Khóa luận Một số vấn đề pháp lý về mua bán doanh nghiệp ở Việt Nam

h×nh cña doanh nghiÖp Doanh nghiÖp lµ mét tµi s¶n, nh­ng kh¸c víi c¸c tµi s¶n th«ng th­êng kh¸c, doanh nghiÖp lµ mét thùc thÓ sèng ®éng vµ cã sù tham gia cña con ng­êi. V× vËy khi xem xÐt, ®¸nh gi¸ mét doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng ®i vµo ®¸nh gi¸ yÕu tè v« h×nh trong ®ã, ®Æc biÖt lµ bé phËn tµi s¶n v« h×nh. Tµi s¶n v« h×nh lµ mét kh¸i niÖm rÊt míi dï nh×n d­íi gãc ®é kinh tÕ hay ph¸p lý ë ViÖt Nam hiÖn nay. Tuy nhiªn, ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi bé phËn tµi s¶n nµy chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, c¸c quèc gia nµy ®· tËp trung mäi nç lùc ®Ó ®Çu t­ cho viÖc ph¸t triÓn c¸c tµi s¶n v« h×nh. Theo sè liÖu thèng kª: Hµ Lan ®· giµnh 35% tæng vèn ®Çu t­ ®Ó ®Çu t­ cho bé phËn tµi s¶n nµy, t¹i Thôy §iÓn con sè nµy chiÕm 20% GDP, cßn t¹i Mü vèn ®Çu t­ cho c¸c tµi s¶n v« h×nh ®· v­ît vèn ®Çu t­ cho c¸c tµi s¶n h÷u h×nh. ChÝnh v× thÕ, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña tµi s¶n v« h×nh trong doanh nghiÖp lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. VËy lµm c¸ch nµo ®Ó nhËn d¹ng c¸c tµi s¶n v« h×nh vµ cã thÓ ®Þnh gi¸ ®­îc gi¸ trÞ cña tµi s¶n v« h×nh cña mét doanh nghiÖp. C©u tr¶ lêi ë ®©y lµ hoµn toµn cã thÓ, tuy nhiªn, ®é chuÈn x¸c cña gi¸ trÞ ®­îc tÝnh ra tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸, ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc, tr×nh ®é xö lý vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp cña ng­êi ®Þnh gi¸. Trong mua b¸n doanh nghiÖp bé phËn tµi s¶n v« h×nh ®­îc ®Þnh gi¸ th«ng qua hai c¸ch thøc c¬ b¶n sau: Mét lµ, trùc tiÕp ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ tµi s¶n v« h×nh b»ng ph­¬ng ph¸p chi phÝ hoÆc ph­¬ng ph¸p siªu lîi nhuËn. Hai lµ, gi¸n tiÕp tÝnh to¸n th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh tæng thÓ toµn bé gi¸ trÞ doanh nghiÖp sau ®ã trõ ®i gi¸ trÞ cña tµi s¶n h÷u h×nh. Trong ®ã gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®­îc tÝnh b»ng ph­¬ng ph¸p dßng tiÒn chiÕt khÊu cßn gi¸ trÞ tµi s¶n h÷u h×nh tÝnh b»ng ph­¬ng ph¸p tµi s¶n cã hoÆc th«ng qua b¶n c©n ®èi kÕ to¸n hay theo gi¸ thÞ tr­êng (th«ng t­ 126/2004/ TT- BTC) MÆc dï vËy, cã mét thùc tÕ lµ rÊt khã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n v« h×nh. Tr­êng hîp cña Vinaconex- mét tæng c«ng ty nhµ n­íc lµ mét vÝ dô cô thÓ. Khi tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp nµy gi¸ trÞ tæng tµi s¶n dù tÝnh cña c«ng ty lµ 3600tû ®ång, tuy nhiªn gi¸ trÞ cña tªn th­¬ng m¹i Vinaconex chØ ®­îc ®Þnh gi¸ sÊp sØ 3.5 tû ®ång, ch­a b»ng 1/1000 tæng gi¸ trÞ tµi s¶n doanh nghiÖp. Trong khi Ban l·nh ®¹o cña c«ng ty nµy l¹i cho r»ng gi¸ trÞ cña nã ph¶i chiÕm tõ 5% cho tíi 15% cña 3600 tû. Víi bèi c¶nh nh­ hiÖn nay, chóng ta ®· v« cïng ng¹c nhiªn khi c¸ch ®©y Ýt n¨m c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi tõng ®Ò nghÞ mua mét sè nh·n hiÖu, tªn th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi nh÷ng møc gi¸ bÊt ngê: P/S (5triÖu USD), D¹ Lan (h¬n 1 triÖu USD), Bia Sµi Gßn (9. 5 triÖuUSD)…( - Lóng tóng trong ®Þnh gi¸ th­¬ng hiÖu, ngµy 16/6/2005. ). Trong khi qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, mua b¸n, s¸p nhËp doanh nghiÖp ®ang diÔn ra m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay, ngoµi ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp cßn cã sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i, v× vËy gÇn nh­ lóc nµo viÖc x¸c ®Þnh vµ ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ c¸c ®èi t­îng cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ hay c¸c tµi s¶n v« h×nh kh¸c còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m. Tuy vËy, c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nãi trªn ch­a ®­îc ®Æt ra mét c¸ch hÖ thèng vµ hiÖu qu¶. §iÒu nµy ch¾c ch¾n sÏ g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i hay ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp. HiÖn nay, cã thÓ tham kh¶o mét sè ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ cña th­¬ng hiÖu (kh¸i niÖm kinh tÕ), tªn th­¬ng m¹i, nh·n hiÖu hµng hãa (c¸c ®èi t­îng cña tµi s¶n v« h×nh) nh­ sau: Ph­¬ng ph¸p 1: c¨n cø vµo møc t¨ng tr­ëng,sù æn ®Þnh vµ doanh thu t­¬ng lai cña th­¬ng hiÖu. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc lùa chän ®Ó x¸c ®Þnh c¸c th­¬ng hiÖu næi tiÕng nh­ Coca-Cola, Microsoft, Nokia...trong tr­êng hîp nµy ph¶i tho¶ m·n hai tiªu chÝ +) Mét, ph¶i lµ nh÷ng th­¬ng hiÖu ®a quèc gia. +) Hai, ph¶i cã Ýt nhÊt 20% doanh thu tõ n­íc ngoµi, ®ång thêi ph¶i niªm yÕt c«ng khai c¸c sè liÖu vÒ tiÕp thÞ vµ tµi chÝnh. Ph­¬ng ph¸p 2: c¨n cø vµo lîi thÕ th­¬ng m¹i ®­îc t¹o ra do møc sinh lîi cña tµi s¶n v« h×nh lín h¬n møc sinh lîi mµ c¸c nhµ ®Çu t­ ®ßi hái, lîi thÕ th­¬ng m¹i liªn quan ®Õn ®Çu t­ tµi s¶n v« h×nh vµ kh¶ n¨ng t¹o ra thuËn lîi cho doanh nghiÖp tõ tµi s¶n ®ã. Ph­¬ng ph¸p 3: c¨n cø vµo gi¸ thÞ tr­êng cña tµi s¶n v« h×nh t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau Ph­¬ng ph¸p 4: c¨n cø vµo chi phÝ ph¶i bá ra ®Ó x©y dùng th­¬ng hiÖu, cã hai c¸ch tÝnh: +) Céng dån c¸c chi phÝ ®· bá ra trong qu¸ khø ®Ó t¹o dùng hoÆc mua l¹i th­¬ng hiÖu nh­îc ®iÓm cña c¸ch tÝnh nµy lµ kh«ng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng sinh lîi cña th­¬ng hiÖu khi khai th¸c. +) TÝnh chi phÝ ®Ó t¹o dùng nªn th­¬ng hiÖu t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i Ph­¬ng ph¸p 5: dùa vµo kÕt qu¶ kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Gi¸ trÞ cña chøng kho¸n ph¶n ¸nh møc sinh lîi do tµi s¶n h÷u h×nh vµ tµi s¶n v« h×nh cña doanh nghiÖp mang l¹i. NÕu x¸c ®Þnh ®­îc tµi s¶n h÷u h×nh vµ chøng kho¸n th× sÏ tÝnh ®­îc gi¸ trÞ tµi s¶n v« h×nh trong ®ã cã gi¸ trÞ cña th­¬ng hiÖu. Ph­¬ng ph¸p 6: c¨n cø vµo møc sinh lîi hµng n¨m tõ b¸n s¶n phÈm cã nh·n hiÖu hay kh«ng cã nh·n hiÖu cña doanh nghiÖp ( - §Þnh gi¸ th­¬ng hiÖu, ngµy 16/6/2005. ). Tuy vËy, khi sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nªu trªn, cÇn ph¶i ph©n biÖt ®­îc c¸c kh¸i niÖm “th­¬ng hiÖu”, “ tªn th­¬ng m¹i”, “nh·n hiÖu hµng hãa”. LuËt së h÷u trÝ tuÖ ViÖt Nam 2005 quy ®Þnh: “Nh·n hiÖu lµ dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt hµng hãa, dÞch vô cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c nhau” (kho¶n16 ®iÒu4 LSHTTVN 2005). “ Tªn th­¬ng m¹i lµ tªn gäi cña tæ chøc, c¸ nh©n dïng trong ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó ph©n biÖt chñ thÓ kinh doanh mang tªn gäi ®ã víi chñ thÓ kinh doanh kh¸c trong cïng lÜnh vùc vµ khu vùc kinh doanh. Quy ®Þnh khu vùc t¹i kho¶n nµy lµ khu vùc ®Þa lý n¬i chñ thÓ kinh doanh cã b¹n hµng, kh¸ch hµng hoÆc cã danh tiÕng”. (kho¶n21 ®iÒu4 LSHTTVN 2005). Trong khi ®ã “ th­¬ng hiÖu” l¹i lµ mét kh¸i niÖm ®­îc sö dông phæ biÕn trong th­¬ng m¹i còng nh­ trong ®êi sèng hµng ngµy. VÒ vÊn ®Ò ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a “th­¬ng hiÖu” víi “nh·n hiÖu hµng hãa” hay “ tªn th­¬ng m¹i”, cã mét sè quan ®iÓm nh­ sau: Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng: th­¬ng hiÖu kh«ng ph¶i lµ thuËt ng÷ ®­îc sö dông chÝnh thøc trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó chØ c¸c tµi s¶n v« h×nh nh­ tªn th­¬ng m¹i hay nh·n hiÖu hµng hãa mµ nã lµ mét kh¸i niÖm th­¬ng m¹i. Th­¬ng hiÖu bao gåm rÊt nhiÒu yÕu tè t¹o nªn h×nh ¶nh cña mét c«ng ty vµ c¸c s¶n phÈm cña nã. Nh·n hiÖu chØ lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc thÓ hiÖn ra bªn ngoµi cña th­¬ng hiÖu, cïng víi c¸c yÕu tè kh¸c nh­ kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, quyÒn t¸c gi¶ (vÒ mÆt ph¸p lý), truyÒn th«ng, qu¶ng c¸o hay marketing (vÒ mÆt th­¬ng m¹i). Bªn trong cña th­¬ng hiÖu cßn cã c¸c yÕu tè kh¸c nh­ ®Æc tÝnh cña doanh nghiÖp, chiÕn l­îc ph¸t triÓn s¶n phÈm, kh¶ n¨ng ®Þnh vÞ cña s¶n phÈm trong t©m trÝ cña ng­êi tiªu dïng. Khi nãi “ chiÕn l­îc x©y dùng th­¬ng hiÖu” lµ nãi ®Õn gi¶i ph¸p tæng thÓ, chø kh«ng nãi ®Õn viÖc thiÕt kÕ hay ®¨ng kÝ nh·n hiÖu ( Xem: TS. Lª NÕt. QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ, NXB §¹i häc quèc gia Thµnh p.hè Hå ChÝ Minh, n¨m 2006. ). Quan ®iÓm thø hai cho r»ng: th­¬ng hiÖu kh«ng ph¶i lµ mét thuËt ng÷ ®­îc quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, mét kh¸i niÖm mµ néi hµm ch­a hÒ ®­îc lµm râ, do ®ã nÕu nh×n nhËn nã trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, qu¶ng c¸o… th× sÏ g©y c¶n trë rÊt lín cho viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ së h÷u trÝ tuÖ ( Xem: TS. Phïng Trung TËp. C¸c yÕu tè cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. NXB T­ ph¸p, Hµ Néi - 2006. ). Nh­ vËy, vÒ c¬ b¶n, c¸c nhµ lµm luËt, còng nh­ c¸c häc gi¶ chuyªn nghiªn cøu vÒ c¸c ®èi t­îng cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ë ViÖt Nam, ®· thèng nhÊt quan ®iÓm: th­¬ng hiÖu lµ mét kh¸i niÖm th­¬ng m¹i, cßn tªn th­¬ng m¹i, nh·n hiÖu hµng hãa lµ c¸c ®èi t­îng thuéc quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Tuy vËy, chóng ®Òu lµ nh÷ng kh¸i niÖm nh»m chØ ®Þnh c¸c tµi s¶n v« h×nh. Qua mét sè bµi viÕt vÒ chñ ®Ò ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ tµi s¶n v« h×nh tõ c¸c nguån t­ liÖu kh¸c nhau, t¸c gi¶ t«n träng vµ gi÷ nguyªn c¸c ý kiÕn, néi dung vµ ng«n tõ ®­îc sö dông trong bµi viÕt, ®ång thêi ®­a ra mét sè nhËn ®Þnh nh­ trªn ®Ó trong thùc tÕ khi tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ bé phËn tµi s¶n v« h×nh cã thÓ cã ®­îc c¸ch nh×n nhËn ®óng ®¾n ®èi víi c¸c kh¸i niÖm nµy. 2.3.2.3. §Þnh gi¸ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô tµi s¶n Doanh nghiÖp lµ chñ së h÷u cña c¸c quyÒn tµi s¶n trong c¸c hîp ®ång kinh tÕ, th­¬ng m¹i, ®ång thêi còng lµ chñ nî trong c¸c hîp ®ång vay tµi chÝnh, nî l­¬ng cña ng­êi lao ®éng, v× vËy, viÖc ®Þnh gi¸ phÇn tµi s¶n nµy hoµn toµn c¨n cø vµo sæ s¸ch, chøng tõ hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp, do ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nghÜa vô c«ng khai ®Çy ®ñ c¸c hîp ®ång nµy cho bªn mua biÕt. 2.4. C¸c ph­¬ng thøc mua b¸n doanh nghiÖp Ph­¬ng thøc mua b¸n doanh nghiÖp lµ c¸ch thøc ®Ó c¸c bªn thùc hiÖn qu¸ tr×nh mua b¸n doanh nghiÖp th«ng qua nh÷ng tr×nh tù thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh. HiÖn nay, theo nghÞ ®Þnh 80/2005/ N§ - CP th× ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn b»ng mét trong c¸c ph­¬ng thøc sau: +) Ph­¬ng thøc trùc tiÕp. +) Ph­¬ng thøc ®Êu thÇu. +) Ph­¬ng thøc ®Êu gi¸. B¸n doanh nghiÖp theo ph­¬ng thøc trùc tiÕp lµ ph­¬ng thøc b¸n doanh nghiÖp th«ng qua ®µm ph¸n, tho¶ thuËn vµ ký kÕt hîp ®ång trùc tiÕp gi÷a chñ doanh nghiÖp, ng­êi cã thÈm quyÒn b¸n c«ng ty víi ng­êi mua, theo ®ã c¸c bªn sÏ c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó tiÕn hµnh c¸c thñ tôc vµ tæ chøc qu¸ tr×nh b¸n doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ tho¶ thuËn trùc tiÕp gi÷a hai bªn. B¸n doanh nghiÖp theo ph­¬ng thøc ®Êu thÇu lµ tr­êng hîp b¸n doanh nghiÖp cã kÌm theo sö dông lao ®éng vµ ph¶i cã tõ hai ng­êi trë lªn tham gia ®¨ng kÝ mua. Trong ph­¬ng thøc nµy ng­êi bá thÇu víi gi¸ cao nhÊt vµ cã ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng, kÕ thõa hay kh«ng kÕ thõa nî kh¶ quan nhÊt sÏ lµ ng­êi th¾ng thÇu. B¸n doanh nghiÖp theo ph­¬ng thøc ®Êu gi¸ lµ h×nh thøc lùa chän ng­êi mua khi cã tõ hai hai ng­êi ®¨ng kÝ trë lªn th«ng qua tr¶ gi¸ c¹nh tranh c«ng khai t¹i phiªn ®Êu gi¸. Qu¸ tr×nh ®Êu gi¸ sÏ ®­îc tiÕn hµnh theo quy chÕ ®Êu gi¸ do thñ t­íng chÝnh phñ ban hµnh. Cô thÓ lµ theo Quy chÕ ®Êu gi¸ c«ng ty nhµ n­íc, kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 330/2005/Q§-TTg. 2.5. H×nh thøc cña quan hÖ mua b¸n doanh nghiÖp H×nh thøc cña quan hÖ mua b¸n doanh nghiÖp lµ hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp. Theo quy ®Þnh cña LuËt d©n sù vµ LuËt th­¬ng m¹i: h×nh thøc cña quan hÖ mua b¸n” cã thÓ ®­îc thÓ hiÖn b»ng lêi nãi, b»ng v¨n b¶n hoÆc ®­îc x¸c lËp th«ng qua hµnh vi cô thÓ. §èi víi c¸c hîp ®ång mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n th× ph¶i tu©n theo quy ®Þnh ®ã”. §èi víi hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp, trong nghÞ ®Þnh 80/ 2005/N§-CP quy ®Þnh : viÖc b¸n c«ng ty hay bé phËn c«ng ty ph¶i th«ng qua viÖc ký kÕt hîp ®ång mua b¸n c«ng ty víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau : chñ thÓ mua b¸n, gi¸ b¸n, cam kÕt cña hai bªn, ph­¬ng thøc chuyÓn giao tµi s¶n, thanh to¸n tiÒn mua doanh nghiÖp, thêi h¹n bµn giao doanh nghiÖp vµ c¸ch thøc xö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh khi cã tranh chÊp x¶y ra (kho¶n2 ®iÒu24). T¹i Quy chÕ b¸n ®Êu gi¸ c«ng ty nhµ n­íc còng quy ®Þnh “ hîp ®ång mua b¸n vµ biªn b¶n bµn giao ®· ®­îc ký kÕt lµ c¨n cø ph¸p lý chøng minh quyÒn së h÷u cña ng­êi mua ®èi víi doanh nghiÖp ”. (kho¶n 2 ®iÒu 17) 2.6. §¨ng ký kinh doanh l¹i vµ sù kÕ thõa nghÜa vô trong mua b¸n doanh nghiÖp 2.6.1. §¨ng ký kinh doanh l¹i TÝnh tõ thêi ®iÓm chuyÓn giao, t­ c¸ch ph¸p lý cña doanh nghiÖp cò sÏ chÊm døt, chñ së h÷u doanh nghiÖp míi nÕu muèn tiÕp tôc kinh doanh, ph¶i tiÕn hµnh ®¨ng ký kinh doanh l¹i cho doanh nghiÖp ®­îc mua t¹i c¬ quan ®¨ng kÝ kinh doanh n¬i c«ng ty hay doanh nghiÖp ®ã ®ãng trô së hoÆc ®¨ng kÝ lµ ®¬n vÞ phô thuéc, chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, hå s¬ ®¨ng kÝ kinh doanh ph¶i kÌm theo quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty (§iÒu 27 nghÞ ®Þnh 80/N§-CP). 2.6.2. Sù kÕ thõa nghÜa vô trong mua b¸n doanh nghiÖp Khi mua l¹i doanh nghiÖp, chñ së h÷u míi cã quyÒn chñ ®éng sö dông tµi s¶n mua, lùa chän ngµnh nghÒ kinh doanh míi, tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, ®Çu t­, thay ®æi bé m¸y qu¶n lý, quyÕt ®Þnh lùa chän lo¹i h×nh doanh nghiÖp phï hîp vµ ®­îc tiÕp tôc thuª ®Êt. Tuy nhiªn, chñ së h÷u míi còng ph¶i kÕ thõa mét sè nghÜa vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ c¸c cam kÕt tr­íc ®ã ®· ghi trong hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp nh­ : cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång, thu håi c¸c kho¶n nî thuéc ph¹m vi kÕ thõa quyÒn tµi s¶n cña m×nh, thùc hiÖn ®óng cam kÕt vÒ ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng kh¶ thi. LuËt doanh nghiÖp 2005 còng quy ®Þnh : sau khi b¸n doanh nghiÖp, chñ doanh nghiÖp t­ nh©n vÉn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ nghÜa vô tµi s¶n kh¸c mµ doanh nghiÖp ch­a thùc hiÖn, trõ tr­êng hîp ng­êi mua, ng­êi b¸n vµ chñ nî cña doanh nghiÖp cã tho¶ thuËn kh¸c, c¸c kho¶n nî vµ nghÜa vô tµi s¶n kh¸c ®­îc hiÓu lµ c¸c kho¶n nî vµ nghÜa vô tµi s¶n ®· cã tr­íc ®ã nh­ng ph¸t sinh sau khi viÖc mua b¸n doanh nghiÖp ®· hoµn thµnh mµ ch­a hÒ ®­îc tho¶ thuËn chuyÓn nh­îng th«ng qua hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp vµ còng ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. Ch­¬ng ii Ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp vµ mét vµi kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp ë viÖt nam hiÖn nay 1. Ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp 1.1. Ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n KÕ thõa LuËt doanh nghiÖp 1999, LuËt doanh nghiÖp 2005 vÉn gi÷ nguyªn quy ®Þnh vÒ quyÒn b¸n doanh nghiÖp cña chñ doanh nghiÖp t­ nh©n. §ã lµ “chñ doanh nghiÖp t­ nh©n cã quyÒn b¸n doanh nghiÖp cña m×nh cho ng­êi kh¸c ”. ViÖc b¸n toµn bé doanh nghiÖp t­ nh©n ®­îc hiÓu lµ viÖc chuyÓn giao toµn bé quyÒn së h÷u cho ng­êi kh¸c. Lµ mét trong c¸c quyÒn ®Æc thï cña doanh nghiÖp t­ nh©n, gièng nh­ cho thuª doanh nghiÖp, b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n còng bao gåm b¸n c¸c tµi s¶n vµ c¸c gi¸ trÞ kh¸c cña doanh nghiÖp (kh«ng giíi h¹n ë gi¸ trÞ h÷u h×nh) ( Xem: Gi¸o tr×nh tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, 2006. NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi - 2006, trang 95. ). H¬n n÷a, sau khi mua doanh nghiÖp, ng­êi mua ph¶i ®¨ng kÝ kinh doanh l¹i theo quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp 2005, ®iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc doanh nghiÖp ®­îc khai sinh mét t­ c¸ch ph¸p lý míi. Tuy nhiªn ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh ®iÒu kiÖn cho ng­êi mua doanh nghiÖp do ®ã sÏ dÉn tíi hËu qu¶ cã ng­êi cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh mua ®­îc doanh nghiÖp nh­ng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn theo luËt ®Þnh vÒ thµnh lËp vµ qu¶n lý doanh nghiÖp sÏ kh«ng ®­îc phÐp tiÕp tôc kinh doanh tõ doanh nghiÖp ®­îc mua vÒ. Tr­êng hîp nµy viÖc mua l¹i doanh nghiÖp chØ ®¬n thuÇn lµ mua tµi s¶n doanh nghiÖp. VÒ mÆt thñ tôc, chËm nhÊt lµ m­êi l¨m ngµy tr­íc ngµy chuyÓn giao doanh nghiÖp cho ng­êi mua, chñ doanh nghiÖp ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho c¬ quan ®¨ng kÝ kinh doanh. Trong th«ng b¸o ph¶i nªu râ tªn, trô së cña doanh nghiÖp, tªn, ®Þa chØ cña ng­êi mua, tæng nî vµ thêi h¹n thanh to¸n cho tõng chñ nî, hîp ®ång lao ®éng vµ c¸c hîp ®ång kh¸c ®· ký mµ ch­a thùc hiÖn xong vµ c¸ch thøc ®Ó gi¶i quyÕt cho c¸c hîp ®ång ®ã (kho¶n1, ®iÒu 145 LDN2005). VÒ h×nh thøc, mÆc dï ng­êi mua vÉn cã thÓ sö dông tªn doanh nghiÖp vµ toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp cò vµo viÖc kinh doanh sau khi mua, nh­ng thùc chÊt kÓ tõ thêi ®iÓm chuyÓn giao tµi s¶n trong hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp th× t­ c¸ch ph¸p lý cña doanh nghiÖp ®­îc ®em b¸n ®· chÊm døt vµ viÖc ®¨ng kÝ kinh doanh l¹i lµ mét thñ tôc ph¸p lý b¾t buéc mµ chñ doanh nghiÖp míi ph¶i thùc hiÖn. H¬n n÷a sù chÊm døt ®ã còng lµm ph¸t sinh mét sè nghÜa vô cña chñ doanh nghiÖp cò: vÒ nguyªn t¾c chñ së h÷u doanh nghiÖp cò vÉn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÊt c¶ c¸c kho¶n nî vµ nghÜa vô tµi s¶n kh¸c mµ doanh nghiÖp ch­a thùc hiÖn ®­îc. Theo LuËt c«ng ty n¨m 1990, khi muèn thùc hiÖn viÖc b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n th× chñ doanh nghiÖp nhÊt ®Þnh ph¶i hoµn thµnh hÕt c¸c nghÜa vô tµi s¶n cña doanh nghiÖp, nh­ng hiÖn nay, ph¸p luËt ®· më réng quyÒn tù do tho¶ thuËn cho c¸c bªn trong quan hÖ mua b¸n doanh nghiÖp. V× vËy bªn b¸n, bªn mua vµ c¸c chñ nî cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau ®Ó ®i ®Õn chuyÓn nh­îng mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c nghÜa vô nh­ qu¸ tr×nh chuyÓn nh­îng tµi s¶n trong mua b¸n doanh nghiÖp. Quy ®Þnh nµy còng nh­ quy ®Þnh vÒ ®¨ng kÝ kinh doanh l¹i ®Òu nh»m môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cho bªn mua, ng­êi lao ®éng vµ c¸c chñ nî cña doanh nghiÖp bëi v× víi quy chÕ tr¸ch nhiÖm v« h¹n cña m×nh nhÊt ®Þnh chñ doanh nghiÖp t­ nh©n míi sÏ ®­¬ng nhiªn ph¶i g¸nh v¸c c¸c kho¶n nî cho doanh nghiÖp cò nÕu nh­ viÖc kh«ng kª khai c¸c nghÜa vô vµ c¸c kho¶n nî nµy x¶y ra. Toµn bé tr×nh tù, thñ tôc ®Ó thùc hiÖn mét quan hÖ mua b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: B­íc 1: Chñ doanh nghiÖp cã thÓ tù m×nh t×m kiÕm ®èi t¸c cã nhu cÇu mua l¹i doanh nghiÖp hoÆc cã thÓ th«ng qua IDJ (C«ng ty Cæ phÇn §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ®« thÞ quèc tÕ) lµm m«i giíi ®Ó t×m ®èi t¸c mua l¹i doanh nghiÖp, sau ®ã nÕu muèn sö dông c¸c dÞch vô kh¸c nh­ t­ vÊn luËt, thÈm ®Þnh, phiªn dÞch, ®¹i diÖn th× cã thÓ chän gi¶i ph¸p phï hîp. B­íc 2: Sau khi t×m ®­îc ®èi t¸c ®ång ý mua l¹i doanh nghiÖp, chñ doanh nghiÖp cïng víi bªn mua sÏ tiÕn hµnh c¸c th­¬ng l­îng vµ c«ng viÖc cÇn thiÕt nh­: +) X¸c ®Þnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp +) Thµnh lËp héi ®ång ®Þnh gi¸ tµi s¶n doanh nghiÖp hoÆc lùa chän c¸ch thøc thuª mét trung t©m ®Þnh gi¸ ®Ó thùc hiÖn viÖc nµy. +) TiÕn hµnh ®Þnh gi¸ tµi s¶n doanh nghiÖp vµ toµn bé gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp. +) C«ng khai c¸c quyÒn vµ nghÜa vô tµi s¶n ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt gi¶i quyÕt cho tõng nghÜa vô riªng, tho¶ thuËn nh÷ng nghÜa vô cã tÝnh kÕ thõa. +) Thèng nhÊt gi¸ mua b¸n doanh nghiÖp. +) So¹n th¶o vµ giao kÕt hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp. B­íc 3: Chñ doanh nghiÖp sÏ ph¶i so¹n th¶o mét th«ng b¸o vÒ viÖc b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n theo h×nh thøc ®­îc c¬ quan ®¨ng kÝ kinh doanh quy ®Þnh,víi nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: bªn b¸n, bªn mua, lý do b¸n, viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô, c¸c cam kÕt tiÕp tôc thùc hiÖn. B­íc 4: Ng­êi mua xin ®¨ng kÝ kinh doanh l¹i b»ng c¸ch göi mét hå s¬ mua b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n, trong ®ã cã mét th«ng b¸o vÒ viÖc b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n, mét ®¬n ®¨ng kÝ kinh doanh doanh nghiÖp t­ nh©n do m×nh kª khai, b¶n chÝnh GiÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh cò cïng b¶n sao hîp lÖ chøng minh nh©n d©n cña chñ doanh nghiÖp míi kÌm theo lÖ phÝ. Trong vßng 7 ngµy c¬ quan cã thÈm quyÒn sÏ tiÕn hµnh cÊp ®¨ng kÝ kinh doanh cho chñ sá h÷u míi cña doanh nghiÖp. B­íc 5: Thùc hiÖn c¸c thñ tôc vÒ thuÕ : khi cã hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp, chñ doanh nghiÖp b¸n ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n, kÌm theo hîp ®ång doanh nghiÖp, b¶n gèc giÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ göi cho c¬ quan ThuÕ. Trong thêi h¹n 10 ngµy kÓ tõ ngµy ®­îc cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh, doanh nghiÖp mua ph¶i thùc hiÖn thñ tôc ®¨ng kÝ thuÕ víi c¬ quan ThuÕ b»ng c¸ch göi mét hå s¬ ®¨ng kÝ thuÕ bao gåm: - Tê khai ®¨ng kÝ thuÕ. - GiÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh míi (b¶n sao c«ng chøng). - Hîp ®ång mua doanh nghiÖp( b¶n sao). - B¶n tho¶ thuËn chuyÓn giao sè thuÕ cßn nî gi÷a doanh nghiÖp mua vµ doanh nghiÖp b¸n (nÕu cã). Trong thêi h¹n 5 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ ®¨ng kÝ thuÕ ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c cña doanh nghiÖp, c¬ quan ThuÕ ph¶i cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ thuÕ cho doanh nghiÖp mua. M· sè thuÕ cña doanh nghiÖp mua ph¶i gi÷ nguyªn lµ m· sè cña doanh nghiÖp b¸n (riªng ®èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n sÏ ®­îc cÊp m· sè thuÕ míi). 1.2. Ph¸p luËt vÒ Mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc Trong mua b¸n doanh nghiÖp bao gåm: mua b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n, mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc vµ mua b¸n c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c th× bé phËn mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc ®­îc ph¸p luËt ®iÒu chØnh trùc tiÕp vµ ®Çy ®ñ nhÊt th«ng qua nghÞ ®Þnh 80/2005/N§-CP. Ngoµi vai trß trªn, NghÞ ®Þnh nµy còng ®­îc coi lµ b­íc ®ét ph¸ nh»m t¹o nªn mét kªnh thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi khi quy ®Þnh: C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp mua c«ng ty quèc doanh trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. §iÒu nµy t¹o nªn nhiÒu ­u thÕ cho c¸c nhµ ®Çu t­ - kh¸c víi viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp míi, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ gi¶m bít thñ tôc, thêi gian khi mua l¹i mét c«ng ty nhµ n­íc, cã quyÒn lùa chän viÖc sö dông hay kh«ng sö dông lùc l­îng lao ®éng s½n cã, lùa chän c¸ch thøc thuª hay mua quyÒn sö dông ®Êt ngay trªn ®Þa ®iÓm cña c«ng ty nhµ n­íc cò…Nãi tãm l¹i, nhµ ®Çu t­ ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn toµn ®éc lËp vµ cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh khi mua l¹i c«ng ty. Cã thÓ hÖ thèng néi dung c¸c quy ®Þnh vÒ mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc trong nghÞ ®Þnh 80/2005/N§-CP nh­ sau: Thø nhÊt, kh¸i niÖm vÒ viÖc b¸n c«ng ty nhµ n­íc “B¸n c«ng ty hoÆc bé phËn c«ng ty nhµ n­íc lµ viÖc chuyÓn ®æi cã thu tiÒn toµn bé c«ng ty, bé phËn c«ng ty tõ së h÷u nhµ n­íc sang së h÷u tËp thÓ, c¸ nh©n hoÆc ph¸p nh©n kh¸c”. Thø hai, môc ®Ých cña viÖc b¸n c«ng ty nhµ n­íc: B¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty nhµ n­íc lµ mét biÖn ph¸p gi¶i quyÕt ®èi víi nh÷ng c«ng ty nhµ n­íc lµm ¨n thua lç, nhµ n­íc kh«ng n¾m gi÷ cæ phÇn hoÆc kh«ng cæ phÇn ho¸ ®­îc. Qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu l¹i c«ng ty nhµ n­íc, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ søc c¹nh tranh cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc (xem ®iÒu 1, N§80/N§-CP) Thø ba, c¸c tr­êng hîp b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty nhµ n­íc. - B¸n toµn bé c«ng ty nhµ n­íc ®­îc ¸p dông ®èi víi mét c«ng ty nhµ n­íc ®éc lËp, c«ng ty thµnh viªn ho¹ch to¸n ®éc lËp cña tæng c«ng ty nhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m gi÷ vèn vµ kh«ng thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ ®­îc, kh«ng phô thuéc quy m« vèn nhµ n­íc. - B¸n ®¬n vÞ phô thuéc cña c«ng ty nhµ n­íc ®­îc ¸p dông ®èi víi ®¬n vÞ ho¹ch to¸n phô thuéc cña tæng c«ng ty nhµ n­íc, bé phËn ho¹ch to¸n phô thuéc cña c«ng ty thµnh viªn ho¹ch to¸n ®éc lËp cña tæng c«ng ty, bé phËn ho¹ch to¸n phô thuéc cña c«ng ty nhµ n­íc ®éc lËp. ViÖc b¸n ®¬n vÞ phô thuéc cña c«ng ty thµnh viªn ho¹ch to¸n ®éc lËp cña tæng c«ng ty hoÆc b¸n ®¬n vÞ phô thuéc cña c«ng ty nhµ n­íc ®éc lËp chØ ®­îc tiÕn hµnh khi: +) §¬n vÞ phô thuéc kh«ng thuéc diÖn nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ 100% vèn; +) §¬n vÞ phô thuéc cã ®ñ ®iÒu kiÖn t¸ch ra vµ thµnh lËp ®¬n vÞ ho¹ch to¸n ®éc lËp ®Ó b¸n nh­ng kh«ng g©y khã kh¨n hoÆc kh«ng g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tæng c«ng ty nhµ n­íc, c«ng ty nhµ n­íc ®éc lËp, c«ng ty thµnh viªn ho¹ch to¸n ®éc lËp cña tæng c«ng ty hoÆc bé phËn cßn l¹i cña c¸c doanh nghiÖp. Thø t­, chñ thÓ trong quan hÖ mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc. Bªn b¸n : Nhµ n­íc lµ chñ së h÷u cña c¸c c«ng ty nhµ n­íc. ViÖc thµnh lËp, mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc ®­îc giao cho c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¹i diÖn cho nhµ n­íc quyÕt ®Þnh. Bªn mua : Lµ tæ chøc, c¸ nh©n hoÆc tËp thÓ cã quyÒn mua c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty bao gåm : +) TËp thÓ hoÆc c¸ nh©n ng­êi lao ®éng trong c«ng ty. +) C¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phµn kinh tÕ, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. +) C«ng d©n ViÖt Nam cã n¨ng lùc, hµnh vi d©n sù, trõ nh÷ng ng­êi kh«ng ®­îc thµnh lËp vµ qu¶n lý doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp 1999 (kho¶n 7 ®iÒu 4 N§80/ N§-CP) nay ®­îc thay thÕ b»ng ®iÒu 13 luËt doanh nghiÖp 2005. +) C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tuy nhiªn trong mua l¹i c«ng ty nhµ n­íc cã hai môc ®Ých, mua l¹i c«ng ty chØ ®¬n thuÇn lµ mua l¹i khèi tµi s¶n cña c«ng ty vµ mua l¹i c«ng ty ®Ó tiÕp tôc kinh doanh. §èi víi tr­êng hîp thø hai, bªn mua cÇn ph¶i ®¸p øng ®iÒu kiÖn vÒ thµnh lËp vµ qu¶n lý doanh nghiÖp, do ®ã c¸c tr­êng hîp kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn thµnh lËp vµ qu¶n lý doanh nghiÖp (quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 ®iÒu 13 LuËt doanh nghiÖp 2005) sÏ kh«ng thÓ mua l¹i c«ng ty nhµ n­íc ®Ó phôc vô cho môc ®Ých s¶n xuÊt, kinh doanh khi tiÕp tôc sö dông doanh nghiÖp ®ã. Thø n¨m, nguyªn t¾c trong mua b¸n c«ng ty, bé ph©n c«ng ty nhµ n­íc. Trong quan hÖ mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc, cã hai hÖ thèng nguyªn t¾c c¬ b¶n, ®ã lµ: C¸c nguyªn t¾c chung: lµ tÊt c¶ c¸c nguyªn t¾c nh»m ®Þnh h­íng vµ chØ ®¹o cho c¸c chñ thÓ trong qu¸ tr×nh mua b¸n doanh nghiÖp gåm cã: - Nguyªn t¾c mua l¹i c«ng ty ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, ng­êi mua kh«ng ®­îc b¸n l¹i c«ng ty trong thêi gian quy ®Þnh cña hîp ®ång, quy ®Þnh nµy nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng khi duy tr× ®­îc tÝnh æn ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc mua l¹i. - Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ trÞ: tÊt c¶ c¸c tµi s¶n cña c«ng ty khi thùc hiÖn b¸n ®Òu tÝnh b»ng gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ cña c«ng ty, bé phËn c«ng ty khi b¸n ®­îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ trªn thÞ tr­êng. - Nguyªn t¾c ­u tiªn, ­u ®·i: +) ¦u tiªn cho ng­êi mua cam kÕt sö dông nhiÒu lao ®éng h¬n ng­êi cam kÕt sö dông Ýt lao ®éng. +) ¦u ®·i b»ng gi¶m gi¸ b¸n ®èi víi ng­êi mua cam kÕt tiÕp tôc sö dông ng­êi lao ®éng vµ mua kÕ thõa nî h¬n ng­êi sö dông Ýt lao ®éng vµ kh«ng kÕ thõa nî. Møc gi¶m gi¸ b¸n phô thuéc tû lÖ ng­êi lao ®éng ®­îc ng­êi mua cam kÕt tiÕp tôc sö dông; +) Trong tr­êng hîp mua kh«ng kÕ thõa nî th× viÖc gi¶m gi¸ h¸n ph¶i ®¶m b¶o nguån thanh to¸n c¸c kho¶n nî cña c«ng ty vµ kh«ng v­ît qua sè vèn nhµ n­íc hiÖn cã t¹i thêi ®iÓm b¸n - Nguyªn t¾c c«ng khai: thùc hiÖn viÖc c«ng khai trªn c¸c th«ng tin ®¹i chóng vµ t¹i c«ng ty ®Ó c¸c ®èi t­îng cã liªn quan biÕt vÒ viÖc b¸n c«ng ty còng nh c¸c th«ng tin kh¸c nh­ ph­¬ng thøc tæ chøc b¸n c«ng ty, kÕt qu¶ tho¶ thuËn gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n; C¸c nguyªn t¾c cô thÓ gåm cã; - Nguyªn t¾c xö lý tµi s¶n vµ tµi chÝnh; - Nguyªn t¾c xö lý c¸c kho¶n nî; - Nguyªn t¾c gi¶i quyÕt lao ®éng - Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ b¸n; Thø s¸u, tµi s¶n vµ ®Þnh gi¸ tµi s¶n cña c«ng ty trong mua b¸n c«ng ty, Tµi s¶n cña c«ng ty, bé phËn c«ng ty lµ toµn bé c¸c tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña c«ng ty, bé phËn c«ng ty hoÆc thuéc quyÒn qu¶n lý cña c«ng ty, bé phËn c«ng ty ®ã. §iÒu 19 NghÞ ®Þnh 80/ 2005/ N§-CP quy ®Þnh: “ ViÖc kiÓm kª, x¸c ®Þnh sè l­îng tµi s¶n hiÖn cã cña c«ng ty bao gåm: tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n; tµi s¶n l­u ®éng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n; tµi s¶n ®i thuª, cho thuª, gi÷ hé, ký göi, chiÕm dông”. Tµi s¶n hiÖn cã cña c«ng ty ®­îc ph©n lo¹i thµnh: - Tµi s¶n cã thÓ tiÕp tôc sö dông; - Tµi s¶n kh«ng thÓ tiÕp tôc sö dông; - Tµi s¶n ®­îc h×nh thµnh tõ Quü khen th­ëng, Quü phóc lîi. Nh­ vËy nghÞ ®Þnh 80/N§-CP kh«ng ®­a ra c¸ch ph©n lo¹i tµi s¶n c«ng ty nh­ viÖc ph©n chia thµnh tµi s¶n h÷u h×nh, tµi s¶n v« h×nh trong lý luËn chung, do ®ã còng kh«ng thÓ ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ tµi s¶n cña c«ng ty theo nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ ®· nªu. ë ®©y toµn bé tµi s¶n, tµi chÝnh, c¸c kho¶n nî vµ lao ®éng ®­îc gi¶i quyÕt theo c¸c nguyªn t¾c cô thÓ sau: - Nguyªn t¾c xö lý tµi s¶n vµ tµi chÝnh cña c«ng ty: +) Nh÷ng tµi s¶n kh«ng cÇn sö dông, chê thanh lý: c«ng ty sÏ tiÕn hµnh thanh lý, nh­îng b¸n hoÆc b¸o c¸o c¬ quan cã thÈm quyÒn ®Ó ®iÒu chuyÓn cho c«ng ty kh¸c. §Õn thêi ®iÓm x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, nÕu nh÷ng tµi s¶n nµy ch­a ®­îc xö lý th× ®­îc lo¹i trõ kh«ng tÝnh vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh b¸n, c«ng ty tiÕp tôc xö lý nh÷ng tµi s¶n nµy, ®Õn thêi ®iÓm quyÕt ®inh c«ng bè gi¸ trÞ doanh nghiÖp nÕu vÉn ch­a xö lý th× chuyÓn giao cho c«ng ty mua b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña doanh nghiÖp. +) Tµi s¶n mang ®i gãp vèn liªn doanh hoÆc nhËn gãp vèn liªn doanh, tµi s¶n thuª ngoµi, thuª tµi chÝnh, tµi s¶n m­în, gi÷ hé vµ c¸c tµi s¶n kh¸c kh«ng ph¶i cña c«ng ty; c¸c bªn b¸n, mua, chñ së h÷u tµi s¶n tho¶ thuËn viÖc kÕ thõa hoÆc thanh lý hîp ®ång ®· ký tr­íc ®©y hoÆc ký l¹i hîp ®ång míi; tµi s¶n chiÕm dông do cÊp quyÕt ®Þnh b¸n doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh. +) Tµi s¶n thuéc c«ng tr×nh phóc lîi ®­îc chuyÓn giao cho c«ng ty míi qu¶n lý ®Ó phôc vô cho ng­êi lao ®éng trong c«ng ty, nÕu ng­­êi mua chØ cam kÕt mua d­íi 50% lao ®éng th× cã thÓ b¸n ®Ó chia cho ng­êi lao ®éng hiÖn cã trong c«ng ty. +) C¸c tµi s¶n ®Çu t­ b»ng nguån quü khen th­ëng, quü phóc lîi cña c«ng ty ®­îc ng­­êi mua tiÕp tôc dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× tÝnh vµo gi¸ c«ng ty, bé phËn c«ng ty. +) Sè d­ b»ng tiÒn cña quü khen th­ëng, quü phóc lîi ®­îc chi cho ng­êi lao ®éng ®ang lµm viÖc theo sè n¨m lµm viÖc thùc tÕ t¹i c«ng ty tr­íc khi b¸n c«ng ty. +) Chi phÝ x©y dùng dë dang cña c¸c c«ng tr×nh ®· ®×nh ho·n tr­íc thêi ®iÓm ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty th× ng­êi mua vµ ng­êi b¸n tho¶ thuËn gi¶i quyÕt phï hîp lîi Ých cña mçi bªn. +) C¸c kho¶n dù phßng lç hoÆc l·i ch­a ph©n phèi: . C¸c kho¶n dù phßng: gi¶m gi¸ hµng tån kho, nî ph¶i thu khã ®ßi, gi¶m gi¸ chøng kho¸n, chªnh lÖch tû gi¸ ®­îc ho¹ch to¸n vµo kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. . C¸c kho¶n dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm : C«ng ty sö dông ®Ó trî cÊp cho lao ®éng d«i d­ trong qu¸ tr×nh b¸n c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty, nÕu cßn th× ho¹ch to¸n vµo kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. . C¸c quü dù phßng rñi ro: Dù phßng nghiÖp vô cña hÖ thèng ng©n hµng, b¶o hiÓm, c¸c tæ chøc hµnh chÝnh ®­îc chuyÓn sang c«ng ty b¸n ®Ó tiÕp tôc qu¶n lý; . Quü dù phßng tµi chÝnh ®Ó bï lç (nÕu cã), bï ®¾p c¸c kh¶o tµi s¶n tæn thÊt, nî kh«ng thu håi ®­îc, sè cßn l¹i ph©n phèi theo quy ®Þnh hiÖn hµnh tr­íc khi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp b¸n. . C¸c kho¶n lç tÝnh ®Õn thêi ®iÓm c«ng ty b¸n chuyÓn sang h×nh thøc doanh nghiÖp kh¸c, c«ng ty dïng quü dù phßng tµi chÝnh vµ lîi nhuËn tr­íc thuÕ ®Õn thêi ®iÓm b¸n ®Ó bï ®¾p. Tr­êng hîp thiÕu th× thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p xo¸ nî ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ nî ng©n hµng theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña nhµ n­íc vÒ xö lý nî tån ®äng. (§iÒu 20-N§80/2005/N§-CP) - Nguyªn t¾c xö lý c¸c kho¶n nî cña c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty Thùc hiÖn thu håi c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n tr­íc khi b¸n, thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n ph¶i tr¶ hoÆc tho¶ thuËn víi c¸c chñ nî ®Ó xö lý tr­íc khi b¸n. §Õn thêi ®iÓm quyÕt ®Þnh c«ng bè gi¸ trÞ doanh nghiÖp, c«ng ty b¸n cã tr¸ch nhiÖm bµn giao c¸c kho¶n nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi ®· lo¹i khái gi¸ trÞ c«ng ty b¸n, (kÌm theo hå s¬, c¸c tµi liÖu liªn quan) cho c«ng ty mua nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña doanh nghiÖp ®Ó xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c kho¶n ®· tr¶ tr­íc cho ng­­êi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô nh­: tiÒn thuª nhµ, tiÒn thuª ®Êt, tiÒn mua hµng, tiÒn c«ng ph¶i ®èi chiÕu tÝnh vµo gi¸ trÞ c«ng ty. C¸c kho¶n nî ph¶i thu cßn l¹i vµ nî ph¶i tr¶ th× tuú theo ®iÒu kiÖn mua b¸n cã kÕ thõa nî hoÆc kh«ng kÕ thõa nî ®Ó xö lý theo nguyªn t¾c: +) Tr­êng hîp ng­êi mua cam kÕt kÕ thõa nî, ng­­êi mua ph¶i thanh to¸n c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ vµ thu håi c¸c kho¶n nî ph¶i thu theo cam kÕt; viÖc cam kÕt kÕ thõa nî ph¶i thu, ph¶i tr¶ ®­îc ghi trong hîp ®ång mua b¸n c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty vµ th«ng b¸o cho c¸c bªn cã liªn quan biÕt. +) Tr­êng hîp ng­­êi mua kh«ng cam kÕt kÕ thõa nî, c«ng ty ®­îc b¸n cã tr¸ch nhiÖm xö lý c¸c kho¶n nî nµy theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña nhµ n­íc vÒ xö lý nî tån ®äng. - Nguyªn t¾c gi¶i quyÕt lao ®éng: Ng­­êi mua c«ng ty, bé phËn c«ng ty cã tr¸ch nhiÖm tiÕp nhËn sè lao ®éng theo ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng ®· cam kÕt khi mua. §èi víi sè lao ®éng tù nguyÖn chÊm døt hîp ®ång lao ®éng th× gi¶i quyÕt theo chÕ ®é hiÖn hµnh. Mäi chÕ ®é ®èi víi ng­êi lao ®éng nh: b¶o hiÓm x· héi, trî cÊp x· héi, th«i viÖc ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt lao ®éng vµ theo c¸c quy ®Þnh cô thÓ trong nghÞ ®Þnh. - Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty. +) Gi¸ tèi thiÓu lµ møc gi¸ thÊp nhÊt do ng­êi b¸n x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ trÞ phÇn vèn nhµ n­íc vµ gi¸ trÞ thùc tÕ tµi s¶n t¹i doanh nghiÖp vµ ®Æt gi¸ khi quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty nhµ n­íc. §Ó x¸c ®Þnh gi¸ tèi thiÓu ng­êi ta c¨n cø vµo: sè liÖu theo sæ s¸ch kÕ to¸n cña c«ng ty; hiÖn tr¹ng chÊt l­îng, tÝnh n¨ng kÜ thuËt, t×nh h×nh c«ng nî, hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty vµ gi¸ thÞ tr­êng cña c«ng ty t¹i thêi ®iÓm b¸n; gi¸ trÞ quyÒn sö dung ®Êt do c«ng ty bé phËn c«ng ty qu¶n lý; còng nh­ tÝnh cã kÕ thõa hay kh«ng kÕ thõa nî. Trong ®ã gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø tuú theo tõng tr­êng hîp: ®èi víi diÖn tÝch ®Êt mµ c«ng ty hay bé phËn c«ng ty ®ang sö dông lµm mÆt b»ng x©y dùng, trô së, v¨n phßng giao dÞch; x©y dùng c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh; ®Êt ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n, lµm muèi (kÓ c¶ ®Êt ®· ®­îc Nhµ n­íc giao cã thu tiÒn hoÆc kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt) th× c«ng ty ®­îc quyÒn lùa chän h×nh thøc thuª ®Êt hoÆc giao ®Êt theo quy ®Þnh cña luËt ®Êt ®ai. NÕu ng­êi mua lùa chän h×nh thøc thuª ®Êt th× kh«ng tÝnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµo gi¸ trÞ c«ng ty, bé phËn c«ng ty. Ng­îc l¹i ng­êi mua lùa chän h×nh thøc giao ®Êt th× ph¶i tÝnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµo gi¸ trÞ c«ng ty, bé phËn c«ng ty. Gi¸ trÞ ®ã do UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng quy ®Þnh s¸t víi gi¸ chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt thùc tÕ trªn thÞ tr­êng vµ c«ng bè vµo ngµy 01 th¸ng 01 hµng n¨m theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. Tr×nh tù vµ thñ tôc giao ®Êt, nép tiÒn sö dông ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ luËt ®Êt ®ai.§èi víi diÖn tÝch ®Êt Nhµ n­íc ®· giao cho c«ng ty, bé phËn c«ng ty x©y dùng nhµ ®Ó hoÆc cho thuª; x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó chuyÓn nh­îng hoÆc cho thuª th× ph¶i tÝnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµo gi¸ trÞ céng ty, bé phËn c«ng ty. +) Gi¸ b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thùc tÕ cña c«ng ty bé phËn cña c«ng ty t¹i thêi ®iÓm b¸n ®­îc ng­êi mua vµ ng­êi b¸n chÊp nhËn. Gi¸ b¸n c«ng ty ®­îc h×nh thµnh trªn hai c¬ së quan träng: gi¸ thùc tÕ - lµ gi¸ trÞ ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm b¸n vµ gi¸ tho¶ thuËn gi÷a hai bªn, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: . §iÒu kiÖn mua b¸n cã hay kh«ng kÕ thõa nî; cã tÝnh hay kh«ng tÝnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt; . Ph­¬ng thøc b¸n c«ng ty lµ theo ph­¬ng thøc b¸n ®Êu gi¸, b¸n ®Êu thÇu hay b¸n trùc tiÕp. . Ph­¬ng thøc thanh to¸n mét hay nhiÒu lÇn. . Ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng kh¶ thi lµ c¨n cø ®Ó gi¶m gi¸ vµ møc gi¶m gi¸ cho ng­êi mua. §èi víi ng­êi mua kÕ thõa quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty th× gi¸ thùc tÕ b¸n c«ng ty lµ gi¸ thùc tÕ phÇn vèn nhµ n­íc t¹i c«ng ty t¹i thêi ®iÓm b¸n bao gåm c¶ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt (®­îc tÝnh theo c¸c tr­êng hîp trªn) vµ ®­îc h×nh thµnh do hai bªn tho¶ thuËn. §èi víi ng­êi mua kh«ng kÕ thõa quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty th× gi¸ thùc tÕ b¸n c«ng ty lµ gi¸ thùc tÕ toµn bé tµi s¶n hiÖn cã cña c«ng ty t¹i thêi ®iÓm b¸n bao gåm c¶ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt (®­îc tÝnh theo c¸c tr­êng hîp trªn) vµ ®­îc h×nh thµnh do hai bªn tho¶ thuËn. Trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña c«ng ty, nÕu tæng gi¸ trÞ tµi s¶n theo sæ s¸ch kÕ to¸n d­íi 30 tû ®ång th× kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i thuª tæ chøc ®Þnh gi¸; c«ng ty tù x¸c ®Þnh gi¸ trÞ c«ng ty vµ b¸o c¸o c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh gi¸ c«ng ty. Ng­îc l¹i, c«ng ty cã tæng gi¸ trÞ tµi s¶n theo sæ kÕ to¸n tõ 30 tû ®ång trë lªn th× ph¶i thùc hiÖn th«ng qua c¸c tæ chøc cã chøc n¨ng ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, do c¬ quan quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty lùa chän tæ chøc ®Þnh gi¸ theo quy ®Þnh cña bé tµi chÝnh. Tæ chøc ®Þnh gi¸ ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh vÒ ®Þnh gi¸, hoµn thµnh ®óng thêi h¹n theo hîp ®ång ®· ký; ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh ®óng ®¾n, hîp ph¸p cña kÕt qu¶ ®Þnh gi¸. Khi viÖc ®Þnh gi¸ hoµn thµnh c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ c«ng ty cã tr¸ch nhiÖm thÈm tra l¹i sau ®ã ra quyÕt ®Þnh vµ c«ng bè gi¸ b¸n c«ng ty. Thø b¶y, c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc HiÖn nay, viÖc b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty nhµ n­íc ®­îc thùc hiÖn th«ng qua mét trong c¸c ph­¬ng thøc, bao gåm: ph­¬ng thøc trùc tiÕp, ph­¬ng thøc ®Êu gi¸, ph­¬ng thøc ®Êu thÇu. C¨n cø vµo tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó cã thÓ lùa chän ph­¬ng thøc phï hîp. Trong tr­êng hîp, nÕu chØ cã mét ng­êi ®¨ng kÝ mua th× thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc trùc tiÕp, nÕu cã tõ hai ng­êi ®¨ng kÝ trë lªn th× xem tiÕp cã mua kÌm theo lao ®éng hay kh«ng ®Ó lùa chän mét trong hai h×nh thøc cßn l¹i. - B¸n c«ng ty theo ph­¬ng thøc trùc tiÕp: B¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty theo ph­¬ng thøc trùc tiÕp khi chØ cã mét ng­êi ®¨ng kÝ mua. Trong ph­¬ng thøc nµy, ®Çu tiªn bªn ®¨ng kÝ mua sÏ göi hå s¬ víi c¸c néi dung cÇn thiÕt nh­ ®¬n mua c«ng ty, ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng, dù kiÕn lo¹i h×nh doanh nghiÖp míi, vµ c¶ gi¸ mua c«ng ty ®Õn Gi¸m ®èc hoÆc Ban ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp (thuéc Bé, Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh, Tæng c«ng ty). Sau ®ã ng­êi mua sÏ tiÕn hµnh nghiªn cøu sæ s¸ch kÕ to¸n, b¶ng kª tµi s¶n vµ kh¶o s¸t thùc tr¹ng c«ng ty. B­íc tiÕp theo lµ trao ®æi vµ tho¶ thuËn víi Ban ®æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp, Gi¸m ®èc vÒ ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng, gi¸ b¸n vµ tho¶ thuËn vÒ c¸c néi dông trong hîp ®ång mua b¸n. Ban ®æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp göi hå s¬ vµ biªn b¶n ®Õn ng­êi quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty. Th«ng qua sù tho¶ thuËn trùc tiÕp gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi cã thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty mét hîp ®ång mua b¸n c«ng ty ®­îc h×nh thµnh. - B¸n c«ng ty theo ph­¬ng thøc ®Êu thÇu: §©y lµ tr­êng hîp b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty cã kÌm theo sö dông lao ®éng vµ cã tõ hai ng­êi ®¨ng kÝ mua trë lªn. Tr×nh tù, thñ tôc thùc hiÖn nh­ sau: B­íc 1: Ng­êi quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty thµnh lËp Héi ®ång ®Êu thÇu gåm: ®¹i diÖn c¬ quan quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, ®¹i diÖn c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp, ®¹i diÖn tæng c«ng ty (nÕu cã) vµ ®¹i diÖn cña c«ng ty ®­îc b¸n. B­íc 2: Trong thêi h¹n 45 ngµy kÓ tõ ngµy cã th«ng b¸o cña c¬ quan quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, ng­êi ®¨ng kÝ mua c«ng ty ph¶i göi hå s¬ dù thÇu ®Õn Héi ®ång ®Êu thÇu xin dù thÇu mua c«ng ty. Sau ®ã trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy hÕt h¹n nép hå s¬, Héi ®ång ®Êu thÇu göi th«ng b¸o thêi gian, ®Þa ®iÓm ®Êu thÇu ®Õn tõng ng­êi tham dù. Héi ®ång ®Êu thÇu niªm yÕt c«ng khai danh s¸ch ng­êi tham dù thÇu t¹i ®Þa ®iÓm ®Êu thÇu trong 5 ngµy tr­íc ngµy më thÇu. B­íc 3: Héi ®ång ®Êu thÇu tæ chøc më thÇu, xÐt thÇu vµ lËp biªn b¶n xÐt thÇu göi Ban ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp vµ ng­êi quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty. Thñ tôc më thÇu vµ xÐt thÇu ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau : +) Më thÇu . Thêi gian më thÇu kh«ng qu¸ 01 ngµy; . Héi ®ång ®Êu thÇu kiÓm tra niªn phong, më c«ng khai phong b× cña tõng ng­êi tham gia ®Êu thÇu vµ c«ng bè ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng, gi¸ bá thÇu cña tõng ng­êi ®Ó ghi vµo biªn b¶n; . C«ng bè ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng cao nhÊt vµ gi¸ bá thÇu cao nhÊt cña tõng ng­êi tham gia ®Êu thÇu; . Chñ tÞch Héi ®ång ®Êu thÇu vµ ng­êi tham gia ®Êu thÇu kÝ biªn b¶n më thÇu. +) XÐt thÇu: . Héi ®ång ®Êu thÇu xem xÐt, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, xÕp h¹ng c¸c hå s¬ dù thÇu hoÆc thuª tæ chøc t­ vÊn cã chøc n¨ng ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nµy. Trªn c¬ së gi¸ bá thÇu cao nhÊt kÕt hîp víi ph­¬ng ¸n sö dông mua kÕ thõa nî hay kh«ng kÕ thõa nî ®Ó lùa chän ng­êi th¾ng thÇu. . Cuèi cïng héi ®ång ®Êu thÇu lËp biªn b¶n xÐt thÇu göi Ban ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp vµ ng­êi quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, bé phËn cña c«ng ty. - B¸n c«ng ty theo ph­¬ng thøc ®Êu gi¸ B¸n c«ng ty theo ph­¬ng thøc ®Êu gi¸ ¸p dông cho tr­êng hîp c«ng ty ®· gi¶i quyÕt hÕt sè lao ®éng hoÆc ®· ®­îc duyÖt ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt hÕt sè lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p vÒ lao ®éng vµ chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng d«i d­ do s¾p xÕp l¹i c«ng ty vµ cã tõ hai ng­êi ®¨ng kÝ mua trë lªn. ph­¬ng thøc ®Êu gi¸ thùc hiªn theo quy chÕ ®Êu gi¸ c«ng ty nhµ n­íc ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh 330/2005/ Q§- TTg Thø t¸m, ®¨ng kÝ kinh doanh l¹i vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô kÕ thõa Sau khi mua l¹i c«ng ty hay bé phËn cña c«ng ty ®Ó chuyÓn thµnh doanh nghiÖp míi hoÆc ®¬n vÞ phô thuéc, chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp kh¸c th× ng­êi mua ph¶i tiÕn hµnh ®¨ng kÝ kinh doanh ®èi víi doanh nghiÖp míi t¹i c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh n¬i c«ng ty bé phËn c«ng ty ®ãng trô së chÝnh hoÆc ®¨ng ký lµ ®¬n vÞ phô thuéc, chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt Tr­êng hîp, ng­êi mua kÕ thõa c¸c quyÒn lîi, c¸c nghÜa vô, c¸c hîp ®ång th× ph¶i thùc hiÖn theo cam kÕt trong hîp ®ång, nÕu thùc hiÖn kh«ng ®óng hoÆc lµm sai th× bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (ng­êi quyÕt ®Þnh b¸n c«ng ty, bé phËn c«ng ty cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra, theo dâi viÖc thùc hiÖn cam kÕt hîp ®ång). 1.3. Hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp theo c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh Hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp lµ sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn, theo ®ã bªn b¸n cã nghÜa vô giao toµn bé doanh nghiÖp (gåm cã : tµi s¶n còng nh­ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô vÒ tµi s¶n) cho bªn mua vµ nhËn tiÒn, cßn bªn mua cã nghÜa vô nhËn tÊt c¶ tµi s¶n trªn vµ tr¶ tiÒn cho bªn b¸n. H×nh thøc cña hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n, ®ång thêi ®­îc coi lµ chøng cø ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn së h÷u cña ng­êi mua ®èi víi doanh nghiÖp. VÒ néi dung, c¨n cø theo LuËt th­¬ng m¹i míi vµ c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp cã thÓ x©y dùng nªn mét hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp víi nh÷ng ®iÒu kho¶n chñ yÕu sau: §iÒu kho¶n vÒ chñ thÓ; §iÒu kho¶n vÒ ®èi t­îng cña hîp ®ång; §iÒu kho¶n vÒ ph­¬ng thøc mua b¸n doanh nghiÖp; §iÒu kho¶n vÒ ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp; §iÒu kho¶n vÒ c¸ch thøc chuyÓn giao vµ kÕ thõa c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp; §iÒu kho¶n vÒ chuyÓn giao doanh nghiÖp cho ng­êi mua; §iÒu kho¶n vÒ thanh to¸n; §iÒu kho¶n vÒ ®¶m b¶o thùc hiÖn hîp ®ång; §iÒu kho¶n vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp; §iÒu kho¶n vÒ vÊn ®Ò vi ph¹m hîp ®ång; §iÒu kho¶n vÒ vÊn ®Ò v« hiÖu cña hîp ®ång; §iÒu kho¶n vÒ thanh lý hîp ®ång; 2. Mét vµi kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp ë viÖt nam hiÖn nay Nh­ vËy, tõ viÖc tæng kÕt lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp vµ ph©n tÝch c¸c quy ®Þnh vÒ mua b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c«ng ty nhµ n­íc cã thÓ nhËn thÊy c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nµy cßn rÊt h¹n chÕ, Cô thÓ lµ cã thÓ t×m thÊy sù h¹n chÕ vÒ ®èi t­îng ®iÒu chØnh vµ h¹n chÕ c¶ vÒ néi dung ®iÒu chØnh khi mµ ph¸p luËt chØ dõng l¹i ë viÖc quy ®Þnh vÒ mua b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n hay mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc. §iÒu nµy kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cÇn thiÕt cña c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®èi víi thùc tiÔn ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp ®ang diÔn ra. V× vËy, trong khu«n khæ cña mét kho¸ luËn tèt nghiÖp cö nh©n luËt, ng­êi viÕt ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay nh­ sau: 2.1. Më réng ®èi t­îng ®iÒu chØnh Trong bèn lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®­îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh gåm: c¸c lo¹i c«ng ty nhµ n­íc, doanh nghiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c lo¹i c«ng ty theo LuËt doanh nghiÖp 2005 (c«ng ty hîp danh, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn), hiÖn nay ph¸p luËt chØ quy ®Þnh vÒ mua b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n (LuËt doanh nghiÖp) vµ mua b¸n c«ng ty nhµ n­íc (nghÞ ®Þnh 80/2005/N§-CP). Trong khi ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ l¹i ­a thÝch vµ lùa chän c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nh­ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hay c«ng ty cæ phÇn ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ th­¬ng m¹i. ViÖc LuËt doanh nghiÖp kh«ng quy ®Þnh vÒ mua b¸n c¸c lo¹i c«ng ty trªn ®­îc gi¶i thÝch b»ng c¸c lý do sau: Thø nhÊt, theo quan ®iÓm hiÖn nay th× mua b¸n doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt chuyÓn nh­îng khèi tµi s¶n cña doanh nghiÖp mµ kh«ng chuyÓn nh­îng t­ c¸ch ph¸p lý, ®iÒu nµy do ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng trong quan hÖ mua b¸n doanh nghiÖp t­ nh©n (tr¸ch nhiÖm v« h¹n cña chñ doanh nghiÖp ®èi víi nghÜa vô cña doanh nghiÖp) hay môc ®Ých cña viÖc b¸n c«ng ty nhµ n­íc (thùc chÊt lµ nh»m thanh lý khèi tµi s¶n doanh nghiÖp) quyÕt ®Þnh. Thø hai, theo LuËt doanh nghiÖp 2005 ngoµi h×nh thøc gãp vèn, c¸c c¸ nh©n, tæ chøc cã thÓ b»ng con ®­êng chuyÓn nh­îng vèn ®Ó trë thµnh chñ së h÷u hoÆc ®ång së h÷u chñ cña doanh nghiÖp. ViÖc chuyÓn nh­îng vèn doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn theo tr×nh tù, thñ tôc chÆt chÏ do ph¸p luËt quy ®Þnh (®iÒu 44 LuËt doanh nghiÖp 2005 quy ®Þnh vÒ chuyÓn nh­îng phÇn vèn gãp cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hai thµnh viªn trë lªn, kho¶n h ®iÒu 64 LuËt doanh nghiÖp 2005 quy ®Þnh quyÒn chuyÓn nh­îng mét phÇn hay toµn bé vèn ®iÒu lÖ cña chñ së h÷u ®èi víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn, kho¶n d ®iÒu 79, ®iÒu 80, ®iÒu 84 LuËt doanh nghiÖp quy ®Þnh vÒ chuyÓn nh­îng cæ phÇn phæ th«ng trong c«ng ty cæ phÇn).§©y còng lµ c¸ch thøc ®Ó më réng tõng b­íc quyÒn tù do cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi (®iÒu 25 luËt ®Çu t­ 2005 quy ®Þnh: c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc quyÒn gãp vèn, mua cæ phÇn vµ s¸p nhËp, mua l¹i víi tû lÖ gãp vèn, mua cæ phÇn trong mét sè lÜnh vùc, ngµnh, nghÒ do ChÝnh phñ quy ®Þnh). §èi víi c¸c lo¹i h×nh c«ng ty kÓ trªn, do tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ ranh giíi râ rµng vÒ tµi s¶n gi÷a doanh nghiÖp vµ chñ së h÷u nªn viÖc chuyÓn nh­îng vèn gãp kh«ng lµm mÊt ®i t­ c¸ch ph¸p lý cña doanh nghiÖp do ®ã chØ cÇn tiÕn hµnh thay ®æi néi dung ®¨ng kÝ kinh doanh ®Ó hîp thøc ho¸ quyÒn së h÷u phÇn vèn ®­îc chuyÓn nh­îng cho chñ së h÷u míi. Tuy nhiªn, trong thêi gian gÇn ®©y ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp ®ang cã nh÷ng thay ®æi tÝch cùc. NÕu nh­ viÖc mua l¹i doanh nghiÖp tr­íc ®©y chØ nh»m môc ®Ých mua l¹i tµi s¶n lµ chñ yÕu th× hiÖn nay ®ang vËn ®éng theo mét xu thÕ míi: mua l¹i doanh nghiÖp lµ mét c¸ch lùa chän hiÖu qu¶ ®Ó khëi ®Çu kinh doanh, thµnh lËp doanh nghiÖp ®Ó ®em b¸n víi môc ®Ých kiÕm lêi lµ mét ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m. Trong bèi c¶nh nh­ vËy, ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp nªn më réng ®èi t­îng ®iÒu chØnh, còng nh­ sù cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh mét v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp mét c¸ch toµn diÖn, thèng nhÊt vµ ®ång bé h¬n. 2.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c quy ®Þnh vÒ mua b¸n doanh nghiÖp Bªn c¹nh viÖc më réng ®èi t­îng ®iÒu chØnh, ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp còng cÇn cã thªm nh÷ng quy ®Þnh nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò: kh¸i niÖm mua b¸n doanh nghiÖp, quy ®Þnh c¸ch thøc ®Ó ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ bé phËn tµi v« h×nh… §èi víi nh÷ng vÊn ®Ò nµy, t¸c gi¶ ®Ò ra mét sè kiÕn nghÞ sau: Thø nhÊt, trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ch­a cã mét kh¸i niÖm kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp, do ®ã cÇn c¨n cø vµo b¶n chÊt còng nh­ c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp ®Ó x©y dùng nªn mét ®Þnh nghÜa võa cã tÝnh kÕ thõa, võa ph¶n ¸nh ®­îc c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña quan hÖ mua b¸n doanh nghiÖp hiÖn nay. Trong c¸c néi dung trªn ®©y, kho¸ luËn nh×n nhËn mua b¸n doanh nghiÖp theo quan ®iÓm th­¬ng m¹i ®Ó ®Þnh nghÜa: “Mua b¸n doanh nghiÖp lµ mét ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nh»m chuyÓn ®æi së h÷u toµn bé doanh nghiÖp tõ chñ së h÷u doanh nghiÖp nµy sang chñ së h÷u doanh nghiÖp kh¸c trªn c¬ së tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn th«ng qua mét hîp ®ång mua b¸n doanh nghiÖp”. Thø hai, theo xu thÕ hiÖn nay, tõng b­íc mét, c¸c VBPL ViÖt Nam sÏ ph¶i thay ®æi phï hîp víi hÖ thèng VBPL cña tæ chøc WTO vµ c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ, khi ®ã quyÒn tù do kinh doanh thùc sù ®­îc giµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc lµ b×nh ®¼ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc mua l¹i cæ phÇn, vèn gãp cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi diÔn ra m¹nh mÏ, thËm chÝ hä cã thÓ mua l¹i toµn bé doanh nghiÖp trong n­íc ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc kinh doanh, do ®ã tiÕn tíi cÇn cã c¸c v¨n b¶n ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp ë mét ph¹m vi réng h¬n, kh«ng chØ dõng l¹i ë doanh nghiÖp t­ nh©n hay c«ng ty nhµ n­íc mµ cßn cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Thø ba, quan ®iÓm tµi s¶n doanh nghiÖp gåm hai bé phËn : tµi s¶n h÷u h×nh vµ tµi s¶n v« h×nh lµ phï hîp xÐt trªn c¶ hai ph­¬ng diÖn kinh tÕ vµ ph¸p luËt, ë ViÖt Nam còng nh­ nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ch­a cã sù thèng nhÊt vÒ c¸ch nh×n nhËn nµy, còng nh­ cßn bá ngá nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã c¸c quy ®Þnh vÒ ®Þnh gi¸ tµi s¶n vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp bëi v× LuËt së h÷u trÝ tuÖ 2005 cßn thiÕu c¸c quy ®Þnh ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña c¸c ®èi t­îng thuéc quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (c¸c tµi s¶n v« h×nh). Thø t­, thèng nhÊt vµ quy ®Þnh vÒ tr×nh tù thñ tôc cho ho¹t ®éng mua b¸n tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp trong mét v¨n b¶n, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh mua b¸n doanh nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh ®¬n gi¶n vµ thuËn lîi h¬n. KÕt luËn Cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Sù ra ®êi vµ ®i vµo thùc tÕ cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt míi vÒ kinh doanh, th­¬ng m¹i kh«ng nh÷ng t¹o nªn mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, mµ cßn t¹o ra c¸c c«ng cô ph¸p lý phï hîp, kÞp thêi ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ, th­¬ng m¹i ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. Theo mét sè nhËn ®Þnh, ViÖt Nam sÏ lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cña ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp ( - Mua b¸n doanh nghiÖp ®· ®Õn thêi kú s«i ®éng (Nguån t¹p chÝ tµi chÝnh). ). V× vËy cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt ®Çy ®ñ, hîp lý vµ nhÊt qu¸n ®Ó ®iÒu chØnh cho ho¹t ®éng kinh doanh míi nµy - víi t­ c¸ch lµ mét ho¹t ®éng th­¬ng m¹i l«i cuèn c¸c th­¬ng nh©n, nhµ ®Çu t­ vµ trë thµnh mét kªnh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ph¸t triÓn. Víi nh÷ng néi dung ®­îc tr×nh bµy trong khãa luËn tèt nghiÖp cña m×nh. T¸c gi¶ hy väng r»ng: cã thÓ nh×n nhËn ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp d­íi gãc ®é mét ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Qua ®ã, nh»m x©y dùng mét hÖ thèng lý luËn vÒ ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp trong khoa häc ph¸p lý, còng nh­ ®Ò xuÊt nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp, t¹o lªn sù t­¬ng thÝch gi÷a ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp víi thùc tiÔn cña ho¹t ®éng nµy. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, Gi¸o tr×nh LuËt D©n sù ViÖt Nam; tËp 1, 2; NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi - 2006. Tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, Gi¸o tr×nh LuËt Th­¬ng m¹i; tËp 1, 2; NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi - 2006. TS. Phïng Trung TËp, C¸c yÕu tè cña QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ, NXB T­ ph¸p, Hµ Néi - 2004. TS. Lª NÕt, QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ, NXB §¹i häc Quèc gia thµnh phè Hå ChÝ Minh - 2006. Héi LuËt gia ViÖt Nam, Trung t©m th«ng tin t­ vÊn ph¸p luËt; Ph¸p luËt míi vÒ ®Çu t­ kinh doanh, NXB Lao ®éng - X· héi, Hµ Néi - 2006. LuËt Doanh nghiÖp n¨m 1999. LuËt Doanh nghiÖp n¨m 2005. LuËt Th­¬ng m¹i n¨m 1997. LuËt Th­¬ng m¹i n¨m 2005. LuËt §Çu t­ n¨m 2005. LuËt Së h÷u trÝ tuÖ n¨m 2005. LuËt Ph¸ s¶n n¨m 2004. NghÞ ®Þnh sè 80/2005/N§-CP ngµy 22/6/2005 vÒ Giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª c«ng ty Nhµ n­íc. QuyÕt ®Þnh sè 330/2005/Q§-TTg ngµy 13/12/2005 kÌm theo quy chÕ b¸n ®Êu gi¸ c«ng ty Nhµ n­íc. Th«ng t­ sè 126/2004/TT-BCT ngµy 24/12/2004 h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 187/2004/N§-CP ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn c«ng ty Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. LuËt gia: Ph¹m Kim Dung, T×m hiÓu vÒ cæ phÇn ho¸, giao b¸n, kinh doanh, cho thuª doanh nghiÖp Nhµ n­íc, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi - 2006. B¶ng viÕt t¾t NXB : Nhµ xuÊt b¶n LDN : LuËt doanh nghiÖp L§T : LuËt ®Çu t­ LTM : LuËt th­¬ng m¹i WTO : Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. VBPL : V¨n b¶n ph¸p luËt Môc lôc