Khóa luận Một số giải pháp phát triển thương mại điện tử cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam

ệp đi trước để có thể hoàn thiện hơn nữa việc thực hiện thương mại điện tử ở doanh nghiệp của mình. Một vấn đề nữa đặt ra cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ là họ thiếu những nhân lực có thể sử dụng và quản lý các phương tiện kỹ thuật của thương mại điện tử Đa số các nhân viên trong các doanh nghiệp chủ yếu chỉ biết về Word, Excel còn những kỹ năng làm việc với Web thì hầu như không có. Ngay cả các doanh nghiệp có đội ngũ cán bộ, nhân viên có kiến thức và hiểu rõ về các ứng dụng của tin học trong kinh doanh nhưng không ít các doanh nghiệp vẫn còn lúng túng khi triển khai. Để giải quyết vấn đề trên doanh nghiệp nên có chính sách khuyến khích các nhân viên đi học các khoá học về sử dụng Internet, học các lớp về kỹ năng làm việc với Web. Mời chuyên gia hoặc trung tâm đào tạo có uy tín tổ chức đào tạo kỹ năng cho các cán bộ trong công ty về các vấn đề như: yêu cầu về thiết bị công nghệ, kỹ năng sử dụng... Yếu tố quan trọng hàng đầu thúc đẩy nhanh tốc độ nghiên cứu ứng dụng thương mại điện tử ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam là yếu tố con người. Con người trong lĩnh vực thương mại điện tử không chỉ là các nhà kinh doanh giỏi mà còn là những người am hiểu sâu sắc về công nghệ thông tin bởi thương mại điện tử là hoạt động trí tuệ sử dụng công nghệ thông tin để tiến hành kinh doanh. Vì vậy đầu tư vào con người là đầu tư khôn ngoan và chắc chắn nhất để đảm bảo sự thành công của thương mại điện tử trong tương lai của các doanh nghiệp. 2.1.2 Tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng cơ sở công nghệ thông tin. Để ứng dụng thương mại điện tử đòi hỏi phải có một cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin vững chắc. Các đòi hỏi về kỹ thuật của thương mại điện tử gồm có: điện thoại, máy fax, mạng nội bộ, mạng liên bộ, Internet và Web. Trong khi đó theo thống kê của Bộ thương mại thì chỉ có 2/3 số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ có 3 đến 9 máy tính, 60% doanh nghiệp vừa và nhỏ không có máy fax8 Báo “Kinh tế điện tử”- Báo tin học và đời sống số 4/2002 . Như vậy vấn đề đặt ra cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ là cần phải có chiến lược đầu tư vào cơ sở hạ tầng đầy đủ để có thể triển khai thương mại điện tử . Trước hết, các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần sử dụng và khai thác triệt để các máy tính hiện có tránh để tình trạng như mọt vài doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ dùng máy tính để “trang điểm” cho các phòng ban. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có máy tính hoặc máy fax thì cần phải mua hệ thống máy tính, máy chủ, fax để hình thành cơ sở vật chất ban đầu cho thương mại điện tử. Ngoài ra, doanh nghiệp nên xây dựng mạng nội bộ Intranet. Đấy chính là mô hình mạng máy tính kiểu Internet thu nhỏ vào một cơ quan, có nhiều mạng nhỏ nằm ở các vị trí khác nhau. Thay vì cung cấp thông tin cho tất cả mọi người, Intranet chỉ cung cấp thông tin cho mọi người trong doanh nghiệp. Mạng này có chi phí không cao và giúp cho doanh nghiệp làm quen với cách thức điều hành kinh doanh trên mạng, giúp nhân viên của doanh nghiệp làm quen với ứng dụng cơ bản của Web và e-mail, tiết kiệm được chi phí. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng nên kết hợp chặt chẽ với các công ty phần mềm trong nước để vừa có được những sản phẩm phần mềm mới hữu ích trong quá trình kinh doanh thương mại điện tử. Hiện công ty IBM của Việt Nam đã đưa ra một loạt các sản phẩm phần mềm Lotus hỗ trợ phương thức làm việc mới với độ tin cậy và tính bảo mật cao. Sản phẩm mà IBM đưa ra đợt này là để dùng trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoàn toàn có thể sử dụng phần mềm này vì so với các phần mềm của nước ngoài thì giá của các phần mềm này rẻ hơn nhiều, phù hợp với khả năng thanh toán của các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam. Nói tóm lại, việc đầu tư cho phát triển cơ sở vật chất cho thương mại điện tử của các doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện nay là rất khó khăn vì đòi hỏi một số vốn tương đối lớn. Vì vậy một mặt các doanh nghiệp phải tối đa nội lực của doanh nghiệp các nguồn vốn có thể như: vốn tự có của chủ sở hữu, vốn của các cổ đông và từ các nguồn vốn tín dụng như vay dài hạn, vốn viện trợ hoàn lại hoặc không hoàn lại của nước ngoài, vốn hỗ trợ lãi suất của chính phủ... để có được một cơ sở hạ tầng tương đối hoàn chỉnh cho việc ứng dụng thương mại điện tử. 2.1.3 Lựa chọn một mô hình kinh doanh thương mại điện tử phù hợp. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam đã phần nào nhận thức được tầm qua trọng của thương mại điện tử nhưng họ vẫn băn khoăn chưa tham gia vì họ không biết phải tham gia như thế nào, phải bắt đầu từ đâu, và thời điểm nào là thích hợp. Để có thể áp dụng thương mại điện tử một cách chủ động, có hiệu quả thì việc làm đầu tiên của doanh nghiệp là phải xem xét hướng đi cho doanh nghiệp mình, xác định được mô hình mà mình sẽ kinh doanh, có như thế mới tiến hành thương mại điện tử được. Dưới đây là một số mẫu ứng dụng thương mại điện tử mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam có thể tham khảo. a. ứng dụng thương mại điện tử theo từng giai đoạn. Giới thiệu chung Mô hình ứng dụng thương mại điện tử theo từng giai đoạn do tập đoàn Yankee (của Mỹ) đưa ra và đã được các doanh nghiệp vừa và nhỏ nước này áp dụng khá thành công. Theo mô hình này các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tham gia thương mại điện tử theo từng thời gian, từng cấp độ từ những ứng dụng đơn giản đến những ứng dụng nâng cao. Hình III-1: ứng dụng thương mại điện tự theo giai đoạn (1) Website marketing Nguồn SBA 2000 (3) Website thương mại giản đơn (2) Website tiền thương mại Thương mại Tương tác với khách hàng Kết nối Qua hình vẽ trên có thể thấy để ứng dụng thương mại điện tử các doanh nghiệp vừa và nhỏ phải trải qua các giai đoạn khác nhau như: Website marketing (Brochure- ware sites), Website tiền thương mại ( pre-commerce sites), Website thương mại giản đơn (simple commerce sites). Giai đoạn Website marketing: các doanh nghiệp thiết kế Website và sử dụng Website với mục đích quảng cáo sản phẩm là chính (các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam đang ở giai đoạn này). Doanh nghiệp sẽ thu thập các thông tin về khách hàng tiềm năng, tăng cường các dịch vụ khách hàng bằng cách gửi cho khách hàng những mẫu thông tin phản hồi (feedback) và yêu cầu.Trong giai đoạn này các doanh nghiệp không cần đến các công nghệ phức tạp. Giai đoạn Website tiền thương mại: Sau khi thu thập đầy đủ những thông tin về khách hàng, về yêu cầu, mong muốn của họ, các doanh nghiệp sẽ cung cấp thêm các thông tin chi tiết về giá cả, các điều kiện giao dịch, các dịch vụ... Trong giai đoạn này, các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã có thể tham gia bước đầu vào các giao dịch trực tuyến và đã có thể phát triển mô hình kinh doanh giúp họ có thể tiến hành các giao dịch và đủ các nguồn lực để cập nhập website của mình. Giai đoạn website thương mại giản đơn: ở giai đoạn này các doanh nghiệp bắt đầu chấp nhận các đơn đặt hàng và tiến hành thanh toán trực tuyến. Đây là các giai đoạn mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Mỹ đã tiến hành ứng dụng thương mại điện tử tuy nhiên cac doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam hoàn toàn có thể đi theo mô hình này bởi nó có rất nhiều ưu điểm mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam có thể tận dụng Ưu điểm Như đã phân tích ở trên, hiện nay các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn về nhận thức, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực... vì vậy nếu phải chuẩn bị tất cả mọi mặt cùng một lúc cho hoàn chỉnh để tiến hành thương mại điện tử thì điều này sẽ trở nên vô cùng khó khăn cho các doanh nghiệp. Nếu áp dụng mô hình này các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam hoàn toàn có thể khắc phục được những khó khăn trên. Các doanh nghiệp sẽ có nhiều thời gian để hoàn chỉnh các yêu cầu của thương mại điện tử, từng bước tích luỹ được kinh nghiệm để ứng dụng thương mại điện tử tốt hơn. Hơn thế nữa, tất cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc mọi ngành nghề kinh doanh đều có thể áp dụng mô hình này vì nó đòi hỏi không phải đầu tư quá nhiều vào tài chính, công nghệ. Nhược điểm Thứ nhất, so với Website của các doanh nghiệp lớn thì website của các doanh nghiệp vừa và nhỏ theo mô hình này chỉ là các website ở mức độ rất đơn giản, chưa thu hút được đông đảo khách hàng. Thứ hai, vấn đề về bảo mật, an ninh, an toàn cho các quá trình giao dịch chưa được đề cập đến nhiều trong khi đây lại là các vấn đề mà các doanh nghiệp và người tiêu dùng đều quan tâm. Thứ ba, áp dụng mô hình này đòi hỏi các doanh nghiệp phải nhanh nhậy linh hoạt, phải nắm bắt được thời cơ và phải quan tâm đến việc lựa chọn, nâng cấp công nghệ thường xuyên để áp dụng một cách hoàn chỉnh. Trong khi đó các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam lại chưa đáp ứng được đòi hỏi này, hầu hết các doanh nghiệp còn sử dụng công nghệ lạc hậu, ít chú ý đến việc đưa công nghệ mới vào sản xuất. Tuy có một số nhược điểm như vậy nhưng nếu các doanh nghiệp có thể khắc phục được thì đây sẽ là một hướng áp dụng thương mại điện tử rất khả thi. b. Tiến hành song song hai hệ thống thương mại Giới thiệu chung Tiến hành song song hai hệ thống thương mại có nghĩa là các doanh nghiệp tiến hành kinh doanh trên cả hai hoạt động thương mại: kinh doanh truyền thống và kinh doanh thương mại điện tử. Các doanh nghiệp tiến hành song song cả hai hình thức này với mong muốn duy trì thị trường hiện tại; tăng lượng khách hàng tiềm năng; thúc đẩy nhanh việc bán sản phẩm/ dịch vụ. Hai năm trước đây, một số chuyên gia về bán lẻ có khả năng tiên đoán đã dự báo các công ty dot.com bán lẻ thuần tuý sẽ thất bại và những nhà bán lẻ truyền thống với các hoạt động thương mại điện tử – gọi là những nhà “lai ghép” sẽ thành công. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ trình độ nhận thức về thương mại điện tử chưa cao, vẫn còn tâm lý lo ngại, nghi ngờ về những lợi ích mà thương mại điện tử có thể đem lại thì việc áp dụng mô hình này sẽ giúp đỡ họ rất nhiều. Ưu điểm áp dụng mô hình này sẽ giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam gạt bỏ được những lo ngại khi tham gia thương mại điện tử. Thương mại điện tử không phải là chiếc chìa khoá vạn năng an toàn cho nên song song với việc thực hiện thương mại điện tử thì các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn có thể duy trì mô hình kinh doanh hiện tại. Mô hình này thoả mãn sự mong đợi của các doanh nghiệp vừa và nhỏ là gia tăng cơ hội và giảm bớt những rủi ro có thể gặp khi tham gia thương mại điện tử. Thật vậy, hai thị trường (thị trường ảo và thị trường thực) sẽ tạo điều kiện, hỗ trợ cho nhau cùng phát triển và hạn chế được những nhược điểm của nhau. Với thị trường thực, các doanh nghiệp có thể duy trì lượng khách hàng thực tế với các giao dịch trực tiếp. Doanh nghiệp có thể thu thập các ý kiến của khách hàng, những yêu cầu của họ để có thể chuẩn bị kỹ lưỡng các điều kiện để đưa sản phẩm của mình lên mạng Internet. Với thị trường ảo, các doanh nghiệp có thể thu hút được thêm các khách hàng tiềm năng ở các khu vực địa lý khác nhau, tạo nên mọt lực lượng khách hàng đông đảo trên cả hai thị trường. Lợi ích đáng kể nhất mà các doanh nghiệp thu được từ việc áp dụng mô hình song song này là họ có thể tận dụng website để tăng lợi nhuận vì khách hàng có thể đặt mua hàng trước trên Web do đó họ có thể dự tính được lượng hàng cần thiết, hơn nữa chi phí liên lạc với khách hàng cũng giảm đi rất nhiều. Ngoài ra mô hình này còn giúp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ nâng cao khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp trên thị trường thực và các doanh nghiệp trên thị trường ảo vì họ không phải đưa toàn bộ hoạt động kinh doanh của mình lên mạng. Khi gặp rắc rối trên thị trường ảo doanh nghiệp có thể tiếp tục mô hình kinh doanh truyền thống mà vẫn giữ được khách hàng và tổn thất không lớn lắm. Nhược điểm Bên cạnh những thuận những ưu điểm trên thì mô hình này không phải không có những nhược điểm. Để tiến hành cùng một lúc hai hệ thống thương mại thì đòi hỏi các doanh nghiệp phải có một kế hoạch thật kỹ lưỡng và chu đáo. Nó đòi hỏi phải có một nguồn vốn tương đối lớn, yêu cầu kỹ thuật cao và phải có một đội ngũ nhân viên năng động, sáng tạo mà đây lại là những rào cản chính của các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam. Hơn nữa, các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam dường như chưa có thói quen lập chiến lược, kế hoạch cụ thể cho việc triển khai thương mại điện tử . Bên cạnh đó, thực hiện kinh doanh trên cả hai thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp vừa và nhỏ phải có một lượng sản phẩm đủ lớn, chất lượng cao để có thể đáp ứng được nhu cầu của khách hàng trên cả hai thị trường. Tuy nhiên các doanh nghiệp vừa và nhỏ với đặc điểm quy mô vốn nhỏ, trình độ công nghệ dùng trong sản xuất chưa cao nên để chuẩn bị được một lượng sản phẩm dồi dào với chất lượng cao phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế vẫn còn là điều đang được xem xét. c. Chợ điện tử Giới thiệu chung Mô hình chợ điện tử hiện đã có mặt ở Việt Nam. Cũng giống như các chợ trên thị trường truyền thống có các gian hàng để bán các sản phẩm thì chợ điện tử là một website bao gồm các trang web ứng với các gian hàng điện tử, ở đó người ta quảng cáo, giới thiệu, bán các sản phẩm, dịch vụ của một doanh nghiệp. Chợ điện tử là một dịch vụ do một bên thứ ba đứng ra cung cấp và các doanh nghiệp là người đi thuê các gian hàng “ảo” đó. Trong mô hình trên, bên thứ ba hay còn gọi là chủ chợ sẽ lập website, xây dựng các cơ sở hạ tầng cần thiết cho việc tiến hành giao dịch, họ còn cung cấp các dịch vụ như quảng cáo, thanh toán, bảo mật. Để sử dụng gian hàng và các dịch vụ trên, các doanh nghiệp phải trả tiền thuê và phí sử dụng các dịch vụ. Ưu điểm Mô hình này rất tiện lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam, đặc biệt là các công ty tư nhân, các hộ gia đình làm nghề thủ công truyền thống. Nó giúp họ giảm thiểu các chi phí lập trang web, chi phí đầu tư cho cơ sở hạ tầng, quảng cáo... Bên cung cấp dịch vụ này thường phải có những kiến thức nhất định về chuyên môn, hiểu biết về thị trường mục tiêu của website do đó có thể có những cách thức độc đáo thu hút các khách hàng, điều này vốn rất khó khăn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hơn thế nữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tận dụng nhãn hiệu có uy tín của chủ chợ để tăng mức độ tin cậy nhờ vậy sẽ thu hút được nhiều khách hàng hơn. Ngoài ra với việc xây dựng chợ điện tử cho các làng nghề sẽ giúp các doanh nghiệp tư nhân, hộ gia đình làm nghề truyền thống đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu vì họ có thể tận dụng được kinh nghiệm, nhãn hiệu, uy tín của chủ chợ để thu hút khách hàng. Hiện Bộ khoa học công nghê, VASC đã có dự án hỗ trợ làng gốm Bát Tràng (Hà nội) xây dựng một chợ điện tử có tên gọi “ Hội gốm sứ Bát Tràng”. Sự thành công của dự án này sẽ tạo điều kiện cho việc phổ biến mô hình này cho các làng nghề truyền thống khác9 Tạp chí Kinh tế và phát triển, VASC – Orient, Báo Sài Gòn giải phóng, 2001 . Một khi mô hình chợ điện tử phát triển nó sẽ trở thành một cộng đồng ảo mà ở Việt Nam hiện nay các nhà cung cấp giải pháp thương mại điện tử đang có xu hướng phát triển những cộng đồng ảo như thế này. Nếu điều này trở thành hiện thực thì các doanh nghiệp ngoài cơ hội tham gia bán hàng ở đây còn có cơ hội tiếp xúc, trao đổi với các doanh nghiệp khác, thiết lập các mối quan hệ. Ngoài ra họ còn có thể tham gia vào các diễn đàn, tham khảo tin tức để nâng cao nhận thức của mình. Nhược điểm Do phải thuê từ các chủ chợ nên các doanh nghiệp phải hoàn toàn phụ thuộc vào họ, chấp nhận các công nghệ, dịch vụ mà họ cung cấp. Việc lập website, quảng cáo, thanh toán đều do chủ chợ làm nhưng họ lại không nắm chắc về tình hình kinh doanh, sản phẩm của doanh nghiệp nên sẽ giảm đáng kể hiệu quả của thương mại điện tử. Tham gia vào chợ điện tử áp lực cạnh tranh đối với các doanh nghiệp kinh doanh theo mô hình này sẽ tăng vì họ phải cạnh tranh với các đối thủ có mặt hàng, các dịch vụ giống mình. Nếu doanh nghiệp không có sự đổi mới, sáng tạo để nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ mà mình cung cấp thì rất khó có thể tồn tại và thanh công trong chợ điện tử. Trên đây là một số mẫu ứng dụng thương mại điện tử điển hình mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam có thể tham khảo. Qua việc giới thiệu, phân tích các ưu và nhược điểm của từng mô hình hy vọng các doanh nghiệp sẽ xem xét, lựa chọn, tổng hợp các mô hình trên để có thể xây dựng được cho mình một hướng ứng dụng thương mại điện tử phù hợp nhất với doanh nghiệp mình. 2.1.4 Xây dựng Websites Mỗi một doanh nghiệp khi tham gia thương mại điện tử đều phải xây dựng cho mình một Website riêng hoặc đăng quảng cáo tại một Website nào đó. Xây dựng một Website cũng giống như việc đặt văn phòng tại địa điểm trên thành phố để xác định sự hiện diện của doanh nghiệp. Internet là thị trường toàn cầu, xây dựng một Website cũng đồng nghĩa là doanh nghiệp đặt tên văn phòng trên thị trường toàn cầu đó. Website là bộ mặt “ảo” của doanh nghịêp. Doanh nghiệp trong thực tế thế nào thì sẽ được thể hiện trên Website như vậy. Nó cho phép đăng tải những thông tin về doanh nghiệp như: lịch sử ra đời, lĩnh vực hoạt động, sản phẩm cung ứng, các hình ảnh minh hoạ cho sản phẩm, các lãnh đạo chủ yếu của doanh nghiệp... Khi tiến hành thương mại điện tử thì việc xây dựng Website rất quan trọng vì nó mang lại cho doanh nghiệp rất nhiều lợi ích như: nó giúp doanh nghiệp bán hàng 24/24 giờ, giảm các chi phí về nhân sự, có được hàng nghìn khách hàng mới... Một Website tốt sẽ: được trình bày đơn giản dễ hiểu với những chỉ dẫn thích hợp; có dung lượng vừa phải, dễ tải, và có thật ít lần kết nối; nội dung hữu ích mà không làm chậm sự vận hành của hệ thống; đảm bảo được tính an toàn của hệ thống và có cơ chế thanh toán phù hợp. Tuy nhiên hiện nay các trang Web của nước ta chưa làm được điều này. Các Website của các doanh nghiệp những đặc điểm sau: hình thức quá đơn giản, nhiều trang có cấu trúc bề ngoài giống nhau và đơn điệu; nội dung đơn giản nhiều trường hợp nghèo nàn và có chất lượng thấp; quảng cáo trên mạng có chất lượng thấp, nhiều trường hợp thiếu logic, quấy rầy ngươi sử dụng; chưa được xây dựng theo các tiêu chuẩn của một Website. Website là bộ mặt “ảo” của doanh nghiệp vậy mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam dường như chưa dành cho nó một sự quan tâm thích đáng. Điều này có thể là do các doanh nghiệp vừa và nhỏ không có kinh nghiệm trong việc xây dựng Website và không nắm được những tiêu chuẩn của một Website. Vậy họ phải làm gì? Có hai cách để doanh nghiệp có một trang web của doanh nghiệp mình. Cách thứ nhất, doanh nghiệp có thể thuê một công ty chuyên về công nghệ thông tin có kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế Website để thiết kế cho doanh nghiệp. Tuy nhiên như thế chi phí sẽ rất cao. Ngoài ra do công ty thiết kế không hiểu rõ lắm về ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp, về sản phẩm... cho nên khi thiết kế có thể có những thiếu sót làm giảm hiệu quả của trang web. Cách thứ hai, nếu doanh nghiệp đã có đủ máy tính, đã nối mạng thì doanh nghiệp hoàn toàn có thể tự mình thiết kế Website. Có rất nhiều đòi hỏi xung quanh việc xây dựng website nhưng khoá luận này không đi sâu vào phần kỹ thuật mà chỉ đưa ra một số gợi ý về tiêu chuẩn nội dung của một website để các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tham khảo. Điều đầu tiên mà doanh nghiệp cần quan tâm khi thiết kế website là vấn đề an toàn. Site của doanh nghiệp cần phải chắc chắn tạo được lòng tin đối với hách hàng tiềm năng. Do vậy doanh nghiệp cần phải chú trọng quan tâm đến việc bảo mật cho khách hàng trước hết là đảm bảo hệ thống máy chủ an toàn. Ngoài ra, có thể tạo đường dẫn tới trang giới thiệu về kỹ năng bảo mật cao của hệ thống thanh toán của doanh nghiệp. Các đơn hàng trực tuyến phải đặt trong trang bảo mật. Thứ hai, thông tin trên website phải đầy đủ và chính xác. Hiện nay các khách hàng rất lo ngại về tính trung thực khi mua bán trên mạng, họ rất sợ bị lừa. Cho nên khi thiết kế, doanh nghiệp nên trình bày rõ ràng các chi tiết về doanh nghiệp như: địa vị pháp lý của doanh nghiệp, địa chỉ trụ sở, số điện thoại, số fax, e-mail, giới thiệu một số nhân vật chủ chốt của doanh nghiệp. Nếu có thể doanh nghiệp nên đưa thêm các thông tin về tài chính, quy mô nhân sự, các chính sách của doanh nghiệp ( bảo mật, đạo đức kinh doanh). Đó là những thông tin tối thiểu mà khách hàng muốn biết về doanh nghiệp. Bên cạnh đó doanh nghiệp nên trình bày thẳng thắn với khách hàng về chất lượng sản phẩm, mô tả chi tiết về sản phẩm, phương thức thanh toán, đồng tiền thanh toán, đồng tiền tính giá, địa điểm giao hàng, bao bì, các loại chi phí (phí vận tải, thuế...) và các điều khoản, điều kiện khác. Như vậy sẽ làm tăng độ tin cậy cho khách hàng. Thứ ba, thiết kế site phải linh hoạt. Các doanh nghiệp nên luôn luôn cập nhập các thông tin mới nhất lên website của mình để phản ánh vào bán hàng, chiết khấu hay cung cấp các thông tin về sản phẩm, dịch vụ sẵn có. Đó là cách tốt nhất để thu hút, chỉ dẫn sản phẩm một cách trực tiếp từ cơ sở dữ liệu cho việc cập nhật liên tục. Thứ tư, chất lượng và hình ảnh âm thanh phải sắc nét, sống động. Đa số website của các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam là các trang tĩnh, đơn giản. Các doanh nghiệp cần có những sáng kiến đổi mới để tạo được trang web với hình ảnh âm thanh vui tươi mang bản sắc riêng và những nét đặc trưng riêng của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể đưa lên website hình ảnh của sản phẩm đặc trưng cho doanh nghiệp, hoặc một biểu tượng riêng của doanh nghiệp... để làm đặc sắc thêm website của mình. Cuối cùng, tốc độ truy cập phải nhanh. Doanh nghiệp nên loại bỏ các đoạn không cần thiết, giảm hình ảnh giới thiệu sản phẩm ở kích thước vừa phải. Thiết kế theo một hệ thống định hướng cho phép khách hàng chọn sản phẩm dễ dàng và nhanh hơn. Khi thiết kế Website doanh nghiệp cũng nên chú ý đến vấn đề chi phí. Hiện nay mức chi phí trung bình khoảng 10 triệu VND để doanh nghiệp có thể xây dựng và vận hành một hệ thống tran Web khoảng từ 10 đến 20 trang trong suốt một năm trời. Ngoài ra doanh nghiệp cần nghiên cứu quy định của Nhà nước về khai thác và sử dụng Internet để có thể tận dụng các lợi ích của Internet theo đúng quy định về pháp luật. Đây là một số những những gợi ý mang tính chất đóng góp hy vọng các doanh nghiệp có thể tham khảo để có được bộ mặt “ảo” hoàn hảo thu hút được nhiều khách hàng đến với doanh nghiệp mình. 2.1.5 Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với khách hàng. Khách hàng là nhân tố quan trọng trong việc quyết định xem công việc kinh doanh thương mại điện tử của doanh nghiệp sẽ phát triển hay phải ngừng lại. Doanh nghiệp tiến hành kinh doanh chính là để phục vụ khách hàng mà nếu không thu hút được khách hàng đến với doanh nghiệp mình thì việc kinh doanh trên mạng của doanh nghiệp sẽ thất bại và phải dừng lại là điều tất nhiên. Thu hút khách hàng là một việc khó nhưng làm thế nào để duy trì được mối quan hệ ấy còn khó hơn. Xét trên nhiều phương diện, giao dịch với khách hàng là một trong những vấn đề phức tạp nhất mà doanh nghiệp khi tiến hành thương mại điện tử phải đối mặt. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam việc làm thế nào để thu hút được khách hàng và giữ họ không bỏ rơi giỏ hàng khi mua hàng là điều rất quan trọng để phát triển thương mại điện tử người tiêu dùng Việt Nam hiện nay chưa quen với khái niệm thương mại điện tử và họ vẫn còn tâm lý e ngại sự không an toàn. Vậy các doanh nghiệp vừa và nhỏ phải làm gì? Trước hết, các doanh nghiệp hãy tập trung phân tích khách hàng của mình, người ta thường là các thông số nhân khẩu của Internet. Tiến hành phân đoạn trên Internet để tìm ra được phần thị trường phù hợp với các sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp nên giao cho bộ phận marketing làm việc này. Có như vậy doanh nghiệp mới có được một chiến lược sản phẩm, dịch vụ thích hợp để thoả mãn nhu cầu khách hàng. Đây là điều mà các doanh nghiệp Việt Nam nên làm. Sau khi tìm được thị trường phù hợp với sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp thì việc quảng bá sản phẩm đến đông đảo quần chúng là điều vô cùng cần thiết. Doanh nghiệp có thể quảng cáo trên các phương tiện truyền thống như quảng cáo trên truyền hình, báo chí. Tuy nhiên thương mại điện tử vẫn là phương tiện tốt nhất, nó cung cấp khả năng marketing lớn hơn bao giờ hết cho doanh nghiệp. Trong đó thư điện tử được coi là một thành phần không thể thiếu được trong quá trình tiếp thị trên Internet với những lợi thế nhanh, rẻ và có mặt ở khắp mọi nơi. Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam dường như không để ý đến công dụng rất hữu ích này của thư điện tử. Họ chỉ coi thư điện tử đơn thuần chỉ để hỏi hàng, đặt hàng, chào hàng thế là hết mà không chú ý đến việc sử dụng nó như một công cụ marketing hữu ích. Nó giúp các doanh nghiệp liên lạc thường xuyên với khách hàng biết được họ cần gì, muốn gì để từ đó có thể tìm ra giải pháp thoả mãn nhu cầu của họ. Vấn đề mà khách hàng Việt Nam lo ngại nhất hiện nay là vấn đề an toàn khi mua sắm sản phẩm. Họ thường có suy nghĩ là mua bán trên thị trường thực tế còn xảy ra các vấn đề như mua phải hàng giả, hàng chất lượng thấp huống hồ là việc mua bán trên mạng không hề được nhìn thấy sản phẩm. Vậy doanh nghiệp phải làm thế nào để tạo cảm giác an toàn cho khách hàng khi truy cập vào trang web của doanh nghiệp và tiến hành giao dịch. Để giải quyết vấn đề này trên website doanh nghiệp nên giới thiệu rõ ràng về mình như điện thoại, địa chỉ liên hệ ... Ngoài ra doanh nghiệp cần phải sử dụng nhất quán một tên miền duy nhất vì nhiều người sẽ mất niềm tin và không thực hiện các bước tiếp theo nếu tên miền thay đổi. Và để khách hàng có thể yên tâm về chất lượng sản phẩm thì doanh nghiệp nên cung cấp các thông tin chi tiết về sản phẩm của mình trên website. Chẳng hạn như một doanh nghiệp muốn bán quần áo trên mạng thì sẽ là không đủ nếu doanh nghiệp chỉ cung cấp cho khách hàng các thông tin rằng doanh nghiệp có thể cung cấp cho họ quần áo và thông tin về giá cả. Các khách hàng không chỉ cần biết có vậy mà họ còn muốn biết những thông tin về loại vải, màu sắc, kích thước... Phần lớn các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nnam chưa làm được điều này. Thông tin về sản phẩm mới chỉ dừng lại ở danh mục, ít có mô tả chi tiết, giá bán... Ông Matthew Berk một chuyên gia về các trang web và các giao dịch mua bán trên Internet của công ty Jupiter Media Metrix đã nói: “ Khi khách hàng muốn mua sản phẩm, họ không chỉ cần biết về giá cả mà họ còn muốn so sánh có với những sản phẩm khác. Tóm lại họ muốn biết nội dung của sản phẩm.” Nếu làm được điều này các doanh nghiệp có thể giúp khách hàng gạt bỏ những lo lắng và yên tâm mua hàng. Tuy nhiên đó chưa phải là tất cả. Chất lượng sản phẩm, dịch vụ kèm theo hoàn hảo, giá cả hợp lý thời gian nhanh nhất là điểm mấu chốt để thu hút khách hàng đến với sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp và duy trì mối quan hệ lâu dài với doanh nghiệp. Hiện nay chất lượng sản phẩm của các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp vừa và nhỏ nói riêng chưa tốt lắm đặc biệt là sản phẩm của các hộ gia đình. Như đã phân tích ở chương II, công nghệ sử dụng trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường là các công nghệ đã lỗi thời, lạc hâu, trình độ của người lao động không được cao lắm. Do vậy để đảm bảo có thể cung cấp trên mạng những sản phẩm tốt nhất cho khách hàng thì các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần phải đầu tư vào công nghệ mới, đào tạo nâng cao tay nghề cho công nhân, đồng thời phải luôn sáng tạo để có thể đưa ra các sản phẩm mới thu hút sự quan tâm chú ý của khách hàng. Ngoài ra để duy trì mối quan hệ lâu dài với khách hàng thì doanh nghiệp cần phải giữ mối quan hệ thường xuyên với khách hàng. Hiện tại khách hàng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ kinh doanh trên mạng chưa nhiều nên việc làm này là vô cùng cần thiết. Quy tắc 80/20 của Pareto đã nói rằng 80% doanh thu của doanh nghiệp là nhờ vào 20% số khách hàng của doanh nghiệp. Trong kinh doanh, khách hàng là thượng đế vì thế việc duy trì mối quan hệ với khách hàng hiện thời sẽ dễ dàng hơn nhiều so với việc tìm ra một khách hàng mới. Để tạo được mối quan hệ tốt đẹp với khách hàng doanh nghiệp nên: (1) trả lời kịp thời các thắc mắc của khách hàng qua e-mail, điều đó chứng tỏ rằng doanh nghiệp quan tâm đến họ và điều này sẽ khiến họ hài lòng, (2) ngoài ra các doanh nghiệp nên chú ý đến những chi tiết dù rất nhỏ nhưng lại hết sức quan trọng. Chẳng hạn như: doanh nghiệp nên lưu lại những thông tin về đăng ký của khách hàng thậm chí trong nhiều năm để khi khách hàng quay trở lại mua hàng của doanh nghiệp thì có thể chỉ cho họ đến nơi mà họ đã mua trước đó để tiết kiệm thời gian; doanh nghiệp có thể gửi e-mail chúc mừng cho khách hàng nhân dịp sinh nhật hoặc dịp kỷ niệm nào đó. Một số các công ty của Việt Nam đã làm rất tốt việc làm này, đặc biệt là các công ty bảo hiểm. Những việc làm này tuy rất nhỏ nhặt nhưng lại giúp các doanh nghiệp có thể duy trì mối quan hệ làm ăn lâu dài với khách hàng. Ngoài ra, khuyến mãi cũng là loại hình xúc tiến thương mại quan trọng không thể thiếu được trong đời sống kinh doanh hiện tại. Song song với chiến dịch khuyến mãi sản phẩm doanh nghiệp có thể tiến hành các hoạt động hậu mãi như hỗ trợ khách hàng, tư vấn về sản phẩm cùng loại, đưa ra những lời khuyên bổ ích để có thể sử dụng sản phẩm, dịch vụ có hiệu quả cao nhất. Đây là một số biện pháp có thể giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ tham khảo để làm sao có thể thu hút và giữ được khách hàng đến với doanh nghiệp mình. Khách hàng là thượng đế, có được sự ủng hộ của khách hàng thì doanh nghiệp mới có cơ hội mở rộng hoạt động kinh doanh mới mẻ này. 2.1.6 Một số biện pháp khác Hoàn thiện tiêu chuẩn hoá công nghiệp và thương mại Các giao dịch trong thương mại điện tử là các giao dịch số hoá đòi hỏi phải có sự thống nhất cao về dữ liệu và thông tin. Vì vậy yêu cầu đặt ra là các doanh nghiệp phải hoàn thiện tiêu chuẩn hoá về công nghiệp và thương mại để đáp ứng đòi hỏi của các khách hàng quốc tế. Hiện nay ở Việt Nam, hệ thống tiêu chuẩn trong công nghiệp và thương mại còn thiếu và yếu. Nhiều sản phẩm chưa có tiêu chuẩn quy địn của Nhà nước và của các Bộ các ngành. Đặc biệt các tiêu chuẩn hóa phục vụ cho thương mại điện tử còn rất mới mẻ. Đây cũng là rào cản đối với thương mại điện tử và đối với việc đưa sản phẩm của doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam vào thị trường quốc tế. Bởi vậy các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần: - Quán triệt hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phải được tiêu chuẩn hoá, phải được ưu tiên đặt lên hàng đầu trong tiến trình tham gia thương mại điện tử của doanh nghiệp. - Các doanh nghiệp cần xây dựng và thực hiện hệ thống tiêu chuẩn hoá về cả phần cứng, phần mềm, cả hàng hoá và dịch vụ như các tiêu chuẩn về quy cách, phẩm chất, yêu cầu kỹ thuật, phương pháp thử, ghi nhãn hiệu bao gói, về yêu cầu vận chuyển, về quản trị chất lượng... - Thực hành hệ thống quản lý chất lượng hàng hoá dịch vụ của doanh nghiệp như áp dụng tiêu chuẩn ISO 9000. - Thực hiện tất cả sản phẩm hàng hoá của doanh nghiệp được đánh mã số, mã vạch. Chỉ đem những hàng hoá được đăng ký mẫu mã, chất lượng; có mã số mã vạch mới đưa vào thương mại điện tử . Liên kết chặt chẽ với hệ thống ngân hàng Doanh nghiệp có thể liên kết với các ngân hàng cùng xây dựng những chương trình thanh toán trong thương mại điện tử cho phù hợp với đặc điểm kinh doanh của doanh nghiệp bởi trong thương mại điện tử ngân hàng đóng vai trò rất quan trọng trong thanh toán. Dù dưới hình thức thanh toán truyền thống bằng L/C hay hình thức thanh toán trọn gói mới ATM hay thẻ thông minh (smart card)... thì mối quan hệ giữa ngân hàng và doanh nghiệp trong lĩnh vực này vẫn luôn luôn gắn kết. Vì vậy với hệ thống thanh toán chưa phát triển ở Việt nam hiện nay, các doanh nghiệp vừa và nhỏ không nhất thiết phải thực hiện các giao dịch tài chính thông qua các phương tiện điện tử mà vẫn có thể dùng các phương tiện truyền thống như ngân hàng. 2.2 Về phía Nhà nước và các cơ quan có chức năng Phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam là một lĩnh vực mới mẻ và gặp rất nhiều khó khăn trên tất cả các yếu tố, các điều kiện. Thiếu thốn nhất gặp phải khi triển khai thương mại điện tử là thiếu một cơ sở hạ tầng cần thiết, thích hợp để phát triển thương mại điện tử. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ không thể và không quan tâm đến việc ứng dụng thương mại điện tử khi chưa có được cơ sở pháp lý rõ ràng, chưa có cơ chế quản lý về thương mại điện tử được thiết lập phù hợp với yêu cầu của Nhà nước. Bởi vậy muốn phát triển thương mại điện tử rộng rãi ở Việt Nam thì không chỉ đòi hỏi sự nỗ lực từ phía các doanh nghiệp mà còn đòi hỏi sự giúp đỡ và hỗ trợ từ phía Nhà nước. 2.2.1 Tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển thương mại điện tử. a. Phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật- thông tin cho thương mại điện tử Một trong những rào cản ngăn trở sự phát triển của thương mại điện tử là cơ sở hạ tầng kỹ thuật thông tin để phát triển thương mại điện tử. Hiện nay cơ sở hạ tầng thông tin ở Việt Nam mới chỉ ở trong giai đoạn phát triển ban đầu và chưa đáp ứng được yêu cầu ứng dụng thương mại điện tử. Về mạng viễn thông Sự thành công của thương mại điện tử phụ thuộc nhiều vào mạng viễn thông hiện đại được số hoá ở mức độ cao bởi vì đây là cơ sở hạ tầng thiết yếu cho việc truyền dẫn các giao dịch điện tử. Các dịch vụ viễn thông phải mang tính phổ cập cao, không quá đắt, thuận lợi cho việc kết nối và vận hành qua lại với mạng thông tin trong khu vực và thế giới để công chúng có khả năng sử dụng chúng hàng ngày. Để đạt được yêu cầu trên đòi hỏi phải tiếp tục theo đuổi chính sách đi thẳng vào công nghệ hiện đại, đẩy mạnh việc số hoá và cáp quang hoá toàn bộ mạng viễn thông quốc gia Việt Nam cụ thể như mạng truyền dẫn và các hệ thống chuyển mạch. Mạng truyền thông quốc gia trong tương lai phải có mức độ thông minh, mềm dẻo và linh hoạt sao cho khách hàng có thể định ra và lập chương trình thực hiện các dịch vụ mà họ muốn. Cụ thể mạng truyền dẫn cần: (1) triển khai mạng vệ tinh VINASAT của Việt Nam; (2) tiếp tục xây dựng, phát triển và nâng cấp các tuyến cáp quang liên tỉnh từ Hà Nội đi các tỉnh phía Bắc, từ thành phố Hồ Chí Minh đi đến các tỉnh phía nam; (3) Nghiên cứu và áp dụng các công nghệ mới như công nghệ đường dây thuê bao số (ADSL) nhằm tăng tốc độ của đôi cáp thuê bao bảo đảm phục vụ các dịch vụ trực tuyến. Về Internet Internet đang được chấp nhận và sử dụng rộng rãi cho mục đích thực hiện thương mại điện tử, chính vì thế cần phải: (1) xây dựng một mạng đường trục quốc gia (IXP) băng rộng trên phạm vi toàn quốc đáp ứng nhu cầu kết nối truy cập của các nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) và đảm bảo cho khách hàng trên phạm vi toàn quốc có thể sử dụng điện thoại nội hạt để truy cập Internet; (2) đầu tư cho một số hướng nghiên cứu và triển khai phục vụ trực tiếp các ứng dụng quan trọng của thương mại điện tử, xây dựng trung tâm nghiên cứu và thử nghiệm quốc gia về Internet; (3) nâng cấp các tuyến truyền dẫn đi Internet quốc tế và phát triển thêm các hướng kết nối Internet mới; (4) xây dựng mạng Internet quốc gia băng rộng tốc độ cao và truyền dẫn cáp quang. b. Phát triển cơ sở hạ tầng nguồn nhân lực Bên cạnh việc nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong các cơ quan Nhà nước, các doanh nghiệp và cộng đồng dân cư thì vai trò của giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực cho thương mại điện tử càng trở nên quan trọng. Trước hết, việc tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các thông tin về thương mại điện tử, kỹ năng thương mại điện tử trên báo chí, truyền hình và trên các phương tiện thông tin đại chúng khác sẽ giúp cho mọi người thấy được xu thế phát triển thương mại điện tử trên thế giới và việc chấp nhận ứng dụng thương mại điện tử ở Việt Nam là một tất yếu khách quan, và góp phần tạo một lực lượng đông đảo quần chúng cho thương mại điện tử . Bên cạnh đó Chính phủ nên xây dựng ngay các chương trình phổ cập về thương mại điện tử trong các trường đại học và cao đẳng trong cả nước, đa dạng hoá các hình thức đào tạo về thương mại điện tử từ các chương trình đào tạo dài hạn của các cấp học cho đến lớp bồi dưỡng ngắn hạn cho các đối tượng xã hội. Ngoài ra Chính phủ nên tiếp tục mở rộng hơn nữa các khoá học, các cuộc hội thảo, hội chợ... để đưa thương mại điện tử đến các cán bộ hoạt động thương mại, các doanh nghiệp và người tiêu dùng. Có thể nói nâng cao nhận thức về thương mại điện tử và đào tạo nguồn nhân lực là công tác cần được thực hiện liên tục và lâu dài, đòi hỏi sự tham gia tích cực không chỉ của Chính phủ mà còn của các doanh nghiệp, và của cộng đồng. Trong lĩnh vực thương mại nói chung và thương mại điện tử nói riêng, yếu tố con người đóng vai trò then chốt, là nhân tố quan trọng quyết định sự thành công, vì vậy giáo dục con người nâng cao nhận thức của họ về thương mại điện tử là quốc sách hàng đầu của mỗi quốc gia. c. Tạo lập cơ sở hạ tầng pháp lý Một trong những vấn đề cần được thực hiện khi đưa thương mại điện tử vào hoạt động đó là phải tạo ra được một sự công nhận về mặt pháp lý cho nó bởi đây là tất cả những cơ sở về mặt pháp lý đảm bảo cho hoạt động của thương mại điện tử được thực hiện một cách thông suốt và thống nhất. Thiết lập khung pháp lý thống nhất cho thương mại điện tử: sẽ tạo điều kiện cho các giao dịch thương mại điện tử được tiến hành được thuận lợi hơn. Để có được một môi trường pháp lý cho thương mại điện tử chúng ta cần tham khảo, học hỏi kinh nghiệm của các nước đã có thương mại điện tử phát triển mạnh, ngoài ra các quy định về vấn đề này cần phải có sự hoà nhập, phù hợp với pháp luật quốc tế. Những văn bản pháp lý quan trọng nên được xem xét và tham khảo là Luật mẫu của Uncitral (Uỷ ban của Liên hợp quốc về Luật thương mại điện tử ), luật mẫu về thương mại điện tử 1996 (Model law on Electronic commerce) Khi xây dựng khung pháp lý cho thương mại điện tử cần phải xem xét đến các nguyên tắc cơ bản sau: (1) Tận dụng những lợi ích của thương mại điện tử bằng một môi trường pháp lý linh hoạt và rõ ràng, tránh cứng nhắc và phiền hà về thủ tục; (2) Cân bằng giữa lợi ích của Nhà nước và lợi ích phát triển của thương mại điện tử; và (3) Bảo vệ lợi ích, tạo niềm tin và sự an toàn cho người tiêu dùng thực hiện giao dịch trên mạng. Căn cứ vào yêu cầu và khả năng trước mắt chúng ta cần xây dựng các văn bản pháp luật về thương mại điện tử bao gồm: pháp lệnh về thương mại điện tử, trước mắt có thể xây dựng Nghị định về thương mại điện tử. Đây là đạo luật chung bao gồm những vấn đề cốt lõi nhất của thương mại điện tử ; các văn bản quy phạm pháp luật về mật mã, về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ người tiêu dùng... Bên cạnh đó chính phủ cũng nên đẩy mạnh việc tiêu chuẩn hoá trong công nghiệp, thương mại và các yếu tố của thương mại điện tử sao cho vừa phải phù hợp với các tiêu chuẩn của quốc gia vừa phải phù hợp với tiêu chuẩn hiện đại của quốc tế. Vấn đề cần làm trước mắt là các cơ quan chính phủ, các bộ , các ngành và các doanh nghiệp cần phối hợp với nhau để bàn bạc, thống nhất để đưa ra các tiêu chuẩn chung về vấn đề an toàn cho các giao dịch trực tuyến và thanh toán điện tử. Ngoài ra, Bộ Thương mại cũng nên sớm đưa ra các tiêu chuẩn về chứng thực quốc gia và mã hoá hàng hoá, sản phẩm để sản phẩm của các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể cạnh tranh được với các sản phẩm của nước ngoài. d. Phát triển hệ thống dịch vụ thương mại điện tử Thương mại điện tử chỉ thực sự phát huy được khả năng của mình khi có một hệ thống thanh toán điện tử hay ít nhất thì cũng có hệ thống thanh toán tài chính tự động. Bởi vậy việc thiết lập một hệ thống thanh toán an toàn với các phương thức thanh toán điện tử là điều vô cùng cần thiết. Trước mắt, chính phủ nên nghĩ đến việc phát triển phương thức thanh toán bằng thẻ thanh toán điện tử. Mặc dù phải đương đầu với không ít khó khăn về thu nhập, thói quen thanh toán dùng tiền mặt, sự tự giác của người dân và môi trường thanh toán của ngân hàng, nhưng với thời gian và nỗ lực chắc chắn sẽ thành công. Các biện pháp để phát triển phương thức thanh toán điện tử là: - Tăng cường chính sách tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng để giúp người dân dần làm quen với phương thức này. Xúc tiến chương trình tìm hiểu về thẻ thanh toán quốc tế dưới nhiều hình thức thích hợp. Có sự phối hợp đồng bộ giữa các ngân hàng và ngành giáo dục nhằm tạo cho mỗi người dân ý thức được trách nhiệm bảo vệ các thiết bị thanh toán tự động. - Khuyến khích các doanh nghiệp đưa việc sử dụng thẻ đến các nhân viên; có sự đầu tư hỗ trợ cho các ngân hàng phát hành thẻ thanh toán. - Mở rộng đối tượng dùng thẻ; không chỉ hạn chế với người nước ngoài mà còn áp dụng với các điểm bán lẻ, các siêu thị. Tuy nhiên phương tiện thanh toán phi tiền mặt đòi hỏi phải được giải quyết một số vấn đề như cơ sở pháp lý về chứng từ điện tử và phương tiện hạch toán điện tử cho việc thực hiện các kỹ thuật nghiệp vụ của ngân hàng. Bên cạnh đó các ngân hàng cũng cần chú trọng đến các vấn đề về bảo mật và đào tạo đội ngũ nhân viên có đủ chuyên môn nghiệp vụ trong lĩnh vực thanh toán điện tử . Hiện nay vấn đề bảo mật và an toàn mạng đang là một trở ngại lớn khiến nhiều người còn e dè lo ngại khi tham gia thương mại điện tử . Một khi người sử dụng Internet không tin tưởng rằng các dữ liệu và thông tin của họ là an toàn với các truy cập và sửa đổi dữ liêụ trái phép thì họ sẽ không sử dụng phương tiện Internet như là phương tiện phục vụ thương mại nữa. Yêu cầu về hệ thống bảo mật với cơ sở hạ tầng thông tin toàn cầu gồm: - Các mạng viễn thông phải đảm bảo an toàn và tin cậy. - Phải có phương tiện hữu hiệu để bảo vệ các hệ thống thông tin nối với hệ thống viễn thông hiện có. - Cần có những biện pháp hiệu quả để xác nhận và đảm bảo tính bảo mật của dữ liệu điện tử để tránh được những truy cập trái phép. - Đào tạo nâng cao trình độ cho những người sử dụng cơ sở hạ tầng thông tin toàn cầu để họ hiểu và sử dụng những biện pháp bảo mật đối với hệ thống dữ liệu của họ. Để đảm bảo được mục tiêu đó thì cần phải có một tập hợp các công nghệ mã hoá, điều khiển bảo mật, các dịch vụ xác nhận, chứng thực, hệ thống an toàn thông tin... Do vậy việc làm cần thiết hiện nay là phải có các chiến lược về mã hoá, phải có các cơ quan giám sát để bảo vệ an toàn thông tin cho các cơ quan, tổ chức, các doanh nghiệp và cá nhân. 2.2.2 Đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ a. Các chính sách hỗ trợ và đầu tư Việc tạo lập một môi trường thuận lợi cho thương mại điện tử cũng là tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ có một nền tảng cơ bản để ứng dụng thương mại điện tử . Tuy nhiên các doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn kém lợi thế hơn các khu vực khác nên chính phủ cũng cần có những chính sách cụ thể đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ để hỗ trợ hơn nữa cho khu vực này. Thực tế cho thấy các doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp rất nhiều khó khăn trong việc phát triển thương mại điện tử như; chi phí cho nâng cấp cơ sở hạ tầng và chi phí truy cập mạng khá cao; nhân viên thiếu kiến thức và kỹ năng kỹ thuật, hạn chế về ngoại ngữ; thanh toán điện tử không đảm bảo bí mật và an toàn. Để giúp các doanh nghiệp tháo gỡ những khó khăn trên, chính phủ nên có những biện pháp cụ thể để hỗ trợ cho họ. Chẳng hạn như: (1) đối với vấn đề chi phí truy cập mạng, chính phủ có thể tạo điều kiện cho việc truy cập Internet thấp hơn thông qua tự do hoá viễn thông, giảm giá dịch vụ. Ngoài ra chính phủ có thể hỗ trợ về giá cước cho các doanh nghiệp trong một khung giá riêng; (2) nhân viên của doanh nghiệp thiếu kiến thức, kỹ năng kỹ thuật, hạn chế về ngoại ngữ, chính phủ nên tổ chức nhiều hơn nữa các khoá học dể các doanh nghiệp có thể tham gia với chi phí đào tạo thấp, khuyến khích các chương trình đào tạo quốc tế; (3) về nhận thức của doanh nghiệp đối với thương mại điện tử còn hạn chế, chính phủ cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến về cơ hội và thách thức của thương mại điện tử trên tất cả các phương tiện thông tin đại chúng, cung cấp thêm phí đào tạo cho các doanh nghiệp, tổ chức thêm nhiều các cuộc hội thảo hơn nữa về thương mại điện tử dành cho các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, chính phủ có thể phối hợp với các tổ chức khác như tổ chức phi chính phủ, cộng đồng các doanh nghiệp để cùng thảo luận, đề ra các chính sách, giải pháp cho việc thực hiện thương mại điện tử ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ, như thế các giải pháp, chính sách sẽ cụ thể hơn, quy mô hơn và đầy đủ hơn. b . Đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động xúc tiến thương mại điện tử Chính phủ ta đang có kế hoạch xây dựng chính phủ điện tử e- government để đáp ứng nhu cầu phát triển thương mại điện tử , đây là điều nên làm vì nó đem lại những lợi ích rất thiết thực như: thuế thấp, phát triển được hình thức kinh doanh rõ ràng hơn với sự hỗ trợ của chính phủ, độ tin cậy cao, phát triển sự hợp tác và cố vấn giữa chính phủ và doanh nghiệp. E- government tạo điều kiện thuận lợi rất nhiều cho các doanh nghiệp tham gia thương mại điện tử . Các đối tác kinh doanh có thể tìm thấy những lời đề nghị đặt hàng và chào hàng trên các websites của chính phủ. Các nhà cung cấp cũng có thể đưa ra danh mục hàng kèm theo bảng giá, phương thức thanh toán, gửi Catalogue và giá cả hợp đồng của họ đến với khách hàng có nhu cầu. Đối với khách hàng uy tín của doanh nghiệp rất được họ quan tâm. Chính danh tiếng cũng như uy tín của Nhà nước sẽ tạo cho những khách hàng cảm giác yên tâm khi làm ăn với các doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ được đăng tải trên trang web của Nhà nước. Các chương trình thử nghiệm cấp quốc gia, cấp ngành về thương mại điện tử cũng nên được phát huy để tạo điều kiện ứng dụng thương mại điện tử trên một quy mô rộng hơn. Giữa năm 1999, Chính phủ giao cho Bộ thương mại chủ trì Dự án quốc gia “Kỹ thuật thương mại điện tử “. Dự án này được phân thành nhiều tiểu dự án trong số các dự án đó, dự án Thử nghiệm các dạng hoạt động của thương mại điện tử do Hội tin học Việt Nam xúc tiến với số vốn 150 triệu đồng. Tiểu dự án này sẽ cho phép trên 40 doanh nghiệp về thương mại, dịch vụ thử nghiệm áp dụng thương mại điện tử. Những doanh nghiệp này sẽ được hỗ trợ miễn phí xây dựng Website, quảng cáo trên Internet miễn phí trong vòng 46 tháng. Sau khi chương trình thử nghiệm này kết thúc, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có được các kết luận về khả năng ứng dụng thương mại điện tử và tìm ra được các mô hình thích hợp cho việc ứng dụng thương mại điện tử ở Việt Nam. Qua việc triển khai thành công chương trình này, Chính phủ, các Bộ, các Ngành có liên quan có thể phát động các chương trình thử nghiệm khác cho các ngành khác nhau, với quy mô khác nhau, trên các thị trường khác nhau để thúc đẩy nhanh việc ứng dụng thương mại điện tử. Hơn thế nữa cũng cần có các chương trình thử nghiệm cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn chưa hiểu rõ lắm về thương mại điện tử để họ có thể trực tiếp tham gia thực hành việc ứng dụng phương thức kinh doanh đầy mới mẻ này. Một khi các chương trình thử nghiệm được tiến hành thành công, các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ vững tin hơn và từ kinh nghiệm rút ra từ chương trình thử nghiệm đó các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ tìm ra cho mình một hướng đi đúng đắn nhất để có thể triển khai thương mại điện tử cho doanh nghiệp mình. Nói tóm lại, để các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam có thể áp dụng rộng rãi thương mại điện tử thì đòi hỏi sự cố gắng, nỗ lực từ rất nhiều phía. Đối với các doanh nghiệp, điều trước mắt họ cần làm là chủ động tham gia vào thương mại điện tử lập kế hoạch đào tạo đội ngũ nhân viên có trình độ, năng lực, xây dựng và phát triển các điều kiện cần thiết về mọi mặt cho việc triển khai thương mại điện tử . Tuy nhiên chỉ có sự cố gắng của riêng các doanh nghiệp thôi thì chưa đủ, các doanh nghiệp cũng cần có sự quan tâm từ phía chính phủ và các tổ chức khác để có thể xây dựng một môi trường thuận lợi cho thương mại điện tử và các chính sách hữu ích cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ . Kết luận Hiện nay cùng với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, hoạt động thương mại điện tử cũng phát triển với tốc độ nhanh chóng. Tại các nước phát triển thương mại điện tử được coi là sự lựa chọn không thể thay thế trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp, là phương thức kinh doanh hiệu quả mà các doanh nghiệp sử dụng trong nền kinh tế vốn cạnh tranh rất gay gắt. Tại Việt Nam, các cơ sở ban đầu cho thương mại điện tử đã được hình thành nhưng mới đang ở trong giai đoạn thử nghiệm và nhận thức. Tuy nhiên không vì thế mà các doanh nghiệp kể cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam lại nằm ngoài xu thế chung này của thế giới. Trong thương mại điện tử, các doanh nghiệp là người trực tiếp kinh doanh nên đóng vai trò tiên phong còn Nhà nước chỉ mang tính hỗ trợ. Do đó chủ động tham gia thương mại điện tử, tự mình nâng cao nhận thức, lập kế hoạch đào tạo đội ngũ nhân viên có trình độ, hoàn thiện hơn nữa cơ sở hạ tầng công nghệ, tìm được cho mình một mô hình kinh doanh hợp lý chính là chìa khoá dẫn đến thành công cho các doanh nghiệp khi tham gia thương mại điện tử. Trong khuôn khổ một khoá luận tốt nghiệp, khoá luận đã phân tích và khái quát những vấn đề cơ bản về thương mại điện tử như: nội dung, lợi ích, các yêu cầu đòi hỏi của quá trình thực hiện và phát triển thương mại điện tử ở các doanh nghiệp. Thông qua đó làm rõ phát triển thương mại điện tử là một tất yếu khách quan đối với các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp vừa và nhỏ nói riêng. Dựa vào cơ sở lý luận và phương pháp luận ở trên, khoá luận đã đi sâu vào tìm hiểu, phân tích và đánh giá tổng quan về tình hình phát triển thương mại điện tử của các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam, về những khó khăn, thách thức mà các doanh nghiệp gặp phải để từ đó đưa ra một số giải pháp và đề xuất phát triển thương mại điện tử trên cả tầm vi mô và vĩ mô. Bên cạnh việc đưa ra một loạt các giải pháp về phía các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khoá luận cũng đã mạnh dạn đưa ra những kiến nghị về phía chính phủ và các tổ chức để hoàn thiện hơn nữa một môi trường thuận lợi cho thương mại điện tử và các chính sách thiết thực dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên do còn thiếu những kiến thức về lĩnh vực công nghệ thông tin nên khoá luận chưa đưa ra được các biện pháp cụ thể hơn trong việc xây dựng hạ tầng cơ sở công nghệ thông tin tiên tiến nhằm phát triển hoạt động thương mại điện tử ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ nói riêng và ở Việt Nam nói chung. Bên cạnh đó khoá luận cũng còn có những tồn tại về kiến thức và phương pháp thực hiện. Rất mong nhận được thêm sự đóng góp của thầy cô và các bạn để khoá luận có thể hoàn thiện hơn. Hy vọng rằng với những cố gắng và nỗ lực của bản thân cùng với sự quan tâm giúp đỡ của Chính phủ và các tổ chức các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ khắc phục được những khó khăn, tận dụng được những lợi thế của mình để thực hiện và phát triển hiệu quả thương mại điện tử .