Khảo sát một số hoạt tính sinh học của cây quyển bá trường sinh Selaginella tamariscina (Beauv) Spring thu hái ở Cổ Thạch, Bình Thuận

KẾT LUẬN Xét về tổng thể, cây Selaginella tamariscina có chứa hầu hết các hợp chất thứ cấp như phenolic, alkaloid, flavonoid, steroid, glycoside, lactone. Tuy nhiên steroid và alkaloid chỉ phát hiện ở rễ mà không phát hiện được ở lá. Thông qua các thí nghiệm khảo sát hoạt tính, cây Selaginella tamariscina đã được chứng minh là có khả năng kháng khuẩn, kháng oxy hóa thấp và khả năng chống biến tính protein tốt. Trong đó, cao ethanol các bộ phận của cây có khả năng kháng cao hơn đối với các chủng vi khuẩn Bacillus subtillis, Salmolnella typhi và Staphylococcus aureus, trong đó kháng mạnh nhất đối với chủng B. subtillis. Rễ có hoạt tính kháng khuẩn cao hơn lá và toàn cây ở hầu hết các chủng khuẩn. Đối với hoạt tính kháng oxy hóa, cao ethanol rễ có khả năng kháng oxy hóa cao nhất, tuy nhiên giá trị EC50 bắt gốc tự do DPPH của cao ethanol rễ cao gấp 19,7 lần so với vitamin C. Về hoạt tính chống biến tính albumin, nhóm đã xác định được giá trị IC50 của bốn loại cao (ba loại cao petroleum ether và cao ethanol lá), trong đó cao petroleum ether toàn cây cho kết quả tốt nhất với IC50 = 99±5µg/ml, chỉ cao hơn đối chứng dương là dichlofenac 1,2 lần. Điều này chứng tỏ S. tamariscina có tiềm năng lớn trong việc sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh về viêm do hoạt tính ức chế biến tính albumin thể hiện hoạt tính kháng viêm của các loại cao chiết

9 trang | Chia sẻ: hachi492 | Lượt xem: 8 | Lượt tải: 0

Bạn đang xem nội dung tài liệu Khảo sát một số hoạt tính sinh học của cây quyển bá trường sinh Selaginella tamariscina (Beauv) Spring thu hái ở Cổ Thạch, Bình Thuận, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

TẠPCHÍPHÁTTRIỂNKHOAHỌC&CÔNGNGHỆ: CHUYÊNSANKHOAHỌCTỰNHIÊN,TẬP2,SỐ2,2018 5 Khảosátmộtsốhoạttínhsinhhọccủa câyquyểnbátrườngsinhSelaginella tamariscina (Beauv.)Spring.thuháiở CổThạch,BìnhThuận ĐỗNgọcBảoTrân,LêThịMỹTiên,ĐinhMinhHiệp,QuáchNgôDiễmPhương Tóm tắt—Cây quyển bá trường sinh Selaginella tamariscina (Beauv.) Spring.làmộtloàicâytừlâuđã được dân gian sử dụng để chữa các bệnh về xương khớp,xuấthuyết,viêmganvàbỏng.Tuynhiên,hiện nayởViệtNam, loàiquyểnbá trườngsinhvẫnchưa đượcquan tâmnghiên cứuđúngmứcmặcdùđã có rấtnhiềunghiêncứuvềloàinàytrênthếgiới.Dođó, bàibáotậptrungnghiêncứumộtsốhoạttínhsinhhọc như kháng oxy hóa, kháng khuẩn, chống biến tính proteincủa6loạicaochiết(rễ,lá,toàncâychiếtbằng ethanol;rễ,lá,toàncâychiếtbằngpetroleumether)từ quyểnbátrườngsinhthuháitạivùngbiểnCổThạch, BìnhThuận và định tính sơ bộ thànhphầnhóa học của chúng. Định tính sơ bộ cho thấy câySelaginella tamariscina cóchứahầuhếtcáchợpchấtthứcấpnhư phenolic, alkaloid, flavonoid, steroid, glycoside, và lactone.Kết quả nghiên cứu hoạt tính kháng khuẩn chothấycaoethanolrễcókhảnăngkhángkhuẩntốt hơncácloạicaochiếtcònlại.Đốivớihoạttínhkháng oxy hóa, cao ethanol rễ có khảnăng khử sắt và khả năngtrunghòagốc tựdoDPPHtốtnhất,vớiEC50 = 1,590 ± 0,091 mg/ml. Về hoạt tính chống biến tính albumin,caopetroleumethertoàncâychokếtquảtốt nhấtvớiIC50 = 99 ± 5 µg/ml. Từ khóa—Quyển bá trường sinh, Selaginella tamariscina,khángkhuẩn,khángoxyhóa,chốngbiến tính protein 1GIỚITHIỆU uyển bá trường sinh Selaginella tamariscina (Beauv.)Spring.làmộtloàicâythânthảo,mọc thànhbúi, có khikết bện với cácgiá rễ thànhmột gốccao.Câysinhsảnbằngbàotửhoặcnảychổitừ thân.Câycóhailoạibàotử:đạibàotử(macrospore) Ngàynhậnbảnthảo10-4-2017;Ngàychấpnhậnđăng17- 6-2018; Ngàyđăng: 30-8-2018. Đỗ Ngọc Bảo Trân, Lê Thị Mỹ Tiên, Đinh Minh Hiệp, Quách Ngô Diễm Phương – Trường Đại học Khoa học Tự nhiên,ĐHQG-HCM Email: qndphuong@hcmus.edu.vn nằmtrongtúibàotửcái(megasporanges)vàtiểu bào tử (microspore) nằm trong túi bào tử đực (microsporanges).Mỗiloạitúibàotửcómộtloại bào tử diệp riêng biệt [5, 10]. Trong nước, S. tamariscina đượctìmthấytrênđấtvàđákhôcằn vùng đồi núi, núi thấp ven biển các tỉnh miền TrungnhưKhánhHòa,NinhThuận,BìnhThuận [3].Trênthếgiới,S. tamariscina đượcngườidân TrungQuốcphát hiện và đã được sửdụngnhư mộtloạithuốccổtruyềntừrấtlâu[19].Ngoàira, S. tamariscina còn phânbốởcácnướcNhậtBản (được đưa vào nghệ thuật bonsai trang trí khá phổbiến),TriềuTiên,MôngCổ,HànQuốc,Bắc ẤnĐộvàmộtsốnướckhuvựcĐôngNamÁ[7, 14].Trongdângian,câythườngđượcdùngđểtrị viêmgan, vàngda,phỏng,cầmmáu,vàngmắt, tắcmật,cótácdụngbổmáu[10]. Đãcónhiềunghiêncứutrênthếgiớivềthành phần hóa học của Selaginella tamariscina (Beauv.)Spring.CaochiếtcủaS. tamariscina có chứa một số hợp chất như biflavonoid, selaginellin, lignin, lignan, lignanoside, alkaloid, glycoside, C-glucosylflavone, terpenoid, sterol, polyphenol. Trong đó biflavonoid là hợp chất chính của chi Selaginella và được nghiên cứu nhiều nhất. Selaginella tamariscina chứa một lượng lớn các hợp chất biflavonoid, bao gồm amentoflavone, hinokiflavone, 2',8''- biapigenin, isocryptomerine, sumaflavone, và taiwaniaflavone [15, 21].Một điều đáng chú ý, trongkhiamentoflavonelàhợpchấtbiflavonoid được tìm thấy ở đa số các loài Selaginella thì sumaflavone chỉ thu được từ S. tamariscina [8, 20]. Cao chiết S. tamariscina đã được chứng minh có nhiều hoạt tính, thí dụ như kháng oxy hóa, kháng viêm, kháng vi sinh (nấm, virus, vi Q 6 SCIENCE AND TECHNOLOGY DEVELOPMENT JOURNAL- NATURAL SCIENCES, VOL 2, ISSUE 2, 2018 khuẩn),chốngtiaUV,chốngdịứngvàcóthểcóảnh hưởngđếnchukỳsinhsản[14].Tuynhiên,ởViệt Nam, loàicâynàychưađược tập trungnghiêncứu nhiềuvềhoạttínhsinhhọc.Dođó,việcnghiêncứu cáchoạttínhsinhhọc(khángoxyhóa,khángkhuẩn, chống biến tính protein) đồng thời định tính sơ bộ thành phần hóa học của cây quyển bá trường sinh Selaginella tamariscina (Beauv.) Spring. là rất cần thiết,cũngnhưtạonênsựquantâmđốivớiloàithực vậtnàyởViệtNam. 2VẬTLIỆUVÀPHƯƠNGPHÁP Vậtliệu Cây quyển bá trường sinh Selaginella tamariscina (Beauv.)Spring.đượcthumuatạiCổ Thạch,tỉnhBìnhThuận. Điềuchếcao Phươngphápđiềuchếcaođượcthựchiệntheo kỹ thuậtchiếtngâmdầm(maceration).Câyquyển básaukhi thumuađượcrửasạch,phơi trongmát đếnkhikhốilượngkhôngđổi,chiaralàmbaphần (rễ, lá và toàn cây) rồi xay nhuyễn làm bột khô. Mỗi loại bột được chia làm hai phần, một phần ngâm dầm trong bình thủy tinh có nắp đậy với dung môi ethanol, một phần với dung môi petroleum ether, để yên trong 24 giờ ở nhiệt độ phòng.Thuphầndungdịchchiếtquagiấylọc,tiếp tục cho dung môi mới vào bình và tiếp tục quá trình chiết đến khi chiết kiệt. Thu hồi dung môi bằng cô quay chân không để có được cao chiết chứacáchợpchấttựnhiêncủacây[12]. Khảosáthoạttínhkhángkhuẩn Thí nghiệm khảo sát hoạt tính kháng khuẩn của các loại cao chiết được thực hiện dựa vào phươngphápcủaBauer(1966)[2]trên7chủngvi khuẩn: Staphylococcus areus, Bacillus subtilis, Streptococcus sp., Acetobacterium sp., Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhi. Vi khuẩn được hoạt hóa trong môi trường LB (Luria – Bertani) lỏng và nuôicấydịchhuyềnphù vikhuẩnchođếnkhiđạtOD625 bằng0,5hoặchơn, sau đó điều chỉnh dịch huyền phù vi khuẩn đến OD625 bằng0,5. Tiếptheo,100μldịchkhuẩnđược trảiđều trênmỗiđĩa petri, dùngốngnhômđục lỗ mặtthạchđãtrảikhuẩn.Sauđó,hút50μldungdịch pha loãng các cao khác nhau trong DMSO (Dimethyl sulfoxide) ở nồng độ 50mg/ml, 100mg/ml và 150mg/ml, kanamycin pha trong DMSOvànướccấthailầnởnồngđộ0,6mg/ml, cho vào từng lỗ đã đục. Tiếp theo, cho 50μl DMSOvàolỗđốichứngâm.Cácđĩanàyđược ủ trong 24 giờ ở 37oC, và chỉ tiêu theo dõi là đườngkínhvòngkhángkhuẩn (mm)được tính bằng cách lấy tổng đường kính vòng kháng khuẩnmẫutrừchođườngkínhcủalỗ. KhảosátkhảnăngkhửsắttheoYen&Duh (1993) Khả năng khử sắt của cao chiết các mẫu được khảo sát theo phương pháp Yen & Duh (1993) [22]. Cho 2,5mldungdịchđệmsodium phosphate 0,2M pH 6,6 vào1mlcaochiếtđược phaloãngtrongDMSOthànhnồngđộ4mg/ml. Lắc đều rồi bổ sung 2,5ml dung dịch K3(Fe(CN)6) 1%. Hỗn hợp phản ứng được ổn định ở nhiệt độ 50oC trong thời gian 20 phút. Sau đó,thêmvàohỗnhợpphảnứng2,5ml TCA (Trichloroacetic acid) 10%. Lắc đều các hỗn hợpphảnứng,sauđólọcquagiấylọcđểloạibỏ kết tủa, thu lấydịchnổi. Hút1mldịchnổi cho vào ống nghiệm khác, thêm 2ml nước cất và 0,5ml dung dịch FeCl3 10%. Lắc đều hỗn hợp trênrồiđểyêntrongthờigian5phút.Saucùng, dịchphảnứngđượcđemđođộhấpthuởbước sóng 700nm. Khảo sát khả năng trung hòa gốc tự do DPPH Thí nghiệm khảo sát khả năng trung hòa gốc tựdoDPPHđược thựchiệnvới tấtcả các loạicaochiết,sauđóchọnloạicaochiếtcókhả nănglàmmấtmàuDPPHcaonhấtđểxácđịnh EC50 (Effectiveconcentration,nồngđộhiệuquả trung bình).CaođượcphaloãngbằngDMSOở các nồng độ liên tiếp, hút 0,5mlmỗi dịch pha loãngvàotừngốngnghiệmriêngvớiđốichứng âmlàDMSOthaycaochiết.Thêmlầnlượtvào môiốngnghiệm3mlethanoltuyệtđốivà0,5ml dungdịchDPPHđượcphatrongDMSOởnồng độ 0,6mM.Lắc đều hỗn hợp, ủ tối 30 phút ở nhiệt độ phòng.Sauđóđem các dungdịch đo độhấp thuởbướcsóng517nm.Khảnănglàm mất màu DPPH của mẫu được tính theo công thức:%mấtmàuDPPH=100*(Ac – At)/Ac, vớiAclàđộhấpthucủađốichứngâm và At là TẠPCHÍPHÁTTRIỂNKHOAHỌC&CÔNGNGHỆ: CHUYÊNSANKHOAHỌCTỰNHIÊN,TẬP2,SỐ2,2018 7 độ hấp thu củamẫu có cao chiết tại nồng độ xác định[11]. Khảosátkhảnăngchốngbiếntínhprotein Khả năng chống biến tính protein của cao chiết được thực hiện trên albuminhuyết thanhbò (bovineserumalbumin)dựatrênphươngphápcủa Williamvàcộngsự(2008)[17]cóđiềuchỉnh.Cao chiếtđượcpha loãngbằngDMSO5%ởcácnồng độ khác nhau. Cho vào ống nghiệm 2 ml đệm acetatepH5,5,1mldungdịchBSA0,16%(Bovine serum albumin pha trong đệm acetate pH 5,5) và 1mldungdịchcaochiếtđãpha loãng.Đối chứng âm là DMSO 5% thay cho cao chiết. Đối chứng dươnglàdichlofenacsodiumphatrongDMSO5% cũngđượcphaloãngởcácnồngđộkhácnhau.Sau đó, hỗn hợp được ủ ở 37oC trong 20 phút, mẫu đượcđođộhấpthuởbướcsóng660nm.Tiếptheo, gia nhiệt hỗn hợp lên 67oC trong 5 phút. Sau 5 phút,cácốngmẫuđượcxảdướivòinướcchođến khinguộivàmẫuđượcđođộhấpthuởbướcsóng 660nm. Khả năng chống biến tính protein được tính theo công thức: % ức chế = 100 * [(Ac67 – Ac37) – (A67 – A37)]/ (Ac67 – Ac37),vớiAc67 làđộ hấpthucủađốichứngâmsaukhibiếntínhở67oC, Ac37 là độ hấp thu của đối chứngâm sau khi ủở 37oC, A67 làđộhấpthucủamẫusaukhibiếntínhở 67oC và A37 là độ hấp thu của mẫu sau khi ủ ở 37oC. Định tính một số nhóm hợp chất thứ cấp chínhcótrongcaochiết Cáccaochiếtđượcxácđịnhnhanhmộtsố nhóm chất thường gặp trong nguyên liệu thực vật như phenol (quinone, coumarin, tannin), alkaloid, flavonoid, terpenoid – steroid, glycoside, ... qua các phản ứng hóa học đặc trưngnhưphảnứngkếttủa,phảnứngtạomàu, ... [12]. Phươngphápxửlýthốngkê Số liệu thu được từ các thí nghiệm trong nghiêncứunàyđượcxửlýthốngkêbằngphần mềmSPSSvàMicrosoftOfficeExcel.Kếtquả thí nghiệm được trình bày dưới dạng: giá trị trungbình±saisố. 3KẾTQUẢVÀTHẢOLUẬN Hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết cây Selaginella tamariscina Các cao chiết câySelaginella tamariscina dùng trong thínghiệmnàyđượcpha loãngvới DMSOởcácnồngđộ50mg/ml, 100mg/ml, và 150mg/ml. Tuy nhiên, caochiếtbằngdungmôi petroleum ether không có bất kỳ vòng kháng khuẩnnào.Đốivớicaochiếtbằngethanol,kết quảđượctrìnhbàyởBảng1. Bảng1.Đườngkínhvòngkhángkhuẩncủacáccaochiếtbằngethanolởcácnồngđộkhácnhau Ghi chú: (-): khôngcóhoạttính;Kếtquảđượcsosánhtheohàng.Cácsốtrungbìnhtronghàngvớicácmẫutựkhácnhau (a,b,c,d)thìkhácbiệtcóýnghĩaởmứcp=0,05 8 SCIENCE AND TECHNOLOGY DEVELOPMENT JOURNAL- NATURAL SCIENCES, VOL 2, ISSUE 2, 2018 Nhìn chung, hoạt tính kháng khuẩn của các cao chiết yếu. Với hầu hết các chủng vi khuẩn Gram dương, cao ethanol rễ có hoạt tính kháng mạnh nhất trong ba loại cao. Đối với chủng Bacillus subtillis, cácloạicaocótácdụngkháng mạnhhơnhẳnsovớicácchủngkhác(đườngkính vòng kháng khuẩn của cao rễ là 6,5±0,5mm ở nồngđộ150mg/ml).Khảnăngkháng tỉ lệ thuận vớinồngđộcao.Trongđócaochiếttừrễcóhoạt tínhkhángkhuẩncaonhất,sauđólàlá,caochiết toàn cây có hoạt tính yếu hơn. Điều này cũng được nhận thấyở chủngStaphylococcus aureus, đườngkínhvòngkhángkhuẩncủacaoethanolrễ lên tới 4,33±0,33mm trong khi ở cao ethanol lá chỉ khoảng 1,5±0,87mm ở cùng nồng độ 150mg/ml. Tương tự với chủng Acetobacterium sp.,cũngởnồngđộđó,đườngkínhvòngkháng củacaoethanolrễlà3,5±0,5mmcònvòngkháng của cao ethanol lá chỉ ở mức 0,67±0,67mm. Trong khi đó, các cao chiết có tác dụng kháng khuẩngầnnhưnhauđốivớichủngStreptococcus sp. Xét về các chủng Gram âm, cũng dễ dàng nhậnthấycaorễethanolcótácdụngkhángmạnh hơn đối với Salmonella typhi (ở cùng nồng độ 150mg/ml, đường kính vòng kháng của cao ethanol lá chỉ 1,67±0,44mm trong khi ở rễ lên đến 4,67±0,72mm). Còn ở chủng Pseudomonas aeruginosa, hoạt tính các cao chiết tương đối ngangnhauvàrấtthấp.ChỉởchủngEscherichia coli,caoethanollácóhoạttínhkhángmạnhhơn rễvàtoàncây. Như vậy, cao ethanol các bộ phận cây S. tamariscina có khả năng kháng khuẩn thấp đối vớicảchủngvikhuẩnGramâmvàGramdương. Tuynhiênvớicácchủngvikhuẩnsửdụngtrong thínghiệm,cóthểthấycácchủngGramdươngbị kháng nhiều hơn. Đồng thời, rễ là bộ phận có hoạttínhkhángkhuẩntốthơnlávàtoàncây. S. tamariscina chứa lượng lớncáchợpchất nhómbiflavonoid,trongđóamentoflavonelàchủ yếu[15].TheoHwangvàcộngsự,amentoflavone cóhoạttínhkhángkhuẩnđốivớiStaphylococcus aureus, mạnh hơn nhiều so vớiEscherichia coli và Pseudomonas aeruginosa [6]. Ngoài ra, hợp chất isocryptomerin phân lập từ S. tamariscina cũng đã được chứng minh có khả năng kháng đượccảvikhuẩnGramdươngvàGramâm,nồng độứcchếtốithiểuđốivớiStaphylococcus aureus là 10µg/ml, nhỏ hơn so với kanamycin 32 lần (320µg/ml) [9].Tuynhiên, caochiếtSelaginella tamariscina sửdụngtrongnghiêncứunàylạicó khảnăngkhángkhuẩnthấp,cóthểdođâylàcao chiết thô nên hoạt tính kháng khuẩn thấp hơn nhiềusovớicáchợpchấttinhđượcphânlập. KhảnăngkhửsắtcủacaochiếtcâySelaginella tamariscina Phương pháp kháng oxy hóa dựa trên khả năngkhửsắtđượcsửdụngtrongbướcđầukhảo sáthoạttínhkhángoxyhóacủacácloạicao.Cao chiết của các bộ phận được hòa tan bằng dung môi DMSO với nồng độ 4mg/ml, đối chứng dươnglàvitaminCvớinồngđộ0,5mg/mlvàđối chứng âm là DMSO. Trong các loại cao, cao ethanol rễ có hoạt tính cao nhất, sau đó là cao ethanol lá và thấp nhất là cao ethanol toàn cây. Điềunàycũng trùngkhớpvớikếtquảthínghiệm khángkhuẩn.Vùngrễtíchtrữnhiềucáchợpchất thứcấp,tiêubiểutrongcâyS. tamariscina là các hợpchấtflavonoidvàphenoliccóhoạttínhkháng oxyhóa.Cònbaloạicaopetroleumetherítcósự khácbiệtvềđộhấpthuởOD700 sovớiđốichứng âmchứngtỏhàmlượnghợpchấtchốngoxyhóa rấtthấp(Hình1). TẠPCHÍPHÁTTRIỂNKHOAHỌC&CÔNGNGHỆ: CHUYÊNSANKHOAHỌCTỰNHIÊN,TẬP2,SỐ2,2018 9 Hình 1. GiátrịđộhấpthucủacácmẫucaochiếtởOD700 Ghichú:RA:caoethanolrễ;LA:caoethanollá;MA:caoethanoltoàncây;RE:caopetroleumetherrễ; LE: cao petroleum ether lá, ME: cao petroleum ether toàn cây KhảnăngtrunghòagốctựdoDPPHcủacao chiếtcâySelaginella tamariscina KhảnăngtrunghòagốctựdoDPPHcủatất cảcácloạicaochiếtđượcthửnghiệmởnồngđộ 2mg/ml với các hiệu suất trung hòa gốc tự do DPPH(hiệusuấttínhbằngtỷlệgiảmđộhấpthu quangphổcủaDPPHởbướcsóng517nm)DPPH thểhiệnởBảng2. Bảng2.HiệusuấttrunghòagốctựdoDPPHcủacácloạicaochiếtSelaginella tamariscina ởnồngđộ2mg/ml Mẫuthử Vitamin C Cao ethanolrễ Cao ethanol lá Cao ethanol toàn cây Cao petroleum etherrễ Cao petroleum ether lá Cao petroleum toàn cây Hiệusuấttrunghòa gốctựdo 95,86% 57,86% 43,32% 47,54% 8,31% 11,65% 10,85% Trong các loại cao chiết, cao ethanol rễ có hiệu suất trung hòa gốc tự do DPPH cao nhất (57,86%),dođótiếnhànhxácđịnhEC50 củacao ethanol rễ (tại các nồng độ 2mg/ml, 1mg/ml, 0,5mg/ml, 0,25mg/ml, 0,125mg/ml, 0,063mg/ml và 0mg/ml) và vitamin C làm đối chứng dương (tại các nồng độ 0,25mg/ml, 0,125mg/ml, 0,063mg/ml, 0,031mg/ml và 0,016mg/ml). Khả năngtrunghòagốc tựdoDPPHcủacaoethanol rễvàvitaminCtạicácnồngđộkhácnhauđược thểhiệnởHình2. Hình 2. ĐồthịbiểudiễnkhảnănglàmmấtmàuDPPHcủacaoethanolrễvàvitaminCởcácnồngđộ Giá trịEC50 củacaoethanol rễđượctính là 1,590±0,091mg/ml, của vitamin C là 80,600±0,001mg/ml.Vớigiá trịEC50 này, có thể thấy hoạt tính kháng oxy hóa của cao chiết rễ ethanolkháthấp,thấphơnkhoảng19,7lầnsovới vitamin C. Trong một nghiên cứu gần đây của YuevàKang(2011),khitiếnhànhkhảosáthoạt tính kháng oxy hóa của amentoflavone (AF), phân đoạn ethyl acetate (STEA) và phân đoạn acid(STAE)táchtừS. tamariscina bằngphương pháp trung hòa gốc tự doDPPH, ATBS và thử năng lực khử FRAP cũng đã kết luận cả AF, STEAvàSTAEđềukhôngcókhảnăngtrunghòa gốctựdotrongphảnứngDPPH.BêncạnhđóAF 10 SCIENCE AND TECHNOLOGY DEVELOPMENT JOURNAL- NATURAL SCIENCES, VOL 2, ISSUE 2, 2018 và STEA trong thí nghiệm FRAP cũng thể hiện năng lực khử sắt rất yếu [23]. Ethanol là dung môicóđộphâncựclớn,hòa tanđượcđasố hợp chất,dođócaoethanol rễcâyS. tamariscina có thể chứa những hợp chất có trong phân đoạn STEA, do đó kết quả của hai thí nghiệm tương đối trùng khớp. Như vậy, cao ethanol rễ S. tamariscina ítcótiềmnăngkhángoxyhóa. Khả năng chống biến tính protein của cao chiếtcâySelaginella tamariscina Sự biến tính protein là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm. Phenylbutazone,salicylicacid,flufenamicacidcó tácdụngvớisựbiếntínhproteindonhiệttùyvào nồng độ sử dụng. Do vậy, trong việc khảo sát tiềm năng kháng viêm của một chất, khả năng chốngbiếntínhproteinlàmộthoạttínhcũngcần đượcquantâm[16]. Thí nghiệm tiến hành với các dãy nồng độ khácnhauởcácloạicaochiếttùytheokhảnăng chống biến tính protein để xác định giá trị IC50. Thí nghiệmchỉ thu được kết quả tốtnhất ở bốn loại cao: petroleum ether rễ, petroleum ether lá, petroleum ether toàn cây, và ethanol lá. Còn lại haicaoethanolrễvàethanoltoàncâydoởnồng độkhácao (từ0,125mg/mlđến2,5mg/ml),phần trăm chống biến tính protein vẫn thấp (gần như tương đương nhau giữa các nồng độ, không có biểuhiệntănghoặcgiảm),phầntrămchốngbiến tính albumin của cao ethanol rễ ở nồng độ 1,5mg/mllà28,245±2,775%,vớicaoethanoltoàn câyởnồngđộ1,5mg/ml là 33,758±0,525%, nên có thể kết luận hai loại cao này có khả năng chốngbiếntínhproteinthấp. Trong thí nghiệm này, dichlofenac được sử dụng làm đối chứng dương. Dichlofenac là một loạithuốcNSAIDphổbiếntrongcácđiềutrịliên quan đến kháng viêm. Một viên thuốc dichlofenac thương mại có khối lượng 223mg, trongđólượngdichlofenacthựclà75mg(cònlại làtádược).Thínghiệmtiếnhànhxácđịnhgiátrị IC50 củahợpchấtđểchứngminhphươngphápthí nghiệmổnđịnhvàhoạtđộngcóhiệuquả. Giá trịIC50 củadichlofenacđượcxácđịnhlà 0,082±0,014mg/ml, cao petroleum ether rễ là 0,182±0,012mg/ml,củacaopetroleumetherlálà 0,473±0,083mg/ml, cao petroleum ether toàn cây là 0,099±0,005mg/ml và của cao ethanol lá là 1,583±0,033mg/ml (Hình 3). Hình 3. BiểuđồthểhiệnIC50 ứcchếbiếntínhalbumincủa cácloạicaochiếtvàdiclfenac Ghichú:RE:Caopetroleumetherrễ;LE:Caopetroleumether lá; ME: Cao petroleum ether toàn cây, LA: Cao ethanol lá Giá trị IC50 của cao chiết petroleum ether toàn câyvàpetroleumetherrễđềukháthấp(dưới 0,2mg/ml). Trong đó, cao chiết petroleum ether toàn cây có giá trị IC50 gần bằng với IC50 của dichlofenac,chỉcaohơnIC50 củadichlofenac1,2 lần.Tiếpđến là caopetroleum lá có giá trị IC50 vàokhoảng trungbình.Caoethanol lá cógiá trị IC50 caohơnhẳnbaloạicaocònlại.Nhưvậy,các cao chiết bằng petroleum ether có khả năng ức chếbiếntínhalbumintốthơnhẳncaochiếtbằng ethanol.Điều này trùngkhớpvớimột số nghiên cứukhácvềkhángviêmbằngphươngpháptương tự. Vivekvàcộngsự(2015)[16]khinghiêncứu hoạt tính kháng viêm của cao chiết bằng nhiều loại dungmôi của câyCassia kleinii (petroleum ether,chloroform,ethanolvànước)đãđưarakết luậncaochiếtbằngpetroleumethercókhảnăng chống biến tính protein tốt nhất, với phần trăm chống biến tính albumin của cao gần bằng với dichlofenac ở cùng nồng độ. Cao chiết bằng petroleumethercủacâynàychứacácthànhphần như chất béo, dầu, phytosterol, oxanthrone và triterpene.Trongđó,phytosterolvà triterpeneđã được chứngminh là có thể ngăn chặn quá trình viêm [1, 4]. Wong và cộng sự (2015) [18] khi so sánh khả năng ức chế biến tính albumin của các cao chiết cây Musa sapientum bằng các dung môi TẠPCHÍPHÁTTRIỂNKHOAHỌC&CÔNGNGHỆ: CHUYÊNSANKHOAHỌCTỰNHIÊN,TẬP2,SỐ2,2018 11 khácnhaucũngnhậnthấycaochiếtbằnghexane cóhoạttínhcaohơncáccaochiếtbằngdungmôi phân cực và phân cực trung bình. Các hợp chất trong cao chiết bằng hexane có khả năng chống biếntínhproteinvàkhángviêmlàcácchấtkhông phâncực.Điềunàychothấycáchợpchấtkhông phân cực có vai trò gắn vào albumin và bảo vệ albuminkhôngbịbiến tínhbởinhiệt.Một trong những hợp chất đó đã được xác định là triglycerides,đãđượcchứngminhlàcókhảnăng kháng viêm [13]. Williamsvàcộng sự [17]đãxácđịnhđược trên BSA (bovine serum albumin) có vùng giàu tyrosine, lysinevà threonineđóngvai trònhưvị trígắncác nhân tốkhángviêm.Khixemxétcơ chế chống biến tính protein của các hợp chất khôngphâncực,ôngcho rằngchúngcó thểbảo vệ BSA không bị biến tính bởi nhiệt theo cách này. Như vậy, cao chiết petroleum ether của S. tamariscina cóthểchứacáchợpchấtkhôngphân cựccókhảnăngứcchếbiếntínhalbuminnhưcác nghiên cứu trên. Trong đó, rễ có hoạt tính cao hơnlá,điềunàycũngphùhợpvớicácthínghiệm khángkhuẩnvàkhángoxyhóa.Cóthểthấyhoạt tính của cao chiết toàn cây gần bằng với chất chuẩn làdichlofenacchứng tỏS. tamariscina rất có tiềmnăng trongviệc hỗ trợđiều trị cácbệnh vềviêm. Địnhtínhmộtsốnhómhợpchấtthứcấpchính cótrongcaochiếtSelaginella tamariscina DựavàoBảng3,cóthểthấyhầuhếtcácbộ phậncâyS. tamariscina đềucóchứacáchợpchất thứcấpnhưphenol(quinone,coumarine,tannin) cóở toàncây (nhưngkhôngxuấthiện trongcao petroleum ether); alkaloid có ở rễ; flavonoid ở toàn cây (rễ có hầu hết các chất trong nhóm flavonoid; flavone, isoflavone, isoflavanone, flavanol, chalcone, leucoanthocyanin, aurone, chalconcó thểcóở lá;caoethercủa rễchỉphát hiệnisoflavone,isoflavanone,aurone);steroidchỉ cóở rễ (trongcảcaochiếtethanol và petroleum ether);lactonevòng5ởtoàncâyvàglycosidecó ở toàn cây trong cả hai loại cao. Cây S. tamariscina không có saponin. Bảng3.Kếtquảthínghiệmđịnhtínhmộtsốnhómhợpchấtchính Nhómhợpchất Thuốcthử/nhómchất địnhtính Ethanol Ether Rễ Lá Toàn cây Rễ Lá Toàn cây Phenol FeCl3 + + + - - - Bortrager + + + - - - Tanin + + + - - - Alkaloid Wagner + - + - - - Flavonoid H2SO4 đđ + + + + - - 1% NaOH/et + + + - - - 2% AlCl3/et - - - - - - Chì acetate + + + + - + Wilstatter (phảnứng cyanidin) Mg + + + - - - Zn + + + - - - Terpennoid- Steroid Rosenheim - - - - - - Salkowski + - - + - - Saponin - - - - - - Lactone vòng 5 Baljet + + + - - - Glycoside Molisch + + + + + + Trim-Hill(thuốcthửiridoid aglycone) - - - - - - Đa số các nghiên cứu về hợp chất tự nhiên trong S. tamariscina đềuliênquanđếnflavonoid. Nhiều loại flavonoidmớiđượcpháthiệnvà tách chiết từS. tamariscina chứng tỏ câychứanhiều cáchợpchấtnhómnày[15].Điềunàytươngthích vớikếtquảđịnhtínhtrên. 12 SCIENCE AND TECHNOLOGY DEVELOPMENT JOURNAL- NATURAL SCIENCES, VOL 2, ISSUE 2, 2018 4 KẾTLUẬN Xétvề tổngthể,câySelaginella tamariscina có chứa hầu hết các hợp chất thứ cấp như phenolic, alkaloid, flavonoid, steroid, glycoside, lactone. Tuy nhiên steroid và alkaloid chỉ phát hiệnởrễmàkhôngpháthiệnđượcởlá. Thôngquacácthínghiệmkhảosáthoạttính, cây Selaginella tamariscina đãđượcchứngminh làcókhảnăngkhángkhuẩn,khángoxyhóathấp vàkhảnăngchốngbiếntínhproteintốt.Trongđó, cao ethanol các bộ phận của cây có khả năng kháng cao hơn đối với các chủng vi khuẩn Bacillus subtillis, Salmolnella typhi và Staphylococcus aureus,trongđókhángmạnhnhất đốivớichủngB. subtillis.Rễcóhoạt tínhkháng khuẩncaohơnlávàtoàncâyởhầuhếtcácchủng khuẩn. Đối với hoạt tính kháng oxy hóa, cao ethanol rễ có khả năng kháng oxy hóa cao nhất, tuynhiêngiátrịEC50 bắtgốctựdoDPPHcủacao ethanolrễcaogấp19,7 lầnsovớivitaminC.Về hoạt tính chống biến tính albumin, nhóm đã xác địnhđượcgiátrịIC50 củabốnloạicao(baloạicao petroleum ether và cao ethanol lá), trong đó cao petroleumethertoàncâychokếtquảtốtnhấtvới IC50 = 99±5µg/ml, chỉ caohơnđốichứngdương là dichlofenac 1,2 lần. Điều này chứng tỏ S. tamariscina có tiềmnănglớntrongviệc sửdụng đểhỗtrợđiềutrịcácbệnhvềviêmdohoạttínhức chế biến tính albumin thể hiện hoạt tính kháng viêmcủacácloạicaochiết. TÀILIỆUTHAMKHẢO [1]T. Akihisa, K. Yasukawa, H. Oinuma, Y. Kasahara, S. Yamanouchi, M. Takido, K. Kumaki, and T. Tamura, “Triterpene alcohols from the flowers of compositae and their anti-inflammatory effects”, Phytochemistry, vol. 43, no. 6, pp. 1255–1260, 1996. [2]A.W. Bauer, W.M.M. Kirby, J.C. Sherris, M. Turck, "Antibiotic susceptibility testing by a standardized single disk method", American Journal of Clinical Pathology, vol. 45, no. 4, pp. 493–499, 1966. [3]BộKhoahọcvàCôngnghệ,“PhầnII.Thựcvật”,Sáchđỏ ViệtNam,NhàxuấtbảnKhoahọcTựnhiênvàCôngnghệ, ViệtNam,2007. [4]L.L. Gao, S.L. Yin, Z.L. Li, Y. Sha, Y.H. Pei, G. Shi, Y.K. Jing, H.M. Hua, “Three novel sterols isolated from Selaginella tamariscina with antiproliferative activity in Leukemia cells”,Planta Medica, vol. 73, pp. 1112–1115, 2007. [5]H.H. Phạm, Cây cỏ Việt Nam, quyển 1, NXB Trẻ, Việt Nam, 1999, pp. 26. [6] J.H.Hwang,H.Choi,E.R.Woo,D.G.Lee,“Antibacterial effect of amentoflavone and its synergistic effect with antibiotics”, J. Microbiol. Biotechnol, vol. 23, no. 7, pp. 953–958, 2013. [7]S.V. Jovanovic, M.G. Simic, “Antioxidants in nutrition”, Annals of the New York Academy of Sciences, vol. 899, pp. 326–334, 2000. [8]A.O. Lavinsky, P.C. Magalhddess, R.G. Asvila, M.M. Diniz, T.C. Souza, “Partitioning between primary and secondary metabolism of carbon allocated to roots in our maze genotypes under water deficit and its effects on productivity”,The Crop Journal, vol. 3, pp. 379–386, 2015. [9] J.Y. Lee, Y.J. Choi, E.R. Woo, D.G. Lee, “Antibacterial and synergistic activity of isocryptomerin isolated from Selaginella tamariscina”,J. Microbiol. Biotechnol., vol. 19, no. 2, pp. 204–207, 2009. [10] T.L. Đỗ, Những cây thuốc và vị thuốcViệt Nam,Nhà xuấtbản Yhọc,2004. [11] P. Molyneux, “The use of the stable free radical diphenylpicrylhydrazyl (DPPH) for estimating antioxidant activity”, Songklanakarin J. Sci. Technol, vol. 26, no. 2, pp. 211–219, 2004. [12] K.P.P. Nguyễn, Phương pháp cô lập hợp chất hữu cơ, NhàxuấtbảnĐạihọcQuốcgiaTP.HồChíMinh,2007. [13] J.Ren,J.L.Shi,C.C.Han,Z.Q.Liu,J.Y.Guo,“Isolation and biological activity of triglycerides of the fermented mushroom of CoprinusComatus”,BioMed Central, vol. 12, no. 52, 2012. [14] A.D. Setyawan, “Review: Recent status of Selaginella (Selaginellaceae) research in Nusantara”, Biodiversitas, vol. 12, no. 2, pp. 112–124, 2011a. [15] A.D. Setyawan, “Natural products from Genus Selaginella (Selaginellaceae)”, Nusantara Bioscience, vol. 3, pp. 44–58, 2011b. [16] D. Vivek, M. Mathew, D.A. Sarala, B. Vatakkeel, S.T.K. Mohammed, S.P.N. Kumar, K. Sreerạ, “In vitro anti- inflammatory activity of Cassia kleinii”, Journal of Chemical and Pharmaceutical Research, vol. 7, no. 12, pp. 145–149, 2015. [17] L. Williams, A. O’Connar, L. Latore, O. Dennis, S. Ringer, J. Whittaker, J. Conrad, B. Vogler, H. Rosner, W.Kraus,“Thein vitro anti-denaturation effects induced by natural products and non-steroidal compounds in heat treated (Immunogenic) bovine serum albumin is proposed as a screening assay for the detection of anti- inflammatory compounds, without the use of animals, in the early stages of the drug discovery process”, West Indian Med J, vol. 57, no. 4, pp. 327–331, 2008. [18] T.M. Wong, M. Robinson, S. Hibbert, and L.A.D. Williams, “Isolation of anti-inflammatory compounds from Musa sapientum (Banana) leaf extracts using the TẠPCHÍPHÁTTRIỂNKHOAHỌC&CÔNGNGHỆ: CHUYÊNSANKHOAHỌCTỰNHIÊN,TẬP2,SỐ2,2018 13 anti-denaturationofbovineserumalbumin(BSA)assay”, Research Signpost, vol. 37/661, no.2, pp. 33–47, 2015. [19] C.Yang,Y.Shao,K.Li,W.Xia,“Bioactiveselaginellins from Selaginella tamariscina (Beauv.)Spring.”,Beilstein J. Org. Chem, vol. 8, pp. 1884–1889, 2012. [20] J.S. Yang, C.W. Lin, C.H. Hsin, M.J. Hsieh, Y.C. Chang, “Selaginella tamariscina Attenuates Metastasis via Akt Pathways inOralCancerCells”,PLoS ONE, vol. 8, no. 6, 2013. [21] J.W. Yang, Y.R. Pokharel, M.R. Kim, E.R. Woo, H.K. Choi, K.W. Kang, “Inhibition of inducible nitric oxide synthase by sumaflavone isolated from Selaginella tamariscina.”,J. Ethnopharmacol., vol. 105, no. 1-2, pp. 107–113, 2006. [22] G.Yen,P.Duh,“AntioxidativePropertiesofmethanolic extracts from peanuthulls”,Journal of the American Oil Chemists’Society, vol. 70, no. 4, pp. 383–386, 1993. [23] S.M. Yue, W.Y. Kang, “Lowering blood lipid and hepatoprotective activity of amentoflavone from Selaginella tamariscina in vivo”, Journal of Medicinal Plants Research, vol. 5, no. 14, pp. 3007–3014, 2011. Biological activities of spike moss Selaginella tamariscina (Beauv.) Spring. collected from Co Thach, Binh Thuan Do Ngoc Bao Tran1, Le Thi My Tien1, Dinh Minh Hiep1, Quach Ngo Diem Phuong1,* 1University of Science, VNUHCM *Corresponding author: qndphuong@hcmus.edu.vn Received: 10-04-2017; Accepted: 17-6-2018; Published: 30-8-2018 Abstract—In Vietnam, Selaginella tamariscina (Beauv.) Spring. has been used as a traditional medicine for osteoarthritis, haemorrhage, hepatitis, burn, However, Selaginella tamariscina is less studied than in other countries. Therefore, this research focuses on study some bioactivities (such as antioxidative, antibacterial activities, and inhibition of albumin denaturation) and preliminary phytochemical screening of six extracts (ethanol extracts of root, leaf, whole plant, petroleum extracts of root, leaf, whole plant) of S. tamariscina collect from Co Thach, Binh Thuan Province. The preliminary phytochemical screening results show that Selaginella tamariscina extracts have most of secondary metabolite groups such as phenolics, alkaloids, flavonoids, steroids, and lactone. The antibacterial activity of the ethanol extract of root is higher than that of other extracts. Moreover, the ethanol extract of root also has the highest reducing ability and free radical scavenging activity, with EC50 = 1.590 ± 0.091mg/ml. In the anti-denaturation of albumin test, the petroleum ether extract of whole plant has the lowest IC50 at 99 ± 5µg/ml. Index Terms—Spike moss, Selaginella tamariscina, antibacterial, antioxidative, anti-denaturation of protein

Các file đính kèm theo tài liệu này:

khao_sat_mot_so_hoat_tinh_sinh_hoc_cua_cay_quyen_ba_truong_s.pdf