Khóa luận Một số vấn đề cần lưu ý khi xuất khẩu hàng hoá sang thị trường Nhật Bản

µ c¸c th«ng lÖ” - Jetro. 6.3 Rau qu¶ Qu¶n lý rau qu¶ nhËp khÈu cña NhËt: Rau qu¶ muèn xuÊt sang NhËt ph¶i cã giÊy phÐp vµ h¹n ng¹ch nhËp khÈu. §èi víi nh÷ng mÆt hµng cã h¹n ng¹ch, nÕu ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt sÏ ®­îc cÊp giÊy phÐp h¹n ng¹ch cã gi¸ trÞ trong vßng 4 th¸ng. TiÕp ®ã ph¶i cã giÊy chøng nhËn chÊt l­îng theo c¸c tiªu chuÈn cña hÖ thèng JAS vµ chøng nhËn vÒ b¶o vÖ sinh th¸i do c¸c phßng thÝ nghiÖm cña NhËt cÊp. NÕu c¬ quan kiÓm ®Þnh n­íc kh¸c cÊp th× ph¶i tu©n thñ theo quy tr×nh kiÓm ®Þnh s¶n phÈm cña NhËt. Nh÷ng thñ tôc giÊy phÐp nµy nh×n chung th­êng tèn kÐm vµ nÕu kh«ng cÈn thËn sÏ g©y ¶nh h­ëng ®Õn thêi h¹n giao hµng. Bªn c¹nh ®ã rau qu¶ t­¬i vµo thÞ tr­êng NhËt cßn ph¶i tu©n thñ LuËt VÖ sinh thùc phÈm. LuËt nµy ra ®êi vµ cã hiÖu lùc tõ n¨m 1947, thèng nhÊt hîp tÊt c¶ c¸c quy ®Þnh cã hiÖu lùc liªn quan ®Õn thùc phÈm. Trong ®ã quy ®Þnh râ “LuËt vÖ sinh thùc phÈm nh»m phßng chèng tÊt c¶ c¸c nguy h¹i cho søc khoÎ g©y ra bëi viÖc dïng thùc phÈm vµ ®å uèng”(§iÒu 1). Hµng s¶n xuÊt trong n­íc vµ hµng nhËp khÈu ®Òu ph¶i chÞu quy ®Þnh gièng nhau. ViÖc chÕ biÕn, xö lý, sö dông, nÊu n­íng, b¶o qu¶n vµ b¸n c¸c lo¹i thùc phÈm kh«ng ®¸p øng c¸c quy ®Þnh cña LuËt nµy sÏ bÞ cÊm. D­íi ®©y lµ c¸c lo¹i thùc phÈm bÞ cÊm theo LuËt VÖ sinh thùc phÈm NhËt B¶n: C¸c thùc phÈm ®· «i thiu, mÊt mµu, ph©n gi¶i hay qu¸ ngµy Thùc phÈm cã chøa chÊt ®éc h¹i, thùc phÈm tiÕp xóc víi c¸c chÊt ®éc h¹i, thùc phÈm bÞ nghi ngê cã chøa hoÆc tiÕp xóc víi c¸c chÊt ®éc h¹i. Thùc phÈm nhiÔm c¸c vi khuÈn g©y bÖnh hoÆc bÞ nghi ngê chøa c¸c vi khuÈn g©y bÖnh. C¸c lo¹i thùc phÈm cã h¹i cho søc khoÎ do chøa t¹p chÊt vµ chÊt bÈn. V× vËy khi xuÊt khÈu rau sang NhËt, trªn hÕt, c¸c doanh nghiÖp cÇn chó träng tíi viÖc ®¶m b¶o ®é an toµn cña hµng ho¸ ( kh«ng s©u bÖnh, h¹n chÕ dïng thuèc trõ s©u ho¸ häc). Thñ tôc kiÓm tra ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu theo LuËt VÖ sinh thùc phÈm sÏ ®­îc tr×nh bµy ë Phô lôc 3. C¸ch thøc ph©n phèi rau qu¶ trªn thÞ tr­êng NhËt: §èi víi mÆt hµng rau qu¶, nhµ nhËp khÈu cã thÓ ký hîp ®ång trùc tiÕp víi c¸c nhµ s¶n xuÊt lín hay mét xÝ nghiÖp s¶n xuÊt dÞch vô thùc phÈm lín ®Ó cung cÊp trùc tiÕp cho hä. Th«ng th­êng rau qu¶ nhËp khÈu cña NhËt ®­îc ph©n phèi nh­ sau: S¬ ®å 3: HÖ thèng ph©n phèi rau qu¶ nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n Nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi Nhµ nhËp khÈu Nhµ ph©n phèi kh«ng thuéc chî b¸n bu«n Chî b¸n bu«n Nhµ b¸n bu«n trung gian Mét sè nhµ b¸n lÎ kh¸c Nhµ b¸n lÎ (siªu thÞ, nhµ hµng..) Ng­êi tiªu dïng Nguån:Theo tµi liÖu “ph©n phèi s¶n phÈm”-Bé N«ng l©m ng­ nghiÖp NhËt. Hµng rau qu¶ t­¬i vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n rÊt khã, nh­ng khi ®· vµo ®­îc th× ®ã lµ mét thÞ tr­êng tiªu thô lín. §iÒu quan träng lµ ph¶i cã sù l­u ý th­êng xuyªn tíi l« hµng, tr¸nh t×nh tr¹ng hµng bÞ thay ®æi chÊt l­îng, rËp n¸t trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn vµ ph©n phèi hµng. §Æc biÖt cÇn b¶o qu¶n rau qu¶ gi÷ ®­îc ®é t­¬i, v× nÕu rau qu¶ kh«ng t­¬i, dï gi¸ giÎ ng­êi NhËt vÉn kh«ng mua. Kinh nghiÖm cho thÊy, ngay c¶ khi ®· vµo ®­îc thÞ tr­êng NhËt, chØ mét s¬ suÊt nhá trong mét l« hµng còng cã thÓ dÉn ®Õn hµng bÞ huû vµ c¸nh cöa vµo thÞ tr­êng NhËt sÏ ®ãng l¹i. Ch­¬ng III Mét sè biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña viÖt nam sang thÞ tr­êng nhËt b¶n. i. §Þnh h­íng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n trong thêi gian tíi. Theo tÝnh to¸n tõ phÝa H¶i Quan, 6 th¸ng ®Çu n¨m nay kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc ta ®¹t 9769,738 triÖu USD, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu sang NhËt ®¹t 1369,074 triÖu USD t¨ng 27% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. §©y lµ dÊu hiÖu t¨ng tr­ëng d­¬ng ®Çu tiªn trong suèt 2 n¨m trë l¹i ®©y. §Ó cã thÓ æn ®Þnh ®­îc tèc ®é nµy, chóng ta cÇn x©y dùng mét ®Þnh h­íng xuÊt khÈu râ rµng, ®Æt träng t©m vµo c¸c mÆt hµng sau: hµng dÖt may, h¶i s¶n, giµy dÐp, s¶n phÈm da, than ®¸, cao su, rau qu¶, thùc phÈm chÕ biÕn, chÌ, ®å gèm sø, s¶n phÈm gç. Hµng dÖt may: Hµng dÖt may ®· ®­îc xuÊt khÈu sang NhËt víi kim ng¹ch kh¸ cao (trung b×nh kho¶ng 400-500 triÖu USD/ n¨m - theo b¸o c¸o cña c¸c doanh nghiÖp) nh­ng thÞ phÇn th× vÉn cßn rÊt nhá bÐ (kho¶ng 2%) so víi Trung Quèc (65%), Italia (8%) vµ Hµn Quèc (6%). Trong thêi gian tíi, ®Ó t¨ng thÞ phÇn ë NhËt, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chó träng h¬n ®Õn s¶n xuÊt dÖt kim bëi kho¶ng 70% kim ng¹ch nhËp khÈu dÖt may cña NhËt lµ hµng dÖt kim. Do n¨ng lùc thiÕt kÕ mÉu m· cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam vÉn cßn h¹n chÕ, nªn tr­íc hÕt, tËp trung xuÊt khÈu s¶n phÈm h­íng vµo thÞ tr­êng ®¹i chóng. Môc tiªu ®Æt ra cho nghµnh lµ n¨m 2005 ®¹t 0,8 ®Õn 1,1 tû USD xuÊt khÈu hµng dÖt may sang NhËt. Thuû s¶n: N¨m 2002, toµn ngµnh Thuû s¶n ®· hoµn thµnh kÕ ho¹ch vµ v­ît qua ng­ìng 2 tû USD kim ng¹ch xuÊt khÈu. Trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu sang NhËt chiÕm 27,7% ®¹t gi¸ trÞ 555,442 triÖu USD. NÕu tÝnh trung b×nh trong thêi gian qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu h¶i s¶n cña ViÖt Nam vµo NhËt ®¹t møc 400-500 triÖu USD/ n¨m. Mét trong nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam rÊt ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng NhËt lµ t«m, n¨m 2002 võa qua ViÖt Nam ®· xÕp thø 2 vÒ xuÊt khÈu t«m sang thÞ tr­êng nµy. HÇu hÕt l­îng t«m, mùc ®«ng l¹nh chµo hµng cña ta ®Òu ®­îc kh¸ch hµng NhËt ®Æt mua. Tuy nhiªn, ®Ó n©ng cao gi¸ b¸n vµ tÝnh hÊp dÉn ®èi víi m¹ng l­íi xuÊt khÈu vµ ph©n phèi t¹i NhËt, c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn h¶i s¶n cña ta cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn kh©u chÊt l­îng vµ vÖ sinh thùc phÈm. Trong ®ã cÇn ph¶i l­u ý nhiÒu ®Õn viÖc lÊy pre-certification ®Ó gi¶m bít c¸c chi phÝ ph¸t sinh vµ rót ng¾n thêi gian th«ng quan hµng. Môc tiªu t¨ng tr­ëng ®Æt ra cho nghµnh lµ kho¶ng 10% n¨m, ®Õn n¨m 2005 ®¹t kim ng¹ch 700 triÖu USD xuÊt khÈu thuû s¶n vµo NhËt. Giµy dÐp vµ s¶n phÈm da: B¶y th¸ng ®Çu n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn ngµnh da giÇy ®¹t 1,359 tû USD. NÕu kh«ng cã biÕn ®éng lín, kim ng¹ch cña c¶ n¨m 2003 sÏ ®¹t kho¶ng tõ 2,2 ®Õn 2,3 tû USD. Tuy nhiªn nÕu xÐt riªng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang NhËt th× gi¸ trÞ ®¹t ®­îc vÉn cßn kh¸ khiªm, tèn trung b×nh míi kho¶ng 30-40 triÖu USD/ n¨m. V× vËy, trong thêi gian tíi c¸c doanh nghiÖp da giµy cÇn tËp trung h¬n n÷a, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo NhËt ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña toµn ngµnh tr­íc sù ¸p ®Æt quota tõ thÞ tr­êng EU. Môc tiªu t¨ng tr­ëng ®èi víi thÞ tr­êng NhËt lµ trªn 20% n¨m. Cè g¾ng phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 kim ng¹ch xuÊt khÈu dµy dÐp vµ s¶n phÈm da vµo NhËt ®¹t kho¶ng 500 triÖu USD. Than ®¸: NhËt B¶n lµ b¹n hµng truyÒn thèng ®èi víi than ViÖt Nam. L­îng than hµng n¨m xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy ®¹t 1,2 ®Õn 1,4 triÖu tÊn/ n¨m víi møc doanh thu kho¶ng 40-50 triÖu USD. NhËt B¶n sö dông than nhËp khÈu chñ yÕu cho c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp, xi m¨ng, c«ng nghiÖp tæng hîp (hãa chÊt, ®iÖn cùc...)... Ng­êi NhËt rÊt thËn träng khi thö nghiÖm chÊt l­îng than trong d©y chuyÒn c«ng nghiÖp cña hä, nh­ng khi ®· thö nghiÖm thµnh c«ng th× hä sÏ duy tr× viÖc sö dông lo¹i than ®ã. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao l­îng than ViÖt Nam xuÊt sang NhËt B¶n trong thêi gian qua t­¬ng ®èi ®Þnh, mÆc dï thÞ tr­êng than thÕ giíi hiÖn ®ang cã nhiÒu biÕn ®éng. §Ó tiÕp tôc gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn thÞ phÇn cña m×nh t¹i NhËt B¶n, ngµnh than ®¸ ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh rÊt m¹nh mÏ víi Trung Quèc vµ B¾c TriÒu Tiªn. Chóng ta cã bÊt lîi do vÞ trÝ ®Þa lý mang l¹i lµ: c­íc tµu tõ ViÖt Nam ®i NhËt B¶n cao h¬n 4 USD/ tÊn so víi tõ Trung Quèc vµ 2 USD/tÊn so víi B¾c TriÒu Tiªn. V× vËy mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho ngµnh than trong thêi gian tíi ®©y lµ tiÕp tôc duy tr× c¸c mèi quan hÖ, gi÷ v÷ng c¸c ®Çu mèi tiªu thô t¹i NhËt, ®ång thêi n©ng cao h¬n n÷a c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng so víi c¸c ®èi thñ kh¸c. Cao su: §· cã thêi gian ta xuÊt khÈu ®­îc cho NhËt mét l­îng cao su rÊt lín. Tuy nhiªn thêi gian gÇn ®©y trung b×nh ViÖt Nam chØ xuÊt ®­îc kho¶ng 4-5 ngh×n tÊn mét n¨m mÆc dï thuÕ nhËp khÈu cao su cña NhËt lµ 0%. Lý do chñ yÕu lµ do chñng lo¹i cao su cña ta kh«ng cßn thÝch hîp víi nhu cÇu hiÖn t¹i trªn thÞ tr­êng NhËt. Trong c¬ cÊu mÆt hµng cña ta th× lo¹i cao su 3L chiÕm tû träng cao nhÊt, nh­ng lo¹i cao su mµ NhËt dïng chñ yÕu l¹i lµ cao su RSS ( hiÖn ®­îc nhËp phÇn lín tõ Th¸i Lan). V× vËy ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cao su vµo NhËt c¸c doanh nghiÖp cÇn nhanh chãng thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm, gi¶m tû träng cao su 3L, t¨ng tû träng cña cao su RSS. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh cao su còng cÇn phèi hîp víi tæng c«ng ty Ho¸ chÊt ®Ó t×m hiÓu kh¶ n¨ng liªn kÕt víi NhËt ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su vµo NhËt. Rau qu¶: NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng n­íc nhËp khÈu hµng ®Çu thÕ giíi, víi trªn 50% l­îng hµng nhËp tõ c¸c n­íc kh¸c. Riªng ®èi víi mÆt hµng rau qu¶, hµng n¨m NhËt ph¶i nhËp trªn 3 tû USD. Tuy nhiªn gi¸ trÞ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang NhËt chØ míi ®¹t kho¶ng 10 triÖu USD/ n¨m, chiÕm ch­a ®Çy 0,4% thÞ phÇn thÞ tr­êng NhËt B¶n. Cho tíi nay vÒ h×nh thøc xuÊt khÈu, chñ yÕu chóng ta míi chØ xuÊt sang NhËt d­íi d¹ng bao tiªu s¶n phÈm t¹i c¸c khu chÕ xuÊt. PhÝa ®èi t¸c NhËt chÞu tr¸ch nhiÖm tõ cung cÊp gièng cho tíi tiªu thô s¶n phÈm. Trong thêi gian tíi, chóng ta cÇn më réng h¬n n÷a c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy víi môc tiªu ®¹t 20 triÖu USD gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ sang NhËt vµo n¨m 2005. §å gèm sø: §©y còng lµ mÆt hµng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn rÊt lín t¹i thÞ tr­êng NhËt. Tr­íc ®©y hµng gèm sø, nh­ mäi s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ kh¸c, ®­îc ph©n phèi qua kªnh truyÒn thèng: s¶n phÈm- nhËp khÈu-b¸n bu«n-b¸n lÎ. GÇn ®©y kªnh ph©n phèi ®· cã nh÷ng thay ®æi lín. C¸c c«ng ty th­¬ng m¹i (C«ng ty nhËp khÈu) gÇn nh­ rót ra khái thÞ tr­êng ®Ó nh­êng chç cho c¸c siªu thÞ vµ c¸c nhµ kinh doanh b¸n lÎ. V× vËy thay v× chµo hµng theo ph­¬ng thøc cæ ®iÓn (chµo hµng cho c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i), c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn chuyÓn sang h×nh thøc liªn hÖ trùc tiÕp víi c¸c siªu thÞ vµ c¸c cöa hµng cña NhËt. Ng­êi tiªu dïng NhËt rÊt ­a chuéng sù ®a d¹ng cña s¶n phÈm. V× vËy c¸c nhµ s¶n xuÊt cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn kh©u t¹o h×nh, thay ®æi mÉu m· s¶n phÈm. Kh«ng thÓ nãi ®Õn viÖc tiªu thô hµng triÖu USD s¶n phÈm gèm sø trªn thÞ tr­êng nµy nÕu danh môc hµng trªn catalogue chØ cã mét cét m· hµng. S¶n phÈm gç: Ng­êi tiªu dïng NhËt cã nhu cÇu sö dông ®å gç kh¸ lín. Tuy ý thøc vÒ vÊn ®Ò m«i tr­êng ®ang ngµy cµng t¨ng nh­ng ch­a ®Õn møc kh¾t khe nh­ Anh vµ mét sè n­íc EU kh¸c. Theo nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu, ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng trë thµnh n­íc cã ngµnh chÕ biÕn gç c¹nh tranh nhÊt trong khu vùc bëi gi¸ lao ®éng rÎ vµ ng­êi lao ®éng hÕt søc khÐo lÐo trong xö lý gç. HiÖn nay hµng n¨m ta ®· xuÊt h¬n 60 triÖu USD ®å dïng gia ®×nh, trong ®ã phÇn lín lµ ®å gç. Môc tiªu ®Æt ra cho ngµnh lµ 200 triÖu USD ®å gç xuÊt khÈu vµo n¨m 2005. ViÖc ®Þnh h­íng tËp trung xuÊt khÈu sang NhËt lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh tr­íc c¸c quy ®Þnh ngµy cµng kh¾t khe tõ phÝa c¸c thÞ tr­êng kh¸c nh­ Mü vµ EU. ii. C¸c gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn ®Þnh h­íng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n. 1.BiÖn ph¸p thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu 1.1. Hç trî vèn Hç trî vèn cho xuÊt khÈu thùc chÊt lµ biÖn ph¸p tiÕp thªm søc m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, c¹nh tranh víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. HiÖn nay, ë ViÖt Nam, h×nh thøc nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn th«ng qua Quü Hç trî ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng cña Quü nµy chñ yÕu tËp trung vµo viÖc hç trî c¸c dù ¸n ®Çu t­ t¹o vïng nguyªn liÖu, s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu vµ hç trî tÝn dông ng¾n h¹n cho c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ...N¨m 2003 sè l­îng vèn cho vay ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña Quü ­íc ®¹t 5.000 tû ®ång v­ît trªn 60% so víi chØ tiªu ChÝnh phñ ®Ò ra. Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ thùc sù lµ chç dùa vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, tr­íc m¾t Quü Hç trî ph¸t triÓn cÇn tiÕp tôc ®¬n gi¶n ho¸ vµ ®Èy nhanh tèc ®é thÈm duyÖt hå s¬ vay vèn ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®óng kÕ ho¹ch, kÞp víi thêi h¹n giao hµng. §ång thêi trong mét sè tr­êng hîp, Quü còng nªn xÐt ®Õn viÖc kÐo dµi thêi h¹n tÝn dông ®Ó ®¶m b¶o cho mét sè kÕ ho¹ch ho¹t ®éng trung vµ dµi h¹n cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn s¾p xÕp l¹i hÖ thèng Quü Hç trî Ph¸t triÓn nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ, tinh gi¶m c¸c ®Çu mèi cïng thùc hiÖn nhiÖm vô hç trî xuÊt khÈu vµ tËn dông m¹ng l­íi chi nh¸nh s½n cã cña Quü trªn 61 tØnh, thµnh. Riªng ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c chi nh¸nh, cÇn t¨ng thÈm quyÒn, ph¸t huy tÝnh ®éc lËp, tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c chi nh¸nh trong quyÕt ®Þnh cho vay hç trî xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp ë tõng ®Þa ph­¬ng. §©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng cho vay vµ sö dông vèn. TiÕp ®ã, ChÝnh phñ còng cÇn xem xÐt n©ng vèn ®iÒu lÖ cña Quü tõ 5.000 tû lªn 10.000 tû ®ång ®Ó Quü cã thÓ thùc hiÖn tèt h¬n n÷a tr¸ch nhiÖm hç trî c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu mµ ChÝnh phñ giao cho. 1.2. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi TÝnh ®Õn nay, c¸c nhµ ®Çu t­ tõ 50 n­íc vµ vïng l·nh thæ ®· cã mÆt t¹i ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®¨ng ký chiÕm tíi 13% GDP. Trong ®ã, NhËt B¶n lµ n­íc ®øng thø 3 vÒ vèn ®¨ng ký, nh­ng ®øng ®Çu vÒ sè vèn thùc hiÖn. HiÖn c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n ®· cã trªn 430 dù ¸n ®­îc cÊp phÐp ®Çu t­, trong ®ã cã gÇn 400 dù ¸n cßn hiÖu lùc. Quy m« trung b×nh cña c¸c dù ¸n tõ NhËt lµ 11,6 triÖu USD trong ®ã c«ng nghiÖp chiÕm 75,25%, n«ng nghiÖp chiÕm 2%, dÞch vô chiÕm 22,8%. Th«ng qua c¸c h×nh thøc ®Çu t­ tõ c¸c doanh nghiÖp NhËt, chóng ta cã thÓ coi ®ã nh­ lµ cÇu nèi ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n. LÊy vÝ dô, th«ng qua c¸c ®Çu t­ vÒ vèn, vµ gièng tõ NhËt B¶n c¸c doanh nghiÖp rau qu¶ ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®Èy m¹nh ®­îc ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh sang thÞ tr­êng nµy. Tuy nhiªn, dßng vèn FDI cña NhËt vµo ViÖt Nam hiÖn nay thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi nh÷ng n¨m tr­íc khñng ho¶ng ch©u ¸. Cô thÓ n¨m 2002 võa qua, tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký cña NhËt B¶n chØ ®¹t 95 triÖu USD (chØ b»ng gÇn 13% so víi n¨m 1997). Bµn vÒ vÊn ®Ò ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam, Gi¸o s­ Kenichi Ohno tr­ëng nhãm chuyªn gia NhËt B¶n cña JICA ®· ®­a ra bøc tranh mét ®µn chim nh¹n ®ang bay vµ nhÊn m¹nh r»ng: “NÕu xem mçi chó chim lµ mét quèc gia trong khu vùc §«ng ¸ vµ vÞ trÝ cña chóng trªn bÇu trêi biÓu thÞ møc ®é thu hót FDI, th× ViÖt Nam hiÖn ®ang lµ chó chim ë cuèi ®µn”. V× vËy hiÖn ViÖt Nam lµ n­íc chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ nhÊt cña sù suy gi¶m ®Çu t­ tõ NhËt. Tr­íc t×nh h×nh nµy, ViÖt Nam cÇn ph¶i tiÕp tôc c¶i thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ®Çu t­ cña m×nh theo c¸c h­íng sau: Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt: HiÖn nay, nhiÒu v¨n b¶n liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn thiÕu bao qu¸t, thiÕu cô thÓ, kh«ng ®iÒu chØnh ®­îc c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh, l¹i bÞ chång chÐo do ®­îc ban hµnh bëi nhiÒu c¬ quan qu¶n lý kh¸c nhau. §iÒu nµy ®· g©y rÊt nhiÒu trë ng¹i cho doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× vËy, ®Ó cã ®­îc m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn h¬n, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt. §Þnh h­íng hoµn thiÖn ph¸p lý cña ViÖt Nam ®Æt ra lµ: b¶o ®¶m mét khu«n khæ ph¸p lý th«ng tho¸ng, râ rµng, æn ®Þnh, mét hÖ thèng ­u ®·i vµ khuyÕn khÝch hîp lý, dÇn dÇn ®­a c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn mét s©n ch¬i chung, b×nh ®¼ng víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc. Theo ®ã cÇn xo¸ bá quy ®Þnh h¹n chÕ ®Çu t­ trªn mét sè ngµnh nghÒ, xo¸ bá nghÜa vô ®Êu thÇu ®èi víi doanh nghiÖp liªn doanh vµ ¸p dông chÕ ®é mét cöa ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt trong HiÖp ®Þnh ®Çu t­ ViÖt Nam-NhËt B¶n. Ngµy 14/11/03 võa qua, ViÖt Nam ®· trë thµnh n­íc thø 2 trong khu vùc ký HiÖp ®Þnh B¶o hé ®Çu t­ víi NhËt. Theo hiÖp ®Þnh nµy vÒ nguyªn t¾c sÏ ®¶m b¶o ®èi xö quèc gia vµ ®èi xö tèi huÖ quèc víi c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña c¶ hai quèc gia trong giai ®o¹n tiÒn ®Çu t­, ng¨n chÆn c¸c c¬ quan chøc n¨ng ë mçi quèc gia ¸p ®Æt nh÷ng yªu cÇu phiÒn to¸i ®Ó ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh vÒ tù do, khuyÕn khÝch b¶o hé ®Çu t­. Cô thÓ, trong khu vùc cña m×nh, hai n­íc sÏ dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ cña mçi bªn ký kÕt nh÷ng ®èi xö kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n so víi ®èi xö dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ nh÷ng kho¶n ®Çu t­ cña n­íc m×nh trong cïng mét hoµn c¶nh t­¬ng tù nhau trong viÖc thµnh lËp, mua l¹i, më réng ho¹t ®éng, qu¶n lý, duy tr×, sö dông, thu lîi...(®iÒu 2). §Ó thùc hiÖn môc tiªu cña hiÖp ®Þnh nµy, hai bªn sÏ thµnh lËp mét uû ban hçn hîp( ®iÒu 20). Trong ®ã, uû ban hçn hîp nµy sÏ cã chøc n¨ng nh­: th¶o luËn, ®¸nh gi¸ l¹i viÖc triÓn khai cña hiÖp ®Þnh, víi môc ®Ých lµm sao thóc ®Èy c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i cho nhµ ®Çu t­ cña c¸c bªn ký kÕt. Tr­íc ®©y c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt ®· nhiÒu lÇn bµy tá sù bÊt b×nh tr­íc nh÷ng thay ®æi chÝnh s¸ch ®ét ngét cña ViÖt Nam (thay ®æi chÝnh s¸ch thuÕ cña ngµnh c«ng nghiÖp « t« lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh). ViÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt cña hiÖp ®Þnh nµy sÏ lµm an lßng c¸c nhµ ®Çu t­ vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng suy gi¶m ®Çu t­ cña NhËt vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua. H¬n n÷a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt trong hiÖp ®Þnh còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ®Çu t­ tõ c¸c n­íc kh¸c v× nã më réng cho tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ chø kh«ng riªng g× NhËt B¶n. Hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng: C¬ së h¹ tÇng còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng hµng ®Çu mµ c¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Trong nh÷ng n¨m qua mÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, nh­ng thùc tÕ th× c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Þnh h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ së h¹ tÇng ë n­íc ta hiÖn nay lµ: Thø nhÊt lµ cã quy ho¹ch ®Çu t­ vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng thèng nhÊt, hîp lý, tËp trung døt ®iÓm, kh«ng dµn tr¶i ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­. Thø hai lµ ph©n cÊp qu¶n lý vµ ®Çu t­ víi nh÷ng c¬ së h¹ tÇng thuéc hÖ thèng quèc gia nh­ quèc lé, nh÷ng c«ng tr×nh liªn bé, liªn ngµnh, liªn vïng, nh÷ng c«ng tr×nh hµng kh«ng, c¶ng biÓn quèc gia vµ hÖ thèng ®­êng s¾t. Thø ba lµ cã nh÷ng ­u ®·i râ rµng, cô thÓ vÒ tµi chÝnh, tÝn dông ®èi víi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ BTO, BT, BOT vµo c¸c ®Þa bµn träng ®iÓm ®Ó c¸c h×nh thøc nµy nhanh chãng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ triÓn khai, thùc hiÖn, gãp phÇn hç trî vèn ®Çu t­ cho ng©n s¸ch. Riªng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng phÇn mÒm cña ViÖt Nam hiÖn nay, chóng ta cÇn sím thiÕt lËp c¸c ®­êng truyÒn th«ng tin cao tèc. Bëi v× nÕu cø tiÕp tôc duy tr× ®­êng truyÒn víi tèc ®é nh­ hiÖn nay th× sÏ kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu mµ nhµ ®Çu t­ ®Æt ra cho c¸c dù ¸n vÒ c«ng nghÖ th«ng tin hay x©y dùng phÇn mÒm. 1.3. Hç trî nhËp khÈu nguyªn liÖu Sù æn ®Þnh nguyªn liÖu ®Çu vµo lµ mét trong nh÷ng yÕu tè hÕt søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. NÕu x¶y ra trôc trÆc nµo ë kh©u nµy sÏ dÉn ®Õn viÖc s¶n xuÊt bÞ chËm l¹i, kh«ng giao hµng ®óng thêi h¹n vµ mÊt uy tÝn víi kh¸ch hµng. §èi víi vÊn ®Ò nµy ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®¶m b¶o uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p hç trî nhËp khÈu nguyªn liÖu ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nh­: Cho phÐp c¸c ®¬n vÞ nµy ®­îc chuyÓn nguyªn vËt liÖu thõa sang hîp ®ång kÕ tiÕp mµ kh«ng ph¶i xin phÐp Bé Th­¬ng m¹i ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é giao hµng. §ång thêi ®Ó c¸c doanh nghiÖp kh«ng bÞ ®äng vèn, trong mét vµi tr­êng hîp viÖc thu råi hoµn l¹i thuÕ nhËp khÈu ®èi víi nguyªn liÖu nhËp ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc nghiªn cøu b·i bá. Riªng víi nguyªn liÖu thñy s¶n nhËp khÈu, ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ®Þnh h­íng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn Ngµnh thuû s¶n ®Ò ra, nªn miÔn thuÕ GTGT ®èi víi nguyªn liÖu thuû s¶n nhËp khÈu ®Ó chÕ biÕn xuÊt khÈu, ®ång thêi còng cÇn më réng viÖc kh«ng thùc hiÖn thu thuÕ ®èi víi vËt t­, ho¸ chÊt sö dông cho thuû s¶n mµ trong n­íc ch­a cã ®Ó phôc vô chÕ biÕn xuÊt khÈu. 2. BiÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu 2.1. §Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i Tr­íc hÕt, trªn tÇm vÜ m«, c¸c c¬ quan ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn phèi hîp víi c¸c c¬ quan cïng chøc n¨ng cña ChÝnh phñ NhËt tæ chøc c¸c triÔn l·m, héi chî ®Ó giíi thiÖu hµng ho¸ hai n­íc. Qua h×nh thøc nµy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ hiÓu h¬n vÒ cung cÇu trªn thÞ tr­êng NhËt, tõ ®ã x©y dùng ®­îc ®Þnh h­íng xuÊt khÈu phï hîp. Bªn c¹nh ®ã, Côc xóc tiÕn Th­¬ng m¹i (Viettrade), Trung t©m xóc tiÕn Th­¬ng m¹i còng cÇn phèi hîp víi JETRO, tæ chøc VJCC tæ chøc nhiÒu buæi héi th¶o ®Ó trao ®æi th«ng tin nh»m t¹o sù hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp hai n­íc. Qua c¸c cuéc héi th¶o nµy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ®­îc nghe c¸c tham luËn vÒ nghiÖp vô vµ kinh nghiÖm liªn quan ®Õn xuÊt khÈu nh­: c¸c nÐt ®Æc tr­ng cña v¨n ho¸ NhËt, c¸c ph­¬ng ph¸p th©m nhËp vµo thÞ tr­êng NhËt, c¸c nguyªn t¾c khi th©m nhËp thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn ph­¬ng thøc ph©n phèi, thñ tôc xin dÊu chøng nhËn chÊt l­îng JIS, JAS còng nh­ chÕ ®é x¸c nhËn tr­íc (pre-certification) vÒ thùc phÈm nhËp khÈu. Vai trß cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam (VCCI) trong ho¹t ®éng cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng còng cÇn ®­îc n©ng cao. Ngoµi c¸c t¹p chÝ b»ng tiÕng Anh giíi thiÖu vÒ ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, VCCI còng nªn ra thªm c¸c t¹p chÝ b»ng tiÕng NhËt ®Ó phôc vô c¸c th­¬ng nh©n NhËt quan t©m ®Õn thÞ tr­êng ViÖt Nam. ë tÇm vi m«, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cÇn chñ ®éng giíi thiÖu m×nh qua c¸c website trªn Internet. HiÖn nay NhËt lµ mét trong nh÷ng quèc gia rÊt ph¸t triÓn trong lÜnh vùc viÔn th«ng, h¬n n÷a do ®Æc ®iÓm cña cuéc sèng c«ng nghiÖp, ngµy cµng nhiÒu ng­êi NhËt thùc hiÖn viÖc mua b¸n vµ giao dÞch th­¬ng m¹i qua m¹ng. ChÝnh v× vËy viÖc giíi thiÖu h×nh ¶nh doanh nghiÖp trªn internet lµ mét h×nh thøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i hiÖu qu¶ vµ thùc sù cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Mçi mét doanh nghiÖp cÇn x©y dùng cho riªng m×nh mét website, vµ website ®ã nh­ lµ tÊm danh thiÕp t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c danh nghiÖp ViÖt Nam giao dÞch kh«ng nh÷ng trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n mµ trªn toµn thÕ giíi. Ngoµi ra th«ng qua c¸c website, doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn cã thÓ t×m ®­îc rÊt nhiÒu th«ng tin liªn quan ®Õn b¹n hµng. D­íi ®©y lµ mét sè website th­¬ng m¹i vÒ thÞ tr­êng NhËt c¸c doanh nghiÖp nªn tiÕp cËn: : lµ website b»ng tiÕng viÖt cña Së kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ TP.HCM vÒ thÞ tr­êng NhËt. T¹i ®©y c¸c doanh nghiÖp sÏ cã ®­îc th«ng tin vÒ tiªu chuÈn, yªu cÇu kü thuËt, vËn chuyÓn, ®ãng gãi cña trªn 20 mÆt hµng VN nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt. Víi website nµy c¸c doanh nghiÖp sÏ cã trong tay danh s¸ch cña hµng lo¹t c¬ quan t­ vÊn nhµ n­íc. C¸c c¬ quan nµy sÏ cung cung cÊp th«ng tin miÔn phÝ cho c¸c doanh nghiÖp vÒ c¸ch thøc x©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n. : §©y lµ trang th«ng tin gióp c¸c doanh nghiÖp c¸c thøc tiÕp thÞ hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng NhËt. www.miti.go.jp : §©y lµ website cña Bé C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i quèc tÕ nh»m cung cÊp th«ng tin, b¸o c¸o cña Bé nµy vÒ thÞ tr­êng vµ xu h­íng cña ng­êi tiªu dïng NhËt. : Víi trang web nµy c¸c doanh nghiÖp sÏ cã ®­îc c¸c th«ng tin vÒ xu h­íng thÞ tr­êng cña NhËt do Tæ chøc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i NhËt (JETRO) cung cÊp. Trong ®ã cã nhiÒu th­ môc riªng nh­ ng©n hµng d÷ liÖu cung cÊp th«ng tin b¸o c¸o vÒ thÞ tr­êng NhËt. §ång thêi qua JETRO c¸c doanh nghiÖp cßn nhËn ®­îc t­ vÊn tõ phÝa c¸c chuyªn gia vÒ vÊn ®Ò xuÊt khÈu sang NhËt. Ngoµi ra JETRO cßn gióp c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn vµ t×m kiÕm c¬ hé kinh doanh víi NhËt th«ng qua Ch­¬ng tr×nh khuyÕn khÝch th¾t chÆt th­¬ng m¹i (TTPP). §©y lµ ch­¬ng tr×nh cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký trùc tiÕp qua Internet, c¸c ®Ò nghÞ liªn quan tíi viÖc kinh doanh víi c¸c c«ng ty NhËt. Qua TTPP c¸c doanh nghiÖp cã thÓ n¾m ®­îc c¸c yªu cÇu, ®Ò nghÞ tõ phÝa c¸c c«ng ty NhËt, tõ ®ã ®Ò ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp cho m×nh. 2.2 ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng 6 thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ Hoa kú, NhËt, Trung Quèc, EU, ASEAN, vµ khu vùc Trung ®«ng. Trong thêi gian tíi, bªn c¹nh viÖc më réng ra c¸c thÞ tr­êng míi, chóng ta vÉn tiÕp tôc duy tr× vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng. Giai ®o¹n tõ nay ®Õn 2005, theo ®¸nh gi¸ cña Bé Th­¬ng M¹i, NhËt vÉn ®­îc coi lµ mét thÞ tr­êng träng ®iÓm. GÇn ®©y NhËt ®· bæ sung thªm 118 lo¹i n«ng s¶n ( trong ®ã cã rau, tr¸i c©y nhiÖt ®íi) vµo hÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP 2003 ®ång thêi gi¶m thuÕ ®èi víi kho¶ng 60 mÆt hµng. Tr­íc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nµy, chóng ta cÇn phÊn ®Êu ®¹t môc tiªu t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu vµo NhËt 7%/ n¨m. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, c¸c ngµnh dÖt may, thñy s¶n, giµy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ, s¶n phÈm gç, rau qu¶..cÇn coi NhËt lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu chiÕn l­îc, liªn tôc n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ søc c¹nh tranh cña m×nh. VÒ l©u dµi ChÝnh phñ cã thÓ c¨n cø vµo nh÷ng biÕn ®æi cña nÒn kinh tÕ NhËt vµ vai trß cña nã trong khu vùc §«ng Nam ¸, Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng ®Ó ®­a ra c¸c chiÕn l­îc vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. 2.3.ChÝnh s¸ch gi¶i quyÕt nî Uy tÝn lµ yÕu tè hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt khi quan hÖ lµm ¨n víi c¸c c«ng ty NhËt. Cã ®­îc uy tÝn tõ thÞ tr­êng nµy ®· khã, gi÷ ®­îc l¹i cµng khã h¬n. V× vËy ®èi víi nh÷ng kho¶n nî qu¸ h¹n víi c¸c c«ng ty NhËt, ChÝnh phñ cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p tÝch cùc gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. §©y lµ viÖc lµm cÊp thiÕt ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c doanh nh©n NhËt B¶n vµ h¬n hÕt lµ ®Ó cøu lÊy uy tÝn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Uy tÝn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ vèn ®· kh«ng cao, nÕu vÊn ®Ò gi¶i quyÕt nî nµy kh«ng ®­îc lµm triÖt ®Ó, e r»ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ cµng gÆp khã kh¨n h¬n trong giao dÞch kinh doanh víi thÞ tr­êng NhËt. §©y lµ biÖn ph¸p ®­îc thùc hiÖn nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng gi¶m sót th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. 2.4. §Èy m¹nh hîp t¸c song ph­¬ng Quan hÖ ngo¹i giao N¨m 2003 lµ n¨m ®¸nh dÊu mét chÆng ®­êng ph¸t triÓn tèt ®Ñp -30 n¨m quan hÖ ngo¹i giao ViÖt-NhËt. Nh©n dÞp nµy rÊt nhiÒu c¸c cuéc gÆp gì giao l­u trªn mäi lÜnh vùc tõ ca nh¹c, nghÖ thuËt ®Õn thÓ thao ®· ®­îc tæ chøc t¹i ViÖt Nam. Trong bµi ph¸t biÓu cña m×nh vµo 9/1/2003 Bé tr­ëng NguyÔn Dy Niªn ®· kh¼ng ®Þnh: “NhËt B¶n lµ ®èi t¸c kinh tÕ quan träng hµng ®Çu cña ViÖt Nam”. Thùc tÕ, kÓ tõ khi nèi l¹i viÖn trî cho ViÖt Nam vµo n¨m 1992 tíi nay, ngay c¶ trong n¨m 1998, 1999 khi kinh tÕ NhËt gÆp nhiÒu khã kh¨n do hñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc, ChÝnh phñ NhËt B¶n vÉn lu«n lµ nhµ tµi trî lín nhÊt cho ViÖt Nam. §Õn nay khèi l­îng ODA mµ ChÝnh phñ NhËt cam kÕt cho n­íc ta kho¶ng 834,4 tû Yªn (t­¬ng ®­¬ng 7,256 tû USD), trong ®ã viÖn trî kh«ng hoµn l¹i chiÕm 108,1 tû Yªn (12,95%), vèn vay ­u ®·i 726,3 tû Yªn (87,05%). NÕu so víi tæng viÖn trî quèc tÕ mµ ViÖt Nam cã ®­îc, ODA cña NhËt chiÕm tíi 40%. Trªn lÜnh vùc th­¬ng m¹i, NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng vµ b¹n hµng lín nhÊt cña ViÖt Nam. N¨m 2002, kim ng¹ch th­¬ng m¹i hai chiÒu ViÖt NhËt ®¹t gÇn 5 tû USD. Dù kiÕn n¨m nay, n¨m 2003 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy sÏ ®¹t 2,6 tû USD t¨ng 13% so víi n¨m 2002 lµ 2,3 tû USD. Trong thêi gian tíi, ®Ó t¨ng c­êng h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c gi÷a hai n­íc. PhÝa ViÖt Nam cÇn nhanh chãng xóc tiÕn ch­¬ng tr×nh “S¸ng kiÕn chung ViÖt-NhËt” vµ nç lùc thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt trong “HiÖp ®Þnh ®Çu t­ ViÖt NhËt” ký th¸ng 11 n¨m 2003 võa qua. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam còng cÇn hîp t¸c víi NhËt B¶n, duy tr× c¬ chÕ ®èi tho¹i th­êng k× cÊp bé tr­ëng vµ thø tr­ëng vÒ c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ, kinh tÕ, an ninh, tranh thñ sù ñng hé cña NhËt B¶n trong qu¸ tr×nh ViÖt Nam gia nhËp c¸c tæ chøc quèc tÕ. §ång thêi chÝnh phñ vµ c¸c cÊp Bé, ngµnh cã liªn quan cña 2 n­íc còng cÇn nç lùc h¬n trong vai trß lµ cÇu nèi gióp doanh nghiÖp 2 n­íc cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc, t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt lÉn nhau thóc ®Èy quan hÖ ngo¹i th­¬ng ngµy cµng ph¸t triÓn. Quan hÖ v¨n ho¸ §Ó cã thÓ ®Èy m¹nh ®­îc ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang NhËt c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i hiÓu râ v¨n ho¸ NhËt. §©y chÝnh lµ ch×a kho¸ gióp c¸c doanh nghiÖp ®Þnh ra ®­îc nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn phï hîp víi thÞ tr­êng môc tiªu nµy. Suèt 30 n¨m qua Hîp t¸c v¨n ho¸ ViÖt Nam - NhËt B¶n ®· ®­îc triÓn khai kh¸ tÝch cùc víi sù phong phó, ®a d¹ng vÒ néi dung. §Ó tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, trong thêi gian tíi ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc khuyÕn khÝch ho¹t ®éng cña c¸c héi v¨n ho¸, trong ®ã cã héi “Giao l­u v¨n ho¸ ViÖt - NhËt” víi trung t©m “Nghiªn cøu NhËt B¶n” ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÓu biÕt h¬n vÒ v¨n ho¸, con ng­êi NhËt B¶n vµ h¬n hÕt lµ nh÷ng ¶nh h­ëng cña nã tíi ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng NhËt. Mét trong c¸c ho¹t ®éng ®· ®­îc tæ chøc cã hiÖu qu¶ lµ ch­¬ng tr×nh “Mêi thanh niªn sang NhËt” (100 ng­êi /1 n¨m) vµ ch­¬ng tr×nh liªn hoan v¨n ho¸ h÷u nghÞ ViÖt - NhËt t¹i ViÖt Nam vµ NhËt B¶n. Th«ng qua cÇu nèi v¨n ho¸ nµy hai d©n téc xÝch sÏ xÝch l¹i gÇn nhau h¬n vµ quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc sÏ ph¸t triÓn lªn mét tÇm cao míi. Hîp t¸c du lÞch §©y còng lµ mét trong nh÷ng nhãm biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy sù hiÓu biÕt gi÷a hai n­íc. Th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn khÝch du lÞch sang NhËt, doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi thùc tÕ tiÕp xóc, t×m hiÓu, n¾m b¾t nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña thÞ tr­êng NhËt vµ thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn thu hót kh¸ch du lÞch NhËt ®Õn ViÖt Nam, mét phÇn ®Ó ph¸t triÓn nghµnh du lÞch vµ h¬n n÷a lµ ®Ó giíi thiÖu víi b¹n hµng c¸c mÆt hµng thÕ m¹nh cña n­íc ta. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, l­îng kh¸ch du lÞch NhËt ®Õn ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng, tõ h¬n 1000 l­ît kh¸ch vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90 ®· lªn gÇn 300.000 l­ît kh¸ch vµo n¨m 2002. HiÖn nay, NhËt B¶n ®­îc xÕp vµo 1 trong 10 thÞ tr­êng cã nguån kh¸ch lín cña ngµnh du lÞch ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch NhËt h¬n n÷a, tr­íc hÕt ngµnh du lÞch ViÖt Nam cÇn ph¶i cè g¾ng ®¶m b¶o sù thuËn tiÖn trong ®i l¹i. Nh÷ng ®­êng bay th¼ng cã tÇn suÊt cao sÏ gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a NhËt B¶n vµ ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, viÖc kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu hôt sè l­îng h­íng dÉn viªn th«ng th¹o tiÕng NhËt, hiÓu biÕt v¨n ho¸ lÞch sö còng lµ mét trong nh÷ng c«ng viÖc hÕt søc cÇn thiÕt. Ngoµi ra, sù khan hiÕm c¸c kh¸ch s¹n, nhµ hµng, phôc vô theo phong c¸ch NhËt còng lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i quan t©m. Gi¶i quyÕt tèt nh÷ng khã kh¨n nµy sÏ t¹o thªm nhiÒu c¬ héi tèt cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam gÆp gì, giíi thiÖu s¶n phÈm víi b¹n hµng NhËt B¶n ngay trªn “s©n nhµ”. BiÖn ph¸p thóc ®Èy ba mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc. 3.1. Hµng dÖt may Ba th¸ng ®Çu n¨m nay, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam ®¹t 850 triÖu USD, t¨ng tíi 90% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. Tuy nhiªn kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang NhËt l¹i tiÕp tôc cã chiÒu h­íng gi¶m xuèng. §Ó ®¶m b¶o cho mét sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, l©u dµi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i nç lùc duy tr× thÞ phÇn ë thÞ tr­êng truyÒn thèng nµy, tr­íc sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t tõ phÝa Trung Quèc. D­íi ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt. X©y dùng hÖ thèng cËp nhËt th«ng tin: Mét trong nh÷ng thuËn lîi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tiÕp cËn kh¸ch hµng NhËt lµ sù gÇn gòi vÒ phong tôc, tËp qu¸n. Song ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt bá qua kh©u t×m hiÓu thÞ tr­êng. LÊy vÝ dô nh­ mÆt hµng ¸o s¬ mi, kh«ng ph¶i lo¹i nµo còng ®­îc ng­êi NhËt chÊp nhËn. Trong hµng ngh×n s¶n phÈm ®­îc chµo b¸n, ng­êi NhËt ngµy nay chØ thÝch lo¹i ¸o ®­îc may b»ng v¶i Ýt nhµu. V× vËy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, viÖc x©y dùng mét hÖ thèng th«ng tin lu«n cËp nhËt chÝnh x¸c vµ thÝch øng kÞp thêi tr­íc nh÷ng yªu cÇu míi tõ thÞ tr­êng nµy lµ hÕt søc cÇn thiÕt. B»ng h×nh thøc nµy c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®­a ra ®­îc nh÷ng chiÕn l­îc vÒ mÆt hµng vµ kªnh ph©n phèi hîp lý, tr¸nh t×nh tr¹ng khi võa nghÜ ®Õn chuyÓn sang s¶n xuÊt s¶n phÈm míi, th× trªn thÞ tr­êng NhËt s¶n phÈm ®ã ®· b­íc sang giai ®o¹n tho¸i trµo. Míi ®©y Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam còng võa ®¹t ®­îc tho¶ thuËn hîp t¸c víi TËp ®oµn Mitsui cña NhËt. Theo ®ã Tæng c«ng ty sÏ khai tr­¬ng v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Tokyo vµ coi ®©y lµ mét “tr¹m th«ng tin” ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang NhËt. Tuy nhiªn, b¶n th©n mçi doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i chñ ®éng ®Èy m¹nh nghiªn cøu thÞ tr­êng, bëi ®©y chÝnh lµ mÉu mèt ®Ó n©ng dÇn n¨ng lùc thiÕt kÕ, gi¶m dÇn ph­¬ng thøc gia c«ng vµ quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i trong chiÕn l­îc kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp dÖt may sau nµy. X©y dùng mÆt hµng chiÕn l­îc: Tõ c¸c th«ng tin cã ®­îc, c¸c doanh nghiÖp dÖt may cÇn x©y dùng cho m×nh danh môc c¸c mÆt hµng chiÕn l­îc ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang NhËt B¶n. Trong thêi gian tíi c¸c doanh nghiÖp cÇn tËp trung vµo viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng nh­ s¬ mi nam, T Shirt, quÇn kaki ®Ó kÐo dµi vßng ®êi s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã viÖc thiÕt kÕ ra c¸c s¶n phÈm míi còng hÕt søc cÇn thiÕt cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn dµi h¹n cña mçi c«ng ty. X©y dùng th­¬ng hiÖu made in ViÖt Nam: HiÖn nay chñ yÕu dÖt may cña ViÖt Nam sang NhËt ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc gia c«ng vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cßn phô thuéc nhiÒu vµo nguån nguyªn phô liÖu bªn ngoµi. §Ó kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng NhËt t¨ng, vÒ l©u dµt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i ®øng trªn ®«i ch©n cña m×nh, hµng ViÖt Nam ph¶i mang nh·n hiÖu, tªn, biÓu t­îng cña chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ trùc tiÕp th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh ë n­íc ngoµi, c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i NhËt, hoÆc HiÖp héi doanh nghiÖp NhËt B¶n. Thùc hiÖn s¶n xuÊt theo 4 S: 4 S lµ c¸c tiªu chuÈn s¶n xuÊt cña NhËt B¶n bao gåm: chØnh lý (Seiri), ng¨n n¾p (Seiton), vÖ sinh (Seiso) vµ nÒ nÕp ( Sitsuke). Mét khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn ®­îc tèt theo c¸c tiªu chuÈn nªu trªn th× nhÊt ®Þnh sÏ n©ng cao ®­îc n¨ng suÊt, chÊt l­îng sÏ tèt vµ æn ®Þnh, ®ång thêi ®¶m b¶o ®­îc thêi h¹n giao hµng vµ t¨ng søc c¹nh tranh vÒ gi¸ ®èi víi Trung Quèc. Bªn c¹nh ®ã vÊn ®Ò c¶i tiÕn (Kaizen) còng nªn ®­îc ¸p dông, b¾t ®Çu ngay tõ viÖc chän chÊt liÖu m¸c s¶n phÈm sao cho kh«ng g©y khã chÞu cho ng­êi tiªu dïng. Rót ng¾n thêi gian chuÈn bÞ hµng mÉu: §èi víi thêi gian chuÈn bÞ hµng, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn thùc hiÖn mÉu chµo hµng kh¸ l©u, Ýt nhÊt lµ ph¶i mÊt ®Õn 2 tuÇn lÔ míi song. Trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc chØ mÊt cã mét buæi lµ cã hµng mÉu theo yªu cÇu, vµ chØ trong mét ngµy hä ®· cã thÓ tiÕn hµnh ®µm ph¸n vÒ ®¬n hµng ®­îc ngay. V× vËy rót ng¾n thêi gian chuÈn bÞ hµng mÉu còng lµ vÊn ®Ò nªn ®­îc c¸c doanh nghiÖp dÖt may l­u t©m. 3.2.Hµng thuû s¶n Theo Bé Thuû s¶n, xuÊt khÈu thuû s¶n n¨m 2003 cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n cã kh¶ n¨ng ®¹t trªn 570 triÖu USD, t¨ng gÇn 20% so víi n¨m 2002, ®­a ViÖt Nam trë thµnh mét trong bèn n­íc hµng ®Çu xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo thÞ tr­êng NhËt. NÕu cø gi÷ ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng nh­ thÕ nµy n¨m 2004 møc xuÊt khÈu vµo NhËt cã thÓ ®¹t trªn 600 triÖu USD. Tuy nhiªn ®Ó lµm ®­îc nh­ vËy chóng ta cÇn thùc hiÖn tèt c¸c c«ng viÖc sau: §¸nh b¾t hîp lý, vµ ®Èy m¹nh nu«i trång thuû s¶n: §Ó b¶o tån nguån lîi thuû s¶n, c¸c c¬ së ®¸nh b¾t cÇn thùc hiÖn ®¸nh b¾t mét c¸ch hîp lý. Trong thêi gian tíi cÇn tiÕp tôc chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng gi¶m dÇn viÖc ®¸nh b¾t ven bê, chuyÓn sang ®¸nh b¾t xa bê. C¸c c¬ së ®¸nh b¾t cã thÓ b»ng nguån vèn huy ®éng tõ trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ph¸t triÓn ®éi tµu lín, x©y dùng tr¹m trung chuyÓn gi÷a bê vµ ngoµi kh¬i phôc vô tèt cho viÖc ®¸nh b¾t xa bê. Bªn c¹nh ®ã, do kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t tù nhiªn lµ rÊt h¹n chÕ, ngµnh thuû s¶n còng cÇn cã kÕ ho¹ch ®Çu t­, ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cho nu«i trång thuû s¶n. §©y chÝnh lµ h­íng gióp cho ngµnh thuû s¶n cã ®­îc mét sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. §¶m b¶o an toµn vÖ sinh trong nu«i trång, chÕ biÕn thuû s¶n: Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, an toµn thùc phÈm lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m réng r·i kh«ng chØ riªng ë thÞ tr­êng NhËt mµ trªn toµn thÕ giíi. Thuû s¶n s¹ch chÝnh lµ yªu cÇu sè mét ®Ó xuÊt khÈu ra bªn ngoµi. Tuy nhiªn hiÖn nay vÊn ®Ò d­ l­îng kh¸ng sinh trong s¶n phÈm thuû s¶n vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt døt ®iÓm. V× vËy tr­íc m¾t cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý thèng nhÊt cô thÓ vµ chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng, ®Æc biÖt lµ Trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n-Nafiquacen ®Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp, ®Ó ®¶m b¶o viÖc nu«i trång thuû s¶n s¹ch cã thÓ ¸p dông c¸c nguyªn t¾c nu«i trång d­íi ®©y: T¨ng c­êng kiÓm tra t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng. KÕt hîp sö dông c¸c quÇn x· thùc vËt tù nhiªn trong viÖc qu¶n lý nu«i. TiÕn hµnh c¸c qu¸ tr×nh sinh s¶n tù nhiªn, kh«ng sö dông hoãc m«n vµ kh¸ng sinh. Kh«ng dïng sinh vËt biÕn ®æi gen (GMO) lµm nguån gièng vµ thøc ¨n. H¹n chÕ th¶ gièng dÇy. Dïng c¸c lo¹i thøc ¨n vµ ph©n bãn ®· ®­îc chøng nhËn lµ s¶n phÈm h÷u c¬. Sö dông bét c¸ cã nguån gèc s¹ch. Kh«ng dïng ph©n bãn v« c¬. Kh«ng dïng thuèc trõ s©u vµ thuèc diÖt cá nh©n t¹o. H¹n chÕ tiªu thô n¨ng l­îng (vÝ dô trong tr­êng hîp sôc khÝ). ­u tiªn thuèc tù nhiªn. Theo nguån: Infofish Trade News §èi víi ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n, mét s¶n phÈm tèt tr­íc hÕt ph¶i cã nguån gèc nu«i trång râ rµng ®¶m b¶o vÖ sinh. V× vËy thùc hiÖn nu«i trång theo c¸c nguyªn t¾c nªu trªn sÏ gióp c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam nhanh chãng ®­îc chÊp nhËn trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n. Bªn c¹nh ®ã c¸c c¬ së s¶n xuÊt còng cÇn ®¶m b¶o vÖ sinh trong kh©u chÕ biÕn thñy s¶n. Ngµy nay mét trong c¸c biÖn ph¸p c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông lµ sö dông ozon ®Ó ®¶m b¶o vÖ sinh ®èi víi c¸c s¶n phÈm tr­íc vµ sau khi chÕ biÕn. Víi ®Æc tÝnh diÖt virus, ozon cã thÓ ®­îc øng dông réng r·i ®Ó khö trïng, tr¸nh nhiÔm khuÈn vµ l©y bÖnh trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn. §©y lµ biÖn ph¸p ®· ®­îc nhiÒu c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu ¸p dông vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Gi¸ ozon láng rÊt rÎ chØ 100®/l, c¸ch sö dông còng rÊt ®¬n gi¶n: dïng mét lÝt ozon vµo 5 lÝt n­íc ®Ó b¶o qu¶n thuû s¶n tr­íc khi ®­a vµo chÕ biÕn hoÆc b¶o qu¶n l¹nh l©u dµi. Ngoµi ra doanh nghiÖp cßn cã thÓ tù trang bÞ c¸c kiÕn thøc vÒ nu«i trång thuû s¶n qua c¸c trang web d­íi ®©y: §©y lµ trang web cña Héi nu«i Trång Thuû s¶n ThÕ giíi ( World Aquaculture Society) trong ®ã cung cÊp rÊt nhiÒu th«ng tin vÒ c¸c loµi thuû s¶n phæ biÕn nh­ t«m, c¸ vµ c¸c hÖ thèng, ph­¬ng ph¸p nu«i trång. lµ trang web cña ViÖn H¶i D­¬ng häc, víi nhiÒu chñ ®Ò phong phó vÒ nu«i trång vµ b¶o qu¶n thuû s¶n t­¬i sèng. Víi trang web nµy c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t×m ®­îc c¸c th«ng tin vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n vµ tµi nguyªn thuû s¶n ë c¸c n­íc Ch©u ¸ nh­ ViÖt Nam, Th¸i Lan, Lµo vµ Campchia. Thóc ®Èy sù liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp: Trong bèi c¶nh hiÖn nay, muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu h¬n n÷a, viÖc liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®Ó ®iÒu chØnh quy m« s¶n xuÊt phï hîp víi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan. Tr­íc hÕt cÇn më réng c¸c h×nh thøc liªn kÕt nh­ liªn kÕt th«ng qua c¸c hiÖp héi, héi nghÒ nghiÖp, c©u l¹c bé doanh nghiÖp... TiÕp ®ã ®Ó n©ng cao ®­îc vai trß cña c¸c tæ chøc, ®ång thêi ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña c¸c tæ chøc khi c¸c tæ chøc nµy bÞ vi ph¹m, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c quy ®Þnh c«ng nhËn ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c tæ chøc, ®ång thêi phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c tæ chøc ®ã ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i, (vÝ dô nh­ vô tranh chÊp víi Mü vÒ b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ ba sa võa qua) nh»m môc ®Ých gi÷ uy tÝn cho s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ th­êng quèc tÕ. §Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i: Bé Thuû s¶n cÇn phèi hîp cïng Bé Th­¬ng m¹i lµm tèt c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i, t¨ng c­êng ®µo t¹o c¸n bé lµm c«ng t¸c tiÕp thÞ cho c¸c doanh nghiÖp. VÒ phÇn m×nh, c¸c doanh nghiÖp cÇn tÝch cùc tham gia c¸c héi chî triÓn l·m tæ chøc t¹i NhËt, më v¨n phßng ®¹i diÖn ®Ó t×m kiÕm b¹n hµng. Vµo th¸ng 3 hµng n¨m, t¹i NhËt B¶n ®Òu cã tæ chøc triÓn l·m vÒ thuû s¶n, t¹i ®©y JETRO còng ®¨ng kÝ diÖn tÝch ®Ó cung cÊp miÔn phÝ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn n¾m lÊy c¬ héi nµy ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm vµ t×m kiÕm b¹n hµng trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n. .Rau qu¶ Theo sè liÖu thèng kª cña Bé Th­¬ng m¹i, 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003, kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c lo¹i rau qu¶ cña c¶ n­íc ®¹t trªn 110 triÖu USD. Trong ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu sang NhËt B¶n ®¹t møc 10 triÖu USD, chØ chiÕm 0,6% gi¸ trÞ nhËp khÈu rau qu¶ cña NhËt. N¨m 2003 nµy, NhËt ®· bæ xung thªm 118 lo¹i n«ng s¶n (trong ®ã cã rau, tr¸i c©y nhiÖt ®íi) vµo hÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) 2003, ngoµi ra cßn gi¶m thuÕ GSP ®èi víi kho¶ng 60 mÆt hµng. Song sè l­îng hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng NhËt vÉn cßn Ýt, lý do chñ yÕu lµ v× hµng ho¸ ViÖt Nam ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña NhËt vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, vÖ sinh an toµn thùc phÈm. §Ó kh¾c phôc t×nh h×nh nµy c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt rau qu¶ ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau ®©y: §Èy m¹nh ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i: Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña mçi doanh nghiÖp lµ n¾m b¾t th«ng tin liªn quan tíi sù ph¸t triÓn cña s¶n phÈm vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy, nghiªn cøu tæng hîp vÒ thÞ tr­êng lµ viÖc hÕt søc cÇn thiÕt cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. §Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng mét c¸ch toµn diÖn, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thµnh lËp c«ng ty con hoÆc më v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh ë NhËt. Qua c¸c th«ng tin ph¶n håi tõ phÝa kh¸ch hµng, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ cã nh÷ng thay ®æi phï hîp h¬n ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh. Ch¼ng h¹n nh­ viÖc chuyÓn sang dïng bao gãi rau qu¶ nhá lµ phï hîp h¬n víi quy m« gia ®×nh vµ thãi quen ®i chî hµng ngµy cña ng­êi NhËt B¶n ngµy nay. H¬n n÷a ®Ó thuËn tiÖn cho kh©u tiªu thô c¸c doanh nghiÖp nªn chuyÓn sang h×nh thøc ®ãng nh÷ng s¶n phÈm cïng kÝch cì vµ h×nh d¸ng vµo cïng mét bao gãi. VÝ dô nh­ ®èi víi hµnh t©y cã ®­êng kÝnh tõ 8 cm trë lªn lµ cì 2L, tõ 7-8 cm cì L, tõ 6-7 cm lµ cì M, vµ nhá h¬n lµ cì tiªu chuÈn. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn chó träng h¬n tíi ho¹t ®éng tiÕp thÞ vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c siªu thÞ, c¸c c«ng ty kinh doanh, ®ång thêi cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp víi c¸c ®èi t¸c NhËt B¶n ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n vµ xuÊt khÈu ®­îc c¸c lo¹i rau qu¶ cã gièng tõ NhËt, ®¸p øng ®óng ®­îc víi c¸c yªu cÇu tõ thÞ tr­êng khã tÝnh nµy. Thµnh lËp hiÖp héi nh÷ng ng­êi xuÊt khÈu rau qu¶: §©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp rau qu¶ ®Èy m¹nh ®­îc ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu thu thËp th«ng tin thÞ tr­êng NhËt tõ tæ chøc Jetro. Tæ chøc nµy phÇn nµo cã thÓ cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng NhËt B¶n qua m¹ng Internet hoÆc hç trî gióp c¸c doanh nghiÖp t×m kiÕm, tiÕp xóc víi ®èi t¸c NhËt B¶n. Tuy nhiªn muèn ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ tr­êng nµy, c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng tù h×nh thµnh c¸c HiÖp héi doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn, vµ xuÊt khÈu rau qu¶, coi ®©y lµ ®Çu mèi giao l­u víi c¸c tæ chøc quèc tÕ, thèng nhÊt ®iÒu hµnh viÖc kinh doanh s¶n xuÊt rau qu¶. Ho¹t ®éng cña c¸c hiÖp héi nµy sÏ gióp doanh nghiÖp thu thËp, ph©n tÝch, thèng kª mét c¸ch cã hÖ thèng, chÝnh x¸c nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn toµn ngµnh rau qu¶. N¨m 2002 võa qua còng ®· cã mét hiÖp héi rau qu¶ ra ®êi ë thµnh phè §µ L¹t. B­íc ®Çu hiÖp héi cã 15 thµnh viªn tham gia bao gåm c¸c doanh nghiÖp kinh doanh n«ng s¶n, c¸c c¬ së, hé gia ®×nh s¶n xuÊt rau qu¶. Môc tiªu mµ hiÖp héi ®Æt ra lµ x©y dùng ®­îc 1 th­¬ng hiÖu rau qu¶ §µ L¹t trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. HiÖp héi cã mét bé phËn chuyªn nghiªn cøu thÞ tr­êng, ®­a nh÷ng th«ng tin dù b¸o vÒ thÞ tr­êng ®Ó ®iÒu phèi s¶n xuÊt hîp lý, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng hµng ho¸. MÆt kh¸c hiÖp héi nµy cßn chÞu tr¸ch nhiÖm phæ biÕn quy tr×nh s¶n xuÊt rau qu¶ chÊt l­îng cao, quy tr×nh c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ®Õn ng­êi s¶n xuÊt nh»m n©ng cao gi¸ trÞ vµ chÊt l­îng rau qu¶, gióp c¸c c¬ së s¶n xuÊt tù c«ng bè tiªu chuÈn chÊt l­îng s¶n phÈm theo quy ®Þnh cña Bé Khoa häc- c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng. MÆc dï míi b­íc vµo ho¹t ®éng nh­ng HiÖp héi ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho c¸c doanh nghiÖp rau qu¶ §µ L¹t trong thêi gian qua. Mét ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu cã thÓ bÞ h¹n chÕ vÒ tµi chÝnh, n¨ng lùc, nh­ng mét hiÖp héi sÏ cã mét nguån lùc lín h¬n, cã thÓ ®em l¹i kh¶ n¨ng trùc tiÕp tiÕp cËn thÞ tr­êng b»ng viÖc ®Æt c¬ së t¹i n­íc ngoµi hay tham gia héi chî triÓn l·m, thËm chÝ ngay c¶ viÖc më c¸c cuéc tr­ng bµy ®Ó g©y dùng danh tiÕng t¹i n­íc ngoµi. V× vËy c¸c doanh nghiÖp rau qu¶ cÇn ph¸t triÓn, phæ biÕn, nh©n réng h¬n n÷a h×nh thøc hiÖp héi nµy bëi ®©y chÝnh lµ ch×a kho¸ gióp c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt mµ cßn ra nhiÒu thÞ tr­êng kh¸c trªn thÕ giíi. §¶m b¶o chÊt l­îng rau qu¶: Cuèi cïng ®Ó cã ®­îc mét sù æn ®Þnh l©u dµi trong quan hÖ víi thÞ tr­êng NhËt B¶n, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chó ý ®¶m b¶o chÊt l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu theo tiªu chuÈn vµ thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n. Rau qu¶ muèn vµo ®­îc thÞ tr­êng NhËt cÇn ph¶i qua rÊt nhiÒu kh©u kiÓm tra, ph¶i tu©n theo LuËt VÖ sinh thùc phÈm vµ cã giÊy chøng nhËn theo c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng cña hÖ thèng JAS. Theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia, c¸c tiªu chuÈn cña NhËt vÒ ®é ph©n gi¶i thuèc trõ s©u trong hoa qu¶ t­¬i rÊt kh¾t khe, thËm chÝ cßn cao h¬n c¶ EU vµ Mü. Tuy nhiªn hiÖn nay, rau qu¶ cña ta vÉn ch­a ®¶m b¶o tiªu chuÈn s¶n phÈm "s¹ch" do cßn tån t¹i t×nh tr¹ng t­íi tiªu, bãn ph©n kh«ng ®óng qui ®Þnh, t¹o nªn nhiÒu ®éc tè tån d­ trong rau qu¶. V× vËy, tr­íc m¾t c¸c c¬ së s¶n xuÊt rau qu¶ cÇn nhanh chãng cËp nhËt nh÷ng kiÕn thøc vÒ: th©m canh tæng hîp theo qui tr×nh kü thuËt tiªn tiÕn ®óng mËt ®é, ®óng chÕ ®é bãn ph©n, ®Æc biÖt lµ ph©n h÷u c¬, thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp s¹ch, më réng diÖn tÝch t­íi n­íc cho c©y ¨n qu¶. Bªn c¹nh ®ã trong qu¸ tr×nh thu ho¹ch, ®ãng gãi xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu còng cÇn chó ý gi÷ cho c¸c s¶n phÈm lu«n t­¬i ngon, kh«ng bÞ dËp n¸t. Hµng ®ãng hép ph¶i cã nh·n m¸c víi ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ c¸ch sö dông vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm. Khi ®ãng gãi còng cÇn chó ý ®Ó kh«ng thõa chç, tr¸nh va ®Ëp trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, h¹n chÕ tr­êng hîp rau qu¶ bÞ háng do ®ãng gãi kh«ng cÈn thËn, ph¶i lo¹i bá, g©y mÊt niÒm tin ®èi víi c¸c nhµ nhËp khÈu. Cuèi cïng, cã thÓ tãm l­îc c¸c gi¶i ph¸p, bÝ quyÕt gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n trong 4 ch÷ “C”: Be Commited (sù cam kÕt), Competive product (s¶n phÈm chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ c¹nh tranh), Adequate Cash Flow (l­u ®éng vèn), Capability and Capacity to produce and deliver on time ( cã n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ giao hµng ®óng h¹n). §iÒu quan träng lµ tr­íc khi xuÊt khÈu sang NhËt c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c kh©u sau: nghiªn cøu kü vÒ thÞ tr­êng NhËt vµ c¬ chÕ xuÊt khÈu hµng; x¸c ®Þnh lîi thÕ s¶n phÈm, lîi thÕ c¹nh tranh; x¸c ®Þnh chiÕn l­îc vµ môc tiªu kinh doanh; gi¸ c¶ s¶n phÈm; kh¶ n¨ng cña ®èi t¸c; x¸c ®Þnh cã nªn cã ®¹i lý, nhµ ph©n phèi kh«ng; lµm sao t×m ®­îc ®èi t¸c tèt; kh¶ n¨ng ®¶m b¶o tµi chÝnh vµ ®¶m b¶o ®óng giao hµng. KÕt luËn N¨m 2003 - n¨m ®¸nh dÊu mét chÆng ®­êng 30 n¨m quan hÖ ngo¹i giao ViÖt Nam - NhËt B¶n. Trong suèt chÆng ®­êng ®ã, dï ph¶i tr¶i qua nh÷ng th¨ng trÇm do t¸c ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi, nh÷ng khã kh¨n mang l¹i tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh -tiÒn tÖ khu vùc, nh­ng quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n vÉn kh«ng ngõng cñng cè, t¨ng c­êng c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Thùc tÕ, hiÖn nay NhËt B¶n ®· trë thµnh ®èi t¸c kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i sè 1 cña ViÖt Nam. Kim ng¹ch th­¬ng m¹i hai chiÒu ®¹t gÇn 5 tû USD/n¨m. Trong lÜnh vùc ®Çu t­, NhËt B¶n ®øng thø 3 vÒ vèn ®¨ng ký vµ ®øng ®Çu vÒ tû lÖ thùc hiÖn. ViÖc ph¸t triÓn quan hÖ víi NhËt B¶n ®· cã nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. M«i tr­êng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt vµ nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe trªn thÞ tr­êng NhËt ®· lu«n kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nç lùc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó t×m chç ®øng trªn thÞ tr­êng nµy. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ phñ nhËn mét thùc tÕ lµ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt - NhËt cßn c¸ch xa giíi h¹n tiÒm n¨ng cña hai n­íc. Trong sè c¸c mÆt hµng chñ lùc xuÊt khÈu sang NhËt mét sè mÆt hµng nh­ dÖt may, cµ fª ®ang cã chiÒu h­íng gi¶m xuèng, mét sè mÆt hµng kh¸c nh­ rau qu¶, cao su cã t¨ng nh­ng míi chØ chiÕm tØ träng nhá trong l­îng nhËp khÈu khæng lå cña NhËt. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng nµy, mét trong sè ®ã lµ do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn rÊt thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng NhËt. Tr­íc sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t tõ Trung Quèc vµ c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc, ®Ó cã thÓ gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng NhËt thµnh mét “®èi t¸c tin cËy, æn ®Þnh l©u dµi” theo ®Þnh h­íng §¶ng vµ nhµ n­íc ®Ò ra, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i chñ ®éng h¬n n÷a trong kh©u tiÕp cËn, thu thËp th«ng tin thÞ tr­êng. §©y lµ c«ng viÖc hÕt søc quan träng bëi nã lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp ®Ò ra nh÷ng chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp, quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi vÒ sau. Phô lôc 1: S¬ ®å c¸c b­íc xin phª chuÈn dÊu chøng nhËn chÊt l­îng JIS. Nép ®¬n xin phª duyÖt tíi Phßng tiªu chuÈn, Côc khoa häc vµ c«ng nghÖ, Bé C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i. Th«ng b¸o kÕt qu¶ vµ c«ng bè trªn c«ng b¸o Xem xÐt c¸c tµi liÖu Gi¸m ®Þnh t¹i nhµ m¸y Héi ®ång thÈm ®Þnh QuyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng Lµm ®¬n xin phª chuÈn cÊp giÊy chøng nhËn chÊt l­îng Kho¶ng 3 th¸ng C¸c s¶n phÈm kh«ng thuéc sù ®iÒu chØnh cña JAS Bé tr­ëng Bé N«ng, L©m, Ng­ nghiÖp Th«ng b¸o vÇ c¸c tiªu chuÈn JAS vµ c¸c tiªu chuÈn chuyªn ngµnh ñy ban nghiªn cøu tiªu chuÈn cho c¸c s¶n phÈm n«ng l©m nghiÖp §¸nh gi¸ chÊt l­îng Yªu cÇu Th«ng b¸o Tr¶ lêi S¶n phÈm ®­îc cÊp chøng nhËn Trõ c¸c nhµ m¸y ®­îc cÊp (H­íng dÉn kÜ thuËt) Nhµ nhËp khÈu Nhµ m¸y s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ®­îc ®iÒu chØnh bëi c¸c tiªu chuÈn chuyªn ngµnh Trung t©m kÜ thuËt tiªu dïng N«ng, L©m, Ng­ nghiÖp H­íng dÉn / Gi¸m s¸t Gi¸m ®Þnh/ KÕt luËn MÉu s¶n phÈm §¬n xin gi¸m ®Þnh Trõ c¸c s¶n phÈm ®­îc cÊp H­íng dÉn DÊu JAS C¸c s¶n phÈm ®ãng dÊu chÊt l­îng JAS C¸c c¬ quan gi¸m ®Þnh (C¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh cã ®¨ng ký) (ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng) (C¸c c¬ quan thuéc Bé N«ng, L©m, Ng­ nghiÖp) Nhµ m¸y ®­îc cÊp chøng nhËn chÊt l­îng JAS Phô lôc 2: S¬ ®å c¸c b­íc xin phª chuÈn dÊu chøng nhËn chÊt l­îng JAS. Phô lôc 3: S¬ ®å thñ tôc kiÓm tra theo LuËt VÖ sinh thùc phÈm Xin nhËp khÈu thùc phÈm Tr¹m kiÓm dÞch hay ®Þa ®iÓm t¹i ®ã th«ng b¸o nhËp khÈu thùc phÈm chÊp nhËn ThÈm ®Þnh chøng tõ C¸c mÆt hµng cÇn kiÓm tra C¸c mÆt hµng kh«ng cÇn kiÓm tra Th«ng quan nhËp khÈu Ng­êi nhËp khÈu GiÊy chøng nhËn MÆt hµng ®ñ tiªu chuÈn ThÈm ®Þnh KiÓm tra Th«ng quan nhËp khÈu MÆt hµng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn LÊy mÉu (®iÒu 17) KiÓm tra t¹i hiÖn tr­êng Tr¶ l¹i Vøt bá ChÕ biÕn ë kho NhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn (víi ®iÒu kiÖn ph¶i chÕ biÕn sau khi th«ng quan, hoÆc dïng ®Ó sö dông, hoÆc kh«ng ®­îc dïng ®Ó lµm thùc phÈm)