Kết nối độ cao chuẩn xác định từ đo cao thuỷ chuẩn truyền thống và từ đo cao GPS

188 32(2), 188-192 T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt 6-2010 KÕt nèi ®é cao chuÈn x¸c ®Þnh tõ ®o cao thñy chuÈn truyÒn thèng vµ tõ ®o cao GPS Ph¹m Hoµng L©n i. §Æt vÊn ®Ò ý t−ëng vÒ ®é cao chuÈn ®−îc M. S. Mohodenski ®Ò xuÊt n¨m 1945 [5], sau ®ã ®−îc ph¸t triÓn thµnh c¬ së lý thuyÕt cho mét hÖ thèng ®é cao chÆt chÏ, hoµn chØnh ®−îc thõa nhËn réng r·i trong viÖc x©y dùng c¸c m¹ng l−íi ®é cao quèc gia ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi [9]. Vµo thêi kú ®Çu, nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû tr−íc cho ®Õn gÇn ®©y, ®é cao chuÈn ®−îc tÝnh ra trªn c¬ së ®o cao thñy chuÈn truyÒn thèng kÕt hîp víi viÖc sö dông sè liÖu träng lùc. Song tõ c¸ch ®©y kho¶ng 30 n¨m cïng víi sù ra ®êi cña hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu GPS NAVSTAR ®· xuÊt hiÖn mét kh¶ n¨ng míi cho viÖc x¸c ®Þnh ®é cao chuÈn, ®ã lµ ®o cao GPS [3]. KÕt qu¶ lµ ë nhiÒu quèc gia trong ®ã cã ViÖt Nam, bªn c¹nh c¸c ®iÓm mèc ®é cao thuéc c¸c l−íi thñy chuÈn c¸c cÊp h¹ng kh¸c nhau cßn cã c¸c ®iÓm cã ®é cao ®−îc x¸c ®Þnh tõ ®o cao GPS víi sè l−îng ngµy cµng nhiÒu, c¶ ë trªn ®Êt liÒn vµ trªn biÓn. ViÖc kÕt hîp sö dông kÕt qu¶ ®o cao nhËn ®−îc tõ hai c«ng nghÖ ®éc lËp nh− thÕ trë nªn vÊn ®Ò thêi sù cÊp b¸ch võa cã ý nghÜa lý thuyÕt, võa cã ý nghÜa thùc tiÔn cao. Trong bµi b¸o nµy chóng t«i ®Ò cËp ®Õn mét sè khÝa c¹nh kü thuËt chÝnh cña vÊn ®Ò kÕt nèi hai lo¹i sè liÖu ®é cao nãi trªn. ii. B¶n chÊt lý thuyÕt cña vÊn ®Ò Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ ®é cao chuÈn vµ hai nguyªn t¾c x¸c ®Þnh c¬ b¶n ®· ®−îc tr×nh bÇy trong [4]. B©y giê, ta h·y xem xÐt kü h¬n vÒ sù kh¸c biÖt gi÷a chóng. Víi b¶n chÊt lµ ®o¹n ph¸p tuyÕn víi mÆt ellipsoid chuÈn tÝnh tõ mÆt nµy lªn tíi mÆt teluroid, trong ph−¬ng ph¸p sö dông kÕt qu¶ ®o cao thñy chuÈn truyÒn thèng, ®é cao chuÈn ®−îc tÝnh th«ng qua hiÖu thÕ träng tr−êng chuÈn gi÷a ®iÓm N n»m trªn mÆt teluroid vµ mÆt ellipsoid chuÈn, ®−îc thay thÕ b»ng hiÖu thÕ träng tr−êng thùc gi÷a mÆt ®¼ng thÕ thùc ®i qua ®iÓm xÐt M trªn mÆt ®Êt thùc (h×nh 1) vµ mÆt ®¼ng thÕ thùc ®i qua ®iÓm gèc ®é cao O (®−îc coi lµ mÆt geoid), tøc lµ theo biÓu thøc [9] : (1) §o¹n ph¸p tuyÕn MMo gi÷a ®iÓm xÐt M vµ h×nh chiÕu Mo cña nã trªn ellipsoid chuÈn ®−îc gäi lµ ®é cao tr¾c ®Þa cña M. Ta cã : (2) trong ®ã TM = WM - UM ®−îc hiÓu lµ thÕ nhiÔu [9]. Thµnh phÇn thø nhÊt ký hiÖu lµ γMh (xem (1)). Thµnh phÇn thø hai gäi lµ dÞ th−êng ®é cao vµ ký hiÖu lµ ζM. T−¬ng øng ta cã : (3) vµ Vµo n¨m 1948 khi lý thuyÕt M.S. Molodenski míi ra ®êi vµ vµ ch−a ®−îc hiÓu ®Çy ®ñ vµ chuÈn x¸c, b»ng c¸ch liªn hÖ lý thuyÕt cña m×nh víi lý thuyÕt Stokes ®· ¨n s©u trong kh¸i niÖm cña c¸c nhµ tr¾c ®Þa ®−¬ng thêi ®Ó cho nã trë nªn dÔ hiÓu h¬n, chÝnh M.S. Molodenski ®· ®−a ra kh¸i niÖm vÒ mÆt quasigeoid [6] vµ gi¶i thÝch ®é cao chuÈn cã thÓ hiÓu =−= M m MO M UUH γ M m M o M m Mo M m No M gdh WWUUh γγγ γ ∫ =−=−= M m oOMMMO WUUWWW γ −+−+−= M m OOM M m MO WUTWW γγ −++−= M m OOM M WUT γζ −+= MMM hH ζγ += (4) 189 H×nh 1. C¸c mÆt c¬ b¶n cña h×nh d¹ng Tr¸i §Êt lµ ®o¹n ph¸p tuyÕn víi ellipsoid chuÈn tÝnh tõ ®iÓm xÐt ®Õn mÆt quasigeoid, t−¬ng tù nh− ®é cao chÝnh tÝnh theo ®−êng søc träng tr−êng thùc (®−êng d©y däi) tõ ®iÓm xÐt ®Õn mÆt geoid. NhiÒu nhµ tr¾c ®Þa kÓ c¶ ë Liªn X« vµ nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ®· tiÕp nhËn c¸ch gi¶i thÝch nµy theo c¸ch hiÓu kh«ng ®óng cña m×nh vµ tõ ®ã ®· gäi ®é cao chuÈn lµ ®é cao so víi mÆt quasigeoid, cßn dÞ th−êng ®é cao lµ ®é cao cña quasigeoid so víi ellipsoid chuÈn. L.V. Ogorodo- va ®· ®Ò cËp ®Õn sù nhÇm lÉn vÒ b¶n chÊt céi nguån cña ®é cao chuÈn vµ dÞ th−êng ®é cao chóng ta th−êng gÆp cho ®Õn nay trong c¸c tµi liÖu tr¾c ®Þa [8]. ChØ víi c¸ch hiÓu ®óng sau khi ®· ®−îc chÊn chØnh nh− thÕ chóng ta míi cã thÓ gi¶i quyÕt tháa ®¸ng c¸c bµi to¸n tr¾c ®Þa lý thuyÕt hiÖn ®¹i ®ang ®−îc ®Æt ra trong ®ã cã vÊn ®Ò kÕt nèi ®é cao chuÈn chóng ta ®ang xem xÐt trong bµi b¸o nµy. Quay trë l¹i víi biÓu thøc (1), ta cã thÓ nhËn thÊy ®é cao chuÈn cña mét ®iÓm xÐt cho tr−íc sÏ cã c¸c gi¸ trÞ kh¸c nhau, nÕu dÉn tõ c¸c ®iÓm gèc ®é cao lÊy theo c¸c møc n−íc biÓn trong b×nh kh¸c nhau. §©y lµ mét thùc tÕ tån t¹i kh¸ch quan. Do kh«ng thÓ chØ ra bÒ mÆt trung b×nh cña c¸c ®¹i d−¬ng trªn ph¹m vi toµn bé Tr¸i §Êt, nªn ®iÓm gèc ®é cao quèc gia ë c¸c n−íc kh¸c nhau, thËm chÝ ë cïng mét n−íc cã bê biÓn rÊt dµi, sÏ lÊy theo mÆt biÓn trung b×nh côc bé cô thÓ kh¸c nhau. §©y còng chÝnh lµ nh−îc ®iÓm cña c¸ch tÝnh ®é cao chuÈn dùa theo sè liÖu ®o cao thñy chuÈn truyÒn thèng. Kh«ng nh÷ng thÕ, gi¸ trÞ träng lùc thùc tÕ cña cïng mét ®iÓm sÏ kh«ng b»ng nhau, nÕu ®−îc dÉn tõ c¸c ®iÓm träng lùc gèc kh¸c nhau. Trªn thùc tÕ, c¸c sè liÖu ®o träng lùc cã ®é chÝnh x¸c cao ®· cho phÐp ph¸t hiÖn sai sè cì 14 mgal trong gi¸ trÞ träng lùc tuyÖt ®èi cña ®iÓm gèc träng lùc quèc tÕ Potsdam [7]. Ngay ë n−íc ta c¸c m¹ng l−íi träng lùc ®−îc ®o vµo c¸c thêi kú kh¸c nhau vµ do c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau thùc hiÖn còng lÊy theo c¸c gi¸ trÞ träng lùc gèc kh¸c nhau trong ®ã rÊt ®¸ng quan t©m lµ cho ®Õn b©y giê ch−a kh¼ng ®Þnh ch¾c ch½n vµ râ rµng ®−îc gi¸ trÞ gèc ®· sö dông ë tõng vïng cô thÓ. Thªm vµo ®ã, sù chªnh kh¸c gi÷a hÖ thèng träng lùc quèc tÕ cò vµ míi ®· ®−îc hiÖu chØnh theo c¸c c¸ch kh¸c nhau : cã tr−êng hîp ®· hiÖu chØnh cho gi¸ trÞ träng lùc chuÈn trong c«ng thøc träng lùc chuÈn quèc tÕ cña Helmert, cã khi l¹i hiÓu chØnh cho c¶ hai (vµ nh− thÕ vÒ thùc chÊt hoÆc lµ kh«ng hiÖu chØnh g× c¶, nÕu hiÖu chØnh cïng dÊu hoÆc lµ ®· hiÖu chØnh hai lÇn, nÕu hiÖu chØnh tr¸i dÊu). Gi¸ trÞ träng lùc chuÈn γ trong c«ng thøc (1) ph¶i ®−îc quy vÒ mét ellipsoid chuÈn ®· lÊy cho thÕ träng tr−êng chuÈn cô thÓ. T−¬ng øng, ellipsoid ®ã ph¶i chÊp nhËn 4 th«ng sè c¬ b¶n cña thÕ träng tr−êng chuÈn, ch¼ng h¹n lµ fM, a, α, ω vµ ph¶i cã c¸c yÕu tè ®Þnh vÞ ®· biÕt, cô thÓ lµ c¸c thµnh phÇn täa ®é lÖch t©m x0, y0, z0 so víi t©m qu¸n tÝnh cña Tr¸i §Êt. ThÕ nh−ng, c¶ a, x0, y0, z0 cña ellipsoid chuÈn øng víi c«ng thøc träng lùc chuÈn cña Helmert vÉn th−êng dïng trong xö lý tÝnh to¸n sè liÖu ®o träng lùc ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ®Òu kh«ng x¸c ®Þnh. Nh− vËy ®é cao chuÈn tÝnh theo (1) kh«ng ®−îc quy vÒ mét mÆt ellipsoid chuÈn x¸c ®Þnh râ rµng nµo c¶. Thùc tr¹ng nµy sÏ lµ mét trë ng¹i cÇn kh¾c phôc khi gi¶i quyÕt bµi to¸n kÕt nèi ®é cao chuÈn ®−îc tÝnh theo c¸c c¸ch kh¸c nhau. B©y giê ta h·y xÐt tr−êng hîp x¸c ®Þnh ®é cao chuÈn tõ ®o cao GPS. C¬ së cña c¸ch x¸c ®Þnh nµy lµ biÓu thøc cã thÓ ®−îc suy ra tõ (4) : MÆt ®¼ng thÕ träng tr−êng MÆt ®¼ng thÕ träng tr−êng MÆt biÓn O MÆt ®Êt thùc W = WM U = UN W = Wo Mo HM ζM N M MÆt ellipsoid chuÈn U = Uo γ Mh 190 hγ = H - ζ, (4') trong ®ã H - ®é cao tr¾c ®Þa x¸c ®Þnh theo kÕt qu¶ ®o GPS, ζ - dÞ th−êng ®é cao x¸c ®Þnh theo sè liÖu di th−êng träng lùc trªn ph¹m vi toµn cÇu th«ng qua c«ng thøc chÆt chÏ cña M.S. Molodenski hoÆc trong nhiÒu tr−êng hîp - theo c«ng thøc gÇn ®óng cña Stokes [6]. VÊn ®Ò mÊu chèt ë ®©y lµ c¶ H vµ ®−¬ng nhiªn c¶ hγ ph¶i ®−îc tÝnh tõ cïng mét mÆt ellipsoid. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ellipsoid chuÈn t¹o ra träng tr−êng chuÈn víi c¸c gi¸ trÞ träng lùc chuÈn γ cã mÆt trong gi¸ trÞ dÞ th−êng lùc (g-γ) cÇn thiÕt cho viÖc tÝnh ra ζ vµ ellipsoid khëi tÝnh cho gi¸ trÞ H tÝnh ra tõ sè liÖu ®o GPS ph¶i lµ mét. Trªn thùc tÕ, ellipsoid WGS-84 dïng cho hÖ thèng GPS NAVSTAR vµ ellipsoid chuÈn cña m« h×nh träng tr−êng EGM-96 cã chªch kh¸c nhau [2]. §©y lµ ®iÒu cÇn ®−îc tÝnh ®Õn. §Ó cã thÓ kÕt nèi hai lo¹i gi¸ trÞ ®é cao chuÈn ®−îc x¸c ®Þnh ®éc lËp theo c¸c c«ng thøc (1) vµ (4), râ rµng lµ cÇn ®Æt yªu cÇu cho ellipsoid chuÈn t−¬ng øng víi träng lùc chuÈn γ tham gia vµo viÖc tÝnh ra (g-γ) ®Ó sö dông trong (1) vµ ellipsoid chuÈn t−¬ng øng víi γ trong dÞ th−êng träng lùc (g-γ) cÇn thiÕt ®Ó tÝnh ra ζ trong (4') ph¶i lµ mét. Cô thÓ h¬n, 4 th«ng sè c¬ b¶n vµ c¸c yÕu tè ®Þnh vÞ cña ellipsoid chuÈn trong tr−êng hîp sö dông kÕt qu¶ ®o cao thñy chuÈn truyÒn thèng vµ trong tr−êng hîp sö dông kÕt qu¶ ®o cao GPS ph¶i hoµn toµn gièng nhau. iii. Thùc tr¹ng cÇn kh¾c phôc vµ c¸ch gi¶i quyÕt - Do cho ®Õn nay vÉn song hµnh tån t¹i hai gi¸ trÞ träng lùc gèc quèc tÕ lµ hÖ thèng träng lùc Potsdam cò vµ Potsdam míi, nªn cÇn thèng nhÊt sö dông mét hÖ thèng, cô thÓ lµ hÖ thèng träng lùc Potsdam míi. Víi nh÷ng tr−êng hîp ®· tÝnh gi¸ trÞ träng lùc ®o ®−îc theo hÖ thèng Potsdam cò, cÇn hiÖu chØnh vÒ hÖ thèng míi vµ chØ hiÖu chØnh mét lÇn cho gi¸ trÞ g ®o ®−îc ngoµi thùc ®Þa. Khi tÝnh gi¸ trÞ träng lùc chuÈn, gi÷ nguyªn c¸c h»ng sè trong c«ng thøc Helmert (1902-1909). NÕu sö dông gi¸ trÞ ®· hiÖu chØnh cña γe, cÇn hiÖu chØnh tr¶ l¹i. - Do c¸c m¹ng l−íi träng lùc côc bé ®o vµo c¸c thêi kú kh¸c nhau vµ do c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau phô tr¸ch, nªn cÇn rµ so¸t cô thÓ, chi tiÕt ®Ó ph¸t hiÖn sù chªnh kh¸c gi÷a c¸c gi¸ trÞ gèc ®· sö dông, ®Ó råi quy chuyÓn theo mét gi¸ trÞ gèc thèng nhÊt lÊy trªn c¬ së ®o nèi víi m¹ng l−íi träng lùc quèc gia hiÖn ®¹i sÏ ®−îc hoµn thµnh. - Do gi¸ trÞ träng lùc chuÈn tÝnh theo c«ng thøc Helmert kh«ng thÓ quy vÒ ellipsoid chuÈn víi c¸c th«ng sè h×nh häc vµ c¸c yÕu tè ®Þnh vÞ x¸c ®Þnh cô thÓ, nªn ta cÇn cÇn sö dông c«ng thøc kh¸c ®Ó tÝnh träng lùc chuÈn t−¬ng øng víi 4 th«ng sè x¸c ®Þnh nµo ®ã cña thÕ träng tr−êng chuÈn, ch¼ng h¹n, hÖ thèng c¸c h»ng sè c¬ b¶n cña Tr¸i §Êt nh− GRS-80 hay PZ-90. Thªm vµo ®ã, cÇn b¶o ®¶m cho thÕ träng tr−êng chuÈn ®ã còng chÝnh lµ thÕ träng tr−êng chuÈn sö dông trong ®o cao GPS, cô thÓ lµ trong viÖc tÝnh dÞ th−êng träng lùc ®Ó tõ ®ã tÝnh ra dÞ th−êng ®é cao. - ViÖc kÕt nèi hai lo¹i ®é cao chuÈn cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua dÞ th−êng ®é cao nh− sau : Gäi dÞ th−êng ®é cao x¸c ®Þnh theo sè liÖu GPS vµ thuû chuÈn lµ ζGPS-Thñy chuÈn, dÞ th−êng ®é cao x¸c ®Þnh theo sè liÖu träng lùc lµ ζTräng lùc, ta cã hiÖu gi÷a chóng lµ : δζ = ζGPS-Thñy chuÈn - ζTräng lùc (5) §¹i l−îng δζ ®−îc biÓu diÔn qua c¸c thµnh phÇn to¹ ®é lÖch t©m x0, y0, z0, hiÖu b¸n trôc lín Δa vµ hiÖu ®é dÑt Δα gi÷a hai ellpsoid t−¬ng øng víi mçi lo¹i dÞ th−êng ®é cao theo c«ng thøc [4] : (6) trong ®ã M, N - c¸c b¸n kÝnh cong cña vßng kinh tuyÕn vµ vßng th¼ng ®øng thø nhÊt, B vµ L - ®é vü vµ ®é kinh cña ®iÓm xÐt. BiÓu thøc (6) cã thÓ biÕn ®æi vÒ d¹ng : (7) trong ®ã L−u ý tíi (5), ta cã ph−¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh : (8) ++= 00 LyBLxB sincoscoscosδζ a aBBeM a aBeNBz − Δ−+ +Δ−−+ 1 1 1 222 22 0 sin)sin( )sin(sin αα δζ Δ−+Δ−+ ++= w BaawBz LyBLxB 2 0 00 1 sin)(sin sincoscoscos )(sin)( sinsincoscoscos TronglucThuychuanGPSw Ba awBzLyBLxB ζζαα ν −+Δ−+ +Δ−++= − 2 000 1 Bew 221 sin−= 191 Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh (8) theo nguyªn lý b×nh ph−¬ng nhá nhÊt víi ®iÒu kiÖn Σv2 = min, ta sÏ t×m ®−îc c¸c Èn sè x0, y0, z0, Δa vµ Δα. C¸c Èn sè nµy ®Æc tr−ng cho sù kh¸c biÖt vÒ vÞ trÝ, kÝch th−íc vµ h×nh d¹ng gi÷a ellipsoid WGS-84 dïng trong viÖc xö lý sè liÖu ®o GPS vµ ellipsoid träng lùc t−¬ng øng víi sè liÖu träng lùc côc bé dïng trong khu vùc ®ang xÐt ®Ó tÝnh ra ®¹i l−îng ζTräng lùc. Khi ®· biÕt 5 th«ng sè trªn, sÏ tÝnh ®−îc gi¸ trÞ δζ cho bÊt kú ®iÓm nµo trong khu vùc ®ang xÐt ®Ó chuyÓn gi¸ trÞ ζTräng lùc t−¬ng øng thµnh ζ'GPS-Thñy chuÈn trªn c¬ së ®ã sÏ cã gi¸ trÞ ®é cao chuÈn theo biÓu thøc : (9) Nh− ta thÊy, ®é cao chuÈn x¸c ®Þnh cho ®iÓm xÐt bÊt kú b»ng ®o cao GPS ®· ®−îc quy nhËp vÒ hÖ thèng ®é cao chuÈn x¸c ®Þnh b»ng thuû chuÈn truyÒn thèng. C¸ch gi¶i quyÕt ®ang xÐt th−êng gäi lµ ph−¬ng ph¸p lµm khíp. ViÖc kÕt nèi gi÷a hai lo¹i ®é cao chuÈn cßn ®−îc thùc hiÖn b»ng c¸ch néi suy (hoÆc c¶ ngo¹i su) ®¹i l−îng δζ tõ c¸c ®iÓm ®· biÕt sang cho ®iÓm xÐt bÊt kú trªn c¬ së sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p suy ®o¸n kh¸c nhau nh− ph−¬ng ph¸p Spline, ph−¬ng ph¸p Collocation. Chóng t«i ®· sö dông c¶ ba ph−¬ng ph¸p kÕt nèi nh¾c tíi ë trªn cho hai khu vùc thùc nghiÖm trªn l·nh thæ n−íc ta. Khu vùc thø nhÊt n»m ë vïng Nam Bé - Nam Trung Bé, giíi h¹n bëi c¸c ®é vü, ®é kinh : ϕN = 12°02', ϕS = 9°15', λW = 104°29', λE = 108°00' DÞ th−êng ®é cao GPS - Thuû chuÈn biÕn ®æi trong kho¶ng -0,7 m ÷ +10,3 m, cßn dÞ th−êng ®é cao träng lùc - trong kho¶ng -11,8 m ÷ +2,9 m. Khu vùc thø hai n»m ë vïng trung du B¾c Bé víi c¸c gi¸ trÞ ®é vü, ®é kinh giíi h¹n nh− sau : ϕN = 22°32', ϕS = 20°41', λW = 103°51', λE = 106°18' DÞ th−êng ®é cao GPS - Thuû chuÈn cã gi¸ tri trong kho¶ng tõ -2,2 m ®Õn +3,4 m, cßn dÞ th−êng ®é cao träng lùc tõ -27,3 m ®Õn -31,6 m. C¸c gi¸ trÞ dÞ th−êng ®é cao träng lùc ®−îc lÊy theo m« h×nh träng tr−êng toµn cÇu míi nhÊt lµ EGM-2008. ë mçi khu vùc thôc nghiÖm cã xÊp xØ 150 ®iÓm t¹i ®ã cã gi¸ trÞ ®é cao tr¾c ®Þa x¸c ®Þnh b»ng GPS chÝnh x¸c, cã c¶ gi¸ trÞ ®é cao thuû chuÈn tõ h¹ng III trë lªn vµ gi¸ trÞ dÞ th−êng ®é cao träng lùc. §é cao néi suy ®−îc ®em so s¸nh víi ®é cao chuÈn ®· biÕt t¹i c¸c ®iÓm xÐt. Gi¸ trÞ trung ph−¬ng cña ®¹i l−îng chªnh kh¸c gi÷a hai lo¹i ®é cao nh− thÕ cho trong b¶ng 1 : B¶ng 1. Gi¸ trÞ trung ph−¬ng chªnh kh¸c gi÷a hai lo¹i ®é cao sau khi kÕt nèi Ph−¬ng ph¸p VÞ trÝ kh¶o s¸t Lµm khíp Spline Collocation Khu vùc 1 0,437 m 0,171 m 0,191 m Khu vùc 2 0,747 m 0,283 m - Nh− ta thÊy, viÖc ghÐp nèi hai lo¹i ®é cao chuÈn ®· ®ù¬c thùc hiÖn kh¸ tèt trong ®ã ph−¬ng ph¸p Spline cho kÕt qu¶ tèt nhÊt ; ë khu vùc Nam Bé - Nam Trung Bé ®¹i l−îng chªnh kh¸c trung ph−¬ng cña ®é cao sau khi kÕt nèi chØ lµ 0,17 m, cßn ë khu vùc trung du B¾c Bé lµ 0,28 m. KÕt luËn KÕt nèi ®é cao chuÈn ®−îc x¸c ®Þnh tõ ®o cao thñy chuÈn truyÒn thèng vµ tõ ®o cao GPS võa lµ bµi to¸n thùc tÕ ngµy cµng trë nªn cÊp b¸ch, võa lµ vÊn ®Ò lý thuyÕt cÇn sím ®−îc ®Ò cËp tíi ë n−íc ta. Trªn c¬ së ph©n tÝch ®· nªu trong bµi b¸o, cã thÓ nhËn thÊy nh÷ng khÝa c¹nh kü thuËt chÝnh cÇn ®−îc sím gi¶i quyÕt tháa ®¸ng. Bµi to¸n nµy hoµn toµn kh¶ thi trong ®iÒu kiÖn cña n−íc ta vµ hiÖn nay ®· cã thÓ ®¹t tíi gi¸ trÞ chªnh kh¸c trung ph−¬ng gi÷a hai lo¹i ®é cao chuÈn chØ ë møc 0,2 - 0,3 m. Tµi liÖu dÉn [1] V.V. Brovar, V.A. Magnitski, B.P. Simbirev, 1961 : Lý thuyÕt h×nh d¹ng Tr¸i §Êt. Geodezizdat, Moskva, 256 tr. (Nga v¨n). [2] Ph¹m Hoµng L©n, 1996 : C«ng nghÖ GPS. Bµi gi¶ng dïng cho Cao häc ngµnh Tr¾c ®Þa. §¹i häc Má - §Þa chÊt. [3] Ph¹m Hoµng L©n, 2008 : TiÕn tíi thiÕt lËp mét ®é cao quèc gia cã nhiÒu ®iÓm gèc vµ thèng nhÊt cho c¶ l·nh thæ vµ l·nh h¶i ë n−íc ta. T¹p chÝ §Þa chÝnh, 3-6, 2-7. [4] M.S. Molodenski, 1945 : C¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña träng lùc tr¾c ®Þa. C¸c c«ng tr×nh nghiªn '' chuanThuyGPSGPSChuan Hh −−= ζ 192 cøu cña ViÖn nghiªn cøu Trung −¬ng vÒ Tr¾c ®Þa, §o vÏ ¶nh hµng kh«ng vµ B¶n ®å, tËp 42, Geode- zizdat, Moskva, 106 tr. (Nga v¨n). [5] M.S. Molodenski, 2001 : TuyÓn tËp c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu. Träng tr−êng. H×nh d¹ng vµ CÊu tróc bªn trong cña Tr¸i §Êt, "Nauka", Moskva, 570 tr. (Nga v¨n). [6] L.V. Ogorodova, B.P. Simbirev, A.P. Yuzefovits, 1978 : Träng lùc. "Nedra", Moskva, 324 tr. (Nga v¨n). [7] L.V. Ogorodova, 2004 : VÒ bÒ mÆt ®é cao vµ tùa ®é cao chÝnh. TuyÓn tËp b¸o c¸o Héi nghÞ khoa häc kü thuËt Quèc tÕ nh©n kû niÖm 225 n¨m tr−êng ®¹i häc Tr¾c ®Þa B¶n ®å Moskva, 25-30 (Nga v¨n). [8] L.P. Pellinen, 1978 : Tr¾c ®Þa cao cÊp. (Tr¾c ®Þa lý thuyÕt). "Nedra" Moskva,1978, 264 tr. (Nga v¨n). [9] P.S. Zakatov, 1976 : Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa cao cÊp. "Nedra", Moskva, 511 tr. (Nga v¨n). [10] Department of Defense World Geodetic Sys- tem 1984, NIMA, National Imagery and Mapping Agency, January 2000. Summary Intergrating the normal heights derived from traditional and GPS - levelling Based on theoretical background of the normal height, the author points out the necessity to provide the same normal ellipsoid for calculation of the height anomaly and the geodetic height in GPS - levelling, and for receiving the normal gravity in normal height determination by using traditional levelling data. Accordingly the problems to be solved for intergrating the normal height values determined by two different methods in Vietnam are also pointed out. Furthermore it is shown that the considered task can be realized now with a mean square difference between two kinds of normal height at level of 0,2 - 0,3 m. Ngµy nhËn bµi : 17 - 12 - 2008 Tr−êmg §¹i häc Má - §Þa chÊt