Khóa luận Giải pháp hạn chế và phòng ngừa rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức Tín Dụng Chứng Từ tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam

«ng cung cÊp ®­îc ®ñ sè l­îng cho bªn n­íc ngoµi theo ®óng thêi h¹n. Bªn §µi Loan ®· c¨n cø vµo ®ã ®Ó ph¹t thanh to¸n chËm 20 ngµy, g©y thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh cho doanh nghiÖp. Cïng víi mÊt m¸t tµi chÝnh cña ®¬n vÞ xuÊt khÈu, uy tÝn cña VCB víi t­ c¸ch lµ ng©n hµng th«ng b¸o còng bÞ ¶nh h­ëng. Bªn c¹nh sù thiÕu nhÊt qu¸n vÒ c¸c quy ®Þnh ban hµnh cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu th× b¶n th©n viÖc vËn dông UCP500 vµo ho¹t ®éng thanh to¸n L/C cña c¸c ng©n hµng (trong ®ã cã Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng vµ NHTMCP Qu©n ®éi) còng cßn cã nhiÒu bÊt cËp, ®Æc biÖt trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp cã liªn quan ®Õn tÝn dông chøng tõ. Nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng g©y thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh cña ng©n hµng nh­ng chóng th­êng xuyªn lµm ¶nh h­ëng tíi tiÕn ®é thanh to¸n L/C còng nh­ uy tÝn cña ng©n hµng.Trong n¨m 2000, ®èi víi L/C nhËp khÈu ë VCB cã tíi 50% bé chøng tõ cña ng­êi xuÊt khÈu n­íc ngoµi xuÊt tr×nh theo L/C do ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng më cã kh¸c biÖt. Trong sè c¸c chøng tõ cã sù kh¸c biÖt ®ã, chØ cã tû lÖ rÊt nhá kho¶ng 1% tr­êng hîp tranh chÊp ®­îc xö lý theo nguyªn t¾c thùc hµnh cña b¶n th©n tõng ng©n hµng, 80% c¸c tr­êng hîp xö lý theo UCP500 kh«ng hiÖu qu¶, tøc lµ phÝa n­íc ngoµi ®· chÊp nhËn nh÷ng sai sãt mµ Vietcombank ®­a ra. Tû lÖ ¸p dông UCP500 kh«ng cã hiÖu qu¶ lµ 19%. Nh­ vËy, nÕu xÐt riªng trong ph¹m vi gi¶i quyÕt tranh chÊp L/C theo quy ®Þnh cña UCP500 th× tû lÖ kh«ng hiÖu qu¶ lµ 20%. §©y kh«ng ph¶i lµ con sè ®¸ng lo ng¹i nh­ng nã g©y ra ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn uy tÝn cña ng©n hµng vµ g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i lín tíi doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trong n­íc. §èi víi L/C xuÊt khÈu, cã ®Õn 40% bé chøng tõ cña c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam mµ VCB ®ãng vai trß lµ ng©n hµng th«ng b¸o vµ ng©n hµng x¸c nhËn bÞ phÝa b¹n th«ng b¸o lµ cã sai sãt. Trong ®ã, 1,2% tranh chÊp ®­îc gi¶i quyÕt kh«ng dïng UCP500; 17,8% tranh chÊp ®­îc ng©n hµng gi¶i quyÕt æn tho¶ dùa trªn c¬ së UCP500, b¸c bá hîp lý nh÷ng kh¸c biÖt mµ ng©n hµng n­íc ngoµi th«ng b¸o, b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong n­íc; cßn l¹i kho¶ng 40% tranh chÊp mµ vËn dông UCP500 gi¶i quyÕt kh«ng cã hiÖu qu¶. NhiÒu tr­êng hîp c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ph¶i lËp l¹i bé chøng tõ hoÆc chuyÓn sang nhê thu. Cã nh÷ng tr­êng hîp tranh chÊp g©y thiÖt h¹i nÆng cho kh¸ch hµng cña Vietcombank còng nh­ b¶n th©n ng©n hµng. Nh­ vËy, nh÷ng v­íng m¾c vÒ c¸c v¨n b¶n ph¸p lý còng nh­ nh÷ng bÊt cËp trong viÖc vËn dông UCP500 vµo giao dÞch tÝn dông chøng tõ ®· cã nh÷ng ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn ho¹t ®éng thanh to¸n L/C nãi riªng, ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung. Chóng ta rÊt cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n nµy nh»m gi¶m thiÓu rñi ro trong thanh to¸n L/C. 4. Nguyªn nh©n g©y ra rñi ro trong thanh to¸n TÝn dông chøng tõ 4.1. Nguyªn nh©n chñ quan tõ phÝa Ng©n hµng v ViÖc thu thËp, ph©n tÝch th«ng tin, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng trong kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nhiÒu khi ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. C¸c c¸n bé trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ hÇu hÕt cã tuæi ®êi cßn rÊt trÎ. V× vËy nÕu xÐt vÒ mÆt kiÕn thøc nãi chung, hä ®Òu cã ®­îc mét sù hiÓu biÕt rÊt ®Çy ®ñ vÒ nghiÖp vô cña m×nh. Nh­ng phÇn quan träng kh«ng kÐm bªn c¹nh nghiÖp vô chÝnh lµ kinh nghiÖm lµm viÖc. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn nãi ®Õn sù xuèng cÊp vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc cña mét sè c¸n bé ng©n hµng. §©y chÝnh lµ hËu qu¶ cña viÖc kÐm rÌn luyÖn tu d­ìng, phÊn ®Êu cña b¶n th©n trong suèt c¶ qu¸ tr×nh ®­îc giao viÖc. V× vËy, ®· vµ ®ang tån t¹i nh÷ng c¸n bé chØ biÕt lµm nghiÖp vô chuyªn m«n ®¬n thuÇn cßn c¸c kiÕn thøc x· héi kh¸c l¹i rÊt h¹n hÑp. v Mét sè c¸n bé ng©n hµng cßn yÕu vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc thanh to¸n L/C, cã sù xuèng cÊp vÒ t­ c¸ch ®¹o ®øc. 4.2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan tõ phÝa kh¸ch hµng v Do thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ ®èi t¸c n­íc ngoµi Mét thùc tÕ ®¸ng ng¹i hiÖn nay lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë n­íc ta hiÖn nay vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc thu thËp, n¾m b¾t c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ ®èi t¸c nªn dÔ gÆp ph¶i rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, tõ ®ã gi¸n tiÕp ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng thanh to¸n. Do kh«ng n¾m b¾t ®­îc c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ ®èi t¸c nªn ®· dÉn ®Õn viÖc chän nhÇm ®èi t¸c lµ c¸c c«ng ty lõa ®¶o, c«ng ty ma dÉn ®Õn viÖc xuÊt nhËp hµng bÞ mÊt hoÆc mÊt tiÒn g©y rñi ro cho c¶ ng©n hµng phôc vô. v Do tr×nh ®é nghiÖp vô cßn yÕu kÐm, viÖc vËn dông UCP500 cña kh¸ch hµng tham gia vµo thanh to¸n th­ tÝn dông cßn nhiÒu h¹n chÕ. Mét sè kh¸ch hµng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nh­ng ch­a hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ kü thuËt bu«n b¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ. BiÓu hiÖn: NghiÖp vô thanh to¸n ®èi ngo¹i cña kh¸ch hµng cßn yÕu nªn trong mét sè giao dÞch ®· kh«ng g¾n c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc trong hîp ®ång vµo L/C (®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kho¶n trong L/C kh¸c víi c¸c ®iÒu kiÖn trong hîp ®ång). Kh«ng triÖt ®Ó tu©n thñ theo quy ®Þnh cña UCP500 mµ L/C ®· dÉn chiÕu. Hµng ho¸ giao kh«ng ®óng quy ®Þnh chÊt l­îng, chñng lo¹i hay thêi h¹n. LËp bé chøng tõ thanh to¸n cã nhiÒu sai sãt, t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng n­íc ngoµi cã lý do tõ chèi thanh to¸n, g©y khã kh¨n kh«ng nhá cho ng©n hµng trong viÖc chiÕt khÊu bé chøng tõ. v Do b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp cè t×nh kh«ng thanh to¸n cho ng©n hµng hoÆc cè t×nh tr× ho·n viÖc thanh to¸n. 4.3. Nguyªn nh©n kh¸ch quan trªn gi¸c ®é vÜ m« v M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph­¬ng thøc L/C ch­a ®­îc hoµn thiÖn, cßn thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó vËn dông UCP500 ®¹t hiÖu qu¶ cao. HiÖn nay, mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý nh»m h­íng dÉn thùc hiÖn nghiÖp vô tÝn dông chøng tõ mang tÝnh thèng nhÊt cho toµn hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam cßn thiÕu, thËm chÝ ch­a cã. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tù t¹o cho m×nh mét quy ®Þnh riªng dùa trªn c¬ së ph¸p lý duy nhÊt lµ UCP500. C¸c quy tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ cña mçi ng©n hµng cã sù kh¸c nhau tuú theo tr×nh ®é vµ ®Æc ®iÓm cña mçi ng©n hµng. Chóng ta ch­a cã riªng mét quy chÕ, v¨n b¶n ph¸p lý h­íng dÉn thùc hiÖn giao dÞch thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, ch­a cã v¨n b¶n ph¸p lý c«ng nhËn vµ h­íng dÉn ¸p dông UCP500… v Th«ng tin tÝn dông kh«ng ®Çy ®ñ: nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do trung t©m CIC cña ng©n hµng nhµ n­íc cung cÊp sè liÖu thiÕu tÝnh cËp nhËt, ngay c¶ b¶n th©n Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng còng ch­a cung cÊp th«ng tin mét c¸ch th­êng xuyªn cho trung t©m CIC chÝnh v× vËy cßn t¹o mét sè khe hë cho kh¸ch hµng vay vèn ë nhiÒu n¬i vµ do ®ã g©y ra rñi ro ®èi víi ng©n hµng. 5. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ: NghiÖp vô TTQT gãp phÇn quan träng trong viÖc më réng kinh doanh dÞch vô, thu phÝ ng©n hµng, n©ng cao uy tÝn quèc tÕ vµ t¹o thuËn lîi trong vÊn ®Ò thu hót kh¸ch hµng, thùc hiÖn cho vay dÞch vô khÐp kÝn. Tuy nhiªn mÆt kh¸c nã tiÒm Èn nhiÒu yÕu tè rñi ro lín. Trªn c¬ së xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng trong ngµnh ng©n hµng ®Õn ph©n tÝch nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra trong ho¹t ®éng TTQT mµ ®Æc biÖt lµ theo ph­¬ng thøc TDCT ®èi víi VCB, NHTMCP Qu©n ®éi nãi riªng vµ hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam nãi chung, chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm h÷u Ých sau: 5.1. §èi víi ®¬n vÞ nhËp khÈu: Tr­íc khi ký hîp ®ång, doanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓu kü ®èi t¸c vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh còng nh­ uy tÝn cña ®èi t¸c; dù tÝnh nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu cña c¸c nh©n tè kh¸ch quan nh­ b¹o ®éng chÝnh trÞ, sù thay ®æi tû gi¸…®Ó cã gi¶i ph¸p: mua b¶o hiÓm, chän ph­¬ng thøc tÝnh tû gi¸ cã lîi nhÊt... Khi më L/C, cã thÓ xin t­ vÊn cña c¸c chuyªn gia trong c¸c lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng, Ng©n hµng më hoÆc ng©n hµng phôc vô bªn b¸n ®Ó tr¸nh ®­îc nh÷ng ®iÒu kho¶n bÊt lîi, l­êng tr­íc ®­îc nh÷ng tr­êng hîp bÊt th­êng x¶y ra vµ tr¸nh ®­îc nh÷ng sai sãt vÒ mÆt nghiÖp vô cña c¸n bé trong doanh nghiÖp. Khi nhËn bé chøng tõ ®Ó nhËn hµng, doanh nghiÖp ph¶i n¾m ®­îc t×nh tr¹ng s¬ bé cña hµng ho¸, kiÓm tra kü vÒ chøng tõ ®Ó tr¸nh nh÷ng tranh chÊp vÒ ph¸p lý sau nµy. Ngay khi ph¸t hiÖn cã sai sãt vÒ hµng ho¸ hoÆc chøng tõ, tuú theo møc ®é nghiªm träng mµ th«ng b¸o cho Ng©n hµng ®Ó t×m c¸ch gi¶i quyÕt hoÆc khiÕu n¹i Ng­¬× b¸n. 5.2. §èi víi c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu: Tr­íc khi ký hîp ®ång, doanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓn kü vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng ta×i chÝnh vµ uy tÝn kinh doanh cña ng­êi mua. Trong khi tho¶ thuËn c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh trong L/C ®èi víi hµng ho¸ vµ xuÊt tr×nh chøng tõ, doanh nghiÖp cÇn cã sù cè vÊn cña c¸c chuyªn gia trong ngµnh còng nh­ cña ng©n hµng ®Ó cã nh÷ng ®iÒu kho¶n cã lîi cho m×nh, tr¸nh nh÷ng tranh chÊp vÒ sau. Khi nhËn ®­îc th«ng b¸o vÒ viÖc më L/C cña ng­êi mua, doanh nghiÖp cÇn kiÓm tra kü c¸c ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kho¶n cña L/C ®Ó cã thÓ kÞp thêi söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh trong L/C. Khi lËp còng nh­ xuÊt tr×nh bé chøng tõ cÇn t×m mäi biÖn ph¸p hîp lý ®Ó cã ®­îc bé chøng tõ hoµn h¶o theo ®óng yªu cÇu cña L/C vµ xuÊt tr×nh ®óng thêi h¹n. NÕu ph¸t hiÖn cã sai sãt cÇn kÞp thêi th«ng b¸o cho ng©n hµng th«ng b¸o hoÆc ng©n hµng phôc vô bªn b¸n ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý hoÆc khiÕu n¹i ng­êi mua. 5.3. §èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i: 5.3.1. Víi vai trß lµ ng©n hµng më: Ng©n hµng ph¶i thÈm ®Þnh ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh tµi chÝnh cña nhµ nhËp khÈu ®Ó ®Þnh møc ký quü mét c¸ch hîp lý, mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶ nhÊt thÓ hiÖn b¶n chÊt cña th­ tÝn dông lµ hoµn toµn ®éc lËp víi hîp ®ång ngo¹i th­¬ng vµ hµng hãa. Khi më L/C Ng©n hµng cÇn c©n nh¾c nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt lîi cã thÓ x¶y ra nh­ viÖc kiÓm so¸t hµng ho¸ vµ chøng tõ së h÷u hµng ho¸, b¶o l·nh cho nhµ nhËp khÈu nhËn hµng tr­íc khi nhËn ®­îc chøng tõ, hoÆc lµ trong h×nh thøc ®ßi tiÒn cã b¶o l­u quyÒn ®ßi l¹i, vµ trong tr­êng hîp nhµ nhËp khÈu kh«ng mua b¶o hiÓm khi nhËp hµng theo ®iÒu kiÖn FOB hoÆc C&F. Ng©n hµng cÇn tu©n thñ theo ®óng quy ®Þnh cña UCP hoÆc URC mµ ng©n hµng ®· dÉn chiÕu tr¸nh g©y ra nh÷ng tranh chÊp, ph¸t sinh nh÷ng chi phÝ v« Ých. 5.3.2. Víi vai trß lµ ng©n hµng th«ng b¸o: NÕu v× lý do nµo ®ã mµ ng©n hµng th«ng b¸o thiÕu sù cÈn träng trong viÖc kiÓm tra m· kho¸ giao dÞch víi ng©n hµng më mµ thùc tÕ th«ng b¸o L/C th× theo th«ng lÖ quèc tÕ ng©n hµng th«ng b¸o ph¶i hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt víi bªn liªn quan. Do vËy, ng©n hµng th«ng b¸o cÇn thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c sau: (1) CÇn x¸c thùc râ nh÷ng th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng râ rµng do bÞ thiÕt sãt hay do s¬ suÊt tõ phÝa ng©n hµng më. (2) Ph¶i th«ng b¸o kÞp thêi khi kh«ng ®ång ý th«ng b¸o L/C hay khi kh«ng cã kh¶ n¨ng th«ng b¸o L/C. 5.3.3. Víi vai trß lµ ng©n hµng x¸c nhËn Nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ®Õn víi ng©n hµng x¸c nhËn nh­ khi kh«ng n¾m ch¾c n¨ng lùc tµi chÝnh vµ ®iÒu hµnh cña ng©n hµng më, mµ ®îi ®i x¸c nhËn theo yªu cÇu cña hä, th× ph¶i thanh to¸n ngay cho ng©n hµng më thiÕu thiÖn chÝ hay mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hay thËm chÝ ph¸ s¶n...V× vËy, ®Ó phßng vµ tr¸nh nh÷ng rñi ro trªn, ng©n hµng chØ x¸c nhËn khi: Ng©n hµng më thÓ hiÖn ®­îc kh¶ n¨ng thanh to¸n cña m×nh Ng©n hµng më ®· ký quü ®ñ sè tiÒn cña L/C Ng©n hµng më ®­îc ng©n hµng x¸c nhËn cÊp tÝn dông Ng©n hµng mÑ cÊp vèn cho ng©n hµng con… Ngoµi nh÷ng tr­êng hîp nªu trªn, ng©n hµng ph¶i t×m hiÓu râ mäi ®iÒu kiÖn, mäi t×nh huèng nh­ ng©n hµng më: tõ viÖc xem xÐt yªu cÇu x¸c nhËn, nghiªn cøu kh¸ch hµng, ®¶m b¶o thanh to¸n, kiÓm tra ®iÒu kiÖn cña L/C…®Õn viÖc giµnh quyÒn kiÓm tra chøng tõ vµ thùc hiÖn vai trß cña ng©n hµng chiÕt khÊu. 5.3.4. Víi vai trß lµ ng©n hµng chiÕt khÊu: §Ó tr¸nh mét sè rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi ng©n hµng chiÕt khÊu nh­: thiªn tai, næi lo¹n, chiÕn tranh…;do ng©n hµng më bÞ ph¸ s¶n, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n; do nhµ nhËp khÈu tr× ho·n thËm chÝ tõ chèi thanh to¸n qua viÖc “bíi bÌo ra bä” trong viÖc kiÓm tra chøng tõ hoÆc do nhµ nhËp khÈu mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hay do nhµ xuÊt khÈu cè t×nh lõa g¹t, giao hµng xÊu, kÐm chÊt l­îng, gi¶ m¹o chøng tõ…V× vËy, ng©n hµng chiÕt khÊu cÇn: Nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ cña n­íc nhµ nhËp khÈu ®Ó quyÕt ®Þnh chiÕt khÊu bé chøng tõ cho nhµ xuÊt khÈu. N¾m v÷ng t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ nhËp khÈu. TTQT cÇn thùc hiÖn trªn c¬ së nguyªn t¾c chÆt chÏ, b¶o ®¶m an toµn tèi ®a. Kh«ng më réng trµn lan ë nh÷ng n¬i ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn nh­ lµ c¸n bé vµ c«ng cô. Tæ chøc ®µo t¹o, tËp huÊn th­êng xuyªn nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ nh­ mét kªnh ®µo t¹o chuyªn ®Ò nh»m bæ sung kiÕn thøc trao ®æi nghiÖp vô. VÒ biÖn ph¸p cô thÓ, chi nh¸nh chØ më L/C khi ®¶m b¶o nguån vèn thanh to¸n ch¾c ch¾n 100%, h¹n chÕ tèi ®a tr­êng hîp ®Ò nghÞ thanh to¸n b»ng nguån vèn tù cã, yªu cÇu ph¶i cã tiÒn göi ký quü. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i viÖt nam 1. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam Kh«ng tù b»ng lßng víi nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®iÓn h×nh lµ ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng vµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi vÉn ®ang nç lùc tù hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a ®Ó ®¸p øng träng tr¸ch quan träng mµ Nhµ n­íc vµ Nh©n d©n ®· tin t­ëng giao phã. §Ó tiÕp tôc gi÷ v÷ng truyÒn thèng lµ nh÷ng ng©n hµng ®øng ®Çu trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ, ban l·nh ®¹o cïng toµn thÓ c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc cña hai ng©n hµng ®· thèng nhÊt ®Ò ra nh÷ng môc tiªu, ®Þnh h­íng ho¹t ®éng vµ quyÕt t©m thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c néi dung sau: * TiÕp tôc thùc hiÖn ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Ng©n hµng theo ph­¬ng ch©m “An toµn - HiÖu qu¶ - Ph¸t triÓn”. C¨n cø vµo môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña Nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m tíi vµ nhiÖm vô cña ngµnh ng©n hµng, Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ®Ò ra môc tiªu cho n¨m 2002 ®èi víi lÜnh vùc thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu lµ gi÷ mét thÞ phÇn thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu lµ 29% hoÆc cã thÓ n©ng cao h¬n n÷a; Ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi ®Ò ra môc tiªu tæng kim ng¹ch thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu n¨m 2002: 200-250 triÖu USD trong ®ã phÊn ®Êu t¨ng kim ng¹ch thanh to¸n xuÊt khÈu ®Õn 20 triÖu USD. * Duy tr× thÕ m¹nh trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, phÊn ®Êu gi÷ v÷ng thÞ phÇn thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu trong ®iÒu kiÖn ngµy cµng cã nhiÒu ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia vµo lÜnh vùc nµy. KÞp thêi th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c trong thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Ng©n hµng ®Ó gi÷ v÷ng nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng, thu hót kh¸ch hµng míi ®Ó n©ng cao doanh sè thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. KiÕn nghÞ ng©n hµng Nhµ n­íc ban hµnh quy ®Þnh vÒ thanh to¸n quèc tÕ, bæ sung biÓu phÝ thanh to¸n qua ng©n hµng phï hîp víi møc ®é ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô thanh to¸n cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. * ¸p dông c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng phôc vô t¹o uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng. §Ó duy tr× thÕ m¹nh trong c«ng t¸c thanh to¸n, hai Ng©n hµng cÇn ®Èy m¹nh viÖc ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo c«ng t¸c thanh to¸n ®Ó n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng; ®æi míi h¬n n÷a vÒ phong c¸ch, th¸i ®é phôc vô; ¸p dông réng r·i h¬n trong hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p thu hót kh¸ch hµng nh­ miÔn gi¶m ký quü, gi¶m phÝ thanh to¸n, ­u tiªn mua b¸n ngo¹i tÖ... * Thèng nhÊt trong toµn hÖ thèng vÒ ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, ph©n lo¹i kh¸ch hµng vµ ng©n hµng ®¹i lý ®Ó t¨ng c­êng qu¶n lý rñi ro trong c«ng t¸c thanh to¸n. * Th­êng xuyªn tæ chøc nghiªn cøu c¸c tËp qu¸n vÒ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô trao ®æi kinh nghiÖm nh»m n©ng cao chÊt l­îng, ®¶m b¶o an toµn trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. * T¨ng c­êng mèi quan hÖ víi c¸c ng©n hµng ®¹i lý hiÖn cã vµ më réng quan hÖ ®¹i lý víi c¸c ng©n hµng kh¸c trªn thÕ giíi nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. 2. Mét sè biÖn ph¸p c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· thùc hiÖn Nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu hoµn thiÖn vµ ®æi míi trong bèi c¶nh hiÖn t¹i, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· tõng b­íc thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a c¸c rñi ro trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. C¸c biÖn ph¸p tËp trung trªn mét sè khÝa c¹nh sau: Ng©n hµng ®· ra nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ më L/C tr¶ chËm. ViÖc më L/C ph¶i ®­îc thÈm ®Þnh kü l­ìng vÒ nguån vèn, uy tÝn, t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh­ vÒ thÞ tr­êng trong n­íc cña c¸c mÆt hµng nhËp khÈu. C¸c L/C tr¶ chËm ph¶i th«ng qua ng©n hµng Nhµ n­íc. C¸c ng©n hµng ®· thùc hiÖn chiÕn l­îc h¹n chÕ cho vay nhËp khÈu, më réng cho vay lµm hµng xuÊt khÈu. §©y còng lµ mét biÖn ph¸p võa tµi trî cho s¶n xuÊt trong n­íc, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu theo chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, võa h¹n chÕ rñi ro trong nghiÖp vô b¶o l·nh nhËp khÈu cña ng©n hµng. Ng©n hµng ®· tõng b­íc hoµn thiÖn quy tr×nh thanh to¸n tÝn dông chøng tõ trong toµn hÖ thèng, t×m ra nh÷ng v¨n b¶n h­íng dÉn thanh to¸n thèng nhÊt cho tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh, tr¸nh tr­êng hîp chi nh¸nh nµy thùc hiÖn nhiÖm vô nµy, chi nh¸nh kh¸c th× kh«ng. ViÖc xem xÐt møc ký quü vµ øng tiÒn cho kh¸ch hµng ®­îc quy ®Þnh cô thÓ, c¸c mÉu giÊy tê ®­îc in s½n nh»m h¹n chÕ tíi møc tèi ®a nh÷ng sai sãt trong qu¸ tr×nh lËp chøng tõ. Ng©n hµng ®· chó träng tíi c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé thanh to¸n quèc tÕ, n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña thanh to¸n viªn, th­êng xuyªn tæ chøc c¸c líp båi d­ìng nghiÖp vô, c¸c cuéc thi thanh to¸n viªn giái, cö c¸n bé ®i häc...Nh×n chung cho tíi nay ®éi ngò thanh to¸n viªn cña c¸c ng©n hµng ®· t­¬ng ®èi ®ång ®Òu, cã kinh nghiÖm trong thanh to¸n, ®­îc ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô, ngo¹i ng÷, tin häc... dÇn dÇn ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña nhiÖm vô ®Æt ra. Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam còng kh«ng ngõng ®æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ, ¸p dông phÇn mÒm thanh to¸n SWIFT hiÖn ®¹i nhÊt ViÖt Nam hiÖn nay, phï hîp víi c«ng nghÖ cña c¸c ng©n hµng ®¹i lý cña Vietcombank, b¶o ®¶m cho c¸c c«ng t¸c thanh to¸n hµng ngµy nhanh chãng, an toµn. NHTMCP Qu©n ®éi còng tiÕp tôc sö dông ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh L/C ®Æc biÖt chó träng tíi L/C ®iÒu kho¶n ®á. Cã nh­ vËy, ng©n hµng Qu©n ®éi míi cã thÓ t¨ng ®­îc l­îng thanh to¸n L/C xuÊt. HÖ thèng th«ng tin trong ng©n hµng ®· tõng b­íc ®­îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn nh»m cung cÊp c¸c th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c vÒ c¸c ng©n hµng ®¹i lý, c¸c kh¸ch hµng trong n­íc vµ ngoµi n­íc. 3. Gi¶i ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n L/C t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam Rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ rñi ro trong nghiÖp vô thanh to¸n L/C nãi riªng lµ rÊt khã tr¸nh khái. Tuy nhiªn chóng ta vÉn cã thÓ phßng ngõa, h¹n chÕ rñi ro nÕu nh­ biÕt vËn dông tæng hîp c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro mét c¸ch thÝch hîp trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. C¸c biÖn ph¸p Ng©n hµng cÇn thùc hiÖn: 3.1. Chó träng n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng BiÖn ph¸p quan träng mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt ®Ó phßng ngõa rñi ro trong nghiÖp vô thanh to¸n L/C lµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i nªn chó träng n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng. Cã thÓ thÊy r»ng trong thùc tÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, rñi ro g©y thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ tµi chÝnh còng nh­ uy tÝn cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i chñ yÕu xuÊt ph¸t tõ phÝa kh¸ch hµng. Vµ còng chñ yÕu lµ do kh¸ch hµng kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc kh«ng muèn thanh to¸n. ChÝnh v× vËy, chÊt l­îng c«ng t¸c thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng cã mét ý nghÜa v« cïng to lín trong viÖc phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n L/C t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung, Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng vµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi nãi riªng. Trong c«ng t¸c thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng, ng©n hµng cÇn tiÕn hµnh ph©n tÝch mét c¸ch kü l­ìng n¨ng lùc tµi chÝnh còng nh­ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch víi ng©n hµng. Song viÖc ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng còng kh«ng chØ dõng ë lÇn ®Çu tiªn kh¸ch hµng ®Æt quan hÖ giao dÞch víi ng©n hµng mµ cßn cÇn ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch th­êng xuyªn, liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh ng©n hµng quan hÖ víi kh¸ch hµng. Bªn c¹nh ®ã, ng©n hµng kh«ng chØ quan t©m ph©n tÝch ®¸nh gi¸ n¨ng lùc tµi chÝnh, ph­¬ng ¸n kinh doanh, mÆt hµng nhËp cña kh¸ch hµng, mµ cßn ph¶i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn t­ c¸ch cña kh¸ch hµng më L/C còng nh­ ®èi t¸c n­íc ngoµi cña kh¸ch hµng n÷a. Trªn c¬ së ®ã cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n cho më L/C víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ phï hîp víi tõng ng©n hµng, võa ®¶m b¶o an toµn trong thanh to¸n, võa ®¶m b¶o ®­îc chÝnh s¸ch kh¸ch hµng. Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh c«ng t¸c thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× cÇn phèi hîp ®ång bé víi viÖc x©y dùng ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, t­ c¸ch ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp tèt. V× c¸n bé ng©n hµng míi chÝnh lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng vµ còng lµ ng­êi cã quyÒn quyÕt ®Þnh cuèi cïng trong viÖc ®ång ý hay kh«ng ®ång ý më L/C cho kh¸ch hµng. 3.2. X©y dùng ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp Con ng­êi lu«n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng trong mäi lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh ®æi míi ®Çy khã kh¨n cña ng©n hµng. Yªu cÇu cña giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ ®ßi hái c¸n bé l·nh ®¹o còng nh­ c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c thanh to¸n L/C kh«ng chØ cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷, n¨ng lùc chuyªn m«n nghiÖp vô mµ cßn ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, cã kinh nghiÖm trong thanh to¸n quèc tÕ, hä ph¶i cã kü n¨ng ph©n tÝch, am hiÓu t­êng tËn 49 ®iÒu kho¶n cña B¶n ®iÒu lÖ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ TÝn dông chøng tõ ®­îc söa ®æi (UCP.500). §ång thêi hä ph¶i am hiÓu luËt ph¸p, tËp qu¸n vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng ng©n hµng cña tõng n­íc, tõng vïng, tõng khu vùc ®Ó võa cã kh¶ n¨ng t­ vÊn cho kh¸ch hµng, ®ång thêi tr¸nh ®­îc rñi ro cho ng©n hµng. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é cao, am hiÓu nghÒ nghiÖp vµ cã t­ c¸ch ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp tèt. Tr­íc hÕt lµ viÖc x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn ngµnh tõ ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o ®Õn c¸c nh©n viªn, tõ trung ­¬ng ®Õn c¸c chi nh¸nh vµ c«ng ty trùc thuéc. §oµn kÕt ®Ó t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp. §iÒu nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa ®èi víi c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c thanh to¸n mµ cho bÊt kú mét bé phËn nµo trong ng©n hµng. Nh÷ng c¸n bé cßn h¹n chÕ vÒ mÆt nµy hay mÆt kh¸c sÏ nhËn ®­îc sù gióp ®ì tõ ®ång nghiÖp cña m×nh ®Ó tiÕn bé h¬n, vµ ®iÒu quan träng lµ cïng nhau tiÕn bé. Nh÷ng chi nh¸nh ho¹t ®éng hiÖu qu¶ ch­a cao sÏ nhËn ®­îc sù hç trî cña c¸c chi nh¸nh kh¸c. Mäi ng­êi cïng lµm viÖc vµ cïng tin t­ëng lÉn nhau, kh¸ch hµng tin t­ëng vµo hä, niÒm tin Êy t¹o nªn mét søc m¹nh lín lao, gãp phÇn h¹n chÕ ®­îc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Thø hai lµ n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin cña thanh to¸n viªn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu qua ng©n hµng. §Ó cã ®­îc mét ®éi ngò c¸n bé ®ñ m¹nh, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn cã mét chiÕn l­îc ®µo t¹o phï hîp. Néi dung ®µo t¹o cÇn ®­îc chó träng c¶ vÒ kiÕn thøc kinh tÕ, nghiÖp vô chuyªn m«n, ®ång thêi ®Æc biÖt coi träng c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc lý t­ëng ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho thanh to¸n viªn. VÝ dô nh­ trong c«ng t¸c ®µo t¹o nghiÖp vô, Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p nh­: tæ chøc c¸c líp häc nghiÖp vô ng¾n h¹n vµ dµi h¹n, cö c¸n bé ®i häc ë n­íc ngoµi, mêi chuyªn gia giái vÒ ®µo t¹o nghiÖp vô míi cho thanh to¸n viªn... Trong thêi gian tíi, c¸c c«ng t¸c nµy nªn tiÕp tôc ®­îc t¨ng c­êng h¬n n÷a nh»m theo kÞp vµ ®¸p øng ®­îc c¸c diÔn biÕn phøc t¹p cña nÒn kinh tÕ nãi chung, ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. Trong c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé, mét vÊn ®Ò cÇn ®­îc ®­a lªn hµng ®Çu lµ ®¹o ®øc, phÈm chÊt cña thanh to¸n viªn, h×nh thµnh nªn trong mçi c¸n bé ng©n hµng mét lý t­ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ®Ó hä g¾n chÆt t­¬ng lai vµ sù nghiÖp cña m×nh vµo t­¬ng lai vµ sù nghiÖp chung cña ng©n hµng, coi mçi thµnh tùu, tån t¹i cña ng©n hµng lµ cña chÝnh m×nh, cã sù ®ãng gãp vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong ®ã. Tõ ®ã mçi c¸n bé ph¶i cè g¾ng hÕt m×nh nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng viÖc hoÆc lÜnh vùc mµ m×nh phô tr¸ch, lu«n suy nghÜ vµ hµnh ®éng v× sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña hÖ thèng. 3.3. Thµnh lËp bé phËn qu¶n lý vµ phßng ngõa rñi ro Ng©n hµng nªn thµnh lËp mét bé phËn qu¶n lý rñi ro thanh to¸n chuyªn tr¸ch l­u gi÷, khai th¸c, cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng vô lõa ®¶o tranh chÊp trªn thÕ giíi còng nh­ ë ViÖt Nam liªn quan ®Õn lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ nh»m tr­íc hÕt lµ phôc vô cho ho¹t ®éng néi bé ng©n hµng, sau ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu muèn sö dông dÞch vô nµy. Khi cung cÊp dÞch vô nµy cho c¸c doanh nghiÖp, ng©n hµng ®· gióp doanh nghiÖp trong viÖc lùa chän b¹n hµng, tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro do b¹n hµng lµm ¨n kh«ng uy tÝn, lµ nh÷ng c«ng ty ma hay nh÷ng ®èi t­îng lõa ®¶o... §Ó cã ®­îc l­îng th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, bé phËn nµy cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi: m¹ng l­íi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi, c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam, Bé th­¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu... b»ng con ®­êng giao dÞch xin hoÆc mua th«ng tin trùc tiÕp, hoÆc th«ng qua trung t©m phßng ngõa rñi ro cña ng©n hµng Nhµ n­íc (CIC)... Khi cã th«ng tin phong phó, chÝnh x¸c, bé phËn nµy cã thÓ thùc hiÖn nghiÖp vô h­íng dÉn, t­ vÊn trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ. ViÖc cung cÊp th«ng tin, t­ vÊn trong néi bé còng nh­ cho doanh nghiÖp, cho c¸c ng©n hµng víi nhau ngoµi viÖc gióp h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n cßn ®em l¹i cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i mét nguån thu dÞch vô míi, gãp phÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ng©n hµng, thu hót kh¸ch hµng còng nh­ kh¼ng ®Þnh thªm vÞ thÕ cña ng©n hµng trªn th­¬ng tr­êng. 3.4. §Èy m¹nh c«ng t¸c t­ vÊn cho kh¸ch hµng Tr­íc thùc tr¹ng kinh tÕ nh­ hiÖn nay, th«ng tin ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung, ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng vµ Ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi nãi riªng víi vai trß lµ trung gian gi÷a ng­êi xuÊt khÈu vµ ng­êi nhËp khÈu vµ lµ mét chñ thÓ tham gia trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng cÇn t­ vÊn cho kh¸ch hµng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, cô thÓ: * Ng©n hµng th«ng qua viÖc h­íng dÉn c¸c quy ®Þnh, quy chÕ, thñ tôc, hå s¬ cho kh¸ch hµng sÏ gióp kh¸ch hµng n¾m b¾t nhanh vµ cô thÓ h¬n nh÷ng yªu cÇu vÒ mÆt thñ tôc vµ ph¸p lý trong thanh to¸n L/C, tiÕt kiÖm ®­îc c¶ thêi gian, c«ng søc vµ chi phÝ. * Ng©n hµng víi nguån th«ng tin ®a d¹ng vµ chuyªn m«n nghiÖp vô cña m×nh cã thÓ t­ vÊn cho kh¸ch hµng trong viÖc xem xÐt tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n so s¸nh víi c¸c chØ tiªu kinh tÕ cña c¸c dù ¸n cïng lo¹i (®Æc biÖt ®èi víi c¸c dù ¸n cã gi¸ trÞ lín), cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Lîi Ých cña ng©n hµng g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ th× míi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cho ng­êi b¸n khi ®Õn h¹n. Cã thÓ kÓ ra ®©y mét sè vÊn ®Ò mµ ng©n hµng cã thÓ tiÕn hµnh t­ vÊn cho kh¸ch hµng cña m×nh: ¨ §èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu: T­ vÊn cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu yªu cÇu bªn mua më cho m×nh mét L/C ®¶m b¶o nhÊt T­ vÊn cho doanh nghiÖp trong viÖc chän ng©n hµng më L/C vµ ng©n hµng thanh to¸n. Nh÷ng ng©n hµng cµng lín, cµng cã uy tÝn, quan hÖ tèt vµ th­êng xuyªn thanh to¸n sßng ph¼ng th× viÖc thanh to¸n sÏ dÔ dµng vµ thuËn lîi h¬n. T­ vÊn cho doanh nghiÖp c¸ch thøc ®ßi tiÒn b»ng th­ hay b»ng ®iÖn. L/C cho phÐp ®ßi tiÒn b»ng ®iÖn lµ lo¹i cã lîi h¬n c¶ v× tiÒn thu ®­îc nhanh h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh vßng quay cña vèn T­ vÊn cho doanh nghiÖp c©n nh¾c c¸c ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña L/C Ng©n hµng còng nªn t­ vÊn cho kh¸ch hµng c¸ch gi¶i quyÕt khi bé chøng tõ cã sai sãt ¨ §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu: T­ vÊn cho nhµ nhËp khÈu nªn më lo¹i L/C nµo T­ vÊn cho doanh nghiÖp trong viÖc ®­a c¸c ®iÒu kho¶n vµo L/C T­ vÊn cho doanh nghiÖp trong viÖc chÊp nhËn c¸c yªu cÇu cña bªn b¸n khi më L/C, söa ®æi L/C sao cho kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña m×nh... §Ó gãp phÇn phßng ngõa rñi ro, ngay tõ ban ®Çu ng©n hµng kh«ng chØ lµm tèt c«ng t¸c thÈm ®Þnh mµ cßn ph¶i t­ vÊn cho kh¸ch hµng nh÷ng néi dung n»m trong kh¶ n¨ng cña ng©n hµng ngay tõ khi kh¸ch hµng ký kÕt c¸c hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. Cã nghÜa lµ ng©n hµng kh«ng chØ thô ®éng ngåi chê kh¸ch hµng t×m ®Õn víi m×nh mµ ph¶i chñ ®éng gi÷ mèi quan hÖ th­êng xuyªn víi kh¸ch hµng, hç trî ngay khi kh¸ch hµng cã yªu cÇu. Víi vèn kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm vÒ c¸c lÜnh vùc cã liªn quan nh­ ph­¬ng thøc thanh to¸n, ®iÒu kiÖn rµng buéc, thêi h¹n tr¶ nî, l·i suÊt,...ng©n hµng cã thÓ t­ vÊn cho kh¸ch hµng, thËm chÝ nÕu cÇn cã thÓ tham gia ®µm ph¸n ®Ó cã nh÷ng ®iÒu kho¶n hîp ®ång chÆt chÏ h¬n gi¶m thiÓu sù bÊt lîi cho kh¸ch hµng ViÖt Nam. §©y cã thÓ coi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó phßng ngõa rñi ro, võa gi¶i quyÕt ®­îc nhu cÇu xuÊt - nhËp khÈu hµng ho¸ cho c¸c doanh nghiÖp, võa ph¸t triÓn ®­îc nghiÖp vô cho b¶n th©n ng©n hµng. Chóng ta còng ®· thÊy mét thùc tÕ lµ hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë n­íc ta hiÖn nay cßn cã nhiÒu h¹n chÕ vÒ nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc thanh to¸n. Do ®ã, ®ång thêi víi viÖc t­ vÊn cho kh¸ch hµng th× ng©n hµng còng cã thÓ më c¸c líp tËp huÊn nghiÖp vô nh»m n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i th­¬ng cho kh¸ch hµng. Th«ng qua ho¹t ®éng nµy, tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng cña kh¸ch hµng ®­îc n©ng cao vµ ng©n hµng còng t¹o ®­îc mèi quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro kh¸ h÷u hiÖu, ®ång thêi uy tÝn cña ng©n hµng trong con m¾t cña kh¸ch hµng còng ®­îc n©ng lªn. 3.5. TiÕp tôc ®æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng Trong nh÷ng n¨m qua, kh«ng chØ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i mµ toµn bé hÖ thèng Ng©n hµng ®· vµ ®ang v­¬n lªn vÒ mäi mÆt trong ®ã næi bËt nhÊt lµ ¸p dông c«ng nghÖ kü thuËt cao trong kinh doanh ®­a mèi quan hÖ giao dÞch cña toµn hÖ thèng ®i tr­íc mét b­íc, phôc vô ®¾c lùc môc tiªu sím hoµ nhËp vµo céng ®ång khu vùc vµ thÕ giíi. C¸c ng©n hµng ®· ¸p dông phÇn mÒm SWIFT tiªn tiÕn phï hîp víi c«ng nghÖ cña c¸c Ng©n hµng ®¹i lý ë n­íc ngoµi. Víi ph­¬ng ch©m ®æi míi vµ ¸p dông c«ng nghÖ vµo ho¹t ®éng ng©n hµng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng phôc vô, n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý qua ®ã t¨ng søc c¹nh tranh, tõ nhiÒu n¨m nay, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· ®Çu t­ mét sè vèn rÊt ®¸ng kÓ cho viÖc n©ng cÊp trang thiÕt bÞ m¸y mãc, c¶i tiÕn vµ n©ng cÊp ch­¬ng tr×nh tin häc chuÈn ho¸ ®¸p øng yªu cÇu ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i hiÖn ®¹i. Nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn nµy ®· gióp cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña ng©n hµng ho¹t ®éng ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t­ cho c«ng nghÖ nh­ vËy vÉn míi ë møc ban ®Çu so víi quèc tÕ. Do vËy, trong nh÷ng n¨m tíi, c¸c NHTM cÇn tiÕp tôc ®Çu t­ vµo viÖc ®æi míi c«ng nghÖ nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung, ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ nãi riªng. 4. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i c¸c NHTM ViÖt Nam 4.1. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n­íc Víi chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ n­íc ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh. Xu h­íng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®em l¹i mét c¬ héi lín cho sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia nh­ng ®ång thêi còng lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña quèc gia ®ã. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n­íc cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mäi tæ chøc, c¸ nh©n trong n­íc, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, tõ ®ã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña c¸c ng©n hµng. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã, thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu nãi chung, tÝn dông chøng tõ nãi riªng rÊt cÇn ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp, phï hîp víi môc tiªu cña tõng thêi kú ®Ó ho¹t ®éng ngµy cµng ®­îc më réng vµ ngµy cµng ph¸t triÓn, ®ång thêi phßng tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra cho c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ ng©n hµng. Thø nhÊt, cÇn t¹o hµnh lang ph¸p lý ®ång bé cho ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cña toµn HÖ thèng NHTM Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro ph¸p lý trong giao dÞch tÝn dông chøng tõ lµ sù thiÕu v¾ng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh quan hÖ gi÷a c¸c bªn trong quy tr×nh thanh to¸n. ë ViÖt Nam hiÖn nay, ngoµi UCP.500 vµ mét sè th«ng lÖ quèc tÕ kh¸c, ta kh«ng cã mét luËt hay v¨n b¶n d­íi luËt nµo ®iÒu chØnh mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a giao dÞch hîp ®ång ngo¹i th­¬ng cña ng­êi mua vµ ng­êi b¸n víi giao dÞch tÝn dông chøng tõ cña ng©n hµng. Khi cã tranh chÊp th­¬ng m¹i quèc tÕ x¶y ra, Träng tµi quèc tÕ cã thÓ ra ph¸n quyÕt ®èi víi quan hÖ hai bªn mua b¸n mµ kh«ng ®Ò cËp ®Õn quan hÖ thanh to¸n gi÷a c¸c ng©n hµng. Nh­ vËy chØ ¸p dông UCP500 vµo giao dÞch tÝn dông chøng tõ lµ ch­a ®ñ víi c¸c ng©n hµng ViÖt Nam khi cã ph¸t sinh tranh chÊp. ChÝnh phñ cÇn sím ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a hîp ®ång ngo¹i th­¬ng vµ ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, nªu lªn nghÜa vô, quyÒn h¹n cña c¸c bªn tham gia vµo quan hÖ tÝn dông chøng tõ: nhµ nhËp khÈu, nhµ xuÊt khÈu vµ c¸c ng©n hµng trung gian. Tr­íc hÕt nªn ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò sau: v QuyÒn ®­îc miÔn thanh to¸n cña ng©n hµng më khi quan hÖ giao nhËn bÞ träng tµi tuyªn ¸n huû bá. v QuyÒn ®­îc nhËn hµng cña ng©n hµng më khi ng­êi thÕ chÊp l« hµng bÞ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. v QuyÒn ®­îc b¶o l­u sè tiÒn chiÕt khÊu cña ng©n hµng trong quan hÖ mua b¸n ®øt ®o¹n. CÇn ph¶i cã quy chÕ chiÕt khÊu hèi phiÕu lËp theo th­ tÝn dông cô thÓ ho¸ luËt quèc tÕ lµm c¬ së gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a ng©n hµng chiÕt khÊu vµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu. v CÇn t¹o hµnh lang ph¸p lý cho giao dÞch gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng trong quan hÖ tÝn dông chøng tõ. Cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c kh¸ch hµng ®Õn ng©n hµng yªu cÇu më L/C ®Òu kh«ng cã v¨n b¶n ph¸p lý cã tÝnh chÊt hîp ®ång ®­îc tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n. Ngay nh­ ë Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng chØ cã c¸c lo¹i giÊy tê nh­: ®¬n yªu cÇu më L/C, giÊy cam kÕt thanh to¸n, ®¬n xin b¶o l·nh nhËn hµng vµ ký hËu vËn ®¬n, th«ng b¸o th­ tÝn dông, ®¬n xin chiÕt khÊu chøng tõ... C¸c chøng tõ nµy chØ ®¬n gi¶n lµ c¸c giao dÞch ng©n hµng, kh«ng thÓ hiÖn ®­îc tÝnh ph¸p lý vµ rµng buéc gi÷a hai bªn nªn g©y khã kh¨n cho toµ ¸n khi xÐt xö tranh chÊp. Thø hai, cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. §Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng hiÖu lùc c¸c v¨n b¶n vµ thñ tôc xuÊt nhËp khÈu. CÇn cã quy chÕ b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh, tr×nh ®é qu¶n lý, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh doanh... th× míi cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp (trë thµnh c¸c bªn tham gia vµo quan hÖ tÝn dông chøng tõ). Thùc tÕ cho thÊy, thùc lùc tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ta hiÖn nay vÉn cßn yÕu, ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu b»ng vèn vay ng©n hµng. NÕu kinh doanh thua lç sÏ trùc tiÕp cã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng tÝn dông, uy tÝn thanh to¸n ®èi víi ng©n hµng. Theo thèng kª gÇn ®©y, c¶ n­íc hiÖn cã kho¶ng 34.000 doanh nghiÖp víi møc vèn b×nh qu©n cña mçi doanh nghiÖp kho¶ng 2,7 tû ®ång. Riªng khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá, møc vèn b×nh qu©n cµng thÊp, kho¶ng 165 triÖu ®ång. Do vËy, tr­íc m¾t ChÝnh phñ cÇn rµ so¸t l¹i c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp th× chuyÓn sang uû th¸c xuÊt khÈu, tr¸nh nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Bªn c¹nh ®ã, c¸c thÓ chÕ, thñ tôc xuÊt nhËp khÈu cÇn ph¶i t¹o nªn sù c©n b»ng gi÷a khuyÕn khÝch vµ kiÓm so¸t xuÊt nhËp khÈu. HiÖn nay mét sè chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc ®ang t¹o lîi thÕ cho doanh nghiÖp nµy nh­ng l¹i bÊt lîi ®èi víi doanh nghiÖp kh¸c lµm mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu g©y nªn tån ®äng mét sè lo¹i vËt t­ g©y l·ng phÝ vµ kÐm hiÖu qu¶. T×nh tr¹ng nhËp khÈu trµn lan lµm cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ bÞ ®×nh trÖ, hµng ho¸ trong n­íc s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®­îc. §iÒu ®ã cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ nãi chung, ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. Thø ba, cÇn t¨ng c­êng chÊt l­îng ho¹t ®éng cña trung t©m th«ng tin tÝn dông Ng©n hµng Nhµ n­íc (CIC). ViÖc thu thËp, ph©n tÝch, xö lý kÞp thêi vµ chÝnh x¸c c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, quan hÖ tÝn dông, kh¶ n¨ng thanh to¸n, t­ c¸ch ph¸p nh©n cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ n­íc ngoµi lµ v« cïng quan träng. §Ó c«ng t¸c th«ng tin phßng ngõa rñi ro ®¹t hiÖu qu¶ cao, cÇn t¨ng c­êng trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin hiÖn ®¹i cho trung t©m. §ång thêi còng nªn cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch vµ b¾t buéc ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông vÒ viÖc cung cÊp th­êng xuyªn c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh d­ nî cña doanh nghiÖp t¹i tæ chøc tÝn dông... 4.2. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu: Rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ mét phÇn lµ do nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan tõ phÝa c¸c ®¬n vÞ kinh doanh XNK. ChÝnh nh÷ng yÕu kÐm vÒ nghiÖp vô ®· khiÕn hä lµ ng­êi ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng thiÖt h¹i nÆng nÒ nhÊt. V× vËy, nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m ng¨n ngõa rñi ro vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng thanh to¸n XNK kh«ng thÓ kh«ng xuÊt ph¸t tõ phÝa c¸c kh¸ch hµng. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu c¸c ®¬n vÞ tham gia ho¹t ®éng XNK nh­ng cã kh«ng Ýt c¸c gi¸m ®èc cña c¸c ®¬n vÞ nµy l¹i ch­a sö dông thµnh th¹o ngo¹i ng÷ do vËy khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång víi b¹n hµng ph¶i qua phiªn dÞch. Bªn c¹nh ®ã tr×nh ®é cña c¸n bé còng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Nh­ vËy, viÖc n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng vµ nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ trong c¸c ®¬n vÞ kinh doanh XNK hiÖn nay mang tÝnh cÊp thiÕt. Cô thÓ ph¶i chó träng nh÷ng vÊn ®Ò sau: C¸c ®¬n vÞ khi tham gia XNK ph¶i cã c¸n bé chuyªn tr¸ch vÒ XNK. C¸c c¸n bé nµy ph¶i qua ®µo t¹o nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng, am hiÓu luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ thanh to¸n quèc tÕ, cã n¨ng lùc trong c«ng t¸c vµ ®Æc biÖt ph¶i cã phÈm chÊt trung thùc trong kinh doanh. Kiªn quyÕt bµi trõ t­ t­ëng lµm ¨n kiÓu chôp giùt, lõa ®¶o. Trong kinh doanh, trung thùc lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®¶m b¶o duy tr× quan hÖ lµm ¨n l©u dµi víi c¸c b¹n hµng vµ do ®ã nã còng chÝnh lµ c¬ së cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Trong quan hÖ thanh to¸n víi Ng©n hµng, c¸c doanh nghiÖp cÇn gi÷ v÷ng ch÷ tÝn, thùc hiÖn cam kÕt víi Ng©n hµng. Ph¶i lu«n gi÷ quan hÖ chÆt chÏ víi Ng©n hµng, thùc hiÖn ®óng c¸c chØ dÉn cña vÒ c¸c ®iÒu kho¶n cña L/C. Khi cã tranh chÊp, doanh nghiÖp cÇn th«ng b¸o ngay cho Ng©n hµng vµ phèi hîp víi Ng©n hµng ®Ó t×m ra nguyªn nh©n, gi¶i ph¸p kh¾c phôc chø kh«ng nªn quy tr¸ch nhiÖm cho ng©n hµng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu, khi lËp bé chøng tõ thanh to¸n cÇn ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i chøng tõ, nhÊt lµ nh÷ng chi tiÕt dÔ bÞ sai sãt vµ xuÊt tr×nh bé chøng tõ theo ®óng tho¶ thuËn. §èi víi doanh nghiÖp nhËp khÈu, khi chÊp nhËn bé chøng tõ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng cÇn kiÓm tra hµng vµ/hoÆc bé chøng tõ cÈn thËn ®Ó tr¸nh x¶y ra tranh chÊp vÒ hµng ho¸ sau nµy ®Æc biÖt lµ trong tr­êng hîp do nhu cÇu cÊp thiÕt vÒ hµng hoÊ nªn ®· chÊp nhËn mäi ®iÒu kiÖn cña chøng tõ ®Ó ng©n hµng b¶o l·nh cho nhËn hµng tr­íc khi chøng tõ tíi. C¸c doanh nghiÖp khi tham gia vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¶i l­êng tr­íc ®­îc nh÷ng bÊt lîi khi cã tranh chÊp x¶y ra vµ bÞ khëi kiÖn ë n­íc ngoµi. Trong tr­êng hîp bÞ khëi kiÖn ë n­íc ngoµi, do kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh vµ nghiÖp vô cã h¹n nªn phÝa ViÖt Nam Ýt thµnh c«ng trong c¸c phiªn toµ quèc tÕ. Do vËy, khi ®­îc quyÒn chän toµ xö ¸n khi cã tranh chÊp nªn chän Träng tµi xÐt xö trong n­íc (Trung t©m Träng tµi Quèc tÕ ViÖt Nam) ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro trªn. Nh­ vËy, chØ khi c¸c doanh nghiÖp tham gia th­¬ng m¹i quèc tÕ thùc hiÖn ®óng c¸c ®iÒu kiÖn trªn th× c«ng t¸c thanh to¸n qua Ng©n hµng míi nhanh chãng thuËn tiÖn vµ ho¹t ®éng XNK cña ®¬n vÞ míi cã hiÖu qu¶. 4.3. Mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ vÒ nghiÖp vô: Quy tr×nh thanh to¸n lµ nh©n tè trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. BÊt kú mét sai sãt dï nhá trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy tr×nh còng cã kh¶ n¨ng dÉn ®Õn rñi ro trong thanh to¸n. §èi víi c¸c NHTM, rñi ro kh«ng chØ lµ nh÷ng g× ®· x¶y ra mµ cßn lµ nh÷ng g× ®ang tiÒm Èn cÇn tiÕp tôc ®­îc ph©n tÝch, nghiªn cøu ®Ó t×m ra biÖn ph¸p ng¨n ngõa thÝch hîp. Hoµn thiÖn quy tr×nh thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ biÖn ph¸p ng¨n ngõa mang tÝnh chÊt trùc tiÕp vµ s¸t thùc nhÊt so víi c¸c biÖn ph¸p ®· ®­îc ®Ò ra. ¨ Hoµn thiÖn quy tr×nh thanh to¸n L/C hµng nhËp: §Þnh møc ký quü mét c¸ch hîp lý §Þnh møc ký quü mét c¸ch hîp lý sÏ gióp cho ng©n hµng më tr¸nh ®­îc rñi ro vÒ tû gi¸. §Þnh møc ký quü lµ mét viÖc lµm kh«ng ®¬n gi¶n bëi lÏ møc ký quü qu¸ cao sÏ g©y khã kh¨n cho nhµ nhËp khÈu, nhµ nhËp khÈu sÏ s½n sµng tõ bá ng©n hµng chuyÓn sang quan hÖ víi c¸c ng©n hµng kh¸c chÊp nhËn møc ký quü thÊp h¬n. Trong tr­êng hîp ng­îc l¹i, nÕu møc ký quü qu¸ thÊp sÏ kh«ng ®¶m b¶o thùc hiÖn cam kÕt cña kh¸ch hµng. V× vËy, theo em khi x¸c nhËn ®Þnh møc ký quü Ng©n hµng cÇn dùa vµo nh÷ng yÕu tè sau ®©y: * Uy tÝn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ nhËp khÈu. NÕu ®¬n vÞ nhËp khÈu lµ kh¸ch hµng quan hÖ l©u n¨m, cã uy tÝn thanh to¸n ®èi víi ng©n hµng th× cã thÓ ®Þnh møc ký quü thÊp. Ng­îc l¹i nÕu kh¸ch hµng lÇn ®Çu tiªn ®Õn quan hÖ më L/C th× ph¶i yªu cÇu ký quü cao, cã thÓ lªn ®Õn 100% trÞ gi¸ thanh to¸n hoÆc ph¶i cã tµi s¶n b¶o ®¶m hay t×m ng­êi b¶o l·nh. * HiÖu qu¶ kinh tÕ cña l« hµng nhËp vÒ: ®Þnh møc ký quü ph¶i cao h¬n tû suÊt lîi nhuËn mµ l« hµng mang l¹i bëi v× trong tr­êng hîp nhµ nhËp khÈu thÕ chÊp b»ng c¶ l« hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho ng©n hµng më th× ng©n hµng sÏ ®­îc quyÒn ®Þnh ®o¹t ®èi víi hµng ho¸. Gi¸ chuyÓn nh­îng ph¶i b¶o ®¶m cho ng©n hµng thanh to¸n víi n­íc ngoµi. * Tû lÖ tr­ît gi¸ cña ®ång tiÒn: trong thêi kú tû gi¸ biÕn ®éng m¹nh, ng©n hµng ph¶i ®iÒu chØnh tû lÖ ký quü ®Ó tr¸nh rñi ro vÒ tû gi¸. Tû lÖ ®iÒu chØnh ph¶i t­¬ng øng víi tû lÖ tr­ît gi¸ cña ®ång tiÒn trong thêi gian tíi. C©n nh¾c c¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o thanh to¸n Tr­êng hîp th­êng xuyªn x¶y ra ë c¸c Ng©n hµng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ khi hµng ho¸ ®Õn tr­íc bé chøng tõ. NÕu ®Ó qu¸ thêi gian ©n h¹n nhµ nhËp khÈu sÏ ph¶i chÞu thªm phÝ l­u kho nªn hä th­êng xuyªn yªu cÇu ng©n hµng cho phÐp 1/3 bé chøng tõ ®­îc göi trùc tiÕp ®Õn ng­êi më vµ 2/3 bé chøng tõ cßn l¹i göi qua ng©n hµng më. Trong tr­êng hîp nµy, nÕu chÊp nhËn ®iÒu kiÖn ®ã th× nhÊt thiÕt vËn ®¬n ph¶i theo lÖnh cña ng©n hµng më th«ng qua h×nh thøc ký hËu. NÕu nhµ nhËp khÈu yªu cÇu vËn ®¬n theo lÖnh cña nhµ nhËp khÈu th× ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ tµi kho¶n tiÒn göi vµ tµi kho¶n tiÒn vay cña kh¸ch hµng. Xem xÐt c¸c ®iÒu kiÖn ®ßi tiÒn: §ßi tiÒn b»ng ®iÖn lµ h×nh thøc trong ®ã b¶o l­u quyÒn ®ßi l¹i. NghÜa lµ sau khi ®· chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn thanh to¸n cho ng­êi b¸n, nÕu bé chøng tõ cã lçi vµ nhµ nhËp khÈu tõ chèi thanh to¸n th× ng©n hµng më cã quyÒn ®ßi nhµ xuÊt khÈu hoµn tiÒn l¹i. Nh­ng trong thùc tÕ kh¶ n¨ng hoµn tiÒn l¹i cña nhµ xuÊt khÈu lµ rÊt khã, cßn tuú thuéc vµo thiÖn chÝ cña hä vµ khã tr¸nh khái nh÷ng tranh chÊp x¶y ra. V× vËy tr­íc khi quyÕt ®Þnh më mét L/C cho phÐp ®ßi tiÒn b»ng ®iÖn, Ng©n hµng ph¶i nghiªn cøu kü l­ìng kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ nhËp khÈu. ¨Hoµn thiÖn quy tr×nh L/C hµng xuÊt: Ng©n hµng th«ng b¸o sau khi nhËn ®­îc L/C b»ng ®iÖn (Telex, Swift) kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng râ rµng cã thÓ tÝnh sai m· test hoÆc kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc mÉu ®iÖn. Trong tr­êng hîp nµy ng©n hµng th«ng b¸o ph¶i yªu cÇu ng©n hµng më më l¹i th­ tÝn dông ®ã hoÆc cung cÊp m· test chÝnh x¸c nh»m phßng ngõa gÆp ph¶i th­ tÝn dông gi¶. Ngoµi t­ c¸ch lµ ng©n hµng cung øng dÞch vô thu phÝ, ng©n hµng th«ng b¸o cßn cã thÓ ®­îc yªu cÇu x¸c nhËn th­ tÝn dông. Trong tr­êng hîp nµy ng©n hµng x¸c nhËn sÏ ph¶i g¸nh chÞu rñi ro cïng ng©n hµng më. NghiÖp vô nµy th­êng chØ ®­îc thùc hiÖn víi nh÷ng ng©n hµng më ®­îc cÊp tÝn dông hoÆc cã uy tÝn. Tuy nhiªn vÉn cã thÓ x¸c nhËn ®èi víi c¸c ng©n hµng më kh«ng ph¶i lµ kh¸ch hµng quen thuéc nh­ng ph¶i nghiªn cøu kü kh¸ch hµng vµ yªu cÇu ®­îc chiÕt khÊu bé chøng tõ nh»m phßng tr¸nh kh¶ n¨ng bé chøng tõ bÞ tõ chèi thanh to¸n. Khi quyÕt ®Þnh chiÕt khÊu bé chøng tõ, ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn: Nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ-chÝnh trÞ cña n­íc nhµ nhËp khÈu. Xem xÐt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ xuÊt khÈu, ng©n hµng më vµ nhµ nhËp khÈu. VÝ dô nh­ ®èi víi nh÷ng quèc gia t×nh h×nh tµi chÝnh kh«ng æn ®Þnh, khñng ho¶ng kinh tÕ cã thÓ dÉn ®Õn hµng lo¹t c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông bÞ ®ãng cöa. Víi nh÷ng th­ tÝn dông ®­îc më ë ng©n hµng nh÷ng n­íc nµy ng©n hµng kh«ng nªn chiÕt khÊu bé chøng tõ v× rñi ro cao. Trong quy chÕ thanh to¸n cña c¸c Ng©n hµng ®Òu quy ®Þnh viÖc chiÕt khÊu truy ®ßi vµ miÔn truy ®ßi víi c¸c bé chøng tõ hoµn h¶o. Nh­ng cho tíi nay, chÝnh Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng lµ mét Ng©n hµng ®øng ®Çu trong nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ mµ vÉn ch­a thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu chøng tõ theo kiÓu “mua ®øt b¸n ®o¹n” nh­ nhiÒu Ng©n hµng lín trªn thÕ giíi. Quy ®Þnh nµy ®¶m b¶o cho sù an toµn cña Ng©n hµng nh­ng l¹i kh«ng cã tÝn c¹nh tranh cao. ChÝnh v× vËy theo em ®©y lµ sÏ lµ mét nghiÖp vô mang l¹i lîi nhuËn nÕu Ng©n hµng cã thÓ thÈm ®Þnh tèt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc chiÕt khÊu bé chøng tõ nµy. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay, c¸c Ng©n hµng muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn tr­íc hÕt ph¶i kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ trªn, cung cÊp dÞch vô thanh to¸n hoµn h¶o cho kh¸ch hµng trong ®ã ®Æc biÖt cÇn chó träng ®Õn thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghiÖp vô cña ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. §Ó trèng mét m¶ng dÞch vô nµo còng ®ång nghÜa víi viÖc Ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®èi thñ cña m×nh giµnh chiÕn th¾ng trong cuéc c¹nh tranh nµy. KÕt luËn Trong nh÷ng n¨m qua, víi viÖc më réng giao l­u hîp t¸c khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn lµ lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu t¨ng m¹nh qua c¸c n¨m, nÒn kinh tÕ dÇn ®­îc c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn. §¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã ph¶i kÓ ®Õn sù ®ãng gãp quan träng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i víi t­ c¸ch lµ trung gian thanh to¸n quèc tÕ, víi ph­¬ng thøc thanh to¸n chñ yÕu lµ tÝn dông chøng tõ, c¸c ng©n hµng ®· gióp cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ diÔn ra nhanh chãng, liªn tôc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam víi hai ®¹i diÖn lµ Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng vµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n ®éi ®· kh«ng ngõng ®æi míi c¸c nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ cho phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu cña kh¸ch hµng. B»ng uy tÝn, nguån vèn vµ kinh nghiÖm dµy d¹n cña m×nh trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, ®Æc biÖt trong c«ng t¸c thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, ng©n hµng ®· thùc sù trë thµnh ng­êi hç trî ®¾c lùc cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu, gãp phÇn kh«ng nhá thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña c¶ n­íc theo ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc. Song tr­íc ng­ìng cöa cña sù ®æi míi, tr­íc nh÷ng biÕn ®æi liªn tôc vµ m¹nh mÏ cña m«i tr­êng kinh tÕ, ph¸p luËt, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n, trë ng¹i trong nghiÖp vô thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. MÆc dï c¸c ng©n hµng ®· cã nh÷ng nç lùc kh«ng ngõng trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, nh­ng nh÷ng rñi ro trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ vÉn lµ mèi ®e do¹ th­êng xuyªn ®èi víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ cña kh¸ch hµng. Tr­íc thùc tÕ ®ã, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc cè g¾ng h¬n n÷a trong viÖc phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c cßn tån ®äng nh»m ph¸t huy thÕ m¹nh trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i, n©ng cao vÞ thÕ cña ngµnh ng©n hµng trªn tr­êng quèc tÕ. Hy väng r»ng nh÷ng ý kiÕn trong b¶n luËn v¨n sÏ ®­îc gãp mét phÇn nhá vµo viÖc phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam, ®Ó ®­a ph­¬ng thøc nµy thùc sù trë thµnh ph­¬ng thøc thanh to¸n nhanh chãng, thuËn tiÖn, an toµn vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Mét lÇn n÷a em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c tíi thÇy gi¸o PGS-TS NguyÔn §øc Dþ - ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn chØ b¶o em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. §ång thêi em xin bµy tá lßng biÕt ¬n cña m×nh tíi c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Kinh tÕ Ngo¹i Th­¬ng – tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng ®· d¹y dç vµ gióp ®ì em trong nh÷ng n¨m häc tËp võa qua. Hµ Néi, th¸ng 12 n¨m 2002 Sinh viªn TrÇn ThÞ Minh H­¬ng. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ trong Ngo¹i th­¬ng PGS §inh Xu©n Tr×nh, NXB Gi¸o dôc, Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng Hµ Néi - 1998 Ng©n hµng th­¬ng m¹i GS. TS. Lª V¨n T­ - Lª Tïng V©n - Lª Nam H¶i, NXB Thèng kª - 2000 TÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu thanh to¸n quèc tÕ vµ kinh doanh ngo¹i tÖ GS. TS. Lª V¨n T­ - Lª Tïng V©n, NXB Thèng kª - 2000 TiÒn tÖ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh Frederic S.Mishkin, NXB khoa häc vµ kü thuËt - 1999 The Uniform customs and practice for documentary credit (1993 revision ICC publication No-500) LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông NXB Hµnh chÝnh quèc gia -1998 7. Quy ®Þnh chung vÒ quy tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n xuÊt, nhËp khÈu vµ chuyÓn tiÒn cña Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam 8. B¸o c¸o th­êng niªn cña Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng n¨m 1997 - 2001 9. B¸o c¸o t×nh h×nh thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu n¨m 1997 - 2001 cña Phßng thanh to¸n XuÊt khÈu - NhËp khÈu Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam 10. B¸o c¸o phßng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n ®éi n¨m 1999,2000,2001. 11. Mét sè b¸o, t¹p chÝ: - T¹p chÝ Ng©n hµng - T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh - T¹p chÝ Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng - Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam - T¹p chÝ Th­¬ng m¹i, Kinh tÕ ph¸t triÓn 12. Nh÷ng t×nh huèng ®Æc biÖt trong thanh to¸n quèc tÕ – Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ – 1995 13. Ph©n tÝch c¸c t×nh huèng trong giao dÞch tÝn dông chøng tõ Nhµ xuÊt b¶n thèng kª - 1998 14. NghiÖp vô Ng©n hµng hiÖn ®¹i David Cox – NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1997 B¶ng 10: Tèc ®é ph¸t triÓn thanh to¸n quèc tÕ cña NHTMCP Qu©n ®éi §¬n vÞ: 1000 USD Ph­¬ng thøc Thanh to¸n N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 Sè tiÒn Sè tiÒn % T¨ng/gi¶m 2000/1999 Sè tiÒn %T¨ng/gi¶m 2000/1999 ChuyÓn tiÒn 41.370 41.925 1,34 42.510 1,40 Nhê thu 3.980 22.575 467,21 22.890 1,40 L/C xuÊt 48.334 81.500 68,62 84.401 3,56 Tæng thu 93.684 146.000 55,84 149.801 2,60 Nguån: B¸o c¸o ng©n hµng n¨m 1999,2000,2001 cña phßng thanh to¸n quèc tÕ Tû träng c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n XNK qua VCB Nguån: B¸o c¸o th­êng niªn ng©n hµng 1999-2001 Tû träng thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHTMCP Qu©n ®éi Nguån: B¸o c¸o ng©n hµng n¨m 1999,2000,2001 cña phßng thanh to¸n quèc tÕ Môc lôc Trang