tr­êng hîp b¸n chÞu th× cÇn ph¶i biÕt ®­îc th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña hä. Nh­ng viÖc t×m kiÕm nh÷ng th«ng tin ®ã lµ kh«ng ph¶i dÔ dµng. Bëi v× lµ: T×nh h×nh tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp thÓ hiÖn kh¸ ®Çy ®ñ trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, tuy nhiªn vÊn ®Ò c«ng khai c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh nµy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam gÇn nh­ ch­a ®­îc thùc hiÖn. Ngay c¶ khi XÝ nghiÖp ®· thu thËp ®­îc th«ng tin th× nh÷ng th«ng tin ®ã kh«ng b¶o ®¶m cã chÝnh x¸c hay kh«ng. b. NÒn kinh tÕ ch­a thùc sù ph¸t triÓn cao: MÆc dï trong nh÷ng n¨m qua nÒn kinh tÕ cña n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn nhanh song vÉn ch­a ®¹t ®Õn mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao. §iÒu nµy g©y ra nh÷ng khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng thanh to¸n. Thø nhÊt, thÞ tr­êng tµi chÝnh cña ta ch­a ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Bëi thÕ viÖc thùc hiÖn mua b¸n c¸c c«ng cô nî lµ cßn rÊt h¹n chÕ. Thø hai, nh÷ng dÞch vô tµi chÝnh cã thÓ t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng thanh to¸n lµ h¹n chÕ. Ch¼ng h¹n ë n­íc ta, ch­a cã c¸c c«ng ty chuyªn vÒ cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ doanh nghiÖp … ViÖc tæ chøc tèt ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh ë XNDPTW I sÏ gióp cho XÝ nghiÖp kinh doanh ®­îc thuËn lîi h¬n. Tuy nhiªn do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn viÖc nµy ë XÝ nghiÖp vÉn ch­a ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ tèt nhÊt. Do ®ã cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó lµm cho ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh tèt h¬n. II. Mét sè gi¶i ph¸p cho ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh ë XNDPTW I: §Ó cho ho¹t ®éng thanh to¸n trong kinh doanh ë XNDPTW I ®­îc tèt h¬n, hç trî ®¾c lùc cho ho¹t ®éng kinh doanh chung cña XÝ nghiÖp, em xin ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh­ sau: 1. VÒ thanh to¸n ®èi víi ng­êi cung cÊp: Mua chÞu cña ng­êi cung cÊp lµ mét nguån tµi trî ng¾n h¹n quan träng, XÝ nghiÖp cÇn tËn dông nã h¬n n÷a hay nãi c¸ch kh¸c lµ cÇn më réng quan hÖ tÝn dông th­¬ng m¹i víi ng­êi cung cÊp. XÝ nghiÖp cã thÓ th­¬ng l­îng víi ng­êi cung cÊp ®Ó t¨ng thêi gian thanh to¸n. Nh­ng vÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ t¨ng cµng nhiÒu cµng tèt mµ vÊn ®Ò lµ XÝ nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng thêi h¹n chËm tr¶ sao cho hîp lý trong tõng tr­êng hîp cô thÓ. Ch¼ng h¹n nh­ ng­êi cung cÊp ®­a ra møc gi¸ cao víi viÖc tr¶ chËm th× viÖc t¨ng thêi h¹n chËm tr¶ lµ kh«ng cã lîi. V× vËy khi t¨ng thêi h¹n chËm tr¶ th× XÝ nghiÖp còng ph¶i t×m c¸ch th­¬ng l­îng víi ng­êi cung cÊp ®Ó cã ®­îc møc gi¸ kh«ng cao qu¸, ®¶m b¶o s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã gi¸ thµnh kh«ng cao h¬n thÞ tr­êng. ViÖc th­¬ng l­îng nµy lµ dÔ dµng h¬n ®èi víi ng­êi cung cÊp nh­ C«ng ty DPTWI, c«ng ty DLTWI … khi ®æi l¹i XÝ nghiÖp còng dÔ dµng víi hä h¬n trong thanh to¸n tiÒn mua hµng cña XÝ nghiÖp. Ngay víi nh÷ng ng­êi cung cÊp ë n­íc ngoµi XÝ nghiÖp còng ph¶i tranh thñ më réng quan hÖ tÝn dông th­¬ng m¹i. NhÊt lµ khi hä ®ang cÇn tiªu thô hµng th× ta cã thÓ th­¬ng l­îng ®Ó níi réng thêi h¹n chËm tr¶ mµ gi¸ kh«ng t¨ng. H¬n n÷a, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, viÖc ¸p dông c¸c l·i suÊt t¨ng thªm khi cÊp tÝn dông còng nh­ ph¹t % nî qu¸ h¹n lµ Ýt x¶y ra v× ng­êi b¸n còng muèn gi÷ kh¸ch hµng, t¹o mèi quan hÖ tèt, cho nªn, trong nhiÒu tr­êng hîp XÝ nghiÖp nªn tËn dông nguån tµi trî nµy vµ do ®ã cã thÓ h¹n chÕ ®­îc chi phÝ sö dông vèn do ph¶i tr¶ l·i nÕu ®i vay ng©n hµng. 2. VÒ thanh to¸n víi ng­êi mua: ë ®©y, XÝ nghiÖp cÇn xem xÐt l¹i chÝnh s¸ch b¸n chÞu cña m×nh. Nh­ ®· kh¶o s¸t ë trªn, víi chÝnh s¸ch b¸n chÞu nh­ vËy XÝ nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc thu tiÒn cña kh¸ch hµng nî ®äng, ®iÒu nµy thÓ hiÖn ë con sè cña kho¶n môc ph¶i thu trong b¸o c¸o tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp lµ kh¸ cao. ChÝnh s¸ch b¸n chÞu lµ kÕt qu¶ cña viÖc lùa chän gi÷a c¸c kh¶ n¨ng t¨ng lîi hoÆc t¨ng rñi ro do chÝnh s¸ch nµy g©y ra. ChÝnh s¸ch b¸n chÞu cã t¸c ®éng ®Õn t¨ng tiªu thô nh­ng ®ång thêi sÏ t¨ng c¸c kho¶n ph¶i thu vµ t¨ng x¸c suÊt kh«ng thu ®­îc tiÒn. Do ®ã, XÝ nghiÖp cÇn cã nh÷ng ph­¬ng ¸n tèt nhÊt trong mäi tr­êng hîp quyÕt ®Þnh b¸n chÞu sao cho kh«ng bÞ chiÕm dông vèn nhiÒu, ®ång thêi kh«ng lµm mÊt thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng. Theo em, XÝ nghiÖp nªn l­u ý mét sè vÊn ®Ò sau ®©y khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¸n chÞu: a. C¸c tiªu chuÈn tÝn dông: Nh­ ë phÇn lý thuyÕt ®· tr×nh bµy, khi quyÕt ®Þnh b¸n chÞu cho kh¸ch hµng XÝ nghiÖp nªn thùc hiÖn ph©n tÝch chÝnh s¸ch b¸n chÞu. Trong ®ã XÝ nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh c¸c tiªu chuÈn tÝn dông. Tr­íc hÕt XÝ nghiÖp cÇn thu thËp c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, sau ®ã sÏ ®¸nh gi¸ phÈm chÊt tÝn dông cña hä. Kh«ng cã mét c«ng thøc chung nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ nh­ng cã mét c¸ch chung nhÊt ®Ó xem xÐt dùa trªn n¨m yÕu tè sau ®©y: §Æc ®iÓm: Sù s½n sµng cña kh¸ch hµng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thanh to¸n. N¨ng lùc: Kh¶ n¨ng cña kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô thanh to¸n. Vèn : Dù tr÷ tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. Tµi s¶n thÕ chÊp: Tµi s¶n cam kÕt dïng ®Ó thÕ chÊp trong tr­êng hîp vì nî. C¸c ®iÒu kiÖn: C¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ nãi chung trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng. Dùa vµo ®ã XÝ nghiÖp sÏ ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng vµ quyÕt ®Þnh cã cho mua chÞu hay ph¶i thanh to¸n ngay C«ng viÖc nµy cã thÓ tèn kÐm thêi gian, nh©n lùc… nh­ng nã sÏ gióp XÝ nghiÖp qu¶n lý tèt h¬n c¸c kho¶n ph¶i thu. b. S¾p xÕp kh¸ch hµng theo tiªu chuÈn tÝn dông: C¨n cø theo tiªu chuÈn ®­a ra, XÝ nghiÖp cã thÓ chia kh¸ch hµng ra lµm nhiÒu lo¹i ®Ó cã chÝnh s¸ch b¸n hµng thÝch hîp, ch¼ng h¹n XÝ nghiÖp cã thÓ ph©n chia nh­ sau: - C¸c kh¸ch hµng ®· cã quan hÖ l©u dµi víi XÝ nghiÖp vµ uy tÝn vÒ viÖc thanh to¸n tiÒn lµ cao. §ã lµ c¸c kh¸ch hµng cÊp I nh­ C«ng ty DPTW I, C«ng ty d­îc liÖu TW I… - C¸c kh¸ch hµng cã quan hÖ l©u dµi víi XÝ nghiÖp, nh­ng vÉn cã lóc nî ®äng, chiÕm dông vèn cña XÝ nghiÖp nh­ c¸c c«ng ty cÊp II( c«ng ty ë cÊp tØnh)… - C¸c kh¸ch hµng Ýt cã quan hÖ l©u dµi víi XÝ nghiÖp , c¸c nhµ thuèc, c¸c c«ng ty TNHH mµ XÝ nghiÖp th­êng cã quan hÖ b¸n lÎ vµ biÕt kh¸ Ýt vÒ hä. Sè l­îng c¸c kh¸ch hµng nµy th­êng lín. Th­êng lµ hä thùc hiÖn thanh to¸n ngay kh«ng cã mua chÞu v× gi¸ trÞ hµng mua th­êng nhá. Trªn c¬ së sù ph©n lo¹i nh­ vËy, XÝ nghiÖp nªn cã nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸c nhau víi tõng lo¹i kh¸ch hµng nh­ sau: - §èi víi c¸c kh¸ch hµng quen thuéc ®· cã uy tÝn tõ l©u, x¸c suÊt kh«ng tr¶ tiÒn cña hä lµ thÊp, XÝ nghiÖp nªn ¸p dông cho hä mét chÝnh s¸ch tÝn dông mÒm dÎo vµ më réng nh»m t¨ng doanh sè b¸n lµ chñ yÕu. Th­êng th× hä mua hµng cña XÝ nghiÖp víi khèi l­îng lín nªn cã thÓ cho hä chÞu víi thêi gian dµi h¬n 30 ngµy. ViÖc t¨ng gi¸ lªn khi t¨ng thêi h¹n b¸n chÞu ë XÝ nghiÖp lµ hÇu nh­ kh«ng cã. ChÝnh v× vËy, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, XÝ nghiÖp ch­a nªn t¨ng gi¸ ®èi víi c¸c kho¶n b¸n chÞu mµ vÉn gi÷ nguyªn gi¸ ®Ó gi÷ ®­îc kh¸ch hµng , duy tr× thÞ tr­êng vµ lµm t¨ng khèi l­îng b¸n. Cã nh­ vËy, XÝ nghiÖp sÏ t¨ng ®­îc doanh thu vµ nh÷ng kho¶n ph¶i thu cã x¸c suÊt an toµn cao sÏ ch¾c ch¾n ®­îc thu vÒ. - §èi víi c¸c kh¸ch hµng cÊp II vµ III ë c¸c tØnh, huyÖn th× XÝ nghiÖp nªn thu hÑp chÝnh s¸ch b¸n chÞu h¬n. Thùc tÕ cho thÊy kh«ng Ýt lÇn c¸c kh¸ch hµng nµy d©y d­a trong thanh to¸n, chiÕm dông vèn cña XÝ nghiÖp kh¸ nhiÒu. ChÝnh v× vËy, ®èi víi c¸c kh¸ch hµng nµy, XÝ nghiÖp còng cã thùc hiÖn b¸n chÞu nh­ng ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kho¶n chÆt chÏ kÌm theo nh­ kiÓm tra BCTC, t×nh h×nh ng©n quü … vµ thêi h¹n chÞu còng cã thÓ dµi h¬n 30 ngµy nh­ng Ýt h¬n so víi lo¹i kh¸ch hµng trªn. - §èi c¸c kh¸ch hµng Ýt cã quan hÖ l©u dµi víi XÝ nghiÖp , c¸c nhµ thuèc, quÇy thuèc, v× sè l­îng kh¸ch hµng lo¹i nµy lµ lín nªn XÝ nghiÖp sÏ lËp mét danh s¸ch vµ xÕp lo¹i hä theo ®é tin cËy c¨n cø vµo t×nh h×nh kinh doanh hiÖn t¹i cña hä còng nh­ c¸c quan hÖ víi XÝ nghiÖp tr­íc ®©y. Trªn c¬ së ®ã mµ cã nh­ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong viÖc b¸n hµng thu tiÒn ngay hay cho chÞu. Vµ nÕu cã cho chÞu th× vÉn gi÷ nguyªn thêi h¹n lµ 30 ngµy nh­ XÝ nghiÖp ®ang ¸p dông. Tuy nhiªn, nh÷ng ý kiÕn trªn chØ lµ ý kiÕn chung vÒ c¸c lo¹i kh¸ch hµng cña XÝ nghiÖp. Cßn trong tõng tr­êng hîp cô thÓ kh¸c nhau, víi bÊt cø kh¸ch hµng nµo còng vËy, XÝ nghiÖp cÇn ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ c¸c t¸c ®éng cña tr­êng hîp cô thÓ nµy ®Õn doanh thu vµ lîi nhuËn cña XÝ nghiÖp. Víi t×nh h×nh cña XÝ nghiÖp, viÖc ¸p dông m« h×nh tÝnh NPV ®Ó ®­a ra quyÕt ®Þnh cã nªn b¸n chÞu cho kh¸ch hµng hay kh«ng? nh­ ®· nªu ë ch­¬ng I lµ kh«ng ®¬n gi¶n v× viÖc tÝnh to¸n lµ phøc t¹p. Do ®ã víi mçi tr­êng hîp cô thÓ, bªn c¹nh viÖc ®­a ra c¸c tiªu chuÈn tÝn dông, XÝ nghiÖp cã thÓ dùa vµo nh÷ng biÕn sè nh­: - Dù kiÕn tiªu thô - Gi¸ hµng ho¸ tiªu thô - C¸c chi phÝ kh¸c nh­ chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ thu håi nî … - ChiÕt khÊu ®Ò nghÞ - Thêi gian thu håi nî dµi hay ng¾n. sau ®ã sÏ ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh: - NÕu doanh sè t¨ng thªm do hµng ho¸ b¸n ®­îc t¨ng thªm do b¸n chÞu mµ lín h¬n c¸c chi phÝ ph¸t sinh vµ ch¾c ch¾n kh¸ch hµng sÏ tr¶ tiÒn th× XÝ nghiÖp nªn b¸n chÞu cho hä, dï lµ kh¸ch hµng nµo. - NÕu XÝ nghiÖp ®ang ë t×nh tr¹ng cÇn tiÒn mÆt vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n ®ang c¨ng th¼ng th× XÝ nghiÖp nªn h¹n chÕ c¸c hîp ®ång b¸n chÞu vµ thu tiÒn ngay hoÆc chØ chÊp nhËn nh÷ng hîp ®ång víi thêi h¹n ng¾n vµ ch¾c ch¾n. c. Thêi gian b¸n chÞu: ViÖc x¸c ®Þnh thêi gian b¸n chÞu lµ quan träng. Trªn thùc tÕ XÝ nghiÖp ch­a x¸c ®Þnh thêi gian nµy mét c¸ch cã c¨n cø mµ kh¸ch hµng nµo còng ®Òu ¸p dông lµ 30 ngµy hÕt. Bëi vËy ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc thêi gian b¸n chÞu phï hîp víi tõng lo¹i kh¸ch hµng, XÝ nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng yÕu tè sau: - Chu kú kinh doanh cña kh¸ch hµng: §©y lµ mét yÕu tè rÊt quan träng ®Ó quyÕt ®Þnh thêi kú b¸n chÞu cho kh¸ch hµng. Chu kú kinh doanh ®­îc tÝnh to¸n dùa vµo mét sè sè liÖu trong b¸o c¸o tµi chÝnh nh­ ®· ®­îc ®Ò cËp ë ch­¬ng I. Nãi chung XÝ nghiÖp kh«ng nªn cÊp tÝn dông th­¬ng m¹i v­ît qu¸ chu kú kinh doanh cña kh¸ch hµng, nh­ng còng kh«ng nªn qu¸ ng¾n, ch­a ®ñ tµi trî cho thêi kú dù tr÷ cña kh¸ch hµng. Thêi kú b¸n chÞu mµ XÝ nghiÖp ®­a ra nªn ®¶m b¶o tµi trî ®­îc mét phÇn cho thêi kú ph¶i thu cña kh¸ch hµng. - Nhu cÇu tiªu dïng vµ ®èi thñ c¹nh tranh: CÇu vÒ thuèc trªn thÞ tr­êng th× lu«n lín vµ kh«ng cã xu h­íng gi¶m nh­ng ®ång thêi cung còng ngµy cµng t¨ng do thuèc ngo¹i trµn ngËp vµo thÞ tr­êng nhiÒu. Bëi vËy, thÞ tr­êng thuèc trong t­¬ng lai vÉn lµ mét thÞ tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh cao. H¬n n÷a c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thuèc trong n­íc còng kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó cã thÓ c¹nh tranh víi hµng ngo¹i nhËp. MÆc dï s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp lµ cã chÊt l­îng cao nh­ng ®Ó tiªu thô ®­îc nhiÒu hµng trong t×nh h×nh nh­ vËy th× XÝ nghiÖp cã thÓ qui ®Þnh thêi kú b¸n chÞu réng h¬n, nhÊt lµ ®èi víi kh¸ch hµng cÊp I. - Rñi ro tÝn dông: §ã lµ kh¶ n¨ng kh¸ch hµng kh«ng tr¶ tiÒn. - Khèi l­îng mua hµng: Nh×n chung, khèi l­îng mua hµng cña kh¸ch hµng cµng lín, thêi kú b¸n chÞu cã thÓ ®­îc qui ®Þnh cµng dµi. d. C«ng t¸c theo dâi vµ thu håi c¸c kho¶n nî: HiÖn nay, viÖc theo dâi c«ng nî do phßng tµi vô vµ phßng kinh doanh cña XÝ nghiÖp ®¶m nhËn. Nh×n chung, viÖc theo dâi vµ thu håi nî ®­îc XÝ nghiÖp lµm kh¸ tèt. Tuy nhiªn, vÉn cßn tån t¹i nh÷ng kh¸ch hµng mµ bé phËn theo dâi kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®Çy ®ñ ®­îc, ®Ó d©y d­a nî ®äng kÐo dµi qu¸ thêi h¹n. ChÝnh v× vËy, XÝ nghiÖp nªn cã nh÷ng ký kÕt chÆt chÏ víi hä ngay tõ khi b¸n hµng, b¾t buéc hä giao nh÷ng BCTC míi nhÊt ®Ó biÕt ®­îc t×nh h×nh. Trong qu¸ tr×nh cho chÞu tiÒn th× XÝ nghiÖp ph¶i chÆt chÏ h¬n n÷a trong viÖc theo dâi c¸c kho¶n tÝn dông th­¬ng m¹i ®­îc cung cÊp. Th­êng xuyªn cËp nhËp nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng còng nh­ th­êng xuyªn gi¸m s¸t, ®«n ®èc nh¾c nhë kh¸ch hµng vÒ nghÜa vô cña hä. Mét ®iÓm n÷a nh­ ®· ®Ò cËp ë ch­¬ng II, ®ã lµ thùc tÕ XÝ nghiÖp ch­a ¸p dông c¸c ®iÒu kho¶n ph¹t khi kh¸ch hµng ®Ó qu¸ h¹n ch­a tr¶ tiÒn theo tho¶ thuËn. §iÒu nµy ®· lµm cho mét sè kh¸ch hµng lîi dông d©y d­a kh«ng thanh to¸n nî ®óng h¹n. MÆc dï lµ ®· cã quan hÖ l©u dµi víi kh¸ch hµng hay kh«ng th× XÝ nghiÖp vÉn nªn ¸p dông c¸c h×nh thøc nh­ ph¹t % nî qu¸ h¹n trªn doanh sè b¸n hay ph¹t theo mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh, tuy nhiªn møc nµy kh«ng nªn lín qu¸ chØ ®ñ ®Ó b¸o ®éng cho kh¸ch hµng lÇn sau ph¶i thùc hiÖn thanh to¸n nghiªm chØnh h¬n. C¸c biÖn ph¸p nh­ vËy cã thÓ l­u ý kh¸ch hµng nhiÒu h¬n trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô cña hä. Nh­ vËy, XÝ nghiÖp sÏ ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh c«ng trong chÝnh s¸ch tÝn dông th­¬ng m¹i cña m×nh. Ngoµi xem l¹i chÝnh s¸ch b¸n chÞu, th× XÝ nghiÖp còng kh«ng nªn bá qua nguån tÝn dông th­¬ng m¹i tõ ng­êi mua. Khi hä cã nhu cÇu lín, gÊp vÒ s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp, XÝ nghiÖp cã thÓ th­¬ng l­îng ®Ó hä cÊp vèn tr­íc lµm qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra tr«i ch¶y vµ nhanh h¬n, ®¸p øng tèt nhu cÇu cña hä vµ nhÊt lµ khi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña XÝ nghiÖp hiÖn t¹i ®ang khã kh¨n hay ®ang cã nhu cÇu vèn lín. 3. VÒ ph­¬ng thøc vµ ph­¬ng tiÖn thanh to¸n: Trong viÖc thùc hiÖn thanh to¸n ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ (nh­ chi phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ cÊt gi÷) th× XÝ nghiÖp nªn h¹n chÕ viÖc sö dông tiÒn mÆt nhÊt lµ ®èi víi c¸c kho¶n thanh to¸n lín. Ngoµi c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt mµ XÝ nghiÖp ®· sö dông nh­ ®· nªu ë ch­¬ng II th× XÝ nghiÖp còng nªn sö dông nhiÒu h¬n h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc. SÐc cã rÊt nhiÒu lo¹i vµ ®­îc sö dông rÊt tiÖn lîi. ViÖc thanh to¸n b»ng sÐc ë n­íc ta còng ®ang ®­îc ph¸t triÓn réng r·i vµ h×nh thøc nµy còng chiÕm mét tû lÖ kh¸ lín trong c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng b»ng tiÒn mÆt t¹i c¸c ng©n hµng. ViÖc thanh to¸n b»ng sÐc còng coi nh­ lµ mét h×nh thøc b¶o ®¶m trong tr­êng hîp ng­êi b¸n kh«ng tin t­ëng nhiÒu ë ng­êi mua. 4. §a d¹ng ho¸ c¸c nguån tµi trî ng¾n h¹n cña XNDPTW I ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n: Nh­ ®· nªu, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, cã rÊt nhiÒu lo¹i h×nh tµi trî ng¾n h¹n cho mét doanh nghiÖp. HiÖn t¹i, ngoµi nguån vèn tù cãth× c¸c doanh nghiÖp còng kh«ng cã nhiÒu sù lùa chän vÒ nguån vèn tµi trî ng¾n h¹n do c¸c c«ng cô huy ®éng nh­ tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu ch­a ®­îc phæ biÕn. V× vËy, XÝ nghiÖp nªn tËn dông nguån tµi trî tõ chÝnh CBCNV trong XÝ nghiÖp. Nguån nµy cã ­u ®iÓm lµ rÎ h¬n l·i suÊt vay ng©n hµng, khèi l­îng huy ®éng kh«ng ph¶i lµ Ýt vµ thêi h¹n l©u dµi. Thùc tÕ XÝ nghiÖp ®· thµnh c«ng trong viÖc huy ®éng nguån tµi trî nµy. §Ó cã thÓ phôc vô tèt vµ kÞp thêi h¬n cho nhu cÇu thanh to¸n trong ng¾n h¹n, XÝ nghiÖp nªn c¶i tiÕn mét sè ph­¬ng thøc nh­: t¨ng l·i suÊt (tÊt nhiªn vÉn ®¶m b¶o thÊp h¬n l·i suÊt cho vay cña ng©n hµng), cã chÕ ®é khen th­ëng víi nh÷ng ng­êi mua víi sè tiÒn lín. H¬n n÷a, viÖc thùc hiÖn tèt vµ l©u dµi ph­¬ng thøc huy ®éng tõ c¸n bé CNV nµy cã thÓ lµ mét tiÒn ®Ò rÊt tèt cho XÝ nghiÖp ®Ó tiÕn tíi hoµ nhËp vµo qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc - mµ XÝ nghiÖp còng ®ang chuÈn bÞ thùc hiÖn. Trong t­¬ng lai, khi thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn, XÝ nghiÖp cã thÓ huy ®éng vèn tµi trî cho ng¾n h¹n b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. ViÖc ph¸t hµnh nµy sÏ rÊt cã lîi, gióp huy ®éng ®­îc nguån vèn lín mµ chi phÝ cã thÓ thÊp h¬n lµ vay ng©n hµng, viÖc huy ®éng bao nhiªu lµ XÝ nghiÖp cã thÓ chñ ®éng ®­îc. H¬n n÷a viÖc ph¸t hµnh nµy còng sÏ thuËn lîi v× XÝ nghiÖp lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, l¹i ®ang chuÈn bÞ tiÕn tíi cæ phÇn ho¸. Ngoµi ra trong t­¬ng lai XÝ nghiÖp cã thÓ vay vèn ng¾n h¹n t¹i c¸c c«ng ty tµi chÝnh, mét lo¹i h×nh trung gian tµi chÝnh míi ph¸t triÓn mÊy n¨m trë l¹i ®©y. ViÖc tõ bá b¹n hµng quen thuéc lµ ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ dÔ, tuy nhiªn víi h×nh thøc míi nµy nÕu XÝ nghiÖp thùc hiÖn vay vèn th× sÏ cã nhiÒu ­u ®·i v× hä míi ph¸t triÓn nªn còng sÏ cã nh÷ng ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho kh¸ch hµng. MÆc dï hiÖn nay do c¸c c«ng ty tµi chÝnh ®Òu lµ thuéc c¸c tæng c«ng ty lín nªn ph¹m vi kh¸ch hµng cña hä chØ chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty thµnh viªn vµ c¸c doanh nghiÖp cã quan hÖ kinh doanh víi tæng c«ng ty nh­ng trong t­¬ng lai hä sÏ më réng ph¹m vi kh¸ch hµng vµ sÏ lµ mét nguån tµi trî vèn ®¸ng kÓ cho c¸c doanh nghiÖp bªn c¹nh h×nh thøc truyÒn thèng lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. 5. Tæ chøc ®¸nh gi¸ th­êng xuyªn ho¹t ®éng thanh to¸n: Qua thùc tËp, em nhËn thÊy viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thanh to¸n kh«ng ®­îc XÝ nghiÖp chó träng nhiÒu mµ chØ thùc hiÖn tÝnh to¸n mét sè chØ tiªu trong thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh vµo cuèi mçi kú. §Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt h¬n ho¹t ®éng thanh to¸n, lµm ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n, XÝ nghiÖp nªn thùc hiÖn ®¸nh gi¸ th­êng xuyªn ho¹t ®éng thanh to¸n ®Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp vµ rót kinh nghiÖm cho nh÷ng kú sau. XÝ nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét sè chØ tiªu nh­ ®· nªu ë trong ch­¬ng I. ë ®©y, XÝ nghiÖp nªn thùc hiÖn tÝnh to¸n chu kú kinh doanh vµ chu kú tiÒn mÆt ®Ó cã thÓ chñ ®éng h¬n trong viÖc huy ®éng nguån cho ho¹t ®éng thanh to¸n hay lµ c¨n cø vµo chu kú kinh doanh ®Ó ®­a ra ®­îc thêi h¹n chËm tr¶ víi ng­êi mua hoÆc th­¬ng l­îng thêi h¹n mua chÞu víi ng­êi cung cÊp… ë XNDPTW I, chu kú ho¹t ®éng nµy cã thÓ ®­îc tÝnh nh­ sau: Ta lÊy sè liÖu trªn BC§KT trong hai n¨m 2000 vµ n¨m 2001 kÕt hîp víi BCKQKD cña hai n¨m nµy. Tr×nh tù lµm nh­ sau: a. Trong n¨m 2000: Dùa vµo sè liÖu cña BC§KT vµ BCTN n¨m 2000, ta lÊy c¸c kho¶n môc ph¶i thu, ph¶i tr¶ ®Çu n¨m, cuèi n¨m råi tÝnh b×nh qu©n cho c¶ n¨m ®­îc kÕt qu¶ nh­ sau: ChØ tiªu §Çu n¨m Cuèi n¨m B×nh qu©n Dù tr÷ 24.292.251.045 17.954.877.723 21.123.564.384 C¸c kho¶n ph¶i thu 8.351.606.891 12.874.413.399 10.613.010.145 C¸c kho¶n ph¶i tr¶ 5.311.024.761 2.147.776.287 3.729.400.524 Chu kú kinh doanh = Chu kú dù tr÷ + Chu kú chê thu tiÒn §Ó tÝnh ®­îc chu kú dù tr÷ cña XÝ nghiÖp, ta tÝnh sè lÇn dù tr÷ Tæng gi¸ thµnh hµng ho¸ b¸n ra Sè lÇn dù tr÷ = Dù tr÷ b×nh qu©n 102.533.208.342 = = 4,854 lÇn 21.123.564.384 Sau ®ã tÝnh ®é dµi cña chu kú dù tr÷ nh­ sau: 365 ngµy 365 §é dµi cña chu kú dù tr÷ = = = 75,196 ngµy Sè lÇn dù tr÷ 4,854 T­¬ng tù ta cã thÓ tÝnh ®é dµi cña chu kú chê thu tiÒn nh­ sau: Tæng doanh thu b¸n chÞu Sè lÇn chê thu tiÒn = Sè ph¶i thu b×nh qu©n trong n¨m 102.533.208.342 = = 9,661 lÇn 10.613.010.145 365 ngµy 365 §é dµi chu kú chê thu tiÒn = = = 37,78 ngµy Sè lÇn chê thu tiÒn 9,661 Chu kú kinh doanh ®­îc tÝnh nh­ sau: Chu kú kinh doanh = Chu kú dù tr÷ + Chu kú chê thu tiÒn = 75,196 + 37,78 = 112,976 ngµy TiÕp ®ã ta sÏ tÝnh chu kú tiÒn mÆt cña XNDPTW I §Ó tÝnh ®­îc tr­íc hÕt ta tÝnh ®é dµi cña chu kú tr¶ tiÒn: Tæng gi¸ thµnh hµng ho¸ b¸n ra Sè lÇn tr¶ tiÒn = Møc tr¶ tiÒn b×nh qu©n trong n¨m 102.533.208.342 = = 27,493 lÇn 3.729.400.524 §é dµi cña chu kú tr¶ tiÒn lµ: 365 ngµy 365 §é dµi cña chu kú tr¶ tiÒn = = = 13,276 ngµy Sè lÇn tr¶ tiÒn 27,493 §iÒu nµy cã nghÜa lµ cø 13,276 ngµy, XÝ nghiÖp l¹i ph¶i tr¶ tiÒn cho c¸c ho¸ ®¬n mua hµng. Cuèi cïng chu kú tiÒn mÆt ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Chu kú tiÒn mÆt = Chu kú kinh doanh - Chu kú tr¶ tiÒn = 112,976 - 13,276 = 99,7 ngµy Cã nghÜa lµ thêi gian b×nh qu©n kÓ tõ khi XÝ nghiÖp ph¶i chi tiÒn cho ®Õn khi thu ®­îc tiÒn b¸n hµng ho¸ lµ 99,7 ngµy. b. Trong n¨m 2001: Víi c¸ch tÝnh t­¬ng tù, ta tÝnh ®­îc c¸c chu kú ho¹t ®éng cña XNDPTW I vµ tãm t¾t qu¸ tr×nh tÝnh to¸n c¶ hai n¨m nh­ b¶ng sau: B¶ng 11: C¸c chu kú ho¹t ®éng cña XÝ nghiÖp Kho¶n môc Sè ngµy (n¨m2000) Sè ngµy (n¨m 2001) So s¸nh 2001/2000 Sè ngµy (+/-) % 1. §é dµi chu kú dù tr÷ 75,196 56,089 -19,107 74,59 2. §é dµi chu kú chê thu tiÒn 37,78 47,307 9,527 125,217 3. Chu kú kinh doanh (1+2) 112,976 103,396 -9,58 91,52 4. §é dµi chu kú tr¶ tiÒn 13,276 8,387 -4,889 63,174 5. Chu kú tiÒn mÆt (3-4) 99,7 95,009 -4,691 95,295 Qua b¶ng nµy ta cã thÓ thÊy lµ chu kú kinh doanh vµ chu kú tiÒn mÆt cña XÝ nghiÖp n¨m 2001 so víi n¨m 2000 lµ ®Òu gi¶m. Chøng tá thêi gian trung b×nh cña XÝ nghiÖp tõ khi xuÊt tiÒn mua NVL cho ®Õn khi thu ®­îc tiÒn b¸n s¶n phÈm ®· gi¶m ®i. Sù gi¶m nµy chñ yÕu lµ do chu kú dù tr÷ gi¶m nhiÒu. Tuy nhiªn chu kú chê thu tiÒn cña XÝ nghiÖp l¹i còng t¨ng lªn kh¸ nhiÒu, chøng tá kh¶ n¨ng chuyÓn thµnh tiÒn cña c¸c kho¶n ph¶i thu kh«ng cao hay nh­ ®· nãi ë trªn trong chÝnh s¸ch b¸n chÞu cña XÝ nghiÖp cã vÊn ®Ò nî ®äng kÐo dµi. Nh­ vËy khi thùc hiÖn tÝnh to¸n chu kú ho¹t ®éng nh­ thÕ nµy th× XÝ nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ tèt h¬n ho¹t ®éng thanh to¸n cña XÝ nghiÖp. 6. Thùc hiÖn tèt c¸c ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan: Trong mét guång m¸y, c¸c bé phËn ph¶i phèi hîp víi nhau chÆt chÏ th× guång m¸y ®ã míi ho¹t ®éng. T­¬ng tù nh­ vËy, trong mét doanh nghiÖp, ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi, c¸c bé phËn, phßng ban chøc n¨ng ph¶i phèi hîp ¨n ý, bé phËn nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho bé phËn kh¸c thùc hiÖn nhiÖm vô. §Ó thùc hiÖn tèt ho¹t ®éng thanh to¸n th× còng cÇn cã sù phèi hîp cña c¸c bé phËn kh¸c. Thø nhÊt, ho¹t ®éng thanh to¸n cã liªn quan chÆt chÏ tíi viÖc qu¶n lý ng©n quü. Bé phËn ng©n quü cÇn c¨n cø vµo kÕ ho¹ch, dù kiÕn ho¹t ®éng thanh to¸n ®Ó cã thÓ lªn kÕ ho¹ch ng©n quü cho phï hîp, ®¶m b¶o lµ t×m ®­îc nguån tµi trî cho sù thiÕu hôt ng©n quü. Nguån tµi trî nµy võa ph¶i ®¶m b¶o rÎ võa ph¶i cã tÝnh æn ®Þnh cao. Thø hai, khi thùc hiÖn mét sè néi dung míi trong chÝnh s¸ch b¸n chÞu nh­ ®· ®Ò cËp th× XÝ nghiÖp còng cÇn chó ý x©y dùng chÝnh s¸ch qu¶n lý dù tr÷ hµng ho¸ tèi ­u, ®¶m b¶o ®ñ hµng ®Ó cung cÊp. Thùc hiÖn nh­ vËy sÏ cßn lµm gi¶m chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn nãi chung cho XÝ nghiÖp. III. KiÕn nghÞ víi nhµ n­íc: 1. §¶m b¶o vÒ m«i tr­êng ph¸p lý: §Ó quyÕt ®Þnh nªn hay kh«ng nªn b¸n chÞu cho mét kh¸ch hµng cô thÓ, ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu lµ doanh nghiÖp b¸n ph¶i cã ®­îc c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ kh¸ch hµng. Trong c¸c th«ng tin nµy, th«ng tin tõ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh lµ rÊt quan träng. ë ViÖt Nam ®Ó lÊy ®­îc th«ng tin tõ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh lµ rÊt khã kh¨n v× c¸c doanh nghiÖp lu«n gi÷ bÝ mËt vÒ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña hä, mÆc dï nhµ n­íc ®· cã mét sè quyÕt ®Þnh vÒ viÖc c«ng khai c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. TÊt nhiªn, viÖc gi÷ bÝ mËt trong kinh doanh lµ cÇn thiÕt nh­ng c«ng khai ho¸ b¸o c¸o tµi chÝnh lµ viÖc nªn lµm ®Ó lµnh m¹nh ho¸ c¸c ho¹t ®éng trong kinh doanh, tr¸nh c¸c hiÖn t­îng lõa ®¶o… Do ®ã nhµ n­íc cÇn ®­a ra c¸c quy ®Þnh m¹nh mÏ h¬n vÒ viÖc c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh vµ b¶o ®¶m th«ng tin tõ c¸c b¸o c¸o nµy lµ cã ®é tin cËy cao. Vµ cÇn tæ chøc kiÓm tr viÖc lµm nµy ë c¸c doanh nghiÖp . 2. T¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi: CÇn tiÕp tôc x©y dùng mét thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn, bao gåm c¶ thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ sÏ gióp cho viÖc l­u th«ng c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n ®­îc dÔ dµng. Do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp sö dông ®­îc c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt thuËn lîi h¬n, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vµ thêi gian so víi thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Nhµ n­íc còng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sím h×nh thµnh c¸c c«ng ty cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝnh nh­ c¸c c«ng ty cung cÊp th«ng tin tÝn dông cña c¸c doanh nghiÖp, h×nh thµnh c¸c c«ng ty mua nî… ,viÖc nµy sÏ hç trî nhiÒu cho c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh cña hä, ®Æc biÖt lµ trong ho¹t ®éng thanh to¸n. §Ó ho¹t ®éng thanh to¸n cña XÝ nghiÖp ®­îc æn ®Þnh, ®Æc biÖt lµ thanh to¸n víi ng­êi cung cÊp vµ thanh to¸n víi ng­êi mua, th× nhµ n­íc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Ó æn ®Þnh tû gi¸ tr¸nh tr­êng hîp tû gi¸ kh«ng æn ®Þnh, ®ång VN bÞ gi¶m gi¸ nh­ trong nh÷ng n¨m qua. H¬n n÷a nhµ n­íc còng cÇn cã chÝnh s¸ch ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thuèc nhËp ngo¹i trµn lan trªn thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay, dÉn tíi sù c¹nh tranh nhiÒu khi lµ kh«ng lµnh m¹nh, bÊt chÊp ph¸p luËt ®Ó gi¶m bít khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong ®ã cã XNDPTW I: kh«ng cßn ph¶i b¸n gi¸ thÊp qu¸, cã thÓ cÊp chi phÝ khuyÕn m¹i cao ®Ó hÊp dÉn kh¸ch hµng h¬n. KÕt luËn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng quan t©m tíi ho¹t ®éng thanh to¸n cña m×nh. §ã lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng quan träng cña doanh nghiÖp cã ¶nh h­ëng nhiÒu tíi kÕt qu¶ cña c¶ kú s¶n xuÊt kinh doanh. NÕu ho¹t ®éng thanh to¸n ®­îc tæ chøc tèt th× sÏ gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu chung cña doanh nghiÖp lµ tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ së h÷u. Ho¹t ®éng thanh to¸n trong doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ míi mÎ mµ nã ph¸t sinh tõ ngay khi cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn ®Ó tæ chøc tèt th× kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò dÔ dµng vµ c¸c doanh nghiÖp còng lu«n cè g¾ng ®Ó hoµn thiÖn h¬n ho¹t ®éng nµy. Do nh÷ng khã kh¨n nh­ vËy céng víi tr×nh ®é cßn h¹n chÕ, em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt khi ®­a ra nh÷ng ý kiÕn chñ quan. Em rÊt mong ®­îc thÇy c« chØ b¶o thªm. Em xin göi lêi c¸m ¬n ®Õn c¸c thÇy c« gi¸o khoa Ng©n hµng - Tµi chÝnh tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, c¸c c« chó trong phßng tµi vô cña XÝ nghiÖp d­îc phÈm trung ­¬ng I ®· nhiÖt t×nh t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh tèt ®ît thùc tËp vµ cho em nh÷ng ý kiÕn quÝ b¸u ®Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò thùc tËp. §Æc biÖt em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn c« gi¸o NguyÔn ThÞ Kim Quý ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì em trong suèt thêi gian thùc tËp vµ hoµn thµnh chuyªn ®Ò. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp- PTS. L­u ThÞ H­¬ng chñ biªn 2. Qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp- Josette Peyrard - NXB Thèng kª 1994 3. TÝn dông tµi trî XNK thanh to¸n quèc tÕ vµ kinh doanh ngo¹i tÖ T¸c gi¶ : Lª V¨n T­ 4. Mét sè t¹p chÝ chuyªn ngµnh : Tµi chÝnh, ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ 5. B¸o c¸o quyÕt to¸n cña XÝ nghiÖp D­îc phÈm Trung ­¬ng I n¨m 1999,2000 vµ n¨m 2001 6. C¸c sè liÖu trªn sæ c¸i cña XÝ nghiÖp d­îc phÈm Trung ­¬ng I.