Kết quả đánh giá hiện trạng môi trường chuồng nuôi và tình hình xử lý chất thải tại các cơ sở chăn nuôi tập trung

kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«I tr­êng chuång nu«i vµ t×nh h×nh xö lý chÊt th¶I t¹i c¸c c¬ së ch¨n nu«i tËp trung NguyÔn Th¹c Hoµ, NguyÔn Ngäc L­¬ng, Lª ThÞ Nguyªn, Lª ThÞ T¸m Bé m«n Sinh lý, sinh ho¸ vËt nu«i - ViÖn Ch¨n nu«i I. ®Æt vÊn ®Ò Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh ch¨n nu«i nãi chung, ch¨n nu«i lîn, gµ nãi riªng ®· ®¹t nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ vÒ gièng, kü thuËt nu«i d­ìng, c¬ së chuång tr¹i, qu¶n lý dÞch bÖnh,... H×nh thøc ch¨n nu«i nhá lÎ, ph©n t¸n, mang tÝnh tËn dông, tù cung tù cÊp, tuy cßn chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ, chñ yÕu ë c¸c vïng xa ®« thÞ, vïng s©u, vïng khã kh¨n, nh­ng ®ang dÇn bÞ thay thÕ bëi lo¹i h×nh ch¨n nu«i tËp trung, tuy cßn ë quy m« võa vµ nhá. C¸c c¬ së ch¨n nu«i nµy chñ yÕu ®­îc x©y dùng gÇn c¸c khu c­ d©n ®«ng ®óc, c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung ng­êi lao ®éng nh»m t¹o vµnh ®ai cung cÊp thùc phÈm t¹i chç hoÆc vÖ tinh víi sè l­îng lín, chÊt l­îng cao, ®¸p øng thÞ hiÕu sö dông thùc phÈm t­¬i (thùc phÈm kh«ng qua cÊp ®«ng) cña ng­êi tiªu dïng. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm kh«ng thÓ phñ nhËn cña ch¨n nu«i tËp trung, vÊn ®Ò vÖ sinh m«i tr­êng chuång nu«i vµ ¶nh h­ëng cña chóng tíi m«i tr­êng sèng (kh«ng khÝ, ®Êt, n­íc) cña c­ d©n sèng gÇn c¸c c¬ së ch¨n nu«i nµy ®ang lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m. Nguån chÊt th¶i r¾n vµ láng do vËt nu«i th¶i ra bÞ tÝch tô l¹i dÉn ®Õn c¸c chÊt ®¹m (nit¬) chuyÓn thµnh 1 l­îng kh¸ lín khÝ NH3. Trong ®iÒu kiÖn hiÕu khÝ, NH3 ®­îc VSV chuyÓn thµnh NO3. Khi thÊm xuèng ®Êt, mét phÇn NO3 ®­îc vi khuÈn kþ khÝ biÕn thµnh NO, NO2, N2O; phÇn cßn l¹i, theo thêi gian, ngÊm vµo n­íc g©y « nhiÔm nguån n­íc ngÇm. KhÝ NO2 bay vµo kh«ng khÝ, g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn tÇng ozon cña khÝ quyÓn bao quanh tr¸i ®Êt, trong ®ã cã g©y hiÖu øng nhµ kÝnh. Mïi h«i cña ph©n, n­íc tiÓu do vËt nu«i th¶i ra víi sè l­îng lín ph¸t t¸n vµo kh«ng khÝ ®· ¶nh h­ëng xÊu ®Õn ®êi sèng hµng ngµy cña ng­êi d©n. C¸c chÊt kim lo¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c kim l¹i nÆng, còng ®ang lµ t¸c nh©n g©y « nhiÔm ®Êt vµ n­íc ®­îc c¸c nhµ khoa häc vµ qu¶n lý quan t©m. §Ó thùc thi LuËt M«i tr­êng, h¹n chÕ g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i sinh vµ t¹o thªm nguån ph©n bãn h÷u c¬ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· cã kh¸ nhiÒu ph­¬ng ¸n xö lý chÊt th¶i ch¨n nu«i nh­ g¾n ch¨n nu«i víi trång trät, c«ng nghÖ biogas, ñ ph©n,…®­îc lùa chän ¸p dông. Tuy nhiªn, m«i tr­êng ch¨n nu«i vµ « nhiÔm do chÊt th¶i cã nguån gèc tõ ch¨n nu«i vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò néi cém, g©y kh«ng Ýt tranh luËn trong cuéc sèng, xung quanh bµn héi nghÞ, trªn b¸o giíi. §Ó cã sè liÖu ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr­êng chuång nu«i vµ t×nh h×nh xö lý c¸c lo¹i chÊt th¶i t¹i c¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn, gµ cã quy m« tËp trung, lµm c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh hµng ph©n bãn h÷u c¬ tõ nguån chÊt th¶i ch¨n nu«i, gãp phÇn gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr­êng sèng cña ng­êi d©n, chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn néi dung nghiªn cøu nµy. II. néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu II.1 Néi dung nghiªn cøu - HiÖn tr¹ng m«i tr­êng chuång nu«i vµ t×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i r¾n, láng t¹i c¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn, gµ cã quy m« tËp trung - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c ph­¬ng thøc vµ hiÖu qu¶ xö lý chÊt th¶i ch¨n nu«i t¹i c¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn, gµ cã quy m« tËp trung II.2 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu - Lùa chän ®iÓm nghiªn cøu: Th«ng qua c¸n bé qu¶n lý ch¨n nu«i c¸c ®Þa bµn, quy m« ch¨n nu«i cña tõng c¬ së ®Ó lùa chän c¬ së ®¹i diÖn - Thu thËp sè liÖu: pháng vÊn trùc tiÕp c¬ së ch¨n nu«i vµ qua PhiÕu ®iÒu tra - LÊy mÉu vµ ph©n tÝch mÉu: theo TCVN t­¬ng øng ChØ tiªu ph©n tÝch  Phu¬ng ph¸p lÊy mÉu  Phu¬ng ph¸p ph©n tÝch   pH  TCVN5999-1995  pH metter   COD  TCVN5999-1995  COD Reactor   BOD5  TCVN5999-1995  BOD Trak   S2-  TCVN5999-1995  DR/2010-HACH   NH3  TCVN5999-1995  DR/2010-HACH   TN  TCVN5999-1995  DR/2010-HACH   TP  TCVN5999-1995  DR/2010-HACH   TSS  TCVN5999-1995  TCVN4560-1988   - §Þa ®iÓm ph©n tÝch: Trung t©m kiÓm tra vÖ sinh thó y TW1 - Thêi gian tiÕn hµnh: tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 10 n¨m 2007 III. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn KÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i c¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn vµ gµ cã quy m« tËp trung thuéc Hµ Néi, Hµ T©y, Ninh B×nh, Nam §Þnh, NghÖ An, B×nh D­¬ng, §ång Nai cho thÊy: III.1 KiÓu chuång nu«i a. Chuång nu«i lîn KÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i 10 c¬ së ch¨n nu«i lîn tËp trung (trong ®ã cã 5 c¬ së ®­îc lÊy mÉu ®Ó ph©n tÝch) cho thÊy hiÖn nay trong s¶n xuÊt cã 3 ph­¬ng thøc nu«i phæ biÕn lµ: - nu«i lîn ngay trªn « chuång cã nÒn bª t«ng hoÆc l¸t g¹ch: chñ yÕu ®Ó nu«i lîn thÞt gièng lai, lîn n¸i néi.

Chuång nu«i theo ph­¬ng thøc nµy th­êng lµ lo¹i h×nh chuång më, 1 hoÆc 2 tÇng m¸i, t­êng cao vµ lµm tho¸ng m¸t nhê giã trêi. Lo¹i h×nh chuång nu«i nµy th­êng gÆp ë c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i t­ nh©n, vèn ®Çu t­ kh«ng lín, cã quy m« ®µn nhá, hoÆc c¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn gièng néi, lai ®· cã tr­íc ®©y. nu«i trªn còi s¾t: phæ biÕn ®Ó nu«i lîn n¸i ngo¹i, lîn con theo mÑ hoÆc cai s÷a
C¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn ngo¹i thuÇn, cao s¶n th­êng sö dông lo¹i chuång hiÖn ®¹i nµy do cã nhiÒu tÝnh n¨ng v­ît tréi song ®ßi hái chi phÝ ®Çu t­ ban ®Çu rÊt lín (nhiÒu tû ®ång/chuång) - nu«i trªn sµn bª t«ng phÝa d­íi lµ hÇm ®ång thêi lµ kªnh tho¸t chÊt th¶i: nu«i lîn hËu bÞ, lîn thÞt. b. Chuång nu«i gµ: KÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i 5 c¬ së ch¨n nu«i gµ cho thÊy cã 2 lo¹i h×nh chuång phæ biÕn c¶ trong Nam, ngoµi B¾c (nu«i c¶ gµ thÞt vµ gµ ®Î trøng) lµ chuång më (kh«ng cã hÖ thèng t­êng bao kÝn xung quanh, kh«ng cã hÖ thèng qu¹t hót th«ng giã, t¹o Èm ®Ó ®iÒu hßa nhiÖt ®é) vµ chuång kÝn (cã hÖ thèng t­êng bao kÝn xung quanh vµ hÖ thèng qu¹t hót th«ng giã, t¹o Èm ®Ó ®iÒu hßa nhiÖt ®é chuång) III. 2. Quy m« ch¨n nu«i C¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn mµ chóng t«i ®iÒu tra ®Òu cã quy m« tõ 400 - 500 ®Çu lîn cã mÆt th­êng xuyªn trë lªn. C¸c c¬ së nµy bao gåm c¶ ch¨n nu«i lîn n¸i sinh s¶n, lîn ®ùc gièng, lîn con gièng vµ lîn th­¬ng phÈm. Cã nh÷ng tr¹i cã quy m« rÊt lín nh­ tr¹i cña C«ng ty Gia Nam (BÕn C¸t, B×nh D­¬ng) ®­îc ®Çu t­ hiÖn ®¹i, khÐp kÝn, víi sù cã mÆt th­êng xuyªn tíi 10.000 ®Çu lîn, trong ®ã cã 1.000 n¸i sinh s¶n, 6.000 lîn thÞt. Do hoµn toµn tù tóc tõ kh©u con gièng, chÕ biÕn thøc ¨n t¹i chç, nguån ®iÖn tõ hÖ thèng m¸y ph¸t ®iÖn ch¹y b»ng khÝ biogas, cã c¬ së giÕt mæ riªng (th¸ng 12 nµy ®­a vµo vËn hµnh) nªn nhiÒu n¨m qua ®¶m b¶o tuyÖt ®èi an toµn dÞch vµ thu lîi nhuËn kh¸. Trong sè 5 c¬ së ch¨n nu«i gµ chóng t« ®iÒu tra cã 2 c¬ së chuång më (1 c¬ së nu«i gµ thÞt, 1 c¬ së nu«i gµ ®Î trøng) vµ 3 c¬ së nu«i chuång kÝn (2 nu«i gµ thÞt, 1 nu«i gµ ®Î trøng). Ba trong 5 c¬ së nµy nu«i gia c«ng cho c¸c c«ng ty liªn doanh nh­ CP, Jafa,… vµ ®Òu lµ c¬ së nu«i chuång kÝn víi quy m« 5.000 gµ ®Î trøng hoÆc 10.000 gµ thÞt. III.3. Qu¶n lý chuång tr¹i vµ chÊt th¶i ch¨n nu«i Qu¶n lý chuång tr¹i C¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn vµ gµ ®­îc ®iÒu tra ®Òu ®· chó ý ®Õn kh©u vÖ sinh khö trïng tiªu ®éc ®Þnh kú. C¸c lo¹i ho¸ chÊt khñ trïng ®­îc sö dông phæ biÕn lµ Han Iodil, Bencocid, BKA, Cloramin, Allside, gÇn ®©y lµ dung dÞch ®iÖn hãa ho¹t hãa, d­íi d¹ng phun s­¬ng hoÆc pha lo·ng theo nång ®é quy ®Þnh ®Ó ë hè s¸t trïng. TÊt c¶ c¸c lèi ra vµo tr¹i vµ c¸c d·y chuång ®Òu cã bè trÝ hè tiªu ®éc, khö trïng, phun thuèc tÈy trïng c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn ra vµo khu vùc ch¨n nu«i. Tr­íc khi vµo khu vùc ch¨n nu«i mäi ng­êi ®Òu ph¶i qua thêi gian l­u c¸ch ly, t¾m vµ x«ng thuèc s¸t trïng. Nguån n­íc cung cÊp cho khu vùc ch¨n nu«i chñ yÕu lµ n­íc giÕng khoan ®· qua xö lý vµ cø 6 th¸ng hoÆc 1 n¨m ®Òu cã kiÓm tra c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh theo quy ®Þnh. KÕt qu¶ kiÓm tra mét sè chØ tiªu m«i tr­êng kh«ng khÝ chuång nu«i lîn ®­îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 1 B¶ng 1: KÕt qu¶ kiÓm tra mét sè chØ tiªu m«i tr­êng chuång nu«i lîn ChØ tiªu kiÓm tra  Tr¹i lîn §an Ph­îng  TTNC Lîn TP  Tr¹i lîn Tam §iÖp  Cty TNHH Gia Nam  Tr¹ilîn Hång §iÖp  TB±SD  Giíi h¹n tèi ®a (theoTCN 678-2006)   §é bôi KK (mg/m3)  0.5800  0.6267  0.7467  0.7650  0.7650  0.69±0.92  10   Nång ®é CO2 (%)  0.5690  0.5520  0.5463  0.5690  0.5690  0.56±0.01    §é nhiÔm khuÈn KK (vk/m3)  1.7x104  1.9x106  1.6x106  1.6x104  1.6x104  1.70±0.18  106/m3   Nång ®é NH3 (ppm)  0.0113  0.0130  0.0097  0.0086  0.0910  0.03±0.04  10   Nång ®é H2S (ppm)  0.00063  0.0008  0.0008  0.0009  0.0009  0.0008±0.0001  5   Nång ®é N2O (mg/m3)  0.0890  0.0890  0.0890  0.0790  0.0960  0.09±0.008    KÕt qu¶ kiÓm tra m«i tr­êng kh«ng khÝ chuång nu«i gµ ®­îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 2 B¶ng 2: KÕt qu¶ kiÓm tra m«i tr­êng kh«ng khÝ chuång nu«i gµ ChØ tiªu kiÓm tra  Ch­¬ng Mü Hµ T©y  VÜnh Cöu §ång Nai  TiªnPh­¬ng - Hµ T©y  BÕn C¸t B×nhD­¬ng  TB±SD  Giíi h¹n tèi ®a (theoTCN 678-2006)   §é bôi KK ( mg/m3 )  0.62  0.98  0.83  0.76  0.797 ± 0.18  10   Nång ®é CO2 (%)  0.629  0.612  0.598  0.622  0.615 ± 0.015    §é nhiÔm khuÈn KK (vk/m3)  1.9 x 106  3.6 x 104  3..2 x 105  3.5 x 104  3.05 ± 0.85  106/m3   Nång ®é NH3 ( ppm )  0.0162  0.0115  0.0124  0.0118  0.013 ± 0.002  10   Nång ®é H2S ( ppm )  0.00168  0.00127  0.00146  0.00131  0.0014 ± 0.0002  5   Nång ®é N2O ( mg/m3 )  0.075  0.075  0.072  0.077  0.074 ± 0.002    Sè liÖu kÕt qu¶ trªn cho thÊy: c¶ 2 lo¹i h×nh chuång nu«i lîn vµ gµ ®­îc theo dâi ®Òu ®¹t c¸c chØ tiªu quy ®Þnh vÒ giíi h¹n cho phÐp theo TCN, ngo¹i trõ 2 c¬ së ch¨n nu«i lîn vµ 1 c¬ së ch¨n nu«i gµ cã ®é nhiÔm khuÈn kh«ng khÝ xÊp xØ giíi h¹n. §iÒu ®¸ng bµn ë ®©y lµ c¶ 3 c¬ së nµy ®Òu lµ lo¹i h×nh chuång më. TÊt c¶ c¸c mÉu kiÓm tra lÊy tõ lo¹i h×nh chuång kÝn ®Òu ®¹t yªu cÇu theo quy ®Þnh. Qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ChÊt th¶i r¾n bao gåm chñ yÕu lµ ph©n, chÊt ®én chuång, thøc ¨n thõa vµ ®«i khi lµ x¸c gia sóc, gia cÇm chÕt hµng ngµy. KÕt qu¶ ®iÒu tra hiÖn tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i ch¨n nu«i cho thÊy c¶ 10 c¬ së ch¨n nu«i lîn vµ 5 c¬ së ch¨n nu«i gµ (100%) ®Òu ch­a tiÕn hµnh xö lý chÊt th¶i r¾n tr­íc khi chuyÓn ra ngoµi khu vùc ch¨n nu«i. C¸c c¬ së nµy ®Òu cã khu vùc tËp trung chÊt th¶i ë vÞ trÝ cuèi tr¹i (cã vµ kh«ng cã m¸i che, t­êng bao). ChÊt th¶i r¾n ®­îc thu gom vµ ®ãng vµo bao t¶i ®Ó b¸n cho ng­êi tiªu thô lµm ph©n bãn hoÆc nu«i c¸. TuÇn 1 hoÆc 2 lÇn, c¸c chÊt th¶i ch¨n nu«i d¹ng r¾n nµy ®­îc vËn chuyÓn b»ng xe c«ng n«ng hoÆc xe t¶i ®Õn ®Þa chØ cÇn tiªu thô. PhÇn lín c¸c bao t¶i nµy ®­îc t¸i sö dông nhiÒu lÇn, kh«ng ®­îc vÖ sinh tiªu ®éc nªn nguy c¬ g©y « nhiÔm m«i tr­êng vµ l©y lan dÞch bÖnh tõ c¬ së nµy sang c¬ së kh¸c lµ cao. §èi víi ph­¬ng thøc nu«i lîn trªn sµn bª t«ng phÝa d­íi lµ hÇm ®ång thêi lµ kªnh tho¸t chÊt th¶i th× kh«ng thu ®­îc chÊt th¶i r¾n. Toµn bé chÊt th¶i, bao gåm ph©n, n­íc gi¶i, n­íc röa chuång vµ t¾m cho lîn bÞ hßa lÉn vµ ®­îc dÉn ®Õn hÇm biogas ®Ó xö lý. §Ó cã c¬ së cho viÖc ­íc tÝnh tr÷ l­îng nguån phôc vô cho c«ng t¸c quy ho¹ch xö lý chÊt th¶i ch¨n nu«i lîn, gµ, chóng t«i ®· tiÕn hµnh theo dâi l­îng ph©n th¶i ra cña mét sè nhãm lîn. KÕt qu¶ theo dâi ®­îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 3. B¶ng 3: Sè liÖu kÕt qu¶ theo dâi l­îng ph©n nhãm lîn thÝ nghiÖm. Sè hiÖu n¸i  Khèi l­¬ng c¬ thÓ n¸i (kg)  KhÈu phÇn ¨n (kg/ngµy)  Trung b×nh l­îng ph©n thu ®­îc (lîn n¸i/ngµy) (kg)   Nhãm n¸i chöa kú I 767  190  2.0  1.038   887  170  2.0  0.999   1366  179  2.0  1.014   140  185  2.0  1.037   1284  180  2.0  1.066   Trung b×nh nhãm n¸Ý chöa kú 1  180.8  2.0  1.031   Nhãm n¸i chöa kú II 854  200  2.2  1.186   37  185  2.2  1.227   516  205  2.2  1.213   815  190  2.2  1.206   1082  178  2.2  1.180   Trung b×nh nhãm n¸i chöa kú 2  191.6  2.2  1.203   Nhãm n¸i nu«i con 659  110  4.0  1.654   192  190  5.0  1.431   1320  185  5.0  1.467   7095  200  4.6  1.504   714  190  4.2  1.569    Trung b×nh nhãm n¸i nu«i con    175  4.56   1.525   Trung b×nh chung 3 nhãm n¸i  182  2.92   1.252   Sè liÖu kÕt qu¶ t¹i b¶ng 1 cho thÊy do nhãm n¸i chöa kú 1 vµ 2 ®Òu bÞ cho ¨n khÈu phÇn h¹n chÕ nªn kh«ng thÊy sai kh¸c ®¸ng kÓ vÒ l­îng ph©n thu ®­îc/ngµy. Sai kh¸c nµy lµ ®¸ng kÓ ë nhãm n¸i nu«i con – nhãm lîn ®­îc cho ¨n tù do. TÝnh trung b×nh cho c¶ 3 nhãm lîn vÒ tû sè gi÷a l­îng ph©n thu ®­îc/ngµy vµ l­îng thøc ¨n ¨n vµo/ngµy lµ 1,252/2,92. §iÒu nµy cã nghÜa lµ cø 1 kg thóc ¨n ¨n vµo sÏ th¶i ra xÊp xØ 0,43 kg ph©n. T­¬ng tù nh­ vËy, tû sè gi÷a l­îng ph©n th¶i ra/ngµy víi khèi l­îng c¬ thÓ lîn lµ 1,252/182, tøc 100 kg lîn sÏ th¶i ra 0,69 kg ph©n/ngµy. Víi mong muèn gióp ng­êi ch¨n nu«i ­íc tÝnh ®­îc tr÷ l­îng nguån ph©n th¶i ra cña c¬ së chóng t«i ®· x©y dùng: + Ph­¬ng tr×nh h«× quy gi÷a l­îng ph©n th¶i ra/ngµy víi l­îng thøc ¨n ¨n vµo/ngµy. KÕt qu¶ thu ®­îc lµ: Y = 0.789 + 0.161X ë ®©y: Y: L­¬ng ph©n th¶i ra (Kg ) X : L­îng thøc ¨n ¨n vµo ( Kg ) R: 75.4 P < 0.001 vµ ®­îc minh häa qua h×nh 1 + Ph­¬ng tr×nh håi quy gi÷a l­îng ph©n th¶i ra/ngµy víi khèi l­îng c¬ thÓ n¸i. KÕt qu¶ thu ®­îc lµ: Y= 1.78 – 0.00286X ë ®©y: Y: L­¬ng ph©n th¶i ra (kg ) X : Khèi l­îng c¬ thÓ ( kg) R : 7.7 P < 0.001 vµ ®­îc minh häa qua h×nh 2
H×nh 1 H×nh 2 MÉu chÊt th¶i r¾n cña mét sè c¬ së ch¨n nu«i lîn, gµ còng ®· ®­îc ph©n tÝch mét sè chØ tiªu. KÕt qu¶ kiÓm tra mÉu ph©n mét sè c¬ së ch¨n nu«i lîn ®­îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 4 vµ mÉu ph©n gµ ®­îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 5 B¶ng 4: KÕt qu¶ kiÓm tra mét sè chØ tiªu mÉu ph©n lîn ChØ tiªu kiÓm tra  §¬n vÞ tÝnh  Phu¬ng ph¸p thö  Tr¹i §an phuîng  TTNC Lîn TP  Tr¹i lîn Tam §iÖp  Tr¹i Cty Gia Nam  Tr¹i Hång §iÖp  TB±SD   ChÊt r¾n h÷u c¬ (OM)  mg/ml     989  967  897  867  998  943.6±65.500   Phèt pho (P)                           §ång (Cu)  mg/kg  ASS  0.314  0.257  0.195  0.176  0.185  0.2254±0.069   KÏm (Zn)  mg/kg  ASS  0.222  0.152  0.412  0.424  0.513  0.3446±0.180   Ch× (Pb)  mg/kg  ASS  0.354  0.149  0.339  0.329  0.439  0.322±0.1450   Cadimi(Cd)  mg/kg  ASS  0.009  0.010  0.010  0.019  0.011  0.0118±0.005   B¶ng 5: KÕt qu¶ kiÓm tra mét sè chØ tiªu mÉu ph©n gµ ChØ tiªu kiÓm tra  §¬n vÞ  Ph. ph¸p thö  Ch­¬ng Mü Hµ T©y  VÜnh Cöu §ång Nai  Tiªn Ph­¬ng Hµ T©y  BÕn C¸t B×nhD­¬ng  TB±SD   ChÊt r¾n h÷u c¬ (OM)  mg/l     791  990  869  892  885.5±99.5   Phèt pho (P)                        §ång (Cu)  mg/kg  ASS  0.18  0.19  0.17  0.18  0.18±0.009   KÏm (Zn)  mg/kg  ASS  0.68  0.41  0.53  0.64  0.56±0.137   Ch× (Pb)  mg/kg  ASS  0.46  0.33  0.42  0.42  0.41±0.063   Cadimi (Cd)  mg/kg  ASS  0.009  0.01  0.008  0.01  0.01±0.0025   Qu¶n lý chÊt th¶i láng + ChÊt th¶i láng ch¨n nu«i lîn ChÊt th¶i láng cña c¸c c¬ së ch¨n nu«i lîn bao gåm n­íc tiÓu, n­íc röa chuång, m¸ng ¨n, m¸ng uèng vµ n­íc t¾m röa cho lîn hµng ngµy. C¶ 10 c¬ së ch¨n nu«i lîn ®­îc ®iÒu tra ®Òu cã hÖ thèng xö lý chÊt th¶i láng b»ng c«ng nghÖ biogas vµ nguån n­íc ®­îc sö dông lµ n­íc giÕng khoan. KÕt qu¶ diÒu tra cña chóng t«i cho thÊy trong s¶n xuÊt hiÖ nay tån t¹i 3 lo¹i h×nh chñ yÕu hÖ thèng xö lý chÊt th¶i láng ch¨n nu«i vµ ®­îc kh¸i qu¸t b»ng c¸c minh ho¹ sau:

Sơ đồ hệ thống xử lý chất thải lỏng cơ sở chăn nuôi lợn quy mô tập trung Mét sè chØ tiªu chÊt th¶i ch¨n nu«i d¹ng láng ®· ®­îc kiÓm tra. KÕt qu¶ ph©n tÝch ®­îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 6. B¶ng 6: KÕt qu¶ kiÓm tra mét sè chØ tiªu n­íc th¶i tr­íc vµ sau biogas TT  ChØ tiªu  §¬n vÞ tÝnh  Tr­íc Biogas X±mx  Sau Biogas X±mx  TCN (678-2006)   1  pH     7.02 ± 0.24  6.90 ± 0.15   5 - 9   2  BOD  mg/l  661.40 ± 278  384.60 ± 99   300   3  COD  mg/l  2324.60 ± 1073  1349 ± 478.50   400   4  SS  mg/l  4412.80 ± 400  2789.20 ± 500  500    5  Cu  mg/kg  0.28 ± 0.11  0.24 ± 0.06      6  Nitrit  mg/l            7  Nitrat  mg/l            8  S¾t tæng sè ( Fe)  mg/l  0.35 ± 0.10  0.25 ± 0.07      9  KÏm ( Zn )  mg/kg  0.19 ± 0.02  0.34 ± 0.11      10  Sunfua ( H2S )  mg/l  6.07 ± 3.51  5.78 ± 1.07   1   11  Amoniac (NH3)  mg/l  2532 ± 64  151.40 ± 31   5   12  Phètpho tæng sè(TP)  mg/l  78.40 ± 21  45.60 ± 4.5   20   13  Nito tæng sè ( N )  mg/l  218.80 ± 64  125 ± 35   150   14  Ch× (Pb)  mg/kg  0.12 ± 0.009  0.24 ± 0.05      15  Cadimi ( Cd )  mg/kg  0.01 ± 0.0045  0.01 ± 0.005      KÕt qu¶ cho thÊy ®· cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ hµm l­îng c¸c chØ tiªu kiÓm tra mÉu chÊt th¶i láng sau biogas so víi tr­íc khi ®­îc xö lý. Tuy nhiªn, ®èi chiÕu víi giíi h¹n mµ tiªu chuÈn ngµnh quy ®Þnh, chØ cã 2 chØ tiªu lµ pH vµ l­îng N tæng sè lµ ®¹t tiªu chuÈn møc B, c¸c chØ tiªu cßn l¹i ®Òu v­ît, thËm chÝ v­ît gÊp nhiÒu lÇn nh­ COD (3-4 lÇn), SS (5-6 lÇn), Amoniac (h¬n 30 lÇn)… + ChÊt th¶i ch¨n nu«i gµ C¸c c¬ së ch¨n nu«i gµ chóng t«i ®iÒu tra ®Òu kh«ng cã hÖ thèng xö lý chÊt th¶i b»ng c«ng nghÖ biogas do dÆc thï cña ch¨n nu«i gia cÇm lµ kh«ng sö dông n­íc ®Ó röa chuång hoÆc ®Ó t¾m cho chóng mµ chuång tr¹i ®­îc tiÕn hµnh vÖ sinh b»ng c¸ch hãt bá phÇn chÊt ®én chuång- th­êng lµ vá trÊu, mïn c­a mçi khi bÞ ­ít hoÆc cã nhiÒu ph©n lo·ng. Vi sinh vật là một trong những chỉ tiêu quan trọng trong việc đánh giá mức độ ô nhiễm của phế thải chăn nuôi, kết quả phân tich một số chỉ tiêu vi sinh vật gây bệnh trong mẫu phế thải chăn nuôi được trình bày trong bảng 5, 6 Bảng 7: Chỉ tiêu sinh học trong phế thải chăn nuôi lợn Chỉ tiêu  Mật độ vi sinh vật ( CFU/g)    Tr¹i lîn §an Ph­îng  TTNC Lîn TP  Tr¹i lîn Tam §iÖp  Cty TNHH Gia Nam  Tr¹i lîn Hång §iÖp   Dạng rắn  VKTS  6,58x106  7,10x107  3,80x108  4,52x106  6,40x106    E.Coli  4,06x103  5,30x104  2,86x105  3,53x105  2,18x105    Salmonella  5,80x103  6,82x104  4,66x103  4,85x103  3,22x103    Trứng giun  27  26  18  22  22   Dạng lỏng sau biogas  E.Coli  3,55x103  3,12x103  3,44x103  2,56x103  3,00x103    Salmonella  2,48x103  4,60x104  3,78x103  2,42x103  4,54x103    Trứng giun  10  8  8  11  10   Bảng 8: Chỉ tiêu sinh học trong phế thải chăn nuôi gà. Chỉ tiêu  Mật độ vi sinh vật ( CFU/g)    Ch­¬ng Mü- Hµ T©y  VÜnh Cöu- §ång Nai  Tiªn Ph­¬ng – Hµ T©y  BÕn C¸t- B×nh D­¬ng   VKTS  7,32x105  8,71x107  4,34x107  6,24x106   E.Coli  4,56x103  6,76x103  4,52x103  4,62x103   Salmonella  9,41x104  7,26x104  6,43x103  5,75x104   Trứng giun  12  15  8  12   Kết quả phân tích trong bảng 6 cho thấy, trong phế thải chăn nuôi lợn dạng rắn và lỏng đều chứa quần thể vi sinh vật gây và trứng giun rất cao. Kết quả kiểm tra quần thể vi sinh vật gây bệnh trong phế thải chăn nuôi gà (bảng 8) cũng cho thấy trong phân gà chứa rất nhiều ví sinh vật gây bệnh đường ruột và trứng giun. Điều này cho thấy nguy cơ các mầm bệnh phát triển và bệnh tật lây nhiễm sang cho người dân là rất lớn khi người dân sử dụng trực tiếp loại phế thải này. IV. K ẾT LU ẬN + Đã tiến hành điều tra, đánh giá hiện trạng phế thải và tình hình xử lý phế thải tại 5 cơ sở chăn nuôi lợn và 4 cơ sở chăn nuôi gà tập trung tại một số tỉnh đồng bằng sông Hồng và miền Đông Nam Bộ; lấy mẫu và phân tích đánh giá các tính chất vật lý, hoá học và sinh học của mẫu phế thải. Kết quả phân tích cho thấy không khí môi trường tại các trang trại chăn nuôi theo mô hình kín các chỉ tiêu kiểm tra đều đạt theo qui định về giới hạn cho phép theo Tiêu chuẩn ngành, trong khi đó các cơ sử chăn nuôi lợn và gà theo mô hình mở có độ nhiễm khuẩn không khí xấp xỉ giới hạn. + KÕt qu¶ ph©n tÝch chØ tiªu vật lý, hóa học mÉu chÊt th¶i láng sau biogas so víi tr­íc khi ®­îc xö lý cho thấy hàm lượng c¸c chØ tiªu giảm đ¸ng kể sau khi xử lý. Tuy nhiªn, ®èi chiÕu víi giíi h¹n mµ tiªu chuÈn ngµnh quy ®Þnh, chØ cã 2 chØ tiªu lµ pH vµ l­îng N tæng sè lµ ®¹t tiªu chuÈn møc B, c¸c chØ tiªu cßn l¹i ®Òu v­ît, thËm chÝ v­ît gÊp nhiÒu lÇn nh­ COD (3-4 lÇn), SS (5-6 lÇn), Amoniac (h¬n 30 lÇn) + Kết quả phân tích cho thấy trong phế thải chăn nuôi lợn, gà đều chứa quần thể vi sinh vật gây và trứng giun rất cao. Kết quả kiểm tra quần thể vi sinh vật gây bệnh trong phế thải chăn nuôi gà cũng cho thấy trong phân gà chứa rất nhiều vi sinh vật gây bệnh đường ruột và trứng giun. Điều này cho thấy nguy cơ các mầm bệnh phát triển và bệnh tật lây nhiễm sang cho người dân là rất cao.