Khóa luận Ngành thép Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới

% nhu cÇu thÐp, 75-80% nhu cÇu thÐp c¸n th«ng dông. + Môc tiªu lµ tõng b­íc thay thÕ nhËp khÈu, chiÕm lÜnh vµ lµm chñ thÞ tr­êng trong n­íc vÒ c¸c lo¹i thÐp th«ng dông ®ång thêi chó träng xuÊt khÈu tr­íc hÕt sang Lµo, C¨mpuchia vµ c¸c n­íc l©n cËn. + N¨m 2010 ®¸p øng vÒ c¬ b¶n nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ ®èi víi nh÷ng chñng lo¹i vµ quy c¸ch th«ng dông nhÊt c¶ thÐp dµi vµ thÐp dÑt víi tæng s¶n l­îng kho¶ng 4,5-5 triÖu tÊn. + ThÐp ®Æc chñng sÏ s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i cã nhu cÇu t­¬ng ®èi lín cßn nh÷ng s¶n phÈm cã nhu cÇu Ýt th× dùa vµo nhËp khÈu ®Ó ®¸p øng. VÒ c«ng nghÖ thiÕt bÞ : + N¨m 2010 tr×nh ®é s¶n xuÊt cña cña ngµnh thÐp ®¹t møc tiªn tiÕn trong khu vùc víi thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ tiªn tiÕn s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh cao vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. + H­íng chñ yÕu lµ kÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng vµ c«ng nghÖ míi trong ®ã coi träng c«ng nghÖ truyÒn thèng ®· thuÇn thôc, æn ®Þnh, phæ biÕn, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ, c¸c c«ng nghÖ míi nhËp khÈu cã nguån gèc tõ Mü, NhËt B¶n, T©y ¢u. Gi¸ trÞ thiÕt bÞ nhËp khÈu ­íc chiÕm kho¶ng 50% tæng vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n. VÒ nhu cÇu nguyªn liÖu ®Çu vµo + ThÐp phÕ : NhËp khÈu phÇn lín khèi l­îng, tù tóc mét phÇn th«ng qua ph¸ dì tµu cò ( nhu cÇu kho¶ng 1.500.000 tÊn ) + Gang ®­îc coi lµ nguyªn liÖu chÝnh ®Ó s¶n xuÊt thÐp, gang ®­îc s¶n xuÊt tõ than mì nhËp khÈu vµ quÆng s¾t nhËp khÈu, sö dông quÆng s¾t trong n­íc ë mét tû lÖ nhÊt ®Þnh. + QuÆng s¾t :khai th¸c tõ hai má Th¹ch Khª vµ Quý Xa lµ chÝnh (nhu cÇu kho¶ng 2.500.000 tÊn), mét phÇn quÆng s¾t ®­îc xuÊt khÈu ®æi lÊy than mì cho s¶n xuÊt gang. + Ph«i thÐp: phÊn ®Êu sö dông phÇn lín ph«i thÐp trong n­íc s¶n xuÊt n¨m 2005 ®¹t 1,5 triÖu tÊn vµ 2010 lµ 2 triÖu tÊn. VÒ vèn vµ h×nh thøc huy ®éng vèn + Nhu cÇu vèn cho ngµnh thÐp trong 10 n¨m tíi rÊt lín, tæng céng trong 10 n¨m ngµnh thÐp cÇn ®Çu t­ 4190 triÖu $ trong ®ã phÇn vèn VSC tù thu xÕp kho¶ng 3700 triÖu$, cßn l¹i lµ liªn doanh vµ vèn kh¸c. + Huy ®éng vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc th«ng qua liªn doanh, liªn kÕt vµ c¸c h×nh thøc BOT, BTO, BT. + ¦u tiªn ph¸t triÓn h×nh thøc liªn doanh ®èi víi c¸c dù ¸n trong kh©u th­îng nguån, thu hÑp dÇn diÖn tÝch liªn doanh trong h¹ nguån kh«ng chÊp nhËn dù ¸n 100% vèn n­íc ngoµi trong s¶n xuÊt thÐp. + Nhµ n­íc hç trî ngµnh thÐp th«ng qua c¸c nguån vay tÝn dông ­u ®·i, ODA vµ ng©n s¸ch. C¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thÐp CÇn cã mét ®Þnh h­íng ®óng cho ph¸t triÓn ngµnh thÐp Ngµnh thÐp lµ mét ngµnh ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, lµ ngµnh chñ chèt trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp nÆng. Theo c¸c nguyªn t¾c lîi thÕ so s¸nh th× quan ®iÓm lµ kh«ng nªn ®Çu t­ qu¸ nhiÒu vµo ngµnh thÐp. Tuy nhiªn, do ngµnh thÐp cã vai trß cùc kú quan träng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn rÊt nhiÒu ngµnh kinh tÕ kh¸c còng nh­ quèc phßng an ninh nªn ­u tiªn ph¸t triÓn ngµnh thÐp lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n nh­ng cÇn c©n nh¾c kü nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­. Bµi häc ®Çu t­ trµn lan cho c¸c nhµ m¸y ®­êng ®ang cßn nãng hæi tÝnh thêi sù vµ ¶nh h­ëng cña nã ch­a biÕt bao giê míi gi¶i quyÕt ®­îc. Ngoµi ra nghiªn cøu ngµnh thÐp kh«ng ch­a ®ñ. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn ph¶i ®­îc lùa chän dùa trªn toµn c¶nh nÒn kinh tÕ. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nµy ph¶i cïng c¹nh tranh víi nhau trong ®iÒu kiÖn vèn ®Çu t­ cã h¹n. §Çu t­ lín vµo ngµnh thÐp cã nghÜa lµ kh«ng cßn ng©n s¸ch ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c còng cã møc lîi nhuËn t­¬ng ®­¬ng hoÆc cao h¬n. ChÝnh phñ cÇn cã mét c¬ chÕ ph©n bæ hîp lý c¸c nguån lùc t­ nh©n vµ Nhµ n­íc cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nµy. Bªn c¹nh ngµnh thÐp, cã mét c¸ch ®Ó tiÕn hµnh nghiªn cøu cô thÓ tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc ®Ò cö lµ ®Ó cho c¸c nhµ ñng hé tõng ngµnh c«ng nghiÖp th¶o luËn vÒ nh÷ng c¸i ®­îc vµ mÊt cña tõng chiÕn l­îc ®Çu t­ thay thÕ, cßn ChÝnh phñ ®ãng vai trß träng tµi. NÕu cã ®­îc nh÷ng cuéc héi th¶o nh­ vËy th× sÏ cã lîi cho tõng ngµnh c«ng nghiÖp ®Ó ®­a ra nh÷ng ph©n tÝch s©u h¬n vµ ®Þnh ra mét kÕ ho¹ch thùc tÕ h¬n. MÆc dï ChÝnh phñ ®· phª duyÖt quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh thÐp ®Õn n¨m 2010 nh­ng nh÷ng ph©n tÝch s©u h¬n ®Ó ®i ®Õn mét kÕt luËn chÝnh x¸c lµ cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch liªn quan ®Õn l­îng vèn khæng lå ®em ®Çu t­. Tr­íc m¾t, do n­íc ta ®ang ®Çu t­ lÖch cho ph¸t triÓn h¹ nguån khiÕn thÞ tr­êng dÔ bÞ x¸o trén nªn c«ng t¸c träng t©m lµ ph¸t triÓn cã lùa chän mét sè nhµ m¸y luyÖn c¸n thÐp (h¹ nguån) cã tÝnh ®Õn triÓn väng ph¸t triÓn c¸c c¬ së th­îng nguån nh»m ®¸p øng nhu cÇu tr­íc m¾t, t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng, t¨ng tÝch luü, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn ngµnh ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cao ë giai ®o¹n sau. ViÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ trªn c¬ së tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ bao gåm c¶ c¸c chi phÝ vÒ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh vµ chi phÝ c¬ héi… nh»m ®¸nh gi¸ ®óng hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n ®Çu t­. Nhãm c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« 2.2.1. Lùa chän chÝnh s¸ch ®Çu t­ §Çu t­ lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp. Muèn thùc hiÖn tèt vµ cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®óng ®¾n vµ kÞp thêi. §Çu t­ lµ mét qu¸ tr×nh h­íng vÒ t­¬ng lai, hay nãi c¸ch kh¸c, ®Çu t­ chØ ®em l¹i kÕt qu¶ sau khi ®· thùc hiÖn xong hµnh ®éng ®Çu t­. NÕu ®Çu t­ sai lÇm th× th­êng khã ph¸t hiÖn sím, vµ hËu qu¶ cña sai lÇm Êy th­êng ¶nh h­ëng trong mét thêi gian dµi, vµ ph¶i mÊt nhiÒu n¨m míi kh¾c phôc ®­îc (®iÓm h×nh lµ viÖc ®Çu t­ x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®­êng). V× vËy, cã mét chÝnh s¸ch l©u dµi ®Ó ®Þnh h­íng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng. Qu¸ tr×nh ®æi míi ®Çu t­ vµo ngµnh thÐp trong thêi gian qua ®· mang l¹i nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ, ®ång thêi, ®©y lµ mét lÜnh vùc cÇn cã sù quan t©m ®Æc biÖt cña l·nh ®¹o c¸c cÊp. HiÖn nay, chóng ta cã ®iÒu kiÖn thùc tÕ ®Ó bè trÝ mét quy ho¹ch ®Çu t­ dµi h¹n míi cho thêi kú ®Õn n¨m 2010 vµ l©u h¬n n÷a. T×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n­íc ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn lín, ®ßi hái ph¶i cã tÇm nh×n xa ®Ó v¹ch ra mét chÝnh s¸ch ®Çu t­ thÝch øng víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ hiÖn nay vµ mang tÝnh dµi h¹n. V× thÕ, chÝnh s¸ch ®Çu t­ cÇn ®­îc nghiªn cøu vµ xem xÐt d­íi nhiÒu gi¸c ®é kh¸c nhau. VÒ nguån vèn: Cã nguån vèn trong n­íc, bao gåm vèn ng©n s¸ch, vèn c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, vèn c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vµ vèn trong d©n. Nguån vèn n­íc ngoµi, bao gåm vèn cña c¸c tæ chøc chÝnh thøc cña chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, vèn cña t­ nh©n n­íc ngoµi, vèn cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ vµ vèn cña ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi. VÒ c¬ cÊu sö dông vèn: CÇn quy ho¹ch vèn theo h­íng ®Çu t­ phï hîp víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp trong thêi kú héi nhËp, gãp phÇn h×nh thµnh c¬ cÊu ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. §Ó thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu nªu trªn, cÇn ph¶i cã c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ huy ®éng vèn, vÒ tæ chøc qu¶n lý vèn ®Çu t­ vµ c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan. a) ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn ®Çu t­ trong n­íc. §Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp ®Òu ®­îc b×nh ®¼ng trong kinh doanh, t¸i t¹o vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. Nhµ n­íc cÇn t¹o m«i tr­êng thÓ chÕ th«ng tho¸ng ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ph¸t triÓn. DÇn dÇn chÊm døt c¸c kho¶n bao cÊp d­íi mäi h×nh thøc nh­ trî gi¸, gi¶m thuÕ, cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i theo h×nh thøc së h÷u. Cã thÓ nãi, nÕu ®­îc xö lý tèt th× nguån vèn trong nh©n d©n vµ trong c¸c doanh nghiÖp sÏ lµ nh÷ng nguån vèn quan träng gãp phÇn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. b) ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn n­íc ngoµi. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ngµnh thÐp cña ®Êt n­íc, ngoµi viÖc sö dông nguån vèn ®­îc khai th¸c tõ trong n­íc, th× ®iÒu kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khai th¸c vµ huy ®éng nguån vèn cña n­íc ngoµi, tõ c¸c nguån vèn chÝnh thøc cña ChÝnh phñ c¸c n­íc ®Õn c¸c nguån vèn cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ. Trong sè ®ã cã c¸c nguån vèn chñ yÕu sau ®©y: * Vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). §©y lµ nguån vèn do c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, hoÆc cho vay ­u ®·i (­u ®·i vÒ l·i suÊt vµ thêi h¹n vay). Nguån vèn nµy ®­îc tËp trung vµo ng©n s¸ch, vµ Nhµ n­íc cã thÓ sö dông trùc tiÕp ®Ó ®Çu t­ hoÆc cho vay (nh­ng ph¶i b¶o ®¶m hoµn tr¶). CÇn cã chÝnh s¸ch ph©n biÖt víi c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ ®Ó huy ®éng nguån vèn to lín nµy. Muèn vËy, cÇn dùa trªn c¬ së quy ho¹ch ®Çu t­, h×nh thµnh danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ ­u tiªn gäi vèn cña tæ chøc ODA theo ®óng th«ng lÖ quèc tÕ. Cã chÝnh s¸ch ph©n biÖt ®èi víi tõng n­íc, tõng tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn thÝch øng víi chÝnh s¸ch cña hä trong khu«n khæ ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam. Cã biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch h÷u hiÖu ®Ó qu¶n lý nî n­íc ngoµi, b¶o ®¶m vay vµ tr¶ phï hîp víi kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ. * Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi (FDI). §©y lµ nguån vèn kh¸ lín. Trong thêi gian tíi, nguån vèn nµy lín h¬n nhiÒu so víi nguån vèn ODA. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta cßn thiÕu kinh nghiÖm kinh doanh trªn thÞ tr­êng què tÕ, chóng ta cÇn t¨ng c­êng huy ®éng nguån vèn FDI. Bëi v×, mét mÆt, còng nh­ nguån vèn ODA, nguån vèn FDI nãi chung cßn thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o kü thuËt, nghiÖp vô vµ t×m thÞ tr­êng tiªu thô hµng æn ®Þnh. MÆt kh¸c, nguån vèn FDI g¾n víi tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cña ngoµi n­íc, ®ì ®­îc g¸nh nÆng tr¶ nî, trong khi ViÖt Nam ®ang cÇn nhiÒu vèn ®Çu t­, rÊt dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng nî nÇn. Nhµ n­íc cÇn chÊm døt t×nh tr¹ng bao cÊp cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn ®Çu t­ nh­ hiÖn nay. C¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i tù lÊy l·i ®Ó tr¶ vèn vµ l·i. c) ChÝnh s¸ch sö dông vèn. Vèn ng©n s¸ch. Vèn ng©n s¸ch tõ nguån tÝch luü trong n­íc vµ nguån vèn bªn ngoµi, chñ yÕu lµ nguån vèn ODA. Vèn ng©n s¸ch cÇn ®­îc sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ cao nh»m phôc vô sù ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp. Vèn ng©n s¸ch cßn ®­îc dïng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh thuéc së h÷u Nhµ n­íc, c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp thÐp cã ý nghÜa quan träng trong nÒn kinh tÕ mµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­. X©y dùng c«ng tr×nh mµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn qu¶n lý ®Ó b¶o ®¶m t¹o ra m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ thuËn lîi cho kinh doanh cña mäi c«ng d©n. C¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp nÆng then chèt sÏ gãp phÇn t¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸. TÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh nµy cÇn ®­îc tÝnh to¸n kü vµ ph¶i ®­îc thùc hiÖn víi sù gãp vèn chñ yÕu hoÆc toµn bé tõ ng©n s¸ch. Vèn ng©n s¸ch còng cÇn ®­îc ®Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh thÐp ph¸t triÓn. Ngoµi ra, cã thÓ sö dông vèn ng©n s¸ch lµm vèn tÝn dông, cho vay, chñ yÕu lµ lÊy tõ nguån vèn ODA, ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh cã hiÖu qu¶ cao, nhanh chãng thu håi vèn, vµ ®Ó tr¶ nî n­íc ngoµi. Vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. Vèn FDI ®Çu t­ vµo ngµnh thÐp ViÖt Nam ®· cã ý nghÜa rÊt quan träng. CÇn t¨ng c­êng kiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi vµ m«i tr­êng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ nµy. Trong t­¬ng lai, cÇn kiÓm so¸t hiÖu qu¶ viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ trªn thùc tÕ ph¶i ®óng hiÖu qu¶ tÝnh to¸n, vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu chØnh cÇn thiÕt nÕu thÊy c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp, nh­ng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i ®èi víi ®Çu t­ cña t­ nh©n n­íc ngoµi vµo c¸c lÜnh vùc vµ vïng l·nh thæ mµ chÝnh s¸ch Nhµ n­íc ®ang ®Æt träng t©m ph¸t triÓn. §Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong ngµnh thÐp. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm, t¨ng c­êng tû lÖ tÝch luü ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ. X©y dùng quy ho¹ch ®Çu t­ ®Ó ®Þnh h­íng cho c¸c ®Çu t­ ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. C¸c quy ho¹ch ®Çu t­ nµy kh«ng cã ý nghÜa cña kÕ ho¹ch ph¸p lÖnh, mµ chØ cã tÝnh chÊt ®Þnh h­íng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mäi ®èi t­îng ®Çu t­, phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n­íc trong tõng thêi kú. 2.2.2. Lùa chän chÝnh s¸ch ®Çu t­ Sù ®Çu t­ cña Nhµ n­íc cho ngµnh thÐp c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi lµ cÇn thiÕt, song sù ®Çu t­ nµy tËp trung vµo h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh thÐp ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh; Nhµ n­íc tËp trung vèn (hµng tû ®« la Mü) cho c¸c dù ¸n lín, c«ng nghÖ rÊt hiÖn ®¹i (thêi ®iÓm sau n¨m 2010). Trong ®Ò ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 cña Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam, ®Ó thùc hiÖn c¸c ®Ò xuÊt cña ngµnh thÐp th× tæng vèn nhu cÇu vèn ®Çu t­ giai ®o¹n 2001-2005 lµ 1.400 triÖu USD. §©y lµ khèi l­îng vèn khæng lå, khã cã thÓ huy ®éng ®­îc v× vèn Nhµ n­íc kh«ng thÓ ®¶m b¶o vµ ngµnh thÐp kh«ng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc Theo t¸c gi¶ PGS. TS Hoµng §øc Th©n, c¨n cø vµo sè liÖu trong ®Ò ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp ViÖt Nam, ®· tÝnh to¸n vµ cho thÊy c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña ngµnh thÐp ®· nªu lµ rÊt kÐm hiÖu qu¶ (xem b¶ng d­íi) B¶ng 10: Ph©n tÝch mét sè dù ¸n ®Çu t­ cña ngµnh thÐp STT Tªn dù ¸n C«ng suÊt (1000T/n¨m) Tæng vèn §T (Tû VN§) L·i tr¶ hµng n¨m (Tû VN§) L·i ph¶i tr¶ b×nh qu©n/tÊn/n¨m Giai ®o¹n 2001-2005 1 §Çu t­ chiÒu s©u, c¶i t¹o GTTN, CT thÐp MN, thÐp §N Ph«i: 500 C¸n: 700 750 22.5 18.750 2 Nhµ m¸y thÐp Phó Mü Ph«i: 500 C¸n: 300 2.100 63 78.750 3 Më réng TISCO giai ®o¹n hai Ph«i: 300 C¸n: 250 2.250 67,5 90.000 4 Nhµ m¸y c¸n tÊm nãng (giai ®o¹n ®Çu nhµ m¸y LH) 1.000 4.500 135 135.000 5 Nhµ m¸y s¾t xèp 1.200 5.250 157,5 131.000 Giai ®o¹n 2005-2010 6 C¸n tÊm nãng b¸n liªn tôc (NM thÐp liªn hiÖp G§ 1) 1.500 9.000 270 180.000 7 C¸n tÊm nguéi liªn tôc (NM thÐp LHG§1) 600 5.400 162 270.000 8 B­íc 2 nhµ m¸y thÐp liªn hîp 2.500 15.000 450 180.000 Nguån: T¹p chÝ C«ng nghiÖp ViÖt Nam sè 10/2002. B¶ng ®­îc gi¶ ®Þnh vay vèn víi møc tr¶ l·i thÊp nhÊt hiÖn nay lµ vay ­u ®·i víi l·i suÊt 3%/n¨m, thêi h¹n vay 12 n¨m. Qua b¶ng cho thÊy, ngay c¶ víi gi¶ ®Þnh ®­îc vay vèn ­u ®·i 100% cho c¸c dù ¸n (®iÒu nµy kh«ng thÓ cã ®­îc trong thùc tÕ) vµ víi møc gi¸ thÐp thµnh phÈm, ph«i thÐp nh­ hiÖn nay, th× khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y thÐp sÏ bÞ lç nÆng. Kh¶ n¨ng tr¶ l·i vµ hoµn vèn lµ rÊt khã kh¨n. Mét sè dù ¸n më réng khu gang thÐp Th¸i Nguyªn giai ®o¹n hai, nhµ m¸y c¸n tÊm nãng...lµ kh«ng hiÖu qu¶. §Çu t­ nhanh cho khu liªn hîp luyÖn kim 4,5 triÖu tÊn/n¨m sÏ kh«ng thµnh hiÖn thùc ®­îc. Râ rµng chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña Nhµ n­íc cho ngµnh thÐp cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi ngµnh thÐp. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ vèn ODA cÇn ph¶i cã sù ®æi míi vÒ quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c. NÕu kh«ng, chóng ta sÏ l¹i m¾c l¹i sai lÇm nh­ khi ®Çu t­ cho c«ng nghiÖp nÆng thêi kú tr­íc ®©y. VÒ nguyªn t¾c, Nhµ n­íc kh«ng chi tõ ng©n s¸ch cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ngµnh thÐp, c¸c doanh nghiÖp tù b¶o ®¶m vèn kinh doanh tõ nguån vay ng©n hµng hoÆc tõ thÞ tr­êng vèn; ®Çu t­ cña Nhµ n­íc chØ thùc hiÖn ë nh÷ng kh©u then chèt cña ngµnh thÐp vµ cã ®iÒu kiÖn; chÝnh s¸ch Nhµ n­íc khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh thÐp theo quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc. §Ó ph¸t triÓn ngµnh thÐp trong t­¬ng lai, Nhµ n­íc chØ hç trî tõ ng©n s¸ch, vèn ODA cho ®µo t¹o chuyªn gia, kü s­, lao ®éng chuyªn m«n ngµnh thÐp vµ nghiªn cøu khoa häc träng ®iÓm ph¸t triÓn ngµnh thÐp. Nhµ n­íc ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vÒ giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c, c¶ng biÓn...cho c¸c khu khai th¸c nguyªn liÖu, khu c«ng nghiÖp luyÖn kim lín. §Çu t­ cho c¸c dù ¸n träng ®iÓm, ®iÒu tra tiÒm n¨ng kho¸ng s¶n cho ngµnh thÐp, ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu lín cña ngµnh. Ngµnh thÐp ®­îc vay vèn ­u ®·i cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn th­îng nguån, chÝnh s¸ch ­u ®·i trong ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n phÈm xu©t khÈu. VÊn ®Ò quan träng lµ ®Çu t­ cña Nhµ n­íc nh»m t¹o sù chuyÓn biÕn c¬ b¶n c¬ cÊu ngµnh thÐp ®Ó t¨ng c­êng søc c¹nh tranh. §Çu t­ cña Nhµ n­íc còng ph¶i ®¶m b¶o cã hiÖu qu¶ kinh tÕ. Trong thêi gian tíi nªn ®Çu t­ chñ yÕu theo chiÒu s©u; §Çu t­ më réng h¹n chÕ, chØ ®èi víi nh÷ng dù ¸n cã c«ng nghÖ cao ®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt ra ®­îc c¸c s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh. H­íng ®Çu t­ míi bao gåm c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ liªn doanh ph¶i ®­îc nghiªn cøu kü l­ìng chØ nªn tËp trung vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt thÐp ®Æc chñng víi quy m« nhá vµ võa, kh«ng ®Çu t­ vµo c¸n thÐp, s¶n xuÊt thÐp x©y dùng v× hiÖn nay cung ®· lín h¬n cÇu. Bªn c¹nh ®ã cÇn c©n nh¾c kü tÝnh hiÖu qu¶, kh¶ n¨ng nhËp khÈu ph«i thÐp víi sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t­ víi nguån vèn phóc lîi vµo nh÷ng dù ¸n vÒ má thÐp trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam cßn h¹n chÕ vÒ vèn ®Çu t­. Tuy nhiªn, nhËp ph«i vÒ c¸n vµ mua mét phÇn nguyªn liÖu tõ n­íc ngoµi vµo cã vÎ hiÖu qu¶ h¬n vµ kh¶ thi. Nhµ n­íc ®Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thÐp trong t­¬ng lai. §©y cã thÓ coi lµ mét ch­¬ng tr×nh cña Nhµ n­íc. VÊn ®Ò nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ toµn diÖn vÒ nguån tµi nguyªn trong n­íc phôc vô cho ngµnh thÐp; tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt thÐp trªn thÕ giíi; Nghiªn cøu thùc tr¹ng ngµnh thÐp víi quan ®iÓm kinh tÕ quèc d©n chø kh«ng ph¶i cña Tæng c«ng ty thÐp... trªn c¬ së ®ã ®Ó quy ho¹ch vµ ®Çu t­ cho ngµnh thÐp trong t­¬ng lai cÇn ®­îc triÓn khai sím. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ­u tiªn gi¸ ®iÖn nh­ mét sù ®Çu t­ cho ngµnh thÐp. Ph¸t triÓn ngµnh thÐp trong t­¬ng lai phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam. Thùc chÊt tæng c«ng ty thÐp gi¶m thiÓu ®­îc khã kh¨n vÒ tµi chÝnh lµ do cã Nhµ n­íc b¶o trî. §iÒu nµy cÇn ph¶i ®­îc c©n nh¾c l¹i. Nhµ n­íc chØ hç trî nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ cña tæng c«ng ty thÐp vµ gióp ®ì ®Ó gi¶i quyÕt khÝa c¹nh x· héi cña doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n. Nhµ n­íc kh«ng thÓ "nu«i" Tæng c«ng ty thÐp ®­îc. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña VSC cßn nhiÒu ®iÓm yÕu. NhiÒu ®¬n vÞ trùc thuéc VSC thua lç kÐo dµi. ChÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh cña nhµ n­íc trong thêi gian tíi còng nªn ph¶i h­íng tíi cho c¶ c¸c doanh nghiÖp, khu vùc t­ nh©n nÕu kinh doanh cã hiÖu qu¶ theo ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc. CÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp xuÊt khÈu, s¶n xuÊt hµng thay thÕ nhËp. 2.2.3. C¸c chÝnh s¸ch phi thuÕ quan Bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p lÞch tr×nh gi¶m thuÕ, hç trî tµi chÝnh, vÊn ®Ò lo¹i bá c¸c h¹n chÕ sè l­îng nhËp khÈu vµ c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan lµ hÕt søc quan träng ®Ó cã thÓ tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tù do vµ tham gia APEC, WTO. * Phèi hîp viÖc c¾t gi¶m thuÕ víi viÖc lo¹i bá c¸c rµo c¶n phi quan thuÕ mét c¸ch linh ho¹t vµ thÝch hîp ®Ó cã thÓ duy tr× b¶o hé ®­îc cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt. - §ång thêi víi viÖc x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch b¶o hé, cÇn gÊp rót triÓn khai viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ h÷u hiÖu, phï hîp vµ ®­îc th«ng lÖ quèc tÕ cho phÐp. Thùc hiÖn ®­îc vÊn ®Ò nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn b¶o hé hîp lý cho c¸c nhµ s¶n xuÊt thÐp trong n­íc khi chóng ta buéc ph¶i c¾t gi¶m hµng rµo b¶o hé thuÕ quan. HiÖn nay c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ cña ta cßn ®¬n gi¶n, chñ yÕu míi lµ c¸c biÖn ph¸p vÒ giÊy phÐp, h¹n ng¹ch… mµ thiÕu nh÷ng biÖn ph¸p vÒ kü thuËt, chÊt l­îng víi nh÷ng quy ®Þnh mét c¸ch hÖ thèng vµ chi tiÕt nh­ c¸c n­íc vµ nhÊt lµ ch­a cã ®Þnh h­íng theo chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. D­íi ®©y xin ®­a ra mét sè ®Þnh h­íng vÒ hÖ thèng chÝnh s¸ch phi quan thuÕ cña ViÖt Nam trong hÖ hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i víi ASEAN vµ APEC. Tr­íc tiªn, viÖc x©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch phi quan thuÕ cña ViÖt Nam khi tham gia hîp t¸c kinh tÕ víi ASEAN vµ APEC ph¶i ®¶m b¶o ®­îc c¸c môc tiªu sau: - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam, t¨ng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, gãp phÇn vµo t¨ng thu ng©n s¸ch: - B¶o hé hîp lý s¶n xuÊt trong n­íc, khuyÕn khÝch ®æi míi khoa häc kü thuËt, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. - Gãp phÇn tÝch cùc cho viÖc héi nhËp cña ViÖt Nam vµo nÒn th­¬ng m¹i thÕ giíi, phôc vô chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. ViÖc x©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch phi quan thuÕ ®ång thêi còng ph¶i qu¸n triÖt nh÷ng nguyªn t¾c sau: - Nh÷ng biÖn ph¸p phi quan thuÕ ¸p dông ph¶i phï hîp víi nh÷ng th«ng lÖ quèc tÕ ®· ®­îc cô thÓ ho¸ ë WTO. - Ph¶i phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ cña ASEAN; APEC. - HÖ thèng phi quan thuÕ ph¶i ®ñ søc m¹nh ®Ó b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt non trÎ trong n­íc song còng ph¶i t¹o ®µ vµ thóc giôc c¸c doanh nghiÖp tù ®æi míi, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn tr­êng quèc tÕ. - Tuy lÊy môc tiªu t¹o thuËn lîi cho th­¬ng m¹i lµm chÝnh, nh­ng ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ, khÐo lÐo gi÷a hÖ thèng hµng rµo thuÕ quan víi hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ, gi÷a tù do mËu dÞch theo quy ®Þnh cña CEPT víi viÖc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, lÊy quyÒn lîi quèc gia lµ trªn hÕt. - HÖ thèng phi quan thuÕ ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c lµ lu«n t¹o ®­îc mét lèi tho¸t nhÊt ®Þnh khi nÒn th­¬ng m¹i trong n­íc bÞ ®e do¹ tr­íc søc c¹nh tranh quèc tÕ; §Ó cã c¬ së ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ mét c¸ch h÷u hiÖu theo c¸c môc tiªu vµ nguyªn t¾c nªu trªn, ®ång thêi phï hîp víi chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, tr­íc m¾t cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ danh môc nh÷ng mÆt hµng thÐp cÇn ®­îc ­u tiªn b¶o hé vµ ph©n lo¹i chóng theo c¸c cÊp ®é b¶o hé kh¸c nhau. ViÖc tÝnh to¸n ®­a ra danh môc hµng cÇn ®­îc ­u tiªn b¶o hé ph¶i dùa trªn kÕt qu¶ cña nh÷ng ph©n tÝch ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng t×nh h×nh cung cÇu trong n­íc, søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ néi ®Þa vµ c¸c diÔn biÕn cña thÞ tr­êng quèc tÕ. Cã thÓ chia b¶o hé thµnh 3 cÊp: (i) cÊp mét lµ c¸c mÆt hµng thuéc danh môc nh¹y c¶m, (ii) cÊp hai lµ c¸c mÆt hµng thuéc c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ, (iii) cÊp ba lµ c¸c mÆt hµng trong n­íc cã thÓ tù s¶n xuÊt. Ngµnh thÐp thuéc cÊp hai. HÖ thèng chÝnh s¸ch phi quan thuÕ cña ViÖt Nam tr­íc m¾t cã thÓ x©y dùng thµnh 4 lo¹i lín sau dùa trªn c¬ së s¾p xÕp l¹i c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ cò vµ x©y dùng thªm mét sè biÖn ph¸p míi phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO: Lo¹i 1: Nh÷ng biÖn ph¸p phi quan thuÕ phæ th«ng trong khu«n khæ WTO: - GiÊy phÐp nhËp khÈu tù ®éng vµ giÊy phÐp kh«ng tù ®éng. - Quota: quy ®Þnh theo WTO, bao gåm quota ®Þnh l­îng, quota kÕt hîp c¶ ®Þnh l­îng vµ thuÕ, quota kÕt hîp ®Þnh l­îng vµ giÊy phÐp ®Æc biÖt. - Quy t¾c xuÊt xø. - ThuÕ ®èi kh¸ng. - BiÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. - BiÖn ph¸p phßng ngõa. Lo¹i 2: Nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt: - Nh÷ng quy chÕ vÒ tiªu chuÈn kü thuËt. - Nh÷ng quy chÕ vÒ chÊt l­îng. - VÖ sinh kiÓm ®Þnh. - B¶o vÖ m«i sinh. Lo¹i 3: Nh÷ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh: bao gåm nh÷ng quy chÕ xuÊt nhËp khÈu kh¸c cña ta hiÖn nay nh­ ®Çu mèi xuÊt nhËp khÈu, c«ng ty quèc doanh,… mµ ta kh«ng thÓ s¾p xÕp chuyÓn vµo lo¹i 1 vµ 2 theo nh­ quy ®Þnh cña WTO ®­îc. Lo¹i 4: Nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp xuÊt nhËp khÈu: c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i, thanh to¸n, l·i suÊt, tÝn dông ng©n hµng, chÝnh s¸ch ®Çu t­... NÕu thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña CEPT vÒ c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ mµ lÊy mèc hiÖn t¹i th× ta sÏ ph¶i gi¶m c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña ViÖt Nam sau khi chóng ta ®· x©y dùng hoµn chØnh hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña m×nh. C«ng viÖc nµy cÇn ®­îc tiÕn hµnh hÕt søc khÈn tr­¬ng v× ®©y lµ mét khèi l­îng c«ng viÖc rÊt lín vµ cÇn sù phèi hîp cña nhiÒu Bé, ngµnh liªn quan. Sau khi hoµn chØnh hÖ thèng chÝnh s¸ch phi thuÕ quan, chóng ta sÏ b¾t ®Çu thùc hiÖn qu¸ tr×nh lo¹i bá c¸c rµo c¶n phi quan thuÕ. Qu¸ tr×nh nµy sÏ ®­îc tiÕn hµnh kÕt hîp chÆt chÏ víi qu¸ tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan, dùa trªn sù ph©n lo¹i theo ba cÊp ®é b¶o hé nh­ ph©n tÝch ë trªn vµ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c b­íc nh­ sau: - B­íc 1: b¾t ®Çu b»ng viÖc gi¶m c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh. - B­íc 2: gi¶m c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan phæ th«ng. - B­íc 3: t¨ng c­êng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt vµ c¸c h×nh thøc b¶o hé gi¸n tiÕp v« h×nh kh¸c. C¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng nhËp khÈu cÇn ®­îc lo¹i bá nhanh chãng ®èi víi c¸c mÆt hµng trong ch­¬ng tr×nh CEPT ®Ó h­íng c¸c ­u ®·i tõ c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c. C¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c sÏ ®­îc xo¸ bá dÇn trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. X©y dùng bé tiªu chuÈn chÊt l­îng cña ngµnh thÐp phï hîp víi quy ®Þnh quèc tÕ, c«ng khai chÝnh s¸ch qu¶n lý chÊt l­îng ®Ó c¸c ®¬n vÞ tham gia thùc hiÖn. ChÝnh s¸ch phi quan thÕ cho tõng mÆt hµng cô thÓ cña ngµnh thÐp ph¶i ®­îc c©n nh¾c ®Ó ¸p dông phï hîp. 2.2.4. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng n­íc ngoµi 2.2.4.1. Hç trî tiÕp thÞ Ngµnh thÐp ViÖt Nam cÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu mét c¸ch linh ho¹t theo ph­¬ng ph¸p gi¸ c¹nh tranh. X©y dùng mét ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn xuÊt khÈu thÐp, bao gåm t¨ng c­êng c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr­êng n­íc ngoµi cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, c¶i thiÖn tµi trî xuÊt khÈu. 2.2.4.2. Hç trî cung cÊp th«ng tin Nhµ n­íc cÇn qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt tèt h¬n thÞ tr­êng trong n­íc, chñ ®éng më réng thÞ tr­êng quèc tÕ ë tÇm vÜ m« vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ®­a s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr­êng quèc tÕ. Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ th«ng tho¸ng h¬n, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng ®Çy ®ñ vµ cËp nhËt h¬n ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn thÞ tr­êng n­íc ngoµi hiÖu qu¶. ChÝnh s¸ch më réng thÞ tr­êng còng cÇn kÌm theo nh÷ng c¬ chÕ hç trî tµi chÝnh, ng©n hµng vµ thanh to¸n quèc tÕ tin cËy, ®¶m b¶o ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam an t©m khi xuÊt khÈu hµng vµ tõng b­íc tiÕn hµnh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. 2.2.5. VÒ x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp Cã lÏ b©y giê sÏ qóa sím khi kh¼ng ®Þnh cã hay kh«ng x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp ë ViÖt Nam. §iÒu kh¼ng ®Þnh lµ kh«ng thÓ x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp trong giai ®o¹n 2001- 2010. VSC ®· ®Ö tr×nh ba ph­¬ng ¸n ®Çu t­ lªn ChÝnh phñ. C¸c ph­¬ng ¸n nµy cã thÓ ®­îc ph©n chia mét c¸ch t­¬ng ®èi nh­ sau: Ph­¬ng ¸n x©y dùng trung b×nh cña VSC – dù ¸n x©y dùng theo hai b­íc, ®­a lß cao ®Çu tiªn vµo sö dông n¨m 2012. Ph­¬ng ¸n x©y dùng cao cña VSC – dù ¸n x©y dùng mét b­íc, ®­a lß cao ®Çu tiªn vµo sö dông n¨m 2010. Ph­¬ng ¸n x©y dùng thÊp cña VSC – dù ¸n x©y dùng theo hai b­íc t­¬ng ®èi chËm, kh«ng khëi c«ng x©y dùng khu liªn hîp thÐp tr­íc n¨m 2010. Theo c¸c chuyªn gia NhËt B¶n thuéc JICA th× viÖc ®Çu t­ vµo ngµnh thÐp cÇn tiÕn hµnh tõ tõ theo hai b­íc. Cã hai lý do ®Ó gi¶i thÝch. Thø nhÊt, ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt vÒ tµi chÝnh th× ®Çu t­ víi quy m« võa ph¶i lµ an toµn h¬n vµ lµ xu h­íng tÊt yÕu. Thø hai, ®Çu t­ dÇn dÇn cho phÐp VSC tÝch luü kinh nghiÖm vµ n©ng cao kh¶ n¨ng cã thÓ thÝch øng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trªn quy m« lín vµ héi nhËp quèc tÕ trªn c¬ së thö vµ sai (trial-and-error basis), ®Ó lùa chän mét ph­¬ng ¸n kü thuËt phï hîp nhÊt tõ nh÷ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt thÐp kh«ng ngõng ®æi míi, cã kh¶ n¨ng thÝch øng hiÖu qu¶ víi nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr­êng thÐp thÕ giíi. NÕu cam kÕt x©y dùng khu liªn hîp thÐp víi c¸c tiªu chuÈn chi tiÕt ®­îc thùc hiÖn ngay, th× VSC sÏ kh«ng cã ®ñ thêi gian ®Ó lµm quen vµ tiÕp cËn hoÆc ®iÒu chØnh linh ho¹t. §Ó x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¾t khe vµ ®Çy ®ñ luËn cø khoa häc. Giai ®o¹n 2001- 2010 chØ nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi. §Ó ®i tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng ph¶i sau n¨m 2006, khi ®ã sù t¸c ®éng cña héi nhËp khu vùc ®· cã vµ sù c©n nh¾c hiÖu qu¶ râ h¬n. Nhµ m¸y liªn hîp chØ cã thÓ ®­îc x©y dùng khi nhu cÇu thÞ tr­êng ®ñ lín (trªn d­íi 9 triÖu tÊn/n¨m) vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ nguyªn liÖu, ®iÖn n¨ng, nguån n­íc, ®Þa ®iÓm ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh râ rµng. Do ®ã nªn c©n nh¾c x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp sau n¨m 2010. Nhãm c¸c gi¶i ph¸p vi m« 2.3.1. Víi Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam VSC cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp ViÖt Nam. §Ó VSC thùc sù lµ nßng cèt cña ngµnh thÐp, ph¶i ®æi míi tõ tæ chøc qu¶n lý cña Tæng c«ng ty ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Thùc hiÖn qóa tr×nh chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u víi mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh viªn Tæng c«ng ty (tr­íc hÕt lµ mét sè c«ng ty trong kh©u l­u th«ng), ®ång thêi ph¸t triÓn liªn kÕt víi c¸c c«ng ty kh¸c theo m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con. TiÕn hµnh viÖc s¾p xÕp l¹i bé m¸y qu¶n lý vµ bé m¸y l·nh ®¹o, tõng b­íc kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm. Thùc hiÖn ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty theo chiÒu s©u, chñ yÕu cho kh©u th­îng nguån vµ s¶n xuÊt thÐp chÊt l­îng cao. VSC ph¶i s¾p xÕp l¹i viÖc l­u th«ng, ph©n phèi thÐp v× b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái m¹ng l­íi l­u th«ng t­¬ng ®èi réng song chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé kinh doanh ch­a theo kÞp yªu cÇu qu¶n lý vµ thÞ tr­êng míi - ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, sè doanh nghiÖp quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh tham gia tæ chøc l­u th«ng thÐp lín, søc c¹nh tranh quyÕt liÖt. Do ®ã, VSC cÇn s¸p nhËp nh÷ng ®¬n vÞ yÕu kÐm vµo Tæng c«ng ty ®Ó g¾n s¶n xuÊt víi l­u th«ng, t¹o ra søc c¹nh tranh vµ tiªu thô hµng, t¹o ®iÒu kiÖn tËn dông ®­îc c¬ së vËt chÊt tr­íc ®©y. §ång thêi VSC cÇn dÇn chuyÓn h­íng s¶n xuÊt vµ gia c«ng c¸c mÆt hµng sau c¸n ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc. 2.3.2. Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ S¶n l­îng thÐp ë mét sè mÆt hµng cung ®ang v­ît cÇu. Tuy nhiªn tr×nh ®é c«ng nghÖ cña mét sè nhµ m¸y r©t l¹c hËu, do ®ã ph¶i ®Çu t­ thªm c¸c nhµ m¸y míi cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó dÇn dÇn thay thÕ c¸c nhµ m¸y cò s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm kh«ng cã søc c¹nh tranh. C«ng nghÖ chiÕm vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong ngµnh c«ng nghiÖp thÐp. H¬n n÷a, trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸, lîi thÕ so s¸nh cña quèc gia dùa trªn c¬ së nguån nh©n lùc rÎ ®ang gi¶m dÇn vµ Ýt cã ý nghÜa trong ngµnh c«ng nghiÖp thÐp do ®Æc thï cña ngµnh c«ng nghiÖp nÆng nµy. Trong tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi, cÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc “®i t¾t ®ãn ®Çu” ®Ó sím cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn, nhanh chãng hiÖn ®¹i hãa ngµnh thÐp ViÖt Nam. ChÝnh s¸ch chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn nay trong ngµnh thÐp chñ yÕu lµ qua liªn doanh. Trong chuyÓn giao c«ng nghÖ cÇn chó ý ®Çy ®ñ viÖc chuyÓn giao toµn bé kü n¨ng thùc hµnh c«ng nghÖ. T¹m dõng c¸c d©y chuyÒn s¶n xu©t nhá l¹c hËu ®Çu t­ tõ nh÷ng n¨m 1960-1970 do Trung Quèc tµi trî. C¶i t¹o l¹i nh÷ng d©y chuyÒn cò nh­ng gi÷ vÞ trÝ then chèt. C¸c doanh nghiÖp ph¶i b»ng nç lùc ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ víi chi phÝ thÊp nhÊt theo c¸c h­íng: NhËp c¸c thiÕt bÞ nguån, häc tËp nguyªn t¾c thiÕt kÕ, cã thÓ tù thiÕt kÕ l¹i, c¶i tiÕn cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ chÕ t¹o cña ViÖt Nam. Nh÷ng chi tiÕt chóng ta ch­a s¶n xuÊt ®­îc th× ph¶i nhËp cña n­íc ngoµi. CÇn n¾m ®­îc trùc tiÕp th«ng tin vÒ c«ng nghÖ ®Ó cã thÓ chän ®­îc c«ng nghÖ nguån vµ t×m kiÕm trî gióp tõ bªn ngoµi doanh nghiÖp. CÇn coi viÖc hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh tÝch tô tõ thÊp ®Õn cao, trong ®ã x¸c ®Þnh møc c«ng nghÖ mµ doanh nghiÖp cÇn cã ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã ­u thÕ c¹nh tranh tæng hîp. Tõ ®ã, lùa chän c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó hiÖn ®¹i dÇn tõng b­íc. Trong tõng thêi kú ph¸t triÓn, cÇn nghiªn cøu, lËp danh s¸ch cô thÓ vÒ tõng lo¹i c«ng nghÖ: l¹c hËu, trung b×nh, cao vµ siªu cao, kÌm víi c¸c ­u ®·i cho hai lo¹i c«ng nghÖ cao vµ siªu cao, xo¸ bá c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng cho n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo lo¹i c«ng nghÖ trung b×nh (trõ tr­êng hîp ®Æc biÖt ph¶i cã ý kiÕn cña ChÝnh phñ). KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu ng­êi ®i du häc; n©ng cao tr×nh ®é; nghiªn cøu; häc nghÒ ë c¸c n­íc tiªn tiÕn vµ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. 2.3.3. C«ng t¸c ph¸t triÓn thÞ tr­êng Nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty thÐp ®· ®­îc quan t©m, hiÖn nay thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty gåm (thÞ tr­êng trong n­íc chia lµm 3 khu vùc miÒn Trung, Nam vµ B¾c; thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµ Lµo, C¨mpuchia, §µi Loan, Hång K«ng…). Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ, c¸c c«ng ty thÐp sÏ ph¶i gÆp nhiÒu c¹nh tranh gay g¾t tõ phÝa c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu, do vËy c«ng t¸c thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty cÇn ®­îc ®Æc biÖt chó träng. C«ng t¸c ph¸t triÓn thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty cã thÓ ®i theo nh÷ng h­íng sau: 2.3.3.1. Cñng cè thÞ tr­êng truyÒn thèng ThÞ tr­êng truyÒn thèng cña c¸c c«ng ty ThÐp ViÖt Nam lµ miÒn B¾c, Trung, Nam. C¸c c«ng ty tiÕp tôc duy tr× vµ chiÕm lÜnh vµ v­¬n tíi n¾m thÞ tr­êng, khai th¸c thÞ tr­êng theo chiÒu s©u, n¾m ch¾c dung l­îng vµ c¬ cÊu thÞ tr­êng, xu h­íng biÕn ®éng vÒ nhu cÇu vËt liÖu x©y dùng, quan t©m chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña Nhµ n­íc vµ khu vùc. TiÕp tôc duy tr× vµ më réng thÞ tr­êng th«ng qua viÖc phèi hîp ngµnh vËt liÖu x©y dùng c¸c tØnh vÒ cung øng hµng ho¸, göi hµng t¹i ®¬n vÞ nh»m t¨ng khèi l­îng tiªu thô s¶n phÈm ®ång thêi giíi thiÖu nh·n hµng ho¸ cña c«ng ty. T¹o uy tÝn, gi÷ quan hÖ hîp t¸c l©u dµi. Muèn vËy c¸c c«ng ty cÇn: + N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ dÞch vô hµng truyÒn thèng, c«ng ty ph¶i th­êng xuyªn b¶o ®¶m chÊt l­îng hµng ho¸ mµ m×nh b¸n vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vµ phôc vô kh¸ch hµng. + T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ­u tiªn vÒ thanh to¸n cho kh¸ch hµng truyÒn thèng, ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng nµy c«ng ty cã thÓ ­u tiªn cho hä thanh to¸n tr­íc hay cho hä tr¶ chËm l¹i mét sè ngµy nhÊt ®Þnh. + Ph¸t triÓn c¸c lo¹i s¶n phÈm míi vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. + Cã gi¸ ­u ®·i ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng th­êng xuyªn mua hµng ho¸ cña c«ng ty víi sè l­îng æn ®Þnh. 2.3.3.2. Më réng sang c¸c thÞ tr­êng míi cã triÓn väng HiÖn nay do tr×nh ®é x· héi, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt vµ ®êi sèng kinh tÕ x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®­îc n©ng cao. V× vËy nhu cÇu vÒ s¾t thÐp ®èi víi x· héi ngµy cµng lín, ­íc tÝnh ®Õn n¨m 2010 nhu cÇu sö dông s¾t thÐp cña c¶ n­íc cÇn ®Õn 7,5 triÖu tÊn/n¨m). Trong t¸m th¸ng ®Çu n¨m 2003, c¸c c«ng ty thÐp ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang Campuchia 31.715 tÊn thÐp c¸c lo¹i. NÕu lµm tèt h¬n, s¶n phÈm thÐp ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu ®­îc nhiÒu h¬n n÷a kh«ng chØ ë thÞ tr­êng Campuchia. ChÝnh v× thÕ yªu cÇu ®èi víi c«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh thÐp ph¶i ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh sao cho ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng. §Ó chiÕn lÜnh ®­îc thÞ tr­êng ë kh¾p ®Êt n­íc vµ xuÊt khÈu cÇn cã mét hÖ thèng ®ång bé c¸c biÖn ph¸p: nh­ ®Þnh h­íng s¶n phÈm, chÊt l­îng, sè l­îng s¶n xuÊt; ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tiÕp thÞ; tæ chøc kªnh b¸n hµng phï hîp, më réng m¹ng l­íi c¸c vïng tËp trung d©n c­ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng; tæ chøc tèt c«ng t¸c b¶o hµnh s¶n phÈm lµm cho kh¸ch hµng c¶m thÊy an t©m khi mua s¶n phÈm. 2.3.3.3. §Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng. Nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ c«ng viÖc b¾t buéc ®èi víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp. Muèn thµnh c«ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña m×nh th× ®iÒu tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i hiÓu ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nh÷ng yÕu tè liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn nhu cÇu, thÞ hiÕu vµ søc mua cña thÞ tr­êng míi cã thÓ gióp doanh nghiÖp t×m ®­îc thÞ tr­êng träng ®iÓm vµ x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng, cña doanh nghiÖp ch­a ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi chñ tr­¬ng ®æi míi cña Nhµ n­íc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, nhiÒu c«ng ty kinh doanh kim khÝ Tæng c«ng ty thÐp vµ c¸c hé t­ nh©n ®· më ra kinh doanh c¸c mÆt hµng kim khÝ, nhu cÇu vÒ x©y dùng kiÕn thiÕt ngµy cµng t¨ng lªn ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c c«ng ty ph¶i n¾m ®­îc nhu cÇu th«ng qua c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng. C¸c c«ng ty ph¶i cã bé phËn chuyªn s©u vÒ thÞ tr­êng, cÇn ph¶i x©y dùng ®éi ngò c¸n bé nghiªn cøu thÞ tr­êng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, cã nghiÖp vô, cã kiÕn thøc vÒ marketing, trªn c¬ së ®ã lËp ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ kinh doanh cho hîp lý, ®Ó hiÖu qu¶ kinh doanh ngµy cµng n©ng cao h¬n. Bé phËn nµy sÏ gióp ban l·nh ®¹o ®Ò ra vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. Nguån th«ng tin b¸o c¸o ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu: nhanh, nh¹y, kÞp thêi, chÝnh x¸c v× trong t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn nay viÖc n¾m b¾t vµ xö lý kÞp thêi c¸c th«ng tin th× míi dù ®o¸n ®­îc nhu cÇu vµ diÔn biÕn thÞ tr­êng, ®Ó cã quyÕt ®Þnh chuÈn x¸c vÒ s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt bao nhiªu vµ kinh doanh lo¹i s¶n phÈm nµo, xuÊt khÈu ra sao? Qua nghiªn cøu thÞ tr­êng c«ng ty cã biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®­a ra gi¸ c¶ phï hîp, th«ng tin cô thÓ vÒ dung l­îng thÞ tr­êng, vÒ tõng lo¹i mÆt hµng cô thÓ, ®èi t­îng phôc vô, kh«ng gian vµ thêi gian ®¸p øng. 2.3.4. Hoµn thiÖn m¹ng l­íi b¸n hµng vµ h×nh thøc b¸n hµng. 2.3.4.1. Hoµn thiÖn m¹ng l­íi b¸n hµng. ViÖc hoµn thiÖn m¹ng l­íi b¸n hµng rÊt quan träng nªn c¸c c«ng ty cÇn cã mét sè biÖn ph¸p nh­: + Cñng cè hÖ thèng m¹ng l­íi b¸n hµng hiÖn cã: c«ng ty cÇn n©ng cÊp c¸c cöa hµng, c¸c ®iÓm b¸n hµng nh»m thu hót sù chó ý cña kh¸ch hµng, t¨ng sè l­îng kh¸ch hµng, t¨ng c¬ héi b¸n hµng. C«ng ty cÇn x©y dùng ph­¬ng ¸n ®Çu t­ vèn cho c¸c cöa hµng träng ®iÓm. + CÇn xem xÐt ®¸nh gi¸ l¹i hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c cöa hµng, tr¹m, t¹o ®iÒu kiÖn tËp trung vèn, nguån hµng cho c¸c cöa hµng ho¹t ®éng tèt, cã chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c cöa hµng thua lç trong tr­êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ gi¶i t¸n cöa hµng thua lç th­êng xuyªn. + X©y dùng c¸c ®iÓm b¸n hµng míi: C¸c c«ng ty cÇn më thªm c¸c ®iÓm b¸n hµng ë nhiÒu khu vùc trong c¶ n­íc vµ n­íc ngoµi, C«ng ty cÇn x©y dùng c¸c ®iÓm b¸n hµng t¹i c¸c tØnh d­íi h×nh thøc b¶o trî kinh doanh cho c¸c c«ng ty kh¸c cña tØnh ®ã phèi hîp víi c¸c c«ng ty thÐp giíi thiÖu tr­ng bµy hµng ho¸ cña m×nh. + T¨ng c­êng quyÒn h¹n cho c¸c cöa hµng: Thêi gian qua c¸c cöa hµng ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng, ®· gióp c«ng ty hoµn thµnh tèt nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t huy hÕt n¨ng lùc cña c¸c cöa hµng, c¸c c«ng ty thÐp ViÖt Nam cÇn më réng quyÒn h¹n víi lo¹i h×nh kinh doanh phï hîp trªn thÞ tr­êng. 2.3.4.2. Hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc b¸n hµng. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c h×nh thøc b¸n hµng mµ c¸c c«ng ty ¸p dông rÊt phong phó song c¬ cÊu cßn cã chç ch­a hîp lý. Trong thêi gian tíi, c¸c c«ng ty cÇn thay ®æi c¬ cÊu cho phï hîp víi ho¹t ®éng kinh doanh. TiÕp tôc ®Èy m¹nh h×nh thøc b¸n bu«n ®Ó ®Èy nhanh tæng doanh sè b¸n ra vµ t¹o mèi quan hÖ chÆt chÏ víi kh¸ch hµng cña m×nh. Trong b¸n bu«n cÇn t¨ng c­êng h×nh thøc b¸n giao th¼ng kh«ng qua kho v× h×nh thøc nµy ®¶m b¶o tiÕt kiÖm nhiÒu chi phÝ, thu ®­îc lîi nhuËn cao vµ ®Èy m¹nh vßng quay cña vèn kinh doanh. Muèn t¨ng c­êng h×nh thøc nµy kh«ng ph¶i dÔ v× nhu cÇu bÊt th­êng kh¸ lín vµ cã thÓ tho¶ m·n b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Ph¸t triÓn h×nh thøc b¸n hµng ®¹i lý nhÊt lµ ®¹i lý cho n­íc ngoµi ®Ó t¨ng thu vµ t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. B¸n ®¹i lý cho n­íc ngoµi lÊy hoa hång lµ ngo¹i tÖ phôc vô cho ho¹t ®éng nhËp khÈu cña c«ng ty. T¨ng c­êng b¸n ®¹i lý cßn cã lîi ë chç hµng ho¸ b¸n ®­îc d­íi h×nh thøc chØ mÊt chi phÝ vÒ b¶o qu¶n xÕp dì. Khi b¸n ®­îc hµng, c«ng ty míi tiÕn hµnh kiÓm tra tiÒn nªn kh«ng mÊt vèn cho viÖc mua hµng ho¸. B¸n hµng qua ®¹i lý ë c¸c tØnh còng cÇn ®­îc chó träng trong ®ã nªn ¸p dông chÝnh s¸ch ­u tiªn (cho phÐp ®¹i lý thanh to¸n tõng phÇn) ®Ó cã ®iÒu kiÖn më réng tõng phÇn thÞ tr­êng míi. MÆt kh¸c bªn c¹nh chó träng viÖc b¸n bu«n c¸c c«ng ty cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a h×nh thøc b¸n hµng trùc tiÕp. Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc b¸n hµng ®Ó phôc vô tèt nhu cÇu cña mäi kh¸ch hµng ¸p dông vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc b¸n hµng ®Ó thÝch nghi vµ ph¸t triÓn víi ®iÒu kiÖn kinh doanh míi. Sö dông c«ng cô marketing nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng b¸n hµng. C«ng ty cÇn duy tr× vµ ph¸t triÓn quan hÖ b¸n hµng víi c¸c ®¬n vÞ mua th­êng xuyªn víi khèi l­îng lín. C«ng ty ký kÕt c¸c hîp ®ång tiªu thô víi bé phËn kh¸ch hµng nµy ®Ó ®¶m b¶o hµng ho¸ tiªu thô ®­îc æn ®Þnh ®ång thêi t¹o dùng vµ n©ng cao uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng. C¸c hîp ®ång kinh tÕ lµ c¸ch thøc nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu an toµn trong kinh doanh do ®ã cÇn ®Èy m¹nh viÖc giao dÞch vµ ký kÕt hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm. §èi víi thÞ tr­êng míi c¸c c«ng ty ph¶i cã nh÷ng chiÕn l­îc th©m nhËp thÝch hîp, bëi ®©y chÝnh lµ nh÷ng n¬i cã thÓ më réng c¸c quan hÖ cña c«ng ty víi b¹n hµng míi. Do vËy c«ng ty cÇn ph¶i nç lùc trong viÖc t×m tßi vµ ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c biÕn cè trªn thÞ tr­êng nh»m t×m ra c¸c c¬ héi kinh doanh phï hîp víi tiÒm n¨ng cña c«ng ty ®Ó tõ ®ã tiÕn hµnh ®Çu t­ kinh doanh c¸c mÆt hµng mµ thÞ tr­êng ®ßi hái, t¨ng sè l­îng c¸c ®èi t¸c ký kÕt hîp ®ång mua hµng cña Tæng c«ng ty thóc ®Èy kinh doanh æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. 2.3.5. ¸p dông chÝnh s¸ch gi¸ linh ho¹t Trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi t×nh tr¹ng d­ thõa cung thÐp, viÖc ¸p dông gi¸ linh ho¹t lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Ó c¸c c«ng ty thÐp thu hót ®­îc kh¸ch hµng, qua ®ã t¨ng ®­îc doanh sè b¸n. Dùa trªn gi¸ thµnh vµ c¨n cø vµo t×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng cña ®èi thñ c¹nh tranh, c¸c c«ng ty ph¶i th­êng xuyªn ®iÒu chØnh gi¸ b¸n ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña m×nh. §¶m b¶o cho c«ng ty thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn. Gi¸ c¶ lµ mét nh©n tè cña sù c¹nh tranh. Nã cã vai trß cùc kú quan träng ®èi víi c¸c c«ng ty thÐp trong viÖc kinh doanh. V× vËy viÖc x¸c ®Þnh gi¸ c¶ hÕt søc quan träng. C¸c c«ng ty ph¶i cã chÝnh s¸ch cô thÓ ®èi víi tõng mÆt hµng, n¾m b¾t nhanh chãng thay ®æi gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®Ó thay ®æi cho phï hîp. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty ph¶i cã chÝnh s¸ch gi¸ c¶ víi tõng khu vùc nh»m ®¶m b¶o søc c¹nh tranh cña c«ng ty vµ thu ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt. VÒ c¸c h×nh thøc thanh to¸n cÇn t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì kh¸ch hµng, t¹o kh¶ n¨ng thanh to¸n nh­ cho thanh to¸n chËm tr¶. Khi b¸n chÊp nhËn mäi h×nh thøc thanh to¸n nh­ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, b»ng sÐc… 2.3.6. Tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn trong kinh doanh Tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng dÞch vô trong kinh doanh ®èi víi c¸c c«ng ty ®Ó thu hót kh¸ch hµng. - DÞch vô vËn chuyÓn: §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm ngµnh thÐp lµ dµi vµ cång kÒnh, v× vËy qu¸ tr×nh vËn chuyÓn rÊt khã kh¨n vµ vÊt v¶. §Ó phôc vô tèt ®èi víi kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña ngµnh th× c¸c c«ng ty thÐp nªn tæ chøc c¸c dÞch vô phôc vô vËn chuyÓn hµng ho¸ ®Õn tËn tay ng­êi tiªu dïng. NÕu kh¸ch hµng gÇn ®Þa ®iÓm kinh doanh cã thÓ miÔn phÝ vËn chuyÓn, cßn nÕu kh¸ch hµng xa ®Þa ®iÓm kinh doanh cã thÓ tÝnh c­íc vËn chuyÓn tuy nhiªn ph¶i phï hîp vµ gi÷ v÷ng uy tÝn trªn thÞ tr­êng. §èi víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi th× ph¶i cã sù tho¶ thuËn hîp lý vÒ h×nh thøc vËn chuyÓn còng nh­ c¸c quy ®Þnh vÒ qu¸ tr×nh giao hµng. - Tæ chøc c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o: Qu¶ng c¸o lµ mét c«ng cô ®Ó xóc tiÕn b¸n hµng, qu¶ng c¸o ¶nh h­ëng rÊt lín ®èi víi ng­êi tiªu dïng. Qu¶ng c¸o gióp ng­êi tiªu dïng n©ng cao nhËn thøc vÒ s¶n phÈm, c¶i thiÖn h×nh ¶nh vèn cã cña s¶n phÈm. S¶n phÈm ngµnh thÐp ngµy cµng cã nhu cÇu lín, v× vËy vÊn ®Ò qu¶ng c¸o lµ rÊt quan träng. §Ó c¹nh tranh víi s¶n phÈm cña n­íc ngoµi th× kh«ng nh÷ng c¸c c«ng ty ph¶i tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o trong n­íc vÒ s¶n phÈm cña m×nh mµ cßn ph¶i tæ chøc qu¶ng c¸o ë thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c c«ng ty cã thÓ tæ chøc qu¶ng c¸o quèc tÕ qua hai xu h­íng ®ã lµ: tiªu chuÈn ho¸ vµ khu vùc ho¸. Qu¶ng c¸o nªn ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó chèng l¹i c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th©m nhËp thÞ tr­êng b»ng c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù. - Héi chî, khuyÕn m¹i: C¸c c«ng ty thÐp nªn cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh tham gia vµo c¸c héi chî vµ tæ chøc khuyÕn m¹i ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh ®Ó kÝch thÝch nhu cÇu cña kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña m×nh nhiÒu h¬n. - Xóc tiÕn b¸n hµng: C«ng ty cã thÓ xóc tiÕn b¸n hµng qua ba h×nh thøc sau: xóc tiÕn b¸n hµng ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm míi cña c«ng ty, xóc tiÕn b¸n hµng ®Ó t¨ng sù tiªu dïng s¶n phÈm vµ xóc tiÕn b¸n hµng ®Ó thu hót trùc tiÕp kh¸ch hµng ë c¸c c¬ së b¸n lÎ. 2.3.7. §Èy m¹nh c«ng t¸c héi nhËp quèc tÕ Héi nhËp quèc tÕ lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®èi víi c¸c c«ng ty thÐp ViÖt Nam bëi ngµy nay xu h­íng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®ang gia t¨ng m¹nh mÏ. Qu¸ tr×nh quèc tÕ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c«ng ty. ViÖc héi nhËp quèc tÕ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ më réng h¬n gi÷a ngµnh thÐp ViÖt Nam víi ngµnh thÐp thÕ giíi. §ã chÝnh lµ c¬ héi ®Ó ngµnh thÐp ViÖt Nam b¾t kÞp víi ngµnh thÐp cña thÕ giíi, t×m ra nh÷ng kh¸ch hµng míi vµ më ra thÕ ®øng v÷ng vµng cho m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Cïng víi c¬ héi ®ang më ra, qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña c¸c c«ng ty thÐp ViÖt Nam cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, trë ng¹i do xuÊt ph¸t ®iÓm cña ngµnh thÐp cßn qu¸ thÊp so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc; nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn chËm ph¸t triÓn vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®ang ®øng tr­íc nhiÒu nguy c¬ thö th¸ch míi trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ; nhiÒu nguån lùc cßn ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cßn thÊp. V× vËy muèn héi nhËp quèc tÕ tæng c«ng ty ph¶i tæ chøc c«ng t¸c héi nhËp. Cô thÓ lµ: - Ngµnh thÐp ph¶i t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó ®èi phã víi thÐp nhËp khÈu khi thuÕ nhËp khÈu gi¶m xuèng 5% vµ hµng rµo phi thuÕ quan bÞ b·i bá. - C¸c nhµ m¸y míi ph¶i ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ vÒ n¨ng suÊt chÊt l­îng vµ c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt ®Ó ®éc chiÕm thÞ tr­êng trong n­íc vµ cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cã l·i. - Kiªn quyÕt dÑp bá hoÆc chuyÓn h­íng s¶n xuÊt c¸c c¬ së kÐm hiÖu qu¶ kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh hoÆc cã nguy c¬ l¹c hËu. - Më réng hîp t¸c s¶n xuÊt thÐp víi c¸c n­íc ASEAN. - C¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng t×m thÞ tr­êng xuÊt khÈu, l­u ý c¸c thÞ tr­êng dÔ th©m nhËp nh­: Campuchia, Lµo, ir¾c...th«ng qua viÖc ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc së t¹i, ph¸t triÓn hÖ thèng kªnh ph©n phèi, ®Æc biÖt l­u ý ®Õn c¸c dù ¸n lín l¹i n­íc ngoµi mµ doanh nghiÖp cã thÓ tróng thÇu. KÕt luËn Ngµnh thÐp ViÖt Nam cã qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn l©u dµi vµ ph¸t triÓn nhanh chãng trong nh÷ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ngµnh thÐp ®ãng mét vai trß v« cïng quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt tíi c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi kh¸c. ViÖc s¶n l­îng thÐp t¨ng nhanh chãng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y mét mÆt ®· ®ãng gãp tÝch cùc cho nÒn kinh tÕ nh­ng mÆt kh¸c ®ang g©y ra nh÷ng hËu qu¶ lµ sù mÊt c©n ®èi trong ph¸t triÓn, g©y t¸c ®éng xÊu tíi toµn ngµnh trong t­¬ng lai. Tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ thùc tr¹ng vµ søc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam cã thÓ thÊy bøc tranh ngµnh thÐp ViÖt Nam cßn nhiÒu m¶ng tèi. Quy m«, n¨ng lùc s¶n xuÊt nhá bÐ, c¬ cÊu s¶n phÈm mÊt c©n ®èi nghiªm träng, s¶n xuÊt chñ yÕu thÐp dµi dïng cho x©y dùng, tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, ph©n bè vµ tæ chøc s¶n xuÊt bÊt hîp lý, chØ ph¸t triÓn s¶n xuÊt thÐp mµ kh«ng chó träng s¶n xuÊt ph«i khiÕn cho ngµnh thÐp phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong t­¬ng lai, nÕu kh«ng chó träng ph¸t triÓn h¹ nguån th× søc c¹nh tranh sÏ kh«ng æn ®Þnh vµ rÊt dÔ mÊt thÞ phÇn ngay c¶ trªn s©n nhµ. Søc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam nãi chung lµ yÕu, chØ trõ s¶n phÈm thÐp x©y dùng t¹i mét sè nhµ m¸y míi ®Çu t­. ChÝnh s¸ch thuÕ vµ b¶o hé cßn ch­a hîp lý, nhiÒu doanh nghiÖp ®ang sèng nhê chÝnh s¸ch b¶o hé do ®ã cÇn ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi lé tr×nh gia nhËp c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ cßn nhiÒu bÊt cËp ch­a tÝnh ®Õn sù ph¸t triÓn tæng thÓ, cßn t×nh tr¹ng ®Çu t­ trµn lan kh«ng theo quy ho¹ch. MÆc dï Nhµ n­íc ®· phª duyÖt Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh thÐp ®Õn n¨m 2010 nh­ng viÖc thùc hiÖn l¹i cã nhiÒu lÖch l¹c. §iÒu nµy cã lçi ë c¶ c¸c c¬ quan chñ qu¶n vµ c¸c doanh nghiÖp v× lîi Ých tr­íc m¾t mµ bá qua lîi Ých l©u dµi. Râ rµng nªn ph¸t triÓn ngµnh thÐp trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ m¹nh nh­ng møc ®é ph¸t triÓn nh­ thÕ nµo? Vèn ®Çu t­ bao nhiªu? cßn ®îi c©u tr¶ lêi tõ c¸c c¬ quan chøc n¨ng. B©y giê dï lµ muén nh­ng vÉn cßn kÞp ®Ó ®iÒu chØnh l¹i viÖc thùc hiÖn ®Çu t­, nghiªn cøu tæng thÓ ngµnh thÐp tõ ®ã cã chÝnh s¸ch hîp lý tõ Trung ¦¬ng, ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp gióp ngµnh thÐp ViÖt Nam cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ quèc phßng an ninh còng nh­ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trong mét qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Tµi liÖu tham kh¶o C¬ së chung cho viÖc t¸i cÊu tróc chÝnh s¸ch ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. T¸c gi¶: PGS. TS. Hoµng §øc Th©n; Th. S. TrÇn V¨n HoÌ; CN. Ph¹m ThÕ Anh. The current Vietnamese steel industry and its challenge - Nozomu Kawabate (Tohoku Univ.) Evaluating alternative scenarios for steel industy promotion: Qualification of Profitability and Risks - Kenichi Ohno (GRIPS) Overall strategy for the development of the steel industy up to 2010 - Do Huu Hao (MOI) T¹p chÝ Tri thøc vµ C«ng nghÖ sè 153 (2003), 143 (2002) T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn sè 73 (7/2003) B¸o tuæi trÎ th¸ng 9/2003 T¹p chÝ C«ng nghiÖp sè 10,12/2002; 6/2003 T¹p chÝ NhÞp sèng c«ng nghiÖp 3/2003 Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn nhiÒu sè C¸c bµi viÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ thÐp trªn c¸c trang Web: Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp ®Õn n¨m 2010. C¸c trang Web: http: www.thepvietnam.com.vn http: www.vnn.vn http: www.laodong.com http: www.nhandan.org.vn http: www.vnexpress.net http: www.hanoimoi.com.vn http: www.vir.com.vn http: www.techcombank.com http: www.vietnam-tourism.com http: www.hanoitv.org.vn http: www.dddn.com http: www.vninvest.com http: www.mofa.gov.vn http: www.deigor.vn http: www.news.ttvnol.com http: www.vietstock.com.vn http: www.vib.com.vn http: www.business.vnn.vn http: www.qulityvn.com http: www.203.162.130.50/SCN http: www.saigonnet.vn http: www.cantho1206.net http: www .sgtt.com.vn Môc lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng 1: Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp ViÖt Nam T×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam Ngµnh thÐp cßn ë ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp Quy m«, n¨ng lùc s¶n xuÊt, c¬ cÊu s¶n phÈm Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ m¸y mãc thiÕt bÞ Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph©n bè vµ tæ chøc s¶n xuÊt §Çu t­ s¶n xuÊt ph«i vµ c¸n thÐp §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam C¬ cÊu cung cÇu S¶n xuÊt thÐp bëi ba khèi doanh nghiÖp L­u th«ng, ph©n phèi thÐp Ch­¬ng 2: Ngµnh thÐp ViÖt Nam ®øng tr­íc th¸ch thøc héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp thÐp ViÖt Nam hiÖn nay C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp Søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp thÐp ViÖt Nam hiÖn nay C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam Nhãm c¸c nh©n tè thuéc vÒ chÝnh s¸ch ChÝnh s¸ch thuÕ vµ b¶o hé ®èi víi ngµnh thÐp ChÝnh s¸ch ®Çu t­ liªn quan ®Õn ngµnh thÐp Vay vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn Thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi YÕu tè thÞ tr­êng n­íc ngoµi C¸c vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ngµnh thÐp trong qu¸ tr×nh héi nhËp Nªn cã hay kh«ng mét ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ®ñ m¹nh? Nh÷ng th¸ch thøc tr­íc nhu cÇu héi nhËp Ch­¬ng 3: Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh thÐp trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc Quan ®iÓm vµ môc tiªu ph¸t triÓn Quan ®iÓm cho lùa chän gi¶i ph¸p Dù b¸o nhu cÇu ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Õn 2010 C¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thÐp CÇn cã ®Þnh h­íng ®óng cho ph¸t triÓn ngµnh thÐp Nhãm c¸c gi¶i ph¸p vi m« Nhãm c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o