Kế toán tài chính 2 - Chương 7: Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

1Chương 7 KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm toán MỤC TIÊU Giải thích bản chất thuế thu nhập doanh nghiệp là một chi phí của doanh nghiệp. Trình bày các khái niệm và nguyên tắc cơ bản của lợi nhuận kế toán và thu nhập tính thuế. Giải thích và vận dụng được khái niệm chênh lệch tạm thời, các tài sản và nợ phải trả liên quan đến thuế hoãn lại và thuế hiện hành. Xử lý trên hệ thống tài khoản kế toán các nghiệp vụ thuế thu nhập doanh nghiệp. NỘI DUNG Các quy định pháp lý Các khái niệm và nguyên tắc cơ bản Ứng dụng trên hệ thống tài khoản kế toán Các quy định pháp lý có liên quan VAS 17- Thuế thu nhập doanh nghiệp • Thông tư 20/2006/TT-BTC- hướng dẫn thực hiện chuẩn mực kế toán  Luật thuế TNDN số 14/2008/QH12, Luật 32/2013/QH13 • Nghị định 92/2013/NĐ-CP • Nghị định 218/2014/NĐ-CP o Thông tư 141/2013/TT-BTC- hướng dẫn NĐ 92/2013/NĐ-CP o Thông tư 78/2014/TT-BTC- hướng dẫn NĐ 218/2013/NĐ-CP o Thông tư 119/2014/TT- BTC - cải cách, đơn giản các thủ tục hành chính về thuế o Thông tư 151/2014/TT-BTC o Thông tư 26/2015/TT-BTC 2CÁC KHÁI NIỆM VÀ NGUYÊN TẮC CƠ BẢN • Một số khái niệm liên quan • Chênh lệch số liệu kế toán và số liệu tính thuế TNDN • Ghi nhận chi phí thuế TNDN hiện hành • Ghi nhận chi phí thuế TNDN hoãn lại MỘT SỐ KHÁI NIỆM  Lợi nhuận kế toán: Là lợi nhuận hoặc lỗ của một kỳ, trước khi trừ thuế thu nhập doanh nghiệp, được xác định theo quy định của chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán. Thu nhập tính thuế: Là thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp của một kỳ, được xác định theo qui định của Luật thuế TNDN hiện hành và là cơ sở để tính thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp (hoặc thu hồi được). MỘT SỐ KHÁI NIỆM (tiếp) Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp (hoặc thu nhập thuế thu nhập doanh nghiệp): Là tổng chi phí thuế thu nhập hiện hành và chi phí thuế thu nhập hoãn lại (hoặc thu nhập thuế thu nhập hiện hành và thu nhập thuế thu nhập hoãn lại) khi xác định lợi nhuận hoặc lỗ của một kỳ. MỘT SỐ KHÁI NIỆM (tiếp)  Thuế thu nhập hiện hành : Là số thuế TNDN phải nộp tính trên thu nhập tính thuế và thuế suất thuế TNDN của năm hiện hành. o Chi phí thuế TNDN hiện hành 3MỘT SỐ KHÁI NIỆM (tiếp)  Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại • Chi phí thuế TNDN hoãn lại là số thuế TNDN sẽ phải nộp trong tương lai oThuế thu nhập hoãn lại phải trả: Là thuế TNDN sẽ phải nộp trong tương lai tính trên các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm hiện hành. • Thu nhập thuế TNDN hoãn lại là khoản khi giảm chi phí chi phí thuế TNDN hoãn lại oTài sản thuế thu nhập hoãn lại: Là thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ được hoàn lại trong tương lai tính trên các khoản: chênh lệch tạm thời được khấu trừ; ... BẢN CHẤT CỦA THUẾ TNDN Quan điểm hiện nay xem thuế TNDN là một chi phí, vì: • Tiền thuế TNDN nộp NS sẽ làm giảm tài sản hoặc tăng nợ phải trả; • Làm giảm vốn chủ sở hữu nhưng không phải do trả vốn góp hoặc chi trả cổ tức. 10 CHỆNH LỆCH SỐ LIỆU KẾ TOÁN VÀ SỐ LIỆU TÍNH THUẾ  Vì sao xảy ra khác biệt?  Có khác biệt số liệu, kế toán phải làm gì?  Phân loại chênh lệch • Chênh lệch không tạm thời • Chênh lệch tạm thời oChênh lệch tạm thời được khấu trừ oChênh lệch tạm thời chịu thuế Vì sao khác biệt? Doanh thu theo kế toán Chi phí theo kế toán LN kế toán Doanh thu theo luật thuế Chi phí được trừ Thu nhập chịu thuế Luật Kế toán, Chế độ kế toán Luật thuế TNDN 4LÝ DO SỰ KHÁC BIỆT  Cơ sở dồn tích và nguyên tắc phù hợp trong kế toán;  Nguyên tắc thận trọng trong kế toán;  Yêu cầu công bằng trong các quy định pháp lý;  Chính sách của Nhà nước về thuế từng thời kỳ;  Sự lựa chọn để tối ưu hóa thuế của doanh nghiệp. VÍ DỤ 1 Năm 20x0, DN mua 1 xe hơi dùng cho dịch vụ cho thuê đám cưới, thời gian sử dụng là 10 năm, nguyên giá 2.000 triệu, giả sử giá trị thanh lý là 0. Theo doanh nghiệp, lợi ích mang lại của chiếc xe giảm dần theo thời gian nên phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần là phù hợp. Tuy nhiên, theo thuế, tài sản trên không đủ điều kiện được khấu hao theo số dư giảm dần. VÍ DỤ 2 Năm 20x1, doanh nghiệp A chi tiền mặt 60 triệu đồng để mua vật liệu phụ phục vụ ngay trong kỳ sản xuất nhưng không có hóa đơn, chứng từ đầy đủ. VÍ DỤ 3  Ngày 25/12/20x1 doanh nghiệp B xuất hóa đơn và nhận ứng trước cho một hợp đồng cung cấp dịch vụ vận tải đường sắt 550 trđ, trong đó thuế GTGT 10% bằng TGNH. Hợp đồng sẽ được thực hiện trong năm 20x2. Năm 20x2, doanh nghiệp B hoàn tất cung cấp dịch vụ cho hợp đồng trên, tổng giá trị được quyết toán là 1.100 trđ, trong đó có thuế GTGT 10%. 5CÓ KHÁC BIỆT SỐ LIỆU, KẾ TOÁN PHẢI LÀM GÌ? Kế toán không tổ chức 2 hệ thống sổ: Một hệ thống để phục vụ cho việc lập BCTC và một hệ thống phục vụ cho lập báo cáo thuế TNDN. Kế toán chỉ tổ chức MỘT hệ thống sổ kế toán để phục vụ cho việc lập BCTC. QUAN ĐIỂM CỦA THUẾ Thừa nhận sự khác biệt và đó là cơ sở của việc đưa ra Tờ khai tự quyết toán thuế trong đó nội dung cơ bản là điều chỉnh từ lợi nhuận kế toán sang thu nhập chịu thuế; BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH LN trước thuế CP Thuế TNDN hiện hành CP thuế TNDN hoãn lại LN sau thuế TỜ KHAI QUYẾT TOÁN THUẾ TNDN LN kế toán Điều chỉnh chênh lệch Thu nhập tính thuế Thuế TNDN phải nộp MỐI QUAN HỆ GIỮA BCKQHĐKD & BÁO CÁO QUYẾT TOÁN THUẾ TNDN NỘI DUNG TỜ KHAI QUYẾT TOÁN THUẾ TNDN Tờ khai Quyết toán Thuế TNDN (Mẫu 03/TNDN) Phần A: Kết quả kinh doanh ghi nhận theo báo cáo tài chính Phần B: Xác định thu nhập chịu thuế theo Luật Thuế TNDN Phần C: Xác định thuế TNDN phải nộp trong kỳ tính thuế Phần D: Các tài liệu bổ sung Căn cứ vào Báo cáo Kết quả HĐKD Các khoản điều chỉnh cho các chênh lệch giữa kế toán và thuế 6VÍ DỤ 4 Giả sử với ví dụ 1, 2, 3 độc lập nhau. Lợi nhuận kế toán trước thuế của năm hiện tại đều là 1.000 triệu đồng. Hãy xác định thu nhập tính thuế và thuế thu nhập doanh nghiệp của năm hiện hành? Giả sử thuế suất thuế TNDN là 20% PHÂN LOẠI CHÊNH LỆCH Chênh lệch kế toán và thuế Chênh lệch tạm thời Chênh lệch không tạm thời 1. Quy định của thuế không phân biệt chênh lệch tạm thời và chênh lệch không tạm thời. 2. Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp tập trung phản ảnh chênh lệch tạm thời 2 HƯỚNG TIẾP CẬN Chênh lệch số liệu kế toán có thể được tiếp cận: • Báo cáo kết quả kinh doanh: So sánh số liệu được trình bày trên báo cáo kết quả kinh doanh (doanh thu, chi phí kế toán) và doanh thu, thu nhập chịu thuế và chi phí được trừ theo quy định của thuế. • Bảng cân đối kế toán: Chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của tài sản và nợ phải trả với cơ sở tính thuế của tài sản và nợ phải trả. VAS 17 dựa vào cách tiếp cận trên BCĐKT. CHÊNH LỆCH KHÔNG TẠM THỜI  Chênh lệch không tạm thời: Là chênh lệch phát sinh từ các khoản doanh thu, chi phí được ghi nhận vào lợi nhuận kế toán nhưng lại không được tính vào thu nhập, chi phí khi xác định thu nhập tính thuế.  Các khoản chênh lệch không tạm thời không cần xử lý trên tài khoản kế toán mà chỉ cần điều chỉnh trên Tờ khai quyết toán thuế TNDN để xác định thu nhập tính thuế. 7CHÊNH LỆCH TẠM THỜI Chênh lệch tạm thời: Là khoản chênh lệch giữa GIÁ TRỊ GHI SỔ và CƠ SỞ TÍNH THUẾ THU NHẬP của các khoản mục Tài sản hay Nợ phải trả trên Bảng Cân đối kế toán. CHÊNH LỆCH TẠM THỜI ĐƯỢC KHẤU TRỪ Chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh: • Tài sản: Giá trị ghi sổ < Cơ sở tính thuế • Nợ phải trả:Giá trị ghi sổ> Cơ sở tính thuế GIÁ TRỊ GHI SỔ CỦA TÀI SẢN hay NỢ PHẢI TRẢ Giá trị ghi sổ của tài sản hay nợ phải trả là giá trị trình bày trên Bảng cân đối kế toán, đã trừ đi các khoản giảm trừ như dự phòng, hao mòn lũy kế. CƠ SỞ TÍNH THUẾ CỦA TÀI SẢN  Là giá trị sẽ được khấu trừ cho mục đích thuế thu nhập, được trừ khỏi các lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp sẽ nhận được và phải chịu thuế thu nhập khi giá trị ghi sổ của tài sản đó được thu hồi. Nếu những lợi ích kinh tế này khi nhận được mà không phải chịu thuế thu nhập thì cơ sở tính thuế thu nhập của tài sản đó bằng giá trị ghi sổ của nó. 8VÍ DỤ 5 TSCĐ có nguyên giá là 200 triệu đồng, khấu hao luỹ kế là 60 triệu đồng, giá trị còn lại là 140 triệu đồng. Doanh nghiệp sử dụng phương pháp tính khấu hao phù hợp với quy định của Luật thuế  Giá trị ghi sổ của TSCĐ (Giá trị còn lại) là 140 triệu đồng, giá trị này sẽ được khấu trừ toàn bộ trong tương lai dưới hình thức khấu hao hoặc giảm trừ khi thanh lý.  Cơ sở tính thuế của TSCĐ này là 140, đúng bằng giá trị ghi sổ của nó nên không có chênh lệch tạm thời. VÍ DỤ 6  Ngày 1/1/20x0, DN X đưa một TSCĐ có nguyên giá 600 triệu đồng, sử dụng ở bộ phận quản lý. Kế toán khấu hao trong 3 năm. Căn cứ vào qui định của thuế, thời gian khấu hao là 6 năm. 20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5 Nguyên giá TSCĐ 600 600 600 600 600 600 Khấu hao _KT 200 200 200 0 0 0 Khấu hao _thuế 100 100 100 100 100 100 VÍ DỤ 6 (tiếp) 20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5 Giá trị ghi sổ của TSCĐ 400 200 0 0 0 0 Cơ sở tính thuế của TSCĐ 500 400 300 200 100 0 Chênh lệch thời điểm (KT – thuế) -100 -200 -300 -200 -100 0 Năm 20x0: Giá trị ghi sổ của TSCĐ là GTCL = 600 – 200 = 400. Cơ sở tính thuế của TSCĐ là 600 – 100 = 500 (nguyên giá trừ khấu hao theo thuế) Năm 20x1: Giá trị ghi sổ của TSCĐ là GTCL = 600 – 400 = 200. Cơ sở tính thuế của TSCĐ là 600 – 200 = 400 (nguyên giá trừ khấu hao lũy kế theo thuế) Năm 20x0, bắt đầu phát sinh chênh lệch và giá trị ghi sổ của tài sản < cơ sở tính thuế của tài sản ====> Chênh lệch tạm thời được khấu trừ . VÍ DỤ 6 (tiếp) 20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5 Giá trị ghi sổ TSCĐ 400 200 0 0 0 0 Cơ sở tính thuế TSCĐ 500 400 300 200 100 0 Chênh lệch thời điểm giữa GTGS và CSTT -100 -200 -300 -200 -100 0 CLTT Phát sinh (Hoàn nhập) -100 -100 -100 100 100 100 CL tạm thời phát sinh hoặc hoàn nhập = CLTT cuối kỳ - CLTT đầu kỳ Trong ví dụ này CLTT được khấu trừ phát sinh trong 3 năm đầu và 3 năm sau được hoàn nhập trở lại 9CƠ SỞ TÍNH THUẾ CỦA NỢ PHẢI TRẢ  Là số chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của khoản nợ phải trả đó và giá trị khoản chi phí được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế trong các năm tương lai do khoản nợ phải trả đó tạo ra. Trường hợp doanh thu nhận trước, cơ sở tính thuế của khoản nợ phải trả phát sinh là giá trị ghi sổ của nó, trừ đi phần giá trị của doanh thu đó sẽ được ghi nhận nhưng không phải chịu thuế thu nhập trong tương lai. VÍ DỤ 7  Năm 20x0, trích trước chi phí bảo hành sản phẩm cho niên độ sau là 400 triệu đồng. Tuy nhiên, theo qui định về lập dự phòng thì cơ quan thuế chỉ chấp nhận mức trích lập là 100 triệu đồng.  Sang năm 20x1, chi phí thực tế phát sinh cho bảo hành sản phẩm là 420 triệu đồng, có đủ chứng từ hợp lệ. Chi phí dự phòng 20x0 20x1 Chi phí kế toán 400 20 Chi phí thuế 100 320 Chênh lệch thời điểm (KT – thuế) 300 -300 VÍ DỤ 7 (tiếp) Dự phòng phải trả 20x0 20x1 Giá trị ghi sổ 400 0 Cở sở tính thuế 100 0 Chênh lệch tạm thời thời điểm = (GTGS – CSTT) 300 0 Chênh lệch tạm thời Phát sinh/Hoàn nhập = Chênh lệch tạm thời cuối kỳ - CLTT đầu kỳ 300 -300 Trong ví dụ này CLTT được khấu trừ phát sinh năm 20x0 và hoàn nhập trở lại năm 20x1 VÍ DỤ 7B  Năm 20x0, nhận trước cước vận tải là 200 triệu đồng. Hợp đồng này được thực hiện trong năm 20x1.  Sang năm 20x1, cung cấp dịch vụ vận tải cho KH. Doanh thu nhận trước 20x0 20x1 DT kế toán 0 200 DT thuế 200 0 Chênh lệch thời điểm (KT – thuế) - 200 200 10 VÍ DỤ 7B (tiếp) Doanh thu nhận trước 20x0 20x1 Giá trị ghi sổ 200 0 Cở sở tính thuế 0 0 Chênh lệch tạm thời thời điểm = (GTGS – CSTT) 200 0 Chênh lệch tạm thời Phát sinh/Hoàn nhập = Chênh lệch tạm thời cuối kỳ - CLTT đầu kỳ 200 -200 Trong ví dụ này CLTT được khấu trừ phát sinh năm 20x0 và hoàn nhập trở lại năm 20x1 CHÊNH LỆCH TẠM THỜI PHẢI CHỊU THUẾ Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế TNDN phát sinh khi: Tài sản: Giá trị ghi sổ > Cơ sở tính thuế Nợ phải trả: Giá trị ghi sổ < Cơ sở tính thuế VÍ DỤ 8  Ngày 1/1/20x0, DN X đưa một TSCĐ có nguyên giá 600 triệu đồng, sử dụng ở bộ phận quản lý. Kế toán khấu hao trong 6 năm. Căn cứ vào qui định của thuế, thời gian khấu hao là 4 năm. 20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5 Nguyên giá TSCĐ 600 600 600 600 600 600 Khấu hao _KT 100 100 100 100 100 100 Khấu hao _thuế 150 150 150 150 0 0 VÍ DỤ 8 (tiếp) 20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5 Giá trị ghi sổ TSCĐ 500 400 300 200 100 0 Cơ sở tính thuế TSCĐ 450 300 150 0 0 0 Chênh lệch tạm thời thời điểm 50 100 150 200 100 0 Năm 20x0: Giá trị ghi sổ của TSCĐ là GTCL = 600 – 100 = 500. Cơ sở tính thuế của TSCĐ là 600 – 150 = 450 (nguyên giá trừ khấu hao theo thuế) Năm 20x1: Giá trị ghi sổ của TSCĐ là GTCL = 600 – 200 = 400. Cơ sở tính thuế của TSCĐ là 600 – 300 = 300 (nguyên giá trừ khấu hao lũy kế theo thuế) Năm 20x0, bắt đầu phát sinh chênh lệch và giá trị ghi sổ của tài sản > cơ sở tính thuế của tài sản ====> Chênh lệch tạm thời chịu thuế. 11 VÍ DỤ 8 (tiếp) 20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5 Giá trị ghi sổ TSCĐ 500 400 300 200 100 0 Cơ sở tính thuế TSCĐ 450 300 150 0 0 0 Chênh lệch tạm thời thời điểm 50 100 150 200 100 0 CLTT Phát sinh (Hoàn nhập) 50 50 50 50 -100 -100 CLTT phát sinh hoặc hoàn nhập = CLTT cuối kỳ - CLTT đầu kỳ Trong ví dụ này CLTT chịu thuế phát sinh trong 4 năm đầu và 2 năm sau được hoàn nhập trở lại VÍ DỤ 8B  Năm 20x0, trích trước chi phí bảo hành sản phẩm cho niên độ sau là 400 triệu đồng. Tuy nhiên, theo qui định về lập dự phòng thì cơ quan thuế chấp nhận mức trích lập là 500 triệu đồng.  Sang năm 20x1, chi phí thực tế phát sinh cho bảo hành sản phẩm là 520 triệu đồng, có đủ chứng từ hợp lệ. Chi phí dự phòng 20x0 20x1 Chi phí kế toán 400 120 Chi phí thuế 500 20 Chênh lệch thời điểm (KT – thuế) -100 100 VÍ DỤ 8B (tiếp) Dự phòng phải trả 20x0 20x1 Giá trị ghi sổ 400 0 Cở sở tính thuế 500 0 Chênh lệch tạm thời chịu thuế = (GTGS – CSTT) 100 0 Chênh lệch tạm thời Phát sinh/Hoàn nhập = Chênh lệch tạm thời cuối kỳ - CLTT đầu kỳ 100 -100 Trong ví dụ này CLTT phải chịu thuế phát sinh năm 20x0 và hoàn nhập trở lại năm 20x1 Ghi nhận chi phí thuế TNDN • Ghi nhận chi phí thuế TNDN hiện hành • Ghi nhận chi phí thuế TNDN hoãn lại • Tài sản thuế TNDN hoãn lại • Thuế TNDN hoãn lại phải trả 12 GHI NHẬN CHI PHÍ THUẾ TNDN HIỆN HÀNH Chi phí thuế TNDN hiện hành: Chính là số thuế TNDN mà doanh nghiệp phải nộp trong năm tài chính đó. Chi phí thuế TNDN hiện hành = Thu nhập chịu thuế x Thuế suất thuế TNDN hiện hành. GHI NHẬN CHI PHÍ THUẾ TNDN HOÃN LẠI CLTT được khấu trừ CLTT phải chịu thuế Chênh lệch tạm thời TS thuế TNDN hoãn lại Thuế TNDN hoãn lại phải trả TÀI SẢN THUẾ TNDN HOÃN LẠI VÀ THUẾ TNDN HOÃN LẠI PHẢI TRẢ TÀI SẢN THUẾ TNDN HL CLTT ĐƯỢC KHẤU TRỪ THUẾ SUẤT THUẾ TNDN = X THUẾ TNDN HL PHẢI TRẢ CLTT PHẢI CHỊU THUẾ THUẾ SUẤT THUẾ TNDN = X Thuế suất thuế TNDN trong tương lai khi các khoản chênh lệch tạm thời được hoàn nhập (được khấu trừ hoặc bị đánh thuế TNDN). VÍ DỤ 9  Lấy Ví dụ số 6, xác định chi phí thuế TNDN hoãn lại và tài sản thuế TNDN hoãn lại vào lúc cuối năm. 13 20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5 Giá trị ghi sổ TSCĐ 400 200 0 0 0 0 Cơ sở tính thuế TSCĐ 500 400 300 200 100 0 Chênh lệch tạm thời khấu trừ -100 -200 -300 -200 -100 0 CLTT Psinh (Hoàn nhập) -100 -100 -100 100 100 100 Chi phí thuế TNDN hoãn lại -20 -20 -20 20 20 20 Tài sản thuế TNDN phát sinh 20 20 20 -20 -20 -20 Tài sản thuế TNDN cuối năm 20 40 60 40 20 0 BẢNG TÍNH VÍ DỤ 10  Lấy Ví dụ số 8, xác định chi phí thuế TNDN hoãn lại và thuế TNDN hoãn lại phải trả vào lúc cuối năm. 20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5 Giá trị ghi sổ TSCĐ 500 400 300 200 100 0 Cơ sở tính thuế TSCĐ 450 300 150 0 0 0 Chênh lệch tạm thời chịu thuế 50 100 150 200 100 0 CLTT Psinh (Hoàn nhập) 50 50 50 50 -100 -100 Chi phí thuế TNDN hoãn lại 10 10 10 10 -20 -20 Thuế TNDN HL phải trả phát sinh 10 10 10 10 -20 -20 Thuế TNDN HL phải trả cuối kỳ 10 20 30 40 20 0 BẢNG TÍNH TÀI SẢN Mã số Thuyết minh B. TÀI SẢN DÀI HẠN 2. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại 262 NỢ PHẢI TRẢ I. Nợ ngắn hạn 3. Thuế và các khoản phải nộp NN 313 II. Nợ dài hạn 11. Thuế thu nhập hoãn lại phải trả 341 Số dư Nợ TK 243 Số dư Có TK 347 TRÌNH BÀY TRÊN BCTC Trên Bảng cân đối kế toán: Số dư Có TK 333 14 TRÌNH BÀY TRÊN BCTC (tiếp) Trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: Chỉ tiêu MS 15. Chi phí thuế TNDN hiện hành 51 16. Chi phí thuế TNDN hoãn lại 52 Tổng số phát sinh bên Có 8211 đối ứng với Nợ 911 hoặc Nợ 8211 đối ứng Có 911 (ghi âm) Tổng số phát sinh bên Có 8212 đối ứng với Nợ 911 hoặc Nợ 8212 đối ứng Có 911 (ghi âm) Bài tập thực hành 1 Công ty XYZ có lợi nhuận trước thuế năm 20x0 là 10.000 triệu đồng. Năm 20x0 có tài liệu như sau: 1. Ngày 1/1/20x0, đưa một tài sản cố định vào sử dụng ở bộ phận quản lý doanh nghiệp, nguyên giá 400 triệu đồng, kế toán ước tính thời gian khấu hao là 8 năm, thời gian khấu hao tối thiểu theo khung là 10 năm; phương pháp khấu hao đường thẳng. 2. Doanh nghiệp xuất hóa đơn GTGT để nhận tiền ứng trước 30% giá trị hợp đồng cung cấp dịch vụ vận tải vào năm 20x1, giá trị hóa đơn chưa thuế GTGT là 300 triệu đồng. 3. Lập dự phòng nợ phải thu khó đòi với số tiền là 100 triệu đồng. Trong khi đó, căn cứ vào thông tư 228/2009 thì mức lập dự phòng được chấp nhận là 30 triệu đồng. Biết rằng tổng số nợ phải thu ngắn hạn cuối kỳ là 1.000 trđ Bài tập thực hành 1 (tiếp) 4. Lợi nhuận được chia từ liên doanh K, số tiền là 200 triệu đồng bằng TGNH 5. Chi phí không đủ hóa đơn chứng từ là 100 triệu đồng, đã thanh toán bằng tiền mặt. Yêu cầu: a. Xác định loại chênh lệch trong từng trường hợp b. Tính Chi phí thuế TNDN hiện hành c. Tính Chi phí / Thu nhập thuế TNDN hoãn lại Ứng dụng vào hệ thống tài khoản • TK 3334 - Thuế TNDN • TK 821 - Chi phí thuế TNDN oTK 8211 - Chi phí thuế TNDN hiện hành oTK 8212 - Chi phí thuế TNDN hoãn lại • TK 243 - Tài sản thuế TN hoãn lại • TK 347 - Thuế TN hoãn lại phải trả 15 Tài khoản 8211 Bên Nợ Bên Có • Kết chuyển chi phí thuế TNDN hiện hành để xác định KQKD • Thuế TNDN hiện hành phải nộp phát sinh • Thuế TNDN hiện hành phải nộp bổ sung TK này không có số dư cuối kỳ Sơ đồ kế toán Chi phí thuế TNDN hiện hành TK 8211TK 3334 TK 911TK 911 Tạm tính Điều chỉnh giảm Kết chuyểnKết chuyển Bổ sung VÍ DỤ 11  Trong năm, số thuế TNDN đã tạm nộp đến quý 3 là 15  Số thuế còn phải nộp cho cả năm là: 20 – 15 = 5  Giả sử doanh nghiệp xác định kết quả hằng quý TK 3334TK 112 TK 8211 TK 911 15 15 15 Lập BCTC cuối năm 5 5 Các Quý trước TK 8212- Chi phí thuế TNDN hoãn lại Bên Nợ Bên Có - Ghi giảm chi phí thuế TN hoãn lại do chênh lệch TS thuế hoãn lại > TS thuế hoãn lại được hoàn nhập trong năm hoặc số chênh lệch giữa thuế TN hoãn lại phải trả được hòan nhập > số thuế TN hoãn lại phải trả phát sinh trong năm - Kết chuyển số phát sinh bên có TK 8212 nhỏ hơn SPS bên nợ TK 8212 về TK 911 - Chi phí thuế TNDN hoãn lại phát sinh trong năm từ việc ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại - Chi phí thuế TNDN hoãn lại được ghi nhận từ số chênh lệch giữa TS thuế TN hoãn lại được hòan nhập trong năm > Số TS thêế hoãn lại phát sinh trong năm - Kết chuyển số phát sinh bên có TK 8212 > SPS bên nợ TK 8212 về TK 911 16 Tài khoản 243 – Tài sản thuế thu nhập hoãn lại Bên Nợ Bên Có Dư Nợ - Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại giảm Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại tăng Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại còn lại cuối năm TK 347 - Thuế TN hoãn lại phải trả Bên Nợ Bên Có Dư Có Giá trị thuế thu nhập hoãn lại phải trả tăng Giá trị thuế thu nhập hoãn lại phải trả giảm Giá trị thuế thu nhập hoãn lại phải trả còn lại cuối năm Sơ đồ kế toán tài sản thuế TNDN hoãn lại TK 8212 TK 243 Phát sinh Hoàn nhập TK 911 Bù trừ kết chuyển Bù trừ kết chuyển VÍ DỤ 12 Năm 20X1, công ty X có một khoản chi phí trích trước là 200 không được thuế chấp nhận. Năm 20X2, khoản chi phí này thực tế chi trả và được thuế chấp nhận. Thuế suất thuế TNDN là 20% Yêu cầu: Tính toán ghi nhận các bút toán liên quan đến chi phí thuế TNDN hiện hành và thuế TNDN hoãn lại của 2 năm 20X1, 20X2. 17 VÍ DỤ 12 Chỉ tiêu Năm 20X1 Năm 20X2 Giá trị ghi sổ -200 0 Cơ sở tính thuế 0 0 Chênh lệch tạm thời khấu trừ -200 0 CLTTPS(HN) -200 +200 CP thuế TNDNHL -40 +40 Tài sản thuế TNDN hoãn lại phát sinh 40 -40 Tài sản thuế TNDN hoãn lại cuối kỳ 40 0 Bảng tính Thuế TNDN hoãn lại do chênh lệch giá trị của Nợ phải trả VÍ DỤ 12 (tiếp) 20X1 20X2 BCTC QT thuế BCTC QT thuế Doanh thu 3.000 3000 3.000 3.000 Chi phí 2.200 2.000 2.200 2.400 Lợi nhuận/TNTT 800 1.000 800 600 CP thuế hiện hành 200 120 CP thuế hoãn lại (40) 40 LN sau thuế 640 640 Thuế thu nhập hoãn lại phải trả :  Thuế TNDN sẽ phải nộp trong tương lai tính bằng các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế TNDN trong năm hiện hành x Thuế suất thuế TNDN ĐÁNH GIÁ THUẾ TNDN HOÃN LẠI PHẢI TRẢ Sơ đồ kế toán Thuế TNDN hoãn lại phải trả TK 8212TK 347 Phát sinh thuế TN hoãn lại phải trả Hoàn nhập thuế TN hoãn lại phải trả TK 911 Bù trừ kết chuyển Bù trừ kết chuyển 18 VÍ DỤ 13  Năm 20X1, DN chi mua bảo hộ lao động là 500.000 đồng/người cho 800 CBNV, tất cả là 400 triệu. Khi quyết toán thuế, doanh nghiệp được quyết toán theo số thực chi. Tuy nhiên về phương diện kế toán, doanh nghiệp phân bổ chi phí này trong năm 20x1 và 20x2 vì 2 năm doanh nghiệp mới mua bảo hộ lao động một lần.  Thuế suất thuế TNDNHH 22%, tương lai là 20% Yêu cầu: Ghi nhận các bút toán liên quan đến chi phí thuế TNDNHH và thuế TNDN hoãn lại của 2 năm 20X1, 20X2. VÍ DỤ 13 (tiếp) Bảng tính thuế TNDN hoãn lại do chênh lệch giá trị của Tài sản Chỉ tiêu Năm 20X1 Năm 20X2 Giá trị ghi sổ 200 0 Cơ sở tính thuế 0 0 Chênh lệch tạm thời chịu thuế 200 0 CLTTPS(HN) 200 -200 CP thuế TNDNHL 40 -40 Tài sản thuế TNDN hoãn lại phát sinh 40 -40 Tài sản thuế TNDN hoãn lại cuối kỳ 40 0 VÍ DỤ 13 (tiếp) 20X1 20X2 BCTC QT thuế BCTC QT thuế Doanh thu 3.000 3.000 3.000 3.000 Chi phí 2.200 2.400 2.200 2.000 LN trước thuế 800 600 800 1.000 CP thuế hiện hành 132 220 CP thuế hoãn lại 40 (40) LN sau thuế 628 620 Bài tập thực hành 2 Công ty A mua một thiết bị với giá 10.000 trđ. Theo kế toán, máy này được khấu hao theo phương pháp đường thẳng trong 5 năm. Theo thuế, máy này cũng được khấu hao theo phương pháp đường thẳng trong 4 năm. Thuế suất thuế TNDN là 20%. Yêu cầu: Tính Chi phí thuế TNDN hiện hành. Giả sử LNKT là 10.000 triệu đồng. 19 Sử dụng số liệu ở bài tập thực hành 2 Yêu cầu: Lập bảng tính chênh lệch tạm thời và ghi nhận các bút toán có liên quan đến thuế TNDN hoãn lại qua các năm. Bài tập thực hành 3 Bảng tính chênh lệch tạm thời Chỉ tiêu Năm 1 Năm 2 Năm 3 Năm 4 Năm 5 Nguyên giá TSCĐ 10.000 10.00 10.000 10.000 10.000 Khao hao theo kế toán 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 Khao hao theo thuế 2.500 2.500 2.500 2.500 Giá trị ghi sổ 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Cơ sở tính thuế 7.500 5.000 2.500 0 0 Chênh lệch giữa giá trị ghi sổ và cơ sở tính thuế 500 1.000 1.500 2.000 0 Thuế TNDN hoãn lại phải trả Thuế TNDN hoãn lại phải trả cuối kỳ Ví dụ tổng hợp Có tài liệu về thuế TNDN cụ thể ở bảng sau. Thông tin bổ sung: Trong năm 20X1, doanh nghiệp đã tạm tính và tạm nộp thuế TNDN 250 triệu đồng.  Số dư đầu năm của TK 243 và 347: 0 Thuế suất thuế TNDN 20%. Tờ khai thuế TNDN Chỉ tiêu Năm 20X1 Năm 20X2 Lợi nhuận trước thuế 1.000 1.000 Các khoản điều chỉnh - LN của lô hàng gởi bán 100* (100) - KH kế toán > khấu hao thuế 20* 20 - CP không có chứng từ hợp lệ 50** - DT dịch vụ chưa tính thuế (70)*** 70 Thu nhập chịu thuế 1.100 990 Thuế TNDN phải nộp 220 198 * Chênh lệch được khấu trừ trong tương lai ** Chênh lệch không tạm thời *** Chênh lệch bị đánh thuế trong tương lai 20 Xử lý thuế năm 20x1 • Số dư đầu năm của TK 243 và 347: 0 • Thu nhập chịu thuế: 1100 • Thuế TNDN phải nộp = 220 (CP thuế h.hành) oChênh lệch tạm thời được khấu trừ =120  TS thuế TN hoãn lại = 120 x 20% = 24 oChênh lệch tạm thời phải chịu thuế =70  Thuế TNDN hoãn lại phải trả = 70 x 20% = 14 Bút toán ghi nhận Nợ TK 243: 24 Có TK 8212: 24 Nợ TK 8212: 14 Có TK 347: 14 3334 8211 911 347 8212 243 421 250 25030 30 14 2414 24 10 10 220 220 790 790 2414 Sơ đồ hạch toán năm 20x1 Báo cáo tài chính 20x1 BÁO CÁO KẾT QUẢ KINH DOANH .... 14. Tổng LN kế toán trước thuế 1.000 15. CP Thuế TNDN 210 16. CP thuế TNDN hiện hành 220 17. CP thuế TNDN hoãn lại (10) 16. LN sau thuế TNDN 790 80 TK 8211 TK 8212 BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN B. TS dài hạn B. Nợ phảI trả TS thuế TN hoãn lạI 24 TTN hoãn lạI phải trả 14 21 Xử lý thuế năm 20x2 • TK 243: 24; TK 347: 14 • Thu nhập chịu thuế: 990 • Thuế TNDN phải nộp = 198 (CP thuế h.hành) oChênh lệch tạm thời được khấu trừ hoàn nhập =100  TS thuế TN hoãn lại hoàn nhập = 100 x 20% = 20 oChênh lệch tạm thời được khấu trừ =20  TS thuế TN hoãn lại = 20 x 20% = 4,0 oChênh lệch tạm thời phải chịu thuế hoàn nhập =70  Thuế TNDN hoãn lại phải trả hoàn nhập = 70 x 20% = 14 Bút toán ghi nhận Nợ TK 8212: 20 Có TK 243: 20 Nợ TK 243: 4 Có TK 8212: 4 Nợ TK 347: 14 Có TK 8212: 14 3334 8211 911 347 8212 243 421 198 198 14 14 20 20 2,0 2,0 198 198 800 800 24 0 83 14 4,0 4,0 8,0 Sơ đồ hạch toán năm 20x2 Báo cáo tài chính 20x2 BÁO CÁO KẾT QUẢ KINH DOANH .... 14. Tổng LN kế toán trước thuế 1.000 15. CP Thuế TNDN 200 16. CP thuế TNDN hiện hành 198 17. CP thuế TNDN hoãn lại 2,0 16. LN sau thuế TNDN 800 TK 8211 TK 8212 BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN B. TS dài hạn B. Nợ phảI trả TS thuế TN hoãn lạI 8.0 TTN hoãn lạI phải trả 0