Khóa luận Giải pháp nhằm thúc đẩy sự tham gia niêm yết của các Ngân hàng thương mại cổ phần trên Thị trường chứng khoán Việt Nam

việc phê duyệt chiến lược phát triển TTCKVN đến năm 2010, đồng thời nghị quyết TW9 Ban chấp hành TW Đảng (khoá 9) cũng có những định hướng cụ thể đối với sự phát triển của TTCK. Quyết định 163 đã chỉ rõ mục tiêu, quan điểm nguyên tắc, định hướng và giải pháp phát triển TTCK đến năm 2010. Theo quyết định này mục tiêu của chiến lược phát triển TTCK đến năm 2010 là: “Phát triển TTCK cả về quy mô và chất lượng hoạt động nhằm nhằm tạo ra kênh huy động vốn trung và dài hạn cho đầu tư phát triển góp phần phát triển TTCKVN, duy trì trật tự an toàn, mở rộng phạm vi, tăng cường hiệu quả quản lý, giám sát thị trường nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, từng bước nâng cao khả năng cạnh tranh, chủ động hội nhập trung tâm tài chính quốc tế”. Đồng thời theo quyết định này đến năm 2010 TTCK VN sẽ tập trung vào 4 định hướng sau : Thứ nhất, mở rộng quy mô của thị trường chứng khoán tập trung, phấn đấu đưa tổng giá trị thị trường đến năm 2005 đạt mức 2-3%GDP và đến năm 2010 đạt mức 10-15%. Tập trung phát triển thị trường trái phiếu trước hết là TPCP để huy động vốn cho Ngân sách Nhà nước và đầu tư phát triển. Tăng số lượng các cổ phiếu niêm yết trên TTCK tập trung nhằm phát triển quy mô về vốn cho các doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của các công ty niêm yết. Thứ hai, xây dựng và phát triển TTGDCK, Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK), Trung tâm lưu ký chứng khoán và cung cấp các dịch vụ giao dịch, đăng ký, lưu ký và thanh toán chứng khoán theo hướng hiện đại hoá: Xây dựng TTGDCK Thành phố Hồ Chí Minh thành sở giao dịch chứng khoán với hệ thống giao dịch, hệ thống giám sát và công bố thông tin trên thị trường tự động hoá hoàn toàn, xây dựng TTGDCK của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Hà Nội, chuẩn bị điều kiện để sau năm 2010 trở thành thị trường giao dịch phi tập trung OTC, thành lập trung tâm lưu ký, độc quyền cung cấp các dịch vụ đăng ký chứng khoán, lưu ký và thanh toán cho hoạt động giao dịch chứng khoán của SGDCK và TTGDCK, mở rộng phạm vi lưu ký các loại chứng khoán chưa niêm yết. Thứ ba, phát triển các định chế tài chính trung gian cho TTCKVN. Tăng quy mô và phạm vi hoạt động kinh doanh, dịch vụ của các công ty chứng khoán. Khuyến khích tạo điều kiện để các tổ chức thuộc mọi thành phần kinh tế có đủ điều kiện thành lập các công ty chứng khoán, khuyến khích các công ty chứng khoán thành lập các chi nhánh, văn phòng giao dịch, đại lý nhận lệnh ở các tỉnh, thành phố lớn, khu vực đông dân cư trong cả nước. Phát triển công ty quản lý quỹ cả về quy mô và chất lượng hoạt động. Thành lập một số công ty định mức tín nhiệm, xếp loại rủi ro các loại chứng khoán. Thứ tư, phát triển các nhà đầu tư có tổ chức và nhà đầu tư cá nhân. Thiết lập hệ thống các nhà đầu tư có tổ chức bao gồm NHTM, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty bảo hiểm, công ty tài chính,…tạo điều kiện cho cho các tổ chức này tham gia thị trường với vai trò là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và thể hiện chức năng của các nhà tạo lập thị trường. Mở rộng và phát triển các loại hình quỹ đầu tư tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nhỏ các nhà đầu tư cá nhân tham gia vào thị trường thông qua góp vốn vào các quỹ đầu tư đó. Để đạt được các mục tiêu này quyết định cũng đưa ra 10 giải pháp sẽ triển khai trong thời gian tới: Hoàn thiện khung pháp lí; tăng cung chứng khoán cho TTCK cả về số lượng và chất lượng, thực hiện khuyến khích các tổ chức; các cá nhân tham gia thị trường; nâng cao chất lượng hoạt động của TTGDCK, SGDCK, trung tâm lưu ký chứng khoán; nâng cao chất lượng hoạt động của TTCK, nâng cao năng lực quản lý của nhà nước đối với các TTCK; đẩy mạnh hoạt động và tăng cường vai trò quản lý của hiệp hội kinh doanh chứng khoán; tăng cường hợp tác quốc tế; tăng cường công tác đào tạo, nghiên cứu và tuyên truyền; có kinh phí để xây dựng cơ sở vật chất cho TTCK. Tuy nhiên, trong các giải pháp trên quy định tập trung nhấn mạnh giải pháp tăng cung chứng khoán cho thị trường về chất lượng và chủng loại bằng cách cải tiến phương thức phát hành TPCP, gắn tiến trình cổ phần hoá DNNN với việc phát hành cổ phiếu ra công chúng và niêm yết trên TTCK, lựa chọn các doanh nghiệp lớn, các NHTMCP có đủ điều kiện để phát hành thêm cổ phiếu và tham gia niêm yết trên TTCK tập trung, mở rộng cả đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thành công ty cổ phần và có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp tham gia niêm yết cổ phiếu trên thị trường, tập trung phát triển các loại chứng khoán khác như quyền mua cổ phiếu, trái phiếu công ty, trái phiếu chuyển đổi … Như vậy, vấn đề tăng cung hàng hoá đặc biệt hàng hoá có chất lượng cho TTCK là một vấn đề rất quan trọng luôn được chính phủ quan tâm đề cập đến đầu tiên trong chiến lược phát triển TTCK đến năm 2010. Từ mục tiêu nhiêm vụ đến phương hướng, giải pháp thực hiện chiến lược, vấn đề tạo hàng cho cho TTCK luôn luôn được đưa lên hàng đầu và luôn được coi là giải pháp hữu hiệu và cần thiết nhất để thúc đẩy sự phát triển của TTCKVN trong tình trạng hiện nay và trong định hướng phát triển cung hàng hoá cho TTCK đó có một giải pháp được coi là vừa mới mẻ vừa xa xưa nhưng xem chừng lại lại mang lại hiệu quả rất cao mà chiến lược có đề đến, đó là việc đưa cổ phiếu của các NHTMCPVN đủ tiêu chuẩn lên niêm yết trên TTGDCK. Giải pháp này không chỉ đến nay mới được chính phủ đề cập đến mà nó đã được đề cập đến ngay từ khi TTCK mới đi vào hoạt động trong các cuộc họp do phó thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chủ trì chỉ sau khi TTGDCK đi vào hoạt động trong một thời gian rất ngắn. Ngay từ năm 2000, UBCKVN đã thường xuyên phối hợp với NHNN để xây dựng quy chế cho phép các NHTMCPVN tham gia niêm yết trên TTCK. Đến nay giải pháp này vẫn tiếp tục được chính phủ đưa vào trong chiến lược định hướng phát triển TTCKVN đến 2010. Và trong nghị quyết TW9 có nêu ra các công việc trọng tâm mà UBCK cần phải làm trong đó có: “ Trong công tác phát triển hàng hoá cho TTCK, UBCKNN cần phối hợp với NHNN để lựa chọn đưa một số NHTMCPVN lên niêm yết trên TTCK". Để tạo điều kiện cho việc thực thi giải pháp này ngày 24/06/2004 Thống đốc NHNN đã ban hành quyết định 787/2004/QĐ-NHNN ban hành quy định tạm thời về việc NHTMCPVN đăng ký niêm yết và phát hành cổ phiếu ra công chúng …để tạo hành lang pháp lý chuẩn bị cho việc tham gia niêm yết của các NHTMCP. Để chuẩn bị cho công tác đưa NHTMCPVN lên niêm yết trên TTCK trong dự thảo tạm thời về việc NHTMCP tham gia niêm yết và phát hành thêm cổ phiếu tại TTGDCK đã đưa ra một số tiêu chuẩn đối với NHTMCPVN tham gia niêm yết là: - VĐL thực có (gồm VĐL thực góp trừ số lỗ và các khoản rủi ro chưa được trích lập dự phòng) tối thiểu bằng mức vốn pháp định được quy định theo từng thời kỳ. - Có thời gian hoạt động tối thiểu là 5 năm và hoạt động kinh doanh có lãi liên tục trong 2 năm gần nhất. - Tỷ lệ nợ xấu gồm khoản nợ quá hạn, nợ chờ xử lý, nợ chờ cho vay được khoanh được thể hiện trên bảng cân đối kế toán hàng tháng, nợ chuyển cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản để xử lý, thu hồi vốn cho tổ chức tín dụng cổ phần so với tổng dư nợ cho vay liên tục trong 2 năm gần nhất <3 %. Không vi phạm pháp luật, không bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ, và trong hoạt động ngân hàng trong thời gian ít nhất là 01 năm tính đến thời điểm xin niêm yết cổ phiếu tại TTGDCK. - Tuân thủ giới hạn sở hữu cổ phần theo quy định tại điều 16 quy định về cổ đông, cổ phần, cổ phiếu và VĐL của NHTMCP của nhà nước và của nhân dân. - Được NHNN xếp loại A và theo quy định của thống đốc NHNN về xếp loại đối với NHTMCPVN. Như vậy, việc cho phép NHTMCPVN tham gia niêm yết tại TTCK là một trong những định hướng quan trọng để phát triển TTCKVN trong thời gian tới. Nó đã thu hút được sự đồng tình, quan tâm ủng hộ không chỉ của UBCKNN mà còn của chính phủ, NHNN và nhiều giới quan khác. Và có thể nói về định hướng để phát triển hàng hoá cho TTCK thì việc đưa NHTMCPVN lên niêm yết trên TTGDCK đã sẵn sàng. 3.1.2. Định hướng hoạt động của các NHTMCPVN nhằm thúc đẩy việc tham gia niêm yết trên TTCK Trên cơ sở định hướng phát triển TTCK đến năm 2010, các NHTMCPVN đã và đang xây dựng những bước đi cụ thể để triển khai hoạt động trên TTCK, đặc biệt là vừa chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm hiện có vừa nghiên cứu sản phẩm dịch vụ mới đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng và đòi hỏi của TTCK, nâng cao chất lượng, hiệu quả kinh doanh nhằm cung cấp cho TTCK những chứng khoán có chất lượng cao, cụ thể là : - Tăng cường nâng cao vai trò vị thế của các công ty chứng khoán NHTMCP: hoàn thiện và củng cố các sản phẩm hiện có, nghiên cứu phát triển các sản phẩm mới, triển khai các giao dịch hiện đại. - Khẳng định vai trò là nhà đầu tư chuyên nghiệp trên TTCK: các NHTMCPVN tích cực tham gia vào TTCK như một nhà đầu tư lớn có tổ chức, phân tích, nghiên cứu, đầu tư dài hạn vào các công ty niêm yết hoạt động tốt . - Với lợi thế về quy mô vốn và hiệu quả hoạt động kinh doanh, các NHTMCPVN thực hiện niêm yết phát hành cổ phiếu trên TTGDCK nhằm đảm bảo tỉ lệ vốn do NHNN và chính phủ quy định cho các ngân hàng đồng thời tạo thêm các hàng hoá có chất lượng cho TTCKVN. - Đẩy mạnh huy động vốn trung và dài hạn trên TTCK qua việc phát hành trái phiếu. Đây là một trong những hoạt động sẽ được các NHTMCPVN đẩy mạnh nhằm đáp ứng nhu cầu cho vay trung và dài hạn trong thời gian tới khi mà các NHTMCPVN phải đối mặt với những nguy cơ về mất khả năng thanh toán với việc sử dụng một tỷ lệ huy động tiền gửi ngắn hạn để cho vay trung và dài hạn là quá cao tới mức báo động như hiện nay . - Làm tốt công tác tổ chức phục vụ thị trường như: Ngân hàng chỉ định thanh toán, lưu ký chứng khoán, cầm cố, thế chấp… Tuy nhiên, trong điều kiện TTCKVN hiện nay và yêu cầu hội nhập kinh tế cũng như toàn ngành ngân hàng thì các NHTMCPVN tập trung vào việc nâng cao hiệu quả kinh doanh để tiến hành phát hành cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán phát sinh và tham gia niêm yết trên TTGDCK để tạo điều kiện nâng cao chất lượng TTCK thúc đẩy TTCK phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh cho mỗi ngân hàng . 3.2. Giải pháp nhằm thúc đẩy các NHTMCP tham gia niêm yết trên TTCKVN Việc đưa các NHTMCPVN lên niêm yết trên TTGDCK là một trong những nội dung của định hướng chiến lược phát triển TTCK đến 2010. Do vậy, nó không phải là việc một sớm một chiều có thể thực hiện được mà nó đòi hỏi phải có thời gian, phải được làm từng bước một. Do tâm lý của người dân, do đặc thù của hoạt động ngân hàng và những rủi ro có thể gặp phải đối với ngân hàng khi tham gia niêm yết trên TTCK nên để có thể đưa NHTMCPVN lên niêm yết cần phải có những giải pháp mang tính chiến lược, Nghị quyết đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ các biện pháp của các cơ quan ban ngành có liên quan. 3.2.1. Giải pháp vĩ mô 3.2.1.1. Đảm bảo môi trường kinh tế vĩ mô ổn định và lành mạnh Thông qua các chủ trương chính sách phát triển kinh tế xã hội cụ thể của Nhà nước để tạo môi trường vĩ mô ổn định tạo điều kiện thuận lợi cho NHTMCP tham gia niêm yết trên TTCK. Một nền kinh tế tăng trưởng phát triển sẽ mang lại cho người dân một mức thu nhập cao, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các NHTMCPVN huy động vốn trung dài hạn thông qua việc phát hành và niêm yết cổ phiếu trên TTCK. Hơn nữa, với một nền kinh tế phát triển, thu nhập của người dân cao thì nhu cầu an toàn và tiện lợi của người dân sẽ cao. Đây là một điều kiện thuận lợi để các NHTMCPVN phát triển và các sản phẩm dịch vụ phái sinh góp phần cung cấp cho TTCK một khối lượng hàng hoá lớn, đa dạng phong phú về chủng loại. 3.2.1.2. Hoàn thiện khung pháp lý Để đảm bảo cho TTCK phát triển ổn định, quyền và lợi ích của các chủ thể tham gia thị trường được đảm bảo thì trước hết khung pháp lý cho TTCK phải được hoàn thiện. Khi tham gia niêm yết các NHTMCP có thể gặp rất nhiều khó khăn và rủi ro nên các ngân hàng lên niêm yết rất cần được đảm bảo an toàn bởi một khung pháp lý cho việc tham gia niêm yết hoàn chỉnh. Kinh nghiệm của các nước có thị trường chứng khoán phát triển và hoạt động có hiệu quả cho thấy hệ thống pháp luật về chứng khoán và TTCK tương đối hoàn chỉnh và đóng một vai trò hết sức quan trọng trong quá trình phát triển của TTCK. Các nước này cũng đã xây dựng hệ thống pháp luật về TTCK dựa trên những điều kiện về kinh tế, xã hội, tập quán, cơ chế quản lý và trình độ phát triển TTCK của mình cũng như kinh nghiệm, thông lệ chung và xu hướng phát triển TTCK của các nước trên thế giới. Cho đến nay hầu hết TTCK của các nước trên thế giới đều có luật chứng khoán và các văn bản có liên quan để điều chỉnh TTCK. Tuy vậy, việc xây dựng luật chứng khoán và các văn bản có liên quan để tạo môi trường pháp lý ổn định vững chắc là việc làm cần thiết để phát triển TTCK. Hiện nay, TTCKVN được điều chỉnh bởi NĐ 144/2003/NĐ-CP ngày 28 tháng 11năm 2003 (thay thế NĐ 48/1998/NĐ-CP của chính phủ ngày 11/07/1998 về chứng khoán và TTCK), NĐ số 22/2000/NĐ-CP của chính phủ ngày 10/07/2000 về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và TTCK, NĐ 64/02/NĐCP về cổ phần hoá DNNN, luật doanh nghiệp ban hành ngày 12/6/1999 cùng các văn bản hướng dẫn thi hành. Tuy nhiên, do sự phát triển của nền kinh tế nói chung, TTCKVN nói riêng hiện nay hệ thống pháp luật về chứng khoán và TTCK đã bộc lộ những hạn chế nhất định cản trở sự phát triển của TTCK bao quát phù hợp với điều kiện thực tế cũng như chiến lược phát triển TTCK đến 2010. Do chưa có luật chứng khoán nên hệ thống các văn bản pháp luật về chứng khoán và TTCK ở tầm nghị định chưa mang tính pháp lý cao, chưa đồng bộ do vậy không thể giải quyết một cách triệt để các mâu thuẫn với các văn bản pháp luật khác có liên quan. Phạm vi điều chỉnh của các văn bản pháp luật về chứng khoán và TTCK còn hẹp, chưa bao quát, điều chỉnh thống nhất việc phát hành chứng khoán ra công chúng… Như vậy, việc xây dựng luật chứng khoán để tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho TTCK phát triển làm cho các chủ thể yên tâm khi tham gia TTCK là hết sức cần thiết. Một điều đáng ghi nhận là Việt Nam rất thận trọng khi xây dựng cơ sở pháp lý dựa trên sự sàng lọc và học hỏi kinh nghiệm vận hành TTCK của nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên, khi vận dụng các kinh nghiệm đó vào Việt Nam do điều kiện hoàn cảnh của nước ta có khác với họ nên các văn bản pháp lý đó cũng khó tránh khỏi những thiếu sót: Không đồng bộ, chưa hợp lý, sự phức tạp về thủ tục tham gia của các đoàn thể… Vì vậy, UBCKNN cần có sự điều chỉnh kịp thời theo thực tế hoạt động của TTCK, tăng cường kỷ luật tài chính doanh nghiệp, công bố thông tin trên TTCK để đảm bảo công bằng an toàn cho các đoàn thể, đặc biệt là với các NHTMCPVN vì nếu chỉ cần một thông tin sai sự thật về ngân hàng cũng có thể làm cho ngân hàng đó sụp đổ hoàn toàn và ảnh hưởng cả đến cả hệ thống ngân hàng . Một điều quan trọng nữa về khuôn khổ pháp lý là phải chuẩn hoá, thể chế hoá các quy định hướng dẫn NHTMCP niêm yết trên TTCK đã được cơ quan quản lý vĩ mô đề cập đến trong QĐ 787 quy định tạm thời về việc NHTMCP phát hành và niêm yết trên TTGDCK. Tuy nhiên, đó mới chỉ là quy định tạm thời vậy thì làm sao các NHTMCPVN có đủ tự tin và yên tâm khi xem xét quyết định tham gia hay không tham gia niêm yết trên TTCK. Vì vậy, vấn đề đặt ra cho UBCKNN, NHNN và các cơ quan chức năng là phải có sự hợp tác chặt trong việc ban hành các hướng dẫn cụ thể về niêm yết cổ phiếu NH, ban hành các biểu mẫu công bố thông tin định kỳ quý, năm, xây dựng và điều hành cơ sở kinh tế vĩ mô một cách đồng bộ và thống nhất. Các quyết định của thống đốc NHNN nên bao quát chung cho tất cả các trường hợp phát hành trái phiếu ra công chúng của NHTM, các NHTMCPVN có thể giữ nguyên số vốn hiện tại phát hành thêm từ 15 - 20% ra công chúng và niêm yết số mới phát hành trên TTGDCK. Đặc biệt phải có sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chức năng trong việc đưa ra các quy chế xử lý khi các ngân hàng rơi vào tình trạng khó khăn (như giá cổ phiếu giảm xuống hoặc tăng lên) hoặc những chế tài xử phạt về việc đầu cơ cổ phiếu hoặc mua cổ phiếu để khống chế ngân hàng, cung cấp danh sách cổ đông định kỳ, giám sát cổ đông lớn nhằm đảm bảo an toàn cho hoạt động của toàn hệ thống ngân hàng nói chung và của NHTMCPVN nói riêng . 3.2.1.3. Tăng cường các ưu đãi cho NHTMCP tham gia niêm yết Việc lên niêm yết của các ngân hàng nói chung và các NHTMCPVN nói riêng sẽ đem lại cho doanh nghiệp những lợi ích và những bất lợi khác nhau. Do vậy, trước khi lên niêm yết luôn luôn phải cân nhắc trong cái lợi và cái bất lợi rồi mới quyết định có nên niêm yết hay không. Trong điều kiện thực tế TTCKVN hiện nay thì có thể nói rất hiếm các doanh nghiệp thích thú với việc niêm yết trên TTCK. Hơn nữa, với các NHTMCPVN thì việc niêm yết trên TTCK là hoạt động khá mạo hiểm vì bản thân hoạt động ngân hàng đã chứa rất nhiều rủi ro trong khi đó TTCK lại còn rất non trẻ, kinh nghiệm của nhà đầu tư chưa cao, sự biến động trên thị trường nhiều khi không theo một quy luật nào cả mà chỉ theo trào lưu, thông tin thị trường chưa minh bạch…Mà hệ thống NHTMCPVN lại chưa xây dựng được cho mình uy tín đủ lớn để duy trì lòng tin của người đầu tư với chứng khoán của ngân hàng khi xảy ra những sự cố bất thường trên TTCK. Do vậy, các ưu đãi đối với doanh nghiệp niêm yết sẽ là công cụ để UBCKNN kéo các NHTMCPVN lên niêm yết trên TTCK. Một trong những biện pháp hiệu quả nhất trong phương pháp là sửa đổi, tăng cường chính sách thuế ưu đãi cho các ngân hàng niêm yết trên TTCK nói chung và NHTMCPVN nói riêng vì chính sách thuế trên thị trường có tác động trên nhiều khía cạnh khác nhau. Chính sách thuế đối với TTCKVN trong giai đoạn đầu vẫn hướng tới sự thu hút các nhà đầu tư, các tổ chức trung gian tham gia thị trường một cách tích cực, các thể chế tham gia phát hành, niêm yết nhằm phát triển cung hàng hoá cho TTCK. Như áp dụng khung thuế ưu đãi luỹ thoái theo thời gian gia nhập TTCK sớm hay muộn để tạo nhu cầu niêm yết chứng khoán của các doanh nghiệp đủ tiêu chuẩn: Niêm yết trước hoặc sau trong năm 2004 sẽ được miễn 100% thuế thu nhập doanh nghiệp, niêm yết trong năm 2005 sẽ được hưởng 50% của mức niêm yết năm trước và của năm 2004, niêm yết trong năm 2006 sẽ chỉ được hưởng 30% và sẽ không còn ưu đãi cho DNNY trong năm 2007, đa dạng hoá các hình thức ưu đãi thuế, kéo dài thời gian ưu đãi đối với công ty niêm yết, tăng tính hiệu quả và linh hoạt của công cụ ưu đãi hơn. Giảm phí trong việc cấp phép và phát hành và niêm yết chứng khóan trên TTCK góp phần giảm phí huy động vốn cho các NHTMCP. Bên cạnh đó cần phải đơn giản hoá thủ tục hành chính, hồ sơ niêm yết. Trên thực tế ở Việt Nam, việc lập và gửi hồ sơ phát hành và niêm yết chứng khoán của các doanh nghiệp nói chung và các NHTMCP nói chung rất phức tạp: Hồ sơ phải gửi trình lên nhiều nơi...Vì vậy, để được lên niêm yết các NHTMCP phải mất một khoảng thời gian khá dài để chuẩn bị bộ hồ sơ niêm yết. Sự phức tạp trong thủ tục hành chính này khiến cho các NHTMCP rất e ngại khi tham gia niêm yết. Vì vậy, việc đơn giản hoá hồ sơ, thủ tục niêm yết, chỉ thực hiện những thủ tục cần thiết là rất cần thiết để thu hút các NHTMCP lên niêm yết. 3.2.1.4. Tiếp tục chấn chỉnh, cơ cấu lại hệ thống các NHTMCPVN Để hình thành các NHTMCP mạnh về tài chính, chặt chẽ về cơ cấu tổ chức, hoạt động kinh doanh hiệu qu góp phần cung cấp những hàng hoá có chất lượng cao cho TTCK, NHNN cần tiếp tục thực hiện chấn chỉnh, sắp xếp lại hệ thống NHTMCPVN thông qua các biện pháp như: Tăng VĐL thông qua sát nhập, hợp nhất, phát hành cổ phiếu bổ sung vốn và xử lý dứt điểm nợ tồn đọng của các NHTMCP nhằm làm lành mạnh hoá tài chính, nâng cao khả năng cạnh tranh, giảm thiểu tối đa rủi ro. Đối với những NHTMCPVN quá yếu kém không thể tăng VĐL và không khắc phục được những yếu kém về tài chính thì tiến hành thu hồi giấy phép hoạt động. Xây dựng các quy chế về quản lý và hoạt động phù hợp với chuẩn mực quốc tế như quản trị rủi ro, quản trị tài sản, quản trị vốn, kiểm tra kiểm toán nội bộ, xây dựng quy trình tín dụng hiện đại và sổ tay tín dụng, xây dựng hệ thống kiểm toán và thiết lập các chỉ tiêu báo cáo tài chính phù hợp với các chuẩn mực kế toán quốc tế. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống các chỉ tiêu đánh giá mức độ an toàn và hiệu quả kinh doanh ngân hàng phù hợp với chuẩn mực quốc tế và thực tiễn Việt Nam. Chuẩn hoá đội ngũ nhân viên ngân hàng đặc biệt là với các NHTMCP... tạo điều kiện cho các giao dịch phái sinh phát triển. 3.2.1.5. Tăng cường công tác tuyên truyền, đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về chứng khoán và TTCK cho công chúng TTCK còn là một vấn đề rất mới mẻ đối với người dân Việt Nam, các kiến thức về chứng khoán và TTCK lại rất khó hiểu và phức tạp. Để TTCK phát triển và ổn định, an toàn cho các chủ thể tham gia thì đòi hỏi niềm tin của công chúng vào thị trường phải cao. Tuy nhiên, để có được lòng tin của công chúng thì trước hết công chúng phải am hiểu về chứng khoán và TTCK, có cái nhìn đúng đắn và sâu sắc, khoa học, logic về các diễn biến trên thị trường. Khi có được những điều đó rồi thì mỗi sự thay đổi trên TTCK sẽ được những nhà đầu tư phân tích theo đúng quy luật của nó, sẽ không có những cái hiểu sai lầm ảnh hưởng đến hoạt động của các tổ chức tham gia nhất là đối với chủ thể phát hành. Khi NHTM tham gia niêm yết thì vấn đề này lại càng trở lên cần thiết vì chỉ cần một cái hiểu sai lệch về mối quan hệ giữa hoạt động ngân hàng với hoạt động của TTCK cũng có thể làm cho ngân hàng đó sụp đổ. Vì một thực tế cho thấy là khi giá chứng khoán giảm xuống quá thấp có thể gây ra rủi ro cho ngân hàng vì người dân có thể kéo đến ngân hàng để rút tiền hàng loạt trong một thời gian ngắn do họ chưa nhận thức một cách đúng đắn vê hoạt động của các ngân hàng cũng như mối quan hệ giữa hoạt động ngân hàng và hoạt động của TTCK. Vì vậy, để giúp các NHTMCP tránh được những rủi ro do thiếu sự hiểu biết của công chúng về chứng khoán và TTCK, UBCKNN phối hợp với NHNN cùng các cơ quan tuyên truyền cần phổ cập kiến thức về chứng khoán và TTCK cho quần chúng nhân dân giúp họ có cái nhìn toàn diện về TTCK và nắm bắt được những quy luật trên TTCK thông qua hình thức phát triển trung tâm đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chứng khoán, tuyên truyền thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. 3.2.1.6. Tạo điều kiện cho các tổ chức đứng ra bảo lãnh phát hành chứng khoán cho các NHTMCP NHNN và UBCKNN cần có quy chế hướng dẫn, quy định tổ chức đứng ra bảo lãnh phát hành khi các NHTMCP có ý định phát hành và niêm yết trên TTCK. Vì một thực tế cho thấy là vốn tự có của các NHTM rất cao trong khi đó vốn tự có của các công ty chứng khoán lại thấp không đủ khả năng đứng ra bảo lãnh cho đợt phát hành chứng khoán của các NHTMCP. Vì vậy, cần phải có quy định rõ ràng, cụ thể về tổ chức bảo lãnh phát hành cho các đợt phát hành chứng khoán để huy động vốn cho các NHTMCP. 3.2.1.7. Nâng cấp hệ thống quản lý thông tin thị trường Thông tin trên TTCK rất quan trọng đối với không chỉ nhà đầu tư mà còn đối với các chủ thể phát hành chứng khoán. Thông tin minh bạch sẽ góp phần đảm bảo tính công bằng cho thị trường. Trên TTCK, khi có những thông tin sai lệch có thể gây nên rủi ro cho nhà đầu tư và chủ thể phát hành. Với người đầu tư có thể bị lỗ vốn, còn với các chủ thể phát hành có thể bị giảm uy tín, hình ảnh, thậm chí có thể bị phá sản. Với các NHTMCP, uy tín và hình ảnh rất quan trọng trong khi các ngân hàng rất dễ gặp phải những rủi ro đối với các ngân hàng khi tham gia niêm yết trên TTCK. Vì vậy, thông tin thị trường phải minh bạch, công bằng, xác thực để ngân hàng dễ dàng nắm bắt được diễn biến trên thị trường để kịp thời đối phó. Mặt khác, hệ thống thông tin thị trường minh bạch, hiện đại sẽ giúp giảm bớt các tin đồn thất thiệt trên TTCK. 3.2.2. Giải pháp đối với các NHTMCP Để có thể có những chứng khoán có chất lượng cao do các NHTMCP niêm yết trên TTGDCK không chỉ cần những giải pháp từ phía các cơ quan quản lý vĩ mô về TTCK mà nó đòi hỏi phải có những giải pháp từ phía các NHTMCP với các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động kinh doanh từ đó nâng cao uy tín, chất lượng chứng khoán cung cấp cho thị trường. Theo ông Kiều Hữu Dũng, Vụ trưởng vụ các ngân hàng thì không phải ngân hàng nào muốn lên tham gia niêm yết thì đều được chấp nhận và cũng không phải là bất cứ một NHTMCP nào đủ tiêu chuẩn niêm yết đều muốn lên niêm yết trên TTGDCK. Do vậy các giải pháp từ phía các NHTMCP là rất quan trọng. 3.2.2.1. Thực hiện phát hành chứng khoán nhằm tăng quy mô vốn điều lệ, mở rộng quy mô ngân hàng Các NHTMCP muốn được tham gia niêm yết trên TTCK thì phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về vốn của tổ chức niêm yết (doanh nghiệp là 5 tỷ đồng). Hơn nữa, việc tăng vốn điều lệ sẽ gíup tăng tiềm lực tài chính của ngân hàng, mang lại cho ngân hàng vị thế cạnh tranh, giúp các ngân hàng đứng vững trên thị trường cạnh tranh khốc liệt. Việc tăng vốn điều lệ còn giúp ngân hàng đảm bảo có được vòng đệm rủi ro tốt, đảm bảo an toàn vốn tối thiểu. Do vậy, việc các NHTMCP thực hiện tăng vốn điều lệ trước khi tham gia niêm yết trên TTCK là một việc làm rất cần thiết. 3.2.2.2. Xây dựng chiến lược kinh doanh an toàn, hiệu quả, nâng cao chất lượng hoạt động Trong tiêu chuẩn của một tổ chức niêm yết có tiêu chuẩn là phải là làm ăn có lãi trong hai năm liên tục gần nhất kể từ thời điểm xin niêm yết, tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay liên tục trong hai năm gần nhất nhỏ hơn 3%, không được vi phạm các quy định về an toàn trong hoạt động NH và các quy định khác của pháp luật...Do vậy, để tham gia niêm yết trên TTCK các NHTMCP phải không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình thông qua các biện pháp: Một là, phải có chiến lược kinh doanh an toàn và hiệu quả Các NHTMCP phải xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh mới, tập trung vào các lĩnh vực mà NH có lợi thế thay vì các hoạt động mang tính chất truyền thống, phát triển các sản phẩm dịch vụ về thanh toán trong nước và quốc tế, tăng cường các sản phẩm tiện ích cung cấp cho khách hàng… Bởi vì, so với các NHTMNN hoạt động tín dụng của hầu hết các NHTMCP còn chiếm tỷ lệ rất thấp do các NHTMNN có được sự ưu đãi nhất định nên lãi suất cho vay thường thấp hơn so với lãi suất cho vay của NHTMCP. Hơn nữa, trong giai đoạn hiện nay các nhu cầu về thanh toán ngày càng cao, các NHTMCP lại có lợi thế cạnh tranh trong lĩnh vực này lớn, thu được doanh thu và lợi nhuận lớn. Vì vậy, các NHTMCP phải tập trung vào các hoạt động mũi nhọn và thuộc ưu thế của mình. Hai là, nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ cung cấp cho khách hàng Cung cấp cho khách hàng những sản phẩm đảm bảo nhanh chóng, an toàn và tiện lợi, mở rộng mạng lưới chi nhánh để tăng số lượng khách hàng góp phần tăng doanh thu và lợi nhuận cho khách hàng. Nâng cao chất lượng tín dụng bằng cách thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các quy định cuả NHNN trong cho vay, quy trình tín dụng, phân tích thẩm định khách hàng trước khi cho vay, xem xét và giám sát chặt chẽ khoản vay để giảm thiểu các khoản nợ vay có vấn đề thực hiện cơ cấu lại nợ, xử lý tốt các khoản nợ khó đòi, nợ quá hạn, nợ xấu, nợ chờ xử lý để đáp ứng đủ tiêu chuẩn niêm yết. Ba là, đa dạng hoá các hoạt động ngân hàng Các NHTMCP phải trở thành những NH đa năng bên cạnh việc thực hiện các hoạt động truyền thống như hoạt động tín dụng, thanh toán các NHTMCP cần phải phát triển các hoạt động khác như thành lập công ty chứng khoán, tham gia TTCK với tư cách là nhà đầu tư có tổ chức, trung gian tài chính (tổ chức bảo lãnh phát hành, tư vấn phát hành, tư vấn niêm yết, lưu ký và thanh toán chứng khoán) nhằm giảm thiểu rủi ro, tăng thu nhập, mang lại hiệu quả kinh doanh cao góp phần nâng cao chất lượng chứng khoán cuả NH trên TTCK. Bốn là, hiện đại hoá công nghệ ngân hàng Xây dựng cơ sở hạ tầng vững chắc, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào hoạt động NH giúp cho hoạt động của NH được thông suốt, an toàn. Đưa vào các sản phẩm dịch vụ mới mang tính hiện đại cao đặc biệt là hoạt động nghiệp vụ thẻ, các dịch vụ NH, triển khai tin học hoá trên toàn hệ thống... Năm là, nâng cao năm lực, trình độ đội ngũ nhân viên ngân hàng Đào tạo đội ngũ quản trị viên giỏi có khả năng xử lý mọi tình huống khi xảy ra rủi ro trên cơ sở tình hình tài chính lành mạnh và áp dụng công nghệ hiện đại trong điều hành quản trị tập trung. Đặc biệt là bộ máy kiểm soát và kiểm toán nội bộ cuả NH phải đẩy mạnh để hạn chế tới mức tối thiểu những rủi ro nội bộ, từng bước minh bạch hoá tài chính, xây dựng những kênh thông tin chính xác, đầy đủ và thường xuyên. Bên cạnh đó phải đào tạo một đội ngũ nhân viên NH có phẩm chất đạo đức tốt, giỏi về chuyên môn góp phần tạo hình ảnh và uy tín trong lòng khách hàng cũng như trên TTCK. Sáu là, điều hoà tốt thanh khoản để đề phòng, đối phó tốt với rủi ro có thể xảy ra. 3.2.2.3. Đẩy mạnh công tác huy động vốn trung và dài hạn Một trong những giải pháp hữu hiệu để huy động nguồn vốn trung và dài hạn cho các NHTMVN đặc biệt với các NHTMCP. Trong thời gian tới nhu cầu về vốn trung và dài hạn để đầu tư phát triển kinh tế là rất lớn, việc huy động vốn qua TTCK của doanh nghiệp còn gặp nhiều vấn đề phức tạp nên các doanh nghiệp vẫn dựa chủ yếu vào nguồn tín dụng trung và dài hạn cuả các NHTM. Mặt khác, hiện nay các NHTM đang đứng trước nguy cơ rủi ro do việc sử dụng tỷ lệ quá lớn vốn ngắn hạn để cho vay trung dài hạn nên việc phát hành và niêm yết chứng khoán trên TTCK là một trong những kênh huy động vốn cho phép NHTMCP huy động được một khối lượng vốn trung và dài hạn trong một thời gian ngắn sẽ được các NH khai thác trong những năm tới. Hơn nữa, do các NHTMCP không được sự bảo trợ của nhà nước như các Ngân hàng thương mại Nhà nước nên việc huy động vốn qua kênh huy động tiền gửi sẽ rất khó khăn. Vì vậy, việc phát hành và niêm yết chứng khoán trên TTCK đối với các NHTMCP là rất quan trọng và cần thiết. 3.2.2.4. Tổ chức tốt hệ thống thông tin của ngân hàng Khi ngân hàng chỉ đơn thuần hoạt động kinh doanh tiền tệ, thông tin đã là một vấn đề quan trọng vì trên cơ sở những thông tin về định hướng phát triển kinh tế của Nhà nước, định hướng chính sách tiền tệ...thu thập được ngân hàng sẽ đưa ra các mức lãi suất cho vay, lãi suất huy động phù hợp vừa đảm bảo bù đắp chi phí vừa có lãi. Khi NHTM thực hiện niêm yết trên TTCK thì vấn đề thông tin lại càng trở lên quan trọng. Việc nắm bắt kịp thời diễn biến trên thị trường tiền tệ và TTCK sẽ giúp các NHTMCP đối phó kịp thời với những diễn biến bất lợi. Vì vậy, hệ thống thông tin của ngân hàng phải được tổ chức thật tốt, hiện đại, thông suốt và được kết nối với hệ thống thông tin của TTGDCK, SGDCK, các công ty chứng khoán...để đảm bảo ngân hàng luôn nắm bắt được diễn biến tâm lý của thị trường, phát hiện những thông tin sai lệch để kịp thời điều chinh. 3.2.2.5. Chuẩn bị tâm lý tốt cho các cổ đông trước khi lên niêm yết Khi tham gia niêm yết trên TTCK thì các cổ đông hiện có của ngân hàng sẽ là người đầu tiên bị ảnh hưởng do bị loãng quyền sở hữu. Nếu như tâm lý của cổ đông không tốt sẽ ảnh hưởng rất xấu tới ngân hàng. Vì vậy, trước khi lên niêm yết ngân hàng cần giải thích rõ cho các cổ đông của mình hiểu lợi ích của việc tham gia và chuẩn bị sẵn tinh thần lên niêm yết. 3.3.Một số kiến nghị Để triển khai thành công định hướng chiến lược phát triển TTCK đến năm 2010 nói chung và thúc đẩy việc tham gia niêm yết của các NHTMCP trên TTCK nhằm phát triển hàng hoá có chất lượng cho TTCK nói riêng, bài viết xin có một số kiến nghị sau: 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ Một là, Chính phủ cần chỉ đạo thống nhất việc thực hiện chiến lược tổng thể về phát triển TTCK trong đó có sự tham gia của Bộ kế hoạch đầu tư, Bộ Tài chính, NHNN và UBCKNN. Trước mắt, cần ban hành luật chứng khoán và hoàn thiện các văn bản pháp luật về chứng khoán và TTCK nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các chủ thể tham gia TTCK đặc biệt trong luật chứng khoán phải có các điều khoản quy định về việc NHTMCP lên niêm yết trên TTCKVN một cách bao quát, đầy đủ, rõ ràng. Hai là, mặc dù Phó thủ tướng chính phủ đã có quyết định 172/1999/QĐ-TTg ngày 19/8/1999 về việc thành lập công ty chứng khoán và tham gia niêm yết chứng khoán, quyết định 787/2004/QĐ_NHNN theo đó các NHTMCP được phép phát hành và niêm yết trên TTGDCK. Tuy nhiên, chủ trương trên vẫn chưa được triển khai trong thực tiễn. Vì vậy, Chính phủ cùng với NHNN và UBCKNN cần phối hợp để sớm thống nhất ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về việc NHTMCP được tham gia niêm yết và phát hành chứng khoán . Ba là, Chính phủ cần có chính sách tiếp tục ưu đãi nhiều hơn nữa đối với các tổ chức niêm yết nói chung cũng như với các NHTMCP nói riêng. Vì rằng một trong những động lực thúc đẩy các NHTMCP lên niêm yết là những ưu đãi mà ngân hàng này sẽ được hưởng khi tham gia niêm yết trong đó phải kể đến ưu đãi về thuế. Do vậy, Chính phủ có thể tăng cường hơn nữa các ưu đãi về thuế thu nhập với các NHTMCP tham gia niêm yết như: Kéo dài thời gian ưu đãi, giảm thuế, phí và lệ phí tham gia niêm yết… Bốn là, xoá bỏ chí ít cũng giảm bớt những rào cản về niêm yết chứng khoán của các NHTMCP, giảm thiểu các bước không cần thiết mà ngân hàng phải thực hiện trước khi lên niêm yết, đơn giản hoá thủ tục hành chính, và các yêu cầu đối với hồ sơ niêm yết, giảm bớt các yêu cầu về việc tuân thủ giới hạn sở hữu cổ phần, thời gian hoạt động... 3.3.2. Kiến nghị với NHNN Thực tế cho thấy là mặc dù UBCKNN đã chấp thuận việc cho phép một số NHTMCP làm ăn có hiệu quả tham gia niêm yết trên TTGDCK và đã có một số ngân hàng sẵn sàng tham gia niêm yết như: Sacombank, ACB. Tuy nhiên, các ngân hàng này vẫn còn đang chờ quyết định của NHNN cho phép. Như vậy là trong các NHTMCP vẫn còn sự can thiệp quá sâu của thành phần Nhà nước mà đại diện là NHNN. Chính sự can thiệp quá sâu này đang cản trở tiến trình tham gia niêm yết của các NHTMCP. Sở dĩ như vậy là vì NHNN lo ngại các NHTMCP khi tham gia niêm yết có thể bị ảnh hưởng bởi 2 nguyên nhân (khi giá chứng khoán giảm người dân sẽ kéo đến rút tiền hàng loạt gây rủi ro thanh khoản cho ngân hàng và tình trạng thâu tóm của các cổ đông lớn trong ngân hàng). Tuy nhiên những lo ngại đó có thể được xoá bỏ nếu như NHNN thực hiện : - NHNN phải có sự giúp đỡ các NHTMCP khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn không thể khắc phục được: Khi giá cổ phiếu của ngân hàng giảm quá mạnh, người dân đến rút tiền hàng loạt và ngân hàng đứng trước nguy cơ mất khả năng thanh toán thì NHNN có thể thực hiện vai trò là người cho vay cuối cùng đối với các NHTM bằng cách cho các NHTMCP vay thông qua hình thức chiết khấu … - NHNN khống chế một thể nhân chỉ được nắm giữ tối đa là 10% cổ phiếu của một ngân hàng có thể hạn chế cổ đông thâu tóm, tổng số cổ phiếu của các cá nhân và pháp nhân nước ngoài phải không được vượt quá 30%. - NHNN cần tăng cường chế độ giám sát đặc biệt đối với NHTMCP niêm yết. Hiện tại các NHTMCP chỉ chịu sự gíam sát của Thanh tra NHNN theo quy chế về gíam sát từ xa theo hệ thống chỉ tiêu CAMEL. Khi tham gia vào TTCK, hoạt động của các NHTMCP sẽ chịu ảnh hưởng từ những thay đổi trên thị trường mà TTCK lại là một thị trường rất nhạy cảm với thông tin trung thực được tung ra thị trường thì nhà đầu tư sẽ có thể bán tháo hoặc mua vào ồ ạt cổ phiếu của ngân hàng. Khi đó rất có thể người gửi tiền sẽ kéo đến rút tiền hàng loạt gây nên rủi ro cho ngân hàng. Do vậy, vấn đề đo lường độ nhạy cảm của ngân hàng niêm yết với rủi ro thị trường là cần thiết để cảnh báo trước các nguy cơ rủi ro tiềm ẩn, giúp ngân hàng đề ra biện pháp phòng tránh kịp thời nhằm tăng cường sự lành mạnh của hệ thống ngân hàng. Theo đó Thanh tra NHNN cần đưa thêm chỉ tiêu S (Sensibility to market) - sự nhạy cảm đối với rủi ro thị trường, vào hệ thống chỉ tiêu CAMEL. - Thay đổi biểu phí bảo hiểm tiền gửi trong hệ thống ngân hàng thương mại. Bảo hiểm tiền gửi là hình thức bảo đảm an toàn và nâng cao uy tín trong hoạt động của hệ thống ngân hàng và giảm thiểu rủi ro đạo đức khi ngân hàng hoạt động bất cẩn. Việc đóng phí bảo hiểm tiền gửi theo tỷ lệ phân biệt sẽ buộc các ngân hàng thi đua hoạt động tốt hơn vì trước đây phí bảo hiểm tiền gửi được áp dụng thống nhất cho toàn hệ thống ngân hàng mà không tính đến mức độ rủi ro của mỗi ngân hàng. Do vậy, việc thay đổi biểu phí bảo hiểm tiền gửi sẽ giúp ta đánh giá chính xác hơn mức độ rủi ro của mỗi ngân hàng. Mà trên TTCK việc đánh gía được mức độ rủi ro của mỗi ngân hàng là một trong những yếu tố quyết định chất lượng hàng hoá. Đối với các NHTMCP niêm yết nếu được áp dụng tỷ lệ phí thấp là một chỉ báo hấp dẫn người đầu tư vì điều đó chứng tỏ ngân hàng đó hoạt động an toàn và hiệu quả cao. Điều này cũng khuyến khích các NHTMCP hoạt động một cách an toàn và hiệu quả hơn rất nhiều. - Nới lỏng và tiến tới loại bỏ các quy định về việc chấp thuận của NHNN về việc tăng (giảm) vốn điều lệ, và phát hành giấy tờ có giá của các NHTMCP. Tuy nhiên, các quy định về đảm bảo an toàn tài chính và hoạt động của ngân hàng vẫn phải được đảm bảo. - Tổ chức tốt công tác đánh giá, xếp hạng ngân hàng. Vì trên TTCK, trước khi một doanh nghiệp muốn lên niêm yết, doanh nghiệp đó cần phải được định giá. UBCKNN sẽ căn cứ vào kết quả đánh giá của các tổ chức định mức tín nhiệm để quyết định xem doanh nghiệp có được lên niêm yết hay không. Với các NHTMCP, UBCKNN sẽ căn cứ vào kết quả xếp loại ngân hàng do NHNN thực hiện để lựa chọn những ngân hàng đủ tiêu chuẩn lên niêm yết. Vì vậy để đảm bảo an toàn cho ngân hàng khi lên niêm yết cũng như sự an toàn, ổn định của TTCK, NHNN phải thực hiện tốt công tác đánh giá, xếp hạng ngân hàng tức là công tác xếp hạng ngân hàng phải thực hiện đúng quy tắc, trung thực, chính xác, và đảm bảo công bằng. - NHNN cần tiếp tục chấn chỉnh sắp xếp lại hệ thống các NHTMCP nhằm duy trì những ngân hàng có hiệu quả hoạt động tốt, ít rủi ro, có uy tín có khả năng cung cấp những chứng khoán có chất lượng cao cho TTCK, giải thể, sáp nhập các ngân hàng hoạt động yếu kém, không lành mạnh . 3.3.3. Kiến nghị với UBCKNN UBCKNN là cơ quan quản lý TTCKVN do vậy UBCKNN cần phối hợp với NHNN và các cơ quan chức năng khác để có thể đưa cổ phiếu của các NHTMCP lên sàn một cách nhanh nhất bắt đầu từ việc hoàn thiện cơ sở pháp lý chuẩn bị cho việc tham gia niêm yết của một số ngân hàng đến việc lựa chọn mốt số ngân hàng thương mại cổ phần hoạt động kinh doanh hiệu quả, an toàn thí điểm lên niêm yết trên TTGDCK, tiếp tục rút kinh nghiệm và hoàn thiện các văn bản pháp lý, áp dụng rộng rãi trong toàn hệ thống. Cụ thể là: * Hoàn thiện cơ sở pháp lý UBCKNN và NHNN cần thống nhất ban hành các văn bản hướng dẫn về việc NHTMCP niêm yết chứng khoán trên TTGDCK một cách rõ ràng, cụ thể về vốn , thời gian hoạt động kinh doanh, kết quả kinh doanh, hệ số cooke, tỷ lệ nợ quá hạn và các quy định khác về cơ sở vật chất kĩ thuật, công nghệ, bộ máy quản trị điều hành trong ngân hàng… Cụ thể như : - Vốn điều lệ là 200 tỷ - Thời gian hoạt động tối thiểu là 5 năm và liên tục trong 2 năm gần nhất hoạt động kinh doanh có lãi - Hệ số cooke >=8% - Tỷ lệ nợ xấu /tổng dư nợ cho vay <5% - Bộ máy quản trị, kiểm soát điều hành hoạt động có hiệu quả - Không vi phạm pháp luật về tổ chức hoạt động ngân hàng - Có cơ sở vật chất kĩ thuật hiện đại * UBCKNN cần có quy định về chuyển nhượng cổ phiếu trong giai đoạn đầu Chưa nên cho phép một số đối tượng được đăng kí giao dịch như cổ phiếu của thành viên Hội đồng quản trị, thành viên Ban kiểm soát, Tổng giám đốc trong thời gian đương nhiệm, cổ phiếu ưu đãi biểu quyết của cổ đông sáng lập trong thời hạn 3 năm đầu kể từ khi thành lập. * UBCKNN cần có quy định về chuyển đổi mệnh gía cổ phiếu Theo quy định của UBCKNN cổ phiếu niêm yết tại TTGDCK đều có mệnh gía là 10000VNĐ trong khi đó mỗi ngân hàng hiện nay phát hành một loại cổ phiếu có mệnh giá khác nhau. Vì vậy, UBCKNN cần phải có quy định về việc chuyển đổi các cổ phiếu ghi tên hiện hành thành một loại cổ phiếu có mệnh giá phù hợp với yêu cầu niêm yết của UBCKNN và theo một mẫu thống nhất để tiện cho việc chuyển nhượng. Mặt khác, hiện nay trên TTCK tự do ta thấy rằng mệnh giá cổ phiếu của các ngân hàng thường rất lớn nên việc cơ hội mua cổ phiếu của ngân hàng chỉ có những tổ chức lớn hoặc những người có nhiều tiền mới có được. Trong khi đó, người đầu tư trên TTCKVN lại chủ yếu là các nhà đầu tư nhỏ lẻ, với thu nhập chưa phải là cao nên việc tiếp cận với cổ phiếu của ngân hàng với họ là rất khó. Vì vậy, UBCKNN cần trao đổi với NHNN để chia nhỏ mệnh giá cổ phiếu của ngân hàng xuống tạo điều kiện cho các nhà đầu tư cá thể có thể đầu tư vào cổ phiếu ngân hàng. * UBCKNN cần phối hợp với NHNN, và các cơ quan chức năng khác để tổ chức quản lý tốt thị trường đặc biệt là trong tổ chức quản lý thông tin trên TTCK giúp cho thông tin trên thị trường được minh bạch, xác thực để các nhà đầu tư có được những thông tin chính xác nhất về chủ thể phát hành chứng khoán từ đó tránh được những rủi ro do tin đồn thất thiệt trên thị trường gây ra cho ngân hàng. Cần phải có sự thống nhất trong chế độ báo cáo thông tin giữa UBCKNN và NHNN để vừa đảm bảo tính minh bạch công khai của TTCK vừa đảm bảo tính bảo mật thông tin trong công tác quản lý của NHNN. * Thu hút các nhà đầu tư có tổ chức, nhà đầu tư chuyên nghiệp tham gia TTCK Thông qua việc hình thành và phát triển các loại hình quỹ đầu tư, công ty quản lý quỹ, mở rộng giới hạn tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài trên TTCKVN...để phát triển cơ sở nhà đầu tư cho TTCKVN. Bởi vì với sự tham gia của các tổ chức này, TTCKVN sẽ trở lên chuyên nghiệp hơn, hoạt động theo đúng quy luật hơn và hiệu quả hoạt động của mỗi tổ chức niêm yết sẽ được phản ánh chính xác hơn thông qua sự biến động của giá chứng khoán. Hơn nữa, với sự tham gia của các tổ chức đầu tư này TTCKVN sẽ trở lên sôi động hơn và an toàn hơn rất nhiều. Đây sẽ là một hấp dẫn lớn đối với các NHTMCP. * UBCKNN phối hợp cùng với NHNN lựa chọn đưa một số NHTMCP đủ tiêu chuẩn tham gia niêm yết lên niêm yết trên TTGDCK UBCKNN có thể dựa trên đánh gía xếp hạng các NHTM của NHNN để lựa chọn ra những NHTMCP có quy mô lớn, hoạt động kinh doanh hiệu quả, ít rủi ro, có uy tín và sẵn lòng tham gia niêm yết để niêm yết trên TTCK tạo điều kiện cung cấp hàng hoá có chất lượng cho thị trường, mở đường cho việc tham gia niêm yết của hệ thống các NHTMCP nói riêng và của các doanh nghiệp nói chung góp phần tăng cung trên TTCK. Hiện nay có một số ngân hàng có hiệu quả kinh doanh cao đáp ứng được tiêu chuẩn niêm yết và cũng đã sẵn sàng niêm yết trên TTCK như: ACB, Sacombank, Eximbank… NHNN và UBCKNN cần phải nhanh chóng ban hành các quyết định cho phép các NHTMCP này lên niêm yết trên TTCKVN. Trên đây là một số kiến nghị của bài viết với các cơ quan quản lý vĩ mô liên quan đến sự phát triển TTCK với mong muốn được góp một phần nhỏ vào việc đẩy mạnh công tác tạo hàng hoá có chất lượng cho TTCKV Kết luận Trong quá trình đổi mới và phát triển kinh tế ở Việt Nam, nhu cầu vốn để đầu tư phát triển kinh tế xã hội ngày càng lớn không thể chỉ được đáp ứng bằng nguồn vốn tín dụng của các ngân hàng. Vì vậy, việc xây dựng và phát triển thị trường tài chính trong đó có TTCK là vô cùng quan trọng và cần thiết. Đây là một kênh huy động và phân bổ vốn trung dài hạn hiệu quả nhất cho nền kinh tế. Giữa hoạt động ngân hàng và hoạt động cuả TTCK luôn có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau. Quá trình hội nhập kinh tế thế giới luôn luôn đòi hỏi các ngân hàng phải luôn tích cực trong việc nâng cao vị thế, hình ảnh của mình để có thể tồn tại trong một môi trường cạnh tranh khốc liệt. Đối thủ cạnh tranh của các ngân hàng ngày nay không chỉ bao gồm các ngân hàng trong nước mà còn có các ngân hàng nước ngoài đặt ra nhiều thách thức cho các NHTMCP. Và một trong những biện pháp hữu hiệu nhất để thực hiện nhiệm vụ này là các NHTMCP thực hiện phát hành và niêm yết chứng khoán trên TTGDCK. Điều này không chỉ có ý nghĩa với riêng các NHTMCP mà còn có ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển của TTCKVN. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, ngay từ khi TTGDCKTPHCM mới đi vào hoạt động, Chính phủ đã cùng với UBCKNN và NHNN thảo luận để tìm ra giải pháp nhằm nhanh chóng đưa cổ phiếu của các ngân hàng không chỉ bao gồm các NHTMCP mà còn có cả các ngân hàng thương mại nhà nước lên sàn giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, đây không phải là một việc mà một sớm một chiều có thể thực hiện được mà nó đòi hỏi cần có thời gian để thực hiện từng bước. Xuất phát từ yêu cầu trên, khoá luận đã thực hiện các nhiệm vụ sau: - Thứ nhất, phân tích sự cần thiết tham gia niêm yết của các NHTMCP trên TTCK. - Thứ hai, đánh giá thực trạng và khả năng tham gia niêm yết của các NHTMCP trên TTCKVN trong thời gian qua. - Thứ ba, đưa ra được một hệ thống giải pháp nhằm thúc đảy việc đưa các NHTMCP lên niêm yết trên TTCKVN. Để hoàn thành khoá luận này em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của cô giáo: TS. Lê Thị Tuấn Nghĩa - người trực tiếp hướng dẫn em trong suốt thời gian qua, cùng các anh chị làm việc tại Trung tâm nghiên cứu khoa học đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ chứng khoán - UBCKNN và toàn thể các thầy cô giáo trong khoa Ngân hàng - Học viện Ngân hàng. Do còn có sự hạn chế về kiến thức thực tế nên khoá luận không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của thầy cô và các bạn để khoá luận được hoàn chỉnh hơn. Mục lục Đề mục Trang Lời mở đầu Chương 1: Sự cần thiết của việc tham gia niêm yết của NHTMCP trên TTCK 1.1. Những vấn đề cơ bản về TTCK Khái niệm về TTCK Cơ cấu TTCK 1.1.3. Các chủ thể tham gia TTCK 1.1.4. Hàng hóa trên TTCK 1.2. Sự cần thiết tham gia niêm yết trên TTCK của các NHTMCP 1.2.1. Khái niệm NHTMCP 1.2.2. Sự cần thiết tham gia niêm yết trên TTCK của các NHTMCP Chương 2: Thực trạng về sự tham gia niêm yết của các NHTMCP trên TTCKVN 2.1. Những nét cơ bản về TTCKVN 2.1.1. Quy mô thị trường 2.1.2. Chất lượng thị trường 2.2. Sự tham gia niêm yết của các NHTMCP trên TTCKVN từ năm 2000 đến nay 2.2.1. Hoạt động của các NHTMCPVN 2.2.2. Thực trạng tham gia niêm yết trên TTCK của các NHTMCPVN 2.3. Đánh giá về khả năng tham gia niêm yết của các NHTMCP trên TTCKVN 2.3.1. Những thuận lợi 2.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân Chương 3: Giải pháp nhằm thúc đẩy sự tham gia niêm yết của các NHTMCP trên TTCKVN 3.1. Quan điểm, định hướng của Nhà nước trong việc thúc đẩy các NHTMCP tham gia niêm yết trên TTCKVN 3.1.1. Định hướng phát triển TTCKVN đến năm 2010 3.1.2. Định hướng hoạt động của các NHTMCP nhằm thúc đẩy việc tham gia niêm yết trên TTCKVN 3.2. Giải pháp nhằm thúc đẩy các NHTMCP tham gia niêm yết trên TTCKVN 3.2.1. Giải pháp vĩ mô 3.2.2. Giải pháp đối với NHTMCP 3.3. Một số kiến nghị 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ 3.3.2. Kiến nghị với NHNN 3.3.3. Kiến nghị với UBCKNN Kết luận Danh mục tài liệu tham khảo Danh mục kí hiệu viết tắt NHNN : Ngân hàng nhà nước UBCKNN : Uỷ ban chứng khoán nhà nước NH : Ngân hàng TTCK : Thị trường chứng khoán TTCKVN : Thị trường chứng khoán Việt Nam NHTMCP : Ngân hàng thương mại cổ phần NHTMCPVN : Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam DNNN : Doanh nghiệp Nhà nước Danh mục tài liệu tham khảo Luật Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tín dụng Việt Nam. Nghị định 144/2003/NĐ- CP ngày.... Giáo trình Lý thuyết tiền tệ và ngân hàng - Học viện Ngân hàng. Giáo trình Ngân hàng Trung ương- Học viện Ngân hàng. Giáo trình Lý thuyết tiền tệ và ngân hàng- Học viện Ngân hàng. Giáo trình Thị trường chứng khoán- Học viện ngân hàng. Giáo trình phân tích và đầu tư chứng khoán_TTNC,ĐT và bồi dưỡng nghiệp vụ chứng khoán. "Một số suy nghĩ về việc niêm yết cổ phiếu của các NHTMCP trên TTCK ở nước ta" - Ths. Ngô Minh Châu - Trang 27 -Thị trường tài chính tiền tệ 15/11/2004 "Niêm yết cổ phiếu của NHTMCP và cổ phần hoá NHTMNN - giải pháp quan trọng phát triển TTCK" - TS. Hà Quang Đào -Trang 22 - Thị trường tài chính tiền tệ 15/5/2004 "Niêm yết cổ phiếu của các NHTMCPVN - cơ hội và thách thức" - Đinh Anh Dũng - Trang 46 - Tạp chí khoa học và đào tạo ngân hàng số 6 (11+12/2004) "Thực trạng và xu hướng phát triển của các NHTMCP trước yêu cầu cạnh tranh và phát triển bền vững" - TS. Hà Quang Đào - Trang 18 - Tạp chí ngân hàng số 7/2004 "Tại sao việc tăng vốn điều lệ của hệ thống NHTMCP có xu hướng thuận lợi" - Ngô Minh Châu - Tạp chí ngân hàng số 12/2004 "Niêm yết và phát hành cổ phiếu của NHTMCP trên TTGDCK: điều kiện đã chín muồi" - Nguyễn Thị Kim Nhung - Trang 41 - Tạp chí tài chính tháng 4/2003 "Kết quả bước đầu của việc thực hiện chấn chỉnh, củng cố, sắp xếp lại NHTMCP ở nước ta" - Ths. Nguyễn Kiến Quân - Tạp chí ngân hàng số 7/2003 "Công tác tạo hàng cho TTCKVN - một số tồn tại và kiến nghị" - Vụ quản lý và phát hành chứng khoán - UBCKNN -Trang 19 - Chứng khoán Việt Nam số 7/2004 "Thúc đẩy các NHTMCP tham gia niêm yết" - Tin UBCKNN - Trang28- Chứng khoán Việt Nam số 2/2003 "Báo cáo tổng kết 3 năm hoạt động TTCK" - Trang 6 - Chứng khoán Việt Nam số 7 tháng 7/2003 "Sẽ có 2 ngân hàng niêm yết - NHNN ban hành quy chế niêm yết cổ phiếu ngân hàng" - Trần Kiên - Trang15 - Đầu tư chứng khoán "Cơ hội mua cổ phiếu ngân hàng" - Dương Nguyễn - Trang15 - Đầu tư chứng khoán số 253 (11/10/2005) "Những cú sốc thông tin" - Phúc Lân - Trang 17 - Đầu tư chứng khoán số 215,216 Nhận xét của giảng viên hướng dẫn Họ và tên giảng viên: …. Chức vụ: … Họ và tên sinh viên: Nguyễn Thị Dịu Lớp: 4042. - Khoa: Ngân hàng Tên đề tài: "Giải pháp nhằm thúc đẩy sự tham gia niêm yết của các ngân hàng thương mại cổ phần trên thị trường chứng khoán Việt Nam". … Điểm bằng số: Điểm bằng chữ: Giảng viên hướng dẫn Danh mục bảng Bảng 2.1: Tổng hợp tình hình niêm yết trên TTGDCK Bảng 2.2: Thông tin chứng khoán niêm yết ngày 05/04/2005 Bảng 2.3: Cơ cấu hàng hóa trên TTCKVN đến thời điểm 31/12/2003 Bảng 2.4: Các doanh nghiệp niêm yết trên TTCKVN Bảng 2.5: Cơ cấu công ty niêm yết trên TTCKVN Bảng 2.6: Các NHTMCPVN trong thời gian qua Bảng 2.7: Vốn điều lệ của các NHTMCPVN Bảng 2.8: Nợ quá hạn của các NHTMCP Bảng 2.9: Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh của các NHTMCPVN Bảng 2.10: Tỷ lệ nợ quá hạn của một số ngân hàng điển hình Bảng 2.11: Nhu cầu mua bán cổ phiếu ngân hàng chưa được thực hiện ngày 2/4/2005 Bảng 2.12: Dự kiến NHTMCP tham gia niêm yết Bảng 2.13: Cơ cấu ngành niêm yết trên TTGDCK Lời cam đoan Em xin cam đoan: Đây là công trình nghiên cứu của riêng em. Mọi số liệu, dữ kiện được sử dụng trong khoá luận là chân thực và có nguồn gốc rõ ràng. Sinh viên Nguyễn Thị Dịu