Khóa luận Khảo sát các phƣơng pháp chiết xuất, thành phần hoá học và tính chất hoá lý của tinh dầu hoa lài Jasminum sambac L. trồng tại An Phú Đông, quận 12, thành phố Hồ Chí Minh

(phút) 290 60 0 4 oC/phút 41 Hình 4.3. Sắc ký đồ GC phân tích tinh dầu hoa lài ly trích từ phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển. Qua sắc ký đồ GC ta nhận thấy mẫu phân tích xuất hiện khá nhiều peak, đường nền thẳng, ổn định. Điều này chứng tỏ mẫu tinh dầu đã tinh sạch, chương trình nhiệt có hiệu quả phân tích cao. Mẫu tinh dầu được tiếp tục bơm vào GC/MS cột DB5 – MS, đầu dò MS 250oC, cài đặt chương trình phân tích tự động (sequence), thể tích mẫu bơm 1 µl, thời gian phân tích 1 mẫu 65 phút, chương trình nhiệt tương tự như trên GC, chỉ khác là tại 290oC giữ trong 5 phút để các cấu tử còn lại được tách hết ra khỏi cột sắc ký (sơ đồ 4.2). 42 Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ly trích theo phương pháp chưng cất hơi nước: 60 65 85 0 50 Nhiệt độ (oC) thời gian (phút) 290 4 oC/phút Sơ đồ 4.2. Chương trình nhiệt trên GC/MS 43 Hình 4.4. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ly trích theo phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển. Bảng 4.10. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ly trích theo phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 4,47 9,21 9,51 11,20 11,45 12,67 13,61 13,77 14,30 14,43 14,56 17,10 3-Hexen -1-ol, (Z)- Benzyl alcohol Benzeneacetaldehyde Benzoic acid, methyl ester Linalool Benzyl nitrile Benzyl acetate Ethyl benzoate Butanoic acid, 3-hexenyl ester (+)-. Alpha.-Terpineol Methyl Salicylate Benzoic acid, 2-hydroxy-, ethyl ester 0,40 1,12 0,20 0,09 6,37 0,24 5,55 0,17 0,07 0,16 0,24 0,18 90 97 91 91 94 95 97 91 83 91 95 95 44 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 19,41 21,09 21,96 23,01 23,24 23,88 24,45 24,84 24,89 25,23 26,71 27,17 28,69 29,01 30,71 31,15 31,83 33,82 35,90 38,38 39,47 39,84 40 40,58 40,49 41,63 43,84 44,30 45,85 46,32 48,29 54,27 55,45 Methyl anthranilate Cyclohexane, 1-ethenyl-1-methyl Caryophyllene .alpha.-Caryophyllene 1H-Cycloprop[e]azulene, decahydro-1,1,7-trimethyl- 4-methylenehydro-1,1,7-trimethyl-4-methylene Germacrene D .alpha.-Muurolene .alpha.-Farnesene Naphthalene,1,2,3,4,4a,5,6,8a-octahydro-7-methyl-4- methylene-1-(1-methylethyl) Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7-dimethyl- 1-(1-methylethyl) Germacrene D-4-ol Ledol Copaene .alpha.-Cadinol Farnesol isomera 7-Acetyl-2-hydroxy-2-methyl-5- Benzyl benzoate Farnesol Hexadecanoic acid, methyl ester Nerolidol 1-Nonadecane 8,11- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 7,10,13-Hexadecatrienoic acid, methyl ester 1-Hexadecene 10-Heneicosene (c,t) Tricosane Cyclotetracosane Tetracosane Docosane 2,6,10,14,18,22-Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- Nonacosane 0,12 0,48 0,38 0,48 0,05 2,54 1,10 24,54 0,78 6,29 2,91 0,20 0,89 10,76 1,40 0,10 0,90 0,24 0,51 1,10 0,14 0,13 1,68 0,22 0,12 0,12 3,82 1,50 0,16 0,44 0,84 0,11 0,26 95 96 99 98 99 96 97 93 98 95 98 98 96 99 91 90 97 98 98 95 99 99 99 98 94 92 99 98 91 99 99 90 97 45  Nhận xét: Các số liệu trong bảng 4.10 cho thấy phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển ly trích được 45 chất trong tinh dầu hoa lài An Phú Đông, có 14 chất đã phát hiện trong hoa lài Jasminum sambac ở Trung Quốc, có 5 chất đã phát hiện trong tinh dầu hoa lài vùng Sicily và Calabria nước Italia. Kết quả GC/MS cho thấy hàm lượng - farnesene (24,54 %) , - cadinol (10,76 %) đạt cao nhất so với các phương pháp khác. Ngoài ra phương pháp này cũng tách được một số cấu phần có hàm lượng cao như: linalool (6,37 %); benzyl acetate (5,55 %); naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro- 4,7-dimethyl-1-(1-methylethyl) (6,29 %); 10-heneicosene (c,t) (3,82 %); germacrene D-4-ol (2,9 %). Đây là các chất làm nên hương thơm đặc biệt của hoa lài và được ứng dụng nhiều trong công nghệ sản xuất nước hoa nhất là linalool và benzyl acetate. 4.3.2. Phƣơng pháp ngâm chiết tĩnh Với phương pháp ngâm chiết tĩnh khảo sát thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài trên 2 qui trình: qui trình 1 và qui trình 2. 4.3.2.1 Qui trình 1 Với qui trình 1 khảo sát thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài trên 3 dung môi ly trích: petroleum ether, hexan và ethanol. a. Dung môi ly trích petroleum ether Qui trình phân tích mẫu tương tự như phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 1, dung môi ly trích petroleum ether: 46 Hình 4.5. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 1, dung môi ly trích petroleum ether. 47 Bảng 4.11. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 1, dung môi ly trích petroleum ether. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 9,19 11,37 11,79 13,55 13,75 19,41 23,86 24,33 24,68 26,52 26,72 27,14 30,68 31,82 35,90 36,77 38,37 39,84 40,01 40,58 43,80 44,28 46,32 48,28 53,28 54,27 56,25 62,23 Benzyl alcohol Linalool Phenylethyl alcohol Benzyl acetate Ethyl benzoate Methyl anthranilate Germacrene D Germacrene B .alpha. –Farnesene 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol Ledol Farnesol Benzyl benzoate Hexadecanoic acid, methyl ester n-Hexadecanoic acid Nerolidol 8,11- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Methyl stearate 10-Heneicosene (c,t) Tricosane Tetracosane Heptadecane Hexacosane 2,6,10,14,18,22-Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20- pentamethyl-3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- Stigmasterol, 22,23-dihydro- 2,73 4,42 0,66 5,22 0,36 2,43 2,39 0,67 15,14 4,01 27,28 0,29 0,62 0,71 0,58 1,40 1,57 0,57 7,61 0,35 5,24 1,46 0,33 0,71 0,47 1,84 1,78 0,71 97 94 95 97 91 95 97 86 93 80 99 99 93 96 96 96 86 99 95 99 99 95 99 97 90 97 93 92 48  Nhận xét: Các số liệu trong bảng 4.11 cho thấy phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 1 với dung môi ly trích petroleum ether không tách được nhiều cấu tử (28 cấu tử), một số cấu phần chính làm nên hương thơm của hoa lài: germacrene D-4-ol (27,28 %); - farnesene (15,14 %); benzyl acetate (5,22 %); linalool (4,42 %); 9,12,15-octadecatrienoic acid, methyl ester (7,61 %); methyl anthranilate (2,43 %); germacrene D (2,39 %); nerolidol (1,57%) và 10-heneicosene (c,t) (5,24 %). Tinh dầu hoa lài ở An Phú Đông có hàm lượng linalool thấp hơn rất nhiều so với tinh dầu hoa lài Jasminum grandiflorum vùng Grasse thu được từ phương pháp hấp thụ (15,5 %). b. Dung môi ly trích hexan Qui trình phân tích mẫu tương tự như phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 1, dung môi ly trích hexan: Hình 4.6. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 1, dung môi ly trích hexan. 49 Bảng 4.12. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 1, dung môi ly trích hexan. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 8,14 9,20 9,52 11,20 11,38 11,79 13,56 13,76 14,55 18,24 19,42 21,96 23,01 23,23 23,86 24,70 25,13 26,53 26,73 27,14 28,53 28,88 30,68 31,82 33,81 35,89 36,77 38,36 39,47 Decane Benzyl alcohol Benzeneacetaldehyde Benzoic acid, methyl ester Linalool Phenylethyl alcohol Benzyl acetate Ethyl benzoate Methyl salicylate 2-Propen-1-ol,3-phenyl- Methyl anthranilate Caryophyllene .alpha.- Caryophyllene 1H- Cycloprop[e]azulen, decahydro-1,1,7-trimethyl- 4-methylenehydro-1,1,7-trimethyl-4-methylene Germacrene D .alpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7-dimethyl-1- (1-methylethyl) 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol Ledol .tau.Muurolol .alpha.-Cadinol Farnesol isomera Benzyl benzoate Farnesol Hexadecanoic acid, methyl ester n-Hexadecanoic acid Nerolidol 1-Heptadecene 0,08 2,62 0,23 0,26 4,71 0,61 5,99 0,34 0,11 0,33 2,55 0,19 0,28 0,10 2,33 15,20 0,24 3,98 24,33 0,26 0,16 0,25 0,49 0,69 0,26 0,62 1,07 1,58 0,12 91 97 91 91 94 95 97 91 93 98 95 99 95 99 96 93 95 80 98 95 93 98 93 97 98 98 95 90 97 50 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 39,85 40,01 40,58 43,80 44,28 45,85 46,32 48,28 49,22 51,99 52,57 54,27 62,63 8,11- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 10-Heneicosene (c,t) Nonadecane 1-Nonadecene Tetracosane Hexadecane Bis (2-ethylhexyl) phthalate Eicosane Tetracosanoic acid, methyl ester 2,6,10,14,18,22-Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- Stigmasterol, 22,23-dihydro- 0,60 7,62 0,34 4,41 1,12 0,19 0,27 0,60 0,35 0,16 0,16 1,49 0,52 99 99 97 99 98 93 99 94 91 96 95 96 93  Nhận xét: Các số liệu trong bảng 4.12 cho thấy phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 1 với dung môi ly trích là hexan tách được 42 cấu tử trong tinh dầu, có 16 cấu tử đã được phát hiện trong tinh dầu hoa lài Jasminum sambac ở Trung Quốc, 7 cấu tử có trong tinh dầu hoa lài vùng Sicily và Calabria nước Italia cũng như hoa lài vùng Grasse miền Nam nước Pháp. Kết quả GC/MS cho thấy cấu phần chính của tinh dầu hoa lài An Phú Đông là: germacrene D-4-ol (24,33 %); – farnesene (15,20 %) ; 3-hexen-1-ol, benzoate, (Z) (3,98 %); benzyl acetate (5,99 %); linalool (4,71 %); benzyl alcohol (2,62 %) và methyl anthranilate (2,55 %). Đây là những chất chính tạo nên hương thơm đặc biệt của hoa lài. c. Dung môi ly trích ethanol Qui trình phân tích mẫu tương tự như phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ly trích theo phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 1, dung môi ly trích ethanol: 51 Hình 4.7. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 1, dung môi ly trích ethanol. Bảng 4.13. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 1, dung môi ly trích ethanol. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 9,29 9,54 11,20 11,40 11,80 13,57 17,93 18,26 19,43 20,12 20,23 23,86 24,33 Benzyl alcohol Benzeneacetaldehyde Benzoic acid, methyl ester Linalool Phenylethyl alcohol Benzyl acetate Indole 2-Propen-1-ol,3-phenyl- Methyl anthranilate 8-Hydroxylinalool Benzoic acid, 4-formyl-, methyl ester Germacrene D .gamma.-Elemene 4,39 0,09 0,10 2,04 0,20 2,41 4,66 0,27 0,76 0,20 1,18 0,68 0,22 97 87 90 94 93 97 90 98 95 91 94 96 83 52 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 24,71 24,85 25,13 26,55 26,74 27,15 27,47 28,54 28,89 30,69 31,82 33,81 35,90 36,94 38,38 39,85 40,03 40,58 41,35 41,49 41,63 43,81 48,67 51,81 52,03 54,28 56,26 59,27 60,66 61,21 62,31 62,85 .alpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,4,4a,5,6,8a-octahydro-7-methyl-4- methylene-1-(1-methylethyl) Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7-dimethyl-1- (1-methylethyl) 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol 1H- Cycloprop[e]azulen, decahydro-1,1,7-trimethyl- 4-methylenehydro-1,1,7-trimethyl-4-methylene Ledol .tau.-Muurolol .alpha.-Cadinol Farnesol isomera Benzyl benzoate Farnesol Hexadecanoic acid, methyl ester n-Hexadecanoic acid Nerolidol 9,12- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 9,12- Octadecadienoic acid (Z,Z)- Octadecanoic acid 1-Docosane 10-Heneicosene Hexadecanoic acid, 2-hydroxy-1 9,12- Octadecadienoic acid (Z,Z)- Nonanoic acid, 9-(3-hexenylidenecyclopropyliene)- 2,6,10,14,18,22-Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20-pentamethyl- 3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- hexamethyl- Vitamin E Campesterol Stigmasta-5,22-dien-3-ol .gamma.-Sitosterol .beta.-Amyrin 5,98 0,13 0,27 1,54 8,64 0,10 0,08 0,09 0,19 0,23 0.30 0,12 0,51 3,99 0,99 0,64 3,88 0,19 0,20 1,27 0,11 2,06 0,24 1,93 7,98 0,78 1,08 1,43 0,81 1,05 5,71 0,35 93 98 97 80 99 92 99 83 94 97 94 99 98 99 93 98 99 99 89 96 90 99 91 96 99 97 99 98 99 99 99 93 53  Nhận xét: Các số liệu trong bảng 4.13 cho thấy phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 1 với dung môi ly trích ethanol tách 45 cấu tử trong tinh dầu hoa lài trong đó có cả vitamin E. Tuy nhiên hàm lượng các chất chính trong tinh dầu giảm so với các phương pháp khác. 4.3.2.2. Qui trình 2 Với qui trình 2 khảo sát thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài trên 3 dung môi ly trích: petroleum ether, hexan và ethanol. a. Dung môi ly trích petroleum ether Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp trên. Tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC theo sơ đồ 4.1. Sau đây là sắc ký đồ GC phân tích tinh dầu hoa lài chiết xuất từ phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2, dung môi ly trích petroleum ether: Hình 4.8. Sắc ký đồ GC phân tích tinh dầu hoa lài chiết xuất từ phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2, dung môi ly trích petroleum ether. 54 Qua sắc ký đồ GC ta nhận thấy mẫu phân tích xuất hiện khá nhiều peak, đường nền thẳng, ổn định. Điều này chứng tỏ mẫu tinh dầu đã tinh sạch, chương trình nhiệt có hiệu quả phân tích. Mẫu tinh dầu tiếp tục bơm vào GC/MS, chương trình nhiệt trên GC/MS theo sơ đồ 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2, dung môi ly trích petroleum ether: Hình 4.9. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 2, dung môi ly trích petroleum ether. 55 Bảng 4.14. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 2, dung môi ly trích petroleum ether. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 9,19 11,20 11,38 11,80 13,54 13,76 19,42 23,02 23,87 24,34 24,67 25,13 26,71 27,14 27,47 28,54 28,89 31,82 35,90 38,37 39,85 40 40,59 41,01 41,64 43,81 44,29 45,86 46,33 48,29 54,28 Benzyl alcohol Benzoic acid, methyl ester Linalool Phenylethyl alcohol Benzyl acetate Ethyl benzoate Methyl anthranilate .alpha.- Caryophyllene Germacrene D Germacrene B .alpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,4a,5,8,8a-hexahydro-4,7-dimethyl- 1-(1-methylethyl) Germacrene D-4-ol Ledol 1H- Cycloprop[e]azulen, decahydro-1,1,7-trimethyl- 4-methylenehydro-1,1,7-trimethyl-4-methylene .tau.Muurolol .alpha.-Cadinol Benzyl benzoate Hexadecanoic acid, methyl ester Nerolidol 8,11- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 1,3,12-Nonadecatriene 1-Nonadecene 10- Heneicosane (c,t) Nonadecane Cyclotetracosane Tetracosane Heneicosane 2,6,10,14,18,22-Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- 0,49 0,46 9,42 0,68 4,25 0,68 3,52 0,22 2,17 0,55 8,94 0,48 34,56 0,45 0,34 0,56 1,00 0,31 0,74 2,46 0,24 4,13 0,45 0,30 0,17 7,9 1,62 0,41 0,37 0,65 1,75 91 91 94 95 97 91 95 97 97 90 93 94 99 98 91 96 98 96 98 83 99 99 96 93 95 99 98 99 99 98 96 56  Nhận xét: Các số liệu trong bảng 4.14 cho thấy phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2 với dung môi chiết xuất petroleum ether tách không nhiều cấu tử (31 cấu tử) trong tinh dầu hoa lài nhưng hàm lượng linalool (9,42 %) đạt cao hơn các phương pháp khác. Lượng linalool trong tinh dầu hoa lài ở An Phú Đông tương đương với hoa lài miền Bắc 3 năm tuổi, cao hơn hoa lài Jasminum sambac ở Trung Quốc (8,35 %) nhưng chỉ bằng một nửa hoa lài Jasminum grandiflorum vùng Grasse thu từ phương pháp hấp thụ (15,5 %). Điều này chứng tỏ mặc dù không phải là phương pháp tối ưu nhưng phương pháp hấp thụ chiết xuất tốt các chất chính trong tinh dầu hoa lài cụ thể là linalool (15,5 %) và benzyl alcohol (6 %). b. Dung môi ly trích hexan Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp khác, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ly trích theo phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2, dung môi ly trích hexan: Hình 4.10. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 2, dung môi hexan. 57 Bảng 4.15. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 2, dung môi ly trích hexan. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 9,20 11,21 11,38 11,80 13,54 13,76 19,42 23,87 24,34 24,67 25,13 26,51 26,71 28,90 31,83 35,91 38,37 40 40,59 41,01 43,81 44,29 46,33 48,29 54,28 56,26 Benzyl alcohol Benzoic acid, methyl ester Linalool Phenylethyl alcohol Benzyl acetate Ethyl benzoate Methyl anthranilate Germacrene D .gamma.-Elemene .alpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7- dimethyl-1-(1-methylethyl)- 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol .alpha.-Cadinol Benzyl benzoate Hexadecanoic acid, methyl ester Nerolidol 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 9,12- Octadecadienoic (Z,Z)- 10- Heneicosane (c,t) Heptadecane Tetracosane Eicosane 2,6,10,14,18,22- Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23-hexamethyl- Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20- pentamethyl-3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- 0,30 0,42 8,32 0,49 3,53 0,66 3,00 2,16 0,55 9,74 0,45 3,68 35,17 1,02 0,37 0,75 2,53 4,41 0,49 0,44 8,20 2,09 0,54 1,22 1,91 1,88 94 91 94 94 97 91 95 96 86 93 94 80 99 98 96 96 91 99 98 93 99 97 99 96 96 93 58  Nhận xét: Các số liệu trong bảng 4.15 cho thấy phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2 với dung môi ly trích hexan tách không nhiều cấu tử (26 cấu tử) trong tinh dầu hoa lài nhưng hàm lượng germacrene D-4-ol (35,17 %) và methyl anthranilate (3 %) đạt cao nhất, linalool (8,35 %) khá cao so với các phương pháp khác. Tinh dầu hoa lài An Phú Đông có hàm lượng methyl anthranilate cao hơn tinh dầu hoa lài Jasminum sambac ở Trung Quốc (1,15 %) và hoa lài Jasminum grandiflorum thu từ phương pháp hấp thụ (0,5 %). c. Dung môi ly trích ethanol Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp khác, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ly trích theo phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2, dung môi ly trích ethanol: Hình 4.11. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 2, dung môi ethanol. 59 Bảng 4.16. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo qui trình 2, dung môi ly trích ethanol. Stt Rt Tên chất Hàm lượng Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 9,21 17,86 19,43 20,25 23,78 24,67 24,85 25,13 26,50 26,68 31,83 35,90 38,38 39,85 40,00 40,72 40,89 41,35 43,80 51,76 51,92 54,28 56,26 59,27 61,20 62,26 Benzyl alcohol Indole Methyl anthranilate Benzoic acid, 4-formyl-, methyl ester Germacrene D .anpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,4,4a,5,6,8a-octahydro-7-methyl-4- methylene-1-(1-methylethyl) Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7-dimethyl-1- (1-methylethyl) 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol Benzyl benzoate Hexadecanoic acid, methyl ester Nerolidol 7,10-Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester 9,12- Octadecadienoic acid (Z,Z) 11,14,17-Eicosatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid 10- Heneicosane (c,t) 9,12-Octadecadienoic acid (Z, Z) Nonanoic acid, 9-(3-hexenylidenecyclopropylidene)- 2,6,10,14,18,22-Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20-pentamethyl- 3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- Vitamin E Stigmasta-5,22-dien-3-ol .gamma.-Sitosterol 2,78 2,42 0,38 2,13 0,35 4,79 0,23 0,64 1,56 8,88 0,38 0,40 2,28 0,69 3,15 1,18 5,52 0,68 2,26 1,92 6,61 0,96 1,39 2,35 1,42 7,65 94 91 97 94 96 93 98 96 72 99 97 98 86 94 99 98 90 97 99 96 99 95 99 98 95 99 60 Nhận xét: Phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2 với dung môi ly trích ethanol tách không nhiều cấu tử trong tinh dầu hoa lài, hàm lượng các chất chính thấp hơn so với các phương pháp khác. 4.3.3. Ngâm chiết động, phƣơng pháp lắc Với phương pháp ngâm chiết động khảo sát thành phần hóa học của tinh dầu trên 2 qui trình: lắc và siêu âm. 4.3.3.1. Phƣơng pháp lắc Với phương pháp lắc khảo sát thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài trên 3 dung môi ly trích: petroleum ether, hexan và ethanol. a. Dung môi ly trích petroleum ether Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp khác, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp lắc, dung môi ly trích petroleum ether: Hình 4.12. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp lắc, dung môi petroleum ether. 61 Bảng 4.17. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp lắc, dung môi ly trích petroleum ether. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 9,20 9,51 11,18 11,37 11,78 12,65 13,56 13,74 14,54 17,86 18,24 19,41 21,95 23 23,85 24,32 24,69 25,13 26,52 26,71 27,13 28,88 31,81 33,80 35,89 38,36 39,84 40,01 40,58 43,80 Benzyl alcohol Benzeneacetaldehyde Benzoic acid, methyl ester Linalool Phenylethyl alcohol Benzyl nitrile Benzyl acetate Ethyl benzoate Methyl salicylate Indole 2-Propen-1-ol,3-phenyl- Methyl anthranilate Caryophyllene .alpha.-Caryophyllene Germacrene D .gamma.-Elemene .alpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7- dimethyl-1-(1-methylethyl) 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol Ledol .alpha.-Cadinol Benzyl benzoate Farnesol Hexadecanoic acid, methyl ester Nerolidol 8,11- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 10-Heneicosane (c,t) 4,02 0,14 0,39 5,93 0,32 0,15 8,71 0,38 0,17 6,19 0,51 2,08 0,20 0,27 2,25 0,60 14,03 0,19 3,39 21,44 0,21 0,29 0,63 0,23 0,48 1,08 0,53 6,77 0,29 4,42 97 91 91 94 95 96 97 91 94 90 98 95 96 94 96 86 93 95 80 99 98 98 96 99 98 97 99 95 98 99 62 31 32 33 34 35 36 37 44,28 45,85 46,32 48,28 54,27 56,25 59,25 Nonadecane Cyclotetracosane Tetracosane Eicosane 2,6,10,14,18,22-Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20- pentamethyl-3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- Vitamin E 1,24 0,21 0,36 0,81 1,45 1,34 0,33 98 99 99 94 96 93 93  Nhận xét: Các số liệu trong bảng 4.17 cho thấy tinh dầu hoa lài An Phú Đông chứa 7 cấu tử giống như tinh dầu hoa lài vùng Sicily và Calabria nước Italia. Hàm lượng benzyl acetate (8,71 %) đạt cao nhất, cao hơn hoa lài Jasminum sambac ở Trung Quốc (7,53 %) và hoa lài Jasminum auriculatum ở Ấn Độ (6,38 %) . Hàm lượng indole (6,19 %) trong tinh dầu hoa lài An Phú Đông cao hơn hoa lài Jasminum grandiflorum vùng Grasse (2,5 %) và Jasminum sambac ở Trung Quốc (2,44 %). Benzyl acetate và indole là 2 trong nhiều cấu tử chính mang lại hương thơm đặc biệt cho hoa lài và được ứng dụng nhiều trong công nghệ sản xuất nước hoa. Ngoài ra phương pháp lắc với dung môi ly trích petroleum ether tách được cả vitamin E có tác dụng tốt cho làn da phụ nữ. Như vậy mặc dù hiệu suất chiết xuất không cao nhưng phương pháp lắc với dung môi ly trích petroleum ether đã tách được nhiều cấu phần quan trọng trong tinh dầu hoa lài, điều này có ý nghĩa quan trọng đối với ngành công nghệ sản xuất hương liệu cũng như dược liệu. 63 b. Dung môi ly trích hexan Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp khác, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp lắc, dung môi ly trích hexan: Hình 4.13. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp lắc, dung môi ly trích hexan. Bảng 4.18. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp lắc, dung môi ly trích hexan. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 9,21 11,20 11,38 11,79 13,57 Benzyl alcohol Benzoic acid, methyl ester Linalool Phenylethyl alcohol Benzyl acetate 2,95 0,27 4,83 0,28 0,94 97 91 94 91 97 64 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 13,76 17,88 18,24 19,41 23,86 24,33 24,70 26,54 26,73 27,14 31,82 33,81 35,89 36,77 38,36 39,84 40.01 40,58 43,81 44,29 46,32 48,28 49,22 51,99 53,28 54,27 55,45 56,25 56,67 58,69 59,24 Ethyl benzoate Indole 2-Propen-1-ol,3-phenyl- Methyl anthranilate Germacrene D .gamma.-Elemene .alpha. –Farnesene 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol Ledol Benzyl benzoate Farnesol Hexadecanoic acid, methyl ester n-Hexadecanoic acid Nerolidol 8,11-Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 10-Heneicosane (c,t) Tricosane Tetracosane Nonadecane Bis (2-ethylhexyl) phthalate Heptacosane Hexacosane 2,6,10,14,18,22- Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23-hexamethyl- Nonadecane Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20- pentamethyl-3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- Nonacosane Octacosane Vitamin E 0,28 5,95 0,46 2,08 2,04 0,55 12,78 3,37 21,67 0,22 0,73 0,24 0,52 0,64 1,19 0,56 7,12 0,35 4,68 1,50 0,51 1,68 0,68 0,89 0,54 1,58 1,11 1,48 1,22 0,50 0,29 91 91 98 95 96 72 93 80 99 99 97 99 97 90 86 99 99 98 99 95 99 98 91 99 91 97 97 93 86 98 90 65 c. Dung môi ly trích ethanol Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp khác, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp lắc, dung môi ly trích ethanol: Hình 4.14. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp lắc, dung môi ethanol. 66 Bảng 4.19. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ly trích theo phương pháp lắc, dung môi ly trích ethanol. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 9,22 11,38 13,55 17,89 19,43 23,87 24,68 25,14 26,69 35,91 36,77 38,38 39,86 40,01 40,59 40,73 40,89 41,37 43,81 44,29 48,45 51,77 51,96 54,28 56,27 59,27 60,66 61,21 62,28 Benzyl alcohol Linalool Benzyl acetate Indole Methyl anthranilate Germacrene D .alpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7- dimethyl-1-(1-methylethyl) Germacrene D-4-ol Hexadecanoic acid, methyl ester n-Hexadecanoic acid Nerolidol 8,11-Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 9,12-Octadecadienoic acid (Z,Z)- 11,14,17-Eicosatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid 10-Heneicosane (c,t) Nonadecane Hexadecanoic acid, 2-hydroxy-1- 9,12-Octadecadienoic acid (Z,Z) Nonanoic acid, 9-(3-hexenyliden 2,6,10,14,18,22- Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23-hexamethyl- Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20- pentamethyl-3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- Vitamin E Campesterol Stigmasta-5,22-dien-3-ol .gamma.-Sitosterol 2,64 1,15 1,39 4,73 0,42 0,63 6,49 0,39 8.42 0,61 3,36 1,50 0,75 6,18 0,31 0,57 3,82 0,42 3,83 0,72 3,06 2,66 12,31 1,37 1,59 2,02 1,26 1,56 9,21 97 94 97 91 95 94 93 97 98 97 95 87 99 99 99 99 90 93 99 97 91 95 99 96 99 96 98 96 99 67 4.3.3.2. Phƣơng pháp siêu âm Với phương pháp siêu âm khảo sát thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài trên 3 dung môi ly trích: petroleum ether, hexan và ethanol. a. Dung môi ly trích petroleum ether Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp khác, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích petroleum ether: Hình 4.15. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích petroleum ether. 68 Bảng 4.20. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích petroleum ether. STT Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 9,19 11,19 11,37 11,79 12,66 13,54 13,75 14,56 17,84 18,24 19,41 21,96 23,01 23,86 24,33 24,68 25,13 26,51 26,71 27,13 27,46 28,53 28,88 31,82 33,81 35,90 38,37 39,47 39,85 40,01 40,58 41,01 41,63 Benzyl alcohol Benzoic acid, methyl ester Linalool Phenylethyl alcohol Benzyl nitrile Benzyl acetate Ethyl benzoate Methyl salicylate Indole 2-Propen-1-ol,3-phenyl- Methyl anthranilate Caryophyllene .alpha.-Caryophyllene Germacrene D Germacrene B .anpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7- dimethyl-1-(1-methylethyl) 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol 1H-Cycloprop[e]azulene, deca Ledol .tau.-Muurolol .alpha.-Cadinol Benzyl benzoate Farnesol Hexadecanoic acid, methyl ester Nerolidol 1-Heptadecene 8,11- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester. 1,3,12-Nonadecatriene 2,31 0,20 4,11 0,33 0,11 3,76 0,20 0,16 2,30 0,69 0,98 0,23 0,32 2,59 0,78 14,96 0,23 3,37 24,39 0,19 0,15 0,19 0,30 0,50 0,22 0,48 1,23 0,14 0,79 9,99 0,37 0,23 0,13 97 91 94 91 95 97 90 91 91 98 95 95 97 97 83 93 96 80 98 98 98 93 98 96 91 96 80 95 99 99 98 94 90 69 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 43,80 44,29 45,85 46,32 48,28 51,99 52,57 53,29 54,28 55,45 56,25 59,26 1-Nonadecene 10-Heneicosane (c,t) Tricosane Cyclotetracosane Tetracosane Heptadecane Eicosane Tetracosanoic acid, methyl ester Hexacosane 2,6,10,14,18,22- Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- Nonadecane Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20- pentamethyl-3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- Vitamin E 5,62 1,96 0,28 0,55 1,26 0,49 0,15 0,62 0,72 0,31 1,52 0,27 99 98 96 99 97 95 93 95 96 95 95 93  Nhận xét: Các số liệu trong bảng 4.20 cho thấy phương pháp siêu âm với dung môi ly trích petroleum ether tách được 45 cấu tử trong tinh dầu hoa lài, có 7 cấu tử đã phát hiện trong tinh dầu hoa lài vùng Sicily và Calabria nước Italia, có 16 cấu tử đã phát hiện trong Jasminum sambac ở Trung Quốc. Hàm lượng 9,12,15-octadecatrienoic acid, methyl ester (9,99 %) trong tinh dầu hoa lài An Phú Đông cao gấp đôi hoa lài Jasminum sambac ở Trung Quốc (4,03 %). 70 b. Dung môi ly trích hexan Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp khác, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ly trích theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích hexan: Hình 4.16. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích hexan. Bảng 4.21. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích hexan. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 9,19 11,20 11,37 11,80 Benzyl alcohol Benzoic acid, methyl ester Linalool Phenylethyl alcohol 2,43 0,24 4,88 0,35 97 91 94 95 71 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 13,54 13,75 14,56 17,85 18,25 19,41 21,96 23,01 23,86 24,33 24,68 25,13 26,51 26,70 27,14 28,89 30,69 31,82 35,90 38,37 39,85 40,01 40,58 43,80 44,29 46,32 48,28 49,22 51,99 54,27 56,25 59,26 Benzyl acetate Ethyl benzoate Methyl salicylate Indole 2-Propen-1-ol,3-phenyl- Methyl anthranilate Caryophyllene .alpha.-Caryophyllene Germacrene D .gamma.-Elemene .alpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7- dimethyl-1-(1-methylethyl) 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol 1H-Cycloprop[e]azulene, deca .alpha.-Cadinol Farnesol Benzyl benzoate Hexadecanoic acid, methyl ester Nerolidol 8,11- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid, methyl ester 10-Heneicosane (c,t) Heptadecane Tetracosane Nonadecane Phthalic acid, diisooctyl ester Eicosane 2,6,10,14,18,22- Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23-hexamethyl- Oxirane, 2,2-dimethyl-3- (3,7,12,16,20- pentamethyl-3,7,11,15,19-heneico sapentaenyl)- Vitamin E 3,85 0,22 0,19 3,07 0,37 1,05 0,24 0,31 2,64 0,80 15,87 0,22 3,53 25,0 0,19 0,32 0,25 0,47 0,51 1,17 0,76 9,44 0,40 5,01 1,81 0,47 1,05 0,47 0,29 1,67 1,55 0,27 97 91 91 91 98 95 99 99 96 83 93 94 80 98 93 98 90 96 97 86 99 96 99 99 97 99 97 87 95 95 83 90 72 c. Dung môi ly trích ethanol Qui trình phân tích mẫu tương tự như các phương pháp khác, tinh dầu hoa lài được bơm đầu tiên vào GC và sau đó bơm vào GC/MS. Chương trình nhiệt trên GC và GC/MS theo sơ đồ 4.1 và 4.2. Sau đây là sắc ký đồ GC/MS và kết quả phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích ethanol: Hình 4.17. Sắc ký đồ GC/MS phân tích thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích ethanol. 73 Bảng 4.22. Thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài chiết xuất theo phương pháp siêu âm, dung môi ly trích ethanol. Stt Rt Tên chất Hàm lượng (%) Độ tương hợp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 9,21 11,36 13,53 17,87 18,25 20,23 23,85 24,68 24,85 25,13 26,51 26,70 31,82 35,90 36,80 38,37 39,85 40,01 40,97 41,18 41,40 43,80 48,44 51,95 56,25 59,26 60,65 61,20 62,27 62,85 Benzyl alcohol Linalool Benzyl acetate Indole 2-Propen-1-ol,3-phenyl- Benzoic acid, 4-formyl-, methyl ester Germacrene D .alpha. –Farnesene Naphthalene,1,2,3,4,4a,5,6,8a-octahydro-7-methyl-4- methylene-1-(1-methylethyl) Naphthalene,1,2,3,5,6,8a-hexahydro-4,7-dimethyl-1- (1-methylethyl) 3-Hexen-1-ol, benzoate, (Z)- Germacrene D-4-ol Benzyl benzoate Hexadecanoic acid, methyl ester n-Hexadecanoic acid Nerolidol 9,12- Octadecadienoic acid, methyl ester 9,12,15-Octadecatrienoic acid, methyl ester 11,14,17-Eicosatrienoic acid, methyl ester 7,10,13-Hexadecatrienoic acid, methyl ester Octadecanoic acid 10-Heneicosane (c,t) Hexadecanoic acid, 2-hydroxy-1- Nonanoic acid, 9-(3-hexenylidenecyclopropylidene)- 2,6,10,14,18,22-Tetracosahexaen,2,6,10,15,19,23- hexamethyl- Vitamin E Campesrerol Stigmasta-5,22-dien-3-ol .gamma.-Sitosterol .beta.-Amyrin 2,69 1,15 1,13 3,62 0,34 0,94 0,65 6,10 0,17 0,44 1,63 9,01 0,27 0,49 3,99 0,95 0,76 5,02 9,87 0,92 0,46 2,00 1,37 6,70 1,62 1,49 0,90 1,00 6,66 0,84 97 95 96 91 98 91 96 93 97 95 80 99 97 98 99 87 99 91 90 94 97 99 87 99 81 97 99 94 99 95 74 4.4. TÍNH CHẤT VẬT LÝ VÀ HÓA HỌC CỦA TINH DẦU HOA LÀI 4.4.1. Tính chất vật lý của tinh dầu hoa lài Sử dụng tinh dầu hoa lài ly trích từ phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển để xác định tính chất vật lý. 4.4.1.1. Màu, mùi Tinh dầu hoa lài thu từ phương pháp chưng cất hơi nước ở dạng lỏng, hơi đặc, màu vàng óng, trong suốt, mùi thơm nhẹ nhàng. 4.4.1.2. Tỷ trọng Thí nghiệm được tiến hành ở nhiệt độ 27,5oC. Xác định khối lượng tinh dầu và nước trên cùng thể tích của bình đo tỷ trọng, thí nghiệm lặp lại 3 lần, kết quả như sau: Thí nghiệm 1 2 3 Trung bình mTD (gr) 1,5555 1,5631 1,5611 1,5599 mH20 1,7202 1,7204 1,7203 1,7203 Tỷ trọng d27,5 = m TD m H2O = 1,5599/1,7203 = 0,9068 Nhận xét: Tỷ trọng tinh dầu hoa lài ở An Phú Đông thấp hơn hoa lài ở vùng Sicilian và Calabrian nước Italia. Hoa lài ở Italia chủ ỵếu là Jasminum grandiflorum khác với Jasminum sambac ở An Phú Đông về điều kiện sinh trưởng, phát triển cũng như thời điểm thu hoạch, do đó sẽ có sự khác biệt tỷ trọng tinh dầu hoa lài giữa hai vùng. 4.4.1.3. Chỉ số khúc xạ Thí nghiệm được tiến hành ở nhiệt độ 27,5oC, nhỏ 1 giọt tinh dầu trên lăng kính, đậy nắp và quan sát, thí nghiệm lặp lại 3 lần, kết quả như sau: Thí nghiệm 1 2 3 Trung bình n 27,5 1,4869 1,4875 1,4881 1,4875 Chỉ số khúc xạ: n27,5 = 1,4875  Nhận xét: Chỉ số khúc xạ của tinh dầu hoa lài ở An Phú Đông tương đương với chỉ số khúc xạ tinh dầu hoa lài ở vùng Liguria nước Italia và vùng Grasse miền Nam nước Pháp. Hình 4.18. Tinh dầu hoa lài 75 4.5.2 Tính chất hóa học của tinh dầu Sử dụng tinh dầu hoa lài ly trích từ phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển để xác định tính chất hoá học. 4.5.2.1 Chỉ số acid (IA) Thí nghiệm lặp lại 3 lần, chuẩn độ acid trong tinh dầu hoa lài bằng KOH 0,1 mol/l thu được kết quả sau: Thí nghiệm mTD (gr) VKOH (ml) 1 1,0074 0,66 2 1,0078 0,67 3 1,0079 0,68 Trung bình 1,0077 0,67 Chỉ số acid IA = m V*61,5 = 3,73  Nhận xét: Chỉ số acid của tinh dầu hoa lài ở An Phú Đông tương đương tinh dầu hoa lài ở vùng Grasse miền Nam nước Pháp thu từ phương pháp chưng cất hơi nước và cao hơn hoa lài ở Thạnh Lộc, quận 12, tp. HCM. Sự khác biệt về chỉ số acid của tinh dầu hoa lài giữa phường An Phú Đông và Thạnh Lộc có thể là do điều kiện sinh trưởng, phát triển và thời điểm thu hoạch khác nhau. Ngoài ra phương pháp chiết xuất khác nhau cũng ảnh hưởng đến tính chất hóa học của tinh dầu. Tinh dầu hoa lài ở Thạnh Lộc chiết xuất bằng dung môi petroleum ether có chỉ số acid thấp hơn lài ở An Phú Đông ly trích từ phương pháp chưng cất hơi nước. 4.5.2.2 Chỉ số savon hóa (IS) Xác định chỉ số savon hóa phải thực hiện song song mẫu trắng và mẫu tinh dầu để loại trừ sai số. Thí nghiệm lặp lại 3 lần, chuẩn độ mẫu tinh dầu và mẫu trắng bằng HCl 0,1 N thu được kết quả sau: 76 Thí nghiệm Tinh dầu Nước mTD (g) VHCl (ml) m H2O (g) VHCl (ml) 1 0,4993 11,56 0,4994 17 2 0,5000 11,28 0,5009 17,5 3 0,5009 11 0,5004 17,8 Trung bình 0,5001 11,28 0,5002 17,43 Chỉ số savon hóa: IS = 5,61 * ( 0V - 1V ) / m TD = 5,61 x (17,43 – 11,28)/ 0,5001= 68,99  Nhận xét: Chỉ số savon hóa tinh dầu hoa lài ở An Phú Đông thấp hơn tinh dầu vùng Grasse miền Nam nước Pháp và thấp hơn tinh dầu hoa lài ở Thạnh Lộc, quận 12, tp. HCM. Sự khác nhau có thể là do hai loài lài với các điều kiện sinh trưởng khác nhau. Lài ở vùng Grasse là Jasminum grandiflorum là lài cánh to phát triển trong điều kiện khác với lài Jasminum sambac ở nước ta. 4.5.2.3 Chỉ số ester (IE) Chỉ số ester là hiệu số giữa chỉ số savon hóa và chỉ số acid. IE = IS – IA = 68,99 – 3,73 = 65,26. 77 PHẦN 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN 5.1.1. Đặc điểm sinh học cây hoa lài  Lài ở An Phú Đông, tp. HCM là lài Jasminum sambac L..  Thân bụi, nhiều nhánh.  Lá lài thuôn, hơi nhọn, cuống ngắn.  Hoa màu trắng, hương thơm nhẹ nhàng, phát hoa 3 – 12 hoa. 5.1.2. Hiệu suất chiết xuất - Dung môi ly trích ethanol cho hiệu suất cô kết cao hơn nhiều so với các dung môi khác (4,4 – 6,4 %) nhưng khó loại sáp và chất béo nên khó thu tinh dầu tinh khiết. - Qui trình 1 cho hiệu suất cô kết tương đương phương pháp siêu âm (khoảng 0,3 %) nhưng thời gian ly trích kéo dài. - Phương pháp siêu âm với dung môi ly trích petroleum ether cho hiệu quả cao, thời gian ly trích ngắn, dễ thu tinh dầu tinh khiết, ít tốn kém hơn các phương pháp khác và tinh dầu hoa lài thu được có mùi thơm tự nhiên. 5.1.3. Thành phần hóa học tinh dầu hoa lài - Một số cấu phần chính trong tinh dầu hoa lài chiếm hàm lượng cao: germacrene D-4-ol; – farnesene; benzyl acetate; indole; linalool; nerolidol; 9,12,15- octadecatrienoic acid, methyl ester; 10-heneicosene (c,t) và benzyl alcohol. - Hàm lượng linalool (9,42 %); germacrene D-4-ol (35,17 %) và methyl anthranilate (3 %) cao nhất trong phương pháp ngâm chiết tĩnh, qui trình 2 với dung môi ly trích là petroleum ether và hexan. - Hàm lượng indole (6,19 %) và benzyl acetate (8,71 %) trong phương pháp lắc với dung môi ly trích petroleum ether đạt cao nhất. - Hàm lượng – farnesene (24,54 %) và – cadinol (10,76 %) đạt cao nhất trong phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển. 78 - Phương pháp ngâm chiết tĩnh qui trình 1 và phương pháp siêu âm tách được nhiều cấu tử trong tinh dầu hoa lài. - Phương pháp chưng cất hơi nước cổ điển tách được nhiều cấu tử trong tinh dầu hoa lài nhưng tinh dầu tạo ra trong phương pháp này ít có mùi thơm tự nhiên. Petroleum ether là dung môi có hiệu quả ly trích cao. 5.1.4. Tính chất hóa lý của tinh dầu hoa lài Tinh dầu hoa lài ly trích được có: Tỷ trọng: d27,5 = 0,9068 Chỉ số khúc xạ: n27,5 = 1,4875 Chỉ số acid: IA= 3,73 Chỉ số savon hóa: IS = 68,99 Chỉ số ester: IE= 65,26 5.2. ĐỀ NGHỊ  Ly trích tinh dầu hoa lài theo các phương pháp mới như dùng vi sóng, dioxyt carbon để so sánh hiệu suất với các phương pháp khác.  So sánh hàm lượng và thành phần hóa học của tinh dầu hoa lài ở các độ tuổi và thời điểm thu hoạch khác nhau.  Thử nghiệm tính kháng khuẩn của tinh dầu hoa lài với nhiều loại vi khuẩn và các nồng độ khác nhau. 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt [1] Nguyễn Hữu Đảng. Cây cảnh đẹp cho vị thuốc hay chữa bệnh. Nhà xuất bản Hà Nội. [2] Văn Đình Đệ. Sản xuất chất thơm thiên nhiên tổng hợp. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội. [3] Phạm Hoàng Hộ, 1999. Cây cỏ Việt Nam, quyển III. Nhà xuất bản Trẻ. [4] Đỗ Tất Lợi, 1962. Các phương pháp chế tinh dầu. Nhà xuất bản Khoa học. [5] Lê Ngọc Thạch, 2003. Tinh Dầu. Nhà xuất bản đại học Quốc Gia Thành Phố Hồ Chí Minh. [6] Huỳnh Anh Trúc, 2004. Ly trích tinh dầu hoa lài. Khóa luận tốt nghiệp, ngành Sinh Học, Đại học Khoa học Tự nhiên Thành Phố Hồ Chí Minh. [7] Phạm Hùng Việt. Cơ sở lý thuyết của phương pháp Sắc Ký Khí. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật. [8] Nguyễn Năng Vinh, 1978. Kỹ thuật khai thác và sơ chế tinh dầu. Nhà xuất bản Nông nghiệp. [9] Phùng Thị Bạch Yến, 2000. Hoa lài một loài hoa quí. Phân viện Công nghệ Thực phẩm Thành Phố Hồ Chí Minh. Tài liệu tiếng nƣớc ngoài [10] Ernest Guenther, 1952. The Essential Oils (vol 5): p.319 – 339 [11] R. P. Singh và T. A. More, 1982. The production and perfume potential of Jasminum collections. Indian perfumer (26): p.156 – 159. [12] Hien Phan Phuoc, 2003. La mise au point et l’optimisation des méthodes d’extraction et de contrôle qualité d’extraits de plantes VietNamiennes. Rapport pour le stage de post- doctorant en chimie industriclle: p.6 – 20, 52 – 62. [13] Wu Cheng-shun, Zhao De-xiou, Sun Shou-wei, Ma Ya-ping, Wang Qin-quan và Lu Sheng-chun, 1987. The minor chemical components of the absolute oil from the flower of Jasminum sambac (L.) aiton. Acta Botanica Sinica (vol 6): p.636 – 642. 80 Các trang Web [14] [15] [16] [17] 81 1 2 4 3 3 PHẦN 7. PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1. PHƢƠNG PHÁP LẤY VÀ PHÂN TÍCH MẪU ĐẤT 1.1. Phương pháp lấy mẫu đất - Nguyên tắc: Lấy các mẫu riêng biệt ở nhiều điểm khác nhau rồi hỗn hợp lại, lấy mẫu trung bình. Thông thường lấy từ 5 – 10 điểm. Tránh các vị trí cá biệt không đại diện như chỗ bón phân hay vôi tụ lại, chỗ cây quá tốt hay quá xấu, chỗ cây bị bệnh. - Phương pháp lấy mẫu đất: Lấy mẫu theo đường chéo, lấy 5 điểm phân bố đồng đều trên toàn diện tích, mỗi điểm lấy khoảng 200 g đất bỏ dồn vào một túi lớn. - Trộn và lấy mẫu hỗn hợp: Các mẫu riêng biệt được băm nhỏ và trộn đều trên giấy mỏng rồi chia 4 phần theo đường chéo. Lấy 2 phần đối diện trộn lại được mẫu hỗn hợp. Lượng đất của mẫu hỗn hợp lấy khoảng 0,5 kg – 1 kg cho vào túi vải, ghi phiếu mẫu bằng bút chì để tránh nhòe. 1.2. Phương pháp đo pH đất Lấy 1 g đất cho vào bình tam giác nhỏ 50 ml, thêm 25 ml nước cất, lắc trong 1 giờ rồi để yên trong 15 phút. Tiến hành đo pH. 1.3. Phương pháp đo độ ẩm của đất Sấy 10 g đất ở 60oC đến khối lượng không đổi, phần khối lượng giám đi chính là lượng nước có trong mẫu. Từ lượng nước suy ra độ ẩm của mẫu đất. Phụ lục 2. Tên gọi khác của các chất hóa học trong tinh dầu hoa lài.  Benzyl acetate: acetic acid, phenylmethyl ester.  Linalool: 1,6-Octadien-3-ol,3,7-dimethyl-.  Germacrene D-4-ol: 1-Hydroxy-1,7-dimethyl-4-isopropyl-2,7-cyclodecadiene.  Methyl anthranilate: benzoic acid, 2-amino-, methyl ester.  Nerolidol: 1,6,10-Dodecatrien-3-ol,3,7,11- trimethyl-  Farnesol: 2,6,10-Dodecatrien-1-ol,3,7,11- trimethyl-  Ethyl benzoate: benzoic acid, ethyl ester. PHỤ LỤC 3. PHỔ ĐỒ CỦA CÁC CHẤT CHIẾM HÀM LƢƠNG CAO TRONG TINH DẦU HOA LÀI.