Khóa luận Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam năm 2000 - Những vấn đề pháp lý cơ bản

ranh chÊp lín g©y tæn h¹i cho c¸c nhµ ®Çu t­. 2- ThÈm quyÒn gi¶i quyÕt vµ luËt ®­îc ¸p dông §iÒu 122 NghÞ ®Þnh 24/2000 N§-CP quy ®Þnh: 1. Tranh chÊp gi÷a c¸c bªn liªn doanh, c¸c bªn hîp doanh víi nhau; hoÆc tranh chÊp gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi tæ chøc c¸ nh©n n­íc ngoµi; hoÆc tranh chÊp gi÷a c¸c bªn liªn doanh n­íc ngoµi, c¸c bªn hîp doanh n­íc ngoµi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam tr­íc hÕt ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt th«ng qua th­¬ng l­îng vµ hßa gi¶i gi÷a c¸c bªn tranh chÊp. Trong tr­êng hîp hßa gi¶i kh«ng thµnh c¸c bªn tranh chÊp cã thÓ tháa thuËn mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt sau ®©y: a. Tßa ¸n ViÖt Nam b. Träng tµi ViÖt Nam hoÆc träng tµi n­íc ngoµi, träng tµi quèc tÕ. c. Träng tµi do c¸c bªn tháa thuËn thµnh lËp 2. Tranh chÊp gi÷a doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi nhau hoÆc gi÷a doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam ®­îc gi¶i quyÕt t¹i c¸c tæ chøc träng tµi hoÆc tßa ¸n ViÖt Nam theo ph¸p luËt ViÖt Nam. 3. Tranh chÊp gi÷a nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi víi c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ph¸t sinh tõ hîp ®ång BOT, hîp ®ång BTO, hîp ®ång BT; tranh chÊp gi÷a doanh nghiÖp BOT víi c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam ®­îc gi¶i quyÕt theo ph­¬ng thøc do c¸c bªn tháa thuËn ghi trong hîp ®ång phï hîp víi quy chÕ cña ChÝnh phñ vÒ ®Çu t­ theo hîp ®ång BOT, BTO, BT ¸p dông cho ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §iÒu 24 LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 còng cã quy ®Þnh: "C¸c tranh chÊp gi÷a c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh hoÆc gi÷a c¸c bªn liªn doanh còng nh­ c¸c tranh chÊp gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc hÕt ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt th«ng qua th­¬ng l­îng hßa gi¶i. Trong tr­êng hîp c¸c bªn kh«ng hßa gi¶i ®­îc th× vô tranh chÊp ®­îc ®­a ra gi¶i quyÕt t¹i tæ chøc träng tµi hoÆc tßa ¸n ViÖt Nam theo quy ®Þnh ph¸p luËt ViÖt Nam. §èi víi tranh chÊp gi÷a c¸c bªn tham gia doanh nghiÖp liªn doanh hoÆc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh c¸c bªn cã thÓ tháa thuËn trong hîp ®ång viÖc lùa chän mét tæ chøc träng tµi kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt vô tranh chÊp. C¸c tranh chÊp gi÷a c¸c bªn ph¸t sinh tõ hîp ®ång x©y dùng - kinh doanh - chuyÓn giao, hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao - kinh doanh vµ hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao ®­îc quyÕt ®Þnh theo ph­¬ng thøc do c¸c bªn tháa thuËn ghi trong hîp ®ång". ViÖc quy ®Þnh cô thÓ c¸c c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp nh»m t¹o thuËn lîi h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶m bít ®­îc thêi gian, thñ tôc phiÒn hµ, gi¶i quyÕt ®óng ®¾n chøc n¨ng thÈm quyÒn, qua ®ã b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña hä. C¸ch gi¶i quyÕt nhanh gän, mÒm dÎo gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi an t©m h¬n, tin t­ëng h¬n vµo LuËt ViÖt Nam khi x¶y ra tranh chÊp. Së dÜ ph¸p luËt ViÖt Nam chia ra c¸c lo¹i tranh chÊp kh¸c nhau lµ do ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña tõng h×nh thøc ho¹t ®éng ®Çu t­ cã ®Æc tr­ng riªng biÖt, ph¶i ph©n ra ®Ó cã ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt phï hîp. Cã thÓ thÊy biÖn ph¸p hßa gi¶i lµ biÖn ph¸p ®Çu tiªn mµ luËt quy ®Þnh b¾t buéc lµ ®óng ®¾n. NÕu hßa gi¶i kÕt thóc tèt ®Ñp ë b­íc nµy ®Òu tr¸nh cho c¸c bªn chi phÝ tèn kÐm, nÕu kh«ng thµnh th× còng gióp cho c¸c bªn ®Þnh h­íng ®­îc møc ®é cña vÊn ®Ò, tháa thuËn, lùa chän ra c¬ quan nµo ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp v× vÊn ®Ò tranh chÊp kinh tÕ lµ rÊt nh¹y c¶m vµ ¶nh h­ëng quan träng tíi c¸c bªn ®èi t¸c víi nhau. Trong c¸c HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ kÝ gi÷a ViÖt Nam vµ mét sè n­íc ®Òu quy ®Þnh vÒ c¸ch thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp, c¬ quan xÐt xö... Trong c¸c HiÖp ®Þnh ®ã th­êng chia ra 2 lo¹i tranh chÊp: - Tranh chÊp vÒ ®Çu t­. - Tranh chÊp gi÷a c¸c bªn ký kÕt vÒ gi¶i thÝch hoÆc ¸p dông c¸c HiÖp ®Þnh, tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ mµ vô tranh chÊp ®­îc gi¶i quyÕt theo mét thñ tôc, träng tµi thÝch hîp. Tuy nhiªn b­íc hßa gi¶i vÉn lµ giai ®o¹n ®Çu cña viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ ®Çu t­, cßn ®èi víi c¸c tranh chÊp liªn quan tíi viÖc gi¶i thÝch vµ ¸p dông HiÖp ®Þnh gi÷a c¸c bªn kÝ kÕt th× b­íc ®Çu tiªn gi¶i quyÕt b»ng con ®­êng ngo¹i giao. NÕu kh«ng thµnh th× ®­a ra c¬ quan träng tµi do c¸c bªn tháa thuËn lùa chän gi¶i quyÕt. Nh­ vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ViÖt Nam lµ kh«ng qu¸ cøng nh¾c vµ kh«ng h¹n chÕ. Tuy nhiªn ®Ó cã tÝnh thùc thi, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i c¶i c¸ch hÖ thèng t­ ph¸p mµ tr­íc tiªn lµ tßa ¸n vµ träng tµi kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸n bé, chuyªn viªn trong lÜnh vùc nµy ®Ó ph¸n quyÕt ®­a ra ®­îc ®óng ®¾n vµ kh¸ch quan, phï hîp víi ph¸p luËt. Gi¶m bít c¸c thñ tôc r­êm rµ, yªu s¸ch vµ thêi gian trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp. NÕu gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò nµy ch¾c ch¾n sÏ t¹o t©m lý æn ®Þnh ®¶m b¶o cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi yªn t©m æn ®Þnh trong qu¸ tr×nh hä ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh t¹i ViÖt Nam. Ch­¬ng III LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 nh÷ng quy ®Þnh bæ xung vµ söa ®æi Nh»m tiÕp tôc t¹o dùng m«i tr­êng ph¸p lý ®ång bé, th«ng tho¸ng, æn ®Þnh cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­, t¨ng c­êng tÝnh hÊp dÉn vµ c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, tiÕn tíi x©y dùng mét ph­¬ng ph¸p luËn chung vÒ ®Çu t­, thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, ®ång thêi còng lµ nh»m môc ®Ých tranh thñ nhiÒu h¬n nguån vèn vµ kü thuËt tiªn tiÕn, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Quèc Héi khãa X kú häp thø 7 ®· th«ng qua LuËt söa ®æi bæ xung mét sè ®iÒu LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. LuËt ®· bæ xung 2 ®iÒu míi vµ söa ®æi 20 §iÒu kho¶n cña luËt hiÖn hµnh. TiÕp ®ã ngµy 31/7/2000 ChÝnh phñ ®· cã NghÞ ®Þnh 24N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Mét lÇn n÷a ®©y lµ sù thÓ hiÖn tÝnh nhÊt qu¸n vµ l©u dµi trong chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ó phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc trong giai ®o¹n míi. Víi nh÷ng c¨n cø ph¸p lý râ rµng cô thÓ, nh÷ng h­íng dÉn chi tiÕt, nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt ®­îc nªu trong LuËt söa ®æi bæ xung lÇn nµy vµ trong NghÞ ®Þnh 24/2000 N§-CP cña ChÝnh phñ, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ ngµy cµng an t©m vµ phÊn khëi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam vµ høa hÑn sÏ cã nh÷ng thµnh qu¶ míi to lín h¬n trong t­¬ng lai kh«ng xa. I- LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 víi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996. B­íc vµo ng­ìng cöa cña thÕ kû 21 víi xu thÕ toµn cÇu hãa, ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, ®Æc biÖt lµ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cho ra ®êi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 víi nh÷ng quy ®Þnh bæ xung vµ söa ®æi cã tÝnh hÊp dÉn h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi so víi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996. 1- Néi dung quy ®Þnh bæ xung §Ó më réng hîp t¸c kinh tÕ víi n­íc ngoµi, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n trªn c¬ së khai th¸c sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña ®Êt n­íc. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã c¸c quy ®Þnh bæ xung. Sau ®©y lµ néi dung bæ xung 2 §iÒu kho¶n cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 2000 so víi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 1996. - §iÒu 19a LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 quy ®Þnh "Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®­îc phÐp chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­, chia, t¸ch, s¸t nhËp, hîp nhÊt doanh nghiÖp. ChÝnh phñ quy ®Þnh ®iÒu kiÖn, thñ tôc chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­, chia t¸ch s¸t nhËp, hîp nhÊt doanh nghiÖp". Theo §iÒu kho¶n bæ xung nµy, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®­îc phÐp chuyÓn ®æi c¸c h×nh thøc ®Çu t­, chia t¸ch, s¸t nhËp, hîp nhÊt doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, thÝch øng víi t×nh h×nh ®Çu t­ trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. Nh­ vËy, khi c¸c doanh nghiÖp ®­îc quyÒn chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­ chia t¸ch, s¸t nhËp sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng thÝch øng ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh tÝch cùc. §iÒu 21a LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam quy ®Þnh: 1. Trong tr­êng hîp do thay ®æi quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam lµm thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, th× doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh tiÕp tôc ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i ®· ®­îc quy ®Þnh trong GiÊy phÐp ®Çu t­ vµ luËt nµy hoÆc ®­îc Nhµ n­íc gi¶i quyÕt tháa ®¸ng theo c¸c biÖn ph¸p sau ®©y: a. Thay ®æi môc tiªu ho¹t ®éng cña dù ¸n b. MiÔn, gi¶m thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt c. ThiÖt h¹i cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®­îc trõ khÊu hao vµo thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp. d. §­îc xem xÐt båi th­êng tháa ®¸ng trong mét sè tr­êng hîp cÇn thiÕt. 2. C¸c quy ®Þnh míi ­u ®·i h¬n ®­îc ban hµnh sau khi ®­îc cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ sÏ ®­îc ¸p dông cho doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh". Khi ®Êt n­íc ®ang chuyÓn m×nh ®Ó b­íc vµo thÕ kû 21 vÊn ®Ò thay ®æi ph¸p luËt lµ tÊt yÕu ®Ó kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. VÊn ®Ò thay ®æi ph¸p luËt vÒ kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi riªng lµ mét vÊn ®Ò kh¸ tÕ nhÞ. Cã tr­êng hîp thay ®æi ph¸p luËt cã lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­, nh­ng còng cã tr­êng hîp g©y thiÖt h¹i cho hä. ChÝnh v× vËy Nhµ n­íc ®· cã quy ®Þnh t¹i ®iÒu 21a LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 2000 ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng bÞ thiÖt h¹i trong tr­êng hîp cã sù thay ®æi ph¸p luËt. Trong nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn cña ViÖt Nam nh÷ng biÕn ®éng thay ®æi lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. V× vËy ®¶m b¶o lîi Ých vµ quyÒn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ chÝnh lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó t¹o lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña ViÖt Nam. §iÒu luËt nµy ®· ra ®êi hÕt søc kÞp thêi, ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn sù hÊp dÉn thu hót vèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam nhiÒu h¬n. 2. C¸c quy ®Þnh söa ®æi LuËt ®Çu t­ 1996. §Ó ®Çu t­ ra n­íc ngoµi c¸c nhµ ®Çu t­ hÕt søc quan t©m ®Õn m«i tr­êng ph¸p lý cña n­íc së t¹i, bëi vËy LuËt ®Çu t­ ph¶i cã ®­îc sù hÊp dÉn ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ yªn t©m khi ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n. ChÝnh v× vËy LuËt ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 ®· ®­a nh÷ng söa ®æi ®Ó hÊp dÉn h¬n ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ khi ®Êt n­íc ®ang b­íc vµo thÕ kû 21, thÕ kû cña xu thÕ toµn cÇu ho¸. 2.1- Nh÷ng quy ®Þnh chung: C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam trong c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n Nhµ n­íc ViÖt Nam khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc vµ ®Þa bµn sau: Kho¶n 2 ®iÒu 3 ®­îc söa ®æi nh­ sau: §Þa bµn: a. §Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi khã kh¨n b. §Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n. 2.2- H×nh thøc ®Çu t­: C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau trong vÊn ®Ò nµy cã c¸c söa ®æi nh­ sau: §iÒu 14 kho¶n 1 ®­îc söa ®æi víi néi dung: "Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt söa ®æi bæ xung ®iÒu lÖ doanh nghiÖp do héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt ®Þnh theo nguyªn t¾c nhÊt trÝ gi÷a c¸c thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ cã mÆt t¹i cuéc häp. C¸c bªn liªn doanh cã thÓ tháa thuËn trong ®iÒu lÖ doanh nghiÖp c¸c vÊn ®Ò kh¸c cÇn ®­îc quyÕt ®Þnh theo nguyªn t¾c nhÊt trÝ. 2.3- BiÖn ph¸p ®¶m b¶o ®Çu t­: Nhµ n­íc céng hßa XHCN ViÖt Nam b¶o ®¶m ®èi xö c«ng b»ng vµ tháa ®¸ng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. §iÒu 21 ®· ®­îc söa ®æi nh­ sau: "Trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, vèn vµ tµi s¶n hîp ph¸p kh¸c cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng bÞ tr­ng dông hoÆc tÞch thu b»ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng bÞ quèc h÷u hãa. Nhµ n­íc céng hßa XHCN ViÖt Nam b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, b¶o ®¶m lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ t¹i ViÖt Nam". 2.4- QuyÒn vµ nghÜa vô cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c nhµ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi ViÖt Nam. §iÒu 33 ®­îc söa ®æi nh­ sau: "Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®­îc mua ngo¹i tÖ t¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó ®¸p øng cho c¸c giao dÞch v·ng lai vµ c¸c giao dÞch ®­îc phÐp kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi. ChÝnh phñ ViÖt Nam b¶o ®¶m c©n ®èi ngo¹i tÖ cho nh÷ng dù ¸n ®Æc biÖt quan träng ®Çu t­ theo ch­¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ trong tõng thêi kú. ChÝnh phñ ViÖt Nam b¶o ®¶m hç trî c©n ®èi ngo¹i tÖ cho c¸c dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng vµ mét sè dù ¸n quan träng kh¸c". - §iÒu 34 ®­îc söa ®æi nh­ sau: C¸c bªn trong doanh nghiÖp liªn doanh cã quyÒn chuyÓn nh­îng gi¸ trÞ phÇn vèn cña m×nh trong doanh nghiÖp liªn doanh, nh­ng ph¶i ­u tiªn chuyÓn nh­îng cho c¸c bªn trong doanh nghiÖp liªn doanh. Trong tr­êng hîp chuyÓn nh­îng cho doanh nghiÖp ngoµi liªn doanh th× ®iÒu kiÖn chuyÓn nh­îng kh«ng ®­îc thuËn lîi h¬n so víi ®iÒu kiÖn ®· ®Æt ra cho c¸c bªn trong doanh nghiÖp liªn doanh. ViÖc chuyÓn nh­îng vèn ph¶i ®­îc c¸c bªn trong doanh nghiÖp liªn doanh tháa thuËn. Nh÷ng quy ®Þnh nµy còng ®­îc ¸p dông ®èi víi viÖc chuyÓn nh­îng vµ nghÜa vô c¸c bªn trong hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã quyÒn chuyÓn nh­îng vèn cña m×nh. Trong tr­êng hîp chuyÓn nh­îng vèn cã ph¸t sinh lîi nhuËn th× bªn chuyÓn nh­îng nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp víi thuÕ suÊt lµ 25%.". - §iÒu 35 ®­îc söa ®æi nh­ sau: "... Trong tr­êng hîp ®Æc biÖt, ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam chÊp thuËn, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp më tµi kho¶n ë n­íc ngoµi". - §iÒu 40 ®­îc söa ®æi nh­ sau: "Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ bªn n­íc ngoµi tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh sau khi quyÕt to¸n thuÕ víi c¬ quan thuÕ mµ bÞ lç th× chuyÓn lç sang n¨m sau, sè lç nµy ®­îc trõ vµo thu nhËp chÞu thuÕ. Thêi gian ®­îc chuyÓn lç kh«ng qu¸ 5 n¨m". - §iÒu 41 ®­îc söa ®æi nh­ sau: "Sau khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh kh¸c, viÖc trÝch thu nhËp cßn l¹i ®Ó lËp c¸c quü dù phßng, quü phóc lîi, quü më réng s¶n xuÊt vµ c¸c quü kh¸c do doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh". - §iÒu 43 ®­îc söa ®æi nh­ sau: "Khi chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i nép mét kho¶n thuÕ lµ 3%, 5%, 7% sè lîi nhuËn chuyÓn ra n­íc ngoµi, tuú thuéc vµo møc vèn gãp cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo vèn ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hoÆc vèn thùc hiÖn hîp ®ång hîp tac kinh doanh. - §iÒu 44 ®­îc söa ®æi nh­ sau: "Ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi ®Çu t­ vÒ n­íc theo quy ®Þnh cña luËt nµy ®­îc gi¶m 20% thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp so víi c¸c dù ¸n cïng lo¹i, trõ tr­êng hîp ¸p dông møc thuÕ xuÊt, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ 10%, ®­îc ¸p dông møc thuÕ xuÊt, thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi lµ 3% sè lîi nhuËn chuyÓn ra n­íc ngoµi". - §iÒu 46 ®­îc söa ®æi nh­ sau: 1. Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, bªn n­íc ngoµi tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh sö dông mÆt ®Êt mÆt n­íc, mÆt n­íc biÓn ph¶i tr¶ tiÒn thuª, trong tr­êng hîp khai th¸c tµi nguyªn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ChÝnh phñ quy ®Þnh viÖc miÔn hoÆc gi¶m tiÒn thuª ®Êt, mÆt n­íc, mÆt biÓn ®èi víi c¸c dù ¸n x©y dùng - kinh doanh - chuyÓn giao, x©y dùng - chuyÓn giao - kinh doanh, x©y dùng - chuyÓn giao, dù ¸n ®Çu t­ vµo ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi khã kh¨n vµ ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n. 2. Trong tr­êng hîp bªn ViÖt Nam gãp vèn b»ng gi¸ trÞ sö dông ®Êt th× bªn ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng vµ hoµn thµnh c¸c thñ tôc ®Ó ®­îc quyÒn sö dông ®Êt. Trong tr­êng hîp Nhµ n­íc ViÖt Nam cho thuª ®Êt th× UBND tØnh, Thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng n¬i cã dù ¸n ®Çu t­ tæ chøc thùc hiÖn viÖc ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng, hoµn thµnh c¸c thñ tôc cho thuª ®Êt. 3. Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc thÕ chÊp tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt vµ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó b¶o ®¶m vay vèn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. ChÝnh phñ quy ®Þnh ®iÒu kiÖn vµ thñ tôc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. - §iÒu 47 ®­îc söa ®æi nh­ sau: 1. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng xuÊt khÈu, hµng nhËp khÈu cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®­îc ¸p dông theo luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ nhËp khÈu. 2. Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng nhËp khÈu ®Ó t¹o tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm: a. ThiÕt bÞ, m¸y mãc b. Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng n»m trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ vµ ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn dïng ®Ó ®­a ®ãn c«ng nh©n. c. Linh kiÖn, chi tiÕt, bé phËn rêi, phô tïng g¸ l¾p, khu«n mÉu phô kiÖn ®i kÌm víi thiÕt bÞ m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng quy ®Þnh t¹i ®iÓm b kho¶n nµy. d. Nguyªn liÖu, vËt t­ dïng ®Ó chÕ t¹o thiÕt bÞ m¸y mãc trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ hoÆc ®Ó chÕ t¹o linh kiÖn, chi tiÕt, bé phËn rêi, phô tïng, g¸ l¾p, khu«n mÉu, phô kiÖn ®i kÌm víi thiÕt bÞ, m¸y mãc. ®. VËt t­ x©y dùng trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc. ViÖc miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu quy ®Þnh t¹i kho¶n nµy ®­îc ¸p dông cho c¶ tr­êng hîp më réng quy m« dù ¸n, thay thÕ, ®æi míi c«ng nghÖ. 3. Nguyªn liÖu vËt t­ linh kiÖn nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt cña c¸c dù ¸n thuéc lÜnh vùc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­ hoÆc ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu trong thêi h¹n 5 n¨m, kÓ tõ ngµy b¾t ®Çu s¶n xuÊt. 4. ChÝnh phñ quy ®Þnh viÖc miÔn, gi¶m thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c hµng hãa ®Æc biÖt cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ kh¸c. - §iÒu 52 ®­îc söa ®æi nh­ sau: "Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh chÊm døt ho¹t ®éng trong nh÷ng tr­êng hîp sau: 1. HÕt thêi h¹n ho¹t ®éng ghi trong GiÊy phÐp ®Çu t­ 2. Theo c¸c ®iÒu kiÖn chÊm døt ho¹t ®éng ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång, ®iÒu lÖ doanh nghiÖp hoÆc tháa thuËn cña c¸c bªn. 3. Theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi do vi ph¹m nghiªm träng ph¸p luËt hoÆc quy ®Þnh cña GiÊy phÐp ®Çu t­. 4. Do bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n - §iÒu 53 ®­îc söa ®æi nh­ sau: 1. Khi chÊm døt ho¹t ®éng trong tr­êng hîp quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÓm 1,2 vµ 3 §iÒu 52 cña luËt nµy, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ph¶i tiÕn hµnh thanh lý tµi s¶n doanh nghiÖp, thanh lý hîp ®ång. 2. Trong qu¸ tr×nh thanh lý tµi s¶n doanh nghiÖp, nÕu ph¸t hiÖn doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× viÖc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn theo thñ tôc quy ®Þnh trong ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n doanh nghiÖp. 3. ViÖc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n doanh nghiÖp. 4. Trong tr­êng hîp bªn ViÖt Nam tham gia doanh nghiÖp liªn doanh gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt mµ doanh nghiÖp bÞ gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña quyÒn sö dông ®Êt ®· gãp vèn thuéc tµi s¶n thanh lý cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy quyÒn vµ nghÜa vô cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh nã gióp cho nhµ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i cña ChÝnh phñ ViÖt Nam gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ yªn t©m tin t­ëng vµo chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt ViÖt Nam ®èi víi hä. 2.5- Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi Ngµy nay khi më cöa nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®Çu t­ vµo nhiÒu lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam, do vËy Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cô thÓ, ®Ó ®¶m b¶o ®Çu t­ cã hiÖu qu¶.LÜnh vùc qu¶n lÝ Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­. Nhµ n­íc còng cã nh÷ng söa ®æi ®¸ng kÓ gãp phÇn t¨ng hiÖu qu¶ tÝch cùc, t¸c ®éng tèt cña c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi víi néi dung söa ®æi nh­ sau: §iÒu 55 ®· ®­îc söa ®æi víi quy ®Þnh: ChÝnh phñ thèng nhÊt qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. ChÝnh phñ quy ®Þnh viÖc thÈm ®Þnh, cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­, viÖc ®¨ng ký cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­, c¨n cø vµo quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, lÜnh vùc, tÝnh chÊt, quy m« cña dù ¸n ®Çu t­, quyÕt ®Þnh viÖc ph©n cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ cho UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng, quy ®Þnh viÖc cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt. §iÒu 59 ®­îc söa ®æi lµ: C¸c bªn hoÆc mét trong c¸c bªn hoÆc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi göi cho c¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ hå s¬ xin cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. §iÒu 60 ®­îc söa ®æi lµ: C¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ xem xÐt ®¬n vµ th«ng b¸o quyÕt ®Þnh cho nhµ ®Çu t­ trong thêi h¹n 45 ngµy ®èi víi c¸c dù ¸n thuéc diÖn thÈm ®Þnh cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­, 30 ngµy ®èi víi c¸c dù ¸n thuéc diÖn ®¨ng ký cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ. QuyÕt ®Þnh chÊp thuËn ®­îc th«ng b¸o d­íi h×nh thøc GiÊy phÐp ®Çu t­. GiÊy phÐp ®Çu t­ ®ång thêi lµ GiÊy phÐp chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh". §iÒu 63 ®­îc söa ®æi nh­ sau: Doanh nghiÖp, c¸ nh©n cã thµnh tÝch xuÊt s¾c trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cã ®ãng gãp lín vµo c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc th× ®­îc khen th­ëng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, tæ chøc, c¸ nh©n, c¸n bé c«ng chøc, c¬ quan Nhµ n­íc vi ph¹m c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi th× tuú theo møc ®é vi ph¹m mµ bÞ xö lý theo quy ®Þnhcña ph¸p luËt. §iÒu 64 ®­îc söa ®æi nh­ sau: 1. ViÖc thanh tra ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng, ®óng thÈm quyÒn vµ tu©n thñ quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 2. ViÖc thanh tra tµi chÝnh kh«ng ®­îc qu¸ 1lÇn trong 1 n¨m ®èi víi mét doanh nghiÖp. ViÖc thanh tra bÊt th­êng chØ ®­îc thùc hiÖn khi cã c¨n cø cho r»ng doanh nghiÖp vi ph¹m ph¸p luËt. Khi tiÕn hµnh thanh tra ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña ng­êi cã thÈm quyÒn, khi kÕt thóc thanh tra ph¶i cã biªn b¶n kÕt luËn thanh tra. Tr­ëng ®oµn thanh tra chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ néi dung biªn b¶n vµ kÕt luËn thanh tra. Ng­êi ra quyÕt ®Þnh thanh tra kh«ng ®óng ph¸p luËt hoÆc ng­êi lîi dông viÖc thanh tra ®Ó vô lîi, s¸ch nhiÔu, g©y phiÒn hµ cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th× tuú theo møc ®é vi ph¹m mµ bÞ xö lý kû luËt hoÆc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, nÕu g©y thiÖt h¹i th× ph¶i båi th­êng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 3. Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh tæ chøc, c¸ nh©n ®­îc quyÒn khiÕu n¹i, khëi kiÖn ®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh vµ hµnh vi tr¸i ph¸p luËt g©y khã kh¨n phiÒn hµ cña c¸n bé c«ng chøc, c¬ quan Nhµ n­íc. ViÖc khiÕu n¹i, khëi kiÖn vµ viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt". Nhµ n­íc céng hßa XHCN ViÖt Nam c¨n cø vµo nh÷ng quyÕt ®Þnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 2000, cã thÓ kÝ tháa thuËn víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi hoÆc ®­a ra c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o b¶o l·nh vÒ ®Çu t­. C¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh cña LuËt nµy vµ c¸c quy ®Þnh cã liªn quan cña ph¸p luËt ViÖt Nam. Trong tr­êng hîp ph¸p luËt ViÖt Nam ch­a cã quy ®Þnh, c¸c bªn cã thÓ tháa thuËn trong hîp ®ång, viÖc ¸p dông luËt cña n­íc ngoµi nÕu viÖc ¸p dông luËt cña n­íc ngoµi kh«ng tr¸i víi nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt ViÖt Nam. 3- §¸nh gi¸ chung: HÖ thèng ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tõ lóc ra ®êi cho ®Õn nay ®· gÇn 14 n¨m, víi c¸c quy ®Þnh th«ng tho¸ng, hÊp dÉn vÒ c¬ b¶n phï hîp víi ph¸p luËt vµ th«ng lÖ quèc tÕ, ®¶m b¶o ®­îc chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, b¶o vÖ ®­îc chñ quyÒn vµ lîi Ých cña Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam, phï hîp víi thùc tÕ ®Êt n­íc nªn ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu më réng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam t¹o cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i ®¶m b¶o vèn ®Çu t­ cña hä, ®ång thêi hÊp dÉn hä b»ng viÖc ®­a ra LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 2000 víi c¸c quy ®Þnh míi vµ quy ®Þnh ®­îc söa ®æi phï hîp. Tõ khi LuËt ®Çu t­ n¨m 2000 ®­îc ¸p dông nã cµng chøng tá nh÷ng ­u ®iÓm h¬n h¼n so víi LuËt ®Çu t­ n¨m 1996 luËt ®· ®­îc bæ xung 2 §iÒu vµ söa ®æi 20 §iÒu ®Ó phï hîp víi hoµn c¶nh míi cña ®Êt n­íc khi chóng ta võa tho¸t ra khái cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸. §Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 2000 b­íc ®Çu ®· cã dÊu hiÖu phôc håi vµ t¨ng tr­ëng trë l¹i. Tæng vèn ®¨ng ký, kÓ c¶ cÊp míi vµ bæ xung trong n¨m 2000 ®¹t 2,398 tØ USD, so víi n¨m 1999 t¨ng 9%, trong ®ã: - CÊp míi: trªn ®Þa bµn c¶ n­íc cã 344 dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ víi tæng vèn ®¨ng kÝ ®¹t 1,973 tØ USD so víi n¨m 1999, vèn ®¨ng kÝ cÊp míi t¨ng 26%, sè dù ¸n t¨ng 11%. - T¨ng vèn:Cã 153 dù ¸n ®iÒu chØnh t¨ng vèn, víi tæng vèn ®¨ng ký t¨ng thªm ®¹t 425,6 triÖu USD. So víi n¨m 1999, sè dù ¸n xin t¨ng vèn b»ng 94% vµ sè vèn t¨ng thªm b»ng 68%. Sù phôc håi b­íc ®Çu cña ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam n¨m 2000 lµ mét dÊu hiÖu ®¸ng khÝch lÖ trong bèi c¶nh ®Çu t­ quèc tÕ vµo n­íc ASEAN suy gi¶m vµ trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ. Cã thÓ nãi kÕt qu¶ nµy lµ do t¸c ®éng tÝch cùc cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam sau khi ®· ®­îc söa ®æi vµ bæ xung kÞp thêi trong t×nh h×nh bèi c¶nh quèc tÕ cã nhiÒu thay ®æi, ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. II- N©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu chØnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi - nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m. Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc nhiÒu quèc gia coi lµ chÝnh s¸ch quan träng ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. §èi víi ViÖt Nam ®iÒu ®ã cµng quan träng vµ cÊp thiÕt h¬n khi nguån vèn nµy sÏ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn m¹nh. Nh»m t¹o c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· ®­îc ban hµnh lÇn ®Çu tiªn vµo ngµy 29/12/1987 vµ ®· ®­îc söa ®æi bæ xung nhiÒu lÇn 1990 - 1992 - 1996 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ n¨m 2000. Lµm cho m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ so víi nh÷ng n¨m ®Çu ban hµnh LuËt ®Çu t­. D­íi gãc ®é c¹nh tranh lµnh m¹nh, m«i tr­êng ®Çu t­ ph¶i cã tÝnh hÊp dÉn cao, hoÆc ph¶i cã tÝnh kh¸c biÖt tÝch cùc so víi c¸c n­íc cã ®iÒu kiÖn t­¬ng tù ®Ó thu hót tèt h¬n c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tõ gãc ®é nghiªn cøu ®ã, cÇn ph¶i cã c¸c ph­¬ng ¸n c¶i thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ®Çu t­ trong hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. Trªn thÞ tr­êng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong khu vùc ch©u ¸ hiÖn nay nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh trùc tiÕp chñ yÕu víi ViÖt Nam lµ Trung Quèc vµ c¸c n­íc trong khu vùc ASEAN, do ®ã chóng ta cÇn ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, cÇn ph¶i c¶i thiÖn m«i tr­êng chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr­êng ph¸p lý ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. 1. M«i tr­êng chÝnh trÞ - x· héi vµ kinh tÕ. 1.1- M«i tr­êng chÝnh trÞ - x· héi: Tõ nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vai trß vµ tÇm quan träng cña m«i tr­êng chÝnh trÞ - x· héi trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nãi chung vµ thu hót FDI vµo trong n­íc nãi riªng. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam trong sù nghiÖp ®æi míi, coi ®©y lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. XÐt c¶ vÒ lÞch sö vµ thùc tiÔn l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay cho thÊy: ChÝnh sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh mäi thµnh c«ng trong h¬n 70 qua kh«ng tr¸nh khái cã lóc §¶ng m¾c sai lÇm, khuyÕt ®iÓm, song râ rµng lµ ë ®©u, khi nµo bu«ng láng sù l·nh ®¹o cña §¶ng th× khi ®ã sÏ dÉn ®Õn khã kh¨n thÊt b¹i. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, cÇn t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng lµm tiÒn ®Ò cho viÖc ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, x©y dùng vµ n©ng cao hiÖu lùc cña Nhµ n­íc trªn c¸c lÜnh vùc tõ qu¶n lý kinh tÕ ®Õn qu¶n lý x· héi. Kiªn ®Þnh con ®­êng ®· lùa chän, ViÖt Nam x©y dùng mét x· héi d©n giµu, n­íc m¹nh, c«ng b»ng, v¨n minh ®i lªn CNXH lµ phï hîp víi xu thÕ cña thêi ®¹i, lµ ­íc m¬ ngµn ®êi cña d©n téc. N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n­íc, x©y dùng vµ hoµn thiÖn Nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n míi thùc sù ®­a l¹i æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi, h¹n chÕ ®i ®Õn xãa bá xung ®ét x· héi; gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi, cñng cè quèc phßng vµ b¶o vÖ v÷ng ch¾c chñ quyÒn quèc gia d©n téc. Trong khi t×nh h×nh chÝnh trÞ trong n­íc æn ®Þnh v÷ng ch¾c th× t×nh h×nh x· héi vÉn cßn nhiÒu tiªu cùc vµ yÕu kÐm. HiÖn t¹i vµ t­¬ng lai cÇn quan t©m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng tham nhòng, bu«n lËu vµ c¸c tÖ n¹n x· héi nghiªm träng kh¸c. VÊn ®Ò thiÕu viÖc lµm gay g¾t, ph©n ho¸ giµu nghÌo t¨ng nhanh, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi yÕu kÐm còng ®ang lµ yÕu tè tiÒm Èn cho sù mÊt æn ®Þnh, lµm gi¶m thµnh qu¶ cña sù nghiÖp ®æi míi nÕu kh«ng ®­îc xö lý tèt. Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n lµ: NhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi. CÇn tiÕp tôc thùc hiÖn tèt ph­¬ng thøc mµ §¶ng céng s¶n ®· ®Ò ra ngay tõ §¹i héi VI " C«ng bè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo n­íc ta d­íi nhiÒu h×nh thøc, nhÊt lµ ®èi víi c¸c ngµnh vµ c¬ së ®ßi hái kü thuËt cao, lµm hµng xuÊt khÈu. §i ®«i víi viÖc c«ng bè LuËt ®Çu t­ cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi n­íc ngoµi vµ ViÖt KiÒu vµo n­íc ta ®Ó hîp t¸c kinh doanh". ViÖt Nam mÆc dï "®i sau" trong ho¹t ®éng thu hót FDI, nh­ng hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý cho ho¹t ®éng FDI còng ®ang ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn. Víi viÖc ban hµnh LuËt ®Çu t­ n¨m 1987 vµ ®· qua c¸c lÇn söa ®æi 1990 - 1002 - 1996 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ n¨m 2000 cïng víi h¬n 100 v¨n b¶n d­íi luËt, liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng FDI, t¹i ViÖt Nam th× ®©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Çu tiªn. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ trong khu vùc lu«n thay ®æi, c¸c n­íc trong khu vùc th­êng xuyªn c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý t¨ng tÝnh hÊp dÉn ®Çu t­ th× ViÖt Nam cÇn ph¶i cã ®èi s¸ch hîp lý. §ã lµ: "CÇn m¹nh d¹n h¬n n÷a trong viÖc t¹o m«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam theo xu h­íng t¨ng thªm ­u ®·i vÒ tµi chÝnh cho nhµ ®Çu t­ ®i ®«i víi viÖc kiÓm so¸t chÆt chÏ nh÷ng ®iÒu kiÖn liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng (nh­ yÕu tè x· héi - m«i tr­êng). §Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý ®ßi hái mét mÆt ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng vÒ ph¸p lý cho ho¹t ®éng ®Çu t­ c¶ theo nghÜa lµ ban hµnh quy chÕ míi, c¶ theo nghÜa lµ dì bá nh÷ng quy chÕ kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Gi¶i ph¸p trªn kh«ng chØ ®ßi hái cã sù bæ xung thªm nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ mµ trªn hÕt lµ t¨ng c­êng ph¸p chÕ ®Ó ®¶m b¶o cho ph¸p luËt vËn hµnh cã hiÖu qu¶, võa b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cho nhµ ®Çu t­, võa b¶o vÖ lîi Ých cña Nhµ n­íc vµ ng­êi lao ®éng theo ®óng tinh thÇn mäi ng­êi ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ cam kÕt quèc gia. 1.2- M«i tr­êng kinh tÕ: NÕu nh­ m«i tr­êng chÝnh trÞ - x· héi ngµy cµng hoµn thiÖn ®­îc coi lµ ®iÒu kiÖn cÇn, lµ nh©n tè tiªn quyÕt cho viÖc hÊp dÉn vµ thu hót FDI vµo trong n­íc th× m«i tr­êng kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh doanh thuËn lîi ®­îc coi lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng FDI cã hiÖu qu¶. Ho¹t ®éng FDI cã hiÖu qu¶ sÏ kÝch thÝch viÖc thu hót tiÕp c¸c dù ¸n FDI còng nh­ khëi th«ng dßng ch¶y cña c¸c nguån vèn kh¸c cho qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. §Ó t¹o m«i tr­êng kinh tÕ cÇn ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p nh­- x©y dùng chiÕn l­îc kinh tÕ h­íng ngo¹i ®óng ®¾n; x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ®Ó thu hót FDI, lùa chän ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ x©y dùng ®èi t¸c trong n­íc ®Ó chñ ®éng tiÕp nhËn ®Çu t­ vµ tõng b­íc ®Çu t­ ra bªn ngoµi; sö dông linh ho¹t c¸c c«ng cô ®ßn bÈy kinh tÕ. Trong suèt nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua, ViÖt Nam ®· th­c hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më, ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng réng kh¾p c¶ n­íc vµ v­¬n ra thÞ tr­êng thÕ giíi. §Õn nay ViÖt Nam ®· cã quan hÖ ngo¹i th­¬ng víi h¬n 100 n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi; t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu; thùc hiÖn ®a ph­¬ng hãa, ®a d¹ng hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ tÝch cùc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChiÕn l­îc kinh tÕ "më" kh«ng chØ biÓu hiÖn trong quan hÖ víi bªn ngoµi mµ c¶ trong néi bé nÒn kinh tÕ, khuyÕn khÝch tù do l­u th«ng hµng hãa theo ®óng quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ phï hîp víi sù ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn hÖ thèng thÞ tr­êng ®ång bé. Nh÷ng g× lµm ®­îc trong thêi gian qua cßn xa míi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ßi hái thùc tÕ trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, x©y dùng chiÕn l­îc kinh tÕ më. Trong thêi gian tíi cÇn h­íng tíi nh÷ng vÊn ®Ò sau: Mét lµ: Kiªn tr× theo ®uæi chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp hãa h­íng vÒ xuÊt khÈu, chÊp nhËn c¹nh tranh c¶ trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ; tõng b­íc tham gia ®Çy ®ñ vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ víi nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp. Hai lµ: Thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh hÖ thèng thÞ tr­êng ®ång bé, bao gåm thÞ tr­êng hµng hãa, dÞch vô, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng søc lao ®éng... g¾n thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng quèc tÕ mµ tr­íc hÕt lµ thÞ tr­êng khu vùc ASEAN. Ba lµ: N©ng cao vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ®¶m b¶o æn ®Þnh cho hîp t¸c ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi. Còng nh­ c¸c n­íc ASEAN kh¸c chiÕn l­îc kinh tÕ cÇn ­u tiªn quan hÖ víi c¸c n­íc lín ë khu vùc vµ trªn thÕ giíi, c¸c n­íc vèn lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ trong néi bé ASEAN. Tãm l¹i; §Ó t¹o m«i tr­êng kinh tÕ thuËn lîi cho thu hót FDI ph¶i cã chiÕn l­îc kinh tÕ h­íng ngo¹i ®óng ®¾n, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, tõng b­íc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ kü thuËt, lùa chän ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ t¹o lËp ®èi t¸c trong n­íc phï hîp víi yªu cÇu, ®©y sÏ lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch thu hót FDI vµo trong n­íc. MÆc dï quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam cßn mÊt c©n ®èi lín, xuÊt khÈu hµng ho¸, vèn, dÞch vô... ra n­íc ngoµi cßn thÊp h¬n nhiÒu so víi nhËp khÈu hµng hãa kü thuËt, vèn, dÞch vô c¸c lo¹i vµo trong n­íc; song sÏ lµ khiÕm khuyÕt nÕu kh«ng thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h¹n chÕ sù mÊt c©n ®èi nµy. Thùc tÕ c¸c n­íc ®· cho thÊy mét quèc gia cµng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu lín, ®Çu t­ ra bªn ngoµi lín cµng cã kh¶ n¨ng nhËp khÈu vµ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lín h¬n vµo trong n­íc, t¹o ra kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó tham gia vµo hîp t¸c khu vùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. Muèn vËy cÇn ph¶i nhanh chãng x¸c lËp, hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng, më réng quan hÖ víi c¸c n­íc lín trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc nh­ mét ®éng lùc néi t¹i cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i. 2- M«i tr­êng ph¸p lý: HÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®Çu t­ ®· vµ ®ang h×nh thµnh, nh­ng ®iÒu khã kh¨n nhÊt lµ kho¶ng c¸ch kh¸ lín gi÷a ph¸p luËt vµ thùc thi ph¸p luËt. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc ban hµnh th¸ng 12/1987 ®· ®­îc söa ®æi vµ bæ xung vµo c¸c n¨m 1990 - 1992 - 1996 vµ n¨m 2000. Cïng víi nã lµ hµng tr¨m v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn h­íng dÉn, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nµy ®i ®óng môc tiªu ®Þnh h­íng cña ChÝnh phñ ViÖt Nam. Nh×n chung vÒ ­u ®iÓm cña hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam kÓ c¶ v¨n b¶n ph¸p luËt cao nhÊt (HiÕn ph¸p) ®Òu cã nh÷ng §iÒu kho¶n ®¶m b¶o kh«ng quèc h÷u hãa tÞch thu, xung c«ng quü... nh»m b¶o ®¶m quyÒn lîi hîp ph¸p cña nhµ ®Çu t­. MÆt kh¸c nh÷ng quy ®Þnh nµy còng nh»m tõng b­íc b¶o ®¶m sù c«ng b»ng gi÷a khu vùc t­ nh©n vµ khu vùc Nhµ n­íc. Tuy nhiªn c¸c quy ®Þnh ph¸p lý nµy ®­îc thÓ hiÖn ë qu¸ nhiÒu v¨n b¶n vµ bÞ thay ®æi kh¸ nhanh chãng g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc t×m hiÓu chÝnh s¸ch ®Ó ®i tíi ®Çu t­ cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Cã nh÷ng v¨n b¶n, nh÷ng §iÒu kho¶n m©u thuÉn víi nhau, cã nh÷ng quy ®Þnh mµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cho r»ng kh«ng phï hîp nh­ tr­êng hîp nép thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi bÞ chÞu 2 lÇn thuÕ (khi nép thuÕ lîi nhuËn vµ khi nép thuÕ lîi nhuËn chuyÓn ra n­íc ngoµi). Sù yÕu kÐm cña hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam kh«ng chØ ë chç thiÕu luËt mµ chñ yÕu lµ ë chç cã kho¶ng c¸ch kh¸ lín gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt víi viÖc thùc thi ph¸p luËt nguyªn nh©n c¬ b¶n nhÊt lµ do tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt cña chóng ta cßn h¹n chÕ, thËm chÝ ngay c¶ nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc vÒ ph¸p lý cã khi còng ch­a am hiÓu kÜ l­ìng. ChÝnh sù kh«ng râ rµng trong mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt vµ sù yÕu kÐm cña c¸n bé võa lµm chËm trÔ c«ng viÖc, võa lµm m¶nh ®Êt tèt cho c¸c tÖ n¹n tiªu cùc ph¸t triÓn, lµm gi¶m lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­, ®ång thêi kh«ng cã c¬ chÕ kiÓm so¸t h÷u hiÖu ®Ó b¶o vÖ lîi Ých c¸c bªn khi cã sù vi ph¹m hîp ®ång x¶y ra. VÒ h×nh thøc ®Çu t­ vµ ®èi t¸c ®Çu t­: NhiÒu ng­êi n­íc ngoµi cho biÕt ViÖt Nam cã nhiÒu tiÕn bé h¬n c¸c n­íc trong khu vùc (khi so s¸nh víi MIANMAR, Lµo, C¨mPuchia) v× cã nhiÒu h×nh thøc ®Çu t­, song nÕu lùa chän h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi th× c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi Ýt ®­îc ­u ®·i vÒ ®Êt ®ai cô thÓ lµ gi¸ ®Êt cho thuª ë trong c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp kh¸ cao (ch­a nãi ®Õn chÊt l­îng kÕt cÊu h¹ tÇng phô trî cho x©y dùng vµ ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp ë ®ã ch­a ®¶m b¶o). C¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ë c¸c n­íc ASEAN thêi gian qua ®Òu chØ râ: ViÖc lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ kh«ng thÓ xuÊt ph¸t tõ ý muèn chñ quan, theo ®ã vÊn ®Ò ®Æt ra kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc mµ lµ môc tiªu cô thÓ ph¶i ®¹t ®­îc. Trong sè ®èi t¸c trong n­íc tham gia liªn doanh, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã lîi thÕ h¬n h¼n do ®­îc dïng ®Êt ®Ó gãp vèn nªn trë thµnh nh÷ng ®èi t¸c chñ yÕu (trong khi cã rÊt Ýt doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trë thµnh ®èi t¸c trong c¸c dù ¸n liªn doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi). MÆt kh¸c, do yÕu kÐm chñ quan khiÕn ®èi t¸c ViÖt Nam kh«ng lµm trßn nhiÖm vô trë thµnh ®èi t¸c b×nh ®¼ng víi n­íc ngoµi dÉn ®Õn nhiÒu thua thiÖt cho phÝa ViÖt Nam vµ theo ®ã lµm xÊu ®i m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt Nam nÕu kh«ng cã sù chÊn chØnh kÞp thêi. M«i tr­êng kinh doanh kh«ng hoµn thiÖn: ThÓ hiÖn ë sù vËn hµnh trong chÝnh s¸ch h­íng ngo¹i ch­a nhÊt qu¸n ®i liÒn víi chÝnh s¸ch b¶o hé hµng néi ®Þa ch­a hiÖu qu¶, dÉn ®Õn võa kh«ng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong n­íc, võa kh«ng n©ng cao tØ lÖ néi ®Þa hãa s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp liªn doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖc x©y dùng mét thÞ tr­êng ®ång bé bao gåm thÞ tr­êng hµng hãa, dÞch vô, thÞ tr­êng tµi chÝnh- tiÒn tÖ, thÞ tr­êng søc lao ®éng, thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ cßn chËm. Sù ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña thÞ tr­êng còng lµ yÕu tè ng¨n c¶n qu¸ tr×nh thu hót FDI. MÆt kh¸c hÖ thèng ®ßn bÈy kinh tÕ ch­a nhanh nh¹y, võa Ýt cã t¸c ®éng thu hót FDI, võa khã ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ c¬ cÊu ®Çu t­ thÝch hîp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ; ch¼ng h¹n nh­ chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ miÔn gi¶m thuÕ vµ tiÒn thuª ®Êt ch­a ®ñ m¹nh ®Ó thu hót ®Çu t­ vµo miÒn nói, vµo vïng n«ng th«n, khiÕn c¸c dù ¸n cßn tËp trung chñ yÕu vµo c¸c ®« thÞ lín. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Khi b­íc vµo thÕ kû 21, c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng nhËn thøc ®­îc ý nghÜa sèng cßn cña viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. HÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu coi thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét quèc s¸ch trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n­íc m×nh. §øng tr­íc bèi c¶nh ®ã ®Ó thu hót ®­îc ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®¶m b¶o lîi Ých quèc gia m×nh ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi vµ hÊp dÉn ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tõ lóc ra ®êi cho ®Õn nay ®· h¬n m­êi n¨m, víi c¸c quy ®Þnh th«ng tho¸ng hÊp dÉn, vÒ c¬ b¶n phï hîp víi ph¸p luËt vµ th«ng lÖ quèc tÕ, l¹i ®¶m b¶o ®­îc chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, b¶o vÖ ®­îc chñ quyÒn vµ lîi Ých cña Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam phï hîp víi thùc tÕ ®Êt n­íc nªn ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu më réng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam t¹o cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i ®¶m b¶o vèn ®Çu t­ cña hä ®ång thêi hÊp dÉn hä b»ng viÖc ®­a ra c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i n­íc ta. Trong suèt nh÷ng n¨m tõ khi ban hµnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1987 cho ®Õn 1996, dßng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®Òu t¨ng nhanh ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Tõ nh÷ng n¨m 1997 - 1999, dßng vèn FDI bÞ ch÷ng l¹i do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸; ®Õn nay cã xu h­íng t¨ng trë l¹i, ®ã lµ tÝn hiÖu ®¸ng mõng v× chóng ta ®· cã mét m«i tr­êng ph¸p lý hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. Tuy vËy viÖc t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý ®Ó hÊp dÉn ®Çu t­ ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh tõ kÐm hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn, tõ hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn h¬n. ViÖc bæ xung hoµn thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ph¸p lý ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÇn ph¶i thùc hiÖn ngay. ChÝnh v× vËy trong cuéc häp Quèc héi khãa X kú häp thø 7 ngµy 9/6/2000 c¸c ®¹i biÓu Quèc héi ®· biÓu quyÕt th«ng qua LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi söa ®æi bæ xung víi nh÷ng néi dung rÊt quan träng nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ vµ hoµn thiÖn h¬n LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Tõ thùc tÕ thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, qua nghiªn cøu LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000, em thÊy cÇn ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ sau: Thø nhÊt: §Ó t¨ng thªm kh¶ n¨ng huy ®éng vèn trong n­íc, n­íc ngoµi cho khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi mua b¸n cæ phiÕu nh­ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc hiÖn nay khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn. Thø hai: Mét trong nh÷ng môc ®Ých chÝnh cña viÖc më cöa nÒn kinh tÕ, khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ thu hót c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tõ c¸c n­íc tiªn tiÕn ®Ó n©ng cÊp vµ ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. Do vËy, chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ trùc tiÕp d­íi c¸c h×nh thøc liªn doanh hoÆc thµnh lËp doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. §Ó thóc ®Èy viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, lµm cho ho¹t ®éng nµy gãp phÇn xøng ®¸ng vµo qu¸ tr×nh ®æi míi, hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ, ®Èy m¹nh ¸p dông khoa häc - kü thuËt vµo s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng øng dông c«ng nghÖ cao - mét ®Þnh h­íng chiÕn l­îc trong ph¸t triÓn chiÕn l­îc kinh tÕ - th× theo em tr­íc m¾t ph¶i gi¶i quyÕt mét sè v­íng m¾c sau: - Nhanh chãng söa ®æi, bæ xung nh÷ng quy ®Þnh cßn ch­a hîp lý trong hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ. - Hoµn thiÖn quy ®Þnh vÒ thanh tra, kiÓm tra trong lÜnh vùc chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ thùc hiÖn nghiªm tóc viÖc ph¸t hiÖn vµ xö lý vi ph¹m vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ. - §Èy nhanh, rót ng¾n thêi gian thÈm ®Þnh ®èi víi c¸c hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ. ThÈm ®Þnh viªn vµ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn trong viÖc ®¨ng ký, phª duyÖt ph¶i ®Æt niÒm tin vµo doanh nghiÖp th¸o gì mäi rµo c¶n ®Ó doanh nghiÖp kh«ng e ng¹i viÖc ®Çu t­. - CÇn cã nh÷ng quy ®Þnh ­u ®·i h¬n n÷a vÒ thuÕ ®èi víi c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ thuéc tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thÕ giíi. Gi¶i quyÕt tèt h¬n mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ víi nh÷ng nhµ t­ vÊn, gióp hä ph¸t huy ®­îc vai trß tÝch cùc cña m×nh trong viÖc x©y dùng vµ thùc thi ph¸p luËt vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Phô lôc 2 ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam (Tõ 02/01/2000 ®Õn 20/12/2000) --------- + Vèn tÝnh t¹i thêi ®iÓm cÊp GiÊy phÐp ban ®Çu + Kh«ng tÝnh ®Õn c¸c dù ¸n ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. + C¸c tØnh vµ KCN lÊy theo sè liÖu ®· nhËn ®­îc + §¬n vÞ tÝnh: 1000 USD I- Theo n­íc vµ vïng l·nh thæ: STT Tªn n­íc vµ vïng l·nh thæ Sè dù ¸n Tæng vèn §T Vèn P§ ViÖt Nam gãp N­íc ngoµi gãp 1 Anh 5 586 660 583225 0 225 2 Ên ®é 1 507 000 507000 0 0 3 §µi Loan 116 244 259 108989 990 97099 4 British VirginIslands 19 111 949 45637 500 43137 5 NhËt b¶n 24 77 894 37458 6265 29943 6 Hµn Quèc 30 61 463 42396 1076 13277 7 óc 5 54 900 29740 0 29740 8 Liªn Bang Nga 3 53 509 4500 429 4580 9 Ph¸p 8 38 260 8444 115 2828 10 Mü 12 26 446 17095 638 16008 11 Canyma islands 2 18 100 18000 0 0 12 Singapoe 12 16 805 10313 828 8485 13 Trung Quèc 13 15 376 12034 1582 10432 14 Th¸i Lan 7 15 340 8914 2874 5616 15 Hång K«ng 10 14 524 4974 119 4705 16 Hµ Lan 3 10 550 3195 0 3195 17 Bermuda 1 10 000 5000 0 5000 18 CH Mauritius 1 9 000 5100 0 5100 19 ¸o 1 8 000 8000 0 8000 20 Malaixia 10 5 369 2910 179 2732 21 BØ 2 5 295 2620 51 2569 22 Canada 4 3 562 1824 648 1176 23 §øc 3 2 997 2259 1340 919 24 Israel 1 2 200 2200 0 2200 25 Bahamas 1 1 000 500 150 350 26 Italia 2 771 603 173 430 27 CH sÐc 1 400 180 54 126 28 §an M¹ch 2 400 250 95 155 29 Thôy SÜ 2 350 150 0 150 30 Hungari 1 200 200 100 100 31 Thôy §iÓn 1 147 147 0 147 Tæng sè 303 1 902 726 1473854 18203 298442 II- Theo ®Þa ph­¬ng STT ®Þa ph­¬ng Sè dù ¸n Tæng vèn §T Vèn P§ ViÖt Nam gãp N­íc ngoµi gãp 1 B×nh D­¬ng 88 291672 114851 2297 110954 2 TP Hå ChÝ Minh 101 180125 80241 2256 63791 3 §ång Nai 25 95710 41883 1645 27313 4 Bµ RÞa Vòng Tµu 3 31545 20545 450 20095 5 Hµ Néi 34 30576 14269 1504 12765 6 Kh¸nh Hßa 4 24550 13632 4081 9551 7 Qu¶ng Nam 3 10016 7056 0 7056 8 Thanh Hãa 3 6860 3750 1378 2372 9 T©y Ninh 3 6325 5418 1500 3918 10 VÜnh Phóc 4 5150 3056 0 3056 11 B×nh Ph­íc 1 5000 3300 0 3300 12 H­ng yªn 1 5000 1600 0 1600 13 NghÖ An 1 4512 3962 1387 2575 14 Lµo Cai 3 3300 2300 0 2300 15 CÇn Th¬ 1 2700 1120 0 1120 16 H¶i Phßng 2 2500 2200 480 720 17 Th¸i B×nh 2 2400 1200 336 864 18 L©m §ång 3 1603 1503 233 1270 19 Qu¶ng Ninh 3 1509 800 429 880 20 Long An 1 1500 1000 0 1000 21 §µ N½ng 2 1500 765 0 765 22 Yªn B¸i 1 1211 848 0 848 23 Kiªn Giang 1 1068 1068 0 4068 24 B×nh ThuËn 1 714 357 179 179 25 L¹ng S¬n 1 650 650 0 650 26 Hßa B×nh 1 500 150 0 150 27 Th¸i Nguyªn 1 200 100 50 50 28 Nam §Þnh 1 32 32 0 32 Tæng céng 295 718426 327654 18203 280242 Lêi c¶m ¬n ! Em ®· hoµn thµnh khãa luËn nµy víi sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy c« gi¸o trong ngµnh, bè mÑ vµ b¹n bÌ. §Æc biÖt em nhËn ®­îc sù chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o §ç M¹nh Hång - gi¸o viªn h­íng dÉn em thùc hiÖn khãa luËn nµy. Em xin göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c ®Õn thÇy §ç M¹nh Hång vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong ngµnh ! Môc lôc *** Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I: LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn 3 I- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 4 1. §Çu t­ n­íc ngoµi - vai trß cña ®Çu t­ n­íc ngoµi trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam 5 1.1. Kh¸i niÖm ®Çu t­ n­íc ngoµi 5 1.2. Vai trß ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam 7 2. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam - c¸c v¨n b¶n ph¸p lý trong tiÕn tr×nh thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 11 3. KÕt luËn 14 II- LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 2000 - b­íc tiÕn míi trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 15 1. Néi dung kh¸i qu¸t 15 2. C¸c gi¶i ph¸p trong t­¬ng lai nh»m hiÖn thùc ho¸ søc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 2000 16 Ch­¬ng II: LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 - nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý c¬ b¶n 20 I- Ph¹m vi ®èi t­îng ®iÒu chØnh vµ c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o ®Çu t­ 22 1. Ph¹m vi vµ ®èi t­îng ®iÒu chØnh 22 2. C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o ®Çu t­ 23 2.1. §¶m b¶o ®èi xö c«ng b»ng víi mäi nhµ ®Çu t­ 24 2.2. C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi 27 2.3. BiÖn ph¸p b¶o ®¶m trong tr­êng hîp thay ®æi ph¸p luËt g©y thiÖt h¹i cho ®Çu t­ n­íc ngoµi 30 2.4.BiÖn ph¸p b¶o ®¶m liªn quan tíi chuyÓn vèn, lîi nhuËn vµ c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c ra n­íc ngoµi 32 II- C¸c h×nh thøc ®Çu t­ theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 33 1. Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 34 2. Doanh nghiÖp liªn doanh 35 3. Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi 37 4. Hîp ®ång BOT, hîp ®ång BTO vµ hîp ®ång BT 38 III- QuyÒn vµ nghÜa vô cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 39 1. Bªn n­íc ngoµi trong hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 40 2. Doanh nghiÖp liªn doanh 41 3. Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi 42 IV- Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi 43 1. Néi dung qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi 43 2. C¸c cÊp qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi 45 V- Gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 48 1. Ph¹m vi c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong ®Çu t­ n­íc ngoµi 48 2. ThÈm quyÒn gi¶i quyÕt vµ luËt ®­îc ¸p dông 49 Ch­¬ng III: LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000-nh÷ng quy ®Þnh bæ xung vµ söa ®æi 52 I- LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 víi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996 52 1. Néi dung quy ®Þnh bæ xung 53 2. C¸c quy ®Þnh söa ®æi LuËt ®Çu t­ n¨m 1996 54 2.1. Nh÷ng quy ®Þnh chung 55 2.2. H×nh thøc ®Çu t­ 55 2.3. BiÖn ph¸p ®¶m b¶o ®Çu t­ 55 2.4. QuyÒn vµ nghÜa vô cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 56 2.5. Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi 60 3. §¸nh gi¸ chung 62 II- N©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu chØnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi - nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m 64 1. M«i tr­êng chÝnh trÞ, x· héi vµ kinh tÕ 64 1.1. M«i tr­êng chÝnh trÞ x· héi 64 1.2. M«i tr­êng kinh tÕ 66 2. M«i tr­êng ph¸p lý 68 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 71 Tµi liÖu tham kh¶o *** 1. HiÕn ph¸p n­íc Céng hßa XHCN ViÖt Nam 2. Gi¸o tr×nh luËt kinh tÕ - Tr­êng §¹i häc LuËt 1998 3. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1987 4. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1990 5. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1992 6. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996 7. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 8. NghÞ ®Þnh 24/2000 N§-CP 9. C¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc - NXB chÝnh trÞ Quèc gia - 2000 10. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi ë ViÖt Nam - NXB chÝnh trÞ Quèc gia - 2000 11. C«ng b¸o 2000 - 2001 12. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 2000 - 2001 13. T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o. Sè 8 - 9 - 10/2000 14. Th«ng tin c©u l¹c bé doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi. Sè 16 th¸ng 12/2000. 15. LuËn ¸n: Kinh nghiÖm thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë c¸c n­íc aSEAN vµ vËn dông vµo ViÖt Nam - NguyÔn Huy Th¸m - 1999.