Hội thảo khoa học quốc gia Đổi mới tư duy kinh tế để phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm

KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA NHµ XUÊT B¶N §¹I HäC KINH TÕ QUèC D¢N 2018 HỆ TIÊU CHÍ NƯỚC CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG HIỆN ĐẠI TIẾP CẬN THEO MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN ĐẤT NƯỚC BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN HỆ TIÊU CHÍ NƯỚC CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG HIỆN ĐẠI TIẾP CẬN THEO MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN ĐẤT NƯỚC H Ệ T IÊ U C H Í N Ư Ớ C C Ô N G N G H IỆ P T H E O H Ư Ớ N G H IỆ N Đ Ạ I T IẾ P C Ậ N T H E O M Ụ C T IÊ U P H Á T T R IỂ N Đ Ấ T N Ư Ớ C K Ỷ Y Ế U H Ộ I T H Ả O K H O A H Ọ C Q U Ố C G IA N H µ X U Ê T B ¶ N ® h K IN H T Õ Q U è C D ¢ N BAN CHẤP HÀNH TRUNG ƯƠNG HỘI ĐỒNG LÝ LUẬN H Ệ T IÊ U C H Í N Ư Ớ C C Ô N G N G H IỆ P T H E O H Ư Ớ N G H IỆ N Đ Ạ I T IẾ P C Ậ N T H E O M Ụ C T IÊ U P H Á T T R IỂ N Đ Ấ T N Ư Ớ C TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ------------------------------- HỘI ĐỒNG LÝ LUẬN TRUNG ƯƠNG ------------------------------- ĐỔI MỚI TƯ DUY KINH TẾ ĐỂ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG, SÁNG TẠO, BAO TRÙM HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA Hà Nội, tháng 12 năm 2018 TÀI LIỆU TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ------------------------------ HỘI ĐỒNG LÝ LUẬN TRUNG ƯƠNG ------------------------------ CHƯƠNG TRÌNH HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA ĐỔI MỚI TƯ DUY KINH TẾ ĐỂ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG, SÁNG TẠO, BAO TRÙM Thời gian : 08:00 thứ Tư, ngày 05 tháng 12 năm 2018 Địa điểm : Hội trường G nhà A1 - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Chủ tọa : GS.TS. Phùng Hữu Phú, PGS.TS. Nguyễn Văn Thạo, PGS.TS. Nguyễn Thanh Hà và PGS.TS. Trần Thị Vân Hoa Thời gian Nội dung 07:30 - 08:15 Đăng ký và đón tiếp đại biểu 08:15- 08:25 Tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu 08:25 - 08:35 Phát biểu khai mạc và chào mừng hội thảo - PGS.TS. Nguyễn Văn Thạo, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương 08:35 - 08:45 Phát biểu đề dẫn hội thảo - PGS.TS. Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Kinh tế Quốc dân 08:45 - 09:05 Đổi mới tư duy về phát triển bền vững: nhìn từ hai cách tiếp cận phát triển bền vững PGS.TS. Nguyễn Hồng Sơn – Phó Giám đốc Trường Đại học Quốc gia Hà Nội 09:05 - 09:25 Đổi mới tư duy trong phát triển các loại hình doanh nghiệp ở Việt Nam GS.TS. Nguyễn Kế Tuấn Trường Đại học Kinh tế Quốc dân 09:25 - 9:45 Đổi mới tư duy về hội nhập kinh tế quốc tế GS.TS. Vũ Văn Hiền Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương 9:45 – 10:00 Nghỉ giải lao 10:00 - 11:30 Thảo luận và trao đổi mở 11:30 Kết luận Hội thảo – GS.TS. Phùng Hữu Phú, Phó chủ tịch thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương MỤC LỤC STT Nội dung trang ĐỀ DẪN HỘI THẢO ĐỔI MỚI TƢ DUY KINH TẾ ĐỂ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG, SÁNG TẠO, BAO TRÙM 1 1 TƢ DUY MỚI VỀ CÔNG NGHIỆP HÓA TRONG BỐI CẢNH CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 PGS.TS. Nguyễn Văn Thạo 4 2 ĐỔI MỚI TƢ DUY TRONG PHÁT TRIỂN CÁC LOẠI HÌNH DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM GS.TS. Nguyễn Kế Tuấn 13 3 ĐỔI MỚI TƢ DUY VỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: NHÌN TỪ HAI CÁCH TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG PGS.TS. Nguyễn Hồng Sơn 29 4 ĐỔI MỚI TƢ DUY VỀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ GS.TS Vũ Văn Hiền 34 5 VỀ TỔ CHỨC BỘ MÁY CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VÀ ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC Ở VIỆT NAM: THỰC TRẠNG VÀ KHUYẾN NGHỊ GS.TS. Mai Ngọc Cường; TS. Phạm Thuyên 44 6 MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỘT PHÁ VỀ ĐỔI MỚI TƢ DUY ĐỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ- Xà HỘI CỦA VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030 GS.TS Đỗ Đức Bình 58 7 TƢ DUY MỚI VỀ PHÁT TRIỂN THƢƠNG MẠI GS.TS. Hoàng Đức Thân 73 STT Nội dung trang 8 ĐỔI MỚI TƢ DUY KINH TẾ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG ĐỊNH HƢỚNG Xà HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TS. Lê Minh Nghĩa 87 9 TƢ DUY MỚI VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI TS. Nguyễn Mạnh Hùng 105 10 TƢ DUY MỚI VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC QUY LUẬT CỦA KINH TẾ THỊ TRƢỜNG VÀ ĐỊNH HƢỚNG Xà HỘI CHỦ NGHĨA TS. Đỗ Quang Dũng 117 11 PHẤN ĐẤU ĐƢA NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG Ở NƢỚC TA LÊN TRÌNH ĐỘ KINH TẾ THỊ TRƢỜNG HIỆN ĐẠI VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG GS.TS. Đỗ Thế Tùng 134 12 BÀN VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA NHÀ NƢỚC, THỊ TRƢỜNG VÀ Xà HỘI Phạm Việt Dũng 139 13 PHÁT TRIỂN NNNT BỀN VỮNG Ở VN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY: TẦM NHÌN VÀ GIẢI PHÁP PGS.TSKH. Trần Nguyễn Tuyên 148 14 PHÁT TRIỂN NNNT BỀN VỮNG Ở VN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY: TẦM NHÌN VÀ GIẢI PHÁP Đặng Kim Sơn 160 15 MỘT SỐ Ý KIẾN VỀ BỐI CẢNH QUỐC TẾ, TRONG NƢỚC VÀ ĐỔI MỚI TƢ DUY PHÁT TRIỂN KINH TẾ TS. Lưu Bích Hồ 174 1 ĐỀ DẪN HỘI THẢO ĐỔI MỚI TƢ DUY KINH TẾ ĐỂ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG, SÁNG TẠO, BAO TRÙM (Hà Nội, ngày 05 tháng 12 năm 2018) --------- Kính thưa các Quí vị đại biểu, Quí nhà khoa học Trước hết, thay mặt Ban tổ chức, tôi xin chân thành cám ơn các quý vị đại biểu, các nhà khoa học, các cơ quan truyền thông và báo chí đã quan tâm và dành thời gian đến tham dự buổi hội thảo ngày hôm nay. Sau hơn 30 năm chuyển đổi từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, tăng trưởng kinh tế luôn ở mức cao so với các nước trong khu vực; là một trong số ít các quốc gia trên thế giới có thành tích vượt trội trong công tác giảm nghèo; nền kinh tế có độ mở cửa kinh tế cao với việc tham gia hàng loạt các hiệp định thương mại song phương và đa phương; là nơi thu hút đầu tư FDI hàng đầu trong khu vực; đời sống của đại bộ phận người dân có cải thiện Tuy nhiên, cho đến hiện nay, Việt Nam vẫn thuộc nhóm các nước có mức thu nhập trung bình thấp trên thế giới; khoảng cách phát triển kinh tế giữa Việt Nam và các nước trong khu vực ngày càng xa; nguy cơ tụt hậu của nền kinh tế ngày càng rõ nét; những thách thức về tăng trưởng và rủi ro bất ổn kinh tế vĩ mô vẫn còn rất lớn. Tư duy kinh tế đã tồn tại từ lâu và nay đã chứng tỏ không còn phù hợp, là một trong những nguyên nhân cơ bản tạo ra những yếu kém nội tại của nền kinh tế. Có thể kể đến như tư duy về vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường đang là trở ngại không nhỏ đối với sự phát triển. Cần nhận thức rõ rằng cơ chế thị trường phải được vận dụng đầy đủ, linh hoạt để phát huy mạnh mẽ và có hiệu quả mọi nguồn lực, chấm dứt hẳn những tư duy kế hoạch tập trung, thiên về mệnh lệnh hành chính khi hoạch định chính sách kinh tế vĩ mô. Vai trò của Nhà nước cũng cần phải xác định lại, trong đó phải kiên định với nguyên tắc “Nhà nước chỉ làm những gì mà khu vực tư nhân không muốn làm hoặc không thể làm khi đã được tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ từ phía Nhà nước”. Vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước không nên hiểu và diễn giải là phải giữ vị trí chi phối trong các ngành kinh tế và lĩnh vực then chốt của nền kinh tế; không nên sử dụng DNNN là công cụ để Nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Đi kèm với tư duy kinh tế về vai trò của Nhà nước thì thể chế kinh tế cũng cần được đổi mới để có được một chính quyền được giám sát và minh bạch; một hệ thống chính sách pháp luật đáng tin cậy và dễ tiên 2 liệu; các quyền sở hữu được bảo hộ với mục tiêu cuối cùng là tạo môi trường bình đẳng và minh bạch cho các hoạt động đầu tư và sáng tạo. Bên cạnh đó, tư duy về hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay còn chưa thực sự được nhận thức đúng và khách quan; vẫn coi hội nhập luôn chỉ là cơ hội, là yếu tố bên ngoài; chứ chưa phải là động lực, là yếu tố quyết định quá trình phát triển. Tư duy về độc lập tự chủ trong bối cảnh toàn cầu hoá còn thiên về đối phó, chưa tạo thuận lợi hoá cho các hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư, chưa tôn trọng nguyên tắc tự do cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường và hội nhập. Tư duy về nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia còn bất cập, năng lực thể chế và năng lực công nghệ chậm được cải thiện Trong những năm tới, kinh tế Việt Nam sẽ đối diện với nhiều thách thức mới trong bối cảnh toàn cầu hóa, dẫn đến nhu cầu bức thiết phải phát triển bền vững, sáng tạo và bao trùm. Điều kiện tiền đề để có thể thúc đẩy quá trình phát triển đó nằm ở chỗ phải đổi mới tư duy kinh tế cho phù hợp với bối cảnh mới, làm nền tảng cho việc đổi mới toàn diện các chủ trương chính sách phát triển đất nước. Trước tình hình trên, Hội thảo kinh tế “Đổi mới tư duy kinh tế để phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm”, do Đại học Kinh tế Quốc dân và Hội đồng Lý luận Trung ương phối hợp tổ chức, sẽ đánh giá một cách khách quan, khoa học và thuyết phục về sự phát triển về tư duy kinh tế và đổi mới tư duy kinh tế của Việt Nam từ giai đoạn 1986 cho đến nay; từ đó đề xuất những quan điểm và giải pháp chủ yếu có tính đột phá trong đổi mới tư duy kinh tế mới để phát triển kinh tế bền vững, sáng tạo, bao trùm. Kính thưa các Quí vị đại biểu, Quí nhà khoa học Với mục tiêu trên, Hội thảo đã nhận được sự quan tâm lớn của các nhà khoa học, các chuyên gia kinh tế, các cơ quan bộ ngành. Hội thảo sẽ nghe 3 tham luận chính nhìn từ các góc nhìn khác nhau về đổi mới tư duy kinh tế. Hội thảo sẽ thành công hơn nữa nếu trong buổi hội thảo ngày hôm nay, các đại biểu thẳng thắn phát biểu, trao đổi, đánh giá về sự phát triển, đổi mới tư duy trong những năm đổi mới; những điểm nghẽn về tư duy hiện nay; phân tích bối cảnh mới và những yêu cầu đặt ra đối với tư duy kinh tế để đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước; làm rõ những tư duy kinh tế nào cần được tiếp tục đổi mới, và đổi mới như thế nào để đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước trong bối cảnh kinh tế mới; và đặc biệt là đề xuất được các giải pháp thực hiện tư duy mới để phát triển kinh tế bền vững, sáng tạo, bao trùm trong giai đoạn sắp tới. Tư duy kinh tế là phạm trù rất rộng, do thời gian có hạn của Hội thảo, kính đề nghị các quý vị đại biểu sẽ tập trung làm rõ những khía cạnh sau của tư duy kinh tế: 3 - Tư duy mới về phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam (bao gồm tư duy mới về sở hữu, các thành phần kinh tế, về vai trò của Nhà nước, của thị trường, của xã hội trong điều tiết kinh tế, về quan hệ phân phối; về cấu trúc sản xuất của nền kinh tế, về kinh tế vùng, địa phương; về kết hợp phát triển kinh tế với phát triển xã hội, bảo vệ môi trường). - Tư duy mới về công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh mới (bao gồm tư duy mới về cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng; về định hướng, nội dung, con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong cách mạng công nghiệp 4.0, toàn cầu hóa kinh tế). - Tư duy mới về hội nhập kinh tế quốc tế (bao gồm tư duy mới về xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ trong bối cảnh toàn cầu hóa; về đẩy mạnh xuất khẩu, thu hút các nguồn vốn đầu tư). - Tư duy mới về đổi mới chính trị đồng bộ với đổi mới kinh tế (bao gồm tư duy mới về quản lý kinh tế của nhà nước, xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển; về tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ công chức, xây dựng chính phủ điện tử; về quyền làm chủ của nhân dân, tự chủ của các tổ chức xã hội). Chúng tôi hi vọng thông qua hội thảo này, những kiến nghị tâm huyết của các quý vị đại biểu sẽ được thể hiện thành những đổi mới tư duy kinh tế mới một cách cụ thể của các cơ quan Đảng và Nhà nước, từ đó làm cơ sở cho những cải thiện về thể chế kinh tế và đổi mới căn bản các chủ trương chính sách phát triển kinh tế trong bối cảnh kinh tế mới, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, sáng tạo, bao trùm. Cuối cùng, một lần nữa, thay mặt Trường Đại học Kinh tế quốc dân, chúng tôi xin chân thành cảm ơn các vị đại biểu và các nhà khoa học đã đến tham dự buổi hội thảo ngày hôm nay. Kính chúc các quý vị sức khỏe, chúc hội thảo thành công tốt đẹp BAN TỔ CHỨC HỘI THẢO