Khóa luận Những giài pháp nhằm tăng cường thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) đối với phát triển ngành giào dục ở Việt Nam thời gian tới

éng gi¸o dôc ch­a cao. Tû lÖ häc sinh tèt nghiÖp cuèi cÊp so víi nhËp häc ®Çu cÊp cßn thÊp, nhÊt lµ ë c¸c vïng nói, vïng s©u, vïng xa (n¨m häc 1999-2000 tû lÖ nµy ë tiÓu häc vµ THCS xÊp xØ 70%, ë THPT 78%). Tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cßn thÊp, cßn nhiÒu häc sinh, sinh viªn sau khi tèt nghiÖp ch­a cã viÖc lµm. C¬ cÊu tr×nh ®é,c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu vïng miÒn ®· ®­îc kh¾c phôc mét b­íc song vÉn cßn mÊt c©n ®èi. C«ng t¸c chØ ®¹o còng nh­ t©m lý x· héi vÉn cßn nÆng nÒ vÒ ®µo t¹o ®¹i häc, ch­a chó träng ®óng møc ®Õn ®µo t¹o nghÒ tr×nh ®é cao. ViÖc ph¸t triÓn quy m« ®µo t¹o trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chñ yÕu diÔn ra ë bËc ®¹i häc; tû lÖ häc sinh, sinh viªn cao ®¼ng kü thuËt, c«ng nghÖ, THCN vµ häc nghÒ cßn thÊp vµ t¨ng chËm. C«ng t¸c dù b¸o, quy ho¹ch ®Þnh h­íng ngµnh nghÒ ®µo t¹o ch­a tèt. Häc sinh, sinh viªn ch­a ®­îc nhµ tr­êng h­íng dÉn ®Çy ®ñ vÒ nghÒ nghiÖp vµ t¹o kh¶ n¨ng tù lËp nghiÖp. C¸c chÝnh s¸ch gi¸o dôc nhÊt lµ gi¸o dôc ®¹i häc vµ gi¸o dôc nghÒ nghiÖp tËp trung qu¸ nhiÒu vµo c¸c thµnh phè lín, khu c«ng nghiÖp lín. Gi¸o dôc ë vïng s©u, vïng xa, vïng ®ång bµo c¸c d©n téc Ýt ng­êi cßn khã kh¨n. Ch­a chó träng ®óng møc ®Õn c¸c h×nh thøc gi¸o dôc kh«ng chÝnh quy, gi¸o dôc bªn ngoµi nhµ tr­êng, ®Æc biÖt cho nh÷ng ng­êi ®ang lao ®éng. §éi ngò nhµ gi¸o thiÕu vÒ sè l­îng vµ nh×n chung thÊp vÒ chÊt l­îng, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu võa ph¶i t¨ng nhanh chãng quy m« võa ph¶i ®¶m b¶o vµ n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ gi¸o dôc. §Æc biÖt lµ ®éi ngò gi¶ng viªn c¸c tr­êng ®¹i häc Ýt cã ®iÒu kiÖn th­êng xuyªn tiÕp cËn, cËp nhËt th«ng tin, tri thøc vµ nh÷ng thµnh tùu KHCN míi trªn thÕ giíi. C¬ së vËt chÊt cña nhµ tr­êng cßn thiÕu thèn, ch­a thanh to¸n hÕt c¸c líp häc 3 ca; vÉn cßn c¸c líp häc tranh tre nøa l¸ ë miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. Th­ viÖn, trang thiÕt bÞ phôc vô gi¶ng d¹y vµ häc tËp cßn rÊt thiÕu thèn vµ l¹c hËu. Ch­¬ng tr×nh, gi¸o tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc chËm ®æi míi, chËm H§H. Ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc cßn mang nÆng tÝnh hµn l©m, kinh viÖn nÆng nÒ thi cö; ch­a chó träng ®Õn tÝnh s¸ng t¹o, n¨ng lùc thùc hµnh vµ h­íng nghiÖp, ch­a g¾n bã chÆt chÏ víi nhu cÇu cña thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi còng nh­ nhu cÇu cña ng­êi häc; ch­a g¾n hiÖu qu¶ víi NCKH_CN vµ triÓn khai øng dông. Gi¸o dôc trÝ lùc ch­a kÕt hîp h÷u c¬ víi gi¸o dôc phÈm chÊt ®¹o ®øc, nh©n c¸ch c«ng d©n, tr¸ch nhiÖm ®èi víi x· héi, ý thøc tù t«n d©n téc… chÕ ®é thi cö cßn l¹c hËu. C¸ch tuyÓn sinh ®¹i häc cßn nÆng nÒ vµ tèn kÐm. C«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc cßn kÐm hiÖu qu¶. Mét sè hiÖn t­îng tiªu cùc, thiÕt kû c­¬ng trong gi¸o dôc ch­a ®­îc ng¨n chÆn kÞp thêi. C¸c hiÖn t­îng “th­¬ng m¹i ho¸ gi¸o dôc” nh­ mua b»ng b¸n ®iÓm, tuyÓn sinh v­ît chØ tiªu, thu chi sai nguyªn t¾c lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn cña nhµ tr­êng, cña nhµ gi¸o. HiÖn t­îng gian lËn trong kiÓm tra, thi cö cña häc sinh, sinh viªn ¶nh h­ëng xÊu ®Õn nh©n c¸ch vµ th¸i ®é lao ®éng cña ng­êi häc sau nµy. Ma tóy vµ c¸c tÖ n¹n x· héi ®· ®­îc x©m nhËp vµo thÞ tr­êng. Nh×n chung chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o néi lùc vµ båi d­ìng nh©n tµi cßn thÊp, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n míi. Nguyªn nh©n cña nh÷ng yÕu kÐm, bÊt cËp tr­íc hÕt lµ do nhiÒu yÕu tè chñ quan, tr×nh ®é qu¶n lý gi¸o dôc ch­a theo kÞp thùc tiÔn vµ nhu cÇu ph¸t triÓn khi nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa; ch­a phèi hîp tèt vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc cña nhµ n­íc vµ x· héi; chËm ®æi míi c¶ vÒ t­ duy vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý; chËm ®Ò ra c¸c ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch vÜ m« ®óng ®¾n dÓ xö lý mèi t­¬ng quan lín gi÷a quy m« chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ trong gi¸o dôc. C¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ gi¸o dôc ch­a ®­îc ban hµnh kÞp thêi. C«ng t¸c thanh tra gi¸o dôc cßn yÕu vµ ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn ph¸t triÓn gi¸o dôc trong giai ®o¹n míi ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc ®Ó ®Þnh h­íng c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. N¨ng lùc cña c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc c¸c cÊp ch­a ®­îc chó träng n©ng cao. Mét sè c¸n bé qu¶n lý vµ gi¸o viªn suy gi¶m vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc. Quan ®iÓm “gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu” cña §¶ng vµ Nhµ n­íc nãi chung ®­îc nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ thùc sù chØ ®¹o hµnh ®éng trong mét bé phËn c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý c¸c cÊp gi¸o dôc vÉn ®­îc xem nh­ lµ c«ng viÖc riªng cña ngµnh gi¸o dôc; ch­a t¹o ra ®­îc sù liªn kÕt, phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ngµnh c¸c cÊp, c¸c lùc l­îng x· héi vµ ngµnh gi¸o dôc ch­a t¹o ra ®­îc sù liªn kÕt, phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ngµnh c¸c cÊp, c¸c lùc l­îng x· héi vµ ngµnh gi¸o dôc ®Ó ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc, viÖc kÕt hîp gi¸o dôc nhµ tr­êng víi gi¸o dôc gia ®×nh vµ gi¸o dôc ngoµi x· héi ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. VÒ mÆt kh¸ch quan, trong nh÷ng n¨m qua gi¸o dôc n­íc ta chÞu mét søc Ðp rÊt lín v× nhu cÇu häc tËp ngµy cµng t¨ng do d©n sè vµ tr×nh ®é d©n trÝ t¨ng song lao ®éng d­ thõa nhiÒu, kh¶ n¨ng sö dông lao ®éng cña nÒn kinh tÕ cßn h¹n chÕ, kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho gi¸o dôc cßn h¹n hÑp. §Êt n­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa ®ang lµm thay ®æi thang gi¸ trÞ x· héi, phÈm chÊt cña ng­êi lao ®éng… ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nh©n c¸ch ng­êi häc. Gi¸o dôc n­íc ta ch­a cã nh÷ng biÖn ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nh÷ng thay ®æi ®ã. Nh÷ng chËm trÔ trong viÖc c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n­íc, trong viÖc ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, sö dông lao ®éng, chÝnh s¸ch tiÓn l­¬ng… còng lµ nh÷ng yÕu tè c¶n trë viÖc gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng v­íng m¾c cña ngµnh gi¸o dôc trong viÖc huy ®éng søc m¹nh tæng hîp cña toµn x· héi v× sù nghiÖp ph¸t triÓn gi¸o dôc ®· t¹o ra mét sù t¨ng tr­ëng nhanh chãng, ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu rÊt lín cña qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc. N­íc ta cßn nghÌo, thu nhËp quèc d©n trªn ®Çu ng­êi cßn thÊp, nguån tµi chÝnh, CSVC, thiÕt bÞ vµ ®Çu t­ cho gi¸o dôc cßn nhiÒu thiÕu thèn, trong lóc nhu cÇu cña x· héi ®èi víi gi¸o dôc t¨ng nhanh. Trong bèi c¶nh ®ã, dï cßn nhiÒu yÕu kÐm vµ bÊt cËp nªu trªn, nh÷ng thµnh tùu gi¸o dôc ®· ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m qua lµ rÊt ®¸ng tr©n träng. 3.1.1.2. Môc tiªu vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn gi¸o dôc ®Õn 2010 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi giai ®o¹n 2001-2010 ®· nªu râ: ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vÒ con ng­êi vµ nguån nh©n lùc lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc trong thêi kú CNH-H§H, cÇn t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n vµ toµn diÖn vÒ gi¸o dôc. V× vËy môc tiªu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc 2001-2010 lµ : T¹o b­íc chuyÓn biÕn c¬ b¶n vÒ chÊt l­îng gi¸o dôc theo h­íng tiÕp cËn víi tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thÕ giíi, phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam, phôc vô thiÕt thùc cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n­íc, cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng; h­íng tíi mét x· héi häc tËp. PhÊn ®Êu ®­a nÒn gi¸o dôc n­íc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng tôt hËu trªn mét sè lÜnh vùc so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc. ¦u tiªn n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o nh©n lùc, ®Æc biÖt chó träng nh©n lùc khoa häc- c«ng nghÖ tr×nh ®é cao, c¸n bé qu¶n lý, kinh doanh giái vµ c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ trùc tiÕp gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn phæ cËp THCS. §æi míi môc tiªu, néi dung, ph­¬ng ph¸p, ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc c¸c cÊp bËc häc vµ tr×nh ®é ®µo t¹o, ph¸t triÓn ®éi ngò gi¸o viªn ®¸p øng yªu cÇu võa t¨ng quy m«, võa n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y- häc; ®æi míi qu¶n lý gi¸o dôc t¹o c¬ së ph¸p lý vµ ph¸t huy néi lùc ph¸t triÓn gi¸o dôc. 3.1.1.3. Môc tiªu ph¸t triÓn c¸c cÊp bËc häc, tr×nh ®é vµ lo¹i h×nh gi¸o dôc. §ång thêi víi viÖc t¨ng c­êng chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶, tiÕp tôc më réng quy m« c¸c cÊp bËc häc vµ tr×nh ®é ®µo t¹o phï hîp víi c¬ cÊu tr×nh ®é, c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu vïng miÒn cña nh©n lùc. N©ng tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ë c¸c tr×nh ®é vµo n¨m 2010 ®¹t 40%, trong ®ã tõ cao ®¼ng trë lªn 6%, THCN 8%, c«ng nh©n kü thuËt 26%. Thùc hiÖn phæ cËp THCS trong c¶ n­íc. Thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong gi¸o dôc vµ t¹o c¬ héi häc tËp ngµy cµng tèt h¬n cho c¸c tÇng líp nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ ë c¸c vïng cßn nhiÒu khã kh¨n. X©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho hÖ thèng tr­êng mÇm non, thùc hiÖn tõng b­íc viÖc häc 2 buæi 1 ngµy ë bËc tiÓu häc, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh phæ cËp gi¸o dôc THCS, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 sÏ cã 30 tØnh ®¹t chuÈn phæ cËp THCS, t¨ng tû lÖ häc sinh THCS ®i häc trong ®é tuæi lªn 80%, hoµn thµnh thay SGK míi ë cÊp THCS. Thùc hiÖn ph©n ban THPT, h­íng nghiÖp vµ ph©n luång häc sinh g¾n víi nhu cÇu ph¸t triÓn nh©n lùc, chó träng ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c tr­êng s­ ph¹m ®¸p øng nhu cÇu c¶i c¸ch gi¸o dôc. Muèn vËy, cÇn t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt tr­êng häc ®¸p øng cho nhu cÇu ph¸t triÓn. SÏ tËp trung ®Çu t­ c¶i t¹o n©ng cÊp vµ x©y míi c¸c tr­êng, líp häc b¶o ®¶m ®ñ tr­êng líp häc tõ nhµ trÎ mÉu gi¸o ®Õn c¸c tr­êng PTTH. Thùc hiÖn viÖc kiªn cè ho¸ c¸c tr­êng häc theo quy ®inh cña ChÝnh phñ, quan t©m nhiÒu h¬n c¸c vïng khã kh¨n vµ vïng th­êng xuyªn x¶y ra thiªn tai. §ång thêi ®Çu t­ ®æi míi néi dung ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc, chÊt l­îng gi¸o dôc, cung cÊp ®ñ ®å dïng häc tËp vµ gi¶ng d¹y cho c¸c tr­êng tiÒu häc vµ THCS. Chó träng ph¸t triÓn vµ më réng c¸c c¬ së ®µo t¹o gi¸o viªn b¶o ®¶m ®ñ gi¸o viªn cã chÊt l­îng cho c¸c lo¹i tr­êng. Më réng quy m« ®µo t¹o bËc ®¹i häc mét c¸ch hîp lý. Tèc ®é tuyÓn míi vµo ®¹i häc t¨ng b×nh qu©n 5%/n¨m, n©ng tû lÖ sinh viªn trªn 1 v¹n d©n tõ 118 ng­êi (2000) lªn 140 ng­êi (2005), tuyÓn míi häc sinh sau ®¹i häc t¨ng 10%/n¨m. Ph¸t triÓn hÖ thèng ®µo t¹o mÉu gi¸o, ®Çu t­ m¹nh vµo lÜnh vùc gi¸o dôc c¬ së. Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc cho ng­êi nghÌo, vïng s©u, vïng xa, b¶o ®¶m trÎ em nghÌo cã ®ñ mäi ®iÒu kiÖn thô h­ëng ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc cña ®Êt n­íc. Thùc hiÖn c¬ chÕ trî gióp cho con em gia ®×nh nghÌo cã ®iÒu kiÖn ®Ó theo häc ë c¸c cÊp häc x©y dùng c¸c tr­êng néi tró ë vïng miÒn nói, trang bÞ thªm thiÕt bÞ d¹y vµ häc, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh kiªn cè ho¸ c¸c tr­êng häc vïng th­êng bÞ b·o lò, thiªn tai, tr­íc m¾t lµ hÖ thèng c¸c tr­êng phæ th«ng… 3.1.2. Nhu cÇu vèn cho ph¸t triÓn gi¸o dôc §Ó thùc hiÖn “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ- x· héi” ChÝnh phñ ®· thùc thi mét chÝnh s¸ch ®Æt träng t©m lµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nh»m ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn toµn diÖn, n¨ng ®éng, bÒn v÷ng vµ duy tr× tû lÖ t¨ng tr­ëng cao. §Þnh h­íng nµy bao gåm sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ ng­êi d©n, c¸c ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®æi míi ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Trªn c¬ së ®Þnh h­íng trªn, ChÝnh phñ sÏ tËp trung ®Çu t­ vµo nh÷ng träng t©m. T¨ng c­êng chÊt l­îng cña ngµnh gi¸o dôc ®µo t¹o trong ®ã: C¶i tiÕn hÖ thèng gi¸o dôc ®Ó phï hîp h¬n víi yªu cÇu cña nh©n d©n, cña sù ph¸t triÓn th«ng qua ®æi míi môc tiªu, ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ë tÊt c¶ c¸c cÊp, bËc häc vµ c¸c lÜnh vùc ®µo t¹o. KÕt hîp häc ®i ®«i víi hµnh, tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc tiªn tiÕn trong gi¸o dôc ®µo t¹o, g¾n gi¸o dôc víi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ thÞ tr­êng lao ®éng. §æi míi c¬ cÊu hÖ thèng gi¸o dôc, thùc hiÖn ph©n cÊp c¸c tr­êng c¶ c«ng lËp vµ t­ thôc; t¨ng c­êng øng dông c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y hiÖn ®¹i vµ øng dông CNTT vµo c¸c tr­êng THCS. Më réng quy m« vµ lo¹i h×nh ®µo t¹o ®Æt träng t©m lµ: Xo¸ mï ch÷ cho ng­êi d©n trong ®é tuæi lao ®éng Ph¸t triÓn gi¸o dôc mÇm non §ång bé ho¸ ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc tiÓu häc Më réng gi¸o dôc THCS, d¹y nghÒ, ®¹i häc vµ sau ®¹i häc, gi¸o dôc cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë nh÷ng vïng xa x«i hÎo l¸nh, vïng nói. Dù kiÕn vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh gi¸o dôc trong giai ®o¹n 5 n¨m 2001-2005 nh­ sau: B¶ng 8: Vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn ngµnh gi¸o dôc giai ®o¹n 2001- 2005 §¬n vÞ: ngh×n tû ®ång 2001-2005 2001 2002 2003 2004 2005 Tæng sè 45,00 7,90 8,70 9,2 9,4 9,80 1. Vèn ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng 30,00 5,46 5,76 6,06 6,26 6,46 - Vèn NSNN 24,50 4,70 4,80 4,90 5,00 5,10 - Vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc 1,20 0,20 0,20 0,20 0,30 0,30 - Vèn tù cã cña DNNN 0,30 0,06 0,06 0,06 0,06 0,06 - Vèn duy tu, b¶o d­ìng 9,00 1,50 1,70 1,90 1,90 2,00 2. C¸c nguån vèn kh¸c 15,00 2,44 2,94 3,14 3,14 3,34 Nguån : “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc giai ®o¹n 2001-2010” §Ó ®¸p øng môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, nhu cÇu vèn ®Çu t­ trong 5 n¨m 2001- 2005 dù kiÕn kho¶ng 45 ngh×n tû ®ång, chiÕm gÇn 5,3% vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn. Riªng ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng vµo kho¶ng 30 ngh×n tû ®ång, chiÕm gÇn 67% so víi tæng vèn ®Çu t­ cña ngµnh, trong ®ã vèn NSNN lµ 24,5 ngh×n tû ®ång, chiÕm 11,3% tæng vèn ®Çu t­ ng©n s¸ch c¶ n­íc. Cßn l¹i 15 ngh×n tû ®ång ®­îc huy ®éng tõ c¸c nguån vèn kh¸c mµ chñ yÕu lµ tõ nguån vèn ODA. Sù nghiÖp ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ sù nghiÖp cña c¶ n­íc, cã ý nghÜa hÕt søc träng ®¹i trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn trong lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o lµ rÊt lín, nguån vèn cña ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng còng chØ míi ®¸p øng ®­îc 62,5% viÖc x· héi ho¸ vµ viÖc huy ®éng tÊt c¶ c¸c nguån vèn cã thÓ ®Ó ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o võa lµ nhu cÇu thiÕt yÕu võa lµ tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång ®èi víi t­¬ng lai cña thÕ hÖ mai sau cña ®Êt n­íc vµ d©n téc. ChÝnh phñ còng sÏ ®­a ra c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, tËp trung vµo lÜnh vùc më tr­êng líp, c¸c trung t©m d¹y nghÒ, trung t©m thùc nghiÖm… Dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ huy ®éng vµ sö dông nguån vèn ODA trong c¸c lÜnh vùc nãi chung vµ trong gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nãi riªng t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m võa qua, tin r»ng kh¶ n¨ng huy ®éng sè vèn ODA nãi trªn cho nhu cÇu ph¸t triÓn gi¸o dôc lµ hoµn toµn kh¶ thi víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam còng sÏ ph¶i cã nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hîp lý ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy. 3.1.3. Dù b¸o kh¶ n¨ng thu hót ODA cho ph¸t triÓn gi¸o dôc trong nh÷ng n¨m tíi Dù kiÕn thu hót ®Çu t­ cho c¸c môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tõ c¸c nguån vèn kh¸c ngoµi nguån vèn ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng vµo kho¶ng 15 ngh×n tû ®ång, kho¶ng 35% vèn ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng cña ngµnh. Ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng thêi kú 2001-2005 ®· ®­îc TTCP phª duyÖt t¹i c«ng v¨n sè 6759/VPCP- QHQT ngµy 5/12/2002. Ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng lµ cèt lâi cña ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi, gi÷ vai trß quan träng trong viÖc h­íng dÉn vµ ®éng viªn c¸c nguån vèn kh¸c cïng ®Çu t­, t¹o kh¶ n¨ng thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi cña ®©t n­íc trong thêi kú kÕ ho¹ch. Ch­¬ng tr×nh nµy huy ®éng nguån lùc tõ: thu NSNN ; tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc ; vèn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ; tõ nguån vèn vay nî, viÖn trî tõ bªn ngoµi cña ChÝnh phñ th«ng qua kªnh hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) ; tõ nguån vèn ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n vµ nguån vèn ®ãng gãp tù nguyÖn cña d©n c­. Ph¹m vi t¸c ®éng cña ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng lµ c¸c ngµnh n«ng nghiÖp n«ng th«n, c¸c ngµnh h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, giao th«ng, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo… B¶ng 9 : Thùc hiÖn vèn ®Çu t­ c«ng céng thêi kú 1996- 2000 §¬n vÞ: tû ®ång (gi¸ n¨m 2000) KH (1996-2000) TH (1996-2000) Tæng sè 301.430 295.330 - Vèn trong n­íc 196.580 209.660 - Vèn ngoµi n­íc 104.840 85.680 1. Vèn NSNN 121.980 125.560 Trong ®ã vèn ODA 45.150 30.405 2. Vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc 96.270 72.430 Trong ®ã vèn ODA cho vay l¹i 59.690 36.915 3. Vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc 83.180 97.340 Nguån : Ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng thêi kú 2001-2005 ®­îc TTCP phª duyÖt t¹i c«ng v¨n sè 6759/VPCP-QHQT ngµy 5/12/2002 B¶ng 10: Thùc hiÖn vèn ®Çu t­ c«ng céng 5 n¨m 1996-2000 theo ngµnh kinh tÕ §¬n vÞ : tû ®ång (gi¸ n¨m 2000) 1996-2000) 1996 1997 1998 1999 2000 Tæng sè 295.330 43.080 53.740 57.470 68.620 72.420 - TW 177.200 25.850 32.240 34.480 41.170 43.450 - §Þa ph­¬ng 118.130 17.230 21.500 22.990 27.450 28.970 Trong ®ã 1. N«ng, l©m, ng­ nghiÖp 54.570 8.190 10.310 10.490 11.970 13.620 2. C«ng nghiÖp, x©y dùng 91.640 13.890 17.650 18.510 20.520 21.070 3. GTVT, b­u ®iÖn 79.130 11.770 14.870 15.820 18.110 18.550 4. KHCN 2.180 270 320 440 520 620 5. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 7.780 1.220 1.440 1.570 1.680 1.860 6. Y tÕ, x· héi 7.100 970 1.140 1.270 1.720 2.000 7. V¨n ho¸, thÓ thao 6.740 730 980 1.260 1.760 2.010 8. H¹ tÇng ®« thÞ vµ cÊp n­íc 18.270 2.260 2.840 3.230 4.880 5.050 9. C¸c ngµnh kh¸c 27.920 3.780 4.190 4.880 7.460 7.640 Nguån: Ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng thêi kú 2001-2005 B¶ng 11: Dù b¸o kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn thêi kú 2001- 2005 §¬n vi: ngh×n tû ®ång (gi¸ n¨m 2000) Thêi kú 1996-2000 Thêi kú 2001-2005 Tæng sè C¬ cÊu vèn (%) Tæng sè C¬ cÊu vèn (%) Tæng sè vèn ®Çu t­ 555,0 100,0 840,0 100,0 Møc huy ®éng vèn/GDP(%) 28-29 - Vèn trong n­íc (%) 61 66 - Vèn ngoµi n­íc (%) 39 34 1. Vèn NSNN 125,6 22,5 216,5 25,8 2. Vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc 72,4 13,0 119,4 14,2 3. Vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (cã c¶ doanh nghiÖp CPH)* 97,4 17,5 162,3 19,3 4. Vèn cña khu vùc d©n c­ vµ t­ nh©n 121,6 21,9 188,8 22,5 5. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 138,0 24,9 153,0 18,2 (*) Dù kiÕn CPH Ýt nhÊt 3000 doanh nghiÖp nªn vèn gi¶m ®i 30 ngh×n tû ®ång chuyÓn vµo khu vùc d©n c­ Nguån: Ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng thêi kú 2001-2005B¶ng 12: Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn 5 n¨m 2001- 2005 theo ngµnh kinh tÕ §¬n vÞ : ngh×n tû ®ång (gi¸ n¨m 2000) 2001-2005 2001 2002 2003 2004 2005 Tæng sè 840,0 145,6 163,3 170,3 176,8 184,0 1. C«ng nghiÖp, x©y dùng 369,6 62,6 71,0 74,9 78,5 82,4 2. N«ng nghiÖp, thuû lîi, l©m nghiÖp, thuû s¶n 109,2 17,9 20,7 22,1 23,3 25,0 3. Giao th«ng, b­u ®iÖn 126 22,3 24,5 25,5 26,3 27,3 4. Nhµ ë, c«ng céng, cÊp n­íc, dÞch vô 95,4 15,7 18,8 19,4 20,0 20,5 5. KHCN, ®iÒu tra c¬ b¶n, m«i tr­êng 7,8 1,1 1,3 1,4 1,4 1,6 6. Gi¸o dôc ®µo t¹o 45,0 7,9 8,7 9,2 9,4 9,8 7. Y tÕ, x· héi 26,8 5,8 5,4 5,4 5,5 5,7 8. V¨n ho¸ th«ng tin, thÓ thao 14,0 2,3 2,7 2,9 3,0 3,1 9. Qu¶n lý nhµ n­íc, an ninh quèc phßng 26,6 4,7 5,1 5,3 5,6 5,9 10. C¸c ngµnh kh¸c 23,8 5,8 5,7 5 4,6 3,8 Nguån: Ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng thêi kú 2001-2005 Môc tiªu ®Çu t­ trong 5 n¨m tíi lµ hoµn thiÖn b­íc c¬ b¶n c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ngµnh ph¸t triÓn hÖ théng gi¸o dôc mÇm non, tiÓu häc, THPT. §Èy m¹nh gi¸o dôc mÇm non, xo¸ x· tr¾ng vÒ mÉu gi¸o. Chó träng ®Çu t­ hÖ thèng c¸c tr­ßng phæ th«ng, xo¸ phßng häc tranh tre, bæ sung phßng häc cho c¸c tr­êng tiÓu häc ®Ó chÊm døt t×nh tr¹ng häc 3 ca vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh tiÓu häc vµ THCS cã thÓ häc 2 buæi 1 ngµy. X©y dùng thªm tr­êng së ®Ó t¨ng sè l­îng häc sinh vµ ho¹t ®éng c¶ ngµy t¹i tr­êng. Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh kiªn cè ho¸ tr­êng häc ë bËc phæ th«ng, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c vïng th­êng x¶y ra thiªn tai. X©y dùng vµ cñng cè c¸c tr­êng néi tró ë vïng ®ång bµo d©n téc, vïng s©u, vïng xa, g¾n víi thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh toµn diÖn vÒ t¨ng tr­ëng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. §Çu t­ ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c tr­êng d¹y nghÒ, nhÊt lµ c¸c tr­êng d¹y nghÒ chÊt l­îng cao víi nh÷ng trang thiÕt bÞ ®­îc t¨ng c­êng, tiÕp cËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. T¨ng c­êng ®Çu t­ hÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, ®Æc biÖt lµ c¸c tr­êng cao ®¼ng s­ ph¹m trùc thuéc c¸c tØnh, thµnh phè, ®Çu t­ chiÒu s©u vµ ®ång bé hÖ thèng c¸c tr­êng d¹y nghÒ. TËp trung vèn ®Çu t­ cho c¸c tr­êng ®¹i häc quèc gia ë Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, c¸c tr­êng ®¹i häc vïng…, c¸c tr­êng ®¹i häc träng ®iÓm nh­ B¸ch Khoa Hµ Néi, ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n Hµ Néi, S­ ph¹m Hµ Néi… vµ c¸c tr­êng ®¹i häc kh¸c trong tiÕn ®é c©n ®èi víi nguån vèn ng©n s¸ch. Chó träng c«ng t¸c x· héi ho¸ gia ®×nh, kÓ c¶ c¸c tr­êng ®¹i häc d©n lËp, t­ thôc, c¸c tr­êng quèc tÕ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu n©ng cao d©n trÝ. T¨ng c­êng trang thiÕt bÞ phôc vô viÖc ®æi míi ch­¬ng tr×nh, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhiÒu tr­êng nèi m¹ng Internet. Më cæng kÕt nèi Internet trùc tiÕp cho hÖ thèng ®µo t¹o ®¹i häc, x©y dùng hÖ thèng th­ viÖn tr­êng häc, ®Æc biÖt lµ th­ viÖn ®iÖn tö kÕt nèi gi÷a c¸c tr­êng ®¹i häc, tõng b­íc kÕt nèi víi c¸c th­ viÖn quèc gia, khu vùc vµ quèc tÕ. §Çu t­ ®Ó t¨ng n¨ng lùc ®µo t¹o cña c¸c tr­êng s­ ph¹m hiÖn cã. N©ng cÊp c¸c tr­êng trung cÊp s­ ph¹m lªn cao ®¼ng s­ ph¹m, tiÕn tíi ®µo t¹o gi¸o viªn mÇm non vµ tiÓu häc tõ tr×nh ®é cao ®¼ng s­ ph¹m trë lªn. §a d¹ng hãa c¸c lo¹i h×nh tr­êng líp, ph¸t triÓn c¸c tr­êng b¸n c«ng, d©n lËp, t­ thôc tuú theo cÊp häc. C¶i tiÕn chÝnh s¸ch häc phÝ, møc häc phÝ ph¶i b¶o ®¶m bï ®¾p mét tû lÖ hîp lý chi phÝ ®Çu t­. Huy ®éng sù ®ãng gãp cho gi¸o dôc ®µo t¹o tõ c¸c doanh nghiÖp nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp sö dông nh©n lùc do c¸c tr­êng ®µo t¹o. T¨ng c­êng quan hÖ hîp t¸c, kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµI vµo lÜnh vùc gi¸o dôc. Nh­ vËy ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ c«ng céng ®Òu dµnh phÇn ®Çu t­ t¨ng v­ît tréi cho gi¸o dôc, ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 3.2. C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA ®Ó ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam 3.2.1. H×nh thµnh mét chiÕn l­îc ODA toµn diÖn cho ph¸t triÓn gi¸o dôc C¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn ph¶i cã mét chiÕn l­îc thu hót vµ sö dông ODA cho gi¸o dôc trong khu«n khæ chiÕn l­îc cña ®Þa ph­¬ng m×nh vµ phï hîp víi thùc tÕ t×nh h×nh, môc tiªu vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc chung cña quèc gia trong giai ®o¹n tíi. ChiÕn l­îc nµy cÇn tËp trung vµo viÖc sö dông ODA víi nh÷ng dù ¸n, nh÷ng môc tiªu cÇn ®¹t ®­îc râ rµng, c¸c ­u tiªn, nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c.... Qua ®ã, ChÝnh phñ cã thÓ ®Þnh h­íng ®­îc nhu cÇu ODA theo tõng cÊp häc, bËc häc, lo¹i h×nh ®µo t¹o, theo tõng khu vùc (®Þa ph­¬ng) theo danh môc thø tù ­u tiªn. §ång thêi cÇn dù kiÕn kh¶ n¨ng tiÕp nhËn ODA tæng thÓ vµ cô thÓ trªn c¬ së x¸c ®Þnh: Kh¶ n¨ng vµ xu h­íng viÖn trî cña c¸c ®èi t¸c tµi trî trong thêi gian ng¾n h¹n vµ trung h¹n. Møc ®é ­u ®·i, l·i suÊt cho vay. C¸c ®iÒu kiÖn cho vay kÌm theo. C¸c ph­¬ng ¸n vËn ®éng, t¹o nguån vay. X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng hoµn tr¶ tæng thÓ vµ cô thÓ. Ngoµi ra, trong chiÕn l­îc ®ã cÇn x¸c ®Þnh ®­îc h­íng ph©n bæ ODA mét c¸ch hîp lý cho ph¸t triÓn gi¸o dôc, dùa trªn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2010 trong §¹i héi IX cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. CÇn ph©n bæ ODA mét c¸ch c«ng b»ng h¬n cho nh÷ng ng­êi nghÌo, nh÷ng trÎ em ë n«ng th«n, vïng nói, vïng s©u vïng xa ®Ó c¸c em cã ®iÒu kiÖn häc tËp, tiÕp cËn ®­îc tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i. ViÖc tiÕp tôc t¨ng c­êng thùc hiÖn c¸c dù ¸n vµ ph©n bæ vèn ODA mét c¸ch c«ng b»ng ®ßi hái nç lùc céng t¸c ë møc ®é lín h¬n vµ nhiÒu h¬n kh«ng chØ cña phÝa ChÝnh phñ ViÖt Nam mµ c¶ phÝa c¸c nhµ tµi trî. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy, chiÕn l­îc ph¸t triÓn cÇn ®­îc giíi thiÖu víi c¸c nhµ tµi trî, t×m kiÕm sù ñng hé cña c¸c nhµ tµi trî vµ ®Ó cho hä thÊy ®­îc ®©y lµ nh÷ng dù ¸n, nh÷ng ch­¬ng tr×nh ­u tiªn vµ n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn chung. 3.2.2. Gi¶i quyÕt tèt vèn ®èi øng Vèn ®èi øng ®ang lµ mét vÊn ®Ò g©y ra t×nh tr¹ng gi¶i ng©n chËm nguån vèn ODA hiÖn nay. C¬ chÕ vèn ®èi øng kh¸c nhau cho nh÷ng dù ¸n cïng lo¹i lµ c©u hái ®ang chê gi¶i ®¸p. Bªn c¹nh ®ã, mét sè dù ¸n do vèn ®Çu t­ lín nªn cµng khã kh¨n vÒ vèn ®èi øng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c ®Þa ph­¬ng. Mét thùc tÕ lµ ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ cho gi¸o dôc ë ViÖt Nam th× vèn ®èi øng cña chóng ta th­êng chØ lµ trªn giÊy tê, tÊt c¶ nh÷ng chi tiªu cho dù ¸n ®Òu sö dông ®ång vèn cña c¸c nhµ tµi trî vµ viÖc lÊy ra ®­îc nh÷ng ®ång vèn ®èi øng trªn lµ mét viÖc hÕt søc phøc t¹p vµ mÊt nhiÒu thêi gian. Do ®ã, nh»m th¸o gì nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn ®èi øng, cÇn quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ c¬ chÕ vèn ®èi øng. §¶m b¶o vèn ®èi øng ®­îc cÊp ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi theo tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n, thèng nhÊt c¬ chÕ vèn ®èi øng ®èi víi nh÷ng dù ¸n cïng lo¹i. MÆt kh¸c, cÇn t¨ng c­êng qu¶n lý vµ sö dông vèn ®èi øng cho c¸c dù ¸n ODA trong gi¸o dôc sao cho phï hîp víi quy ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ kh«ng ®­îc sö dông vèn ®èi øng ngoµi c¸c môc ®Ých, néi dung cña dù ¸n. 3.2.3. X©y dùng c¬ chÕ vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi Theo tµi liÖu cña Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong t­¬ng lai sÏ bÞ ba yÕu tè lµm tª liÖt, ®ã lµ g¸nh nÆng nî n­íc ngoµi trÇm träng, nh÷ng khã kh¨n trong c¸n c©n thanh to¸n vµ t×nh tr¹ng thiÕu vèn ®Çu t­ míi. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cho ViÖt Nam gÇn ®©y chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc vèn vay ­u ®·i vµ trong nh÷ng n¨m tíi phæ biÕn sÏ lµ tÝn dông hçn hîp (tÝn dông ­u ®·i vµ tÝn dông th­¬ng m¹i). Do vËy ODA thùc chÊt lµ c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶. Theo sù ph©n lo¹i cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ th× hiÖn nay, tuy kh«ng ph¶i lµ n­íc nî nhiÒu nh­ng ViÖt Nam l¹i n»m trong sè nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ nhá vµ møc thu nhËp thÊp, nghÜa lµ khã tr¶ nî. Do vËy, thêi gian tíi chóng ta cÇn cã c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt cho vÊn ®Ò vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi trong c¸c dù ¸n ODA nãi chung vµ trong c¸c dù ¸n ODA cho gi¸o dôc nãi riªng. Cô thÓ : ¨ X©y dùng quü tr¶ nî : §Ó ®¶m b¶o thanh to¸n c¸c kho¶n nî, cÇn ph¶i thµnh lËp quü tr¶ nî. Nguån ®Ó cung cÊp cho quü nµy chñ yÕu lÊy tõ phÇn chi ng©n s¸ch hµng n¨m ®· ®­îc Quèc héi phª duyÖt ®Ó tr¶ nî n­íc ngoµi vµ phÇn ®ãng gãp theo quy ®Þnh ®èi víi c¸c dù ¸n sö dông ODA ®· b¾t ®Çu thu håi vèn. ¨ Ph¶i cã c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi h¹n tèi ®a ®­îc phÐp vay nî n­íc ngoµi. ViÖc phª chuÈn giíi h¹n vay, tr¶ nî n­íc ngoµi hµng n¨m thuéc thÈm quyÒn Quèc héi, nh­ng c¸c c¬ quan qu¶n lý kinh tÕ cña ChÝnh phñ, cô thÓ lµ Bé Tµi chÝnh vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tæng hîp nhu cÇu vay còng nh­ c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ tr×nh Quèc héi. ¨ ThiÕt lËp vµ sö dông hÖ thèng chØ tiªu th«ng tin ®Ó qu¶n lý vµ theo dâi viÖc vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi. Ph¶i cã c¸c th«ng tin chÝnh x¸c, cËp nhËt vÒ c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« nh­ tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP, thu chi ng©n s¸ch, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, tÝn dông néi ®Þa vµ mét sè chØ tiªu chuyªn dïng kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng hÊp thô nî, kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vµ kh¶ n¨ng vay míi ... ¨ CÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý vay vµ tr¶ nî tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Trong ®ã, c¬ quan tiÕp nhËn vµ qu¶n lý ODA kh«ng nh÷ng cÇn n¾m v÷ng c¸c kho¶n ODA, c¸c kho¶n nî cña ChÝnh phñ mµ cßn ph¶i n¾m ®­îc c¸c kho¶n nî cña c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §ã lµ yªu cÇu qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më bëi v×, chØ xÐt riªng trong c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ th× kh«ng chØ cã nî ChÝnh phñ míi n»m trong ®ã, mµ nî cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n trong n­íc còng ph¶i ®­a vµo vµ dï lµ ai tr¶ nî th× khi tr¶ còng ph¶i lÊy mét phÇn tõ GDP. 3.2.4. KÕt hîp ODA víi c¸c nguån lùc tµi chÝnh kh¸c trong ph¸t triÓn gi¸o dôc HiÖn nay nguån vèn cho ph¸t triÓn gi¸o dôc n­íc ta ®­îc huy ®éng tõ c¸c nguån: thu NSNN ; tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc ; vèn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ; tõ nguån vèn vay nî, viÖn trî tõ bªn ngoµi cña ChÝnh phñ th«ng qua kªnh hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) ; tõ nguån vèn ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n vµ nguån vèn ®ãng gãp tù nguyÖn cña d©n c­. MÆc dï nguån vèn ODA ®ãng gãp mét phÇn rÊt lín trong c¬ cÊu nh­ng viÖc phèi hîp hµi hoµ gi÷a c¸c nguån vèn nµy víi nhau lµ viÖc rÊt cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Do ®ã cÇn ®¶m b¶o nguån vèn trong n­íc ®Ó hÊp thô tèt vèn ODA cho ph¸t triÓn gi¸o dôc. CÇn t¨ng ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc, huy ®éng mäi nguån lùc trong x· héi ®Ó ph¸t triÓn gi¸o dôc; ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh. ChuÈn ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ tr­êng së, trang thiÕt bÞ gi¶ng d¹y, nghiªn cøu vµ häc tËp. Ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ nguån tµi chÝnh chñ yÕu cña gi¸o dôc. Nhµ n­íc ­u tiªn ®Çu t­ cho gi¸o dôc träng t­¬ng quan víi c¸c ngµnh kh¸c. N©ng tû lÖ chi cho gi¸o dôc trong ng©n s¸ch nhµ n­íc tõ 15% n¨m 2000 lªn Ýt nhÊt 18% n¨m 2005 vµ 20% n¨m 2010; tranh thñ nguån tµi chÝnh vay víi l·i suÊt ­u ®·i cho gi¸o dôc tõ Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB), c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c n­íc. Ng©n s¸ch nhµ n­íc tËp trung nhiÒu h¬n cho c¸c bËc gi¸o dôc phæ cËp, cho vïng n«ng th«n, miªn nói, cho ®µo t¹o tr×nh ®é cao, cho nh÷ng ngµnh khã thu hót ®Çu t­ ngoµi ng©n s¸ch nhµ n­íc. Cã chÝnh s¸ch ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn häc tËp cho con em gia ®×nh ng­êi cã c«ng vµ diÖn chÝnh s¸ch, c¬ héi häc tËp cho con em gia ®×nh nghÌo. Trong thêi gian 2001-2005, hµng n¨m Nhµ n­íc dµnh kinh phÝ tõ ng©n s¸ch vµ sö dông c¸c nguån kh¸c ®Ó ®­a 400-500 c¸n bé khoa häc ®i ®µo t¹o, båi d­ìng ë c¸c n­íc cã nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Huy ®éng nhiÒu tõ nguån tµi chÝnh kh¸c nhau, kÕt hîp tèt c¸c nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc vµ sù ®ãng gãp cña x· héi cho ph¸t triÓn gi¸o dôc. ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh theo h­íng song song víi viÖc trao quyÒn chñ ®éng vÒ tµi chÝnh cÇn thùc hiÖn chÕ ®é tµi chÝnh c«ng khai vµ chÕ ®é kiÓm to¸n nh»m t¨ng hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån tµi chÝnh ®Çu t­ cho gi¸o dôc. Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch tÝn dông cho gi¸o dôc. C¸c ®Þa ph­¬ng cã kÕ ho¹ch cô thÓ x©y dùng thªm tr­êng së ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é phæ cËp gi¸o dôc trung häc c¬ së, t¨ng sè l­îng häc sinh phæ th«ng häc tËp vµ ho¹t ®éng c¶ ngµy t¹i tr­êng lªn tíi 70%, n©ng tû lÖ c¸c tr­êng ®­îc x©y dùng theo chuÈn quèc gia lªn tíi 50% vµo n¨m 2010. §Æc biÖt quan t©m x©y dùng c¸c tr­êng kiªn cè, b¸n kiªn cè cho c¸c vïng th­êng x¶y ra thiªn tai. Thùc hiÖn chÕ ®é ­u ®·i vÒ sö dông ®Êt ®ai, vay vèn ­u ®·i ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¸c c¬ së gi¸o dôc. T¨ng c­êng vµ hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ phôc vô ®æi míi ch­¬ng tr×nh, néi dung, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 cã 60% tr­êng phæ th«ng vµ 100% tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng ®­îc nèi m¹ng Internet. Më cæng kÕt nèi Internet trùc tiÕp cho hÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc. X©y dùng th­ viÖn tr­êng häc. §Õn n¨m 2010 tÊt c¶ c¸c tr­êng phæ th«ng ®Òu cã th­ viÖn nhµ tr­êng. X©y dùng hÖ thèng th­ viÖn ®iÖn tö kÕt nèi gi÷a c¸c tr­êng ®¹i häc trong tõng vïng tiÕn tíi kÕt nèi víi c¸c th­ viÖn trong ph¹m vi quèc gia, khu vùc vµ quèc tÕ. X©y dùng mét sè phßng thÝ nghiÖm quèc gia trong c¸c ®¹i häc quèc gia, c¸c tr­êng ®¹i häc träng ®iÓm, ®Çu ngµnh. X©y dùng c¸c c¬ së thùc nghiÖm vÒ c«ng nghÖ ë mét sè tr­êng cao ®¼ng. Kinh nghiÖm cho thÊy, muèn hÊp thô hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× cÇn cã mét l­îng vèn trong n­íc thÝch hîp. MÆt kh¸c trong mäi tr­êng hîp, viÖc ph¸t huy néi lùc sÏ ®¶m b¶o mét sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. V× vËy cÇn ®Ò cao c¸c biÖn ph¸p huy ®éng nguån lùc trong n­íc ®Ó võa ®¸p øng nhu cÇu dµi h¹n vÒ vèn, võa tõng b­íc gi¶i quyÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi ng¾n h¹n. 3.2.5. Hµi hßa thñ tôc dù ¸n Hµi hoµ thñ tôc dù ¸n lµ t×m mét c¸ch lµm phï hîp gi÷a c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh ODA, ®ã lµ: ChÝnh phñ, nhµ tµi trî vµ ®¬n vÞ thô h­ëng. Sù thiÕu ®ång bé, thiÕu chÆt chÏ trong néi dung cña mét sè v¨n b¶n ph¸p lý cã liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ODA lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y trë ng¹i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n vµ hiÖu qu¶ sö dông cña nguån vèn nµy. Qua thùc tÕ triÓn khai, c¶ phÝa ChÝnh phñ ta, phÝa c¸c nhµ tµi trî còng nh­ Ban qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Òu cho r»ng cÇn ph¶i chØnh söa l¹i c¸c v¨n b¶n ®ã. §Ó hµi hoµ diÔn ra trªn thùc tÕ, nh÷ng nguyªn t¾c sau ®©y cÇn ®­îc thùc hiÖn: ChÝnh phñ ph¶i lµm ®Çu tµu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng hµi hßa thñ tôc. ChÝnh phñ ph¶i cã 'c¸c khung' lµm c¬ së ®Ó hµi hoµ thñ tôc trong c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî ®Òu cã c¸c quy ®Þnh, quy tr×nh râ rµng vµ c«ng khai vÒ thùc hiÖn ODA. Hµi hoµ thñ tôc cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh gi÷a ChÝnh phñ vµ nhµ tµi trî trªn c¬ së song ph­¬ng hoÆc gi÷a nhãm c¸c nhµ tµi trî víi ChÝnh phñ... C¶i tiÕn c¸c quy ®Þnh vÒ tr×nh tù vµ thñ tôc ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng r­êm rµ, ph¶i qua nhiÒu b­íc khiÕn qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ph¶i kÐo dµi. VÝ dô hiÖn nay dù ¸n ®Çu t­ b»ng nguån vèn ODA ph¶i tr¶i qua hai kh©u thÈm ®Þnh. C¸c qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n diÔn ra tõ phÝa c¸c c¬ quan ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ cña c¸c nhµ tµi trî. Thùc tÕ cho thÊy lµ tiÕn tr×nh thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt hiÖn ®ang cßn "trôc trÆc". C¸c v¨n b¶n b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi ®­îc chuÈn bÞ th­êng kh«ng ®¸p øng yªu cÇu do n¨ng lùc chuÈn bÞ b¸o c¸o cña c¸c chñ ®Çu t­ cßn h¹n chÕ, ch­a cËp nhËt t×nh h×nh thùc tÕ ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam, dÉn ®Õn chËm trÔ trong viÖc tr×nh vµ phª duyÖt b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi, vµ thiÕu nhÊt qu¸n gi÷a néi dung cña b¸o c¸o kh¶ thi ®­îc phª duyÖt vµ c¸c kÕt qu¶ thÈm ®Þnh cña phÝa c¸c nhµ tµi trî. Do ®ã, c¶ phÝa ViÖt Nam vµ phÝa c¸c nhµ tµi trî cÇn nghiªn cøu, ®iÒu chØnh ®Ó thñ tôc thÈm ®Þnh cña hai bªn tiÕn tíi ®ång bé, thèng nhÊt c¶ vÒ néi dung vµ thêi gian thÈm ®Þnh. Theo ®ã, nªn ®Ó thêi gian thÈm ®Þnh cña c¸c nhµ tµi trî sau khi cã phª duyÖt b¸o c¸o kh¶ thi cña ChÝnh phñ. §Ó tr¸nh l·ng phÝ thêi gian, nªn gi¶m bít nh÷ng thñ tôc kh«ng thËt sù cÇn thiÕt nh»m rót ng¾n thêi gian, chuÈn bÞ thùc hiÖn c¸c b­íc tiÕp sau. §ång thêi, phÝa c¸c nhµ tµi trî còng cÇn t¨ng c­êng hîp t¸c vµ s½n sµng dung hßa víi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau cña m×nh ®Ó tr¸nh lµm phøc t¹p hãa chu tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ë ViÖt Nam. 3.2.6. T¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý dù ¸n ODA HiÖn t¹i, n¨ng lùc c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n phô thuéc phÇn lín vµo n¨ng lùc c¸ nh©n nh÷ng ng­êi phô tr¸ch, kh¶ n¨ng quan hÖ cña hä vµ võa lµm, võa häc ®Ó tÝch luü kinh nghiÖm. T×nh tr¹ng nµy mét phÇn lµ do c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cßn ch­a ®Çy ®ñ, thiÕu râ rµng. QuyÒn h¹n cña c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n cßn h¹n chÕ, l¹i ph¶i chÞu nhiÒu tr¸ch nhiÖm. Lùc l­îng c¸n bé cña Ban qu¶n lý dù ¸n, nhÊt lµ c¸c Ban míi thµnh lËp ch­a ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc, ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm. V× vËy, cÇn cung cÊp tµi liÖu h­íng dÉn, tæ chøc c¸c khãa ®µo t¹o, tËp huÊn ®Ó båi d­ìng kiÕn thøc, trao ®æi kinh nghiÖm cho c¸n bé. Ngoµi ra, cÇn h×nh thµnh hÖ thèng theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n tõ Trung ­¬ng ®Õn c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n ®Ó cã sù qu¶n lý thèng nhÊt vÒ ODA. Qua ®ã kÞp thêi ph¸t hiÖn c¸c vÊn ®Ò v­íng m¾c ph¸t sinh g©y chËm trÔ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p xö lý nh»m thóc ®Èy viÖc gi¶i ng©n, t¨ng hiÖu qu¶ cña dù ¸n ODA. 3.2.7. T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé dù ¸n §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lùc l­îng c¸n bé lµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt trong sè c¸c biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông vèn ODA hiÖn nay. Trong thêi gian qua, trong khu«n khæ c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n ODA, mét ®éi ngò ®¸ng kÓ c¸c c¸n bé ViÖt Nam ë c¸c cÊp ®· ®­îc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn vÒ c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n…Tuy nhiªn viÖc ®µo t¹o vµ t¨ng c­êng n¨ng lùc cho c¸n bé tham gia qu¶n lý ODA ch­a ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hÖ thèng, thiÕu gi¸o tr×nh chuÈn vµ c¸n bé h­íng dÉn ®µo t¹o. ViÖc nµy cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ h¬n gi÷a phÝa ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî. CÇn ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ODA. Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cÇn ®­îc thiÕt kÕ cho tõng chøc danh kh¸c nhau cña c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n. CÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc cña c¸n bé phÝa ViÖt Nam vÒ c¸c mÆt: KiÕn thøc kinh tÕ vÜ m«, tiÕn tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ vµ ®­êng lèi chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ ViÖt Nam. C¸c chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. C¸c chÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh míi cña c¸c nhµ tµi trî. C¸c kiÕn thøc vÒ ngo¹i ng÷, tin häc, ph©n tÝch sè liÖu vµ th«ng tin ë c¸c cÊp vËn hµnh, c¸c kü n¨ng ®µm ph¸n, x©y dùng chÝnh s¸ch, vËn ®éng vµ qu¶n lý, ®¸nh gi¸ dù ¸n… 3.2.8. ThiÕt lËp m¹ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ODA gi¸o dôc cña c¸c nhµ tµi trî gi÷a: C¸c Bé, Së gi¸o dôc ®Þa ph­¬ng víi Bé Tµi chÝnh vµ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ (th«ng tin vÒ ®èi t¸c n­íc ngoµi; chiÕn l­îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ ph¸t triÓn ngµnh gi¸o dôc nãi riªng; danh môc thø tù ­u tiªn cña c¸c dù ¸n ODA ®­îc phª duyÖt; kÕ ho¹ch gi¶i ng©n; t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n). Bé Tµi chÝnh víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ (tæng hîp t×nh h×nh thùc hiÖn vµ c¸c kÕ ho¹ch n¨m). C¸c ®¬n vÞ sö dông nguån vèn nµy víi Ng©n hµng chuyªn tr¸ch (t×nh h×nh vµ tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n; lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n; kÕ ho¹ch cÊp vèn; lËp vµ duyÖt quyÕt to¸n n¨m vµ quyÕt to¸n dù ¸n, ch­¬ng tr×nh). Nguyªn t¾c cña viÖc lËp hÖ thèng th«ng tin nµy lµ ph¶i ®¬n gi¶n vµ phï hîp víi tõng lo¹i ®èi t­îng nhËn th«ng tin. 6. Ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî th«ng qua viÖc c¶i thiÖn vµ chia xÎ th«ng tin. Trong nh÷ng n¨m qua, ®· cã nhiÒu c¬ quan, tæ chøc, ®¬n vÞ bµy tá sù lo ng¹i vÒ t×nh tr¹ng trïng l¾p gi÷a c¸c nhµ tµi trî. §iÒu ®ã chøng tá céng ®ång tµi trî cßn cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm xung quanh vÊn ®Ò dung hßa thñ tôc vµ phèi hîp ho¹t ®éng nh»m gióp ChÝnh phñ ViÖt Nam trong nç lùc triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ODA. §Ó c¶i thiÖn qu¸ tr×nh hoµ hîp vµ ®iÒu phèi trong céng ®ång c¸c tæ chøc tµi trî, Ýt nhÊt c¸c tæ chøc nµy còng nªn ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c quy tr×nh thùc hiÖn cña m×nh ®­îc biªn so¹n ®Çy ®ñ vµ cung cÊp cho tÊt c¶ c¸c c¬ quan h÷u quan cã thÈm quyÒn kÓ c¶ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. Ngoµi ra còng cÇn c¶i thiÖn quy tr×nh chia xÎ th«ng tin vµ sè liÖu vÒ kÕ ho¹ch vµ ho¹t ®éng cña hä ë ViÖt Nam. C¸c c¬ héi ®èi tho¹i cña ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc tµi trî do qu¸ tr×nh ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c t¹o ra cã kh¶ n¨ng gãp phÇn vµo n©ng cao ®iÒu phèi trong céng ®ång c¸c nhµ tµi trî. Trong thêi gian tíi cÇn t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam víi c¸c nhµ tµi trî, còng nh­ gi÷a c¸c nhµ tµi trî víi nhau nh»m gióp c¸c bªn hiÓu biÕt lÉn nhau h¬n, phèi hîp hiÖu qu¶ h¬n. Mét trong nh÷ng ho¹t ®éng ®ã lµ cïng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ViÖt Nam nãi chung còng nh­ t×nh h×nh viÖn trî cho gi¸o dôc. Tõ ®ã cã ®­êng h­íng viÖn trî ®óng ®¾n, hîp lý cho c¶ bªn ViÖt Nam vµ c¶ phÝa c¸c nhµ tµi trî, n©ng cao hiÖu qu¶ nguån vèn ODA. ChÝnh v× thÕ c«ng t¸c th«ng tin vÒ ODA cÇn ®­îc ®Èy m¹nh ®Ó c¸c bªn kÞp thêi cã th«ng tin chÝnh x¸c, t¨ng c­êng phèi hîp trong quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn. Ngoµi nh÷ng biÖn ph¸p mang tÝnh l©u dµi trªn cÇn thùc hiÖn ngay mét sè biÖn ph¸p cÊp thiÕt sau ®Ó cã thÓ ®¹t ®­îc môc tiªu thu hót nguån vèn ODA cho ph¸t triÓn gi¸o dôc giai ®o¹n 10 n¨m tíi: Ph¶i chuÈn bÞ mét kÕ ho¹ch dµi h¹n cho ph¸t triÓn ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o trong ®ã chØ râ nh÷ng ch­¬ng tr×nh, nh÷ng ®Þnh h­íng ­u tiªn sö dông nguån vèn ODA vµ c¸ch thøc huy ®éng nguån vèn nµy. CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o víi c¸c c¬ quan cã liªn quan ®Ó cã h­íng chuÈn bÞ tÝch cùc vµ chñ ®éng nh»m cã ®­îc nh÷ng ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n cã chÊt l­îng cao ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. T¨ng c­êng kü n¨ng vµ chuyªn m«n cña ®éi ngò nh©n viªn tham gia c¸c dù ¸n huy ®éng, qu¶n lý, sö dông nguån vèn nµy ®Æc biÖt chó ý ®Õn nh÷ng quy ®Þnh vµ quy tr×nh thñ tôc chuÈn bÞ, tiÕp nhËn vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n. ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch c¸c nguån vèn ®èi øng trong n­íc vµ c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n ODA. C¶i tiÕn c¬ cÊu tæ chøc, t¨ng c­êng tr×nh ®é chuyªn m«n ngo¹i ng÷ cho nh©n viªn qu¶n lý dù ¸n ODA ë c¸c cÊp. ThiÕt lËp mét m¹ng l­íi th«ng tin ®Ó theo dâi, qu¶n lý viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA ViÖc huy ®éng khèi l­îng lín nguån vèn ODA lµ quan träng nh­ng quan träng h¬n c¶ lµ ph¶i sö dông nguån lùc nµy mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. “Nªn giao cho c¸c tr­êng phæ th«ng chñ ®éng sö dông ng©n s¸ch ®­îc cÊp. Giao kinh phÝ träng gãi vµ cho phÐp c¬ së gi¸o dôc ®­îc quyÒn ®iÒu hµnh sö dông sè ng©n s¸ch ®­îc cÊp cho nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ cña m×nh sÏ gãp phÇn sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lý c¸c nguån lùc, ®ång thêi n©ng cao tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ së gi¸o dôc”. §ã lµ kiÕn nghÞ do c¸c chuyªn gia ®­a ra trong cuéc héi th¶o nghiªn cøu vÒ chi phÝ vµ chi tiªu trong gi¸o dôc ®Ó ®­a ra m« h×nh chi phÝ ®¬n gi¶n, hiÖu qu¶, c¶i tiÕn viÖc ph©n bæ ng©n s¸ch cho gi¸o dôc phæ th«ng, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vµ biªn chÕ gi¸o dôc c¸c cÊp…, do Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o vµ dù ¸n hç trî do céng ®ång ch©u ¢u (EC) tµi trî. C¬ cÊu nguån thu cña c¸c tr­êng tiÓu häc hiÖn nay cã 72% lµ tõ ng©n s¸ch, 21% lµ tõ thu cña cha mÑ häc sinh. §èi víi c¸c tr­êng trung häc c¬ së th× tû lÖ t­¬ng øng lµ 79% vµ 18% (phÇn cßn l¹i do c¸c nguån thu kh¸c). Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ ®ã, c¸c chuyªn gia còng ®Ò nghÞ viÖc ph©n bæ nguån lùc cho gi¸o dôc phæ th«ng nªn theo h­íng, ®Þnh møc c¬ b¶n cÊp cho mét häc sinh cÇn tÝnh ®Õn ch­¬ng tr×nh tèi thiÓu cña tõng bËc häc, thêi l­îng häc tËp trong mét tuÇn, tr×nh ®é gi¸o viªn, ®iÒu kiÖn ®Þa lý (cã thÓ dùa vµo ®Çu ng­êi cña tõng tØnh). §Ó gi¶m t×nh tr¹ng chªnh lÖch trong ®Çu t­ cho gi¸o dôc gi÷a c¸c vïng miÒn, c¸c chuyªn gia cho r»ng ®èi víi nh÷ng tr­êng tiÓu häc, trung häc c¬ së vïng khã kh¨n kh«ng cã hoÆc cã Ýt kho¶n thu ngoµi ng©n s¸ch cÇn thùc hiÖn c«ng b»ng gi¸o dôc th«ng qua viÖc ph©n bæ ng©n s¸ch nhµ n­íc, n©ng møc chi tÝnh theo ®Çu häc sinh ë c¸c tr­êng nµy cao h¬n tr­êng cã thu nhËp nµy. Tãm l¹i, ®Ó ®¶m b¶o tiÕp nhËn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA cña c¸c nhµ tµi trî cho ph¸t triÓn gi¸o dôc, cÇn ph¶i thùc hiÖn tæng hßa c¸c biÖn ph¸p trªn. Nh­ng quan träng nhÊt lµ ph¶i cã mét chiÕn l­îc tÇm quèc gia trong viÖc khai th¸c nguån vèn ODA. NÕu kh«ng cã mét chiÕn l­îc hîp lý, kh«ng ý thøc râ ®­îc tr¸ch nhiÖm trong viÖc sö dông vµ hoµn tr¶ vèn ODA th× rÊt cã thÓ nã sÏ trë thµnh g¸nh nÆng cho thÕ hÖ con ch¸u mai sau. Ng­îc l¹i, nÕu kh«ng m¹nh d¹n, quyÕt ®o¸n, d¸m vay, d¸m nî nh­ kinh nghiÖm cña mét sè n­íc th× còng sÏ bá qua c¬ héi ph¸t triÓn, tiÕp thu häc hái kinh nghiÖm còng nh­ nh÷ng tiÕn bé cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §ã lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò ®ßi hái cã sù xö lý linh ho¹t ®Æt ra cho nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm. KÕt luËn B­íc vµo thiªn niªn kû míi cïng víi tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, rÊt nhiÒu thêi c¬ còng nh­ th¸ch thøc ®ang chê ®ãn chóng ta vµ chÝnh nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc nµy lµ ®éng lùc thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta diÔn ra nhanh chãng h¬n. Trong c¸c lÜnh vùc cÇn ®æi míi th× giµo dôc ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn bëi v× giµo dôc ®µo t¹o cã mét tÇm quan träng hÕt søc ®Æc biÖt trong ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi- yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn x· héi, t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc- ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng nhÊt thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “Nh÷ng giµi ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) ®èi víi ph¸t triÓn ngµnh giµo dôc ë ViÖt Nam thêi gian tíi” lµ rÊt cÇn thiÕt bëi bªn c¹nh nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cña nguån vèn ODA ®èi víi sù ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o ®Êt n­íc th× vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c thu hót vµ sö dông nguån vèn nµy mµ chóng ta cÇn kh¾c phôc. §èi chiÕu víi môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi, kho¸ luËn ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ sau : VÒ mÆt lý luËn, ®· hÖ thèng hãa ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh tæng quan vÒ nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc, bao gåm nguån gèc, kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, vai trß cña nguån vèn ODA nãi chung vµ ODA ®èi víi gi¸o dôc ®µo t¹o nãi riªng còng nh­ sù cÇn thiÕt ph¶i sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ODA cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh. VÒ thùc tiÔn, ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch thùc tr¹ng huy ®éng vµ sö dông nguån vèn ODA nãi chung vµ ODA trong gi¸o dôc nãi riªng t¹i ViÖt Nam, ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh c«ng vµ h¹n chÕ cßn tån t¹i. Tõ ®ã nªu ra c¸c quan ®iÓm vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy trong thêi gian tíi. Víi vèn hiÓu biÕt Ýt ái cña m×nh, t«i ®· cè g¾ng hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Song do ®Ò cËp ®Õn mét vÊn ®Ò lín, phøc t¹p vµ tr×nh ®é b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ dÉn, ®¸nh gi¸ vµ nhËn xÐt tõ c¸c thÇy c« ®Ó kho¸ luËn ®­îc hoµn chØnh h¬n. Mét lÇn n÷a t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn c« gi¸o - TS. Vò ThÞ Kim Oanh ®· h­íng dÉn tËn t×nh t«i hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Hµ Néi - 2003. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tiÕng ViÖt Gi¸o tr×nh “§Çu t­ n­íc ngoµi” – Vò ChÝ Léc- NXB Gi¸o dôc 1997. T×nh h×nh tæng quan vÒ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc t¹i ViÖt Nam – Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­ 2002. C¸c ®èi t¸c hîp t¸c ph¸t triÓn cña ViÖt Nam- Bé KH§T vµ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc. §­a quan hÖ ®èi t¸c vµo ho¹t ®éng ë ViÖt Nam- B¸o c¸o kh«ng chÝnh thøc cho Héi nghÞ t­ vÊn c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam- Hµ Néi 7-8/12/2001. Tõ tÇm nh×n ®Õn hµnh ®éng- CËp nhËt vÒ quan hÖ hîp t¸c ë ViÖt Nam- B¸o c¸o kh«ng chÝnh thøc thùc hiÖn bëi nhãm c«ng t¸c ChÝnh phñ, nhµ tµi trî, tæ chøc phi chÝnh phñ quèc tÕ. §¸nh gi¸ viÖn trî- Khi nµo cã t¸c dông khi nµo kh«ng vµ t¹i sao- NXB ChÝnh trÞ quèc gia. Quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA – Bé KH§T. NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông ODA ban hµnh ngµy 5/8/1997- Bé KH§T. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc giai ®o¹n 2001-2010- Hµ Néi 28/12/2001. Gi¸o dôc cho ai? B¸o c¸o ®Çu t­ tµi chÝnh cho gi¸o dôc c¬ b¶n t¹i ViÖt Nam tËp trung ë 3 tØnh Lµo Cai, Trµ Vinh vµ Hµ TÜnh- Th¸ng 4/2002. ViÖt Nam- nghiªn cøu tµi chÝnh cho gi¸o dôc- Ng©n hµng thÕ giíi th¸ng 10/1996. T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ thµnh phè Hå ChÝ Minh- §HQG Hå ChÝ Minh- Sè 153 T7/2003. T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi- Sè 7 T7/2003. Th«ng tin Kinh tÕ vµ x· héi- Sè 13(25) T7/2003 vµ Sè 12(24) T6/2003, Sè 10 T5/2003, Sè 11 T12/2002. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o- Sè 12/1998; Sè T3/2003. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam- Sè 1 ngµy 2/1/1999. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn- Sè T4/2003; Sè 76 T10/2003. Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn- Sè 27/2003. T¹p chÝ Kinh tÕ ®èi ngo¹i- Sè 3/2003. Tµi liÖu tiÕng Anh Report by the Government of Vietnam to “Sectoral aid Coordination meeting on education”- September/1995. Vietnam education and training directory- Education publishing house- 2000. The assessment of education for all in Vietnam 1990-2000 – October/1999. C¸c trang Web www.vinaseek.com www.mpi.org.vn www.moet.org.vn www.vnexpress.net www.tintucvietnam.com Phô lôc Phô lôc danh môc c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông vèn oda trong gi¸o dôc  Cao ®¼ng céng ®ång Trµ Vinh Canada Trµ Vinh 2002 2005 0.74 Gi¸o dôc kÜ thuËt d¹y nghÒ ADB Bé L§TBXH TC D¹y nghÒ 1999 2004 10/9/1999 48.99 48.99 Ph¸t triÓn gi¸o dôc trung häc c¬ së ADB Bé GD&§T 12 tØnh thô hëng tõ dù ¸n 1998 2004 17/12/1997 46.02 45.52 §µo t¹o gi¸o viªn ADB Bé GD&§T 2000 2006 28/6/2000 23.15 23.15 Gi¸o dôc tiÓu häc WB Bé GD&§T TriÓn khai trªn ®Þa bµn 35 tØnh 1994 2002 01/11/93 70.00 70.00 Gi¸o dôc §¹i häc WB Bé GD&§T 1999 2005 01/03/1999 83.30 83.30 Ph¸t triÓn gi¸o viªn tiÓu häc WB Bé GD&§T 2002 2005 30.13 19.84 Trung t©m ®µo t¹o c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam NhËt JICA §H QG HN §¹i Häc Quèc gia Hµ Néi 1997 2002 21/3/97 1.00 C¶i t¹o c¬ së vËt chÊt cho gi¸o dôc cña khu vùc miÒn nói phÝa B¾c NhËt JICA Bé GD&§T 2001 2002 13.00 Trung t©m hîp t¸c nguån nh©n lùc VN - NB ®Æt t¹i TP Hå ChÝ Minh NhËt JICA Bé GD&§T Tr­êng §¹i Häc Ngo¹i th¬ng- Tp HCM 2001 2002 3.60 Dù ¸n ®µo t¹o t¹i ¤xtr©ylia ¤xtr©ylia Bé GD&§T 13.07 Dù ¸n ViÖt Nam-«xtraylia vÒ ®µo t¹o tiÕng Anh vµ c¸c kho¸ häc chuyªn ngµnh ¤xtr©ylia Bé GD&§T 1996 2001 11.54 Ch­¬ng tr×nh häc bæng ADS ¤xtr©ylia Bé GD&§T 1999 2000 10.08 N©ng cÊp Tr­êng Trung cÊp kü thuËt Quy Nh¬n Hµn Quèc B×nh §Þnh Quy Nh¬n 1995 2000 2.50 T¸i ®µo t¹o ng¾n h¹n cho ViÖt Nam Canada Bé KH&§T 1996 2001 29/8/95 3.16 §¹i häc Th¸i Nguyªn Th¸i Lan Th¸i Nguyªn Th¸i nguyªn 1996 2000 0.18 C¶i tiÕn gi¸o dôc tõ xa t¹i ViÖn §¹i häc më Hµ Néi Th¸i Lan Bé GD&§T Hµ Néi 0.40 T¨ng c­êng kh¶ n¨ng ®µo t¹o cho Trung t©m d¹y nghÒ Nam §Þnh Th¸i Lan Nam §Þnh Nam §Þnh 0.40 Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o tiÕng Th¸i t¹i tr­êng §¹i häc tæng hîp thµnh phè HCM Th¸i Lan TP.HCM TP.HCM 0.20 X©y dùng n¨ng lùc §H KTQD Mü Bé GD&§T 2001 2003 0.00 §µo t¹o th¹c sü Qu¶n trÞ kinh doanh t¹i §HKTQD Hµ Néi Thuþ ®iÓn Bé GD&§T TP.Hµ Néi 1997 2000 7/97 5.50 Ch­¬ng tr×nh dËy nghÒ giai ®o¹n 1,2 §øc Bé GD&§T 1996 1999 1996 4.76 Trung t©m quèc gia ®µo t¹o vµ cung cÊp trang thiÕt bÞ chØnh h×nh giai ®o¹n II §øc Bé L§TB&XH 1997 2001 3/1999 3.08 Hç trî tr­êng §H Kü thuËt Thñ §øc, G§ II §øc Bé GD&§T 0.84 §µo t¹o ngêi VN tõ §øc vÒ §øc Bé L§TB&XH 1993 2000 3.75 Tr­êng kü thuËt d¹y nghÒ kü thuËt ViÖt- §øc §øc Hµ TÜnh Hµ TÜnh 1999 2003 2.69 Trung t©m quèc tÕ ®µo t¹o vÒ khoa häc vËt liÖu Hµ Lan Bé GD&§T 1997 2000 3/1999 1.50 N©ng cÊp tr­êng kü thuËt nghiÖp vô Hµng Giang I,II Hµ Lan Bé GTVT 1997 2000 8/1997 2.40 N©ng cÊp tr­êng c«ng nh©n kü thuËt l©m nghiÖp I Hµ Lan Bé NN&PTNT L¹ng S¬n 1997 2002 3.90 §µo t¹o cao häc kinh tÕ ph¸t triÓn g® 2 Hµ Lan Bé GD&§T Tr­êng §H KTQD 2000 2003 2.50 Ch­¬ng tr×nh MOH, g® 2 Hµ Lan Bé GD&§T 2000 2003 9.30 §µo t¹o phô n÷ vÒ doanh nghiÖp nhá vµ cùc nhá, g®2 Hµ Lan Héi LHPN VN 1998 2001 0.59 N©ng cao n¨ng lùc §T KT bê biÓn cña §H Thuû Lîi Hµ Lan Bé GD&§T Tr­êng §H Thuû lîi 2000 2004 2.90 Thµnh lËp 6 tr­êng C§ céng ®ång Hµ Lan Bé GD&§T 2000 2004 3.82 D¹y nghÒ Ph¸p Bé L§TB&XH 2000 2005 15.00 15.00 §µo t¹o cao häc luËt ViÖt - Ph¸p Ph¸p Bé T Ph¸p Tr­êng §H LuËt, Hµ Néi 1998 2001 0.00 §µo t¹o gi¸o viªn c¸c tr­êng Trung cÊp s­ ph¹m cña 7 tØnh miÒn nói phÝa B¾c BØ Bé GD&§T 7 tØnh 1999 2002 4/6/98 1.53 T¨ng c­êng n¨ng lùc gi¸o dôc ®µo t¹o vµ nghiªn cøu m«i tr­êng phÝa Nam Thuþ sÜ Bé GD&§T 1996 2000 1/12/98 1.16 T¨ng c­êng n¨ng lùc gi¸o dôc ®µo t¹o vµ nghiªn cøu m«i tr­êng phÝa B¾c Thuþ sÜ Bé GD&§T 1998 2002 1/1/1999 1.02 T¨ng c­êng c¸c trung t©m d¹y nghÒ G§4 Thuþ sÜ Bé L§TB&XH 1998 2001 1/10/97 2.37 Ph¸t triÓn nh©n lùc vµ phæ cËp hÖ thèng th«ng tin t¹i tr­êng §¹i Häc Quèc Gia Thµnh phè Hå ChÝ Minh Thuþ sÜ Bé GD&§T TP HCM 1998 2003 1/1/1999 0.67 Tr­êng néi tró trÎ em nghÌo Lai Ch©u Na uy Lai Ch©u Lai Ch©u 2000 2002 1.20 X©y dùng tr­êng häc vïng lò lôt Na uy Qu¶ng TrÞ Qu¶ng TrÞ 2000 2001 1.50 N¨m tr­êng tiÓu häc vïng b·o Na uy TT HuÕ TT HuÕ 2002 2002 0.56 Hç trî Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o EU Bé GD&§T Bé Gi¸o Dôc vµ §µo t¹o 2000 2003 7.60 Dù ¸n §µo t¹o phiªn dÞch héi nghÞ EU Bé NG 1998 2002 23/10/98 0.90 VIE/98/018 - Gi¸o dôc m«i tr­êng trong nhµ tr­êng PTVN UNDP Bé GD&§T 1999 2004 5/5/99 1.60 Hç trî ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc ®µo t¹o vÒ søc khoÎ sinh s¶n vµ d©n sè - ph¸t triÓn UNFPA Bé GD&§T 1998 2000 8/98 2.51 Ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc UNICEF Bé GD&§T 66 huyÖn träng ®iÓm 2001 2005 13.09