Khóa luận Cải cách ngân hàng thương mại Việt Nam: thực trạng giải pháp

®Æt ra lµ ph¶i x©y dùng ®­îc m« h×nh C«ng ty mua b¸n nî phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ viÖc xö lý nî cña c¸c DNNN ph¶i g¾n víi viÖc c¬ cÊu l¹i c¸c kho¶n nî ®äng cña hÖ thèng NHTM. Thêi gian qua, Côc tµi chÝnh doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®Ò ¸n C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN vµ hiÖn ®ang hoµn chØnh ®Ó tr×nh ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, ®Ó ®Ò ¸n nµy ®i vµo thùc tÕ cuéc sèng vµ kh«ng lÆp l¹i tr­êng hîp C«ng ty mua b¸n nî cña NHNN th× cÇn ph¶i lµm râ, bæ sung vµ söa ®æi mét sè ®iÓm c¬ b¶n: VÒ môc tiªu thµnh lËp C«ng ty Dùa trªn ®Æc ®iÓm t×nh tr¹ng nî qu¸ h¹n cña n­íc ta, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh môc tiªu cña C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN lµ lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c DNNN vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh lµnh m¹nh ho¸ ho¹t ®éng cña hÖ thèng NHTM. VÒ m« h×nh ho¹t ®éng Qua nghiªn cøu kinh nghiÖm n­íc ngoµi, trªn c¬ së ®iÒu kiÖn ViÖt Nam th× m« h×nh phï hîp ®Ó xö lý hiÖu qu¶ nî tån ®äng cña hÖ thèng NHTM còng nh­ cña c¸c DNNN lµ thµnh lËp C«ng ty mua b¸n nî cña ChÝnh phñ, ho¹t ®éng kh«ng v× môc ®Ých sinh lêi vµ uû quyÒn qu¶n lý cho Bé Tµi chÝnh v×: + Bé Tµi chÝnh lµ c¬ quan ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u ®èi víi vèn vµ tµi s¶n cña Nhµ n­íc t¹i c¸c DNNN; + Bé Tµi chÝnh lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ tµi chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng cña hÖ thèng NHTM. + Nguån vèn ho¹t ®éng cña C«ng ty mua b¸n nî lµ do NSNN cÊp. Tuy nhiªn, do NSNN cßn h¹n hÑp, mét phÇn vèn h×nh thµnh tõ vèn vay tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nªn ho¹t ®éng cña c«ng ty cÇn ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c b¶o toµn vèn. VÒ m«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña c«ng ty mua b¸n nî §Ó cã thÓ sím ®­a C«ng ty mua b¸n nî vµo ho¹t ®éng, ChÝnh phñ cÇn nhanh chãng chØ ®¹o Uû ban th­êng vô Quèc héi ban hµnh mét Ph¸p lÖnh vÒ C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña c¸c DNNN (sau mét thêi gian ho¹t ®éng sÏ ban hµnh thµnh LuËt). Theo ®ã, C«ng ty mua b¸n nî ®­îc trao mét sè quyÒn h¹n ®Æc biÖt nh­ quyÒn mua, b¸n, qu¶n lý tµi s¶n, quyÕt ®Þnh gi¸ mua, gi¸ b¸n, mua nh÷ng tµi s¶n ch­a hoµn thiÖn vÒ thñ tôc ®Ó b¸n vµ hîp thøc ho¸ quyÒn së h÷u ®èi víi nh÷ng tµi s¶n ®ã. Tuy nhiªn, viÖc trao quyÒn h¹n cho c«ng ty còng ph¶i cã ph¹m vi, giíi h¹n nhÊt ®Þnh. Nh÷ng quyÒn h¹n ®Æc biÖt cña c«ng ty mua b¸n nî võa ph¶i ®¶m b¶o cho c«ng ty xö lý nî mét c¸ch hiÖu qu¶, kh«ng ®Ó thÊt tho¸t vèn vµ tµi s¶n, võa duy tr× ®­îc sù kiÓm so¸t cña c¬ quan chøc n¨ng ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña c«ng ty. V× vËy, x©y dùng mét khu«n khæ ph¸p lý râ rµng, phï hîp trong khu«n khæ ph¸p luËt hiÖn hµnh, ®¶m b¶o ho¹t ®éng hiÖu qu¶ lµ c«ng viÖc quan träng vµ khã kh¨n nhÊt trong viÖc chuÈn bÞ cho sù ra ®êi cña C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN. VÒ chøc n¨ng vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña c«ng ty Chøc n¨ng ho¹t ®éng: Xö lý nî cña c¸c DNNN t¹i c¸c NHTM lµ mét c«ng viÖc rÊt phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i nhanh, døt ®iÓm vµ cã thêi h¹n. V× vËy, víi m« h×nh lµ tæ chøc tµi chÝnh ®Æc biÖt cña Nhµ n­íc ho¹t ®éng kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn, ChÝnh phñ cÇn tËp trung ho¹t ®éng cña c«ng ty vµo chøc n¨ng chÝnh lµ xö lý nî qu¸ h¹n vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN. MÆt kh¸c, còng cÇn x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh dÞch vô cña c«ng ty lµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn l©u dµi khi c«ng ty ®· hoµn thµnh nhiÖm vô xö lý nî cña m×nh. Trong thêi gian tr­íc m¾t, c¸c ho¹t ®éng chÝnh cña c«ng ty còng ph¶i nh»m phôc vô cho chøc n¨ng chÝnh lµ xö lý nî, trong ®ã ®Þnh gi¸ lµ mét kh©u rÊt quan träng trong ho¹t ®éng cña c«ng ty. Dùa trªn c¬ së ph©n lo¹i nî vµ ®¸nh gi¸ rñi ro, c«ng ty cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p xö lý phï hîp ®èi víi tõng lo¹i nî nh­ sau: + §èi víi c¸c kho¶n nî cã tµi s¶n ®¶m b¶o: C«ng ty ph¶i mua kho¶n nî vµ tµi s¶n ®¶m b¶o, tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ tr­íc khi b¸n. + §èi víi c¸c kho¶n nî kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o: C«ng ty cã thÓ tiÕn hµnh xö lý theo hai h­íng: nhËn uû th¸c cña chñ nî (NHTM); NHTM ph¶i chÊp nhËn b¸n kho¶n nî cho c«ng ty víi gi¸ thÊp h¬n nhiÒu so víi gi¸ trÞ ban ®Çu cña kho¶n nî. VÒ ph¹m vi ho¹t ®éng: HiÖn nay, mét sè NHTM ®· h×nh thµnh c«ng ty mua b¸n nî cña m×nh. V× vËy, ®Ó viÖc xö lý nî ®­îc ®ång bé trong ph¹m vi nÒn kinh tÕ th× C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN nªn xö lý c¸c kho¶n nî khã ®ßi cña NHTM cho DNNN vay mµ c¸c c«ng ty mua b¸n nî cña c¸c NHTM kh«ng cã kh¶ n¨ng xö lý. VÒ nguån vèn Xö lý nî tån ®äng cña c¸c DNNN ®ßi hái ph¶i cã nguån tµi chÝnh lín vµ tËp trung. Tuy nhiªn, do ®iÒu kiÖn Ng©n s¸ch cßn h¹n hÑp, theo kinh nghiÖm cña Trung Quèc, th× C«ng ty mua b¸n nî cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu thêi h¹n 5-10 n¨m, cã b¶o ®¶m cña ChÝnh phñ vµ dïng tr¸i phiÕu mua l¹i kho¶n nî qu¸ h¹n mµ NHTM cho c¸c DNNN vay, ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n cho DNNN vay theo chØ ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ c¸c kho¶n cho vay kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o. ViÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ gi¶m rñi ro trong ho¹t ®éng cña c«ng ty mua b¸n nî, kh«ng g©y c¨ng th¼ng ngay cho NSNN vµ nhanh chãng lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c NHTM. VÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN ho¹t ®éng nh»m môc ®Ých lµnh m¹nh hãa t×nh h×nh tµi chÝnh, thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c¬ cÊu l¹i NHTM vµ DNNN. V× vËy, thêi gian ho¹t ®éng cña C«ng ty víi t­ c¸ch lµ mét tæ chøc tµi chÝnh ®Æc biÖt cña Nhµ n­íc g¾n liÒn víi tiÕn tr×nh c¬ cÊu l¹i hÖ thèng NHTM vµ DNNN. C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN nªn ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ mét tæ chøc tµi chÝnh ®Æc biÖt cña Nhµ n­íc trong vßng 5 n¨m. Sau ®ã, c«ng ty sÏ chuyÓn h­íng ho¹t ®éng sang h×nh thøc DNNN ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc c«ng ty cæ phÇn do Nhµ n­íc n¾m cæ phÇn chi phèi vµ tiÕn hµnh mét sè ho¹t ®éng kinh doanh nh­: ®Þnh gi¸ tµi s¶n vµ doanh nghiÖp, dÞch vô ®ßi nî, m«i giíi mua b¸n nî… Xö lý nî lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n, phøc t¹p ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ viÖc xö lý nî tËp trung vµo c¸c NHTM quèc doanh vµ DNNN. ChÝnh v× vËy, viÖc hoµn thiÖn m« h×nh c«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña c¸c DNNN cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi tiÕn tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng NHTM ViÖt Nam. 1.3. H×nh thµnh thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n ®Ó gi¶i quyÕt c¸c kho¶n nî ®äng cã tµi s¶n ®¶m b¶o ViÖc nhËn tµi s¶n ®¶m b¶o lµ bÊt ®éng s¶n lµ nghiÖp vô kinh doanh rÊt phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c NHTM ViÖt Nam. Tuy nhiªn, khi kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî vµ ng©n hµng ph¶i b¸n c¸c tµi s¶n ®ã ®Ó thu håi nî th× l¹i ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n, chñ yÕu lµ khã kh¨n vÒ hå s¬ ph¸p lý cña tµi s¶n. HÇu hÕt c¸c tµi s¶n b¶o ®¶m lµ gi¸ trÞ QSD§ hay tµi s¶n cã liªn quan ®Õn ®Êt ®Òu kh«ng cã giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông hay quyÒn së h÷u. MÆt kh¸c, ViÖt Nam ch­a cã mét ®Þnh chÕ hîp ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n. V× vËy, viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n lµ vÊn ®Ò quan träng vµ cã ý nghÜa thiÕt thùc ®èi víi viÖc xö lý c¸c kho¶n nî khã ®ßi cña ng©n hµng. ChÝnh phñ cÇn nhanh chãng xóc tiÕn viÖc thµnh lËp mét thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n ho¹t ®éng víi quy m« lín vµ ®­îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng theo dâi, qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ h¹n chÕ rñi ro cho c¸c nhµ ®Çu t­ nãi chung vµ c¸c ng©n hµng nãi riªng. NÕu kh«ng cã mét thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n nh­ vËy th× viÖc xö lý c¸c kho¶n nî tån ®äng cña c¸c ng©n hµng sÏ rÊt khã thùc hiÖn. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, tr­íc hÕt ChÝnh phñ ph¶i nhanh chãng tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p sau: - ChØ ®¹o viÖc cÊp giÊy chøng nhËn QSD§ cho tÊt c¶ nh÷ng ng­êi d©n, doanh nghiÖp ®ang sö dông ®Êt hoÆc tµi s¶n liªn quan ®Õn ®Êt ®Ó gióp c¸c NHTM hoµn thiÖn hå s¬ ph¸p lý cho c¸c tµi s¶n ®¶m b¶o lµ bÊt ®éng s¶n. - H×nh thµnh mét c¬ quan t­ vÊn vÒ ®Þnh gi¸ bÊt ®éng s¶n v× trªn thùc tÕ viÖc ®Þnh gi¸ khëi ®iÓm nhµ ë, gi¸ chuyÓn QSD§ hoÆc gi¸ b¸n qu¸ cao so víi gi¸ thÞ tr­êng nªn ng­êi mua kh«ng thÓ mua ®­îc, do ®ã ng©n hµng kh«ng thÓ ph¸t m¹i ®­îc. - Nhµ n­íc cÇn tiÕn hµnh xem xÐt viÖc quy ®Þnh vÒ ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ QSD§ khi thÕ chÊp vay vèn cña c¸c NHTM theo gi¸ Nhµ n­íc hoÆc chÝnh quyÒn tØnh, thµnh phè quy ®Þnh. - ChÝnh phñ cÇn ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cho phÐp ng­êi nhËn thÕ chÊp ®­îc toµn quyÒn xö lý tµi s¶n thÕ chÊp theo tho¶ thuËn ban ®Çu khi cho bªn thÕ chÊp vay vèn. 1.4. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, thanh tra gi¸m s¸t cña Nhµ n­íc, phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c Bé, ngµnh h÷u quan ®Ó gi¶i quyÕt døt ®iÓm nî tån ®äng C«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc, thanh tra, gi¸m s¸t vµ sù phèi hîp cña c¸c Bé ngµnh h÷u quan ®ãng vai trß rÊt quan träng vµo th¾ng lîi cña c«ng cuéc c¶i c¸ch hÖ thèng NHTM ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ ®èi víi viÖc xö lý nî tån ®äng. Do ®ã, trong thêi gian tíi ®©y, NHNN cÇn t¨ng c­êng vµ chÊn chØnh l¹i c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c NHTM ®Ó kÞp thêi cã kÕ ho¹ch chØ ®¹o phï hîp. Tuy nhiªn, viÖc xö lý nî cña c¸c ng©n hµng sÏ kh«ng thÓ tiÕn hµnh su«n sÎ nÕu kh«ng ®­îc sù trî gióp cña c¸c Bé, ngµnh h÷u quan. §iÒu nµy ®· ®­îc chøng minh qua thùc tÕ c¶i c¸ch 5 n¨m qua. §ång thêi ®iÒu nµy còng kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i cã sù phèi hîp ho¹t ®éng cña mäi ngµnh liªn quan vµ kh«ng thÓ coi viÖc c¶i c¸ch nãi chung vµ xö lý nî nãi riªng lµ tr¸ch nhiÖm cña riªng c¸c NHTM. Cô thÓ: §èi víi c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t cña NHNN - Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó ®­a ra ®Ò c­¬ng thanh tra phï hîp víi ho¹t ®éng vµ néi dung c¶i c¸ch t¹i tõng khèi ng©n hµng (NHTM quèc doanh, NHTM cæ phÇn). Thanh tra ng©n hµng cÇn chän ®iÓm, diÖn thanh tra trong tõng n¨m cã träng ®iÓm, träng t©m theo tõng ng©n hµng chuyªn doanh cô thÓ. Tr­íc c¸c ®ît thanh tra ®èi víi tõng lo¹i h×nh NHTM chuyªn doanh, cÇn tæ chøc c¸c líp tËp huÊn nghiÖp vô thanh tra ®èi víi tõng lÜnh vùc chuyªn s©u theo ®Æc thï ho¹t ®éng vµ tèc ®é c¶i c¸ch t¹i c¸c ng©n hµng ®Ó c¸c ®oµn thanh tra cña Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng triÓn khai ®óng, s¸t víi yªu cÇu chØ ®¹o cña Thanh tra NHNN, ®¶m b¶o cã ®­îc nhËn ®Þnh ®óng ®¾n vÒ t×nh h×nh c¶i c¸ch t¹i mçi ng©n hµng. - Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn sím ban hµnh c¸c quy chÕ cô thÓ ®Ó chuÈn ho¸ c¸c v¨n b¶n, quy tr×nh thñ tôc thanh tra, kiÓm tra ®èi víi c¸c NHTM ®Ó c«ng t¸c nghiÖp vô thanh tra ng©n hµng ngµy cµng ®­îc cñng cè vµ n©ng cao c¶ vÒ chÊt vµ l­îng, ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®óng thùc tiÔn ho¹t ®éng vµ tiÕn hµnh c¶i c¸ch t¹i c¸c ng©n hµng. - Ng©n hµng Nhµ n­íc cã thÓ thµnh lËp c¸c TiÓu ban gi¸m s¸t t¹i c¸c NHTM ®Ó cã thÓ th­êng xuyªn theo dâi vµ chÊn chØnh ho¹t ®éng c¶i c¸ch t¹i c¸c ng©n hµng nµy. §èi víi c«ng t¸c t¨ng c­êng sù phèi hîp cña c¸c Bé ngµnh h÷u quan. QuyÕt ®Þnh 149/2001/ Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh ngµy 5/10/2001 ®­îc coi lµ mét b­íc ngoÆt lín vÒ chÝnh s¸ch xö lý nî tån ®äng vµ lµ c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó c¸c NHTM ®Èy nhanh qu¸ tr×nh xö lý nî tån ®äng vµ thu håi vèn. Tuy nhiªn, quyÕt ®Þnh nµy míi chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn chø ch­a ph¶i lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó c¸c NHTM xö lý nî tån ®äng mét c¸ch hiÖu qu¶. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM th× c¸c c¬ quan Bé, ngang Bé, vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan cÇn sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n chØ ®¹o ®Ó h­íng dÉn cô thÓ néi dung QuyÕt ®Þnh 149. VÒ phÝa NHNN - Rµ so¸t c¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh cã liªn quan ®Õn viÖc xö lý nî tån ®äng vµ tham kh¶o thªm ý kiÕn cña c¸c NHTM ®Ó ban hµnh v¨n b¶n söa ®æi, bæ sung hoÆc thay thÕ b»ng v¨n b¶n míi cho phï hîp víi quyÕt ®Þnh 149. HiÖn nay, QuyÕt ®Þnh sè 488/00/Q§-NHNN5 ngµy 27/1/00 cña Thèng ®èc NHNN ®· cã nhiÒu ®iÓm bÊt cËp so víi thùc tiÔn vµ QuyÕt ®Þnh 149 nh­ trªn, g©y khã kh¨n cho c¸c NHTM trÝch lËp vµ sö dông quü dù phßng ®Ó xö lý rñi ro. Do ®ã, v¨n b¶n nµy cÇn ®­îc söa ®æi, bæ sung hoÆc thay míi b»ng v¨n b¶n kh¸c cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. - Ngoµi ra, Quy chÕ mua b¸n nî ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 149 ngµy 19/4/99 cña Thèng ®èc NHNN chØ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng mua b¸n nî mµ bªn b¸n lµ TCTD. Do ®ã, sau khi mua nî tõ c¸c TCTD, C«ng ty qu¶n lý nî vµ khai th¸c tµi s¶n cña c¸c NHTM kh«ng biÕt c¨n cø vµo v¨n b¶n ph¸p lý nµo ®Ó b¸n cho c¸c tæ chøc kinh tÕ hay c¸ nh©n kh¸c. V× vËy, NHNN cÇn ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn ho¹t ®éng mua b¸n nî gi÷a c«ng ty xö lý nî víi nhau vµ quan hÖ mua b¸n nî gi÷a c«ng ty xö lý nî vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n hoÆc ng­îc l¹i. VÒ phÝa Bé tµi chÝnh Sím ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ c¸c c¬ quan thuÕ ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ vµ c¸c nghÜa vô kh¸c ®èi víi Nhµ n­íc khi c¸c NHTM, c«ng ty xö lý nî cña c¸c NHTM b¸n c¸c tµi s¶n nî vay. ViÖc Bé Tµi chÝnh ban hµnh v¨n b¶n quyÕt ®Þnh cô thÓ c¸c NHTM, c«ng ty xö lý nî cña NHTM ®­îc miÔn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng khi b¸n tµi s¶n b¶o ®¶m tiÒn vay lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM ®Èy nhanh tiÕn ®é xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m tiÒn vay thu håi nî. VÒ phÝa Bé t­ ph¸p - CÇn ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn c¸c Phßng c«ng chøng ®Þa ph­¬ng chøng thùc ho¹t ®éng mua b¸n nh÷ng tµi s¶n mµ ng©n hµng ®­îc giao tõ c¸c vô ¸n. NhiÒu ho¹t ®éng mua b¸n nh÷ng tµi s¶n ®· kh«ng ®­îc mét sè c¬ quan C«ng chøng Nhµ n­íc c«ng nhËn v× cho r»ng tµi s¶n ch­a cã ®ñ giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u hoÆc sö dông hîp ph¸p. Do vËy, ng©n hµng kh«ng thÓ lµm ®­îc c¸c thñ tôc c«ng chøng ho¹t ®éng mua b¸n tµi s¶n b¶o ®¶m nãi trªn ®Ó b¸n tµi s¶n cho kh¸ch hµng thu håi nî. - Bé T­ ph¸p cÇn h­íng dÉn, chØ ®¹o, ®«n ®èc c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n bµn giao nhanh tµi s¶n b¶o ®¶m nî vay ®· ®­îc Toµ ¸n tuyªn giao cho NHTM ®Ó xö lý thu håi nî. VÒ phÝa Tæng côc ®Þa chÝnh vµ Bé x©y dùng Hai c¬ quan nµy ph¶i coi nh÷ng tµi s¶n b¶o ®¶m nî vay ch­a cã ®ñ giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u hoÆc sö dông hîp ph¸p lµ hËu qu¶ cña lÞch sö ®Ó l¹i ®Ó ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thñ tôc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u, sö dông ®èi víi ®Êt vµ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng hiÖn nay khi c¸c NHTM, c«ng ty xö lý nî cña c¸c NHTM b¸n tµi s¶n b¶o ®¶m nî vay lµ bÊt ®éng s¶n. 2. Gi¶i ph¸p vi m« 2.1. C¸c NHTM cÇn t¨ng c­êng nç lùc ®Ó ®Èy nhanh ho¹t ®éng c¶i c¸ch 2.1.1. Thùc hiÖn qu¶n lý rñi ro toµn diÖn, n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng ph©n tÝch kinh doanh, chÊt l­îng tÝn dông ®Ó gi¶m thiÓu tû lÖ nî qu¸ h¹n hiÖn t¹i, ng¨n ngõa nî míi ph¸t sinh 2.1.1.1. Thùc hiÖn qu¶n lý rñi ro toµn diÖn Nî khã ®ßi, nî xÊu lµ vÊn ®Ò næi cém trong hÖ thèng NHTM ViÖt Nam. MÆc dï ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó xö lý c¸c kho¶n nî nh­ng c¸c biÖn ph¸p ®ã chØ mang tÝnh t¹m thêi, kh«ng l©u dµi. MÆt kh¸c, mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ khi nî tån ®äng ®· vµ ®ang ®­îc gi¶i quyÕt, nî qu¸ h¹n míi l¹i ph¸t sinh vµ cã chiÒu h­íng ngµy mét t¨ng. V× vËy, c¸c NHTM ViÖt Nam cÇn ph¶i tiÕn hµnh qu¶n lý rñi ro toµn diÖn ®Ó n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh, gi¶m thiÓu rñi ro cho hÖ thèng NHTM trong vµ sau khi t¸i c¬ cÊu. Qu¶n lý rñi ro toµn diÖn lµ biÖn ph¸p l©u dµi vµ bÒn v÷ng cña qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i hÖ thèng NHTM ViÖt Nam. Tr­íc ®©y, c¸c NHTM th­êng tiÕn hµnh qu¶n lý rñi ro mét c¸ch t­¬ng ®èi ®éc lËp, ch¼ng h¹n rñi ro tÝn dông, rñi ro tû gi¸, rñi ro nh©n sù… Ngµy nay, thay v× qu¶n lý rñi ro mét c¸ch riªng rÏ, c¸c NHTM cÇn thùc hiÖn qu¶n lý rñi ro mét c¸ch hÖ thèng ®Ó cã thÓ nhËn thøc ®­îc tÊt c¶ c¸c rñi ro mµ ng©n hµng cã thÓ gÆp ph¶i vµ tõ ®ã cã ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa tèi ­u. Ngoµi ra, c¸c ng©n hµng cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý rñi ro, ng¨n ngõa nî míi ph¸t sinh: - Tr­íc m¾t, cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc Ban qu¶n lý rñi ro tÝn dông cña tõng NHTM theo nguyªn t¾c: ban qu¶n lý rñi ro ho¹t ®éng ®éc lËp víi c¸c ban kh¸c, chÞu sù ®iÒu hµnh trùc tiÕp cña H§QT vµ TG§. - X©y dùng vµ ban hµnh quy chÕ, ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña Ban qu¶n lý rñi ro tÝn dông, trong ®ã x¸c ®Þnh râ nhiÖm vô chøc n¨ng còng nh­ c¸c mèi quan hÖ ®iÒu hµnh, b¸o c¸o, trao ®æi vµ phèi hîp gi÷a c¸c Ban qu¶n lý rñi ro tÝn dông víi c¸c c¬ quan, phßng ban chøc n¨ng trong vµ ngoµi hÖ thèng. - X©y dùng hÖ thèng c¸c chuÈn mùc, c¸c quy tr×nh phßng ngõa vµ xö lý rñi ro; trong ®ã, ®Æc biÖt chó träng c¸c gi¶i ph¸p dù b¸o vµ phßng ngõa. - Trong thêi gian tíi, c¸c NHTM, ®Æc biÖt lµ c¸c NHTM quèc doanh cÇn xóc tiÕn thµnh lËp Ban qu¶n lý tµi s¶n Nî, tµi s¶n Cã. Ban qu¶n lý tµi s¶n Nî, tµi s¶n Cã cña c¸c NHTM ho¹t ®éng víi môc ®Ých x©y dùng nh÷ng chiÕn l­îc vµ thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng ®Ó ®Þnh d¹ng b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña ng©n hµng nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®Ò ra: tèi ®a ho¸ hîp ®ång Ýt nhÊt lµ æn ®Þnh møc thu nhËp tõ l·i hay chªnh lÖch gi÷a doanh thu l·i vµ chi phÝ l·i; tèi ®a hãa hoÆc Ýt nhÊt lµ b¶o vÖ gi¸ trÞ cña ng©n hµng ë mét møc ®é rñi ro hîp lý. Ho¹t ®éng qu¶n lý tµi s¶n Nî, tµi s¶n Cã gióp ng©n hµng chèng nh÷ng biÕn ®éng cña chu kú kinh doanh vµ søc Ðp mang tÝnh thêi vô cña nh÷ng kho¶n tiÒn vay vµ tiÒn göi cña ng©n hµng. Do ®ã, c¸c ng©n hµng ph¶i xem xÐt danh môc tµi s¶n Nî, tµi s¶n Cã nh­ mét thÓ thèng nhÊt, th­êng xuyªn theo dâi, n¾m b¾t diÔn biÕn cña tµi s¶n Nî, tµi s¶n Cã ®Ó kÞp thêi cã nh÷ng ®iÒu chØnh sao cho h¹n chÕ rñi ro ë møc thÊp nhÊt vµ lîi nhuËn ë møc cao nhÊt. 2.1.1.2. N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng ph©n tÝch kinh doanh L­êng tr­íc ®­îc rñi ro vµ th­êng xuyªn cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa, h¹n chÕ rñi ro lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt sèng cßn kh«ng chØ ®èi víi chÝnh b¶n th©n NHTM mµ cßn v× sù an toµn, æn ®Þnh cña c¶ hÖ thèng ng©n hµng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ. Bëi vËy, ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó phßng ngõa vµ h¹n chÕ c¸c rñi ro ®ã, tõ ®ã ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c¶i c¸ch ng©n hµng. §Ó n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh NHTM, c¸c ng©n hµng cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p sau: - VÒ mÆt tæ chøc, tõng NHTM nªn thµnh lËp phßng chuyªn tr¸ch thùc hiÖn c«ng t¸c ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng víi ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é cao. Phßng chøc n¨ng nµy ®Æt d­íi sù qu¶n lý trùc tiÕp cña H§QT, cã thÓ tiÕn hµnh ph©n tÝch th­êng xuyªn hoÆc ph©n tÝch ®Þnh kú ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng m×nh nh»m t¹o ra nguån th«ng tin ®· qua xö lý mét c¸ch nhanh, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c h¬n, tõ ®ã gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ng©n hµng cã ®­îc nh÷ng quyÕt ®Þnh tµi chÝnh ®óng ®¾n. - TËp trung ®Çu t­, n©ng cÊp hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña viÖc thu thËp, xö lý th«ng tin; thùc hiÖn nghiªm ngÆt chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh, thèng kª vµ c¸c b¸o c¸o kh¸c theo quy ®Þnh trong néi bé tõng NHTM. MÆt kh¸c, tõng NHTM cÇn rµ so¸t l¹i c¸c quy ®Þnh, quy chÕ, tiªu chÝ thèng kª, kÕ to¸n bÊt hîp lý ®ang c¶n trë viÖc øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tr×nh Thèng ®èc NHNN xem xÐt, söa ®æi. - CÇn øng dông tin häc vµo c«ng t¸c ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng. Ph©n tÝch lµ ho¹t ®éng kh¸ phøc t¹p, bao gåm hÖ thèng chØ tiªu rÊt réng, cã nh÷ng chØ tiªu tÝnh to¸n kh«ng ®¬n gi¶n. NhiÒu ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®ßi hái viÖc tÝnh to¸n rÊt cô thÓ. Sè liÖu ph©n tÝch ph¶i ®­îc cËp nhËt th­êng xuyªn vµ ph¶i ®­îc l­u gi÷ mét c¸ch cã hÖ thèng trong nhiÒu kú h¹ch to¸n. Bëi vËy, øng dông tin häc vµo c«ng t¸c ph©n tÝch nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c nµy lµ hÕt søc cÇn thiÕt. - N©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc cho c¸n bé qu¶n lý ng©n hµng vÒ c«ng t¸c ph©n tÝch vµ viÖc sö dông c¸c c«ng cô ph©n tÝch, ®ång thêi ph¶i th­êng xuyªn më c¸c líp båi d­ìng ng¾n ngµy vÒ kü n¨ng ph©n tÝch cho c¸n bé qu¶n lý trong hÖ thèng ng©n hµng, t¹o ra ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng cã n¨ng lùc ph©n tÝch, n¨ng lùc tæ chøc c«ng t¸c ph©n tÝch, c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh vµ ®iÒu hµnh trùc tiÕp c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, phôc vô tèt cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cña c¸c nhµ l·nh ®¹o. 2.1.1.3. N©ng cao chÊt l­îng tÝn dông N©ng cao chÊt l­îng tÝn dông lµ mét gi¶i ph¸p quan träng ®èi víi c«ng t¸c xö lý vµ ng¨n ngõa nî qu¸ h¹n, nî khã ®ßi ®èi víi hÖ thèng NHTM ViÖt Nam. ChÊt l­îng tÝn dông ®­îc n©ng cao còng ®ång nghÜa víi viÖc vèn cña ng©n hµng ®­îc ®¶m b¶o an toµn, c¸c hîp ®ång tÝn dông ®­îc thùc hiÖn hiÖu qu¶ vµ Ýt rñi ro, gãp phÇn gi¶m vµ ng¨n ngõa c¸c kho¶n nî xÊu trong t­¬ng lai. Trong thêi gian tíi, c¸c NHTM nªn tËp trung vµo cñng cè vµ hoµn thiÖn c¸c mÆt sau cña c«ng t¸c tÝn dông: - CÇn th­êng xuyªn t¨ng c­êng chÊt l­îng c«ng t¸c tÝn dông: + Mäi kho¶n cho vay míi ph¶i thùc hiÖn theo ®óng chÕ ®é vµ ®óng c¸c ®iÒu kiÖn luËt ph¸p quy ®Þnh. Riªng c¸c ®èi t­îng vèn chØ ®Þnh cña ChÝnh phñ, võa ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i, võa ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn cho vay, ®Æc biÖt, hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Ó ®¶m b¶o thu håi vèn, l·i ®óng h¹n. + Thùc hiÖn ph©n lo¹i nî theo v¨n b¶n hiÖn hµnh cña NHNN trong ®ã ®Æc biÖt chó ý ph©n tÝch nî qu¸ h¹n ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. Thùc hiÖn nghiªm tóc viÖc chÊn chØnh tÝn dông sau kiÓm tra. + Rµ so¸t l¹i hå s¬, ph©n lo¹i d­ nî theo c¸c nguyªn nh©n ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý. + TÝnh to¸n ®­îc ®Æc ®iÓm chu chuyÓn vèn vµ nhu cÇu cña bªn vay vµ cïng nhau ®Þnh kú h¹n nî cho phï hîp víi kÕt qu¶ nguån thu. - Nhanh chãng tiÕn hµnh ph©n lo¹i ®éi ngò c¸n bé tÝn dông, cã kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó ®µo t¹o l¹i, trang bÞ thªm kiÕn thøc ph¸p lý vÒ nghiÖp vô tÝn dông, ­u tiªn bè trÝ nh÷ng c¸n bé cã n¨ng lùc, tr×nh ®é, cã t©m huyÕt sang lµm c«ng t¸c tÝn dông. B»ng nhiÒu h×nh thøc, c¸c NHTM tiÕn hµnh ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c tÝn dông ®Ó cËp nhËt nh÷ng v¨n b¶n, th«ng tin míi nhÊt, tr­íc hÕt lµ c¸n bé tÝn dông trùc tiÕp cho vay. - Cñng cè m« h×nh m¹ng l­íi tiÕp cËn kh¸ch hµng, c«ng t¸c tiÕp thÞ. Chó ý xem xÐt c¸c vÊn ®Ò nh­ t­ c¸ch ph¸p lý, néi dung, ph­¬ng thøc ho¹t ®éng, quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc kinh tÕ. - N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c tÝn dông, gi¶m thÊp nî qu¸ h¹n vµ nî cã vÊn ®Ò víi ph­¬ng ch©m an toµn ®Ó ph¸t triÓn. Thùc hiÖn nghiªm ngÆt c«ng t¸c kiÓm tra ho¹t ®éng tÝn dông, ®Æc biÖt tËp trung kiÓm tra c¸c dù ¸n ng©n hµng ®øng ra b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn n­íc ngoµi, trªn c¬ së ®ã cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. TiÕn hµnh ph©n lo¹i c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ò ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý thu håi. §èi víi kho¶n cho vay míi, nhÊt thiÕt ph¶i ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cho vay, ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ quy ®Þnh cña ngµnh, cña ph¸p luËt. - N©ng cao tû träng ®Çu t­ cho c¸c DNNN kinh doanh cã hiÖu qu¶, cã vèn ®iÒu lÖ lín, cã kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp truyÒn thèng. 2.1.2. Hoµn thiÖn c¬ chÕ kiÓm so¸t, kiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c NHTM Do ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng ng©n hµng, h¬n bÊt cø mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµo kh¸c, c¸c NHTM cÇn ph¶i kiÖn toµn hÖ thèng kiÓm so¸t, KTNB cña m×nh. §©y lµ mét c«ng cô qu¶n lý c¬ b¶n ®Ó H§QT vµ BG§ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh. §Ó hoµn thiÖn c¬ chÕ kiÓm so¸t, kiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c NHTM hiÖn nay, cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p tõ phÝa chÝnh b¶n th©n c¸c ng©n hµng. Thø nhÊt, H§QT vµ BG§ c¸c NHTM cÇn quan t©m vµ cã tr¸ch nhiÖm cao trong viÖc x©y dùng m«i tr­êng kiÓm so¸t tèt th«ng qua mét sè biÖn ph¸p cô thÓ nh­ sau: - KhuyÕn khÝch c¸c chuÈn mùc cao vÒ ®¹o ®øc, tÝnh tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c kiÓm so¸t néi bé cña c¸n bé; kh«ng khen th­ëng vµ ®Ò b¹t nh÷ng c¸n bé l·nh ®¹o ®· nhÊt thêi kinh doanh thu ®­îc nhiÒu thuËn lîi nh­ng kh«ng ®¶m b¶o tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c kiÓm tra néi bé, hoÆc kh«ng kÞp thêi söa ch÷a nh÷ng sai ph¹m mµ bé phËn KTNB ®· chØ ra. - Cã th¸i ®é ñng hé b»ng lêi nãi, th¸i ®é, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tiªu chÝ vÒ tiÒn l­¬ng vµ ®Ò b¹t ®èi víi nh÷ng c¸n bé c«ng t¸c t¹i bé phËn KTNB. - Tæ chøc c¬ cÊu ho¹t ®éng cña ng©n hµng mét c¸ch khoa häc, trong ®ã sù ph©n c«ng ph©n nhiÖm cho c¸c ®¬n vÞ, bé phËn, c¸n bé ®­îc quy ®Þnh râ rµng. Thø hai, BG§ cÇn ph©n tÝch tõng lÜnh vùc kinh doanh ®Ó nhËn biÕt vµ ®¸nh gi¸ rñi ro mét c¸ch ®Çy ®ñ, ®Æc biÖt khi ng©n hµng ho¹t ®éng ë lÜnh vùc míi, kinh doanh mét lo¹i s¶n phÈm míi, hoÆc m«i tr­êng kinh doanh cã sù thay ®æi. Trªn c¬ së ®ã, x©y dùng c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm so¸t g¾n víi mét quy tr×nh nghiÖp vô ®Çy ®ñ, hiÖu qu¶. Thø ba, c¸c NHTM ph¶i x©y dùng vµ cñng cè bé phËn KTNB ®Ó nã ho¹t ®éng cã chÊt l­îng cao vµ hiÖu qu¶. Muèn vËy, BG§ c¸c NHTM ph¶i tiÕn hµnh mét lo¹t c¸c gi¶i ph¸p ®Ó kiÖn toµn ho¹t ®éng cña KTNB: (1). VÒ m« h×nh tæ chøc cña bé phËn kiÓm to¸n néi bé §èi víi c¸c ng©n hµng tõ 2 cÊp trë lªn, ho¹t ®éng quy m« lín, ®Þa bµn ho¹t ®éng téng r·i trªn kh¾p c¶ n­íc th× bé phËn kiÓm to¸n ph¶i ®­îc tæ chøc lµm 2 cÊp: - CÊp trô së chÝnh: ph¶i cã Ban KTNB. Tr­ëng ban KTNB lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc TG§ vÒ viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña bé phËn KTNB. Ban KTNB ph¶i cã c¸c bé phËn kiÓm to¸n chuyªn ngµnh nh­ : kiÓm to¸n tÝn dông; kiÓm to¸n kinh doanh ngo¹i hèi… Ban kiÓm to¸n cã c¸c nhiÖm vô sau: + §iÒu hµnh chung hÖ thèng KTNB, chØ ®¹o vÒ mÆt kü thuËt nghiÖp vô, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l­îc vÒ KTNB cho c¶ hÖ thèng vµ kÕ ho¹ch chi tiÕt cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña ban KTNB. + Thùc hiÖn c¸c cuéc kiÓm to¸n theo kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra t¹i trô së chÝnh vµ tæ chøc còng nh­ trùc tiÕp tham gia c¸c cuéc kiÓm to¸n t¹i c¸c chi nh¸nh. - CÊp chi nh¸nh (hoÆc cÊp tØnh, thµnh phè): ph¶i cã Phßng KTNB víi nhiÖm vô: + X©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn l­îc vÒ kiÓm to¸n trong chi nh¸nh m×nh vµ kÕ ho¹ch chi tiÕt ®Ó ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô, c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc sau mét thêi gian tèi thiÓu ph¶i ®­îc kiÓm to¸n. + Thùc hiÖn kiÓm to¸n theo kÕ ho¹ch ®Ò ra. §ång thêi, tham gia c¸c cuéc kiÓm to¸n do ban kiÓm to¸n t¹i trô së chÝnh, tæ chøc ®Ó kiÓm to¸n chÐo chi nh¸nh b¹n. (2). VÒ bè trÝ nh©n sù vµ ®µo t¹o c¸n bé cho bé phËn kiÓm to¸n néi bé Ban gi¸m ®èc cÇn bè trÝ nh©n sù vµ c¬ së vËt chÊt cho bé phËn KTNB t­¬ng xøng víi h×nh thøc vµ quy m« c«ng viÖc vÒ mÆt chÊt còng nh­ mÆt l­îng. Ngoµi ra, cÇn ph¶i ®¶m b¶o kiÓm to¸n viªn néi bé lu«n cã mét tr×nh ®é nghiÖp vô phï hîp víi b­íc ph¸t triÓn míi nhÊt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc kiÓm to¸n. Nh­ vËy, hä míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc c«ng t¸c KTNB mét c¸ch ®óng ®¾n vµ hiÖu qu¶. Ngoµi ra, c¸c NHTM cÇn ph¶i h×nh thµnh mét m« h×nh ®µo t¹o th­êng xuyªn vµ kiÓm tra chÊt l­îng ®éi ngò kiÓm to¸n viªn néi bé. C«ng t¸c ®µo t¹o kiÓm to¸n viªn néi bé ph¶i ®­îc tiÕn hµnh trªn c¸c lÜnh vùc: kiÕn thøc chung vÒ nghiÖp vô ng©n hµng, kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt, kiÕn thøc vÒ kinh tÕ, kiÕn thøc chuyªn m«n vÒ lÜnh vùc kiÓm to¸n, kiÕn thøc vÒ tin häc, ngo¹i ng÷; kü n¨ng giao tiÕp; kü n¨ng kiÓm to¸n (3) VÒ vÊn ®Ò ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp cña kiÓm to¸n viªn TÝnh ®éc lËp trong KTNB cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi hiÖu qu¶ kiÓm to¸n. §iÒu nµy cã nghÜa lµ KTNB ph¶i ®­îc thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh mét c¸ch tù chñ vµ ®éc lËp, kh«ng chÞu bÊt cø mét sù chØ ®¹o nµo trong viÖc lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm to¸n. §Ó ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp, c¸c kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i lµm viÖc th­êng xuyªn t¹i c¸c chi nh¸nh, h­ëng l­¬ng t¹i chi nh¸nh nh­ng vÉn chÞu sù qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cña Ban KTNB toµn hÖ thèng ng©n hµng, do Ban TG§ quyÕt ®Þnh vÒ tiÒn l­¬ng hay ®Ò b¹t, thuyªn chuyÓn c«ng t¸c mµ kh«ng chÞu sù can thiÖp vÒ tiÒn l­¬ng, ®Ò b¹t cña gi¸m ®èc chi nh¸nh. KiÓm to¸n viªn néi bé kh«ng kiÓm to¸n t¹i nh÷ng bé phËn, ®¬n vÞ cã ng­êi th©n cña m×nh c«ng t¸c. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn ®¶m b¶o sù ph©n t¸ch chøc n¨ng, tøc lµ kh«ng ®­îc giao nh©n viªn KTNB thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô kh«ng n»m trong ph¹m trï kiÓm to¸n nh­ tham gia trùc tiÕp vµo quy tr×nh ho¹t ®éng nghiÖp vô. KiÓm to¸n néi bé ph¶i cã vÞ trÝ phï hîp trong néi bé ng©n hµng vµ thùc thi nhiÖm vô cña m×nh mét c¸ch kh¸ch quan. (4) VÒ viÖc x¸c ®Þnh vÞ thÕ cña kiÓm to¸n néi bé trong ng©n hµng C¸c NHTM cÇn ph¶i thay ®æi nhËn thøc vÒ vÞ thÕ cña KTNB trong ng©n hµng cña m×nh. Bé phËn KTNB ph¶i trùc thuéc trùc tiÕp Ban TG§ ng©n hµng, chÞu sù chØ ®¹o cña Ban TG§ chø kh«ng ph¶i tõ bÊt cø mét cÊp nµo kh¸c. Trong nh÷ng tr­êng hîp ph¸t hiÖn sai ph¹m nghiªm träng hoÆc ph¸t hiÖn sai ph¹m cña c¸c thµnh viªn trong Ban TG§, Ban kiÓm to¸n cã quyÒn b¸o c¸o cho H§QT. MÆt kh¸c, bé phËn KTNB t¹i c¸c chi nh¸nh cã quyÒn b¸o c¸o trùc tiÕp cho Ban kiÓm to¸n kh«ng cÇn sù chÊp thuËn cña gi¸m ®èc chi nh¸nh; cã quyÒn ®­îc nhËn th«ng tin vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt cña BG§ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh; ®­îc quyÒn tiÕp cËn kh«ng h¹n chÕ c¸c hå s¬, th«ng tin t¹i c¸c bé phËn kiÓm to¸n. Ngoµi ra, c¸c quy chÕ vÒ tæ chøc ho¹t ®éng tr­íc khi c«ng bè ph¶i ®­îc göi cho bé phËn KTNB ®Ó xin ý kiÕn. (5) X©y dùng kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kiÓm to¸n cÇn ®Þnh h­íng theo rñi ro X©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ thùc hiÖn kiÓm to¸n ®Þnh h­íng theo rñi ro lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó hoµn thiÖn c¬ chÕ kiÓm so¸t, KTNB t¹i c¸c NHTM. Tøc lµ, ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña KTNB ph¶i bao trïm lªn mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, cã l­u ý ®Õn quy m« vµ møc ®é rñi ro cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Tr­íc hÕt, KTNB cÇn x©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n dµi h¹n vµ ng¾n h¹n theo møc ®é rñi ro. §èi víi kÕ ho¹ch dµi h¹n, cÇn ®¶m b¶o mäi quy tr×nh ho¹t ®éng vµ kinh doanh còng nh­ c¸c bé phËn ®ãng ngoµi trô së chÝnh ph¶i ®­îc kiÓm to¸n sau mét thêi gian thÝch hîp. §èi víi ho¹t ®éng cã nhiÒu rñi ro, nh÷ng lÜnh vùc träng yÕu th× ph¶i ®­îc kiÓm to¸n hµng n¨m, cßn l¹i th× ph¶i ®­îc kiÓm to¸n Ýt nhÊt 3 n¨m 1 lÇn. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®­îc BG§ phª duyÖt vµ ph¶i ®­îc ghi chÐp ®Çy ®ñ b»ng v¨n b¶n. Nh÷ng ®iÒu chØnh c¬ b¶n trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®­îc sù phª duyÖt cña BG§. Ngoµi ra, KTNB ph¶i th­êng xuyªn rµ so¸t l¹i vµ kh«ng ngõng hoµn thiÖn c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n vµ chÊt l­îng kiÓm to¸n còng nh­ ®¶m b¶o sao cho bÊt cø lóc nµo còng cã thÓ tiÕn hµnh kiÓm to¸n ®Æc biÖt ngoµi kÕ ho¹ch (nÕu cÇn thiÕt) khi c¸c sai ph¹m ®· trë nªn râ rµng hoÆc khi cã yªu cÇu vÒ th«ng tin nhÊt ®Þnh. (6) Ph¶i thay ®æi ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n C¸c NHTM cÇn ph¶i lùa chän ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n phï hîp tuú theo môc ®Ých, yªu cÇu cña cuéc kiÓm to¸n. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n chung nªn theo h­íng chuyÓn dÞch träng t©m kiÓm to¸n tõ kiÓm to¸n tõng tr­êng hîp riªng lÎ sang kiÓm to¸n hÖ thèng vµ kiÓm to¸n chøc n¨ng nh­ : kiÓm to¸n tæ chøc quy tr×nh ho¹t ®éng, kiÓm to¸n viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt rñi ro còng nh­ tÝnh hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña c¬ chÕ KTNB cµi ®Æt trong c¸c quy tr×nh ho¹t ®éng vµ kinh doanh cña ng©n hµng. §Æc biÖt, c¸c ng©n hµng cÇn ph¶i chó träng x©y dùng c¸c b¶ng mÉu c©u hái ®Ó sö dông trong kiÓm to¸n, gióp kiÓm to¸n viªn nhanh chãng x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÓm yÕu cña lÜnh vùc kiÓm to¸n. 2.1.3. §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh nghiÖp vô kinh doanh ®Ó thu vèn nh»m t¨ng tû lÖ an toµn vèn theo th«ng lÖ quèc tÕ MÆc dï ®· ®­îc Nhµ n­íc t¸i cÊp vèn nh­ng hiÖn nay c¸c NHTM ViÖt Nam vÉn ch­a cã ®ñ sè vèn cÇn thiÕt ®Ó ho¹t ®éng an toµn. Do ®ã, c¸c NHTM cÇn nhanh chãng ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô kinh doanh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, t¨ng thu nhËp, tõ ®ã t¨ng nguån vèn tù cã. C¸c ng©n hµng cã thÓ tiÕn hµnh ®a d¹ng ho¸ nghiÖp vô th«ng qua c¸c biÖn ph¸p sau: - §æi míi c¬ b¶n vÒ mÆt tæ chøc vµ bé m¸y ho¹t ®éng theo m« h×nh cña NHTM hiÖn ®¹i, phï hîp víi tÝnh chÊt kinh doanh tinh, gän ®Ó thÝch øng nhanh víi m«i tr­êng kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®ñ ®iÒu kiÖn héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. C¸c ng©n hµng ph¶i cÊu tróc theo mét hÖ thèng ph©n phèi dÞch vô b¸n lÎ, võa ®¶m b¶o kh¶ n¨ng cung øng dÞch vô mét c¸ch tiÖn lîi cho tõng ®èi t­îng, võa ®¶m b¶o kh¶ n¨ng qu¶n lý mét c¸ch th«ng suèt. - Hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c nghiÖp vô hiÖn cã, ®Çu t­ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®æi míi, hoµn thiÖn kü thuËt c«ng nghÖ, phôc vô môc tiªu tù ®éng ho¸ nghiÖp vô, dÞch vô ng©n hµng, tõ ®ã t¹o ra søc c¹nh tranh cao trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, t¹o ®µ cho c¸c ng©n hµng ®Èy nhanh c¸c ho¹t ®éng c¶i c¸ch ®Æc biÖt trong viÖc t¨ng vèn. - CÇn ph¶i triÓn khai thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô, dÞch vô míi phï hîp víi ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng cña tõng ng©n hµng vµ nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. - Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p thu hót kh¸ch hµng ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô ng©n hµng nh­: ®Èy m¹nh tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o; triÓn khai øng dông marketing ®Ó ph¸t triÓn nghiÖp vô ng©n hµng; ®æi míi phong c¸ch giao tiÕp, phôc vô v¨n minh, lÞch sù, tËn t×nh vµ nhanh chãng; thùc hiÖn ®óng khÈu hiÖu “kh¸ch hµng lµ th­îng ®Õ” cña ng©n hµng. - C¸c NHTM cÇn tiÕn hµnh ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng nh»m t¹o ®­îc mét ®éi ngò c¸n bé giái c¶ chuyªn m«n lÉn ngo¹i ng÷, ®Æc biÖt lµ tin häc ®Ó cã thÓ t­ vÊn vµ thùc hiÖn mäi yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ nghiÖp vô ng©n hµng. 2.2. T¨ng c­êng vµ thùc hiÖn hiÖu qu¶ c¸c h×nh thøc t¸i cÊp vèn ®Ó ®¶m b¶o tû lÖ an toµn vèn cho hÖ thèng NHTM ViÖt Nam Thêi gian qua, ChÝnh phñ ®· cã rÊt nhiÒu nç lùc ®Ó bæ sung vèn cho c¸c NHTM. Tuy nhiªn, do NSNN cßn h¹n hÑp nªn hiÖu qu¶ t¸i cÊp vèn ch­a cao, sè vèn ®iÒu lÖ t¹i c¸c NHTM vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc tû lÖ an toµn vèn theo th«ng lÖ quèc tÕ. V× vËy, víi môc tiªu thiÕt lËp c¸c ng©n hµng ho¹t ®éng an toµn, cung cÊp c¸c dÞch vô cã chÊt l­îng cao vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, viÖc t¸i cÊp vèn ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ vµ ®Æc tr­ng cho tõng khu vùc NHTM. 2.2.1. §èi víi c¸c NHTM quèc doanh: ChÝnh phñ vµ c¸c NHTM quèc doanh cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: Mét lµ, b¸n c¸c kho¶n nî khã ®ßi cho C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN sÏ ®­îc thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng trong thêi gian tíi. Gi¶i ph¸p nµy gióp t¸i cung cÊp l¹i kho¶n vèn ®· bÞ “ngõng ho¹t ®éng” hoÆc bÞ “ch«n vïi” vµo bÊt ®éng s¶n, mÆt kh¸c c¶i thiÖn t×nh h×nh tµi s¶n Cã nh»m lµm trong s¹ch b¶ng tæng kÕt tµi s¶n cña c¸c ng©n hµng. Hai lµ, Nhµ n­íc nªn dån vèn cÊp cho c¸c NHTM quèc doanh ®Ó c¸c ng©n hµng nµy t¨ng dÇn n¨ng lùc tµi chÝnh, æn ®Þnh ho¹t ®éng. Sè vèn nµy chØ cã thÓ cã ®­îc khi ChÝnh phñ kh«ng cÊp vèn t¶n m¹n cho c¸c DNNN mµ dån cho c¸c ng©n hµng, sau ®ã ng©n hµng cho vay l¹i ®èi víi c¸c DNNN víi l·i suÊt thÊp h¬n l·i suÊt cho vay th­¬ng m¹i, nh­ng tèi thiÓu ph¶i b»ng l·i suÊt huy ®éng vèn cïng lo¹i t¹i thêi ®iÓm ®ã. Sè vèn cho vay theo l·i suÊt nµy ®óng b»ng víi kÕ ho¹ch cÊp vèn cña Bé Tµi chÝnh vµ c¸c Bé liªn quan cho c¸c DNNN. Gi¶i ph¸p nµy cïng lóc ®¹t ®­îc nhiÒu môc ®Ých: c¸c NHTM cã thÓ t¨ng vèn chñ së h÷u, ®ång thêi cã ®iÒu kiÖn huy ®éng vèn trong vµ ngoµi n­íc. Cßn ®èi víi doanh nghiÖp, ®µnh r»ng ChÝnh phñ cÇn thiÕt ph¶i hç trî vÒ vèn, song nÕu so s¸nh vèn Nhµ n­íc thùc tÕ cÊp cho DNNN víi viÖc chuyÓn vèn cho c¸c ng©n hµng ®Ó cho vay buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cao trong viÖc sö dông vèn, kÕt qu¶ kinh doanh sÏ cao h¬n, tõng b­íc xo¸ bá bao cÊp vÒ vèn, gi¶m rñi ro cho Nhµ n­íc do ng©n hµng cho vay theo khèi l­îng c«ng viÖc thay cho viÖc cÊp ph¸t vèn cña Nhµ n­íc kh«ng g¾n víi khèi l­îng c«ng viÖc cô thÓ. MÆt kh¸c, trong khi NSNN cßn h¹n hÑp, nÕu vÉn tiÕp tôc ph©n t¸n vèn cho c¶ DNNN vµ NHTM quèc doanh th× c¶ hai ®Òu ph¶i mÊt vµi chôc n¨m n÷a míi cã ®ñ tiÒm lùc tµi chÝnh ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Ba lµ, ChÝnh phñ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét tû lÖ nhÊt ®Þnh t¹i NHTM quèc doanh ®Ó b¸n cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ë trong vµ ngoµi n­íc nh»m thu hót vèn; t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó khuyÕn khÝch (cã thÓ qua l·i suÊt hoÆc cæ tøc…) ®Ó huy ®éng vèn nhµn rçi cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cho vay ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ cña ng©n hµng d­íi h×nh thøc mua tr¸i phiÕu. Bèn lµ, ChÝnh phñ cÇn ph¶i tiÕn hµnh gi¶m c¸c kho¶n thuÕ dÞch vô, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ gi¶m thiÓu phÝ thu sö dông vèn NSNN (0%-2%) ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM quèc doanh bæ sung vèn ®iÒu lÖ tõ lîi nhuËn tÝch luü hµng n¨m, trÝch lËp quü dù phßng rñi ro vµ t¸i ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh. 2.2.2. §èi víi c¸c NHTM cæ phÇn ChÝnh phñ vµ c¸c NHTM cæ phÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: Mét lµ, b¸n c¸c kho¶n nî khã ®ßi cho C«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña DNNN sÏ ®­îc thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng trong thêi gian tíi. Hai lµ, b¸n cæ phÇn cho ChÝnh phñ, NHTM quèc doanh hoÆc tæ chøc n­íc ngoµi ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng ho¹t ®éng kinh doanh. Ba lµ, tiÕp tôc t¨ng vèn ®iÒu lÖ b»ng c¸ch b¸n cæ phÇn cho c¸c tæ chøc c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc. Bèn lµ, ChÝnh phñ th«ng qua c¸c NHTM quèc doanh b¬m vèn t¹m thêi vµ bæ nhiÖm ban l·nh ®¹o míi ®Ó c¬ cÊu l¹i c¸c NHTM cæ phÇn yÕu kÐm, sau ®ã b¸n l¹i cho c¸c NHTM quèc doanh, kÓ c¶ cho c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi. N¨m lµ, ChÝnh phñ cÇn tiÕp tôc tiÕn hµnh gi¶i thÓ hoÆc s¸p nhËp c¸c NHTM cæ phÇn yÕu kÐm, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, chÊt l­îng tÝn dông thÊp, kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp vµ tr×nh ®é qu¶n lý kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu an toµn vµ ph¸t triÓn. 2.3. Thùc hiÖn gi¶i ph¸p mua l¹i ®èi víi c¸c NHTM cæ phÇn yÕu kÐm Thêi gian qua, ChÝnh phñ ®· tiÕn hµnh s¾p xÕp c¸c NHTM cæ phÇn chñ yÕu th«ng qua h×nh thøc s¸p nhËp vµ chuyÓn ®æi h×nh thøc ho¹t ®éng (tõ NHTM cæ phÇn thµnh thÞ sang NHTM cæ phÇn n«ng th«n). Tuy nhiªn, viÖc tiÕn hµnh s¸p nhËp vµ chuyÓn ®æi c¸c ng©n hµng ch­a ®¹t hiÖu qu¶ ch­a cao do c¸c bªn cßn mÊt thêi gian t×m hiÓu ®èi t¸c s¸p nhËp. H¬n n÷a, ch­a h¼n hai ng©n hµng s¸p nhËp sÏ t¹o ra mét ng©n hµng m¹nh h¬n. V× vËy, bªn c¹nh viÖc s¸p nhËp c¸c ng©n hµng, ChÝnh phñ còng cÇn xem xÐt viÖc thùc hiÖn gi¶i ph¸p mua l¹i ®èi víi c¸c NHTM yÕu kÐm nãi trªn. Bªn mua l¹i sÏ lµ c¸c NHTM ho¹t ®éng m¹nh, muèn n©ng cao vèn ®iÒu lÖ vµ héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn tù nguyÖn mua l¹i; cßn bªn b¸n lµ c¸c ng©n hµng cæ phÇn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó s¸p nhËp, hîp nhÊt, nghÜa lµ b¶n th©n ng©n hµng nµy ho¹t ®éng rÊt khã kh¨n, mÊt c©n ®èi vèn thanh to¸n, cã nguy c¬ bÞ rót giÊy phÐp ho¹t ®éng. H×nh thøc mua l¹i kh«ng ®ßi hái nhiÒu thêi gian nghiªn cøu t×m hiÓu gi÷a c¸c ng©n hµng nªn cã thÓ rót ng¾n thêi gian t¸i c¬ cÊu c¸c NHTM cæ phÇn, sím gi¶m bít ®­îc sè l­îng c¸c ng©n hµng cæ phÇn, hoµn tÊt sím viÖc chÊn chØnh, s¾p xÕp c¸c NHTM cæ phÇn. 2.4. T¹o nguån bï ®¾p nî qu¸ h¹n, t¨ng kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c NHTM quèc doanh Khi c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi ®i vay kh«ng thÓ tr¶ ®­îc nî, Nhµ n­íc ®· chñ tr­¬ng cho phÐp c¸c ng©n hµng d­îc khoanh nî, gi·n nî, miÔn l·i… vµ ®­îc phÐp trÝch lËp rñi ro ghi vµo chi phÝ ng©n hµng. Chñ tr­¬ng nµy lµ ®óng, nh­ng c¸i khã lµ nguån bï ®¾p c¸c lo¹i nî tæn thÊt nµy l¹i kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt. NÕu trÝch rñi ro, ghi vµo chi phÝ th× kh«ng cã ng©n hµng nµo cã ®ñ nguån ®Ó chi, dÉn ®Õn lç trong kinh doanh vµ kh«ng thÓ t¹o vèn. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó t¹o nguån bï ®¾p nî qu¸ h¹n vµ t¨ng kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c ng©n hµng. Cã nh­ thÕ míi gi¶i quyÕt ®­îc triÖt ®Ó c¸c kho¶n nî. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p c¬ b¶n sau: - Më réng tÝn dông cho c¸c NHTM quèc doanh th«ng qua viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ víi l·i suÊt ­u ®·i hoÆc ChÝnh phñ vay cña NHTM quèc doanh theo h×nh thøc tÝn dông th«ng th­êng. C¸ch lµm nµy cã 3 lîi thÕ: gi¶i to¶ ®­îc vèn huy ®éng cña c¸c NHTM quèc doanh ®ang bÞ bÕ t¾c; t¹o c¬ héi cho NHTM quèc doanh gi¶m lç, hoÆc t¨ng thu nhËp; gi¶m khã kh¨n tµi chÝnh trong lóc nµy. - TiÕn hµnh t¨ng tÝn dông míi tõ NHNN th«ng qua c¸c h×nh thøc nh­: + Gi¶m l·i suÊt t¸i cÊp vèn + Ng©n hµng Nhµ n­íc mua l¹i hèi phiÕu ChÝnh phñ tõ c¸c NHTM quèc doanh trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt ®Ó më réng cung øng tiÒn cho nÒn kinh tÕ. + NHTM cã thÓ sö dông nguån t¸i cÊp vèn ®Ó mua nî, xo¸ nî cho mét sè con nî ®Æc biÖt do ChÝnh phñ b¶o l·nh vµ ®­îc hoµn vèn dÇn tõ kho¶n NHNN ph¶i nép NSNN theo quy ®Þnh cña LuËt Ng©n s¸ch. + Cho phÐp NHNN sö dông nguån t¸i cÊp vèn ®Ó t¨ng vèn tù cã cho c¸c NHTM quèc doanh vµ mét sè ng©n hµng ®­îc lùa chän theo tiªu chuÈn an toµn, hiÖu qu¶ phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ. - ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t tÝn dông vµ h­íng dÉn tÝn dông cña NHNN ®èi víi c¸c NHTM quèc doanh trong viÖc cho vay c¸c ®èi t­îng cã nî qu¸ h¹n lín vµ kinh doanh kÐm hiÖu qu¶. 3. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n­íc vµ c¸c Bé, ngµnh liªn quan 3.1. §èi víi viÖc xö lý nî tån ®äng cña c¸c ng©n hµng 1. VÒ viÖc xö lý bªn vay kh«ng tr¶ nî §Ò nghÞ Nhµ n­íc nghiªn cøu sím thay ®æi thñ tôc tè tông kinh tÕ, d©n sù, thñ tôc thi hµnh ¸n trong viÖc xö lý nî ng©n hµng so víi hiÖn nay. Nªn xö lý nî ng©n hµng theo h­íng sau: - §èi víi tµi s¶n ®¶m b¶o nî hîp ph¸p, khi ®Õn h¹n tr¶ mµ bªn vay kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî b»ng ng©n kho¶n, ng©n hµng cã ®¬n ®Õn Toµ ¸n, c¨n cø vµo hå s¬ Toµ ¸n ra ngay quyÕt ®Þnh cho ng©n hµng xö lý tµi s¶n, kh«ng cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh c¸c b­íc ®iÒu tra, hoµ gi¶i, xÐt xö nh­ hiÖn nay. QuyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cã hiÖu lùc ngay, ®­îc mét bé m¸y tæ chøc thi hµnh ngay khi cã quyÕt ®Þnh cña Toµ, kh«ng cÇn qua c¸c thñ tôc thi hµnh ¸n kÐo dµi nh­ hiÖn nay. - §èi víi nî vay, tµi s¶n ®¶m b¶o liªn quan ®Õn vô ¸n h×nh sù, ®Ò nghÞ Toµ ¸n giao ngay cho ng©n hµng ®Ó chñ ®éng xö lý tµi s¶n ®Ó thu håi nî. VÒ viÖc xö lý nî ®èi víi Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ViÖc xö lý nî cña DNNN v« cïng khã kh¨n v× tµi s¶n cña DNNN kh«ng ®­îc b¸n ®Ó tr¶ nî, ph¶i ®¶m b¶o ®Ó doanh nghiÖp tån t¹i, ®¶m b¶o cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng. Trong khi ®ã, ng©n hµng còng lµ mét doanh nghiÖp, còng lµ ng­êi lao ®éng còng cÇn tån t¹i. NÕu DNNN kh«ng tr¶ nî th× ng©n hµng sÏ ®æ vì. V× vËy, DNNN khi kh«ng tr¶ ®­îc nî th× còng ph¶i b¸n tµi s¶n, b¸n doanh nghiÖp ®Ó tr¶ nî ng©n hµng. 3. VÒ viÖc thu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi viÖc b¸n tµi s¶n thu nî §Ò nghÞ c¬ quan thuÕ kh«ng thu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng khi c¸c ng©n hµng b¸n tµi s¶n ®Ó thu håi nî v× viÖc xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m tiÒn vay kh«ng ph¶i ho¹t ®éng kinh doanh cña tæ chøc tÝn dông. NÕu cã thu, ®Ò nghÞ chØ thu trong tr­êng hîp ng©n hµng ®· mua l¹i tµi s¶n cña con nî, ®· sang tªn së h÷u cho ng©n hµng, sau ®ã khi b¸n l¹i víi gi¸ cao h¬n gi¸ mua th× cã thÓ thu thuÕ trªn phÇn gi¸ trÞ gia t¨ng gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ mua. 4. VÒ viÖc thµnh lËp thªm c¸c C«ng ty b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n chuyªn nghiÖp ngoµi c¸c Trung t©m b¸n ®Êu gi¸ hiÖn nay DÞch vô ®Êu gi¸ tµi s¶n lµ ho¹t ®éng kinh doanh phï hîp víi LuËt doanh nghiÖp. T¹i TP. Hå ChÝ Minh, sè tµi s¶n cÇn b¸n ®Êu gi¸ lµ rÊt lín, do chØ cã mét trung t©m dÞch vô b¸n ®Êu gi¸ ®éc quyÒn thùc hiÖn dÞch vô nµy nªn khi c¸c ng©n hµng cÇn b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n ®Òu ph¶i qua Trung t©m nµy, võa mÊt nhiÒu thêi gian, võa tèn chi phÝ, võa dÔ bÞ chiÕm dông tiÒn b¸n tµi s¶n… Tr­íc t×nh h×nh trªn, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc cho thµnh lËp thªm c¸c C«ng ty b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n kh¸c, cã nh­ thÕ khi ng©n hµng cÇn b¸n tµi s¶n qua Trung t©m ®Êu gi¸ (ngoµi tr­êng hîp ng©n hµng ®­îc quyÒn tù b¸n), c¸c ng©n hµng sÏ cã nhiÒu c¬ héi lùa chän n¬i nµo thuËn lîi nhÊt vÒ thêi gian, chi phÝ… 3.2. §èi víi viÖc ®a d¹ng ho¸ nghiÖp vô ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ KiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc vµ ChÝnh phñ Thø nhÊt, Nhµ n­íc cÇn sím ban hµnh vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô cña c¸c NHTM nh­: - Sím söa ®æi ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª, bæ sung nh÷ng quy ®Þnh míi vÒ lËp chøng tõ kÕ to¸n ghi sæ phï hîp víi nh÷ng dÞch vô tµi chÝnh - ng©n hµng thùc hiÖn b»ng c«ng nghÖ qu¶n lý, thanh to¸n qua hÖ thèng vi tÝnh - ®iÖn to¸n theo chuÈn mùc quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c chøng tõ cña ng©n hµng ®iÖn tö, ch÷ ký ®iÖn tö. - CÇn quy ®Þnh râ b»ng ph¸p luËt ®èi víi c¸c chøng tõ, ho¸ ®¬n thanh to¸n dÞch vô ng©n hµng do NHNN qu¶n lý vµ ban hµnh mÉu biÓu thèng nhÊt, kh«ng dïng ho¸ ®¬n mua b¸n hµng hãa th«ng th­êng do Bé Tµi chÝnh ban hµnh nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c. §ång thêi, ban hµnh chÕ ®é khÊu hao nhanh c¸c trang thiÕt bÞ thuéc hÖ thèng ng©n hµng. - C«ng nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý cña ch÷ ký ®iÖn tö, quy ®Þnh chÕ ®é m· kho¸ ®­îc ®¨ng ký vµ sö dông cho c¸c thµnh phÇn tham gia ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Thø hai, cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c ng©n hµng hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ ng©n hµng. Cô thÓ: - Cho phÐp c¸c NHTM ®­îc h­ëng chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ trong n­íc nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c (trong ®Çu t­ hiÖn ®¹i ho¸ kü thuËt c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ng©n hµng quan träng vµ thiÕt yÕu). Ngoµi viÖc dïng vèn tù cã ®Ó ®Çu t­, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cho phÐp c¸c NHTM vay vèn dµi h¹n nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c. - T¨ng vèn ®iÒu lÖ vµ cÊp vèn cho NHTM ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. - Cho phÐp NHNN phèi hîp víi Bé tµi chÝnh thµnh lËp “Quü hiÖn ®¹i hãa ng©n hµng” ®Ó tËp trung nguån tµi chÝnh ®Çu t­ cho viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng. Vèn thµnh lËp quü cã thÓ lÊy mét phÇn tõ NSNN, mét phÇn tõ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trung dµi h¹n cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi vµ cÊp trë l¹i. Thø ba, cÇn cã chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ph¸t triÓn b­u chÝnh viÔn th«ng vµ Internet, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ nghiÖp vô. - Tr­íc m¾t, sím cã NghÞ ®Þnh vÒ thanh to¸n qua ng©n hµng thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 91/ CP ngµy 25/11/1993 vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· qu¸ l¹c hËu. §ång thêi, ChÝnh phñ cÇn cho phÐp NHNN thay ®æi mÖnh gi¸ ®ång tiÒn ph¸t hµnh, ph¸t hµnh thªm tiÒn kim khÝ ®Ó cã thÓ sö dông ®­îc qua c¸c m¸y tù ®éng. - CÇn quan t©m ph¸t triÓn b­u chÝnh viÔn th«ng vµ Internet ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng qua m¹ng. KiÕn nghÞ víi Ng©n hµng Nhµ n­íc Thø nhÊt, NHNN cÇn bæ sung hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch thóc ®Èy viÖc ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô ng©n hµng. - Trªn c¬ së c¸c bé luËt cña Nhµ n­íc, cÇn nhanh chãng x©y dùng hoµn chØnh ®ång bé hÖ thèng c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn (d­íi luËt) vÒ ho¹t ®éng ng©n hµng ®Ó c¸c NHTM thùc hiÖn. - Söa ®æi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ thanh to¸n ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi c¸c c¬ chÕ nghiÖp vô kh¸c; ban hµnh c¬ chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n ®iÖn tö (thÎ tÝn dông, thÎ ®iÖn tö…) nh»m gióp c¸c NHTM nhanh chãng triÓn khai c¸c dÞch vô thanh to¸n thÎ cã hiÖu qu¶. NHNN cÇn thµnh lËp HiÖp héi thÎ ViÖt Nam trùc thuéc NHNN nh­ mét tæ chøc qu¶n lý, mét trung t©m thanh to¸n gi÷a c¸c ng©n hµng. Thø hai, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng, hoµn thiÖn kü thuËt c«ng nghÖ vµ c¬ chÕ qu¶n lý c¸c Trung t©m thanh to¸n bï trõ cña NHNN. - NHNN cÇn tËp trung ®Çu tiªn, m¹nh mÏ vµo c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, n©ng cao chÊt l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn vµ c«ng cô thanh to¸n. Ngoµi ra, NHNN còng cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî c¸c NHTM tù ®Çu t­, hîp t¸c, liªn kÕt vµ vay vèn ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng. - NHNN cÇn thiÕt lËp c¸c Trung t©m thanh to¸n bï trõ theo khu vùc vµ quèc gia tiÕn tíi thùc hiÖn thanh to¸n bï trõ tù ®éng. Thø ba, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng më, ®a d¹ng c¸c c«ng cô, chøng chØ cã gi¸ giao dÞch t¹i thÞ tr­êng më nh­: tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu c«ng ty, … t¹o cho thÞ tr­êng nµy ho¹t ®éng s«i næi h¬n, trë thµnh hËu thuÉn v÷ng ch¾c cho viÖc ®¶m b¶o thanh kho¶n vµ lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn nghiÖp vô tÝn dông, chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu vµ ®Çu t­ cña c¸c NHTM. 3.3. §èi víi viÖc n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c NHTM - §Ò nghÞ Ng©n hµng Nhµ n­íc sím söa ®æi, bæ sung hoÆc thay thÕ quy chÕ kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé hiÖn hµnh cña c¸c ng©n hµng theo h­íng võa ®¶m b¶o nguyªn t¾c ®éc lËp trong ho¹t ®éng kiÓm tra, KTNB võa cã hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi thùc tiÔn. - §Ò nghÞ ChÝnh phñ sím cã v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ vÒ ph­¬ng ph¸p KTNB ®èi víi c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cho c¸c NHTM, ®Æc biÖt lµ KTNB ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông. - Ngoµi nh÷ng tiªu chuÈn chung cña viªn chøc NHTM quèc doanh theo quy ®Þnh cña Thèng ®èc NHNN, ®Ò nghÞ c¸c ng©n hµng bæ sung c¸c tiªu chuÈn sau ®èi víi c¸c kiÓm to¸n viªn: + Cã hiÓu biÕt ph¸p luËt + Cã b»ng tèt nghiÖp §¹i häc vÒ Kinh tÕ hoÆc KÕ to¸n-Tµi chÝnh hoÆc ng©n hµng hoÆc vÒ chuyªn ngµnh kiÓm tra kiÓm to¸n viªn. + Cã thêi gian lµm c«ng t¸c tÝn dông Ýt nhÊt 3 n¨m; th«ng th¹o nghiÖp vô tÝn dông, n¾m v÷ng c¸c v¨n b¶n chÕ ®é quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, cña ngµnh vÒ nghiÖp vô tÝn dông; hiÓu biÕt vÒ kÕ to¸n - tµi chÝnh. 3.4. §èi víi viÖc xóc tiÕn thµnh lËp C«ng ty mua b¸n tµi s¶n tån ®äng cña c¸c tæ chøc tÝn dông - ChÝnh phñ cÇn sím ban hµnh mét v¨n b¶n ph¸p luËt riªng ®Ó t¹o m«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña C«ng ty. §ång thêi, khÈn tr­¬ng phèi hîp víi NHNN, Bé tµi chÝnh ®Ó chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc ra ®êi C«ng ty mua b¸n tµi s¶n tån ®äng cña TCTD trong thêi gian tíi nh­ vèn ho¹t ®éng cña c«ng ty, c¬ cÊu tæ chøc… trªn c¬ së kh¾c phôc nh÷ng ph­¬ng ¸n thiÕu tÝnh kh¶ thi cña §Ò ¸n cò ./. KÕt luËn Sau gÇn 5 n¨m thùc hiÖn chñ tr­¬ng c¶i c¸ch hÖ thèng c¸c NHTM cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, ho¹t ®éng cña c¸c NHTM ViÖt Nam ®· cã nhiÒu nÐt míi ®¸ng khÝch lÖ trong viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô, dÞch vô ng©n hµng vµ t¨ng c­íng n¨ng lùc c¹nh tranh. §Æc biÖt, tû lÖ an toµn vèn t¹i c¸c NHTM quèc doanh vµ c¸c NHTM cæ phÇn ®· ®­îc c¶i thiÖn kh¸ nhiÒu th«ng qua sù trî gióp cña ChÝnh phñ vµ nç lùc cña chÝnh c¸c ng©n hµng. Tuy nhiªn, tr­íc xu thÕ quèc tÕ ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ, c¸c ng©n hµng cña chóng ta ngµy cµng chÞu sù c¹nh tranh m¹nh mÏ tõ phÝa c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi vµ còng ®ang gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc to lín. T×nh h×nh ®ã buéc chóng ta ph¶i cã nh÷ng ®Þnh h­íng, gi¶i ph¸p cô thÓ, triÖt ®Ó vµ hiÖu qu¶ h¬n n÷a, c¶i tiÕn c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng c¶i c¸ch NHTM ViÖt Nam, t¨ng c­êng sù phèi hîp cña c¸c Bé ngµnh h÷u quan trong ho¹t ®éng c¶i c¸ch. §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ trùc tr¹ng c¶i c¸ch NHTM ViÖt Nam trong thêi gian qua ®ång thêi ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ cô thÓ, gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng c¶i c¸ch trong thêi nh÷ng n¨m tíi ®Æc biÖt lµ trong t×nh h×nh nh­ hiÖn nay khi mµ tû lÖ nî qu¸ h¹n vÉn cßn rÊt cao. Sau khi nghiªn cøu, ph©n tÝch, ®Ò tµi rót ra mét sè kÕt luËn sau: 1. Khu vùc NHTM quèc doanh: T¸i cÊp vèn vµ xö lý nî lµ hai néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng c¶i c¸ch c¸c NHTM quèc doanh. Trong thêi gian qua, víi sù trî gióp ®Æc biÖt cña ChÝnh phñ, ho¹t ®éng c¶i c¸ch c¸c NHTM quèc doanh ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng, phÇn nµo t¨ng c­êng n¨ng lùc tµi chÝnh cho c¸c ng©n hµng th«ng qua nguån vèn t¸i cÊp vµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, c¸c NHTM quèc doanh ViÖt Nam vÉn ch­a ®¹t ®­îc møc an toµn vèn tèi thiÓu theo th«ng lÖ quèc tÕ lµ 8%. Bªn c¹nh ®ã, tû lÖ nî qu¸ h¹n hiÖn vÉn cßn rÊt cao, gÇn 10%. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do khung ph¸p lý ®iÒu chØnh viÖc xö lý nî cña c¸c ng©n hµng cßn nhiÒu bÊt cËp, m« h×nh qu¶n lý rñi ro cña c¸ch NHTM quèc doanh cßn nhiÒu h¹n chÕ. 2. Khu vùc NHTM cæ phÇn: Trong thêi gian qua, c¸c NHTM cæ phÇn ®­îc t¸i c¬ cÊu toµn diÖn th«ng qua viÖc s¾p xÕp l¹i vµ gi¶m thiÓu sè l­îng c¸c ng©n hµng ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ nh»m t¨ng vèn tù cã, tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh cho c¸c ng©n hµng. HiÖn nay, sè l­îng c¸c ng©n hµng yÕu kÐm ®· gi¶m ®¸ng kÓ, tõ chç cã 51 ng©n hµng cæ phÇn trong c¶ n­íc (31 NHTM cæ phÇn ®« thÞ vµ 20 NHTM cæ phÇn n«ng th«n), ®Õn nay chØ cßn 36 ng©n hµng (21 NHTM cæ phÇn ®« thÞ vµ 15 NHTM cæ phÇn n«ng th«n) víi 33/36 ng©n hµng héi ®ñ vèn ®iÒu lÖ theo quy ®Þnh. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò lµ ë chç c¸c ng©n hµng nµy còng ch­a cã ®ñ vèn ®iÒu lÖ vµ t×nh h×nh nî qu¸ h¹n vÉn cßn nghiªm träng. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c¸c ng©n hµng ch­a cè g¾ng n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó t¨ng vèn tù cã, qu¸ tr«ng chê vµo sù trî cÊp vèn cña ChÝnh phñ trong khi vèn Ng©n s¸ch th× cã h¹n, thËm chÝ kh«ng ®ñ ®Ó cÊp cho c¸c NHTM quèc doanh. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn bµn luËn ch¾c h¼n cßn nhiÒu, nh÷ng néi dung nªu trong ®Ò tµi tuy ch­a nãi hÕt ®­îc vÊn ®Ò nh­ng còng gãp mét phÇn nghiªn cøu ®Ó ®­a ra nh÷ng ®Þnh h­íng, gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng c¶i c¸ch mét c¸ch cã hiÖu qu¶, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho c¸c NHTM ViÖt Nam tr­íc xu thÕ héi nhËp m¹nh mÏ trong lÜnh vùc tiÒn tÖ - ng©n hµng vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 21.