Khóa luận Huy động vốn cho sản xuất, kinh doanh ở xí nghiệp xây lắp điện - công ty điện lực I

hiÖu qu¶ sö dông vèn ta ®i nghiªn cøu kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña xÝ nghiÖp qua b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n s¬ l­îc cña xÝ nghiÖp, ta cã nhËn ®Þnh chung nh­ sau: T×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n vµ nguån vèn cña xÝ nghiÖp kh«ng râ nÐt l¾m, tæng tµi s¶n cña xÝ nghiÖp thÊp nhÊt lµ n¨m 2001 (69.292 triÖu ®ång) vµ cao nhÊt lµ n¨m 2000 (94.114 triÖu ®ång). Møc ®é chªnh lÖch ®Õn 24.822 triÖu ®ång, sù biÕn ®éng nµy lµ kh¸ lín, mµ ta cÇn ph¶i ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Ó t×m ra nguyªn nh©n, trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh ®iÒu chØnh, ®¶m b¶o sù phï hîp vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp, vµ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. B¶ng 2.4: B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n s¬ l­îc cña xÝ nghiÖp §¬n vÞ: triÖu ®ång 1999 2000 2001 2000/1999 2001/2000 Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû lÖ Sè tiÒn Tû lÖ PhÇn I. Tµi s¶n A. TSL§ vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n 85.514 97,27 91.734 97,47 65.762 94,91 6.220 107,27 -25.972 71,69 I. TiÒn 2.450 2,79 1.308 1,39 2.161 3,12 -1.142 53,39 853 165,21 II. C¸c kho¶n ph¶i thu 37.843 43,05 22.119 23,50 15.835 22,85 -15.729 58,84 -6.284 71,59 III. Hµng tån kho 5.327 6,06 17.504 18,60 28.134 40,60 12.177 328,59 10.630 160,73 IV. TSL§ kh¸c 39.890 45,37 50.803 53,98 19.631 28,34 10.913 127,36 -31.172 38,64 B. TSC§ vµ ®Çu t­ dµi h¹n 2.401 2,73 2.380 2,53 3.531 5,09 -21 -99,125 1.151 148,36 I. TSC§ 2.401 2,73 2.380 2,53 3.531 5,09 -21 -99,125 1.151 148,36 II. §Çu t­ dµi h¹n III. CPXDCB dë dang PhÇn II: Nguån vèn A. Nî ph¶i tr¶ 84.140 95,71 90.452 96,12 63.622 91,82 6.312 107,5 -26.830 70,34 I. Nî ng¾n h¹n 84.140 95,71 90.452 96,12 63.622 91,82 6.312 107,5 -26.830 70,34 II. Nî dµi h¹n III. Nî kh¸c B. Vèn CSH 3.775 4,29 3.662 3,88 5.670 8,18 -113 97,01 2008 154,83 Tæng NV-TS 87.915 100 94.114 100 69.292 100 6.199 107,05 -24.822 73,13 * VÒ tµi s¶n: N¨m 1999 tæng tµi s¶n lµ 87.915 triÖu ®ång, trong ®ã, tµi s¶n l­u ®éng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n chiÕm phÇn lín cßn tØ lÖ 97,27% t­¬ng ®­¬ng víi sè tiÒn lµ 85.517 triÖu ®ång. Cßn tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n chØ chiÕm tØ träng nhá lµ 2,73% t­¬ng øng víi 2.401 triÖu ®ång. Trong tµi s¶n l­u ®éng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n n¨m 2000 cã t¨ng mét chót Ýt vÒ tØ träng cßn vÒ mÆt l­îng, còng lµ mét sè kh«ng nhá 6.220 triÖu ®ång, phÇn t¨ng nµy tËp trung chñ yÕu vµo t¨ng tµi s¶n l­u ®éng kh¸c. Trong ®ã th× t¹m øng chiÕm chñ yÕu, thø hai lµ t¨ng hµng tån kho, cã thÓ nãi tµi s¶n n¨m 2000 tuy t¨ng h¬n n¨m 1999 nh­ng tÝnh hiÖu qu¶ cña viÖc t¨ng nµy th× ®i ng­îc l¹i v× t¨ng t¹m øng hay t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (trong hµng tån kho) ®Òu lµ xÝ nghiÖp ®ang bÞ chiÕm dông vèn ®iÒu nµy sÏ g©y ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®Õn gi¸ thµnh, ®Õn lîi nhuËn. §Õn 2001 cã mét sù thay ®æi kh¸ lín trong tµi s¶n, l­îng tµi s¶n ®· gi¶m cßn 71,69% so víi n¨m 2000 vµ vÒ l­îng lµ gi¶m ®i 25.972 triÖu ®ång. Nh×n mét c¸ch kh¸i qu¸t, viÖc sôt gi¶m nh­ vËy lµ b¸o hiÖu sù kÐm hiÖu qu¶, tuy nhiªn nh­ ®· ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn, th× t×nh h×nh tµi chÝnh n¨m 2001 râ rµng kh¶ quan h¬n rÊt nhiÒu so víi n¨m 2000, nã ®¸nh dÊu sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. * VÒ nguån vèn N¨m 1999 tæng nguån vèn cña xÝ nghiÖp lµ 87.915 triÖu ®ång. Trong ®ã, vèn chñ së h÷u chØ chiÕm 4,29% t­¬ng øng víi 3.775 triÖu ®ång cßn c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ lµ 84.140 triÖu ®ång tøc lµ 95,71%. N¨m 2000 tæng nguån vèn lµ 94.114 triÖu ®ång nh­ng vèn chñ së h÷u th× gi¶m xuèng kÓ c¶ vÒ mÆt sè l­îng (3.663 triÖu ®ång) hay mÆt tØ lÖ (3,88%). Nh­ vËy, so víi 1999 vèn chñ së h÷u bÞ gi¶m ®i 113 triÖu ®ång tøc lµ gi¶m cßn 97,01% so víi 1999, cßn nî ph¶i tr¶ l¹i t¨ng lªn ®Õn 6.312 triÖu ®ång t­¬ng øng víi 75%. §iÒu nµy lµ kh«ng tèt, v× vèn chñ së h÷u thÓ hiÖn kh¶ n¨ng ®éc lËp vÒ mÆt tµi chÝnh cña xÝ nghiÖp, nÕu qu¸ thÊp th× kh¶ n¨ng tù ®¶m b¶o vÒ tµi chÝnh thÊp do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn lßng tin cña b¹n hµng. Nguån vèn chñ së h÷u gi¶m chñ yÕu do gi¶m nguån vèn kinh doanh (vÒ c¶ vèn l­u ®éng vµ vèn cè ®Þnh). Nh­ng nguyªn nh©n quan träng nhÊt chÝnh lµ lîi nhuËn n¨m 2000 qu¸ thÊp, ®· kh«ng thÓ lµm t¨ng nguån vèn kinh doanh còng nh­ kh«ng gãp vµo quü ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2001, vèn chñ së h÷u cã t¨ng lªn, vÒ tØ träng th× t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 2000 vÒ mÆt l­îng lµ 2.008 triÖu ®ång, viÖc t¨ng nµy cã sù gãp phÇn quan träng cña nguån vèn kinh doanh ®­îc bæ sung v× c«ng viÖc kinh doanh cã hiÖu qu¶ cao h¬n so víi n¨m 2000 nªn lîi nhuËn ®Ó l¹i t¨ng lªn ®Õn 1.051 triÖu ®ång tøc lµ t¨ng 935 triÖu ®ång t­¬ng ®­¬ng gÊp 9 lÇn n¨m 2000. §©y lµ mét con sè ®¸ng ghi nhËn, mÆc dï tØ träng vèn chñ së h÷u n¨m 2001 còng chØ chiÕm 8,18% tæng nguån vèn nh­ng nã cho thÊy kh¶ n¨ng tù chñ cña xÝ nghiÖp vÒ tµi chÝnh b¾t ®Çu ®­îc t¨ng lªn. B¶ng 2.5: B¶ng kÕt cÊu tµi s¶n cña XÝ nghiÖp X©y l¾p ®iÖn §¬n vÞ: triÖu ®ång C¸c chØ tiªu 1999 2000 2001 2000/1999 2001/2000 Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû lÖ Sè tiÒn Tû lÖ A. TSL§ vµ §TNH 85.514 97,27 91.734 97,47 65.762 94,91 6.220 107,27 -25.972 71,69 I. TiÒn 2.150 2,79 1.308 1,39 2.161 3,12 -1.142 53,39 853 165,21 1. TiÒn mÆt 2 0,0023 75 0,0797 52 0,075 73 3.750 -23 69,33 2. TiÒn göi ng©n hµng 2.448 2,785 1.233 1,31 2.108 3,042 -1.215 50,36 875 170,97 3. TiÒn ®ang chuyÓn II. C¸c kho¶n ph¶i thu 37.848 43,05 22.119 23,50 15.835 22,85 -15.729 38,84 -6.284 71,59 1. Ph¶i thu cña kh¸ch hµng 36.223 41,202 19.708 20,941 13.200 19,05 -16.515 54,41 -6.508 66,98 2. Tr¶ tiÒn ng­êi b¸n 1.597 1,8165 1.094 1,162 1.189 1,716 -503 68,5 95 108,68 3. Ph¶i thu néi bé (15) -0,016 (8) -0,0085 821 1,185 6 142,86 829 10362,5 4. Ph¶i thu kh¸c 41 0,0467 775 0,883 40 0,0577 734 1890 -735 5,16 III. Hµng tån kho 5.327 6,06 17.504 18,60 28.134 40,60 12.177 328,59 10.630 160,73 1. NVL - tån kho 2.886 3,283 2.195 2,33 2.275 1,84 -691 76,06 -920 58,01 2. CC - DC trong kho 51 0,058 51 0,10542 60 0,086 0 0 9 117,65 3. CPSXKD DD 2.391 2,72 15.229 16,18 26.800 38,677 12.838 636,9 11.571 175,98 IV. TSL§ kh¸c 39.890 45,37 50.803 53,98 19.631 28,34 10.913 127,36 -31.172 38,64 1. T¹m øng 37.551 42,713 46.887 49,82 17.365 25,061 9.162 124,4 -29.522 37,04 2. Chi phÝ chê kÕt chuyÓn 2.003 2,2783 2.993 3,181 1.975 2,85 990 149,4 -1.018 65,99 3. ThÕ chÊp ký quü ký c­îc 336 0,382 923 0,981 291 0,42 587 274,7 -632 31,53 B. TSC§ vµ §TDH 2.401 2,73 2.380 2,53 3.531 5,09 -21 +99,123 1.151 148,36 1. TSC§ 2.401 2,73 2.380 2,53 3.531 5,09 -21 +99,125 1.151 148,36 Tæng nguån vèn 87.915 100 94.114 100 69.292 100 2.2. T×nh h×nh huy ®éng vèn §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc t×nh h×nh huy ®éng vèn, tr­íc tiªn ta ®i nghiªn cøu vÒ c¬ cÊu vèn cña xÝ nghiÖp. B¶ng 2.6: Tæng hîp nguån vèn theo thêi gian (1999 - 2001) N¨m Vèn vay Vèn chñ së h÷u Tæng vèn Sè tiÒn(triÖu ®) TØ träng (%) Sè tiÒn(triÖu ®) TØ träng (%) Sè tiÒn(triÖu ®) TØ träng (%) 1999 84.140 95,706 3.775 4,294 87.915 100 2000 90.452 96,108 3.662 3,892 94.114 100 2001 63.622 91,817 5.670 8,183 69.292 100 Tuy lµ 1 xÝ nghiÖp thµnh viªn, quy m« cÊp nhá, vµ thêi gian thµnh lËp ho¹t ®éng cßn lµ rÊt ng¾n, nh­ng xÝ nghiÖp ®· cã mét l­îng tiÒn vèn t­¬ng ®èi lín vÒ mÆt l­îng dï cho cã nh÷ng biÕn ®éng ®¸ng kÓ gi÷a c¸c n¨m. B¶ng trªn cho chóng ta thÊy tuy l­îng vèn lín nh­ng trong ®ã vèn vay chiÕm mét tØ träng rÊt cao ®Òu tõ 90% trë lªn vµ n¨m 2000, cßn lªn tíi 96,108% mét xÝ nghiÖp mµ ho¹t ®éng hÇu nh­ hoµn toµn b»ng nguån vèn vay bªn ngoµi cho thÊy cã nh÷ng bÊt cËp vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn vµ bè trÝ c¬ cÊu vèn cña xÝ nghiÖp. §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc chÝnh x¸c h¬n, ta ®i nghiªn cøu cô thÓ vÒ cÊu tróc tõng nguån. 2.2.1. Nguån vèn chñ së h÷u B¶ng 2.7: C¬ cÊu nguån vèn chñ së h÷u N¨m L­îng TØ träng L­îng TØ träng L­îng TØ träng L­îng TØ träng 1999 1.065 28,212 2.100 55,63 610 16,159 3.775 100 2000 1.012 27,635 2.299 62,78 351 9,585 3.662 100 2001 1.900 17,8 3.438 60,635 1.223 21,57 5.670 100 B¶ng trªn cho thÊy nguån vèn chñ së h÷u cña xÝ nghiÖp lu«n ®­îc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn, sè liÖu trong 3 n¨m gÇn ®©y ®· chøng thùc ®iÒu ®ã. N¨m 2000 l­îng vèn nµy cã gi¶m ®i mét chót b»ng 90,006%. So víi n¨m 1999, nh­ng ®Õn n¨m 2001 ®· t¨ng lªn b»ng 150,199%. So víi n¨m 1999 vµ b»ng 154,833% so víi n¨m 2000, ®©y cã thÓ nãi lµ mét nç lùc thµnh c«ng cña xÝ nghiÖp. V× trong c¬ cÊu vèn chñ së h÷u, vèn do NSNN cÊp ®· gi¶m dÇn nh­ng vèn tù bæ sung ®· t¨ng lªn kh«ng ngõng. MÆt kh¸c, tæng c¸c quü cña xÝ nghiÖp còng cã xu h­íng t¨ng. N¨m 2001, ®· t¨ng lªn h¬n 2 lÇn so víi n¨m 1999, ®iÒu nµy cho thÊy doanh nghiÖp ®· lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ do ®ã, lîi nhuËn t¨ng, gãp phÇn lµm t¨ng nguån vèn kinh doanh cña xÝ nghiÖp. 2.2.2. Nguån vèn vay B¶ng 2.8: C¬ cÊu nguån vèn vay §¬n vÞ: triÖu ®ång ChØ tiªu 1999 2000 2001 1. Vay ng¾n h¹n 0 0 924 2. Ph¶i tr¶ cho ng­êi cung cÊp 27.838 23.557 24.336 3. Ng­êi mua tr¶ tiÒn tr­íc 49.802 61.387 32.383 4. ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép NSNN 3.290 2.229 1.737 5. Ph¶i tr¶ CNV 675 409 431 6. Ph¶i tr¶ ®¬n vÞ néi bé 1.420 1.837 2.669 7. Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c 1.133 1.033 1.142 Tæng 84.140 90.452 63.622 a. Vay ng¾n h¹n B¶ng trªn cho biÕt l­îng vèn huy ®éng tõ vay ng¾n h¹n ng©n hµng chØ chiÕm mét tØ lÖ nhá bÐ trong nguån vèn vay. NÕu chØ nh×n vµo nguån nµy th× sÏ dÉn ®Õn mét trong hai nhËn ®Þnh hoÆc xÝ nghiÖp thõa vèn l­u ®éng nªn kh«ng cÇn vay hoÆc lµ xÝ nghiÖp kh«ng vay ®­îc cña ng©n hµng. b. TÝn dông th­¬ng m¹i TÝn dông th­¬ng m¹i bao gåm hai môc lµ ph¶i tr¶ cho ng­êi cung cÊp vµ ng­êi mua tr¶ tr­íc. B¶ng 2.9: §¬n vÞ: triÖu ®ång ChØ tiªu 1999 2000 2001 L­îng % L­îng % L­îng % 1. Ph¶i tr¶ cho ng­êi cung cÊp 27.838 35,86 23.557 27,73 24.336 42,91 2. Ng­êi mua tr¶ tr­íc 49.802 64,14 61.387 72,27 32.383 57,09 Tæng 77.640 100 84.944 100 56.719 100 B¶ng 2.10: TØ träng cña tÝn dông th­¬ng m¹i trong nguån vèn vay N¨m TÝn dông th­¬ng m¹i Vèn vay TØ lÖ TÝn dông th­¬ng m¹i/Vèn vay (%) 1999 77.640 84.140 92,275 2000 84.944 90.452 93,911 2001 56.719 63.622 89,150 Lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc x©y l¾p, xÝ nghiÖp vÉn lu«n ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thanh to¸n nhanh vµ cã uy tÝn, tuy nhiªn, t×nh tr¹ng mua b¸n chÞu vÉn lµ mét tÊt yÕu trong t×nh h×nh kinh doanh hiÖn nay, víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cña m×nh vµ tr­íc nh÷ng ®ßi hái vÒ vèn kinh doanh v× kh¸ch hµng còng nî cña xÝ nghiÖp qu¸ nhiÒu, nªn ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ xÝ nghiÖp ®· ph¶i nî nhµ cung cÊp hoÆc chiÕm dông vèn cña ng­êi mua tr¶ tr­íc ®Ó tµi trî cho viÖc thi c«ng x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh. Theo nh­ trªn ta nhËn thÊy rÊt râ lµ, tØ träng cña tÝn dông th­¬ng m¹i trong vèn vay nãi riªng vµ tæng nguån vèn nãi chung rÊt cao, vµ tõ ®ã rót ra nhËn xÐt r»ng xÝ nghiÖp ho¹t ®éng chñ yÕu tõ nguån vèn nµy, tuy r»ng viÖc xÝ nghiÖp chiÕm dông ®­îc nhiÒu vèn cña kh¸ch hµng nh­ vËy chøng tá quan hÖ gi÷a xÝ nghiÖp vµ kh¸ch hµng lµ rÊt tèt vµ xÝ nghiÖp lµm ¨n cã uy tÝn, nh­ng còng ®ång thêi viÖc ®i chiÕm dông vèn qu¸ nhiÒu nh­ thÕ sÏ g©y ra kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n trong ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp vµ ®Æc biÖt sÏ g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña xÝ nghiÖp. c. Nguån kh¸c §­îc thÓ hiÖn b»ng c¸c nguån vèn vay cßn l¹i, nh­ thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép NSNN; ph¶i tr¶ CNV, ph¶i tr¶ néi bé. Trong c¬ cÊu nguån vèn vay, nî ph¶i tr¶ CNV chØ chiÕm mét tØ lÖ nhá. Nh­ng thùc ra phÇn nî l­¬ng nµy, ®«i khi còng kh«ng ph¶i lµ do xÝ nghiÖp cè t×nh tr× ho·n mµ do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp bªn c¹nh ®ã lµ viÖc thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm víi c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ chÕ ®é tiÒn l­¬ng theo ngµy giê lµm viÖc víi nh©n viªn c¸n bé c¸c phßng ban. Nh­ng ®Æc ®iÓm s¶n phÈm x©y dùng l¹i ®ßi hái thi c«ng trong mét thêi gian dµi, do vËy quyÕt to¸n l­¬ng th­êng thùc hiÖn theo quý vµ ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng, th× xÝ nghiÖp tiÕn hµnh t¹m øng 2 lÇn trong th¸ng, nÕu xem xÐt phÇn t¹m øng nµy víi phÇn nî l­¬ng CNV, ta thÊy thùc tÕ th× CNV cßn nî xÝ nghiÖp v× phÇn t¹m øng qu¸ lín. Tuy nhiªn t¹m øng l¹i n»m trong tµi s¶n cßn ph¶i tr¶ CNV th× n»m trong nguån vèn vµ xÝ nghiÖp vÉn ®­îc sö dông kho¶n nµy nh­ mét nguån vèn tµi trî cho ho¹t ®éng kinh doanh víi thêi gian theo quy ®Þnh cña cÊp qu¶n lý. Qua môc 2.1. ta thÊy r»ng c¸c nguån huy ®éng cña xÝ nghiÖp cã mét sè kh¸c biÖt c¬ b¶n so víi ®¬n vÞ, doanh nghiÖp kh¸c. Trong c¬ cÊu nguån vèn cña xÝ nghiÖp, ta thÊy nî dµi h¹n lµ hoµn toµn kh«ng cã, trong khi nguån vèn vay trung víi dµi h¹n lµ rÊt cÇn thiÕt víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo, ®Ó phôc vô cho nhu cÇu ®Çu t­ thiÕt bÞ ®· l¹c hËu, c¶i t¹o, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ. MÆc dï cho lµ XNXL viÖc ®Çu t­ qu¸ lín vµo m¸y mãc thiÕt bÞ còng kh«ng ph¶i lµ tèt, v× xÝ nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng thuª mua phôc vô cho tõng c«ng tr×nh. Nh­ng, dï thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a xÝ nghiÖp ph¶i cã trong tay mét sè m¸y mãc thiÕt bÞ míi hiÖn ®¹i vµ cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao cho xÝ nghiÖp, bëi v× xÝ nghiÖp kh«ng chØ cã ho¹t ®éng x©y l¾p ®iÖn, mµ cßn cã c¶ mét ph©n x­ëng c¬ khÝ chuyªn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm phôc vô c«ng t¸c x©y l¾p. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy TSC§ cña xÝ nghiÖp võa Ýt, võa l¹c hËu. B¶ng vÒ t×nh h×nh TSC§ theo nguån vèn cho thÊy nguån tµi trî cña TSC§, râ rµng, TSC§ chñ yÕu lµ do c«ng ty bæ sung, ®©y còng lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m v× nÕu cø tr«ng chê vµo nguån do c«ng ty bæ sung th× sÏ hÇu nh­ kh«ng bao giê cã ®­îc TSC§ mang tÝnh chÊt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ®¸p øng ®­îc hiÖu qu¶, phôc vô thi c«ng cña c«ng tr×nh. B¶ng 2.11: Tæng hîp t×nh h×nh TSC§ theo nguån vèn §¬n vÞ: triÖu ®ång TSC§ theo nguån vèn 1999 2000 2001 1999 2000 2001 1. NSNN 1.149 629 629 1.086 626 629 2. C«ng ty bæ sung 3.599 4.194 5.751 1.341 1.917 2.331 3. §¬n vÞ bæ sung 1.25 125 125 46 71 97 4. Ch­a cã nguån - 48 93 - 2 10 5. Tæng TSC§ 4.873 4.996 6.598 2.473 2.616 3.067 2.3. §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh huy ®éng vèn cña xÝ nghiÖp §Ó cã c¬ së ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ nguån vèn vµ t×nh h×nh sö dông vèn cña xÝ nghiÖp trong 3 n¨m gÇn ®©y, ta dùa trªn c¸c sè liÖu cña c¸c b¶ng tæng hîp sau ®©y: B¶ng 2.12: B¶ng kª vÒ nguån vèn vµ sö dông vèn n¨m 1999 §¬n vÞ: triÖu ®ång Sö dông vèn L­îng TØ lÖ % Nguån vèn L­îng TØ lÖ % 1. T¨ng tiÒn mÆt 1.777 3,909 1. Gi¶m hµng tån kho 21.950 48,284 2. T¨ng c¸c kho¶n ph¶i thu 37.130 81,676 2. T¨ng vèn CSH 1.736 3,819 3. T¨ng TSC§ 291 0,64 3. Gi¶m TSL§ kh¸c 21.774 49,897 4. Gi¶m c¸c kho¶n ph¶i tr¶ 5.231 11,507 5. Gi¶m vay ng©n hµng 1.031 2,268 Tæng 45.460 100 Tæng 45.460 100 B¶ng 2.13: B¶ng kª vÒ nguån vèn vµ sö dông vèn n¨m 2000 §¬n vÞ: triÖu ®ång Sö dông vèn L­îng TØ lÖ % Nguån vèn L­îng TØ lÖ % 1. T¨ng hµng tån kho 12.177 52,480 1. Gi¶m tiÒn mÆt 1.142 4,928 2. T¨ng TSL§ kh¸c 10.913 47,033 2. Gi¶m c¸c kho¶n ph¶i tr¶ 15.729 67,779 3. Gi¶m vèn CSH 113 0,487 3. T¨ng c¸c kho¶n ph¶i tr¶ 6.284 27,207 4. Gi¶m TSC§ 20 0,862 Tæng 23.203 100 Tæng 23.203 100 B¶ng 2.14: B¶ng kª vÒ nguån vèn vµ sö dông vèn n¨m 2001 §¬n vÞ: triÖu ®ång Sö dông vèn L­îng TØ lÖ % Nguån vèn L­îng TØ lÖ % 1. T¨ng tiÒn mÆt 853 2,112 1. Gi¶m c¸c kho¶n ph¶i thu 6.284 15,56 2. T¨ng hµng tån kho 10.630 26,32 2. Gi¶m TSC§ kh¸c 31.171 17,172 3. T¨ng TSC§ 1.151 2,85 3. T¨ng vay ng¾n h¹n 924 2,288 4. Gi¶m c¸c kho¶n ph¶i tr¶ 27.754 68,718 4. T¨ng vèn CSH 2.209 4,974 Tæng 40.388 100 Tæng 40.588 100 KÕt hîp hai b¶ng trªn ta cã thÓ ®¸nh gi¸ tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh vèn cña xÝ nghiÖp nh­ sau: Thø nhÊt, mét xu h­íng gi¶m xuèng râ nÐt, ®Æc biÖt nî ph¶i tr¶ n¨m 2001 gi¶m ®i gÇn 30% so víi n¨m 2000. NÕu n¨m 2000 c¸c kho¶n ph¶i tr¶ lµm t¨ng nguån vèn lªn 27,201% th× n¨m 2001 c¸c kho¶n ph¶i tr¶ còng t¨ng sö dông vèn lªn 68,649% mµ vÒ l­îng chiÕm tíi 27.726 (triÖu ®ång). Cã thÓ nãi ®©y lµ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn viÖc gi¶m nguån vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp trong n¨m 2001. Tuy nhiªn trong c¸c kho¶n ph¶i tr¶ th× môc ng­êi mua tr¶ tr­íc lµ then chèt quan träng g©y biÕn ®éng nguån vèn kho¶n nµy liªn tôc gi¶m, ®iÒu nµy cã thÓ cã hai lêi gi¶i ®¸p, hoÆc lµ xÝ nghiÖp ®· n©ng cao kh¶ n¨ng tù chñ vÒ nguån vèn kinh doanh cña m×nh, hoÆc thÞ tr­êng vµ s¶n l­îng thi c«ng cña xÝ nghiÖp ®· bÞ thu hÑp l¹i, ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ viÖc thu hÑp nî ph¶i tr¶, ta tiÕp tôc nghiªn cøu b¶ng sö dông vèn vµ nguån vèn. YÕu tè thø hai næi lªn trong b¶ng nguån vèn vµ sö dông vèn ®ã lµ phÇn TSL§ kh¸c nã lu«n chiÕm mét tØ träng cao trong mäi n¨m dï lµ sö dông vèn hay lµ NV. Néi dung chñ yÕu cña TSL§ kh¸c gåm t¹m øng (lµ sè tiÒn t¹m øng cho CNV ch­a thanh to¸n ®Õn thêi ®iÓm b¸o c¸o), chi phÝ tr¶ tr­íc (chi phÝ ®· chi nh­ng ch­a ®­îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt). Chi phÝ chê kÕt chuyÓn (chi phÝ chê kÕt chuyÓn sang niªn ®é míi). Tµi s¶n thiÕu chê xö lý. N¨m 2000, nguån vèn t¨ng do gi¶m hµng tån kho (48,284%) gi¶m TSL§ kh¸c (47,897%) vµ t¨ng vèn chñ së h÷u (31,819%) do vËy, sö dông vèn cã thay ®æi kh¸ tÝch cùc. ViÖc gi¶m l­îng hµng tån kho ®· lµm t¨ng tiÒn mÆt, t¨ng TSC§ lªn 291 triÖu ®ång còng ®· gãp phÇn lµm gi¶m c¸c kho¶n ph¶i tr¶, gi¶m vay ng©n hµng. Tuy nhiªn, trong sö dông vèn, kho¶n ph¶i thu l¹i t¨ng lªn ®Õn 37.130 triÖu ®ång (=81,676%). Sang n¨m 2000, nguån vèn t¨ng do gi¶m tiÒn mÆt, gi¶m c¸c kho¶n ph¶i thu gi¶m TSC§ vµ t¨ng c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ nguån nµy ®­îc dïng ®Ó tµi trî cho viÖc sö dông vèn nh­ng trong sö dông vèn l¹i t¨ng hµng tån kho, t¨ng TSL§ kh¸c vµ mét phÇn gi¶m vèn chñ së h÷u kú nµy, xÝ nghiÖp l¹i tiÕp tôc t¨ng c­êng x©y l¾p, ®Ó tµi trî cho ho¹t ®éng nµy, xÝ nghiÖp t¨ng c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ gi¶m c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i thu cña kh¸ch hµng gi¶m ®­îc 15.729 triÖu ®ång, chøng tá xÝ nghiÖp ®· tÝch cùc ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®i thu håi vèn phôc vô cho ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp. Tuy nhiªn nguån vèn b»ng tiÒn gi¶m, tiÒn mÆt cã lÏ ch­a ph¶i lµ mét ®iÒu hay, thùc tÕ l­îng vèn l­u ®éng b»ng tiÒn cña xÝ nghiÖp th«ng th­êng ®· rÊt thÊp so víi nhu cÇu, nay l¹i cßn gi¶m ®i gÇn mét nöa so víi n¨m 1999. N¨m 2001, nguån vèn t¨ng do gi¶m TSL§ kh¸c, tiÕp tôc gi¶m c¸c kho¶n ph¶i thu, ®ång thêi t¨ng vay ng¾n h¹n ng©n hµng vµ t¨ng vèn chñ së h÷u. Nhê ®ã mµ tµi trî cho sö dông vèn vµ viÖc t¨ng hµng tån kho, gi¶m c¸c kho¶n ph¶i tr¶ t¨ng tiÒn mÆt, vµ t¨ng TSC§. Râ rµng vèn chñ së h÷u ®· ®­îc dïng ®Ó t¨ng TSC§, tøc lµ xÝ nghiÖp ®· ¸p dông chÝnh s¸ch tµi trî v÷ng ch¾c, dïng nguån tµi trî dµi h¹n ®Ó tµi trî cho tµi s¶n dµi h¹n, quyÕt ®Þnh nµy lµ mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, nã ®¶m b¶o t¨ng thªm tÝnh tù chñ vÒ tµi chÝnh cho xÝ nghiÖp, ®ång thêi lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c kho¶n ph¶i tr¶ ®­îc tµi trî bëi viÖc gi¶m TSL§ kh¸c cã nghÜa lµ t¹m øng gi¶m. Nh­ vËy hoÆc lµ ng­êi lao ®éng ®· ®­îc quyÕt to¸n tiÒn l­¬ng hoÆc xÝ nghiÖp gi¶m t¹m øng ®Ó lÊy vèn cho x©y l¾p tr­êng hîp thø hai nµy sÏ kh«ng tèt v× nã kh«ng ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng vµ g©y c¨ng th¼ng t©m lý cho hä. Tãm l¹i: Trªn c¬ së ph©n tÝch kh¸i qu¸t vÒ diÔn biÕn nguån vèn vµ sö dông vèn, ph©n tÝch c¬ cÊu nguån vèn ph©n tÝch c¸c chØ tiªu tµi chÝnh chóng ta cã thÓ ®i ®Õn nh÷ng kÕt luËn tæng qu¸t sau: XÝ nghiÖp ®¶m b¶o lîi nhuËn lu«n d­¬ng trong 3 n¨m liªn tiÕp, t¨ng dÇn nguån vèn chñ së h÷u, ®iÒu tiÕt dÇn c¬ cÊu nî ph¶i tr¶ vµ t×m c¸ch sö dông tµi s¶n hîp lý, ®Çu t­ TSC§ b»ng nguån vèn chñ së h÷u,... Tuy nhiªn nh÷ng bÊt cËp trong c«ng t¸c huy ®éng vèn vÉn lµ mét vÊn ®Ò k×m h·m tèc ®é ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp. Ngoµi ra xÝ nghiÖp cßn chÞu sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt cña c¬ quan chñ qu¶n lµ c«ng ty ®iÖn lùc I, nªn l­îng vèn huy ®éng còng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. 2.4. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c huy ®éng vèn cña xÝ nghiÖp 2.4.1. C¸c nh©n tè chñ quan a. NhiÖm vô, lÜnh vùc kinh doanh cña xÝ nghiÖp Nh­ ®· nãi ë trªn, lµ lo¹i h×nh xÝ nghiÖp x©y l¾p, nªn s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp kh«ng gièng c¸c ngµnh kh¸c, thø nhÊt nã lµ s¶n phÈm mang tÝnh chÊt liªn ngµnh, thø hai nã ®­îc s¶n xuÊt trong mét thêi gian dµi vµ thø ba, gi¸ thµnh cña s¶n phÈm rÊt cao. Nh­ng kh«ng v× thÕ mµ xÝ nghiÖp chØ lµm Ýt s¶n phÈm, mµ xÝ nghiÖp liªn tôc më réng thÞ tr­êng b»ng ph­¬ng ph¸p ®Êu thÇu hoÆc chñ nhiÖm c«ng tr×nh, bªn c¹nh ®ã lµ ph¶i cè g¾ng ®¶m b¶o hoµn thµnh kÕ ho¹ch trªn giao tuy nhiªn giíi h¹n vÒ vèn chñ së h÷u lµ qu¸ nhá bÐ vµ kh«ng thÓ ®¶m b¶o ®­îc nhu cÇu vÒ vèn, do vËy, gi÷a xÝ nghiÖp vµ b¹n hµng còng nh­ vèn nhµ cung øng ®· tiÕn hµnh ph­¬ng thøc tÝn dông th­¬ng m¹i. V× gi¸ thµnh mét c«ng tr×nh x©y l¾p th­êng rÊt cao vµ c«ng t¸c nhiÖm thu quyÕt to¸n chËm, nªn nî ph¶i tr¶ vµ kho¶n ng­êi mua ®Æc tr­íc chiÕm mét tØ träng lín trong nguån vèn vµ còng lµ mét ph­¬ng thøc huy ®éngvèn chñ yÕu cña xÝ nghiÖp hiÖn nay. b. HiÖu qu¶ kinh doanh HiÖu qu¶ kinh doanh còng lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng vay vèn cña xÝ nghiÖp. N¨m 1999 lµ mét n¨m xÝ nghiÖp ho¹t ®éng kh¸ hiÖu qu¶ nªn ®Õn n¨m 2000 xÝ nghiÖp ®· gi¶m bít ®­îc kho¶n ph¶i tr¶ cho nhµ cung cÊp, ®ång thêi lµm cho c¸c b¹n hµng tin t­ëng h¬n vµ t¨ng kho¶n tiÒn ®Æt cäc cho xÝ nghiÖp tõ 49.802 triÖu ®ång lªn 61.387 triÖu ®ång. ChÝnh v× vËy mµ trong n¨m 2000 vèn chñ së h÷u gi¶m xuèng nh­ng tæng nguån vèn l¹i t¨ng lªn h¬n so víi n¨m 1999. Thùc ra nguån vèn chñ së h÷u n¨m 2000 gi¶m xuèng còng ®óng lµ v× hiÖu qu¶ kinh doanh n¨m 2000 gi¶m xuèng nh­ ®· ph©n tÝch, nh­ng hiÖu qu¶ kinh doanh chØ ®­îc ®¸nh gi¸ vµo cuèi n¨m, cßn ho¹t ®éng ®Çu t­ l¹i diÔn ra tõ ®Çu n¨m. Do vËy viÖc t¨ng nî vay vµ gi¶m nguån vèn chñ së h÷u lµ kh«ng cã g× m©u thuÉn nhau. §iÒu ®ã còng kh«ng cã nghÜa lµ xÝ nghiÖp ®· lõa dèi kh¸ch hµng vÒ hiÖu qu¶ cña m×nh. Mµ ®©y lµ do nh©n tè chñ quan vµ thuÕ VAT nªn ch­a quyÕt to¸n ®­îc hÕt nh­ dù kiÕn. 2.4.2. C¸c nh©n tè kh¸ch quan Thø nhÊt, ph¶i kÓ ®Õn r»ng xÝ nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp nh­ng l¹i trùc thuéc c«ng ty ®iÖn lùc I do vËy, c«ng ty víi t­ c¸ch lµ c¬ quan chñ qu¶n, ®· tiÕn hµnh ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp, trong ®ã cã c«ng t¸c huy ®éng vèn. C«ng ty ®· ®iÒu tiÕt b»ng viÖc khèng chÕ møc vay ng©n hµng ë h¹n møc 1 tû VN§. ChÝnh v× thÕ mµ nguån vay ng¾n h¹n ng©n hµng cña xÝ nghiÖp rÊt thÊp. Thø hai, lµ khi xÐt chi phÝ vèn bá ra ®Ó tiÕn hµnh vay dµi h¹n th× tÝnh hiÖu qu¶ l¹i kh«ng cã v× l·i suÊt vay dµi h¹n rÊt cao, vµ khi vay ®ßi hái ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp. Mµ thùc tÕ, th× xÝ nghiÖp kh«ng cã ®ñ tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp nÕu nh­ vay dµi h¹n. Thø ba, lµ sù ph¸t triÓn chËm cña thÞ tr­êng tµi chÝnh. Nãi chung ë ViÖt Nam, sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn lµ rÊt míi mÎ vµ xa l¹ víi hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp. Sù ph¸t triÓn chËm cña thÞ tr­êng tµi chÝnh hay c¸c tæ chøc trung gian tµi chÝnh, lµm h¹n chÕ bít c¬ héi huy ®éng vèn cña xÝ nghiÖp. NÕu nh­ thÞ tr­êng tµi chÝnh mµ ph¸t triÓn m¹nh, tÊt yÕu xÝ nghiÖp sÏ dÔ dµng tham gia ph¸t hµnh tr¸i phiÕu hoÆc thùc hiÖn tÝn dông thuª mua. PhÇn 3: Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh c«ng t¸c huy ®éng vèn cña xÝ nghiÖp 3.1. Nhu cÇu vèn cña xÝ nghiÖp X©y l¾p ®iÖn trong thêi gian tíi. C¨n cø vµo môc tiªu cña chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n­íc ta vµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ, th× c«ng nghiÖp ®iÖn lµ mét trong nh÷ng ngµnh ­u tiªn ph¸t triÓn ®Ó phôc vô cho CNH - H§H ®Êt n­íc. XÝ nghiÖp X©y l¾p ®iÖn tuy chØ lµ mét ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty §iÖn lùc I, mÆc dï thêi gian thµnh lËp vµ ho¹t ®éng ch­a l©u nh­ng xÝ nghiÖp ph¶i g¾n liÒn víi ®Þnh h­íng chung cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Tr­íc t×nh h×nh ®Æt ra nh­ vËy, viÖc huy ®éng vèn ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ s¶n xuÊt ph¸t triÓn, cã hiÖu qu¶ lµ tèi quan träng. Nh­ ë phÇn II ®· ph©n tÝch, trong nh÷ng n¨m 1999, 2000, 2001 t×nh h×nh tµi chÝnh ë xÝ nghiÖp ®· cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng ghi nhËn nh­ng bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm, nh­îc ®iÓm vÒ c«ng t¸c tµi chÝnh lµm cho hiÖu qu¶ kinh doanh ch­a cao, thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chØ tiªu tµi chÝnh cßn rÊt thÊp, sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c nguån vèn huy ®éng,... V× vËy xÝ nghiÖp ®· x¸c ®Þnh viÖc huy ®éng vèn cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng trong thêi gian tíi lµ hÕt søc quan träng. Song møc nhu cÇu vèn cho tõng n¨m cÇn thiÕt ®Ó ho¹t ®éng lµ bao nhiªu? Mét khi ®· tr¶ lêi ®­îc c©u hái ®ã th× xÝ nghiÖp cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó huy ®éng ®ñ vèn cho m×nh. §Ó tiÕn hµnh x¸c ®Þnh ®­îc l­îng vèn cho mét n¨m ®ã, ¸p dông ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh dù ®o¸n nhu cÇu vèn theo tû lÖ (%) trªn doanh thu cho xÝ nghiÖp, ta cã: B¶ng 3.1: Sè d­ b×nh qu©n c¸c kho¶n trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n 1999 §¬n vÞ: triÖu ®ång Tµi s¶n Nguån vèn ChØ tiªu Gi¸ trÞ ChØ tiªu Gi¸ trÞ 1. TSL§ 2.161 1. Nî ph¶i tr¶ 63.622 + TiÒn 15.835 + Vay ng¾n h¹n 924 + C¸c kho¶n thu 28.134 + Nî NSNN vµ CNV 2.167 + Hµng tån kho 19.631 + C¸c kho¶n ph¶i tr¶ 60.531 + TSL§ kh¸c 291 2. Vèn chñ së h÷u 5.676 2. TSC§ 3.240 + Vèn NSNN 1.009 + C¸c quü 1.223 + Tù bæ xung 3.438 Tæng sè 69.292 Tæng sè 69.292 Doanh thu n¨m 2001 lµ 24.461 triÖu ®ång, dù kiÕn doanh thu n¨m 2002 lµ 60.000 triÖu ®ång, tØ suÊt doanh lîi theo doanh thu lµ 3%. B¶ng 3.2: Tû lÖ % tÝnh trªn doanh thu cña c¸c kho¶n chñ yÕu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n n¨m 1999 §¬n vÞ: triÖu ®ång Tµi s¶n Nguån vèn ChØ tiªu Sè tiÒn % trªn doanh thu ChØ tiªu Sè tiÒn % trªn doanh thu 1. TiÒn 2.161 8,83 1. Nî NSNN vµ CNV 2.167 8,86 2. Ph¶i thu 15.835 64,74 2. C¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c 60.531 247,46 3. Hµng tån kho 28.134 115,02 4. TSL§ kh¸c 19.631 85,25 5. TSC§ 291 1,19 Tæng sè 66.052 276,03 Tæng sè 62.698 256,32 C¸c kho¶n bªn tµi s¶n tÝnh theo doanh thu lµ 270,03% vµ ®­îc tµi trî b»ng 256,32% c¸c kho¶n nî vËy nhu cÇu vèn cña xÝ nghiÖp cÇn lµ: 270,03% - 2567,32% = 13,71% NghÜa lµ cø 100 ®ång doanh thu t¨ng lªn th× cÇn ®Õn 13,71 ®ång vèn bæ sung ®Ó tµi trî. VËy nhu cÇu vèn cÇn bæ xung n¨m 2002 lµ: (60.000 - 24.461) x 13,71% = 4.872 triÖu ®ång. Trong ®ã vèn l­u ®éng cÇn lµ: (60.000 - 24.461) (13,71% - 1,19%) = 4.449,5 triÖu ®ång Ta cã doanh lîi sau thuÕ n¨m 2002 lµ: 60.000 x 3% = 1.800 triÖu ®ång. Nh­ vËy, phÇn lîi nhuËn nµy cã thÓ sö dông lµm vèn t¹m thêi, víi nhu cÇu vèn l­u ®éng t¨ng lªn 4.449,5 triÖu ®ång th× phÇn cßn l¹i, xÝ nghiÖp cÇn ph¶i huy ®éng vèn ng¾n h¹n tõ bªn ngoµi lµ: 4.449,5 - 1.800 = 2.649,5 triÖu ®ång. 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh c«ng t¸c huy ®éng vèn 3.2.1. §èi víi xÝ nghiÖp Sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn hiÖn cã vµ tiÕt kiÖm chi phÝ ë xÝ nghiÖp, møc ®é hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cßn rÊt thÊp ROI (LNR/TV) cña xÝ nghiÖp qua c¸c n¨m vÉn cßn rÊt lµ nhá bÐ so víi nguån vèn bá ra. Trong ®ã: LNR: Lîi nhuËn riªng; TV: Tæng vèn. ROI: ChØ sè lîi nhuËn vèn. TÝnh cô thÓ ra ta cã: ROI = = x B¶ng 3.3: 1999 2000 2001 ROI 0,846 Y 0,473 Y 1,560 Y = 1,44 Y 1,5 Y = 4,42% = 0,6 0,3 = 0,353 ROI lµ mét chØ tiªu tµi chÝnh quan träng, theo nh­ s¬ ®å th¸p chØ sè DUPONT, cho thÊy ROI møc ®é hiÖu qu¶ nguån vèn hiÖn cã vµ chi phÝ bá ra thùc tÕ sö dông vèn. T¸c ®éng chñ yÕu ®Õn ROI cña doanh nghiÖp ®ã lµ vèn l­u ®éng, khi mµ tµi s¶n dù tr÷, s¶n phÈm dë dang vµ c¸c kho¶n ph¶i thu qu¸ lín, cßn vèn b»ng tiÒn qu¸ nhá. Lµm cho tæng nguån vèn cao nh­ng mÊt c©n ®èi lµm cho doanh thu bÞ biÕn ®éng vµ lîi nhuËn ®¹t kh«ng ®­îc cao. Muèn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn th× tr­íc hÕt, xÝ nghiÖp ph¶i t×m c¸ch t¨ng tèc ®é chu chuyÓn vèn gåm c¶ vßng quay hµng tån kho vµ vßng quay toµn bé vèn. V× l­îng hµng tån kho cña xÝ nghiÖp lu«n cao vµ l¹i cã xu h­íng gia t¨ng. §iÒu nµy, mét mÆt chøng tá xÝ nghiÖp ®ang cã nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, nh­ng mÆt kh¸c nã l¹i thÓ hiÖn sù kÐm hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh x©y dùng, khi mµ l­îng hµng tån kho t¨ng tËp trung vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. Râ rµng lµm cho chi phÝ sö dông vèn t¨ng lªn, nguån vèn tån ®äng lín. Trong khi nhu cÇu vèn l­u ®éng cho kinh doanh l¹i bÞ thiÕu trÇm träng, ph¶i nãi r»ng víi ®Æc ®iÓm nhiÖm vô kinh doanh cña xÝ nghiÖp th× viÖc t¨ng hai chØ tiªu trªn rÊt khã. Tuy nhiªn ®iÒu nµy vÉn cã thÓ c¶i thiÖn nÕu xÝ nghiÖp quan t©m h¬n ®Õn viÖc x©y dùng ph­¬ng ¸n, ch­¬ng tr×nh kinh doanh cô thÓ, thËm chÝ, cô thÓ ®èi víi tõng c«ng tr×nh x©y dùng. Kh«ng ph¶i chØ riªng xÝ nghiÖp mµ ®èi víi ®a sè c¸c doanh nghiÖp khi x©y dùng dù ¸n ph­¬ng ¸n kinh doanh, míi chØ chó träng ®Õn viÖc tr×nh bµy nh÷ng kÕt qu¶ chÝnh b¶n th©n ph­¬ng ¸n dù ®Þnh ®Çu t­ mµ ch­a chó ý ®Õn viÖc ®Æt ph­¬ng ¸n ®ã trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c cña xÝ nghiÖp, víi nh÷ng dù ¸n kh¸c. V× vËy, ®«i khi mét dù ¸n ch­a thÓ hiÖn râ t¸c ®éng cña nã ®Õn sù t¨ng tr­ëng vµ triÓn väng ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp. Do ®ã, mét trong nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh lµ ph¶i thÓ hiÖn ®­îc kÕt qu¶ tæng hîp cña xÝ nghiÖp. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi tiÕn hµnh tham gia mét ho¹t ®éng x©y dùng nµo, xÝ nghiÖp cÇn ph¶i xem xÐt mét c¸ch tæng qu¸t ®Õn nguån vèn sÏ huy ®éng c¸c chi phÝ sÏ bá ra, dù kiÕn thêi gian x©y l¾p, c¸c c«ng t¸c vÒ quyÕt to¸n, thanh to¸n c«ng tr×nh, vµ mét vÊn ®Ò còng rÊt quan träng, ®ã lµ ph¶i n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng mµ ng­êi lao ®éng mµ lùc l­îng c«ng nh©n x©y l¾p trùc tiÕp chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o. Bªn c¹nh ®ã, kÕt hîp víi viÖc thuª lao ®éng thêi vô tham gia nh­ng lùc l­îng còng cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý chÆt chÏ vÒ thêi gian vµ vÒ chÊt l­îng lao ®éng. Nhê vËy mµ c«ng tr×nh sÏ hoµn thµnh sím, khi c«ng t¸c quyÕt to¸n ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng xÝ nghiÖp míi cã thÓ thu håi vèn vµ nhê ®ã lµm gi¶m l­îng hµng tån kho vµ n©ng cao sè vßng lu©n chuyÓn vèn. T¨ng tû lÖ vèn vay ng©n hµng §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò bøc xóc trong xÝ nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ trùc thuéc, xÝ nghiÖp chÞu sù ®iÒu tiÕt cña c«ng ty §iÖn lùc I vÒ l­îng vay vèn ng¾n h¹n. H¹n møc ®èi víi xÝ nghiÖp hiÖn nay lµ mét tû ®ång, ®©y cã thÓ nãi lµ mét h¹n møc qu¸ thÊp ®èi víi xÝ nghiÖp, viÖc quy ®Þnh nµy tÊt yÕu cã lý do cña nã. §ã cã thÓ lµ do c«ng ty cÇn ph¶i c©n ®èi ho¹t ®éng cho c¸c xÝ nghiÖp thµnh viªn chø kh«ng chØ cã xÝ nghiÖp x©y l¾p ®iÖn nh­ng cã lÏ nguyªn nh©n c¬ b¶n ë ®©y lµ do xÝ nghiÖp ch­a chøng tá ®­îc tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña m×nh. VËy ®Æt ra vÊn ®Ò lµ muèn ®­îc t¨ng h¹n møc tÝn dông th«ng qua ng©n hµng, xÝ nghiÖp cÇn ph¶i ®Ò xuÊt ra ®­îc nh÷ng ph­¬ng ¸n kinh doanh cã tÝnh hiÖu qu¶ cao. Mét thùc tÕ ë xÝ nghiÖp lµ hµng n¨m vÉn thùc hiÖn theo chØ tiªu ph¸p lÖnh cña c«ng ty ®­a xuèng vµ ®a sè c¸c c«ng tr×nh mµ xÝ nghiÖp thùc hiÖn ®Òu lµ chØ ®Þnh thÇu, ý nghÜa cña ho¹t ®éng chØ ®Þnh thÇu ë ®©y chÝnh lµ do c«ng ty ®· ®Þnh gi¸, ®Þnh doanh thu, ®Þnh thêi gian cho xÝ nghiÖp. Hay nãi c¸ch kh¸c lµ b¶n th©n xÝ nghiÖp ch­a thùc sù ®­a ra ®­îc nh÷ng ph­¬ng ¸n cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c ph­¬ng ¸n mµ c«ng ty ®­a xuèng, c«ng t¸c ®Êu thÇu ë xÝ nghiÖp còng rÊt h¹n chÕ, v× vËy cã thÓ nãi: thø nhÊt do xÝ nghiÖp ch­a chñ ®éng nhiÒu trong viÖc tù t×m vµ t¹o thÞ tr­êng. Thø hai xÝ nghiÖp ch­a cã ®­îc nhiÒu ph­¬ng ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶ nªn h¹n møc tÝn dông ng©n hµng cña xÝ nghiÖp kh«ng t¨ng lªn ®­îc. VËy, ®Ó t¨ng ®­îc nguån vèn tõ vay ng©n hµng, t¨ng c­êng chñ ®éng h¬n n÷a trong viÖc ®i t×m thÞ tr­êng. §iÒu nµy mét mÆt xÝ nghiÖp sÏ trî gióp cho c¸c ®éi, mÆt kh¸c b¶n th©n tù c¸c ®éi mµ ®øng ®Çu lµ c¸c ®éi tr­ëng ph¶i më réng quan hÖ h¬n n÷a víi kh¸ch hµng, t¨ng c­êng hiÖu qu¶ chÊt l­îng c¸c c«ng tr×nh ®­îc thi c«ng nhê ®ã, t¨ng ®­îc sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng vµ cã c¬ héi h¬n n÷a khi kh¸ch hµng sÏ tù t×m ®Õn ®Æt hîp ®ång. Dù kiÕn nhiÖm vô kÕ ho¹ch cña c¸c ®¬n vÞ trong n¨m 2002 ®­îc xÝ nghiÖp ®­a ra nh­ sau: §¬n vÞ: triÖu ®ång STT §¬n vÞ thi c«ng KÕ ho¹ch 2002 §Þa bµn ho¹t ®éng Tæng sè 60.000 I Thi c«ng x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh ®iÖn 52.000 1 §éi ®iÖn 1 5.000 Hµ T©y, Lµo Cai, B¾c C¹n, Cao B»ng, Tuyªn Quang, Phó Thä 2 §éi ®iÖn 2 3.000 B¾c Giang, Yªn B¸i 3 §éi ®iÖn 3 3.500 Nam §Þnh, Thanh Ho¸ 4 §éi ®iÖn 4 5.000 5 §éi ®iÖn 5 4.000 Nam §Þnh - Ninh B×nh 6 §éi ®iÖn 6 4.000 Hµ TÜnh, NghÖ An, B¾c Giang 7 §éi ®iÖn 7 3.000 S¬n La, Hoµ B×nh 8 §éi ®iÖn 8 5.000 Qu¶ng Nam, Hµ Nam 9 §éi ®iÖn 9 3.500 BQLDA §LI H­ng Yªn - H¶i D­¬ng 10 §éi ®iÖn 10 5.000 B¾c Ninh, VÜnh Phóc, H­ng Yªn 11 §éi ®iÖn 11 3.000 Cao B»ng, H¶i Phßng, B¾c C¹n 12 §éi ®iÖn 12 3.500 Th¸i Nguyªn, L¹ng S¬n, Ninh B×nh 13 C¸c chñ nhiÖm c«ng tr×nh 5.000 Hµ néi vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸ch hµng (mçi ®ång chÝ chñ nhiÖm cã doanh thu tèi thiÓu 1.250 triÖu ®ång) II Thi c«ng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp 14 §éi x©y dùng 5.000 C¸c c«ng tr×nh x©y dùng thuéc c«ng ty §iÖn lùc I III S¶n xuÊt hßm compozit vµ c¬ khÝ 15 Ph©n x­ëng c¬ khÝ 3.500 C«ng ty §iÖn lùc I vµ kh¸ch hµng Lùa chän h×nh thøc qu¶n lý tµi chÝnh trong cÊp ph¸t vèn ®Çu t­ XDCB Trong ho¹t ®éng ®Çu t­ x©y dùng, tõ tr­íc ®Õn nay cã 5 h×nh thøc cÊp ph¸t cho vay vèn thanh to¸n nh­ sau: Thø nhÊt, cÊp ph¸t vèn thanh to¸n theo gi¸ trÞ khèi l­îng theo tuÇn kú; Thø hai, lµ h×nh thøc thanh to¸n theo gi¸ trÞ khèi l­îng hoµn thµnh theo quy ­íc hoÆc khèi l­îng thùc hiÖn ®Õn ®iÓm dõng kü thuËt; Thø ba, lµ h×nh thøc cÊp ph¸t vèn thanh to¸n theo s¶n phÈm hoµn thµnh; Thø t­, lµ h×nh thøc ®Êu thÇu x©y dùng; Thø n¨m, lµ h×nh thøc kho¸n gän. HiÖn nay, ë xÝ nghiÖp ®ang ¸p dông h×nh thøc thø ba, tøc lµ cÊp ph¸t vèn thanh to¸n theo s¶n phÈm hoµn thµnh. Trong XDCB, s¶n phÈm hoµn thµnh lµ toµn bé c«ng tr×nh hoÆc tõng h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh ®­a vµo sö dông. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc cÊp ph¸t nµy lµ t¹o ra mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c«ng t¸c cÊp ph¸t vèn víi rót ng¾n thêi gian thi c«ng ®Ó nhanh chãng ®­a dù ¸n vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­îc ®iÓm lín nhÊt cña h×nh thøc nµy lµ chu kú thanh to¸n qu¸ dµi, c¸c ®¬n vÞ thi c«ng cÇn ph¶i cã mét l­îng vèn l­u ®éng rÊt lín ®Ó dù tr÷ vËt t­ trong suèt qu¸ tr×nh thi c«ng cho ®Õn khi hoµn thµnh s¶n phÈm ®­îc nghiÖm thu ®­a vµo sö dông míi ®­îc cÊp vèn thanh to¸n. ChÝnh v× ¸p dông theo ph­¬ng thøc nµy mµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang vµ c¸c kho¶n ph¶i thu cña xÝ nghiÖp l¹i lín ®Õn nh­ vËy. Trong ®ã: CPSXKD: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh; NV: nguån vèn; KPT: Kho¶n ph¶i thu. Theo t«i, h×nh thøc hîp lý nhÊt ®èi víi xÝ nghiÖp hiÖn nay cã thÓ ¸p dông lµ h×nh thøc ®Êu thÇu x©y dùng. Theo h×nh thøc nµy, th× gi¸ b¸n s¶n phÈm x©y dùng ®­îc kh¼ng ®Þnh tr­íc bªn A vµ bªn B theo chÊt l­îng s¶n phÈm ®· ®­îc x¸c ®Þnh. Sau khi ký xong hîp ®ång th× bªn A sÏ ®Æt tr­íc cho bªn B mét kho¶n vèn ®Ó lµm c«ng t¸c chuÈn bÞ x©y dùng (chuÈn bÞ mÆt b»ng x©y dùng, mua vËt t­ dù tr÷ thi c«ng) trong qu¸ tr×nh x©y dùng, khèi l­îng thùc hiÖn ®­îc cÊp vèn thanh to¸n vµ trõ dÇn vµo sè t¹m øng. H×nh thøc nµy gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn cho c«ng t¸c tæ chøc x©y dùng cña ®¬n vÞ. §¶m b¶o sù c©n ®èi hîp lý gi÷a c¸c nguån huy ®éng. ViÖc huy ®éng vèn lu«n g¾n liÒn víi chi phÝ huy ®éng, sö dông vèn vµ tû träng c¸c nguån vèn trong c¬ cÊu vèn. Do ®ã khi huy ®éng xÝ nghiÖp cÇn ph¶i tÝnh ®Õn hai nguån vèn rÎ nhÊt lµ tÝn dông th­¬ng m¹i vµ nî tÝch luü. Nãi chung th× ë xÝ nghiÖp hai nguån nµy ®· ®­îc huy ®éng mét c¸ch triÖt ®Ó vµ hÇu nh­ kh«ng cã kh¶ n¨ng huy ®éng thªm, c¸i chÝnh ë ®©y lµ xÝ nghiÖp ph¶i xem xÐt l¹i nguån huy ®éng tõ tÝn dông th­¬ng m¹i, tû lÖ cña nguån nµy qu¸ cao khiÕn xÝ nghiÖp cã thÓ r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt tù chñ vÒ tµi chÝnh bÊt cø lóc nµo vµ h¬n n÷a nã còng chÝnh lµ nguyªn nh©n khiÕn xÝ nghiÖp kh«ng t¨ng ®­îc h¹n møc tÝn dông tõ phÝa ng©n hµng lªn. B©y giê vÊn ®Ò ®Æt ra l¹i lµ xÝ nghiÖp ph¶i ®iÒu chØnh l¹i nguån vèn nµy vµ t×m c¸ch t¨ng nguån vèn chñ së h÷u. V× nh­ trªn ®· nãi nguån vèn chñ së h ÷u cña xÝ nghiÖp lµ qu¸ nhá bÐ. Muèn t¨ng lªn kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸ch lµ ph¶i t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh, ®¶m b¶o ho¹t ®éng cã l·i. Tõ ®©y, ta l¹i trë vÒ víi viÖc tÝnh to¸n møc ®é hiÖu qu¶ cña tõng dù ¸n vµ vai trß cña nã trong sù ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp vµ vÊn ®Ò më réng thÞ tr­êng t¨ng kh¶ n¨ng ®Êu thÇu. T¨ng c­êng qu¶n lý tµi chÝnh. Sù mÊt c©n ®èi trong nguån vèn, mµ hÖ qu¶ lµ ch­a khai th¸c, ch­a huy ®éng hiÖu qu¶ ®­îc c¸c nguån vèn chÝnh lµ kÕt qu¶ cña mét phÇn c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh ®ßi hái nhµ qu¶n trÞ cÊp cao trong xÝ nghiÖp ph¶i n¾m v÷ng ®­îc ho¹t ®éng kinh doanh cña toµn xÝ nghiÖp tõ ®Çu vµo ®Õn ®Çu ra, n¾m v÷ng tõng ph­¬ng ¸n - dù ¸n kinh doanh x©y dùng, tÝnh hiÖu qu¶ cña tõng dù ¸n ®ã, x¸c ®Þnh ®­îc tèc ®é lu©n chuyÓn vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn ®èi víi tõng c«ng tr×nh. §Ó tõ ®ã ra nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ tµi chÝnh ng¾n, trung vµ dµi h¹n mét c¸ch hîp lý. C«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh lµ mét c«ng t¸c v« cïng quan träng, c«ng t¸c nµy trog xÝ nghiÖp, tËp trung chñ yÕu vµo phßng kÕ ho¹ch d­íi sù gi¸m s¸t cña gi¸m ®èc xÝ nghiÖp. Tuy nhiªn ë xÝ nghiÖp c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh vÉn ch­a ®­îc s¸t sao vµ tÝnh hiÖu qu¶ cßn thÊp. Nh­ng lý do vÒ ®iÒu nµy còng mét phÇn v× xÝ nghiÖp lµ ®¬n vÞ trùc thuéc mµ sù qu¶n lý cña c«ng ty §iÖn lùc I ®ãng vai trß quan träng nªn ®«i khi xÝ nghiÖp cßn û l¹i vµo sù ®iÒu tiÕt cña c«ng ty. 3.2.2. KiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc a. VÒ nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc Lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc do Nhµ n­íc thµnh lËp nh­ng nguån vèn ng©n s¸ch cÊp vµ bæ sung lµ rÊt nhá bÐ ch­a t­¬ng xøng víi kh¶ n¨ng hiÖn hµnh cña xÝ nghiÖp theo chÕ ®é, mçi doanh nghiÖp ®­îc ®¶m b¶o tèi thiÓu 30% vèn l­u ®éng, nh­ng do ch­a cã nguån ®Ó cÊp vèn nªn kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng ®­îc cÊp ®Çy ®ñ, trong khi cã doanh nghiÖp thiÕu vèn. V× thÕ nhiÒu DNNN, mµ trong ®ã cã xÝ nghiÖp X©y l¾p ®iÖn ®ang ph¶i ®èi phã víi t×nh tr¹ng thiÕu vèn l­u ®éng nghiªm träng. Thùc tÕ cho thÊy c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn l­u ®éng hoµn toµn kh«ng chØ do ng©n s¸ch kh«ng ®¶m b¶o ®­îc mµ c¸i chÝnh lµ do c¸c doanh nghiÖp chiÕm dông vèn cña nhau dÉn ®Õn vèn l­u ®éng trong thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp quay vßng luÈn quÈn nªn ®· lµm cho t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp phøc t¹p, nî nÇn d©y d­a, thiÕu vèn l­u ®éng nghiªm träng. HiÖn nay m«i tr­êng kinh tÕ ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn tiÕp rÊt kh«ng æn ®Þnh, NSNN ®ang mÊt c©n ®èi vµ do ®ã khi cÊp vèn Nhµ n­íc còng xem xÐt rÊt kü t×nh h×nh doanh nghiÖp ®Ó ra quyÕt ®Þnh nªn ®Ó t¨ng cao ®­îc nguån vèn chñ së h÷u tõ NSNN xÝ nghiÖp ph¶i t×m c¸ch t¨ng h¬n n÷a hiÖu qu¶ kinh doanh cña m×nh. Nh­ng theo NghÞ ®Þnh 22/H§BT ngµy 24/1/1991 vÒ chÕ ®é thu sö dông vèn NSNN víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, c¸c DNNN cã sö dông NSNN ®Òu ph¶i nép mét kho¶n thu sö dông vèn tõ 3,6%-4,8%/n¨m tuú theo ngµnh nghÒ kinh doanh, sè tiÒn thu sö dông vèn trªn ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn mét sè ý kiÕn cho r»ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, phÇn lín c¸c DNNN ®ang thiÕu vèn kinh doanh trÇm träng, kh¶ n¨ng tÝch luü cña DNNN ch­a cao, lîi nhuËn sau thuÕ cßn Ýt, nhu cÇu bæ sung vèn cßn lín, do vËy kh«ng nªn thu kho¶n thu nµy vµ thùc tÕ hiÖn nay, tæng sè tiÒn thu sö dông vèn ng©n s¸ch cña c¸c DNNN vµo NSNN hµng n¨m kh«ng ®¸ng kÓ, bá kho¶n thu nµy DNNN sÏ cã thªm ®iÒu kiÖn tù tÝch luü vµ ph¸t triÓn vèn ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Cã thÓ nãi tõ nh÷ng lý do nµy, viÖc bá kho¶n thu sö dông vèn NSNN lµ hoµn toµn hîp lý vµ lµ mét gi¶i ph¸p cùc kú quan träng ®Ó gãp phÇn th¸o gì t×nh h×nh thiÕu vèn kinh doanh ®ang diÔn ra ë nhiÒu DNNN hiÖn nay. b. Tæ chøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng tr×nh XÐt trªn ph­¬ng diÖn ®Çu t­ ph¸t triÓn, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh lµ mét h×nh thøc huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ nhÊt trong 3 h×nh thøc: tr¸i phiÕu kho b¹c, tr¸i phiÕu ng©n hµng ®Çu t­ vµ tr¸i phiÕu c«ng tr×nh. Thùc tiÔn ®· chøng minh, gi÷a tiÕn ®é thi c«ng XDCB vµ kh¶ n¨ng nguån vè nhµ n­íc kh«ng ®ång nhÊt tøc lµ khèi l­îng XDCB trong kÕ ho¹ch bao giê còng lín h¬n nhiÒu so víi kh¶ n¨ng ng©n s¸ch. HÇu hÕt ë c¸c ®Þa ph­¬ng tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6 ng©n s¸ch rÊt khã kh¨n, chØ ®ñ chi l­îng duy tr× ho¹t ®éng bé m¸y c¬ quan, chi ®Çu t­ XDCB coi nh­ kh«ng ®¸ng kÓ. Tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 10, tû lÖ cÊp ph¸t ng©n s¸ch cho ®Çu t­ XDCB kho¶ng 40% - 60% phÇn lín vèn thanh to¸n vµo th¸ng 11 vµ th¸ng 12, tËp trung vµo nh÷ng ngµy cuèi n¨m, trong khi ®ã tiÕn ®é thi c«ng x©y dùng ®­îc thùc hiÖn ®Òu c¶ 12 th¸ng vµ do ®ã c¸c tæ chøc x©y dùng ®Òu ph¶i ®i chiÕm dông vèn hoÆc chÊp nhËn vay ng©n hµng víi l·i suÊt cao. Nh­ vËy dÉn tíi thêi gian thi c«ng dµi, qu¸ tr×nh XDCB t¨ng so víi dù to¸n,... §Ó kh¾c phôc ®­îc hiÖn t­îng nµy, th× huy ®éng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn theo h×nh thøc tr¸i phiÕu c«ng tr×nh lµ mét cÇn thiÕt. Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh cã thÓ ph¸t hµnh nhiÒu lo¹i, 1, 3 hoÆc 5 n¨m. Cã thÓ b»ng nguån tiÒn ViÖt Nam hoÆc ngo¹i tÖ m¹nh vµ gi¸ trÞ ph¶i phï hîp víi søc mua cña ng­êi d©n. S¬ ®å huy ®éng tr¸i phiÕu c«ng tr×nh C¸c ng©n hµng TM, quü b¶o hiÓm, quü HT§TQG (§¬n vÞ cho chiÕt khÊu) Ng­êi mua tr¸i phiÕu c«ng tr×nh §¬n vÞ thi c«ng(bªn B) C¸c chñ ®Çu t­ c«ng tr×nh (bªnA) C¬ quan ph¸t hµnh tr¸i phiÕu (KBNNTW) (1) (2) (4) (3) (1) C¬ quan ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ Bé Tµi chÝnh (kho b¹c Nhµ n­íc trung ­¬ng) c¸c chñ ®Çu t­ nhËn nî víi Nhµ n­íc ®ång thêi nhËn tr¸i phiÕu c«ng tr×nh tõ c¬ quan ph¸t hµnh. (2) Trªn c¬ së phiÕu gi¸ XDCB (®èi víi c«ng tr×nh chØ ®Þnh thÇu hoÆc giao thÇu) hoÆc hîp ®ång nhËn thÇu x©y l¾p, thiÕt bÞ, t­ vÊn thiÕt kÕ (®èi víi c«ng tr×nh ®Êu thÇu) c¸c chñ ®Çu t­ thanh to¸n khèi l­îng (hoÆc t¹m øng cho ®¬n vÞ thi c«ng b»ng tr¸i phiÕu c«ng tr×nh). (3) Sau khi nhËn ®­îc tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, ®¬n vÞ thi c«ng ®Õn c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c quü HT§TQG xin chiÕt khÊu theo tû lÖ % quy ®Þnh. (4) C¬ quan cho chiÕt khÊu tiÕn hµnh huy ®éng vèn trong mäi tÇng líp d©n c­ trog ngoµi n­íc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c. Thùc hiÖn tèt huy ®éng tr¸i phiÕu c«ng tr×nh theo s¬ ®å trªn cã ­u ®iÓm: Tõ chç c«ng tr×nh ch­a cã vèn c¸c chñ ®Çu t­ ®· ®¸p øng ngay vèn cho c«ng tr×nh mµ ch­a cÇn ph¶i cã vèn ng©n s¸ch. §iÒu nµy kh¾c phôc ®­îc hiÖn t­îng thiÕu vèn trong x©y dùng (gi÷a khèi l­îng XDCB thùc hiÖn vµ kh¶ n¨ng ng©n s¸ch cÊp ph¸t) trªn c¬ së nguån vèn ®¸p øng kÞp thêi gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn, ®¶m b¶o c«ng tr×nh cã chÊt l­îng cao vµ gi¸ thµnh h¹ t¹o c¬ së ban ®Çu ®Ó dÇn tiÕn tíi thµnh lËp thÞ tr­êng vèn æn ®Þnh trong n­íc vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam. ThÕ nh­ng theo s¬ ®å trªn còng nh­ tr¸i phiÕu kho b¹c vµ tr¸i phiÕu ng©n hµng ®Çu t­, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh cho dï lµ ph­¬ng tiÖn thÕ chÊp, h×nh thøc thuª mua b¸n, chuyÓn nh­îng nh­ng hiÖn t¹i tr¸i phiÕu c«ng tr×nh chØ dõng ë chøc n¨ng cÊt tr÷. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho tr¸i phiÕu c«ng tr×nh vµ lo¹i tr¸i phiÕu kh¸c thu hót ®­îc m¹nh mÏ nguån vèn tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c tÇng líp d©n c­ trong n­íc, c¸c ®¬n vÞ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh chØ cã thÓ ph¸t huy ®ñ kh¶ n¨ng cña m×nh khi nã g¾n víi thÞ tr­êng vèn æn ®Þnh trong n­íc. S¬ ®å vßng chu chuyÓn cña tr¸i phiÕu c«ng tr×nh C¸c ng©n hµng TM, quü b¶o hiÓm, quü HT§TQG (§¬n vÞ cho chiÕt khÊu) ThÞ tr­êng vèn æn ®Þnh trong n­íc C¸c ®¬n vÞ thi c«ng(bªn B) C¸c chñ ®Çu t­ c«ng tr×nh XDCT (bªnA) C¬ quan ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng tr×nh (1) (2) (3) (6) (4) (5) Ng­êi mua tr¸i phiÕu c«ng tr×nh §©y lµ s¬ ®å khÐp kÝn, ph¶n ¸nh vßng chu chuyÓn cña tr¸i phiÕu c«ng tr×nh trong thÞ tr­êng vèn æn ®Þnh trong n­íc, trong ®ã thÞ tr­êng lµ kh©u trung t©m mua b¸n, trao ®æi tr¸i phiÕu. Nã quan hÖ chÆt chÏ víi ng­êi mua vµ ng­êi b¸n tr¸i phiÕu. Tõ ®©y, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh thùc sù lµ c«ng cô huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ ®¸p øng ®ñ yªu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ. c. T¹o nguån vèn b»ng h×nh thøc thuª mua §Ó ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, DNNN cÇn cã vèn lín, thêi gian trong sö dông dµi, tÝn dông thuª mua lµ mét ph­¬ng thøc tµi trî h÷u hiÖu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Nã ®¶m b¶o tµi trî linh ho¹t nhu cÇu vèn, cho phÐp doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ kÞp thêi mµ kh«ng ph¶i ®¶o lén c¬ cÊu tµi chÝnh. TÝn dông thuª mua cßn cã t¸c dông nh­ lµ mét biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro l¹c hËu kü thuËt cho doanh nghiÖp. V× vËy nã rÊt phï hîp víi c¸c DNNN cña ta trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, vèn lu«n lµ nhu cÇu cÊp b¸ch ®èi víi doanh nghiÖp. Tr­íc yªu cÇu cña thÞ tr­êng thuª mua cña ViÖt Nam ChÝnh phñ ta ®· kÞp thêi cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c bªn. Quan hÖ thuª mua ®­îc quy ®Þnh trong mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt d©n sù vµ kinh tÕ vÒ tµi s¶n, nhµ x­ëng, thiÕt bÞ, ®Êt ®ai, vèn nh©n c«ng, gi¶i ph¸p c«ng nghÖ,... NghÞ ®Þnh sè 64/CP ngµy 9/10/1995 cña ChÝnh phñ ban hµnh quy chÕ t¹m thêi vÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña c«ng ty thuª mua tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam. Th«ng t­ sè 03/TTNHg ngµy 9/2/1996 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc h­íng dÉn cô thÓ ®Ó gi¶i quyÕt thuËn lîi thèng nhÊt trong ho¹t ®éng thuª mua tµi chÝnh. d. Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c tæ chøc ng©n hµng Tr­íc hÕt, cÇn n©ng cao c«ng t¸c ®¸nh gi¸ hÖ thèng ng©n hµng trong viÖc huy ®éng vµ t¹o kªnh dÉn vèn cho c¸c doanh nghiÖp. HÖ thèng ng©n hµng ë n­íc ta ®· ®­îc c¶i c¸ch ®¸ng kÓ trong thêi gian võa qua, sè l­îng vµ tû träng cña c¸c ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ quèc doanh trong c¸c NHTM ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, trong khi c¸c NHTMQD hÇu nh­ kh«ng thay ®æi vÒ sè l­îng. Dï vËy, do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau ®a sè c¸c doanh nghiÖp vÉn cho r»ng trong t­¬ng lai nªn ph¸t triÓn c¸c NHTMQD trong khi sù tÝn nhiÖm víi c¸c h×nh thøc tæ chøc tÝn dông kh¸c chØ dõng l¹i ë møc trung b×nh vµ thÊp. Dï cho hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc phi tÝn dông ng©n hµng ë ViÖt Nam ®· ®­îc c¶i tæ hoµn thiÖn mét c¸ch tÝch cùc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y theo ®¸nh gi¸ cña WB, trong suèt nh÷ng n¨m 90 møc ®é ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh ViÖt Nam lµ t­¬ng ®èi thÊp so víi c¸c n­íc kh¸c. Tû träng tÝn dông cña khu vùc DNNN gi¶m tõ 90% xuèng cßn 48%. Ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng ch­a thùc sù hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy ®Ó t¨ng c­êng vai trß lµ kªnh dÉn vèn cho doanh nghiÖp cÇn t¹o quan hÖ tµi chÝnh lµnh m¹nh vµ tÝch cùc gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, trong ®ã ®Æc biÖt quan träng lµ sù phèi hîp ho¹t ®éng b»ng nhiÒu h×nh thøc, nh»m t¹o c¬ héi t¨ng c­êng t¸c dông cña hÖ thèng tµi chÝnh chÝnh thøc vµ gi¸m s¸t hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp, xo¸ bá nghÞch lý "®ãng b¨ng vèn" vµ gi¶m rñi ro cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh. §ång thêi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh cña ®Êt n­íc. ChÝnh v× yªu cÇu trªn c¸c ng©n hµng cÇn ®­îc t¨ng c­êng hoµn thiÖn theo h­íng t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp coi doanh nghiÖp lµ kh¸ch hµng, nghÜa lµ ®èi t­îng cÇn ®­îc quan t©m cña ng©n hµng ®Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã cÇn chó ý mét sè vÊn ®Ò chÝnh: T¨ng c­êng n¨ng lùc cña c¸n bé ng©n hµng trong viÖc xem xÐt vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh mét c¸ch khoa häc dùa vµo ho¹t ®éng ®Æc thï cña ng©n hµng. Ng­êi lµm nhiÖm vô cho vay còng gièng nh­ ng­êi b¸n hµng cÇn lµm cho kh¸ch hµng hiÓu ®­îc ®Æc ®iÓm hµng ho¸ cña m×nh, nh­ng quan träng h¬n c¶ lµ cÇn hiÓu ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã mét c¸ch tèt nhÊt. T¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin vµ hÖ thèng cung cÊp th«ng tin nh»m t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m bít t×nh tr¹ng th«ng tin kh«ng hoµn h¶o, mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc tÝch cùc chñ ®éng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®ã lµ c¸c ng©n hµng nªn chuyÓn sang ph­¬ng thøc ®a n¨ng, nghÜa lµ bªn c¹nh c¸c nghiÖp vô truyÒn thèng nªn thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kh¸c nh­ mua cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp nh»m cã c¬ héi n¾m b¾t th«ng tin cña c¸c doanh nghiÖp chÝnh x¸c h¬n. CÇn thay ®æi phong c¸ch lµm viÖc trong quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp t¹o lËp quan hÖ dµi h¹n nh»m x©y dùng m¹ng l­íi kh¸ch hµng æn ®Þnh ®ång thêi ®¶m b¶o h¬n møc ®é an toµn trong ho¹t ®éng tÝn dông. §iÒu nµy còng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp gi¶m chi phÝ giao dÞch trong huy ®éng vèn. e. T¨ng c­êng sù trî gióp cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp th­êng gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn so víi c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i dÞch vô v× nh÷ng ®Æc thï trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Chu kú s¶n xuÊt dµi h¬n, rñi ro h¬n, nhu cÇu vèn lín h¬n,... ChÝnh v× vËy, bªn c¹nh sù nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¶i tæ cña hÖ thèng ng©n hµng rÊt cÇn cã sù hç trî cña Nhµ n­íc nh»m t¹o thuËn lîi lín cho c¸c doanh nghiÖp sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn. Sù trî gióp ®ã nªn tËp trung vµo mét sè khÝa c¹nh sau: - T¹o lËp m«i tr­êng c¹nh tranh c«ng b»ng cho c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng tÝn dông; - Hç trî doanh nghiÖp tiÕp cËn th«ng tin vÒ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn, lÜnh vùc liªn quan ®Õn huy ®éng vèn; - X©y dùng quy chÕ b¶o l·nh tÝn dông, quy chÕ qu¶n lý tµi s¶n thÕ chÊp, quy chÕ ®¸nh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp, ®Ó b¶o ®¶m quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng tÝn dông. - Hç trî doanh nghiÖp trong c«ng t¸c ®µo t¹o, n©ng cao n¨ng lùc x©y dùng vµ ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n vay vèn t¹o ®iÒu kiÖn tèt h¬n tíi c¸c tæ chøc tÝn dông ng©n hµng vµ phi ng©n hµng. KÕt luËn TÇm quan träng vµ ý nghÜa cña vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× bÊt kú doanh nghiÖp nµo hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi nµo còng n¾m ®­îc: Vèn lµ ®Çu vµo cña kinh doanh vµ còng lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng t¸c ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× vËy, t×m c¸ch huy ®éng vèn mét c¸ch hîp lý, hîp lý vÒ c¶ l­îng vµ hiÖu qu¶ cña tõng nguån bao giê còng lµ mét bµi to¸n mµ mét doanh nghiÖp muèn ph¸t triÓn æn ®Þnh bÒn v÷ng cÇn ph¶i quan t©m. Bªn c¹nh sù quan t©m chó träng cña doanh nghiÖp th× viÖc huy ®éng vèn cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng kh¸c nh­ c¸c ®èi t¸c, c¸c tæ chøc tÝn dông trung gian, nhµ n­íc, ng­êi lao ®éng,... Hay nãi c¸ch kh¸c, lµ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò huy ®éng vèn, kh«ng chØ lµ b¶n th©n doanh nghiÖp mµ cßn yªu cÇu ®Õn sù chó träng cña c¸c ®èi t­îng h÷u quan. Nã võa lµ vÊn ®Ò vi m«, võa lµ vÊn ®Ò vÜ m«. §Æc biÖt trong t×nh h×nh hiÖn nay viÖc kinh doanh ngµy cµng s«i ®éng, th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i quan t©m h¬n n÷a ®Õn c«ng t¸c huy ®éng vèn. Trong khu«n khæ cña kho¸ luËn tèt nghiÖp vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn cho xÝ nghiÖp X©y l¾p ®iÖn, hy väng r»ng víi viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng huy ®éng vèn, ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña tõng nguån huy ®éng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chung th× vÊn ®Ò huy ®éng vèn cña xÝ nghiÖp X©y l¾p ®iÖn sÏ ®­îc quan t©m h¬n ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ huy ®éng cao nhÊt. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Qu¶n lý Tµi chÝnh doanh nghiÖp - NguyÔn H¶i S¸u 2. ChÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p huy ®éng vèn - TTTL TT Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­ - 1996 3. Tæng quan vÒ c¹nh tranh c«ng nghiÖp ViÖt Nam - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia - 1999 4. LËp - ®äc ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh vµ dù ®o¸n nhu cÇu tµi chÝnh doanh nghiÖp - §oµn Xu©n TiÕn, Vò C«ng Ty - NXB Tµi chÝnh - 1998 5. Ph©n tÝch Tµi chÝnh doanh nghiÖp VOSLTT - TCYRARD - NXB Thèng kª - 1995 6. - T¹p chÝ Ng©n hµng - T¹p chÝ C«ng nghiÖp - T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o - T¹p chÝ Tµi chÝnh 7. Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam Môc lôc