Khóa luận Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của thủy sản xuất khẩu Việt Nam sang thị trường Mỹ

n­íc trong vïng. C«ng nghÖ s¶n xuÊt thñy s¶n cña ViÖt Nam nh×n chung cßn rÊt l¹c hËu so víi c¸c n­íc c¹nh tranh. V× vËy chóng ta ph¶i cã nh÷ng nç lùc v­ît bËc ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch ®æi míi vµ chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ. Theo c¸c so s¸nh quèc tÕ, hiÖn nay ViÖt Nam cã thø h¹ng c¹nh tranh cao h¬n In®«nªxia, nh­ng lµ n­íc yÕu kÐm nhÊt vÒ tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ so víi c¸c n­íc §«ng B¾c ¸ vµ ASEAN-6 trong ®ã cã Th¸i Lan. MÆt kh¸c nÕu so s¸nh víi Trung Quèc th× còng kh«ng thÓ so s¸nh ®­îc v× hiÖn nay Trung Quèc lµ n­íc ph¸t triÓn cßn ViÖt Nam míi lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn. N¨ng lùc qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp ch­a ®¸p øng yªu cÇu chung. §Ó t¹o ra s¶n phÈm vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ ra n­íc ngoµi, cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ vµ nhÊt qu¸n trong c¶ qu¸ tr×nh tõ kh©u x©y dùng kÕ ho¹ch, chuÈn bÞ nguån nguyªn liÖu, lµm hµng xuÊt khÈu, vµ xuÊt khÈu hµng ®i, liªn quan tíi qu¸ tr×nh ®ã lµ mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng cña c¸c nhµ lµm chÝnh s¸ch, lËp kÕ ho¹ch, ng­êi lao ®éng lµm ra s¶n phÈm, ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan H¶i quan, ThuÕ, Ng©n hµng v.v.., råi vÊn ®Ò hç trî ng­ d©n b»ng vèn vµ chÝnh s¸ch, khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng thuû s¶n g× ®Ó phï hîp víi nhu cÇu tiªu dïng cña thÕ giíi, Nhµ n­íc ph¶i lµm g× ®Ó qu¶n lÝ vµ h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn s¶n xuÊt lµm ra c¸c s¶n phÈm ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm, kh«ng ¶nh h­ëng tíi m«i tr­êng, cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt khÈu ®­îc v v… Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn nhanh chãng gi¶i quyÕt ®ã lµ hÖ thèng v¨n b¶n h­íng dÉn, quy ®Þnh cña Trung ­¬ng cßn ch­a g¾n víi thùc tÕ. Nh­ NghÞ ®Þnh 80 TTCP (ngµy 24/6/2002) vÒ khuyÕn khÝch g¾n vïng nguyªn liÖu víi nhµ m¸y chÕ biÕn ch­a thùc sù ph¸t huy t¸c dông cña nã. C¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cßn bÞ ®éng trong viÖc triÓn khai c¸c kÕ ho¹ch cña cÊp trªn. VÒ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i mµ Mü ¸p dông víi n­íc ta vµ c¸c n­íc dÉn ®Çu vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü lµ Canada, Th¸i Lan, Trung Quèc th× cã thÓ nãi ngay, Canada lµ n­íc ®­îc ­u ®·i nhÊt trong sè c¸c n­íc nh­ ®· nãi ë trªn v× hai n­íc Mü vµ Canada ®Òu n»m trong “HiÖp ¦íc tù do mËu dÞch B¾c Mü”. §iÒu nµy t¸c ®éng mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn c¹nh tranh vµ thÞ phÇn ®Æc biÖt lµ c¹nh tranh vÒ gi¸ do thuÕ nhËp khÈu víi Canada thÊp h¬n c¸c n­íc kh¸c. Canada vµ Th¸i Lan ®· gia nhËp WTO n¨m 1995, Trung Quèc gia nhËp n¨m 2001, v× thÕ c¶ 3 n­íc nµy ®Òu ®­îc h­ëng chÝnh s¸ch nhËp khÈu mµ Mü ¸p dông ®èi víi c¸c n­íc ë nhãm 1- c¸c n­íc thµnh viªn WTO. C¸c n­íc nµy ®­îc h­ëng Quy chÕ th­¬ng m¹i b×nh th­êng (NTR), theo ®ã hµng ho¸ tõ tÊt c¶ c¸c n­íc ®­îc h­ëng NTR ®Òu chÞu cïng mét møc thuÕ khi vµo thÞ tr­êng Mü vµ møc nµy kh¸ thÊp chØ tõ 0-3%; vµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kh¸c trong LuËt thùc hiÖn nh÷ng tho¶ thuËn cña Vßng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®a biªn Uruguay. ViÖt Nam ®· kÝ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü nh­ng vÉn ch­a lµ thµnh viªn cña WTO. ChÝnh s¸ch nhËp khÈu cña Hoa Kú ®èi víi ViÖt Nam lµ ngay khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü cã hiÖu lùc th× ViÖt Nam sÏ ®­îc h­ëng NTR t­¬ng ®­¬ng víi c¸c n­íc ®· lµ thµnh viªn cña WTO vÒ mÆt th­¬ng m¹i, chØ cã ®iÓm kh¸c lµ chÕ ®é NTR cã thÓ ph¶i xem xÐt l¹i hµng n¨m theo kÕt qu¶ miÔn ¸p dông §iÒu kho¶n Jackson-Vanik §iÒu kho¶n yªu cÇu tæng thèng Mü ph¶i x¸c nhËn quèc gia h­ëng NTR thõa nhËn quyÒn tù do di tró cña c«ng d©n 2.3.2 N¨ng lùc c¹nh tranh cÊp ngµnh HiÖn nay kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®ãng gãp h¬n 10% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü chiÕm h¬n 30 %. Trong khi ®ã, tû träng hµng thuû s¶n xuÊt khÈu trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c quèc gia Th¸i Lan vµ Trung Quèc lµ 6,4% vµ 1,4% n¨m 2000 T¹p chÝ TT Khoa häc c«ng nghÖ vµ thuû s¶n sè 3/2002 (T¹p chÝ KH vµ CN thuû s¶n sè 3-2002). Tû lÖ ®ã thÊp h¬n cña ViÖt Nam rÊt nhiÒu ®Æc biÖt lµ tû lÖ cña Trung Quèc. Tuy nhiªn n¨m 2002 hµng thuû s¶n Th¸i Lan xuÊt khÈu sang Mü cã gi¸ trÞ lín h¬n gÊp 2,2 lÇn so víi ViÖt Nam, cßn Trung Quèc lín gÊp 1,4 lÇn. Nh­ thÕ cã thÓ thÊy ®­îc n¨ng lùc xuÊt khÈu thuû s¶n cña Trung Quèc vµ Th¸i Lan vµo Mü lín nh­ thÕ nµo so víi ViÖt Nam. TÝnh ®Õn th¸ng 9 n¨m 2003, Canada lµ n­íc ®øng ®Çu vÒ tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu víi Mü, Trung Quèc v­ît qua NhËt B¶n ®øng thø 3 vµ Th¸i Lan gi÷ v÷ng vÞ trÝ thø 6 Phô lôc 2 . Nh­ vËy, c¸c quèc gia ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü nµy ®Òu lµ c¸c b¹n hµng lín nãi chung cña Mü, do ®ã hä cã kinh nghiÖm h¬n, uy tÝn h¬n vµ ViÖt Nam cßn ph¶i rÊt cè g¾ng míi cã thÓ gi÷ v÷ng vÞ trÝ, ®uæi kÞp vµ v­¬n lªn v­ît qua c¸c n­íc nµy vÒ riªng mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu lµ mÆt hµng chñ lùc vµ cã thÕ m¹nh cña ta. Ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam tr¶i qua gÇn 50 n¨m x©y dùng vµ tr­ëng thµnh, ®Õn n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 2 tû USD, dù tÝnh n¨m 2003, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sÏ ®¹t chØ tiªu ®Ò ra lµ 2,3 tû USD. Tæng sè lao ®éng nghÒ c¸ kho¶ng 4 triÖu ng­êi, tæng sè tµu thuyÒn m¸y lµ 81.800 chiÕc víi tæng c«ng suÊt 4 tû CV, trong ®ã cã h¬n 6 ngh×n thuyÒn m¸y cã c«ng suÊt 90 CV trë lªn. Tæng sè doanh nghiÖp chÕ biÕn ®«ng l¹nh lµ 275, sè doanh nghiÖp cã code xuÊt khÈu vµo EU lµ 68, sè doanh nghiÖp ¸p dông HACCP ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu vµo Mü lµ 128 Thèng kª nghÒ c¸ ViÖt Nam tõ n¨m 1959-2002, Bé Thuû s¶n . Trong khi ®ã Trung Quèc cã h¬n 10 triÖu lao ®éng nghÒ c¸, mÊy tr¨m ngh×n tµu ®¸nh c¸. N¨m 1997 Trung Quèc cã tÊt c¶ 5866 doanh nghiÖp thuû s¶n chÕ biÕn ®«ng l¹nh, n¨ng lùc chÕ biÕn 9,072 triÖu tÊn/n¨m. C¸c tµu c¸ viÔn d­¬ng cña Trung Quèc ®· cã trang bÞ c¸c thiÕt bÞ l¹nh ®«ng ®Ó b¶o qu¶n t­¬i s¶n phÈm n©ng cao ®é t­¬i vµ chÊt l­îng thuû s¶n khai th¸c. HiÖn nay nghÒ c¸ Trung Quèc ph¸t triÓn thµnh hÖ thèng ngµnh nghÒ t­¬ng ®èi hoµn chØnh ®ång bé hç trî lÉn nhau gi÷a nu«i trång, khai th¸c, chÕ biÕn vµ l­u th«ng, c«ng nghiÖp phôc vô nghÒ c¸, nghiªn cøu khoa häc, phæ biÕn kü thuËt v.v… NghÒ c¸ Trung Quèc thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch më cöa tõ n¨m 1979 (trong khi ViÖt Nam chÊm døt ®éc quyÒn nghÒ c¸ sau h¼n 10 n¨m, n¨m 1989) vµ tõ ®ã ®Õn nay nghÒ c¸ t¨ng tr­ëng víi tèc ®é cao vµ bÒn v÷ng, s¶n l­îng thuû s¶n cña Trung Quèc lu«n ®øng ®Çu vµ chiÕm 30% tæng s¶n l­îng thuû s¶n cña ThÕ giíi. MÆt hµng thuû s¶n cña Th¸i Lan, n­íc ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n trªn thÕ giíi, cã s¶n phÈm ®a d¹ng, ®· qua chÕ biÕn, kh¶ n¨ng cung cÊp lín, ®­îc ®­a vµo Mü qua nhiÒu kªnh ph©n phèi. Thuû s¶n Canada cã hÖ thèng ph©n phèi trùc tiÕp, thêi gian b¶o qu¶n ng¾n, chi phÝ vËn t¶i thÊp v× ë gÇn Mü. Nh­ vËy, so víi c¸c n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n ®øng ®Çu vµo Mü, ngµnh thñy s¶n ViÖt Nam cã møc ®é trang bÞ chÕ biÕn, b¶o qu¶n h¶i s¶n cña doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ. Chi phÝ s¶n xuÊt cao v× n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, gi¸ ®iÖn, n­íc, dÞch vô ®iÖn tho¹i, Fax, telex, Internet cña ViÖt Nam cao h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Ch­a cã th­¬ng hiÖu hµng ho¸ næi tiÕng, xuÊt khÈu qua gia c«ng xuÊt khÈu, qua kªnh trung gian lµ nhiÒu nªn hiÖu qu¶ cßn thÊp. C¸c doanh nghiÖp xu©t khÈu thuû s¶n ®a sè cã quy m« võa vµ nhá, tÝnh hîp t¸c láng lÓo cho nªn kh¶ n¨ng ®¸p øng xuÊt khÈu khèi l­îng hµng thuû s¶n lín vµ ®ång chÊt gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nguån nh©n lùc s¶n xuÊt khai th¸c nu«i trång thuû s¶n ph©n bè ch­a ®Òu qu¸ d­ thõa ë c¸c vïng ven biÓn, Ýt ®­îc ®µo t¹o, khai th¸c nu«i trång mang tÝnh tù ph¸t, g©y ¶nh h­ëng ®Õn kinh tÕ x· héi vµ m«i tr­êng sinh th¸i. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a hiÓu nhiÒu vÒ thÞ tr­êng Mü, trong khi kh¶ n¨ng tiÕp thÞ yÕu h¬n so víi Trung Quèc lµm gi¶m kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi thÞ tr­êng. C«ng nghÖ s¶n xuÊt thuû s¶n nh×n chung cßn rÊt l¹c hËu so víi c¸c n­íc c¹nh tranh. Nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao vÒ yªu cÇu vÖ sinh vµ chÊt l­îng s¶n phÈm thuû s¶n cña Mü còng cã thÓ coi lµ mét rµo c¶n th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam. ThÞ tr­êng Mü ë qu¸ xa ViÖt Nam so víi Canada, chi phÝ vËn chuyÓn, b¶o hiÓm chuyªn chë hµng xuÊt khÈu lín. Thêi gian vËn chuyÓn dµi lµm cho thuû s¶n t­¬i sèng bÞ gi¶m vÒ chÊt l­îng gi¶m tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm. ViÖt Nam trong vµi n¨m nay míi ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü, cã nghÜa ta lµ ®èi t¸c cßn rÊt míi trong khi Canada, Trung Quèc, Th¸i Lan lµ b¹n hµng l©u n¨m cña Mü, cã thÞ tr­êng æn ®Þnh vÒ ng­êi mua, mèi b¸n, thãi quen së thÝch vÒ s¶n phÈm, v× thÕ ®©y còng lµ mét th¸ch thøc khi ViÖt Nam muèn thay ®æi së thÝch vµ thãi quen ng­êi tiªu dïng thuû s¶n Mü chuyÓn sang mua hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam. Tãm l¹i: Ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn dµi trong viÖc xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü, nh­ng ®Ó ®uæi kÞp ®­îc c¸c n­íc dÉn ®Çu vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n ë thÞ tr­êng nµy th× cßn lµ c¶ mét vÊn ®Ò lín v× c¸c n­íc ®ã ®Òu cã ngµnh thuû s¶n rÊt ph¸t triÓn vµ lÞch sö ph¸t triÓn dµi h¬n ViÖt Nam rÊt nhiÒu. Hä cã kinh nghiÖm xuÊt khÈu thuû s¶n h¬n ta, c¹nh tranh víi ta vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶ vµ c¶ ph­¬ng thøc thanh to¸n. Hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam xuÊt sang Mü cßn chñ yÕu ë d¹ng s¬ chÕ nªn gi¸ trÞ xuÊt khÈu thÊp, chóng ta ch­a cã sù ®Çu t­ hîp t¸c víi ®èi t¸c Mü vÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n ë ViÖt Nam. C¸c yÕu tè c¬ b¶n thóc ®Èy sù ph¸t triÓn thuû s¶n æn ®Þnh vµ l©u dµi nh­ quy ho¹ch, gièng, nu«i trång, ®¸nh b¾t cßn mang nhiÒu yÕu tè tù ph¸t, ch­a trë thµnh c«ng nghÖ hoµn chØnh mang tÝnh c«ng nghÖ ë t©m vÜ m«. N¾m b¾t th«ng tin vµo thÞ tr­êng Mü cßn Ýt. 2.3.3 N¨ng lùc c¹nh tranh cÊp s¶n phÈm Mét sè s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao nh­ t«m, c¸ tra vµ c¸ basa. Nh÷ng s¶n phÈm nµy cã gi¸ c¹nh tranh, chÊt l­îng cao vµ quy m« thÞ tr­êng t­¬ng ®èi lín. VÒ mÆt hµng t«m, chóng ta ®øng sau Th¸i Lan vµ t­¬ng ®­¬ng víi Ên §é vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu t«m sang Mü, tuy nhiªn kim ng¹ch xuÊt khÈu t«m thùc tÕ chóng ta cßn c¸ch Th¸i Lan mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa khã cã thÓ ®uæi kÞp. Cã mét thùc tÕ lµ nhu cÇu t«m ë thÞ tr­êng Mü nãi riªng vµ 3 thÞ tr­êng lín nãi chung lµ Mü, NhËt, EU rÊt lín t¹o thêi c¬ cho c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®æ x« vµo nu«i t«m, tõ £cua®o, Mªhic«, ®Õn Th¸i Lan (bá lÖnh cÊm nu«i t«m trªn ruéng lóa), Trung Quèc (t¨ng gÊp ®«i diªn tÝch nu«i t«m so víi n¨m 2002). H¬n n÷a hµng tån kho cña c¸c nhµ nhËp khÈu Mü cßn rÊt lín. V× vËy, nguån cung cÊp t«m trªn thÕ giíi hiÖn nay ®ang v­ît nhu cÇu tiªu thô kho¶ng 30%, vµ tû lÖ nµy cµng lín do c¸c n­íc nu«i t«m ngµy cµng nhiÒu. Gi¸ t«m trªn thÕ giíi vµ ë Mü còng gi¶m nhiÒu. Trong khi ®ã so víi gi¸ t«m cña c¸c n­íc c¹nh tranh (Th¸i Lan còng ®ang gi¶m gi¸ t«m nguyªn liªu), t«m nguyªn liÖu ViÖt Nam dï ®· h¹ 25- 30% nh­ng vÉn ë møc cao nhÊt. §iÒu nµy lµm t«m ViÖt Nam gi¶m bít n¨ng lùc c¹nh tranh. B¶ng 2.5: S¶n l­îng, gi¸ trÞ vµ gi¸ t«m xuÊt khÈu vµo Mü 2000- 6/2003. N­íc S¶n l­îng (MT) Gi¸ trÞ 1000 USD Gi¸ (USD/kg) N­íc 2000 2001 2002 1-6 2003 2000 2001 2002 1-6 2003 2000 2001 2002 1-6 2003 Th¸i Lan 80.9 84.5 58.3 32.9 945 799 508 259 11.6 9.4 8.7 7.8 ViÖt Nam 12.5 26.0 33.0 22.7 181 296 359 238 14.5 11.3 10.8 10.4 £cua®o 18.5 25.6 28.4 22.6 186 214 190 143 10.0 8.3 6.6 6.3 T. Quèc 17.4 25.7 36.4 20.9 127 171 201 111 7.3 6.6 5.5 5.3 Ên §é 25.7 28.8 40.8 20.9 222 243 343 192 8.6 8.4 8.4 9.1 Braxin 5.8 9.79 17.6 15.6 53 63 87 70 9.0 6.4 4.9 4.5 In®«nªxia 15.5 14.6 15.6 12.6 179 143 137 103 11.5 9.8 8.7 8.1 Guy an 8.6 14.4 9.6 7.8 40 53 36 27 4.6 3.6 3.8 3.4 Venezuela 14.8 9.5 10.3 6.7 141 78 65 41 9.5 8.2 6.3 6.1 Mexico 28.9 29.7 24.1 5.1 401 379 262 71 13.8 12.7 10.8 13.8 Nguån: Georgetowm Economic Services Trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu t«m vµo Mü th× gi¸ t«m cña ViÖt Nam chØ thÊp h¬n Mexico, nh­ng lµ n­íc cã gi¸ xuÊt khÈu t«m lín nhÊt so víi c¸c n­íc ®øng ®Çu lµ Th¸i Lan, Ên §é. 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003 t«m ViÖt Nam ®uæi gÇn kÞp t«m Th¸i Lan vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu. MÆt hµng t«m cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam lµ t«m só. Tuy nhiªn, chóng ta vÊp ph¶i sù c¹nh tranh m¹nh cña T«m ch©n tr¾ng Trung Quèc, c¸c mÆt hµng t«m ®a d¹ng vèn vÉn lµ thÕ m¹nh cña Th¸i Lan trªn thÞ tr­êng Mü. VÒ c¸c mÆt hµng kh¸c kh«ng ph¶i t«m nh­ c¸, mùc, cua ...; tû träng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam sang Mü thÊp, chiÕm 40,9% n¨m 2002, trong khi riªng t«m chiÕm 59,1% trong tæng gi¸ trÞ thuû s¶n xuÊt khÈu sang Mü. B¶ng 2.6: S¶n l­îng, gi¸ trÞ vµ gi¸ c¸c mÆt hµng thuû s¶n kh«ng ph¶i t«m xuÊt khÈu vµo Mü 2000- 6/2003. N­íc S¶n l­îng (MT) Gi¸ trÞ 1000 USD Gi¸ (USD/kg) N­íc 2000 2001 2002 1-6 2003 2000 2001 2002 1-6 2003 2000 2001 2002 1-6 2003 T. Quèc 421.8 401 415.5 190.5 6973 7707 7343 3692 16.5 19.2 17.6 19.3 Ên §é 169.6 302.1 355.6 186.8 4573 7577 8119 4297 26.9 25.0 22.8 22.9 Canada 333.8 220.4 326.6 147.8 1730 1506 1875 1282 5.1 6.8 5.7 8.6 Th¸i Lan 169.6 94.3 93.4 72.5 3414 790 1066 1086 20.1 8.3 11.4 14.9 ViÖt Nam 0.9 33.5 44.4 57.1 8 116 249 285 8.8 3.4 5.6 4.9 §µi Loan 68.0 74.3 106.1 37.1 626 1171 1557 420 9.2 15.7 14.6 11.2 Malaysia 9.0 5.4 19.9 20.8 69 32 166 155 7.6 5.8 8.3 7.42 In®«nªxia 100.6 33.5 27.2 18.1 629 458 383 214 6.2 13.6 14.0 11.7 Mexico 136.9 205.9 140.6 17.2 1044 861 626 96 7.6 4.1 4.4 5.5 £cua®o 0 0.9 1.8 9.9 0 11 18 74 12.1 9.9 7.4 Nguån: Goergetowm Economic Services C¸c mÆt hµng kh«ng ph¶i t«m ®· cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003 víi tæng s¶n l­îng ®¹t 57tÊn, kim ng¹ch xuÊt khÈu 285 triÖu USD chØ trong 6 th¸ng. Tuy nhiªn gi¸ xuÊt khÈu l¹i gi¶m m¹nh. Gi¸ c¸c mÆt hµng nµy so víi c¸c n­íc xuÊt khÈu m¹nh kh¸c lµ thÊp nhÊt, cho thÊy c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ®a sè ë d¹ng nguyªn liÖu hoÆc s¬ chÕ, gi¸ trÞ thÊp h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Nh­ vËy, thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü cã thÕ m¹nh vÒ t«m nh­ng c¸c mÆt hµng kh¸c nh×n chung kh«ng cã gi¸ trÞ thÊp vµ ch­a cã vÞ trÝ lín trong sè c¸c mÆt hµng thuû s¶n nhËp khÈu cña Mü trõ c¸ tra vµ c¸ basa. Tuy nhiªn t«m ViÖt Nam còng nh­ c¸c n­íc xuÊt khÈu m¹nh kh¸c ®ang bÞ ®e do¹ bëi vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ t«m cña c¸c nhµ s¶n xuÊt t«m Mü, vµ c¸ tra, c¸ basa cña ta trªn thùc tÕ bÞ ®¸nh thuÕ rÊt cao sau vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ hai lo¹i thuû s¶n nµy. C¬ cÊu xuÊt khÈu cßn ch­a c©n ®èi tËp trung qu¸ nhiÒu vµo t«m. MÆt hµng xuÊt khÈu cßn ch­a ®a d¹ng, mÆc dï tiÒm n¨ng trong n­íc ch­a khai th¸c hÕt. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, tr×nh ®é s¶n xuÊt chÕ biÕn ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ trong ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam cßn yÕu kÐm so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh v× thÕ ViÖt Nam cÇn n©ng cao h¬n n÷a vÒ mÆt nµy ®Ó cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao ®Æc biÖt vÒ c¸c mÆt hµng c¸ ®«ng l¹nh. Ch­¬ng III. Gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña thñy s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· x¸c ®Þnh xuÊt khÈu thuû s¶n lµ mòi nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh hµng thuû s¶n kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc, cña bé Thuû s¶n, mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm cña tÊt c¶ mäi ng­êi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. §Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm thuû s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao cho c¸c thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, chèng l¹i sù gi¶m sót cña nguån lîi biÓn, t¨ng kh¶ n¨ng phôc héi tù nhiªn cña c¸c nguån lîi biÓn, nh­ng vÉn duy tr× ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn cao, cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: 3.1 Gi¶i ph¸p vÒ nguån hµng 3.1.1 N©ng cao n¨ng lùc khai th¸c vµ nu«i trång thuû s¶n C¸c ®Þnh h­íng chiÕn l­îc n©ng cao n¨ng lùc khai th¸c thuû s¶n lµ: -TiÕn hµnh quy ho¹ch vµ qu¶n lý ph¸t triÓn nghÒ khai th¸c h¶i s¶n theo ng­ tr­êng vµ ®Þa ph­¬ng mét c¸ch hîp lý trªn c¬ së sù bÒn v÷ng cña nguån lîi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. - TiÕn hµnh s¾p xÕp l¹i nghÒ c¸ ven bê mét c¸ch hîp lý, ph¸t triÓn nghÒ nu«i trång thuû s¶n biÓn vµ c¸c nghÒ kh¸c trong céng ®ång ng­ d©n ®Ó chuyÓn mét phÇn lao ®éng ®¸nh c¸ sang ho¹t ®éng ë c¸c lÜnh vùc kh¸c. - Ph©n ®Þnh râ rµng c¸c ng­ tr­êng, khu vùc vµ mïa vô khai th¸c. Quy ho¹ch quy m« khai th¸c cho tõng ®Þa ph­¬ng. Qu¶n lý chÆt chÏ ng­ tr­êng, n¬i sinh sèng, m«i tr­êng vµ c¸c gièng loµi thuû h¶i s¶n. - Ph¸t triÓn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho nghÒ khai th¸c h¶i s¶n, t¨ng c­êng sù hç trî cña nhµ n­íc cho nghÒ c¸ th­¬ng m¹i. C«ng t¸c khuyÕn ng­ cho khai th¸c ph¶i tËp trung vµo viÖc truyÒn b¸ c¸c kü thuËt c¬ b¶n vÒ xö lý, b¶o qu¶n thuû s¶n cho c¸c ®èi t­îng lµ chñ tµu vµ nh©n d©n trùc tiÕp khai th¸c trªn biÓn. - T¨ng c­êng hÖ thèng dù b¸o, c¶nh b¸o, cøu n¹n, cøu hé. §Ó lµm ®­îc c¸c néi dung trªn cÇn ®iÒu tra kh¶o s¸t x©y dùng c¸c hå s¬ vÒ c¸c b·i c¸ vµ c¸c vïng c­ tró, sinh tr­ëng, nguån lîi vµ mïa vô khai th¸c thÝch hîp ë tõng vïng biÓn, tõng thuû vùc ®Ó lµm c¨n cø ra quyÕt ®Þnh. - T¨ng c­êng n¨ng lùc hµnh chÝnh vµ kÕ ho¹ch, ®ång thêi gióp ®ì c¸c ®Þa ph­¬ng quy ho¹ch vµ so¹n th¶o c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn khai th¸c hîp lÝ vµ t¨ng c­êng qu¶n lÝ nguån lîi. - §i ®«i víi c¬ cÊu l¹i lùc l­îng khai th¸c ven bê mét c¸ch hîp lÝ, chuyÓn dÇn sang ph¸t triÓn canh t¸c trªn vïng biÓn ven bê: võa khai th¸c, võa nu«i, nu«i ®Ó khai th¸c. - Chó träng lµm tèt c¸c kh©u b¶o qu¶n ngay trªn biÓn vµ t¹i bê, gi¶m m¹nh c¸c thÊt tho¸t sau thu ho¹ch ®Ó c¶i thiÖn c¬ cÊu nguyªn liÖu h¶i s¶n chÊt l­îng tèt, gãp phÇn gia t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. §Çu t­ x©y dùng hÖ thèng kho b·i hiÖn ®¹i. Muèn vËy cÇn sím thùc tÝnh to¸n l¹i c­êng ®é vµ c¬ cÊu nghÒ nghiÖp hîp lÝ cho tõng ®Þa ph­¬ng, tõng ng­ tr­êng, tr­íc m¾t h¹n chÕ viÖc më réng quy m« nghÒ c¸ gÇn bê. Hç trî x©y dùng c¸c khu b¶o tån biÓn, c¸c b·i r¹n nh©n t¹o, l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ dô c¸, c¸c b·i chµ r¹o, c¸c vïng c­ tró cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc cho c¸c gièng loµi thuû s¶n. §ång thêi tiÕn hµnh s¶n xuÊt sinh s¶n nh©n t¹o th¶ gièng mét sè gièng loµi ra mét sè vïng biÓn. KhuyÕn khÝch hç trî c¸c céng ®ång ng­ d©n nu«i biÓn b»ng mäi h×nh thøc, giao cho c¸c céng ®ång nhÊt ®Þnh quyÒn khai th¸c vµ nghÜa vô qu¶n lÝ, b¶o vÖ tõng vïng ven bê nhÊt ®Þnh, ®ång thêi qu¶n lÝ vïng biÓn tõ bê ra ®Õn 6 h¶i lý. SÏ ph¸t triÓn xa bê mét c¸ch thËn träng, hîp lÝ trªn c¬ së lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm th­íc ®o. Do ®ã sÏ: - T¨ng c­êng nghiªn cøu nguån lîi ®Ó cã thÓ ®i ®Õn quy ®Þnh cô thÓ, hîp lÝ viÖc ph©n bæ vµ khai th¸c c¸c nguån lîi xa bê thuéc quyÒn ph¸n xÐt quèc gia cho c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ng­ tr­êng kh¬i trªn c¬ së quy ®Þnh h¹n møc c­êng lùc khai th¸c, chñng lo¹i tµu thuyÒn, nghÒ nghiÖp khai th¸c cho mçi ®Þa ph­¬ng. - Th­êng xuyªn tiÕn hµnh kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ kinh tÕ tµi chÝnh toµn diÖn cña nghÒ c¸ xa bê. TiÕn hµnh th­êng xuyªn viÖc kh¶o s¸t kü thuËt ®Ó chän lùa c¸c lo¹i tµu thÝch hîp, c«ng nghÖ khai th¸c thÝch hîp cho nghÒ kh¬i. Kh«ng ®ãng tµu å ¹t khi ch­a x¸c ®Þnh râ c¬ cÊu ®éi tµu vµ kü thuËt c«ng nghÖ hîp lÝ ®Ó tr¸nh l·ng phÝ c¶i ho¸n vÒ sau. - T¨ng c­êng hç trî cña nhµ n­íc cho c¸c khu vùc nghÒ c¸ th­¬ng m¹i tham gia vµo ph¸t triÓn nghÒ c¸ xa bê víi sù ­u ®·i trong vay vèn víi c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i vµ t¹o m«i tr­êng thuËn lîi vÒ ®Çu t­ (­u ®·i thuÕ, thñ tôc ®¬n gi¶n). - Ph¸t triÓn c¸c c¬ së h¹ tÇng, c¸c hÖ thèng bu«n b¸n vµ tiÕp thÞ hîp lÝ, tËp trung. - ChØ x©y dùng cho mét sè c¶ng tô ®iÓm lín cã tÝnh chÊt tËp trung phôc vô c¸c ®éi tÇu khai th¸c xa bê. C¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c cã thÓ ®¨ng kÝ sö dông c¶ng t¹i c¸c tô ®iÓm lín nµy. - C«ng t¸c khuyÕn ng­ cho khai th¸c ph¶i tËp trung vµo viÖc truyÒn b¸ c¸c kü thuËt c¬ b¶n vÒ xö lý, b¶o qu¶n thuû s¶n cho c¸c ®èi t­îng lµ chñ tµu vµ nh©n d©n trùc tiÕp khai th¸c trªn biÓn. -T×m gi¶i ph¸p tæ chøc ®Ó t¨ng c­êng n¨ng lùc khai th¸c h¶i s¶n ë c¸c ng­ tr­êng träng ®iÓm. - ThÝ ®iÓm vµ më réng tõng b­íc v÷ng ch¾c hîp t¸c ®¸nh c¸ víi c¸c n­íc, tr­íc hÕt lµ c¸c n­íc l¸ng giÒng trong khu vùc. - Ph¸t triÓn khai th¸c h¶i s¶n g¾n víi c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ nguån lîi h¶i s¶n. - Sím tÝnh to¸n c­êng ®é vµ c¬ cÊu nghÒ nghiÖp hîp lý cho tõng ®Þa ph­¬ng, tõng ng­ tr­êng, tr­íc m¾t h¹n chÕ viÖc më réng quy m« nghÒ c¸ gÇn bê. VÒ nu«i trång thuû s¶n, cÇn lÊy ph¸t triÓn m¹nh nu«i trång thuû s¶n, trong ®ã ®Æc biÖt lµ nu«i biÓn, n­íc lî, phôc vô xuÊt khÈu lµm ®Þnh h­íng chiÕn l­îc c¬ b¶n nhÊt cho tõ nay ®Õn n¨m 2010 theo c¸c chiÕn l­îc sau: - Ph¸t triÓn ngµnh nu«i trång h¶i s¶n (nu«i biÓn) vµ n­íc lî víi ­u tiªn chiÕn l­îc cho nu«i phôc vô xuÊt khÈu, nhÊt lµ nu«i t«m, c¸ biÓn vµ nhuyÔn thÓ. - Më réng thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ cho nu«i n­íc ngät, ­u tiªn chän lùa c¸c ®èi t­îng nu«i n¨ng suÊt cao, dÔ vËn chuyÓn xa vµ cã kh¶ n¨ng ®a d¹ng chÕ biÕn. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, vµ th­¬ng m¹i hµng thuû s¶n n­íc ngät. - Ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc lµ ­u tiªn hµng ®Çu ®Ó rót ng¾n c¸c kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ, ®Æc biÖt trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng, thøc ¨n vµ phßng trõ dÞch bÖnh. - Ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n trªn nguyªn t¾c an toµn sinh th¸i. Muèn thùc hiÖn tèt c¸c môc tiªu chiÕn l­îc trªn, cÇn ph¶i: - §Èy nhanh qu¸ tr×nh quy ho¹ch, x©y dùng b¶n ®å thÝch nghi c¸c hÖ thèng sinh th¸i cho nu«i trång, ph©n lËp, thiÕt kÕ c¸c khu s¶n xuÊt gièng, nu«i t«m vµ c¸c loµi c¸ biÓn tËp trung. - Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò kh¸t vèn cho ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n theo h­íng n¨ng suÊt cao vµ bÒn v÷ng. - Quy ho¹ch diÖn tÝch mÆt n­íc sö dông vµ tÝch cùc chuyÓn tõ qu¶ng canh sang b¸n th©m canh vµ th©m canh, chuyÓn dÞch c¬ cÊu nu«i trång kÕt hîp víi c©y l­¬ng thùc truyÒn thèng. - §Èy nhanh tèc ®é c¶i tiÕn, n©ng cao c«ng nghÖ nu«i t«m xuÊt khÈu, ®Èy nhanh tiÕn ®é x©y dùng c¸c c¬ së hËu cÇn vµ dÞch vô cho nghÒ nu«i t«m, c¸ biÓn. - Nghiªn cøu, nhËp nhanh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng, thøc ¨n vµ c«ng nghÖ nu«i biÓn (t«m hïm, mét sè lo¹i c¸ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, nhuyÔn thÓ vµ mét sè loµi rong t¶o). KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn gièng thuû s¶n: ­u tiªn cho c¸c hé gia ®×nh cã nhu cÇu vay ®Ó ph¸t triÓn gièng thuû s¶n. §ång thêi tËp trung gi¶i quyÕt kh©u ®ét ph¸ lµ cung øng ®ñ gièng thuû s¶n cã chÊt l­îng vµ gi¸ b¸n hîp lý. - ChuyÓn giao nhanh nh÷ng kü thuËt nu«i trång thuû s¶n tiªn tiÕn cho ng­ d©n. TiÕn hµnh ¸p dông qu¶n lý vïng nu«i tèt, ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr­êng vïng nu«i, vÖ sinh chÊt l­îng tõ vïng nu«i, x©y dùng vµ phæ biÕn m« h×nh qu¶n lý céng ®ång ë c¸c vïng nu«i thuû s¶n, kh«ng sö dông ho¸ chÊt, kh¸ng sinh bÞ cÊm. Lµm tèt c«ng t¸c kiÓm dÞch gièng thuû s¶n, nu«i th¶ ®óng thêi vô, h¹n chÕ rñi ro dÞch bÖnh. §a d¹ng ho¸ c¸c loµi t«m ngoµi t«m só (t¹i phÝa B¾c); ®­a t«m thÎ ch©n tr¾ng vµo lµm mét trong c¸c ®èi t­îng nu«i chÝnh, t¨ng lîi thÕ c¹nh tranh b»ng t«m só cã kÝch cì lín. Ph¸t triÓn nu«i sinh th¸i ë c¸c vïng phï hîp, më réng nu«i c¸ basa, c¸ tra, r« phi ®¬n tÝnh, c¸c ®èi t­îng n­íc ngät xuÊt khÈu kh¸c. MÆt kh¸c, ®Çu t­ hoµn thiÖn c¸c trung t©m nghiªn cøu gièng h¶i s¶n ë mét sè vïng träng ®iÓm vµ tÝnh trªn c¬ së sè l­îng vµ chÊt l­îng gièng theo yªu cÇu cña tõng ®èi t­îng ®Ó nhËp khÈu mét sè l­îng gièng cÇn thiÕt cho yªu cÇu ph¸t triÓn nu«i thuû s¶n. - §Èy m¹nh c«ng t¸c quy ho¹ch cña c¸c tØnh cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ sinh th¸i thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn nu«i c¸ biÓn vµ c¸ n­íc ngät, x©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¸c vïng nu«i c¸ tËp trung ë quy m« c«ng nghiÖp. - T¨ng c­êng hîp t¸c nghiªn cøu víi c¸c n­íc cã c«ng nghÖ cao trong khu vùc vµ thÕ giíi ®Æc biÖt lµ nh÷ng c«ng nghÖ di truyÒn, chän gièng c¸c ®èi t­îng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ xö lý m«i tr­êng, c«ng nghÖ vÒ chuÈn ®o¸n phßng trõ dÞch bÖnh. - Qu¶n lý tèt viÖc nhËp khÈu, s¶n xuÊt vµ l­u th«ng thøc ¨n vµ c¸c chÕ phÈm dïng trong nu«i trång thuû s¶n. Trong khi vÉn ®¶m b¶o sù th«ng tho¸ng theo m«i tr­êng chÝnh s¸ch ®æi míi ®Ó ph¸t huy cao nguån lùc trong d©n cho ph¸t triÓn. - §Èy nhanh tiÕn ®é x©y dùng c¸c c¬ së hËu cÇn vµ dÞch vô cho nghÒ nu«i t«m, c¸ biÓn. - KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c hiÖp héi th«ng tin c«ng nghÖ, th«ng tin thÞ tr­êng , th«ng tin ng­ tr­êng vµ quü b¶o hiÓm t­¬ng hç träng hiÖp héi. 3.1.2 N©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn C¸c môc tiªu chiÕn l­îc n©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn ngµnh thuû s¶n lµ: - T¨ng c­êng n¨ng lùc nghiªn cøu c«ng nghÖ, tiÕp thu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ chÕ biÕn tiªn tiÕn. - Huy ®éng c¸c nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc ®Ó n©ng cao c¸c c¬ së chÕ biÕn hiÖn cã c¶ vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ nh»m ®¸p øng yªu cÇu vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm cña quèc tÕ vµ n©ng cao chÊt l­îng. - Nhanh chãng cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn vµ hç trî ®Çu t­ nh»m c¶i tæ l¹i m¹ng l­íi chÕ biÕn, vËn chuyÓn, bu«n b¸n, b¸n lÎ hµng thuû s¶n trong thÞ tr­êng néi ®Þa. - Duy tr× vµ gi÷ v÷ng thÞ tr­êng truyÒn thèng ®ång thêi më réng quan hÖ quèc tÕ ®Ó t¹o thÞ tr­êng míi, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c thÞ tr­êng lín nh­ Mü, NhËt B¶n, Trung Quèc, EU. §Æc biÖt l­u ý më réng thÞ tr­êng phÝa t©y Trung Quèc, thÞ tr­êng c¸ næi nhá vµ c¸ n­íc ngät ch©u Phi. - Ph¸t triÓn mét sè trung t©m chÕ biÕn c«ng nghÖ cao ®Ó t¸i chÕ biÕn c¸c hµng s¬ chÕ trong m¹ng l­íi c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn quy m« nhá n»m r¶i r¸c ë c¸c vïng nguyªn liÖu. - T¹o lËp c¸c trung t©m chuyªn s¶n xuÊt gièng quy m« lín võa ®Ó qu¶n lý chÊt l­îng võa ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt gièng, chèng l¹i sù « nhiÔm m«i tr­êng. - T¹o lËp c¸c khu nu«i th©m canh vµ c«ng nghiÖp cao ®ñ søc t¹o nh÷ng qu¶ ®Êm lín vÒ s¶n phÈm xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng nµo ®ã (t«m, c¸) kÓ c¶ nu«i biÓn, nu«i lî vµ nu«i ngät. - T¹o lËp mét sè c¸c c¶ng c¸ lín ®ñ søc phôc vô cho nghÒ c¸ xa bê, nghÒ c¸ th­¬ng m¹i quy m« lín, kÕt hîp ph¸t triÓn ë ®©y c¸c trung t©m lín vÒ th­¬ng m¹i thuû s¶n (chØ nªn x©y dùng ë H¶i Phßng, §µ N½ng, Kh¸nh Hoµ, Vòng Tµu, Mü Tho, T¾c CËu). - X©y dùng mét vµi nhµ m¸y lín s¶n xuÊt thøc ¨n t«m c¸. - X©y dùng míi mét sè nhµ m¸y hoÆc liªn kÕt víi c¸c c«ng ty ®ãng tµu ®Ó ®ãng tÇu vµ trang bÞ tµu c¸ cho nghÒ kh¬i cã quy m« lín (kh«ng ®ãng tµu c¸ kh¬i trµn lan nh­ hiÖn nay). - Mënréng c¸‰fnhµ m¸y s¶n xuÊt ng­ cô. - X©y dùng mét sè nhµ m¸y s¶n xuÊt thiÕt bÞ phôc vô nu«i tr«ng thuû s¶n. - Ph¸t triÓn xÝ nghiÖp s¶n xuÊt c¬ ®iÖn l¹nh ë TP. Hå ChÝ Minh thµnh mét ®ÇuÀmèi chÝ,p c¬ ®iÖn l¹nh víi c¸c vÖ tinh cña nã ë c¸c miÒn ®Ó phôc vô ngµnh c¸. - Ph¸t triÓn ë mçi vïng mét trung t©m lín nhµ m¸y s¶n xuÊt hµng thuû s¶n chÊt l­îng cao phôc vô xuÊt khÈu ( cã thÓ ®Æt l¹i c¸c c¶ng c¸ kh¬i lín) kh«ng ®Çu t­ n©ng cÊp trµn lan. - KhuyÕn khÝch ®Çu t­ x©y dùng mét sè xÝ nghiÖp chÕ biÕn hµng thuû s¶n tiªu dïng néi ®Þa s¶n xuÊt ®a d¹ng. Muèn thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu chiÕn l­îc trªn cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: - Quy ho¹ch l¹i hÖ thèng c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ®Ó tiÕp tôc ®Çu t­ n©ng cÊp vµ x©y dùng míi. - Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn nh»m x· héi ho¸ ®Çu t­ cho ngµnh. - Ph¸t triÓn mèi quan hÖ quèc tÕ réng r·i ®Ó thu hót sù trî gióp tµi chÝnh vµ trao ®æi kinh nghiÖm còng nh­ sù hç trî cho c«ng t¸c nghiªn cøu, ®µo t¹o c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n giái vµ cao. - Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p m¹nh, ®ång bé tõ c¸c Bé, Ngµnh ®Õn UBND c¸c tØnh, c¸c së triÖt ®Ó chèng ®­a t¹p chÊt vµo nguyªn liÖu thuû s¶n. Lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra chÊt l­îng an toµn vÖ sinh thùc phÈm, ®Æc biÖt lµ kiÓm so¸t d­ l­îng kh¸ng sinh tõ kh©u nguyªn liÖu ®Õn s¶n phÈm chÕ biÕn. - Huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ quü ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - KhuyÕn khÝch viÖc thu hót nguån nguyªn liÖu c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc trong khu vùc nh»m t¨ng c­êng nhËp nguyªn liÖu ®Ó chÕ biÕn t¸i xuÊt. PhÊn ®Çu ®¹t tû träng nguyªn liÖu nhËp 5-8% vµo 2005. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ thñ tôc cho doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Ó t¸i xuÊt. - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt, phèi hîp s¶n xuÊt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi chÕ biÕn xuÊt khÈu, tËn dông tèi ®a nguån nguyªn liÖu ®­a vµo s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, gi¶m thÊt tho¸t sau thu ho¹ch. - T¨ng c­êng c«ng t¸c khuyÕn ng­ tËp trung vµo c¸c chñ nËu vùa, cung cÊp khai th¸c vµ hç trî cho ®Çu t­ c¸c biÖn ph¸p b¶o qu¶n cho ng­ d©n. - X©y dùng hÖ thèng chî c¸ t¹i c¸c c¶ng c¸ cña c¸c tØnh träng ®iÓm, c¸c trung t©m c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiªu thô, hÖ thèng c¸c chî ®­êng biÓn còng nh­ c¸c chî c¸ quy m« nhá ë c¸c ®Þa ph­¬ng. - §Çu t­ n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt vµ n¨ng lùc nghiªn cøu, triÓn khai cña trung t©m c«ng nghÖ sinh häc vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn thuéc viÖn nghiªn cøu nu«i trång thuû s¶n II thuéc Bé thuû s¶n ®Çu t­ kh¶ n¨ng nghiªn cøu ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ t­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp. 3.1.3 Thùc hiÖn tèt vÖ sinh an toµn thùc phÈm §æi míi c«ng t¸c gi¸m ®Þnh chÊt l­îng - Thèng nhÊt chñ tr­¬ng gi¶m dÇn viÖc b¾t buéc kiÓm tra Nhµ n­íc vÒ chÊt l­îng thuû s¶n. SÏ bá h¼n kiÓm tra Nhµ n­íc vÒ chÊt l­îng khi tiªu chuÈn ngµnh 130 vµ c¸c tiªu chuÈn kh¸c vÒ vÖ sinh d­îc phÈm ®­îc phÇn lín c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn. - Gi¸o vô khoa häc c«ng nghÖ chñ tr× cïng víi NAFIQACEN (trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n) tæ chøc thùc hiÖn ¸p dông chÕ ®é kiÓm tra gi¶m ®èi víi c¸c l« hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc chÊp nhËn ®¹t c¸c tiªu chuÈn ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm tõ 1/7/2000 theo tinh thÇn Quy chÕ kiÓm tra vµ chøng nhËn Nhµ n­íc vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ thuû s¶n ban hµnh t¹i QuyÕt ®inh sè 08/2000/Q§_BTS ngµy 7/1/2000 cña bé tr­ëng Bé Thuû s¶n, ®ång thêi gÊp rót söa ch÷a, bæ sung quy chÕ nµy phï hîp víi quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp. - Vô khoa häc c«ng nghÖ chñ tr× cïng c¸c Vô, Côc, NAFIQACEN söa ®æi néi dông quy chÕ kiÓm tra vµ chøng nhËn c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh thuû s¶n ®¹t tiªu chuÈn ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm ban hµnh kÌm quyÕt ®Þnh sè 01/2000/Q§-BTS ngµy 3/1/2000 cña bé tr­ëng Bé Thuû s¶n, cã kÕt hîp ®¸nh gi¸ ¸p dông hÖ thèng HACCP (Hazand Analysis Critical Control Point) ®Ó tr¸nh c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra trïng l¾p vµ gi¶m chi phÝ kiÓm tra ®èi víi doanh nghiÖp. C¶i tiÕn n¨ng lùc s¶n xuÊt chÕ biÕn b»ng c¸ch ¸p dông hÖ thèng HACCP nh»m n©ng cao tû träng cña s¶n phÈm tinh chÕ - X¸c ®Þnh râ nguån gèc nguyªn liÖu ®Çu vµo: nÕu cÇn thiÕt th× doanh nghiÖp nªn ®Ò xuÊt hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc, cô thÓ lµ NAFIQACEN. - §µo t¹o vµ gi¸o dôc ý thøc vÒ HACCP trong néi bé doanh nghiÖp: ban l·nh ®¹o vµ c¸c c¸n bé phô tr¸ch trùc tiÕp s¶n xuÊt sau khi lµm quen vµ tham gia c¸c kho¸ häc, héi th¶o vÒ HACCP sÏ h­íng dÉn cho c«ng nh©n tõng yªu cÇu, tõng c«ng ®o¹n ph¶i thùc hiÖn. - §Èy m¹nh n©ng cÊp c¬ së s¶n xuÊt vµ ®æi míi c«ng nghÖ ë nh÷ng kh©u cÇn thiÕt, tr¸nh l·ng phÝ viÖc c¶i t¹o nhµ x­ëng thiÕt bÞ lµ rÊt tèn kÐm vµ mÊt nhiÒu thêi gian, do ®ã cÇn c©n nh¾c viÖc n©ng cÊp chØ ë nh÷ng c«ng ®o¹n quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng, vÊn ®Ò kh«ng ph¶i bá vèn lín cho m¸y mãc mµ lµ vËn dông c«ng nghÖ mét c¸ch cã lîi nhÊt vµ thÝch hîp víi t×nh h×nh tõng c«ng ty. - X©y dùng m« h×nh HACCP cña riªng tõng doanh nghiÖp trªn c¬ së t­ vÊn tõ c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ chuyªn gia n­íc ngoµi. - Chó träng s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng cã chÊt l­îng cao, cã trong tay chøng nhËn tiªu chuÈn chÊt l­îng Haccp- ®©y lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó giao dÞch víi kh¸ch hµng chÝnh yÕu trªn thÞ tr­êng mü. NÕu cã ®­îc giÊy th«ng hµnh haccp, dn sÏ cã ®­îc lßng tin cña ng­êi tiªu dïng tr¸nh ®­îc nhiÒu r¾c rèi khi xuÊt hµng, gi¶m chi phÝ, n©ng cao kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu hót kh¸ch hµng míi. - C¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña viÖc hoµn thiÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc thùc thi ch­¬ng tr×nh qu¶n lÝ chÊt l­îng theo GMP, HACCP, ISO. ViÖc ¸p dông hÖ thèng ®¶m b¶o c¸c ch­¬ng tr×nh chÊt l­îng quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn l©u dµi cña doanh nghiÖp. Tr­íc m¾t c¸c nhµ m¸y ph¶i thùc thi HACCP cô thÓ lµ: + Nhµ m¸y ph¶i thµnh lËp ®éi ngò qu¶n lý chÊt l­îng HACCP. + X©y dùng kÕ ho¹ch HACCP cho tõng s¶n phÈm. + So¹n th¶o hå s¬ qu¶n lý chÊt l­îng theo HACCP. + LËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o theo nhiÒu møc kh¸c nhau tõ c¸n bé qu¶n lý ®Õn ng­êi s¶n xuÊt. + Phèi hîp th­êng xuyªn víi c¸c trung t©m t­ vÊn (TT c«ng nghÖ vµ sinh häc thuû s¶n cña ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thuû s¶n II NAFIQACEN) ®Ó kÞp thêi th¸o gì c¸c khiÕm khuyÕt. - T¨ng c­êng ®Çu t­ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, c«ng nghÖ s¶n xuÊt phï hîp víi yªu cÇu cña ch­¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng. - Hç trî vèn tÝn dông ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®Çu t­ n©ng cÊp ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®¸p øng yªu cÇu vÒ an toµn vÖ sinh thùc phÈm cã thÓ xuÊt sang Mü. - Tµi trî tÝn dông xuÊt khÈu ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ vµ më réng c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ còng nh­ t¨ng c­êng nghiªn cøu c«ng nghÖ bao gåm khoa häc c«ng nghÖ cøng vµ c«ng nghÖ mÒm, khoa häc kinh tÕ qu¶n lý. + KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu c«ng nghÖ cao tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn, bÝ quyÕt c«ng nghÖ, thuª chuyªn gia n­íc ngoµi giái. + X©y dùng, ban hµnh vµ triÓn khai ¸p dông b¾t buéc c¸c tiªu chuÈn Nhµ n­íc vµ tiªu chuÈn ngµnh vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt an toµn vÖ sinh tèi thiÓu ®èi víi c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n, c¶ng c¸, chî c¸. ViÖc thiÕt lËp c¸c tiªu chuÈn nµy ®­îc xem lµ n©ng cÊp dÇn tõng b­íc c¸c ho¹t ®éng an toµn chÊt l­îng. 3.2 Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng 3.2.1 §Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i hç trî xuÊt khÈu. - Cung cÊp c¸c th«ng tin míi nhÊt vÒ thÞ tr­êng, kü thuËt c«ng nghÖ vµ t×nh h×nh c¹nh tranh nhê ®ã c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã c¬ së ®Ó ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh doanh thÝch hîp. - VÒ chi phÝ cho ho¹t ®éng xóc tiÕn ViÖt Nam cÇn häc tËp m« h×nh hiÖu qu¶ cña c¸c tæ chøc nh­ JETRO cña NhËt, KOTRA cña Hµn Quèc hay THAITRADE cña Th¸i Lan hoÆc nh­ ë §µi Loan c¸c nhµ xuÊt khÈu nép 4,25% doanh thu ®Ó ChÝnh phñ chi cho ho¹t ®éng xóc tiÕn. Ph¸t huy vai trß cña HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP) trong viÖc hç trî xuÊt khÈu. §Ó n©ng cao tinh thÇn hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong hiÖp héi, ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu thuû s¶n, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ thuû s¶n ViÖt Nam trong khu vùc ASEAN, ph¸t triÓn nhanh kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ héi nhËp, t«n vinh c¸c nhµ doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam, hiÖp héi ®· ®Ò ra 7 ch­¬ng tr×nh ho¹t ®éng: Kh¸ch hµng cho héi viªn Thuû s¶n ViÖt Nam an toµn vµ c¹nh tranh Ph¸t triÓn nguyªn liÖu thuû s¶n Nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp t­¬ng lai Ng­êi ®ång hµnh tin cËy Thuû s¶n ViÖt Nam – Thuû s¶n ASEAN Tù hµo VASEP Thay ®æi thuÕ vµ thµnh lËp quü tÝn dông hç trî xuÊt khÈu - §Ò nghÞ Nhµ n­íc cho gi¶m thuÕ suÊt mÆt hµng ®«ng l¹nh tõ 3% xuèng 1%. - Nhµ n­íc nªn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tõ 32% xuèng 15% ®Ó xÝ nghiÖp cã ®iÒu kiÖn n©ng cÊp trang thiÕt bÞ do hiÖn nay t×nh h×nh c¹nh tranh gay g¾t c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Çu t­ kh«ng ngõng vµo c«ng nghÖ kü thuËt míi mong ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng. - Thay ®æi møc khÊu trõ VAT ®èi víi thu mua hµng thuû s¶n theo h­íng nÕu mua cã b¶ng kª th× khÊu trõ 2% vµ nÕu cã ho¸ ®¬n th× khÊu trõ 3%, ¸p dông cho c¶ doanh nghiÖp trong n­íc lÉn doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu. - TiÕn tíi ¸p dông thuÕ suÊt 0% khi nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n dïng chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. - Gi¶m dÇn thuÕ kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp trong thêi gian xuÊt khÈu hµng thuû s¶n. - Thµnh lËp quü tÝn dông hç trî xuÊt khÈu; biÖn ph¸p chñ yÕu lµ bï l·i suÊt vay vèn, c¨n cø theo mét danh môc c¸c mÆt hµng, ngµnh nghÒ xuÊt khÈu ®­îc hç trî l·i suÊt. Chó träng më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng thuû s¶n trªn thÞ tr­êng Mü. - C¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu cÇn cã gi¶i ph¸p cô thÓ thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh 80/2002/Q§-TTg ngµy 24/6/2002 cña thñ t­íng ChÝnh phñ th«ng qua thùc hiÖn s¶n xuÊt theo hîp ®ång, ®¶m b¶o tiªu thô s¶n phÈm cho ng­ d©n. - §Çu t­ cho bao b×, nh·n m¸c vµ ®¨ng ký b¶n quyÒn th­¬ng hiÖu s¶n phÈm. TiÕp tôc ®Çu t­ hoµn thiÖn c«ng nghÖ chÕ biÕn ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó n©ng sè l­îng doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n vµ danh s¸ch ®ù¬c phÐp xuÊt khÈu vµ Mü. - T¨ng c­êng kh¶ n¨ng hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt tèt kh©u tiªu thô; t¨ng c­êng mèi quan hÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi viÖt kiÒu mü; t¨ng c­êng sö dông internet trong c«ng t¸c tiÕp thÞ. 3.3 Gi¶i ph¸p vÒ ph©n phèi s¶n phÈm 3.3.1 HiÓu râ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ n¾m ch¾c hÖ thèng ph¸p luËt trong ngµnh thuû s¶n Mü V× Mü lµ quèc gia rÊt hay kiÖn tông, hÖ thèng luËt ph¸p phøc t¹p vµ ng­êi Mü khi kinh doanh rÊt g¾n víi luËt ph¸p nªn khi xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã luËt s­ t­ vÊn hoÆc Ýt nhÊt lµ cã c¸c chuyªn giái cã thÓ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh liªn quan ®Õn luËt ph¸p. B¶n th©n doanh nghiÖp còng cÇn Ýt nhiÒu am hiÓu luËt lÖ Mü ®Ó ®¶m b¶o khi mêi luËt s­ thêi gian lµm viÖc ng¾n nh­ng hiÖu qu¶. N¾m râ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i Mü ®ang ¸p dông víi ViÖt Nam nhÊt lµ trong t×nh h×nh hiÖn nay khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü ®· cã hiÖu lùc ®Ó kÞp thêi thay ®æi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo h­íng t¨ng tû lÖ hµng chÕ biÕn cao cÊp cã gi¸ trÞ cao (hiÖn nay chñ yÕu ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü d­íi d¹ng th«). Nh­ vËy ViÖt Nam sÏ t¨ng nhanh ®­îc kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ giµnh ®­îc quyÒn chñ ®éng trong kinh doanh, kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng quan träng nµy. B¶ng 3.1: ThuÕ nhËp khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü M· thuÕ MÆt hµng N»m trong diÖn h­ëng NTR Kh«ng n»m trong diÖn h­ëng NTR 0301 C¸ t­¬i sèng 0% 0% 0302 C¸c bé phËn cßn l¹i sau khi c¾t Philª t­¬i hoÆc ®«ng l¹nh 0% 2.2-4.4 cent/kg 0304 Philee c¸, thÞt c¸ ®· lãc x­¬ng t­¬i hoÆc ®«ng l¹nh 0% Mét sè 0%, mét sè 5,5 cent/kg 0305 C¸ kh«, ­íp muèi, x«ng khãi 4-7% 25-30% 0305.13 T«m c¸c lo¹i ®«ng l¹nh 0% 0% 0305(14-24) ThÞt cua ®«ng l¹nh 7,5% 15% 0307 C¸c lo¹i nghªu sß 0% 0% 0307.60 èc 5% 20% 1601-1604 C¸c lo¹i thùc phÈm chÕ biÕn tõ c¸ 0,9-6 cent/kg 6,6-22 cent/kg 1605-10.05 Cua chÕ biÕn chÝn 10% 20% 1605-10.20 ThÞt cua 0% 22,5% 1605-30.05 T«m hïm chÕ biÕn 10% 20% Nguån: H¶i quan Mü 1999 ChuÈn bÞ tèt c¸c ®iÒu kiÖn khai th¸c, nu«i trång, s¶n xuÊt, chÕ biÕn ®Ó v­ît qua c¸c hµng rµo kü thuËt TBT vµ hµng rµo vÖ sinh SPS cña Mü. §iÒu nµy gióp doanh nghiÖp dÔ dµng th©m nhËp thÞ tr­êng Mü vµ còng n©ng cao ®­îc uy tÝn cña doanh nghiÖp ®èi víi ng­êi tiªu dïng. 3.3.2 Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò th­¬ng hiÖu s¶n phÈm Doanh nghiÖp cÇn chó träng x©y dùng th­¬ng hiÖu sau c¸c bµi häc lín vÒ viÖc cÇn thiÕt ph¶i b¶o vÖ th­¬ng hiÖu lµ “cuéc chiÕn Catfish” hay nh·n hiÖu “cµ phª Trung Nguyªn”. Ngay khi cã ý ®Þnh hay b¾t ®Çu th­¬ng m¹i ho¸ s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr­êng Mü, h·y nép ®¬n ®¨ng kÝ b¶o hé th­¬ng hiÖu ngay t¹i V¨n phßng S¸ng chÕ vµ Th­¬ng hiÖu Mü (USPTO) ®Ó tr¸nh tr­êng hîp bÞ ®èi t¸c Mü hít tay trªn. HiÖn nay nhiÒu s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt sang Mü qua trung gian, s¶n phÈm cña doanh nghiÖp mang c¸c th­¬ng hiÖu kh¸c nhau do ®èi t¸c ®Æt, v× thÕ mµ nhiÒu doanh nghiÖp vÉn ch­a nhËn thÊy tÇm quan träng cña viÖc ®¨ng ký th­¬ng hiÖu. H·y nghÜ ®Õn mét chiÕn l­îc dµi h¹n ®Ó x©y dùng mét nh·n hiÖu cho riªng m×nh trªn ®Êt Mü, cã nh­ vËy míi cã thÓ n©ng cao vÞ thÕ hµng ViÖt Nam vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh tèt nhÊt. Khi bÞ mÊt quyÒn sö dông th­¬ng hiÖu doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Êu tranh ®Ó giµnh l¹i quyÒn cña m×nh. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü vµ c¸c C«ng ­íc Quèc tÕ cã liªn quan sÏ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó doanh nghiÖp ViÖt Nam b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam h·y ®¨ng kÝ nh·n hiÖu cña m×nh t¹i ViÖt Nam tr­íc v× khi ®¨ng ký nh·n hiÖu ë n­íc ngoµi, th× ®iÒu kiÖn lµ ph¶i cã ®¨ng ký trong n­íc. C¸c doanh nghiÖp cÇn tÝch cùc tham gia vµo HiÖp héi ChÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam VASEP ®Ó n©ng cao søc m¹nh vµ ­u thÕ cña m×nh, khi x¶y ra tranh chÊp còng dÔ dµng huy ®éng sù tham gia cña c¸c ban ngµnh cã liªn quan. HiÖp héi còng lµ n¬i c¸c doanh nghiÖp cïng trao ®æi th«ng tin, häc hái kinh nghiÖm cña nhau. NhiÖm vô cña HiÖp héi lµ n¾m b¾t, thu thËp, xö lý, ph©n tÝch, dù b¸o t×nh h×nh, th«ng tin ph¸p luËt cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, kÞp thêi cung cÊp cho c¸c héi viªn vµ c¬ quan nhµ n­íc. HiÖp héi còng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ho¹t ®éng th«ng tin tiÕp thÞ ë c¸c doanh nghiÖp. §©y lµ h­íng gi¶i quyÕt tèt nhÊt kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu th«ng tin cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®èi víi thÞ tr­êng Mü. 3.3.3 Lùa chän kªnh ph©n phèi hiÖu qu¶ nhÊt ThÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng cã hÖ thèng ph©n phèi kh¸ bµi b¶n, nh­ng c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta míi chØ chó ý ®Õn tiÕp cËn c¸c nhµ nhËp khÈu, ch­a víi tíi c¸c nhµ b¸n lÎ vµ siªu thÞ. ViÖt Nam ®· cã h¬n 100 doanh nghiÖp xuÊt hµng thuû s¶n sang Mü nh­ng nh÷ng nh·n hiÖu næi tiÕng míi chØ tiÕp cËn ®­îc víi c¸c nhµ nhËp khÈu. Hµng b¸n lÎ ch­a tíi tay ng­êi tiªu dïng. C¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh tiÕp cËn thÞ tr­êng, xóc tiÕn th­¬ng hiÖu, t×m hiÓu nhu cÇu, thÞ hiÕu, së thÝch ng­êi tiªu dïng vµ kiÓu d¸ng s¶n phÈm. 3.3.4 Thùc hiÖn tèt mèi quan hÖ ngo¹i giao ViÖt Nam- Hoa Kú Thùc hiÖn tèt mèi quan hÖ ngo¹i giao gi÷a hai n­íc, gi÷a c¸c doanh nghiÖp cña hai n­íc vµ gi÷a c¸c c¸ nh©n sÏ lµ ch×a kho¸ cho sù thµnh c«ng chiÕn l­îc vÒ l©u dµi ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü. Quan hÖ ngo¹i giao ViÖt Mü ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ trong thËp kû qua, më ®Çu b»ng viÖc B×nh th­êng ho¸ quan hÖ ViÖt Nam- Hoa Kú ngµy 12/7/1995. Tõ ®ã c¸c quan hÖ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, th­¬ng m¹i, v¨n ho¸, khoa häc , kü thuËt v.v. tõng b­íc ®­îc më réng. Tõ ®ã ®Õn nay cã rÊt nhiÒu c¸c cuéc viÕng th¨m gi÷a c¸c nguyªn thñ, c¸c quan chøc cña 2 quèc gia, më ra mét thêi kú míi gi÷a hai n­íc. Ngµy 17/11/2000 Cùu Tæng thèng Mü Bill Clinton ®· sang th¨m ViÖt Nam. N¨m 1998, Mü miÔn ¸p dông luËt Jackson Vanik cho ViÖt Nam. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü 14/7/2000 ®· hoµn tÊt qu¸ tr×nh b×nh th­êng ho¸ quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú, t¹o c¬ së cho viÖc t¨ng c­êng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. HiÖp ®Þnh më ra thÞ tr­êng cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam vµ t¨ng thªm c¬ héi ®Çu t­ cña Mü vµ c¸c n­íc kh¸c vµo ViÖt Nam. ThuÕ nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü gi¶m tõ kho¶ng 40% xuèng 3%. Hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng gi÷a chÝnh phñ cña hai n­íc nh»m ®Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc cïng ph¸t triÓn trong ®ã cã c¶ ngµnh thuû s¶n. Th«ng tin chi tiÕt h¬n vÒ quan hÖ ngo¹i giao ViÖt Nam- Hoa Kú cã thÓ tham kh¶o qua trang Web d­íi ®©y: Míi ®©y, ngµy 3/12/2003, ®oµn ®¹i biÓu cña ViÖt Nam do Phã Thñ t­íng Vò Khoan dÉn ®Çu ®· cã cuéc héi ®µm tiÕp xóc víi nhiÒu nhµ l·nh ®¹o ChÝnh phñ vµ nghÞ sÜ Mü, trong ®ã cã Ngo¹i tr­ëng Mü Colin Powell, §¹i diÖn Th­¬ng m¹i Robert Zoellick, Bé tr­ëng N«ng nghiÖp Veneman vµ QuyÒn Bé tr­ëng Th­¬ng m¹i Botman. C¸c vÞ l·nh ®¹o chÝnh phñ vµ c¸c nghÞ sÜ Mü kh¼ng ®Þnh s½n sµng më réng c¸c lÜnh vùc hîp t¸c vÒ kinh tÕ, c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®ång thêi ñng hé ViÖt Nam gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi WTO. TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®Òu ®Èy m¹nh quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®ång thêi gãp phÇn níi láng h¬n c¸c chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t­ gi÷a hai n­íc ViÖt Nam- Hoa Kú. Nhê ®ã kim ng¹ch thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü ngµy cµng ®­îc n©ng lªn. Thùc hiÖn tèt mèi quan hÖ ngo¹i giao gi÷a hai n­íc lµ c¬ së, nÒn t¶ng ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang Mü, nh­ng ®©y lµ gi¶i ph¸p vÜ m«, gi÷a hai quèc gia víi nhau. Nh­ thÕ vÉn ch­a ®ñ. Chóng ta cßn cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. §èi víi thÞ tr­êng Mü, viÖc xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp nhá, ®¬n lÎ th­êng gÆp khã kh¨n do c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa th­êng liªn kÕt thµnh c¸c hiÖp héi nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh rÊt cao. Chóng ta cã thÓ th©m nhËp thÞ tr­êng Mü b»ng c¸ch hîp t¸c, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu thuû s¶n Mü, ký kÕt hîp ®ång lµm ¨n l©u dµi. Nh­ vËy phÝa ®èi t¸c cã thÓ gióp ®ì chóng ta trong c¸c ho¹t ®éng thñ tôc nhËp khÈu, vµ kÞp thêi th«ng tin nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña n­íc Mü. Nãi nh­ thÕ còng kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta lu«n phô thuéc vµo c¸c nhµ nhËp khÈu. Khi ®· ®ñ m¹nh, ®ñ hiÓu thÞ tr­êng vµ ®ñ lßng tin cña kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm, doanh nghiÖp cÇn tiÕp tôc c¸c b­íc tiÕn kh¸c ®Ó kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh, vai trß ®éc lËp cña m×nh trªn c¬ së, tinh thÇn hîp t¸c víi c¸c nhµ nhËp khÈu trong n­íc. Ngoµi ra mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ nh©n cña hai n­íc còng kh«ng kÐm phÇn quan träng thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n. Tõ chç quen biÕt ®Õn viÖc ®i du lÞch tham quan ®Êt n­íc cña nhau, t¹o lËp c¸c mèi quan hÖ kh¸c vÒ lµm ¨n kinh tÕ, t¹o luång d­ luËn tèt cho s¶n phÈm thuû s¶n cña m×nh. HoÆc quan hÖ gi÷a th­¬ng nh©n ViÖt Nam víi ®éi ngò ViÖt kiÒu Mü ®«ng ®¶o ®ang sèng trªn ®Êt Mü còng lµ mét thÞ tr­êng kh«ng nhá. §ã còng chÝnh lµ mét c¸ch qu¶ng c¸o s¶n phÈm, mét søc m¹nh tõ bªn trong lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n. KÕt luËn Kinh tÕ ViÖt Nam sau gÇn 20 n¨m ®æi míi thùc sù ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc, tõ mét n­íc cßn nghÌo vµ l­¬ng thùc kh«ng ®ñ ¨n, chóng ta ®· trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o thø hai trªn thÕ giíi. C¸c ngµnh s¶n xuÊt nh­ dÖt may, thñ c«ng mü nghÖ, giµy dÐp, n«ng s¶n, thuû s¶n v.v… rÊt ph¸t triÓn, gãp phÇn tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n, ®Èy nhanh c«ng cuéc CNH- H§H ®Êt n­íc. Ngµnh thuû s¶n, mµ träng t©m lµ thuû s¶n xuÊt khÈu, rÊt ®­îc Nhµ n­íc chó träng vµ ®Çu t­ khuyÕn khÝch. Nã gãp phÇn kh«ng nhá gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, tËn dông ®­îc nguån lîi thuû h¶i s¶n phong phó s½n cã trong thiªn nhiªn, ph¸t huy tinh thÇn cÇn cï chÞu khã, tÝnh s¸ng t¹o cña ng­ d©n trong nu«i trång thuû s¶n, øng dông khoa häc kü thuËt trong chÕ biÕn b¶o qu¶n c¸c mÆt hµng thuû s¶n, h¬n n÷a l¹i lµ ngµnh ®em l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n c¶ so víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c. Ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n lµ tÊt yÕu kh¸ch quan phï hîp víi tr×nh ®é nÒn kinh tÕ hiÖn nay cña ViÖt Nam trong bèi c¶nh chung cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Tham gia vµo qu¸ tr×nh l­u th«ng quèc tÕ, hµng thuû s¶n ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh rÊt gay g¾t víi hµng thuû s¶n cña rÊt nhiÒu nhµ xuÊt khÈu c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng Mü. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trë thµnh vÊn ®Ò cÊp thiÕt, nãng báng kh«ng chØ ®èi víi cÊp quèc gia, ngµnh hµng mµ cßn thùc sù lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña mçi doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n. Kho¸ luËn ®­îc hoµn thµnh víi sù h­íng dÉn rÊt nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o h­íng dÉn Th¹c sü TrÇn ViÖt Hïng vµ sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o Khoa Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng, c¸c c¬ quan thuéc Bé Thuû s¶n, C«ng ty TNHH Minh Phó céng víi sù nç lùc cè g¾ng rÊt lín cña ng­êi viÕt. RÊt mong nã sÏ gióp Ých ®­îc mét phÇn nµo ®ã cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam khi muèn t×m hiÓu vÒ thÞ tr­êng Mü vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng nµy. Cuèi cïng, mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o, ng­êi th©n, b¹n bÌ, nh÷ng ng­êi ®· gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. MÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nh­ng kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái sai sãt, rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn quý b¸u cña thÇy c« vµ b¹n ®äc. Hµ Néi ngµy 5 th¸ng 12 n¨m 2003 Sinh viªn thùc hiÖn Phan ThÞ V©n- Líp NhËt 2- K38F Tµi liÖu tham kh¶o - T¹p chÝ Th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ thuû s¶n tõ sè 1/2000 ®Õn sè 9/2003 B¸o c¸o tæng kÕt n¨m 2002 cña Bé Thuû s¶n Trung t©m th«ng tin KHKT vµ Kinh tÕ thuû s¶n – Bé Thuû s¶n National Marine Fisheries Service Goergetown Economic Services CÈm nang vÒ x©m nhËp thÞ tr­êng Mü- Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 2003- TS Hå SÜ H­ng- NguyÔn ViÖt H­ng. ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña Hoa Kú vµ nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú cã hiÖu lùc- 2002- PGS,TS. NguyÔn ThÞ M¬ (chñ biªn). T¹p chÝ xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n T¹p chÝ Thuû s¶n tõ sè 1/2000- 9/1003 Bµi viÕt “N¨ng lùc c¹nh tranh cña n­íc ta trong t­¬ng quan quèc tÕ” - PGS, TSKH. NguyÔn Quang Th¸i - t¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o. Dù th¶o luËt thuû s¶n lÇn thø 12- Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. C¸c trang Web: + www.fistenet.gov.vn + www.mofa.gov.vn + www.mpi.gov.vn + www.census.gov/foreign-trade/balance/index.html + www.infofish.org + v.v… C¸c nguån kh¸c Phô lôc B¶ng P.1 Ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam qua c¸c con sè tõ th¸ng 4-1959 ®Õn th¸ng 4/2003 Tổng sản lượng thủy sản 2.410.900 tấn - Khai th¸c thuû s¶n 1.434.800 tấn - NTTS & khai th¸c nội địa 976.100 tấn Kim ngạch XKTS 2.023 triệu USD Tổng số lao động nghề c¸ Khoảng 4 triệu người Khai th¸c thuỷ sản Sản lượng khai th¸c thuỷ sản 1.434.800 tấn Tổng số tàu, thuyền m¸y 81.800 chiếc - Tæng c«ng suÊt 4.038.365 CV - Trong đã, tàu 90 CV trở lªn 6.075 chiếc Nu«i trồng thuỷ sản Tổng diện tÝch nu«i trồng thủy sản 955.000 ha - Diện tÝch nu«i n­íc ngät 425.000 ha - Diện tÝch nu«i mặn, lợ 530.000 ha Sản lượng nu«i trồng thuỷ sản 976.100 tấn Trong ®ã + T«m n­íc lî 193.973 tấn + Ngao & Sß huyết 130.000 tấn + Cua biển 13.000 tấn + C¸ nước lợ 6.500 tấn Sản lượng sản xuất giống + T«m (Só, r¶o, he ch©n tr¾ng) P15 19.088 triệu con giống + T«m càng xanh 115 triệu con giống + R« phi đơn tÝnh 35 triệu con giống + C¸ da trơn 300 triệu con giống Trại sản xuất giống 5.168 trại + T«m nước lợ 4.774 trại + C¸c đối tượng kh¸c 384 trại Chế biến thuỷ sản Tổng số doanh nghiệp chế biến đ«ng lạnh 275 - Số doanh nghiệp cã code xuất khẩu vào EU 68 - Số doanh nghiÖp ¸p dông HACCP, ®ñ tiªu chuÈn XK vào Mỹ 128 Nguån: Trung t©m th«ng tin KHKT vµ kinh tÕ Thuû s¶n- Bé Thuû s¶n. B¶ng P.2 Top Ten Countries with which the U.S. Trades For the month of September 2003 The values given are for Imports and Exports added together.These Countries represent 68.83% of U.S. Imports, and 66.33% of U.S. Exports in goods. Year To Date Total in Total in Billions Billions Country Name of U.S. $ of U.S. $ CANADA 34.37 292.20 MEXICO 20.27 172.95 CHINA 16.89 127.52 JAPAN 13.49 125.47 FEDERAL REPUBLIC OF GERMANY 7.16 70.61 UNITED KINGDOM 6.29 56.77 KOREA, REPUBLIC OF 4.92 43.95 TAIWAN 4.22 35.80 FRANCE 3.76 33.89 MALAYSIA 3.26 26.43 Top Ten Countries with which the U.S. Trades For the month of December 2002 The values given are for Imports and Exports added together.These Countries represent 69.98% of U.S. Imports, and 65.24% of U.S. Exports in goods. Year To Date Total in Total in Billions Billions Country Name of U.S. $ of U.S. $ CANADA 28.73 371.39 MEXICO 17.54 232.26 JAPAN 15.35 172.93 CHINA 13.74 147.22 FEDERAL REPUBLIC OF GERMANY 8.55 89.11 UNITED KINGDOM 5.91 74.12 KOREA, REPUBLIC OF 5.23 58.17 TAIWAN 4.20 50.59 FRANCE 3.91 47.43 ITALY 3.22 34.38 B¶ng P.3 §ãng gãp cña thuû s¶n xuÊt khÈu trong xuÊt khÈu c¸c n­íc n¨m 2000 Nước Giá trị XKTS năm 2000, triệu USD % đóng góp của XKTS trong giá trị XK chung của đất nước Grinlen 261 94 Xâysen 113 78,2 Pharôê 354 75,3 Aixơlen 1.228 64,4 Manđivơ 41 53,8 Panama 256 34,7 Xênêgan 260 27,0 Namibia 290 20,0 Pêru 1.128 16,1 Mianma 185 13,2 Marốc 950 12,8 Việt Nam 1.480 10,3 Chilê 1.784 9,8 Thái Lan 4.367 6,4 Nauy 3.532 5,9 Ðan Mạch 2.755 5,4 Cuba 78 4,9 Inđônêxia 1.584 2,6 Trung Quốc 3.605 1,4 Nguån: Trung t©m Th«ng tin KHKT vµ Kinh tÕ Thuû s¶n- Bé Thuû s¶n