Khóa luận Nghiệp vụ bảo lãnh xuất nhập khẩu của các Ngân hàng thương mại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp phát triển

ng rñi ro ®· x¶y ra do t¾c tr¸ch trong c«ng t¸c b¶o l·nh ë giai ®o¹n nh÷ng n¨m 1996 khiÕn c¸c ng©n hµng ®Òu thËn träng khi cÊp b¶o l·nh tõ kh©u t­ vÊn, thÈm ®Þnh tíi gi¸m s¸t sau b¶o l·nh. Thø ba, tÊt c¶ c¸c ng©n hµng ®Òu thiÕt lËp ®­îc mét m¹ng l­íi ng©n hµng ®¹i lý, v¨n phßng ®¹i diÖn réng lín trªn kh¾p c¸c thÞ tr­êng quan träng cña thÕ giíi do vËy c«ng t¸c theo dâi gi¸m s¸t c¸c kh¸ch hµng n­íc ngoµi thuËn lîi h¬n, ng¨n chÆn nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra do thiÕu th«ng tin. Nhê nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan mµ viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh trong thêi gian võa qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn ho¹t ®éng b¶o l·nh XNK cña c¸c NHTM vÉn cßn rÊt nhiÒu nh÷ng tån t¹i ë kh«ng chØ riªng mét ng©n hµng, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶i quyÕt. Nh÷ng khã kh¨n vµ tån t¹i Nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh M«i tr­êng ph¸p lý ch­a hoµn chØnh vµ ®ång bé NghiÖp vô b¶o l·nh XNK hiÖn nay ch­a cã mét hÖ thèng luËt chung mµ th­êng ®­îc thùc hiÖn theo luËt quèc gia vµ tËp qu¸n cña ng©n hµng ph¸t hµnh. Khi c¸c NHTM ViÖt Nam cÊp b¶o l·nh cho c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi th­êng ph¶i dÉn chiÕu theo luËt lÖ n­íc chñ thÓ ®ã do vËy g©y ra nhiÒu bÊt lîi cho c¸c ng©n hµng còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã ë trong n­íc ch­a cã luËt b¶o l·nh mµ chØ ®­îc quy ®Þnh thµnh mét ®iÒu kho¶n trong Bé luËt d©n sù, viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh cña c¸c ng©n hµng ®­îc dÉn chiÕu theo c¸c v¨n b¶n d­íi luËt nh­ c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, c¸c quy ®Þnh cña NHNN, Bé tµi chÝnh . . . mµ c¸c v¨n b¶n nµy th­êng xuyªn thay ®æi, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ch­a ®Çy ®ñ g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n trong thùc hiÖn. - Ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª ch­a ®ñ hiÖu lùc b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n thèng kª kÞp thêi do ®ã g©y khã kh¨n cho ng©n hµng khi xem xÐt t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng tr­íc khi quyÕt ®Þnh b¶o l·nh còng nh­ qu¸ tr×nh gi¸m s¸t sau khi cÊp b¶o l·nh. - VÊn ®Ò thiÕu ®ång bé cña c¸c chÝnh s¸ch vÒ th­¬ng m¹i, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m qua ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ b¶o l·nh cña c¸c ng©n hµng. Ch­a quy râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan vÒ kÕt qu¶ thÈm ®Þnh chÊt l­îng, gi¸ c¶ cña hµng nhËp khÈu. Do ®ã khi x¶y ra rñi ro tõ kÕt qu¶ thÈm ®Þnh ®em l¹i th× c¸c c¬ quan nµy chØ ph¶i g¸nh chÞu mét phÇn tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh cßn hÖ thèng c¸c ng©n hµng th× ph¶i g¸nh chÞu toµn bé rñi ro. - Sù kh«ng ®ång nhÊt gi÷a th«ng lÖ quèc tÕ víi luËt trong n­íc lµ mét khã kh¨n ®èi víi c¸c ng©n hµng trong viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt b¶o l·nh XNK víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. H¹n chÕ tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp C¸c doanh nghiÖp XNK ®«i khi ch­a n¾m ch¾c quy ®Þnh vÒ b¶o l·nh, trong mét sè tr­êng hîp ph¸t sinh nhu cÇu vÒ b¶o l·nh vay vèn, th× doanh nghiÖp míi tíi ng©n hµng xin b¶o l·nh. Tr­êng hîp nµy g©y khã kh¨n trong viÖc thÈm ®Þnh kh¸ch hµng, bëi nÕu thÈm ®Þnh kü l­ìng th× kh«ng ®¶m b¶o thêi gian cho doanh nghiÖp rót vèn v× cã thÓ lì thêi gian vÒ vô mïa, chi phÝ cÇu c¶ng, bèc dì, nh­ng nÕu xem xÐt qua loa th× rñi ro cho ng©n hµng nhËn b¶o l·nh sÏ rÊt cao. Bªn c¹nh ®ã, mÆc dï sè l­îng c¸c doanh nghiÖp tham gia kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng t¨ng nh­ng n¨ng lùc tµi chÝnh cßn rÊt thÊp. PhÇn lín tµi s¶n cè ®Þnh lµ nhµ x­ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ ®· cò, vèn l­u ®éng phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh hÇu hÕt lµ vèn vay ng©n hµng vµ chiÕm dông lÉn nhau. ChÝnh v× vËy diÔn ra mét nghÞch lý lµ trong khi nhu cÇu b¶o l·nh hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu rÊt lín song gi¸ trÞ tµi s¶n ®¶m b¶o vay vèn ng©n hµng th× l¹i kh«ng ®ñ. H¬n n÷a, b¶n th©n n¨ng lùc, tr×nh ®é, kinh nghiÖm qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c¸n bé trong doanh nghiÖp còng ch­a ®¸p øng ®ßi hái thùc tiÔn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt th­¬ng m¹i hiÖn nay. §©y chÝnh lµ lý do t¹i sao trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, dï c¸c ng©n hµng ®· rÊt cè g¾ng nh­ng nghiÖp vô b¶o l·nh XNK vÉn ch­a ph¸t triÓn t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nã t¹i ViÖt Nam. §iÒu kiÖn vÒ tµi s¶n thÕ chÊp cßn kh¾t khe vµ khã kh¨n trong viÖc ®Þnh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp MÆc dï nhµ n­íc ®· cã c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vµ h­íng dÉn vÒ viÖc thùc hiÖn thÕ chÊp tµi s¶n nh­ng cho ®Õn nay vÊn ®Ò nµy cßn nhiÒu næi cém, c¶n trë ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. VÒ phÝa doanh nghiÖp: C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc: thùc chÊt tµi s¶n ®ñ tiªu chuÈn ®Ó ®em thÕ chÊp rÊt Ýt, ®a phÇn lµ qu¸ cò kü vµ ®· khÊu hao gÇn hÕt, kh«ng cã giÊy tê vÒ quyÒn sö dông ®Êt, vÒ ®¨ng ký tµi s¶n . . . NÕu tõ chèi cÊp b¶o l·nh th× sÏ g©y nhiÒu ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, ®Õn c«ng ¨n viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng . . . Bëi v× nh­ vËy sÏ lµm mÊt c¬ héi kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh­ng nÕu ®øng ra b¶o l·nh th× rñi ro sÏ x¶y ra, doanh nghiÖp vi ph¹m hîp ®ång, ng©n hµng ph¶i thanh to¸n b¶o l·nh mµ doanh nghiÖp l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó hoµn tr¶ cho ng©n hµng. Lóc ®ã theo quy chÕ b¶o l·nh th× ng©n hµng cã quyÒn ph¸t m¹i tµi s¶n nh­ng ®©y lµ tµi s¶n nhµ n­íc nªn ng©n hµng sÏ thùc sù gÆp khã kh¨n khi ph¶i tù m×nh ®Õn c¸c c¬ quan ph¸p luËt ®Ó tæ chøc ph¸t m¹i, ®Êu gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp. §èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh: th«ng th­êng gi¸ trÞ tµi s¶n cña hä t­¬ng ®èi nhá khã cã thÓ ®­îc b¶o l·nh cho nh÷ng hîp ®ång lín mµ trong TMQT gi¸ trÞ c¸c hîp ®ång c¬ së th­êng cã gi¸ trÞ t­¬ng ®èi cao do vËy c¸c ng©n hµng th­êng ph¶i bá qua ®èi t­îng kh¸ch hµng nµy. VÒ phÝa c¸c ng©n hµng: Khi mét tµi s¶n thÕ chÊp ®· ®­îc ®Þnh gi¸ th× ng©n hµng sÏ tÝnh to¸n møc b¶o l·nh mµ doanh nghiÖp cã thÓ ®­îc h­ëng sao cho tæng tÊt c¶ c¸c kho¶n b¶o l·nh ®ã kh«ng v­ît qu¸ 70% møc gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp ®· ®­îc x¸c ®Þnh. Tuy nhiªn, nhiÒu kho¶n b¶o l·nh cã thêi h¹n t­¬ng ®èi dµi (cã thÓ tõ 2 – 5 n¨m), trong thêi gian ®ã tµi s¶n cè ®Þnh liªn tôc bÞ hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Do ®ã, khi cã rñi ro x¶y ra th× tµi s¶n thÕ chÊp ®· kh«ng thÓ ®ãng vai trß lµm vËt ®¶m b¶o víi ®Çy ®ñ ý nghÜa cña nã. §ã lµ rñi ro tiÒm Èn ®èi víi c¸c ng©n hµng C¬ chÕ ho¹t ®éng b¶o l·nh cßn phøc t¹p HiÖn nay mét doanh nghiÖp muèn ®­îc b¶o l·nh ph¶i tr¶i qua rÊt nhiÒu kh©u r­êm rµ vµ tèn nhiÒu thêi gian. KÓ tõ khi doanh nghiÖp nép ®¬n xin b¶o l·nh vµo ng©n hµng cho tíi khi phª duyÖt ph¶i tr¶i qua nhiÒu thñ tôc. VÊn ®Ò nµy ¶nh h­ëng kh«ng Ýt ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Õn kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. §èi víi nh÷ng b¶o l·nh ng¾n h¹n cã sè tiÒn kh«ng lín mµ ph¶i tr¶i qua nhiÒu thñ tôc r¾c rèi nh­ vËy sÏ khã tr¸nh khái viÖc bá lì c¸c c¬ héi kinh doanh cña doanh nghiÖp. §ång thêi còng lµm gi¶m søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng. Vµ ®«i khi lµm cho c¸c doanh nghiÖp ng¹i khi xin b¶o l·nh tõ ng©n hµng vµ chuyÓn sang h×nh thøc b¶o ®¶m hîp ®ång kh¸c. H×nh thøc b¶o l·nh cßn ®¬n ®iÖu: MÆc dï Q§ 283 ®· ®Ò cËp ®Õn kh¸ nhiÒu lo¹i h×nh b¶o l·nh nh­ng thùc tÕ c¸c ng©n hµng míi chñ yÕu thùc hiÖn lo¹i h×nh b¶o l·nh vay vèn, cßn c¸c h×nh thøc b¶o l·nh kh¸c míi chØ mang tÝnh h×nh thøc. §ång b¶o l·nh míi chØ ®­îc thùc hiÖn theo tõng mãn vµ trùc tiÕp, ch­a cã lo¹i h×nh b¶o l·nh gi¸n tiÕp hay b¶o l·nh ®èi øng . . . Mét phÇn lµ do nhu cÇu cña c¸c kh¸ch hµng ch­a xuÊt hiÖn, còng nh­ uy tÝn cña c¸c NHTM ë ngoµi n­íc cßn ch­a cao. ViÖc tÝnh to¸n thêi h¹n b¶o l·nh ch­a chÝnh x¸c, kh«ng phï hîp víi thêi h¹n hiÖu lùc hîp ®ång: NhiÒu khi tÝnh to¸n thêi h¹n kh«ng chÝnh x¸c, c¸c bªn th­êng yªu cÇu b¶o l·nh víi thêi h¹n ng¾n h¬n so víi tiÕn ®é thùc hiÖn hîp ®ång, nªn trong thêi h¹n b¶o l·nh bªn ®­îc b¶o l·nh khã cã thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ cam kÕt. Ch¼ng h¹n nh­ trong b¶o l·nh vay vèn hay hoµn tr¶ tiÒn øng tr­íc, ®«i khi kh¸ch hµng ch­a thu håi ®­îc vèn do ch­a hÕt vßng quay mµ ®· ®Õn h¹n tr¶ nî, do ®ã khã cã kh¶ n¨ng tr¶ tiÒn ®óng h¹n. Nh÷ng vÊn ®Ò trªn dÉn ®Õn nguy c¬ kh¸ch hµng sÏ vi ph¹m cam kÕt vµ b¾t buéc ng©n hµng ph¶i tr¶ thay. MÊt c©n ®èi vÒ c¬ cÊu kh¸ch hµng b¶o l·nh: Do c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cßn cã nhiÒu h¹n chÕ vÒ tµi s¶n ®¶m b¶o nªn c¸c ng©n hµng rÊt h¹n chÕ cÊp b¶o l·nh cho ®èi t­îng kh¸ch hµng nµy. Bªn c¹nh ®ã doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng kh«ng mÆn mµ l¾m víi c¸c dÞch vô cña ng©n hµng trong n­íc trong ®ã cã dÞch vô b¶o l·nh do t¸c phong lµm viÖc cßn r­êm rµ, l¾m thñ tôc; vèn Ýt; c«ng nghÖ h¹n chÕ. H×nh thøc b¶o l·nh qua c«ng ty mÑ ®Ó ®¶m b¶o cho nh÷ng kho¶n vay lµ mét h×nh thøc th­êng ®­îc c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ¸p dông khi cho vay c¸c doanh nghiÖp nµy. Trong lóc ®ã, do yÕu trong kh©u n¾m th«ng tin nªn c¸c NHTM ViÖt Nam nhiÒu khi ®· ph¶i “chÞu trËn” trong viÖc më réng tÝn dông b»ng h×nh thøc cho vay nµy Sù bÊt cËp vÒ tr×nh ®é cña c¸n bé ng©n hµng trong c¬ chÕ míi Ngµy nay, kinh doanh ng©n hµng kh«ng chØ chÞu søc Ðp tõ ®èi thñ c¹nh tranh, tõ c¸c kh¸ch hµng mµ ngay c¶ tõ b¶n th©n ng©n hµng. Trong giai ®o¹n ®æi míi vµ trong sù nghiÖp CNH – H§H ®Êt n­íc, c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c c¸n bé ng©n hµng ph¶i cã ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô ®ång thêi ph¶i cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nhau nh»m hç trî cho nghiÖp vô chuyªn m«n. Song trªn thùc tÕ, do b¶o l·nh lµ mét nghiÖp vô míi víi c¸c NHTM ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ nghiÖp vô b¶o l·nh XNK nªn c¸c ng©n hµng cßn thiÕu c¸c c¸n bé cã n¨ng lùc, tr×nh ®é, kinh nghiÖm tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn trªn. NhiÒu c¸n bé cßn quan niÖm r»ng b¶o l·nh chØ ®¬n gi¶n lµ khi kh¸ch hµng cã nhu cÇu, ng©n hµng ph¸t hµnh th­, kh«ng ph¶i xuÊt vèn nh­ng thu ®­îc phÝ dÞch vô. Quan niÖm nµy rÊt nguy hiÓm v× nh­ vËy sÏ dÉn tíi sù chñ quan trong viÖc cÊp b¶o l·nh cña c¸n bé thùc hiÖn viÖc b¶o l·nh, hä kh«ng thÓ thÊy ®­îc rñi ro tiÒm Èn trong b¶o l·nh tõ ®ã kh«ng cã sù chñ ®éng trong mäi t×nh huèng xÊu cã thÓ x¶y ra. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong giao dÞch b¶o l·nh cßn h¹n chÕ Xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin ®ang vµ ®· ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc to lín ®èi víi ngµnh kinh tÕ ë n­íc ta nãi chung vµ ngµnh ng©n hµng nãi riªng. Tr­íc th¸ch thøc míi trong tiÕn tr×nh héi nhËp, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®ang kh«ng ngõng ®æi míi c¸c mÆt ho¹t ®éng theo h­íng ®Èy m¹nh sù hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng, trong ®ã viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng ®­îc coi lµ nh÷ng gi¶i ph¸p hµng ®Çu ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh vµ héi nhËp. Nh­ng thùc tÕ viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh vÉn ch­a ®­îc hç trî bëi c«ng nghÖ nªn viÖc ®èi chiÕu, cËp nhËt gi÷a c¸c kh©u kh«ng nhanh gän, khíp ®óng vµ mÊt nhiÒu thêi gian cho c¶ ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. §iÒu nµy h¹n chÕ rÊt lín tíi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng. PhÇn III Gi¶I ph¸p nh»m hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh XuÊt nhËp khÈu cña c¸c NHTM VIÖt Nam §Þnh h­íng ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh XNK t¹i ViÖt Nam §Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ xuÊt nhËp khÈu nãi riªng §Þnh h­íng chung: Môc tiªu tæng qu¸t, nhiÖm vô vµ c¸c chØ tiªu chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi 5 n¨m 2001-2005 lµ tiÕp tôc chÝnh s¸ch më cöa vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn. Tuyªn truyÒn vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc x©y dung kÕ ho¹ch kinh doanh phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, më réng thÞ phÇn trªn nh÷ng thÞ tr­êng truyÒn thèng, khai th«ng vµ më réng thÞ tr­êng míi. VÒ c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu: TriÓn khai thùc hiÖn nghiªm tóc c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu n¨m 2001-2005. VËn hµnh Quü hç trî tÝn dông xuÊt khÈu, b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p hç trî vÒ th«ng tin, tham dù triÓn l·m, héi chî. Gi¶m gi¸ ®èi víi mét sè dÞch vô hç trî xuÊt khÈu mµ Nhµ n­íc cßn Qu¶n lý gi¸. §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ®Æc biÖt lµ c¸c thñ tôc h¶i quan, gi¶m chi phÝ giao dÞch xuÊt khÈu. Trªn c¬ së ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu nãi riªng cã thÓ thÊy r»ng th¸ch thøc lín nhÊt cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt trong thêi gian tíi lµ lµm sao c¬ cÊu l¹i hÖ thèng ng©n hµng ®ñ v÷ng m¹nh ®Ó duy tr× ®­îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cho nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ héi nhËp, sím tiÕp cËn, thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Còng dùa trªn nh÷ng quan ®iÓm chung ®ã, ®Þnh h­íng ®Æt ra ®èi víi nghiÖp vô b¶o l·nh XNK nh»m t¹o ra mét hÖ thèng ng©n hµng thùc sù n¨ng ®éng, nh¹y bÐn, s¸ng t¹o nh»m thÝch nghi ®­îc víi m«i tr­êng míi §Þnh h­íng ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh xuÊt nhËp khÈu trong thêi gian tíi. T¹o ra mét hÖ thèng dÞch vô ng©n hµng thuËn lîi Tr­íc ®©y hÖ thèng NHTM tõng ®­îc coi lµ mét ®iÓm nãng v× vËy trong thêi gian tíi viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng NHTM ph¶i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch quyÕt liÖt vµ ®ång bé. ViÖc quy ho¹ch l¹i hÖ thèng ng©n hµng trong thêi gian tíi chñ yÕu dùa vµo nhu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ sù lµnh m¹nh cña tæ chøc tÝn dông. B¶o l·nh XNK còng ph¶i mang tÝnh c¹nh tranh mét c¸ch hîp ph¸p vµ b×nh ®¼ng. Nh÷ng NHTM thùc hiÖn b¶o l·nh kh«ng cã hiÖu qu¶ sÏ bÞ thÞ tr­êng lo¹i trõ vµ ng­îc l¹i. Cïng víi ®ã NHNN ph¶i t¹o ra mét khu«n khæ ph¸p lý sao cho trong ®ã c¸c NHTM thùc hiÖn ®­îc nghiÖp vô b¶o l·nh ®óng luËt ph¸p vµ hiÖu qu¶. Hoµn thiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ b¶o l·nh TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vµ h­íng dÉn vÒ nghiÖp vô kinh doanh, h¹ch to¸n kÕ to¸n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn chñ ®éng vµ ph¸t huy cao nhÊt kh¨ n¨ng ho¹t ®éng qu¶n lý vµ kinh doanh cña c¸c NHTM. Hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n vÒ c¬ chÕ ho¹t ®éng, phèi hîp tæ chøc c«ng t¸c, qu¶n lý viªn chøc, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ qu¶n trÞ c¬ quan. ThiÕt lËp c¸c chÝnh s¸ch c¬ chÕ vÒ b¶o l·nh nhÊt qu¸n ®ång bé h¬n , th«ng tho¸ng h¬n, phï hîp h¬n víi tËp qu¸n ho¹t ®éng ng©n hµng thÕ giíi, ¸p dông cho c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng ë n­íc ta. X©y dùng chiÕn l­îc dµi h¹n ®Ó ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng b¶o l·nh XNK cña c¸c NHTM Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· cã vµ ®Ó kh¼ng ®Þnh h¬n n÷a vÞ trÝ cña m×nh trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng, c¸c NHTM cÇn x©y dùng chiÕn l­îc dµi h¹n ®Ó ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng b¶o l·nh XNK ph¸t triÓn. §Ó x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc dµi h¹n c¸c NHTM cÇn lµm tèt nh÷ng biÖn ph¸p sau: Nghiªn cøu chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi viÖc ph¸t triÓn cña tõng ngµnh, tõng lo¹i hµng ho¸ cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu ®Ó trªn c¬ së ®ã míi ®Þnh h­íng cho c¬ cÊu b¶o l·nh XNK cña c¸c NHTM. Ngoµi ra c¸c NHTM cßn ph¶i quan t©m nghiªn cøu thÞ tr­êng, sù biÕn ®æi qui m« c¬ cÊu vµ c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. Thùc hiÖn tèt viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng nµy, c¸c NHTM míi cã kh¶ n¨ng ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch ®óng ®¾n còng nh­ c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi cho ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ ho¹t ®éng b¶o l·nh XNK nãi riªng. N©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh, ®æi míi c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t, n©ng cao chÊt l­îng b¶o l·nh, h¹n chÕ rñi ro cïng víi viÖc ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh, më réng quy m« b¶o l·nh, t¨ng tû träng vÒ sè d­ b¶o l·nh, trªn c¬ së ¸p dông c¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o an toµn vµ ®iÒu kiÖn víi tõng ng©n hµng cô thÓ. II. Gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh XNK cña c¸c NHTM ViÖt Nam. §èi víi ChÝnh phñ vµ Ng©n hµng Nhµ N­íc T¹o dùng m«i tr­êng kinh tÕ ph¸t triÓn ®ång bé, æn ®Þnh hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«, x©y dùng c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ång bé, hoµn chØnh hÖ thèng tiÒn tÖ - tÝn dông vµ gi¸ c¶. - Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa vµ hîp t¸c víi n­íc ngoµi, t¨ng c­êng ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc më ®­êng cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. - T¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a c¸c ng©n hµng trong kinh doanh; ph©n chia râ rµng gi÷a ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng chÝnh s¸ch hç trî cña c¸c NHTM ®Ó gi¶m bít rñi ro cho ng©n hµng. M«i tr­êng kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh lµnh m¹nh sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng tiÒn tÖ - ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng b¶o l·nh XNK nãi riªng. BÊt æn vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi lu«n ®em l¹i nh÷ng rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng víi doanh nghiÖp vµ ng©n hµng. X©y dùng mét khung ph¸p lý chi tiÕt cô thÓ nh»m thóc ®Èy m«i tr­êng tÝn dông c¹nh tranh Mäi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, ng©n hµng ®Òu n»m trong khu«n khæ cña ph¸p luËt, ph¸p luËt quy ®Þnh cµng chÆt chÏ, cô thÓ th× ho¹t ®éng kinh doanh cµng Ýt ph¸t sinh tranh chÊp, gian lËn, lõa ®¶o. Do ®ã: C¸c luËt cña ViÖt Nam( LuËt d©n sù, LuËt th­¬ng m¹i, LuËt c¸c tæ chøc tæ chøc tÝn dông ) ®Òu ®­a ra kh¸i niÖm, b¶n chÊt b¶o l·nh, nh­ng kh«ng nªn chØ nªu ra b¶n chÊt, nguyªn t¾c chung. C¸c c¬ quan ban hµnh ph¸p luËt kÕt hîp víi c¸c c¬ quan chuyªn m«n nh­: NHNN, Bé th­¬ng m¹i, Bé tµi chÝnh, c¸c NHTM ®Ó so¹n th¶o vµ ban hµnh luËt vÒ b¶o l·nh t¹o hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng b¶o l·nh XNK nãi riªng. ChÝnh phñ nªn nghiªn cøu xem xÐt phª chuÈn C«ng ­íc Liªn hîp quèc vÒ b¶o l·nh ®éc lËp vµ tÝn dông th­ dù phßng (The United Nations Convention on Indepent Guarantee &Stand by Letter of Credits - Uncitral). C«ng ­íc nµy cã hiÖu lùc vµo n¨m 2000, nh­ng nã chØ cã gi¸ trÞ ®èi víi quèc gia ®· phª chuÈn tr­íc ®ã mét n¨m. NÕu ViÖt Nam chÊp nhËn C«ng ­íc nµy th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc héi nhËp quèc tÕ cña c¸c ng©n hµng vµ ng¨n chÆn n¹n gian lËn hoÆc lõa ®¶o quèc tÕ trong giao dÞch b¶o l·nh. ChÝnh phñ cÇn ban hµnh luËt së h÷u tµi s¶n, c¸c v¨n b¶n d­íi luËt liªn quan ®Õn së h÷u tµi s¶n (cÊp chøng th­ së h÷u, chuyÓn nh­îng ®¨ng ký, x¸c nhËn, thÕ chÊp . . .), hoµn tiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n, thÞ tr­êng chøng kho¸n. ChÝnh phñ vµ c¸c bé ngµnh cÇn cã c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn, quy ®Þnh cô thÓ vÒ tµi s¶n thÕ chÊp, xö lý ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè b¶o l·nh khi doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi ng©n hµng. §ã lµ vÊn ®Ò tµi s¶n thÕ chÊp cña doanh nghiÖp nhµ n­íc. MÆc dï Bé tµi chÝnh ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®­îc sö dông tµi s¶n thuéc së h÷u cña Nhµ n­íc ®Ó thÕ chÊp trong b¶o l·nh nh­ng viÖc thÕ chÊp hÇu nh­ chØ mang tÝnh h×nh thøc v× trªn thùc tÕ c¸c NHTM kh«ng thÓ ph¸t m¹i nh÷ng tµi s¶n nµy ®­îc. Rñi ro ®èi víi ng©n hµng lµ rÊt lín v× hiÖn nay ®èi t­îng dÞch vô b¶o l·nh ®a sè lµ c¸c DNNN. C¸c c¬ quan h÷u quan cã thÓ xem xÐt theo h­íng: + C¸c c¬ quan h÷u quan cÇn phèi hîp nhÞp nhµng t¹o sù nhanh chãng thuËn tiÖn trong viÖc xö lý, ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp lµm t¨ng hiÖu lùc cña c¸c c¬ quan hµnh ph¸p. + X©y dùng hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ bÊt ®éng s¶n, h×nh thµnh thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cã sù kiÓm so¸t vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng gi¶i to¶ c¸c tµi s¶n thÕ chÊp nhanh chãng thu håi vèn. + CÇn thiÕt ph¶i cã sù kiÓm to¸n trong ®Þnh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp + Quy ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi c¬ quan c«ng chøng khi c«ng chøng sai thùc tÕ vÒ tµi s¶n thÕ chÊp, giÊy tê liªn quan ®Õn cÇm cè thÕ chÊp. Ng©n hµng Nhµ n­íc ®¶m b¶o vai trß lµ ng©n hµng chØ huy, chØ ®¹o kÞp thêi linh ho¹t ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh thÝch øng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ QuyÕt ®Þnh 283 ra ngµy 25/8/2000 cña Thèng ®èc NHNN vÒ quy chÕ nghiÖp vô b¶o l·nh cña ng©n hµng ®Õn nay tá ra cã nh÷ng bÊt cËp, kh«ng ®¸p øng ®­îc sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng b¶o l·nh. NHNN cÇn bæ sung thªm c¸c h×nh thøc b¶o l·nh míi: b¶o l·nh chøng kho¸n, b¶o l·nh vËn ®¬n, b¶o l·nh thuÕ quan, ®ång thêi ph©n biÖt râ rµng gi÷a b¶o l·nh ®éc lËp vµ b¶o chøng ®¶m b¶o sù thèng nhÊt, ®ång bé mÉu biÓu vÒ c¸c lo¹i b¶o l·nh, kü thuËt nghiÖp vô phï hîp víi th«ng lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ trong giao dÞch b¶o l·nh. NHNN kh«ng cÇn quy ®Þnh cô thÓ vÒ møc phÝ, h¹n møc b¶o l·nh trong quy chÕ mµ ®Ó c¸c NHTM chñ ®éng, linh ho¹t trong kinh doanh. NHNN chØ tËp trung vµo qu¶n lý vÜ m«, kiÓm tra, gi¸m s¸t, phßng ngõa rñi ro th«ng qua quy ®Þnh vÒ quü b¶o l·nh, ký quü b¶o l·nh. N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña trung t©m th«ng tin tÝn dông nh»m cung cÊp kÞp thêi, chÝnh x¸c theo yªu cÇu cña tæ chøc tÝn dông. §èi víi hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i Gi¶i ph¸p trùc tiÕp X©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh thÝch hîp trong tõng thêi kú Trªn c¬ së ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong tõng thêi kú, d­íi sù chØ ®¹o cña NHNN, mçi ng©n hµng ph¶i x©y dùng cho m×nh mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh dµi h¹n vµ hµng n¨m mang tÝnh kh¶ thi. ViÖc x¸c ®Þnh t­ t­ëng, quan ®iÓm vÒ sù ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh lµ rÊt quan träng, nã ph¶i chØ ra ®­îc tÇm quan träng cña nghiÖp vô b¶o l·nh còng nh­ c¬ cÊu ®Þnh l­îng cña c¸c lo¹i h×nh. Quan ®iÓm nµy cÇn thÓ hiÖn viÖc tiÕp tôc t¨ng tr­ëng hay t¹m thêi thu hÑp ho¹t ®éng nghiÖp vô b¶o l·nh trong mçi thêi kú. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng sÏ t¹o ra sù ®oµn kÕt, thèng nhÊt mäi nguån lùc trong ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®Æt ra. Cuèi cïng vµ còng lµ ®iÓm hÕt søc quan träng lµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn môc tiªu ®· ®Æt ra. C¸c nguån lùc ph¶i t­¬ng xøng, ph¶i cã mét c¬ cÊu bé m¸y tæ chøc hîp lý, mét ®éi ngò c¸n bé cã thÓ ®¶m ®­¬ng ®­îc nhiÖm vô. Nh­ vËy, viÖc lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh ph¶i mang tÝnh kh¶ thi. §ã sÏ lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®¶m b¶o n©ng cao chÊt l­îng cña nghiÖp vô nµy. C«ng t¸c tæ chøc, ®µo t¹o c¸n bé ®Ó n©ng cao uy tÝn cña ng©n hµng Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, khi c¸c quy luËt kinh tÕ ®Æc tr­ng nh­ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh .. . ph¸t triÓn th× yÕu tè con ng­êi gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh mäi thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp trªn th­¬ng tr­êng. Nh÷ng doanh nghiÖp giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng, ph¸t triÓn víi tèc ®é cao vµ bÒn v÷ng, ngoµi c¸c yÕu tè thuËn lîi kh¸ch quan cã thÓ cã, doanh nghiÖp ®ã ch¾c ch¾n ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o qu¶n lý giái, cã tÇm nh×n xa, n¨ng ®éng; ®éi ngò c¸n bé tinh th«ng nghiÖp vô, cã nhiÖt t×nh, tr¸ch nhiÖm cao, ®¸p øng ®ßi hái cña thÞ tr­êng. §Ó c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d­ìng nghiÖp vô, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, võa phôc vô yªu cÇu ho¹t ®éng kinh doanh tr­íc m¾t, võa chñ ®éng chuÈn bÞ c¸n bé cho nh÷ng n¨m tíi khi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp ®Çy ®ñ víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. C¸c ng©n hµng cÇn tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt: CÇn sím thùc hiÖn tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò c¸n bé theo h­íng chuyªn m«n ho¸. Cã nh­ vËy, ng©n hµng míi t¹o ®­îc c¸c chuyªn gia, c¸n bé chuyªn s©u vÒ nh÷ng mÆt nghiÖp vô, nhÊt lµ nh÷ng nghiÖp vô ®Æc thï. Trªn c¬ së tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò c¸n bé kÕt hîp víi quy ho¹ch c¸n bé, viÖc lËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o sÏ ®óng ®èi t­îng, hiÖu qu¶ h¬n. §Æc biÖt trong ho¹t ®éng b¶o l·nh ®ßi hái tr×nh ®é tinh th«ng nghiÖp vô còng nh­ ngo¹i ng÷, c¸c luËt vµ quy t¾c ¸p dông, mét mÆt nh»m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn ho¹t ®éng giao dÞch víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. MÆt kh¸c gióp cho ng©n hµng h¹n chÕ ®­îc rñi ro kh«ng l­êng tr­íc trong m«i tr­êng kinh doanh ngµy cµng phøc t¹p. Thø hai: §µo t¹o c¸n bé trªn c¬ së sö dông c¸n bé vµ thùc hiÖn quy ho¹ch c¸n bé §­îc ®µo t¹o g¾n liÒn víi nhiÖm vô ®ang lµm sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. V× vËy, bªn c¹nh c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh, tµi chÝnh.. . hµng n¨m ng©n hµng còng cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o ®Ó chñ ®éng trong ®µo t¹o, ®µo t¹o s¸t víi yªu cÇu tr­íc m¾t vµ chuÈn bÞ c¸n bé cho nh÷ng n¨m tíi. M¹nh d¹n sö dông, båi d­ìng nh÷ng c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc ®Æc biÖt trong lÜnh vùc míi ®ßi hái sù nhanh nh¹y vµ ãc s¸ng t¹o, bëi ®©y chÝnh lµ lùc l­îng quyÕt ®Þnh cho sù më réng vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng. Thø ba: §µo t¹o c¸n bé theo h­íng ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o. Trong c«ng t¸c ®µo t¹o ng©n hµng cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ phï hîp víi nhu cÇu cña tõng mÆt nghiÖp vô. Võa ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch ®µo t¹o, võa ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh b×nh th­êng ®ång thêi tiÕt gi¶m nh÷ng chi phÝ trung gian kh«ng cÇn thiÕt, tËp trung nhiÒu nhÊt kinh phÝ cho ®µo t¹o. Cã thÓ ®µo t¹o t¹i ng©n hµng hoÆc th«ng qua c¸c líp ®µo t¹o trong vµ ngoµi n­íc. Cã thÓ chän mét sè c¸n bé tuæi ®êi cßn trÎ, cã triÓn väng göi ®i ®µo t¹o ng¾n h¹n, dµi h¹n ë n­íc ngoµi; tæ chøc c¸c ®oµn c¸n bé ®i kh¶o s¸t, thùc tËp t¹i ng©n hµng n­íc ngoµi b»ng kinh phÝ ®µo t¹o cña cña ng©n hµng m×nh hoÆc tranh thñ sù tµi trî cña ng©n hµng n­íc ngoµi.ChØ cã ®µo t¹o theo sù ®a ®¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh míi ph¸t huy ®­îc hÕt néi lùc cña mçi c¸n bé c«ng nh©n viªn. §Çu t­ cho ®µo t¹o lµ ®Çu t­ chiÒu s©u cña ng©n hµng. Quan t©m ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o chÝnh lµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh trong t­¬ng lai bëi con ng­êi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cña mäi thµnh c«ng. §Æc biÖt, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng më cöa héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, tr×nh ®é, kü n¨ng cña ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña ng©n hµng. N©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh c¸c yªu cÇu xin b¶o l·nh vµ qu¶n lý c¸c kho¶n b¶o l·nh N©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh c¸c yªu cÇu xin b¶o l·nh Trong nghiÖp vô b¶o l·nh ng©n hµng th× c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®­îc xem lµ yÕu tè quan träng nhÊt, yÕu tè tiªn quyÕt khi ra quyÕt ®Þnh b¶o l·nh. C¸c c¸n bé tÝn dông ph¶i ®¶m b¶o quy tr×nh vµ néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ theo c¬ chÕ tÝn dông hiÖn hµnh. §©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh tr­íc khi cÊp b¶o l·nh. V× nÕu x¶y ra tr­êng hîp ng©n hµng ph¶i thanh to¸n hé th× mãn b¶o l·nh trë thµnh mãn vay b¾t buéc vµ ®­îc coi lµ kho¶n nî qu¸ h¹n, trong khi ®ã sè tiÒn b¶o l·nh chØ ®­îc ng©n hµng h¹ch to¸n ngo¹i b¶ng, nî qu¸ h¹n xuÊt hiÖn sÏ t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn nguån vèn kinh doanh vµ chÊt l­îng tÝn dông cña ng©n hµng. H¬n n÷a, biÖn ph¸p nµy cßn cã ý nghÜa quan träng trong chiÕn l­îc më réng ®èi t­îng kh¸ch hµng. Víi nh÷ng kh¸ch hµng míi ch­a cã quan hÖ giao dÞch tÝn nhiÖm qua ng©n hµng th× n¨ng lùc thÈm ®Þnh dù ¸n, thÈm ®Þnh vÒ kh¸ch hµng sÏ lµ tiªu chuÈn ra quyÕt ®Þnh cã cÊp b¶o l·nh hay kh«ng. §Ó thùc hiÖn quy tr×nh nµy mét c¸ch hiÖu qu¶, mçi ng©n hµng nªn x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®Þnh l­îng lµm c¬ së ®¸nh gi¸, ph©n lo¹i kh¸ch hµng vµ lµm tèt c«ng t¸c thu thËp, xö lý th«ng tin tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau ®Ó so s¸nh, ®èi chiÕu, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vÒ nguån th«ng tin thu thËp ®­îc, ®¸nh gi¸ c¸c th«ng tin ®ã, tõ ®ã quyÕt ®Þnh ®ång ý hay tõ chèi cÊp b¶o l·nh. ViÖc thÈm ®Þnh tr­íc b¶o l·nh nªn tËp trung vµo hai vÊn ®Ò sau: HiÖu qu¶ ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh Kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ tµi s¶n thÕ chÊp Qu¶n lý c¸c kho¶n b¶o l·nh Sau khi phª duyÖt mét kho¶n b¶o l·nh, c¸n bé ng©n hµng cÇn xuèng tËn c¬ së ®Ó kiÓm tra ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt viÖc sö dông vµ qu¶n lý vèn vay ®· ®­îc b¶o l·nh. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro cho c¸c kho¶n b¶o l·nh cña ng©n hµng lµ sù gian lËn ®Ó chiÕm dông vèn cña ng©n hµng hoÆc sö dông vèn sai môc ®Ých. §©y lµ hiÖn t­îng kh¸ phæ biÕn nh÷ng n¨m 1994 – 1996 víi rÊt nhiÒu vô ¸n lín liªn quan ®Õn kho¶n b¶o l·nh më L/C tr¶ chËm cña ng©n hµng. Ng©n hµng cÇn kiÓm tra kÞp thêi hoÆc trong tr­êng hîp kh¸ch hµng gÆp khã kh¨n th× ng©n hµng cã thÓ t­ vÊn cho kh¸ch hµng hoÆc cïng hä gi¶i quyÕt th¸o gì. Trong Q§ 283 còng ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò kiÓm tra, gi¸m s¸t sau b¶o l·nh ( ®iÒu 19), ®©y võa lµ quyÒn lîi võa lµ nghÜa vô cña c¸c ng©n hµng ®Ó cã thÓ h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Thùc hiÖn ph©n t¸n rñi ro trong ho¹t ®éng b¶o l·nh Ho¹t ®éng b¶o l·nh cña ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng cã ®é rñi ro cao. Khi ng­êi ®­îc b¶o l·nh kh«ng cã kh¶ n¨ng hoÆc cè t×nh kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô cña m×nh ®èi víi ng­êi nhËn b¶o l·nh th× ng©n hµng ph¶i ®øng ra tr¶ thay. Còng nh­ bÊt kú mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµo kh¸c, ng©n hµng còng ph¶i ho¹t ®éng an toµn, vµ cã l·i ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, v× vËy cÇn ph¶i t×m ra c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m bít tèi ®a c¸c rñi ro do ho¹t ®éng b¶o l·nh g©y ra. §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh nh»m ph©n t¸n rñi ro. HiÖn nay c¸c ng©n hµng míi chñ yÕu tËp trung vµo lo¹i h×nh b¶o l·nh vay vèn mµ ®©y lµ lo¹i b¶o l·nh cã ®é rñi ro cao nhÊt, trong thêi gian tíi c¸c ng©n hµng nªn t­ vÊn cho kh¸ch hµng còng nh­ chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh kh¸c Ýt rñi ro h¬n nh­ b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh b¶o hµnh s¶n phÈm . . . do ë c¸c lo¹i b¶o l·nh nµy ng©n hµng chØ ph¶i b¶o l·nh kho¶ng 15% gi¸ trÞ hîp ®ång c¬ së nªn nÕu cã bÊt tr¾c th× còng kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn nguån vèn cña m×nh. Cã thÓ thùc hiÖn nghiÖp vô thÞ tr­êng më ®Ó chuyÓn bít rñi ro cho mét ®èi t¸c kh¸c. Ch¼ng h¹n b¸n ®i mét quyÒn tr¶ nî, cã nghÜa lµ ng©n hµng sÏ b¸n quyÒn b¶o l·nh cho mét ng©n hµng kh¸c víi møc phÝ thÊp h¬n. Tham gia ®ång b¶o l·nh víi mét sè ng©n hµng kh¸c. HiÖn nay ®ång b¶o l·nh ë ViÖt Nam ®· ®­îc quy ®Þnh kh¸ cô thÓ ë trong Q§ 283(®iÒu 14) còng quy ®Þnh kh¸ chi tiÕt. §ång b¶o l·nh võa cã thÓ chia sÎ rñi ro l¹i võa gióp cho c¸c kh¸ch hµng cña m×nh thùc hiÖn ®­îc c¸c th­¬ng vô cã gi¸ trÞ lín. X¸c ®Þnh thêi h¹n b¶o l·nh tr­íc khi nhËn b¶o l·nh Theo Q§ 283(®iÒu 24), thêi h¹n b¶o l·nh ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo thêi h¹n thùc hiÖn nghÜa vô ®­îc b¶o l·nh cña kh¸ch hµng ®èi víi bªn nhËn b¶o l·nh, trõ tr­êng hîp cã c¸c tho¶ thuËn hoÆc cam kÕt kh¸c cã nghÜa lµ ng©n hµng kh«ng ®­îc quyÒn chän thêi h¹n b¶o l·nh. Vµ nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn tr­íc viÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n b¶o l·nh kh«ng chÝnh x¸c cña kh¸ch hµng cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro rÊt lín. Do vËy ng©n hµng nªn tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi bªn thô h­ëng b¶o l·nh ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc mét kho¶ng thêi gian hîp lý, phï hîp víi t×nh h×nh lu©n chuyÓn vèn cña kh¸ch hµng, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng khi b¶o l·nh ®Õn h¹n. X¸c ®Þnh h¹n møc b¶o l·nh th­êng xuyªn HiÖn nay ë hÇu hÕt c¸c ng©n hµng, h¹n møc b¶o l·nh hoµn toµn do c¸c chi nh¸nh tÝnh to¸n dùa trªn t×nh h×nh ho¹t ®éng b¶o l·nh n¨m tr­íc vµ tû lÖ t¨ng tr­ëng dù tÝnh cña nÒn kinh tÕ, sau ®ã ®­a lªn NHTM trung ­¬ng xem xÐt. C¸ch lµm nµy hoµn toµn ch­a mang tÝnh khoa häc mµ mang tÝnh chñ quan cña c¸n bé nghiÖp vô nªn rÊt dÔ cã sai sãt, ®ång thêi dÔ dÉn ®Õn vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c cña ng©n hµng nhµ n­íc. V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh h¹n møc b¶o l·nh lµ v« cïng quan träng. Mét mÆt, cÇn ph¶i dùa trªn nh÷ng c¬ së thèng nhÊt vµ râ rµng, mÆt kh¸c ph¶i linh ho¹t trong mét sè tr­êng hîp ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. NHTM trung ­¬ng cã thÓ nghiªn cøu ®Ó x©y dùng mét h¹n møc b¶o l·nh th­êng xuyªn cho c¸c kh¸ch hµng: viÖc x¸c ®Þnh mét h¹n møc tÝn dông th­êng xuyªn lµ mét c«ng viÖc quen thuéc víi c¸c ng©n hµng. B¶o l·nh còng lµ mét lo¹i h×nh tÝn dông ®Æc biÖt tuy kh«ng ¸p dông ®­îc c¸c nguyªn t¾c cña tÝn dông cho b¶o l·nh nh­ng c¸c s¶n phÈm ®Òu cã qu¸ tr×nh hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. Trong c«ng t¸c tÝn dông, chóng ta x©y dùng ®­îc mét h¹n møc th­êng xuyªn cho kh¸ch hµng nh»m h¹n chÕ c¸c thñ tôc vµ chi phÝ cho c¶ kh¸ch hµng vµ ng©n hµng. Nh­ vËy, trong b¶o l·nh ta còng hoµn toµn cã thÓ t×m ra ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh mét h¹n møc b¶o l·nh th­êng xuyªn ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c b¶o l·nh cña ng©n hµng. øng dông chÝnh s¸ch Marketing ng©n hµng vµo ho¹t ®éng b¶o l·nh B»ng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i, ­u tiªn vÒ tû lÖ ký quü, thñ tôc tµi s¶n thÕ chÊp t¹o ®iÒu kiÖn cÊp b¶o l·nh nhanh chãng cho doanh nghiÖp khi cã yªu cÇu ®Ó gi÷ v÷ng c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng. §èi víi c¸c ng©n hµng NHTM quèc doanh; c¸c kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chØ chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá trong c¬ cÊu kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ trong nghiÖp vô b¶o l·nh quèc tÕ. Do vËy trong thêi gian tíi cÇn cã c¸c biÖn ph¸p chñ ®éng ®Ó cã thÓ phôc vô ®­îc ®èi t­îng kh¸ch hµng nµy. Do t©m lý e ng¹i rñi ro nªn trong thêi gian qua mét sè ng©n hµng ®· h¹n chÕ mét c¸ch tiªu cùc nghiÖp vô nµy nh­ NHCT, nÕu trong thêi gian tíi kh«ng cã nh÷ng chÊn chØnh kÞp thêi th× ch¾c ch¾n r»ng thÞ phÇn cña nghiÖp vô nµy sÏ mÊt, mµ ®©y lµ mét nghiÖp vô høa hÑn rÊt ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. §Ó cã thÓ gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ tr­êng cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cô thÓ sau: Nghiªn cøu thÞ tr­êng: nghiªn cøu tËp tÝnh th¸i ®é, ®Æc biÖt lµ ®éng c¬ cña kh¸ch hµng trong viÖc chän lùa sö dông dÞch vô vµ nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®èi víi nghiÖp vô b¶o l·nh. Thu thËp th«ng tin mét c¸ch cã hÖ thèng, th­êng xuyªn tËp trung vµo “Hå s¬ b¶o l·nh” cïng víi “Hå s¬ tÝn dông” cña kh¸ch hµng. TiÕp nhËn nh÷ng ý kiÕn ph¶n håi tõ kh¸ch hµng ®Ó cã sù thay ®æi hîp lý tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña hä. §ång thêi cã nh÷ng c¶i tiÕn trong quy tr×nh nghiÖp vô, khuyÕn khÝch nh©n viªn cã nh÷ng ®Ò xuÊt ®Ó ho¹t ®éng b¶o l·nh lu«n thÝch øng víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng. MÆt kh¸c ng©n hµng ph¶i n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, kinh doanh ngo¹i tÖ ®Ó cã thÓ phôc vô tèt kh¸ch hµng trong giao dÞch víi ®èi t¸c n­íc ngoµi ®ång thêi lu«n ®¶m b¶o ®ñ nguån ngo¹i tÖ ®Ó ®Ò phßng tr­êng hîp ph¶i thanh to¸n thay cho kh¸ch hµng khi ®Õn h¹n, ®iÒu nµy sÏ gióp ng©n hµng më réng ho¹t ®éng kinh doanh t¹o vÞ thÕ míi trªn th­¬ng tr­êng. C«ng t¸c Marketing liªn quan ®Õn toµn bé m¸y tæ chøc, ®éi ngò c¸n bé trong ng©n hµng. øng dông marketing trong ng©n hµng lµ mét ®ßi hái cÇn thiÕt hiÖn nay, nã sÏ ®¶m b¶o n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, gióp ng©n hµng ®øng v÷ng trªn th­¬ng tr­êng. C¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ho¸ marketing lµ nhiÖm vô, môc tiªu vµ c¸c nguån lùc cña ng©n hµng. VÞ trÝ quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng marketing lµ viÖc kÕ ho¹ch ho¸ c¸c chiÕn l­îc kh¸ch hµng, chiÕn l­îc gi¸ c¶, chiÕn l­îc s¶n phÈm, chiÕn l­îc giao tiÕp khuyÕch tr­¬ng. ChiÕn l­îc kh¸ch hµng Kh¸ch hµng cã nhu cÇu sö dông dÞch vô b¶o l·nh ®ã lµ cÇu vÒ s¶n phÈm, ng©n hµng cung cÊp s¶n phÈm sao cho tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu kh¸ch hµng. Më réng ®èi t­îng kh¸ch hµng Nh×n vµo thùc tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp míi ®­îc thµnh lËp ngµy mét t¨ng. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2000 ë Hµ Néi ®· trªn 1845 doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp míi (trong ®ã 49% lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, 45% doanh nghiÖp t­ nh©n, 4,5% c«ng ty cæ phÇn, sè cßn l¹i lµ c¸c DNNN), cã nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶, cã mèi quan hÖ tèt víi b¹n hµng lµ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ ®©y chÝnh lµ ®èi t­îng kh¸ch hµng ®Çy tiÒm n¨ng cho ng©n hµng. Song sè l­îng c¸c doanh nghiÖp nµy cã nhu cÇu b¶o l·nh ch­a cao, v× vËy ng©n hµng cÇn kÝch thÝch, khuyÕn khÝch hä cã nh÷ng suy nghÜ lín h¬n trong kinh doanh, chuyªn m«n, quan ®iÓm, ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Gi¶i ph¸p nµy phèi kÕt hîp chÆt chÏ víi gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc ®¸nh gi¸ thÈm ®Þnh cña c¸n bé ng©n hµng, gi¶i ph¸p mang tÝnh vÜ m« cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, NHNN vÒ quy ®Þnh ph¸p luËt; æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ t¹o sù b×nh ®¼ng thùc sù gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc tiÕp cËn vµ sö dông dÞch vô b¶o l·nh cña ng©n hµng nãi riªng vµ trong kinh doanh nãi chung. C¸c ng©n hµng cÇn chñ ®éng cã chÝnh s¸ch víi tõng ®èi t­îng kh¸ch hµng chø kh«ng nªn ®Ó ®Ò phßng rñi ro mµ h¹n chÕ mét c¸ch v« lèi nh­ hiÖn nay. Trong hÇu hÕt c¸c ng©n hµng hiÖn nay chØ cã NHCT trong quy tr×nh b¶o l·nh cña m×nh cã quy ®Þnh cÊp b¶o l·nh cho ®èi t­îng lµ doanh nghiÖp t­ nh©n, hé kinh doanh c¸ thÓ cßn l¹i ®Òu kh«ng ®Ò cËp ®Õn ®èi t­îng kh¸ch hµng nµy. Bªn c¹nh ®ã c¸c ng©n hµng l¹i quy ®Þnh thÈm quyÒn ký b¶o l·nh lµ NHTM trung ­¬ng do vËy ®· lµm mÊt tÝnh chñ ®éng cña c¸c chi nh¸nh, lµm cho c¸c chi nh¸nh kh«ng thùc hiÖn ®­îc chÝnh s¸ch kh¸ch hµng cña m×nh. §· ®Õn lóc bá mäi giíi h¹n vÒ ®èi t­îng kh¸ch hµng vµ trao cho c¸c chi nh¸nh quyÒn ®éc lËp trong ho¹t ®éng kinh doanh. ChiÕn l­îc kh¸ch hµng cña c¸c ng©n hµng vÒ c¬ b¶n còng kh«ng cã ®iÓm g× kh¸c biÖt lín: linh ho¹t vÒ l·i suÊt, cã chÝnh s¸ch ­u ®·i riªng ®èi víi kh¸ch hµng chiÕn l­îc, lu«n b¸m s¸t kh¸ch hµng, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô. §iÓm kh¸c biÖt cã ch¨ng chÝnh lµ ë ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cña mçi ng©n hµng. V× vËy, ng©n hµng nªn coi mçi nh©n viªn còng chÝnh lµ mçi kh¸ch hµng cña m×nh. Th«ng qua hä cã thÓ n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu vÒ s¶n phÈm cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng, tõ ®ã ng©n hµng cã kÕ ho¹ch më réng ho¹t ®éng, quan hÖ chÆt chÏ, hiÓu biÕt gi÷a ng©n hµng- doanh nghiÖp- c¸c mèi quan hÖ ®èi t¸c. C¸c mèi quan hÖ nµy tuú thuéc vµo tæng chi phÝ vèn vay, chÊt l­îng dÞch vô vµ c«ng t¸c tiÕp cËn kh¸ch hµng. Tõ ®ã ng©n hµng cã thÓ dÔ dµng ph©n lo¹i kh¸ch hµng cña m×nh theo tõng nhãm ®èi t­îng, theo thÞ phÇn . . . Tuy nhiªn, kh¸ch hµng cña ng©n hµng lµ ®a d¹ng, ë ®o¹n thÞ tr­êng nµo còng cã tõ dÔ tÝnh ®Õn khã tÝnh nªn ®ång thêi viÖc th¸o gì nh÷ng rµng buéc, so¹n th¶o c¸c c¬ chÕ linh ho¹t ®Ó më réng h­íng vµo c¸c kh¸ch hµng dÔ tÝnh (më réng kh¸ch hµng vµ cung cÊp dÞch vô theo chiÒu réng), ng©n hµng ph¶i c¶i tiÕn chÊt l­îng dÞch vô ®Ó th©m nhËp vµo nhãm kh¸ch hµng khã tÝnh. Riªng ®èi víi ho¹t ®éng b¶o l·nh, ng©n hµng ph¶i chñ ®éng sµng läc c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, khuyÕn khÝch hä cã suy nghÜ lín h¬n trong kinh doanh, ®ång thêi ng©n hµng ph¶i lu«n ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh, ®a d¹ng ho¸ kh¸ch hµng xin b¶o l·nh, tiÕt gi¶m linh ho¹t c¸c thñ tôc hµnh chÝnh tr¸nh sù r­êm rµ, v× ®©y chÝnh lµ ®iÓm mÊu chèt ®Ó thu hót kh¸ch hµng lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. ChiÕn l­îc s¶n phÈm S¶n phÈm ë ®©y chÝnh lµ dÞch vô b¶o l·nh mµ ng©n hµng cung cÊp. Ng©n hµng ph¶i da d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc cÊp b¶o l·nh. Ngoµi c¸c h×nh thøc b¶o l·nh truyÒn thèng nh­ b¶o l·nh dù thÇu, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh thanh to¸n . . . ng©n hµng cÇn chó träng h×nh thøc b¶o l·nh b¶o hµnh s¶n phÈm, b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã h×nh thøc ®ång b¶o l·nh lµ gi¶i ph¸p cho ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu b¶o l·nh nh÷ng c«ng tr×nh lín mµ gi¸ trÞ b¶o l·nh v­ît qu¸ h¹n møc ®­îc uû quyÒn, ®ång thêi h¹n chÕ rñi ro cho ng©n hµng. ViÖc ph¸t triÓn h×nh thøc ®ång b¶o l·nh ®ßi hái ng©n hµng thiÕt lËp nh÷ng mèi quan hÖ hîp t¸c tin cËy, ®«i bªn cïng cã lîi víi c¸c ng©n hµng kh¸c. H¬n n÷a, do kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh gi÷a c¸c ng©n hµng lµ kh«ng cã sù kh¸c biÖt lín l¾m nªn chÊt l­îng dÞch vô b¶o l·nh ®ãng vai trß quan träng trong chiÕn l­îc s¶n phÈm. ChÊt l­îng dÞch vô ë ®©y lµ sù thuËn tiÖn, chÝnh x¸c, kÞp thêi trong quy tr×nh nghiÖp vô, gi¶i quyÕt ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng víi møc phÝ hîp lý. C¹nh tranh b»ng chÊt l­îng dÞch vô lµ sù c¹nh tranh phi gi¸. ¥ møc ®é nµo ®ã, c¸c nh©n tè bªn ngoµi nh­ sù gióp ®ì tËn t×nh, t«n träng . . . cña nh©n viªn ®èi víi kh¸ch hµng nhiÒu khi t¹o nªn Ên t­îng, nhËn xÐt tÝch cùc khi ®¸nh gi¸ chÊt l­îng s¶n phÈm cu¶ kh¸ch hµng. ChiÕn l­îc gi¸ c¶ HiÖn nay c¸c ng©n hµng thùc hiÖn chÝnh s¸ch ¸p dông phÝ cè ®Þnh 2%/n¨m trªn sè tiÒn b¶o l·nh theo quy ®Þnh cña Q§ 283 ngo¹i trõ mét sè kh¸ch hµng truyÒn thèng. Nh­ng Ên ®Þnh møc phÝ cè ®Þnh nh­ vËy sÏ g©y khã kh¨n cho ng©n hµng khi muèn thùc hiÖn chÝnh s¸ch gi¸ c¶ linh ho¹t. Bëi v× còng nh­ l·i suÊt cho vay, møc phÝ b¶o l·nh còng cÇn cã sù thay ®æi phô thuéc vµo ®èi t­îng kh¸ch hµng, ®é rñi ro nh»m thu hót kh¸ch hµng vµ t¹o c¬ héi c¹nh tranh vÒ gi¸ so víi c¸c ng©n hµng kh¸c. ChiÕn l­îc giao tiÕp khuyÕch tr­¬ng B¶n chÊt cña ho¹t ®éng b¶o l·nh lµ ng©n hµng sö dông uy tÝn cña m×nh ®Ó ®øng ra ®¶m b¶o cho c¸c giao dÞch. Do vËy, ng©n hµng cÇn t¹o dùng mét h×nh ¶nh næi bËt trªn th­¬ng tr­êng, t¹o dùng niÒm tin trong lßng kh¸ch hµng. §éi ngò c¸n bé lµ ®iÓm mÊu chèt trong chÝnh s¸ch giao tiÕp víi kh¸ch hµng, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, th¸i ®é phôc vô cña c¸n bé ng©n hµng lµ mét ph­¬ng ph¸p tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o hiÖu qu¶ vÒ h×nh ¶nh cña ng©n hµng. ChiÕn l­îc khuyÕch tr­¬ng giao tiÕp thùc hiÖn th«ng qua: b¸n hµng cña c¸ nh©n, kÝch thÝch tiªu thô, tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o. §Ó më réng ho¹t ®éng cña ng©n hµng th× viÖc tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o vÒ c¸c dÞch vô trong ®ã cã dÞch vô b¶o l·nh trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ, ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng lµ cÇn thiÕt. Trong tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o ph¶i chó ý ®Õn c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng cña ng©n hµng, c¸c nhãm kh¸ch hµng th­êng xuyªn vµ kh¸ch hµng môc tiªu ®Ó lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p, c¸c ph­¬ng tiÖn phï hîp ®Ó kh¸ch hµng dÔ dµng vµ thuËn tiÖn tiÕp cËn. Sau cïng ng©n hµng nªn x¸c ®Þnh ng©n s¸ch dµnh cho nhiÖm vô nµy bëi v× nh÷ng ho¹t ®éng trªn ®Òu ®ßi hái mét sè chi phÝ nhÊt ®Þnh. Më réng quan hÖ hîp t¸c víi ng©n hµng kh¸c ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®ång b¶o l·nh, t¸i b¶o l·nh Mçi ng©n hµng ®Òu x©y dùng cho m×nh mét quy chÕ b¶o l·nh dùa trªn c¬ së quy chÕ b¶o l·nh ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 283/2000/Q§ - NHNN14 cña Thèng ®èc NHNN quy ®Þnh tæng d­ nî b¶o l·nh cho mét kh¸ch hµng lín nhÊt kh«ng v­ît qu¸ 15% vèn tù cã cña ng©n hµng. V× vËy viÖc thùc hiÖn c¸c kho¶n b¶o l·nh cã gi¸ trÞ lín rÊt khã kh¨n. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¸t triÓn h×nh thøc ®ång b¶o l·nh, võa gióp cho ng©n hµng cã thÓ tham gia c¸c dù ¸n lín khi mµ kh¶ n¨ng vÒ nguån vèn lµ cã h¹n, võa ph©n t¸n bít rñi ro cho c¸c ng©n hµng cïng tham gia do cã sù kÕt hîp kinh nghiÖm, søc m¹nh, kh¶ n¨ng vµ hç trî cho nhau gi÷a c¸c ng©n hµng. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy mçi ng©n hµng ph¶i ®Ò ra cho m×nh mét kÕ ho¹ch cô thÓ, cã thÓ bao gåm c¸c biÖn ph¸p sau: Víi c¸c chi nh¸nh trong cïng mét hÖ thèng: hîp t¸c chÆt chÏ, phèi hîp thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kh¸ch hµng, chÝnh s¸ch l·i suÊt, nguån vèn . . . t¹o nªn mét søc c¹nh tranh thèng nhÊt cña hÖ thèng. Víi c¸c ng©n hµng b¹n: theo nguyªn t¾c c¹nh tranh lµnh m¹nh, hîp t¸c kinh doanh cïng cã lîi. Bªn c¹nh thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c víi c¸c ng©n hµng trong n­íc, c¸c ng©n hµng còng cÇn ph¶i t¹o lËp mèi quan hÖ víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi, ®Ó kh«ng chØ thùc hiÖn vai trß lµ ng©n hµng ph¸t hµnh mµ cßn thùc hiÖn vai trß ng©n hµng th«ng b¸o, ng©n hµng thanh to¸n ( b¶o l·nh ®èi øng) . . . bªn c¹nh ®ã ng©n hµng sÏ ®­îc cung cÊp th«ng tin vÒ ng­êi thô h­ëng b¶o l·nh ë n­íc ngoµi tõ ®ã cã thÓ chñ ®éng trong c«ng viÖc, tr¸nh bÞ lõa bëi ng­êi thô h­ëng b¶o l·nh. Gi¶i ph¸p hç trî VÒ luËt vµ quy t¾c øng dông Khi ph¸t hµnh th­ b¶o l·nh theo yªu cÇu cña ®èi t¸c n­íc ngoµi th× ng©n hµng ph¶i dÉn chiÕu ®iÒu luËt ¸p dông. §©y lµ mét nguyªn t¾c trong giao dÞch cam kÕt b¶o l·nh quèc tÕ. Tuy nhiªn kh«ng Ýt b¶o l·nh ®èi øng mµ c¸c ng©n hµng ViÖt Nam nhËn ®­îc l¹i kh«ng ®Ò cËp LuËt hay quy t¾c ®iÒu chØnh giao dÞch. Trong tr­êng hîp c¸c ng©n hµng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn th­êng ¸p dông luËt cña hä vµ chóng ta chÊp nhËn ®iÒu kiÖn nh­ vËy mµ kh«ng n¾m râ luËt cña ®èi t¸c. §iÒu nµy hoµn toµn bÊt lîi cho phÝa c¸c ng©n hµng ViÖt Nam khi x¶y ra tranh chÊp. Trong th­ b¶o l·nh cña ng©n hµng nªn ¸p dông, dÉn chiÕu c¸c quy t¾c theo th«ng lÖ quèc tÕ do phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ICC hay Liªn hîp quèc ph¸t hµnh, ®¶m b¶o sù ®ång nhÊt vÒ mÉu biÓu c¸c, kü thuËt nghiÖp vô cô thÓ: ph­¬ng thøc ®ßi tiÒn, thanh to¸n, kiÓm tra chøng tõ, thêi hiÖu cña b¶o l·nh. B¶o l·nh lu«n ®­îc sö dông hai chiÒu: nhËn b¶o l·nh cña n­íc ngoµi vµ ph¸t hµnh b¶o l·nh ra n­íc ngoµi ®ßi hái ng©n hµng ph¶i n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n vµ am hiÓu luËt ph¸p cña c¸n bé ®Ò phßng sù gian lËn, lõa ®¶o cña ®èi t¸c. Trong n¨m 2000 võa qua, C«ng ­íc Liªn hîp quèc vÒ b¶o l·nh ®éc lËp vµ tÝn dông th­ dù phßng - C«ng ­íc Uncitral cã hiÖu lùc, nÕu ViÖt Nam phª chuÈn vµ chÊp nhËn th× c¸c ng©n hµng nªn tham kh¶o vµ dÉn chiÕu trong giao dÞch b¶o l·nh víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t KiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh cña NHNN trong khi thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh cña cac c¸n bé ng©n hµng. Th­êng xuyªn gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång, ®¶m b¶o viÖc doanh nghiÖp sö dông vèn ®óng môc ®Ých, kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng sai ph¹m nÕu cã, ®ång thêi cã kÕ ho¹ch chuÈn bÞ ®¸p øng nguån vèn trong tr­êng hîp ph¶i tr¶ tiÒn theo yªu cÇu cña ng­êi nhËn b¶o l·nh. Tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng t¸c l­u tr÷ vµ qu¶n lý hå s¬ b¶o l·nh trªn m¸y vi tÝnh ®Ó c¸c c¸n bé b¶o l·nh cã thÓ kiÓm tra c¸c kho¶n b¶o l·nh cña doanh nghiÖp mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c. ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo ho¹t ®éng b¶o l·nh Mét trong nh÷ng lý do mµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng muèn thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c ng©n hµng trong n­íc ®ã sù h¹n chÕ vÒ c«ng nghÖ. MÆt kh¸c c«ng nghÖ th«ng tin gióp cho viÖc n¾m b¾t th«ng tin mét c¸ch nhanh chãng, kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ nhê cã nguån tin ®Çy ®ñ, c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ rñi ro chÝnh x¸c sÏ h¹n chÕ sù tuú tiÖn trong viÖc cÊp b¶o l·nh cho kh¸ch hµng. Tõ nh÷ng lý do trªn cã thÓ thÊy r»ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng b¶o l·nh nãi riªng lµ mét ®iÒu cÊp thiÕt, nã cã thÓ gióp c¸c ng©n hµng chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh. §Ó tõng b­íc tiÕn tíi hiÖn ®¹i ho¸ th«ng tin th× tr­íc hÕt mçi ng©n hµng cÇn ph¶i: X©y dùng vµ hoµn thiÖn quy tr×nh b¶o l·nh, x©y dùng trang c¸c th«ng tin qu¶ng c¸o vµ phôc vô kh¸ch hµng trªn Internet. Trang bÞ thªm m¸y vi tÝnh, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c cho c¸c phßng ban lµm viÖc, cã nèi m¹ng trong n­íc còng nh­ quèc tÕ. Phßng th«ng tin ®iÖn to¸n phèi hîp víi c¸c phßng tÝn dông, kÕ to¸n, thanh to¸n quèc tÕ ®Ó x©y dùng ch­¬ng tr×nh theo dâi, qu¶n lý nghÜa vô b¶o l·nh trªn m¹ng. Tõng b­íc thay ®æi tû träng gi÷a ®Çu t­ phÇn mÒm vµ phÇn cøng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c. §ång bé ho¸ viÖc ®µo t¹o c¸n bé ®iÖn to¸n vµ ng­êi sö dông, x©y dùng thãi quen vµ t­ duy míi ®Ó cã ®ñ n¨ng lùc tiÕp nhËn, sö dông, khai th¸c vµ lµm chñ nh÷ng ph­¬ng tiÖn lµm viÖc míi, nhÊt lµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn cã tÝnh c«ng nghÖ cao. X©y dùng mèi quan hÖ mËt thiÕt, th­êng xuyªn víi mét sè c«ng ty, tæ chøc tin häc chuyªn nghiÖp cã uy tÝn ®Ó tËn dông sù t­ vÊn, hç trî trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn øng dông c«ng nghÖ vµo c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng b¶o l·nh nãi riªng cña ng©n hµng m×nh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp XNK. C¸c nghiÖp vô cña ng©n hµng chÝnh lµ nh÷ng c«ng cô hç trî ®¾c lùc cho doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ho¹t ®éng b¶o l·nh khi ph¸t sinh rñi ro th× ng­êi chÞu thiÖt h¹i chÝnh lµ c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã doanh nghiÖp cÇ ph¶i thùc hiÖn c¸c yªu cÇu sau: Cã chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh ®óng ®¾n dùa trªn nhu cÇu thÞ tr­êng, lùa chän ®èi t¸c kü cµng, cã tÝn nhiÖm tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång. N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, n¨ng lùc ®¸nh gi¸ dù ¸n. Båi d­ìng tr×nh ®é ngo¹i ng÷, luËt ph¸p, n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ c¸c quy t¾c, th«ng lÖ quèc tÕ trong giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ. CÇn tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c tæ chøc t­ vÊn, ng©n hµng phôc vô m×nh tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. X©y dùng ho¹ch ®Þnh ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cã tÝnh kh¶ thi dùa trªn nhu cÇu thÞ tr­êng, n¨ng lùc tµi chÝnh, c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp. Nghiªm chØnh thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña ng©n hµng vÒ ký quü, tµi s¶n thÕ chÊp, cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô trong hîp ®ång vµ trong cam kÕt b¶o l·nh víi ng©n hµng. KÕT LuËn Cã thÓ nãi b¶o l·nh lµ s¶n phÈm cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, vµ sù ra ®êi cña nã ®· gãp phÇn thóc ®Èy c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i ë c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®­îc diÔn ra tr«i ch¶y. Trong ®iÒu kiÖn võa thùc hiÖn CNH - H§H ®Êt n­íc võa héi nhËp quèc tÕ; ®ßi hái hÖ thèng c¸c NHTM ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn tèt chøc n¨ng, vai trß cña m×nh gióp cho viÖc chu chuyÓn vèn tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam vµ hµng ho¸ tõ ViÖt Nam ra n­íc ngoµi ®­îc diÔn ra thuËn lîi. Do vËy cÇn thiÕt ph¶i ph¶i nh×n nhËn l¹i vÞ thÕ cña nghiÖp vô b¶o l·nh trong hÖ thèng c¸c s¶n phÈm ng©n hµng, kh«ng nªn xem b¶o l·nh ®¬n thuÇn lµ mét nghiÖp vô tÝn dông gi¸n tiÕp mµ ph¶i coi nã lµ mét nghiÖp vô kÐp, kh«ng chØ ®em l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho ng©n hµng mµ cßn gióp kh¸ch hµng cña ng©n hµng cã ®­îc tÝn nhiÖm trong quan hÖ giao dÞch víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. §Þnh h­íng xuÊt nhËp khÈu còng nh­ chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2010 ®· ®Ò ra “Ph¸t huy lîi thÕ t­¬ng ®èi, kh«ng ngõng n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña ®êi sèng, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu, ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ tho¶ ®¸ng vµo viÖc lµm xuÊt khÈu nh­ nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng d©y chuyÒn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, x©y dùng c¸c khu chÕ xuÊt. . .” C¬ cÊu nhËp khÈu cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m tíi cÇn chuyÓn dÞch theo h­íng CNH - H§H ®Êt n­íc. HiÖn nay hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®· cã mÆt ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, quan hÖ th­¬ng m¹i cña n­íc ta víi c¸c n­íc kh¸c ®· cã b­íc më réng vµ ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn s¶n phÈm xuÊt khÈu cña n­íc ta cßn nghÌo nµn, ch­a qua chÕ biÕn cßn chiÕm tû träng lín. Muèn ph¸t huy ®­îc hÕt tiÒm lùc cña nÒn kinh tÕ rÊt cÇn cã sù hç trî tõ nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp vµ ®Æc biÖt rÊt cÇn mét hÖ thèng ng©n hµng m¹nh vÒ tµi chÝnh, hiÖn ®¹i vÒ c«ng nghÖ vµ ®éi ngò c¸n bé giái vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô. TµI liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ- Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng- GS. NG¦T §inh Xu©n Tr×nh Gi¸o tr×nh Lý thuyÕt Tµi chÝnh TiÒn tÖ- Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Tµ× chÝnh quèc tÕ HiÖn §¹i trong nÒn kinh tÕ më- Häc viÖn Ng©n Hµng-TiÕn sÜ NguyÔn V¨n TiÕn. Gi¸o tr×nh TÝn dông xuÊt khÈu vµ Thanh to¸n quèc tÕ- Häc viÖn Ng©n hµng C¸c qui t¾c thèng nhÊt vÒ b¶o l·nh theo yªu cÇu cña ICC- URDG - Ên b¶n sè 458 C¸c quy t¾c thèng nhÊt vÒ B¶o l·nh Hîp ®ång cña ICC –URCG - Ên b¶n sè 325. Gi¸o tr×nh TÝn dông XuÊt khÈu- Häc ViÖn Ng©n hµng Sæ tay NghiÖp vô Ng©n hµng Quèc tÕ- Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o t¹i trung t©m CARLDUS NghiÖp vô Ng©n hµng Th­¬ng M¹i_ PTS Lª V¨n TÒ/ PTS Ng« H­íng/ PTS §ç Linh HiÖp/ Lª ThËp D­¬ng_NXB Tp Hå ChÝ Minh LuËt Ng©n Hµng vµ c¸c V¨n b¶n d­íi luËt V¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt – Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ( c¸c sè n¨m 2000- 2002) Qui tr×nh Kü ThuËt NghiÖp vô Ngo¹i Th­¬ng - Ng©n Hµng Ngo¹i Th­¬ng ViÖt Nam Nh÷ng t×nh huèng ®Æc biÖt trong Thanh to¸n Quèc tÕ_ NXB Thèng kª 1995. TËp qu¸n Ng©n hµng Tiªu chuÈn Quèc tÕ (ISBP)_ Phßng th­¬ng m¹i Quèc tÕ_ 2003 UCP 500_ C¸c Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ cña ICC. B¸o c¸o th­êng niªn c¸c n¨m 1999, 2000, 2001, 2002 Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng C«ng th­¬ng, Ng©n hµng Th­¬ng M¹i Cæ PhÇn Qu©n §éi, Ng©n hµng Th­¬ng M¹i cæ phÇn XuÊt NhËp KhÈu ViÖt Nam, Ng©n hµng ¸ Ch©u, Ng©n Hµng §«ng ¸ T¹p chÝ Ng©n Hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam (C¸c sè n¨m 2002/2003) T¹p chÝ Tµi ChÝnh Ng©n Hµng -T×m hiÓu thuËt ng÷ tµi chÝnh- tiÒn tÖ- ng©n hµng - Vµi ý kiÕn xoay quanh viÖc: Söa ®æi bæ sung LuËt c¸c Tæ choc tÝn dông - H­íng ®i ®óng trong ho¹t ®éng Ng©n hµng Th­¬ng M¹i - Ng©n hµng víi c¸c Doanh NghiÖp nhá vµ võa hîp t¸c cïng ph¸t triÓn. - Sù ph¸t triÓn ®ång b¶o l·nh & ho¹t ®éng b¶o l·nh cña Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng ViÖt Nam. - C¸c Ng©n hµng Ch©u ¸ trong cuéc chiÕn giµnh kh¸ch hµng - L¹i bµn vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c NHTM tõ giai ®o¹n sau n¨m 2005. 16. Vietnam Economic News 17. 18. Finance and Guarantee. 19. Tham kh¶o mét sè kho¸ luËn tèt nghiÖp bé m«n TTQT- §¹i häc Ngo¹i th­¬ng. Danh môc viÕt t¾t CNH – H§H C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ IMF: International Monetary Fund L/C: Letter of Credit NH§T: Ng©n hµng §Çu t­ - Ph¸t triÓn NHCT: Ng©n hµng C«ng th­¬ng NHNN: Ng©n hµng Nhµ n­íc NHNo: Ng©n hµng N«ng nghiÖp – Ph¸t triÓn N«ng th«n NHNT: Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng NHTM: Ng©n hµng Th­¬ng m¹i TCTD: Tæ chøc TÝn dông TMQT: Th­¬ng m¹i Quèc tÕ WB: World Bank XNK: XuÊt nhËp khÈu Môc lôc