Phân lập vi khuẩn Bacillus subtilis từ đất, khảo sát khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các chủng phân lập được
MỤC LỤC
CHưƠNG TRANG
Trang bìa 1 .i
Trang bìa ii
LỜI CẢM TẠ . .iii
MỤC LỤC . .iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .ix
DANH MỤC CÁC BẢNG . x
DANH MỤC CÁC HÌNH . xi
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ xii
TÓM TẮT LUẬN VĂN . . xiii
1. MỞ ĐẦU . 1
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ . . 1
1.2. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI . . 2
1.3. YÊU CẦU ĐỀ TÀI . . 2
2. TỔNG QUAN . 3
2.1. KHÁI QUÁT VỀ VI KHUẨN BACILLUS SUBTILIS . .3
2.1.1. Lịch sử phát hiện 3
2.1.2. Đặc điểm phân loại và sự phân bố của vi khuẩn Bacillus subtilis 3
2.1.2.1. Đặc điểm phân loại . .3
2.1.2.2. Sự phân bố .4
2.1.3. Đặc điểm hình thái . . .4
2.1.4. Đặc điểm nuôi cấy . .4
2.1.5. Đặc điểm sinh hóa 5
2.1.6. Đặc điểm cấu trúc kháng nguyên . 6
2.1.7. Bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis . .7
2.1.7.1. Cấu tạo của bào tử . 7
2.1.7.2. Đặc điểm và tác dụng của bào tử . .8
2.1.8. Tính chất đối kháng của Bacillus subtilis với vi sinh vật gây bệnh .9
2.1.9. Những nghiên cứu về tác dụng đố kháng Aspergillus của Bacillus subtilis .11
2.2. KHÁI QUÁT VỀ NẤM MỐC SINH ĐỘC TỐ AFLATOXIN . 12
2.2.1. Khái niệm về nấm mốc . .12
2.2.2. Các loài nấm mốc sinh độc tố aflatoxin .12
2.2.3. Độc tố aflatoxin 13
2.2.3.1. Các loại độc tố aflatoxin .13
2.2.3.2. Cơ chế gây bệnh của aflatoxin .14
2.2.3.3. Những tác hại do aflatoxin gây ra .14
2.2.3.4. Các phương pháp phân hủy aflatoxin . 15
3. NỘI DUNG VÀ PHưƠNG PHÁP TIẾN HÀNH 19
3.1. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM 19
3.1.1. Thời gian 19
3.1.2. Địa điểm 19
3.2. ĐỐI TưỢNG KHẢO SÁT .19
3.3. THIẾT BỊ DỤNG CỤ THÍ NGHIỆM 19
3.4. MÔI TRưỜNG NUÔI CẤY 20
3.4.1. Môi trường tự nhiên 20
3.4.2. Môi trường tổng hợp .20
3.5. NỘI DUNG .20
3.6. PHưƠNG PHÁP TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU .20
3.6.1. Phân lập vi khuẩn Bacillus subtilis từ đất .20
3.6.1.1. Cách lấy mẫu đất để phân lập vi khuẩn 20
3.6.1.2. Phương pháp phân lập vi khuẩn Bacillus subtilis .21
3.6.2. Khảo sát đặc điểm sinh học của vi khuẩn phân lập được 21
3.6.2.1. Quan sát hình thái vi khuẩn dưới kính hiển vi .21
3.6.2.2. Khảo sát các phản ứng sinh hóa của vi khuẩn phân lập được 22
3.6.3. Thí nghiệm 1: Kiểm tra khả năng sinh aflatoxin của chủng nấm mốc
Aspergillus flavus và đánh giá sơ bộ khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các
chủng Bacillus subtilis phân lập được 22
3.6.3.1. Kiểm tra khả năng sinh aflatoxin của chủng nấm mốcAspergillusflavus 22
3.6.3.2. Thí nghiệm đánh giá sơ bộ khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các
chủng Bacillus subtilis phân lập được 23
3.6.4.Thí nghiệm 2: Khảo sát khả năng làm giảm aflatoxin sản sinh trên môi
trường bắp của các chủng vi khuẩn Bacillus subtilis phân lập được 23
3.6.4.1. Phương pháp thu hoạch và xác định số lượng bào tử nấm mốc
Aspergillus flavus . 23
3.6.4.1.1. Phương pháp thu hoạch bào tử nấm mốc Aspergillus flavus .23
3.6.4.1.2. Phương pháp xác định số lượng bào tử nấm mốc
Aspergillus flavus 24
3.6.4.2. Phương pháp thu hoạch và xác định số lượng bào tử vi khuẩn
Bacillus subtilis .24
3.6.4.2.1. Phương pháp thu hoạch huyễn dịch bào tử vi khuẩnBacillus subtilis 24
3.6.4.2.2. Phương pháp xác định số lượng bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis 25
3.6.4.3. Bố trí thí nghiệm 26
3.6.4.3.1. Xử lý nguyên liệu bắp ban đầu trước khi tiến hành thí nghiệm .26
3.6.4.3.2. Nuôi cấy chung bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis và bào tử nấm
Aspergillus flavus trên môi trường nguyên liệu bắp 26
3.6.5. Thí nghiệm 3: Khảo sát ảnh hưởng của tỷ lệ bào tử nấm mốc /bào tử vi
khuẩn đối với sự sản sinh aflatoxin 27
3.6.5.1. Phương pháp thu hoạch và xác định số lượng bào tử nấm mốc
Aspergillus flavus 28
3.6.5.2. Phương pháp thu hoạch và xác định số lượng bào tử vi khuẩn
Bacillus subtilis .28
3.6.5.3. Bố trí thí nghiệm 28
3.6.6. Thí nghiệm 4: Thử mức độ an toàn của ngưyên liệu bắp đã nhiễm
aflatoxin sau khi xử lý bằng vi khuẩn Bacillus subtilis (có khả năng ức chế
aflatoxin) trên vịt 29
3.7. PHưƠNG PHÁP PHÂN TÍCH MẪU .30
3.8. PHưƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU 30
4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 31
4.1. KHẢO SÁT ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA BACILLUS SUBTILIS .31
4.1.1. Quan sát đặc điểm khuẩn lạc nghi ngờ là Bacillus subtilis 31
4.1.2. Đặc điểm hình thái của vi khuẩn nghi ngờ là Bacillus subtilis sau
nhuộm Gram .32
4.1.3. Khảo sát các đặc điểm sinh hóa của vi khuẩn nghi ngờ là Bacillussubtilis 32
4.2.THÍ NGHIỆM 1: KIỂM TRA KHẢ NĂNG SINH AFLATOXIN CỦA
CHỦNG NẤM MỐC ASPERGILLUS FLAVUS VÀ ĐÁNH GIÁ SƠ BỘ KHẢ
NĂNG ỨC CHẾ SẢN SINH AFLATOXIN CỦA CÁC CHỦNG
BACILLUS SUBTILIS PHÂN LẬP ĐưỢC .35
4.2.1. Kiểm tra khả năng sinh khả năng sinh aflatoxin của chủng nấm mốc
Aspergillus flavus 35
4.2.2. Thí nghiệm đánh giá sơ bộ khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các chủng
Bacillus subtilis phân lập được 35
4.3. THÍ NGHIỆM 2 : KHẢO SÁT KHẢ NĂNG LÀM GIẢM AFLATOXIN
SẢN SINH TRÊN MÔI TRưỜNG BẮP CỦA CÁC CHỦNG BACILLUS
SUBTILIS PHÂN LẬP ĐưỢC . 38
4.4. THÍ NGHIỆM 3: KHẢO SÁT ẢNH HưỞNG CỦA TỶ LỆ BÀO TỬ
NẤM MỐC/BÀO TỬ VI KHUẨN ĐỐI VỚI SỰ SẢN SINH AFLATOXIN .40
4.5. THÍ NGHIỆM 4: THỬ MỨC ĐỘ AN TOÀN CỦA NGHUYÊN LIỆU BẮP
ĐÃ NHIỄM AFLATOXIN SAU KHI XỬ LÝ BẰNG VI KHUẨN BACILLUS
SUBTILIS (CÓ KHẢ NĂNG ỨC CHẾ AFLATOXIN) TRÊN VỊT NUÔI 43
5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . . 48
5.1. KẾT LUẬN 48
5.2. ĐỀ NGHỊ . .48
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 49
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Các phản ứng sinh hóa của Bacillus sutilis . 6
Bảng 2.2. Sự khác nhau giữa bào tử và tế bào dinh dưỡng của Bacillus subtilis .8
Bảng 2.3: Số lượng của Escherichia coli sau 0 giờ, 12 giờ, 24 giờ và 36 giờ nuôi cấy
(CFU/ml) 10
Bảng 2.4: Khả năng ức chế aflatoxin B1 của các chủng vi khuẩn Bacillus subtilis
trong thí nghiệm của Norio Kimura . 12
Bảng 2.5: Một số loài nấm mốc có khả năng sản sinh aflatoxin 13
Bảng 3.1: Bố trí thí nghiệm nghiệm 2 27
Bảng 3.2: Bố trí thí nghiệm 3 .28
Bảng 4.1: Kết quả thử phản ứng sinh hóa của các chủng phân lập được .33
Bảng 4.2: So sánh khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của 8 chủng Bacillus subtilis .38
Bảng 4.3: Kết quả phân tích hàm lượng aflatoxin của thí nghiệm 2 39
Bảng 4.4: Kết quả thí nghiệm 3 . 41
Bảng 4.5: Kết quả thí nghiệm 4 . 43
Bảng 4.6: So sánh sự khác nhau về bệnh tích đại thể các mẫu gan vịt .45
Bảng 4.7: Kết quả bệnh tích vi thể gan của vịt ở các lô thí nghiệm .46 .
Phân lập vi khuẩn Bacillus subtilis từ đất, khảo sát khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các chủng phân lập được
76 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 3623 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Phân lập vi khuẩn Bacillus subtilis từ đất, khảo sát khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các chủng phân lập được, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
hí nghiệm được tiến hành với chủng Bacillus subtilis NK-330 và NK-C-3 trên ngô hạt
và lạc hạt đã nhiễm aflatoxin từ Aspergillus flavus hay Aspergillus parasiticus. Kết quả
cho thấy có sự ức chế rõ rệt khả năng tổng hợp aflatoxin của chủng nấm mốc này (chỉ
còn 34 ppb với chủng Bacillus subtilis NK-C-3 trên ngô nhiễm Aspergillus flavus
NRRL 3357 sau 5 ngày, so với đối chứng 720 ppb) (R.Mann và cộng sự, 1997;
N.kimura, 1988; trích dẫn bởi Bùi Xuân Đồng, 2004).
18
Chƣơng 3
NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
3.1. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM
3.1.1. Thời gian
Thời gian thực hiện đề tài từ tháng 3/2007 đến tháng 8/2007
3.1.2. Địa điểm
Phòng thực hành vi sinh, khoa Chăn Nuôi –Thú Y trường Đại Học Nông Lâm
Tp.HCM.
3.2. ĐỐI TƢỢNG KHẢO SÁT
- Chủng vi khuẩn Bacillus subtilis được phân lập từ đất.
- Chủng nấm mốc Aspergillus flavus sinh aflatoxin do phòng thực hành vi sinh
cấp.
- Vịt nuôi.
3.3. THIẾT BỊ VÀ DỤNG CỤ THÍ NGHIỆM
- Thiết bị: kính hiển vi, tủ sấy, nồi hấp tiệt trùng (autoclave), cân điện tử, máy
lắc (vortex), lò vi sóng, đèn cực tím,.....
- Dụng cụ: ống nghiệm, đĩa petri, que cấy, đèn cồn, bình tam giác, bacher,
micropipette, đũa khuấy thủy tinh, ống đong, nhiệt kế, que trang, buồng đếm Neubauer,
giá để ống nghiệm,...Tất cả các dụng cụ thủy tinh dùng trong thí nghiệm phải dược sấy
tiệt trùng ở 180oC/45 phút.
Dụng cụ nhựa được hấp tiệt trùng bằng autoclave ở 121oC/15 phút.
19
3.4. MÔI TRƢỜNG NUÔI CẤY
3.4.1. Môi trƣờng tự nhiên
- Môi trường thạch nước cốt dừa: dùng kiểm tra khả năng sinh aflatoxin của
Aspergillus flavus. Nước cốt dừa đóng hộp được pha loãng với nước theo tỷ lệ 1:1.
Sau đó thêm agar theo tỷ lệ thích hợp. Hấp tiệt trùng ở 121oC/20 phút.
- Môi trường bắp: bắp hạt trước khi dùng phải được nghiền nhỏ như hạt tấm.
Sau đó sấy tiệt trùng, xác định hàm lượng aflatoxin và đo hàm lượng ẩm. Điều chỉnh
hàm lượng ẩm đến 30% bằng nước, cho vào chai nâu, mỗi chai 150 g bắp. Hấp tiệt
trùng ở 121oC/20 phút trước khi tiến hành nuôi cấy.
(Thành phần các môi trường được trình bày ở phần phụ lục)
3.4.2. Môi trƣờng tổng hợp
- Môi trường phân lập, giữ giống và đếm số lượng vi khuuẩn: môi trường TSA
(Trypticase Soya Agar).
- Môi trường tăng sinh khối vi khuẩn: môi trường TSB (Trypticase Soya
Broth).
- Môi trường giữ giống nấm: môi trường thạch khoai tây.
3.5. NỘI DUNG
- Phân lập chủng Bacillus sutilis từ đất.
- Khảo sát khả năng ức chế aflatoxin của các chủng Bacillus subtilis phân lập
được.
- Khảo sát tỷ lệ nuôi cấy thích hợp giữa bào tử nấm mốc sinh aflatoxin và bào tử
vi khuẩn Bacillus subtilis để vi khuẩn có thể ức chế sản sinh aflatoxin tốt nhất.
- Thử độ an toàn của nguyên liệu bắp nhiễm aflatoxin sau khi xử lý với vi khuẩn
Bacillus subtilis thu được trên vịt nuôi.
3.6. PHƢƠNG PHÁP TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
3.6.1. Phân lập vi khuẩn Bacillus subtilis từ đất
3.6.1.1. Cách lấy mẫu đất để phân lập vi khuẩn
Dùng muỗng gạt bỏ lớp đất mặt khoảng 2 - 3 cm, lấy lớp dất ở dưới.
20
Cân 10 g mẫu đất cho vào bình tam giác có chứa 90 ml nước muối sinh lý vô trùng và
lắc đều, được nồng độ pha loãng 10-1.
3.6.1.2. Phƣơng pháp phân lập vi khuẩn Bacillus subtilis
Chuẩn bị 4 ống nghiệm, mỗi ống chứa 9 ml nước muối sinh lý vô trùng, đánh số
thứ tự từ 1 - 4. Dùng micropipette hút 1 ml dịch mẫu từ bình tam giác chứa mẫu đất
phân lập có nồng pha loãng 10-1 cho vào ống nghiệm thứ 1 và lắc đều bằng máy vortex,
được nồng độ pha loãng 10-2, cứ như vậy tiếp tục làm cho đến ống cuối cùng. Tiếp theo
chọn các ống nghiệm có nồng độ pha loãng 10-3,10-4,10-5 đem đun cách thủy ở 700C/30
phút. Sau khi đun thì dùng micropipette hút 0,1 ml từ mỗi nồng độ pha loãng cho lên
đĩa môi trường TSA và trang đều bằng que trang vô trùng, để đĩa TSA ở 370C/24 giờ
trong tủ ấm. Sau đó quan sát các khuẩn lạc hình thành trên đĩa TSA, chọn ra những
khuẩn lạc nghi ngờ là của Bacillus subtilis, dùng que cấy vòng bắt và cấy giữ giống lại
trên môi trường ống thạch TSA nghiêng.
3.6.2. Khảo sát đặc điểm sinh học của vi khuẩn phân lập đƣợc
3.6.2.1. Quan sát hình thái vi khuẩn dƣới kính hiển vi
Lấy một ít sinh khối vi khuẩn từ ống TSA làm tiêu bản nhuộm Gram để quan sát
dưới kính hiển vi, độ phóng đại 1000 lần. Các chỉ tiêu quan sát: sự bắt màu, hình dạng,
cách sắp xếp của tế bào vi khuẩn, có hay không có bào tử. Sau khi quan sát dưới kính
hiển vi nếu thấy tiêu bản vi khuẩn nào phù hợp với những đặc điểm của vi khuẩn
Bacillus subtilis thì tiếp tục thử phản ứng sinh hóa để khẳng định.
21
3.6.2.2. Khảo sát các phản ứng sinh hóa của vi khuẩn phân lập đƣợc
Chủng vi khuẩn thuần đã kiểm tra dưới kính hiển vi
Hoạt tính catalase (+)
Lecithinase (-)
Nitrate (+) MR-VP (+) Citrate (+) Maltose (+)
Vi khuẩn Bacillus subtilis
Sơ đồ 3.1:Các phản ứng sinh hóa của vi khuẩn Bacillus subtilis
3.6.3. Thí nghiệm 1: Kiểm tra khả năng sinh aflatoxin của chủng nấm mốc
Aspergillus flavus và đánh giá sơ bộ khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các
chủng Bacillus subtilis phân lập đƣợc
3.6.3.1. Kiểm tra khả năng sinh aflatoxin của chủng nấm mốc Aspergillus flavus
Trƣớc khi tiến hành thí nghiệm phải tiến hành kiểm tra định tính khả năng
sinh độc tố aflatoxin của chủng nấm mốc Aspergillus flavus trên môi trƣờng thạch
nƣớc cốt dừa.
Cho vào đĩa petri khoảng 15 ml môi trường thạch nước cốt dừa và chờ đến khi
thạch đông. Dùng que cấy móc lấy 1 ít sợi nấm mốc trong ống giống (môi trường thạch
khoai tây), cấy 1 chấm vào giữa đĩa và giữ đĩa ở nhiệt độ phòng. Sau 5 ngày, theo dõi
màu huỳnh quang của khuẩn lạc bằng cách đem đĩa đã cấy soi dưới ánh đèn tia cực tím
(UV) có bước sóng 365 nm. Màu huỳnh quang xung quanh khuẩn lạc càng sáng thì khả
năng sinh độc tố aflatoxin của nấm mốc Aspergillus flavus càng mạnh.
22
3.6.3.2. Thí nghiệm đánh giá sơ bộ khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các
chủng Bacillus subtilis phân lập đƣợc
Dùng que cấy vòng lấy 1 ít vi khuẩn Bacillus subtilis phân lập được được giữ
trong ống môi trường TSA nghiêng vào đĩa môi trường thạch nước cốt dừa và ủ trong
tủ ấm ở 370C trong 3 ngày. Mỗi đĩa từ 3 đến bốn chủng vi khuẩn Bacillus subtilis phân
lập được. Sau 3 ngày, dùng que cấy móc lấy 1 ít sợi nấm mốc Aspergillus flavus trong
ống giống (đã kiểm tra khả năng sinh độc tố aflatoxin trên môi trường thạch nước cốt
dừa) cấy vào giữa đĩa môi trường thạch nước cốt dừa nước cốt dừa đã cấy vi khuẩn
xung quanh và xem kết quả sau 7 ngày.
Sau khoảng 7 ngày theo dõi màu huỳnh quang xung quanh khuẩn lạc
Aspergillus flavus ở các phía có cấy vi khuẩn Bacillus subtilis và không có cấy vi
khuẩn bằng cách đem đĩa soi dưới ánh đèn tia cựa tím (UV) có bước sóng 365 nm. Nếu
màu huỳnh quang càng sáng ít ở phía ở phía cấy chủng vi khuẩn nào thì chủng Bacillus
subtilis đó cho khả năng ức chế sản sinh aflatoxin càng mạnh.
Sau thí nghiệm sơ bộ này, chọn những chủng vi khuẩn Bacillus subtilis cho khả năng
ức chế sản sinh aflatoxin mạnh nhất để tiến hành thí nghiệm tiếp theo.
Ghi chú:
- Môi trường thạch nước cốt dừa dùng trong thí nghiệm trên không chứa kháng
sinh.
- Chỉ tiêu theo dõi: định tính khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các chủng vi
khuẩn Bacillus subtilis phân lập được.
3.6.4.Thí nghiệm 2: Khảo sát khả năng làm giảm aflatoxin sản sinh trên môi
trƣờng bắp của các chủng vi khuẩn Bacillus subtilis phân lập đƣợc
3.6.4.1. Phƣơng pháp thu hoạch và xác định số lƣợng bào tử nấm mốc Aspergillus
flavus
3.6.4.1.1. Phƣơng pháp thu hoạch bào tử nấm mốc Aspergillus flavus
Cấy chủng nấm mốc đã được kiểm tra khả năng sinh độc tố lên ống môi trường
thạch nghiêng khoai tây, để ở nhiệt độ phòng 4 ngày. Sau đó cho khoảng 9 ml nước
muối sinh lý vô trùng vào ống môi trường thạch nghiêng khoai tây đã cấy nấm mốc,
23
dùng que cấy móc khuấy nhẹ và hút lấy huyễn dịch bào tử bằng micropipette rồi cho
vào một ống nghiệm vô trùng khác. Sau đó tiến hành đếm số lượng bào tử nấm mốc
trong huyễn dịch thu được bằng phương pháp dùng buồng đếm Neubauer dưới kính
hiển vi có độ phóng đại x 400 lần.
3.6.4.1.2. Phƣơng pháp xác định số lƣợng bào tử nấm mốc Aspergillus flavus
Cố định buồng đếm Neubauer dưới kính hiển vi độ phóng đại x 400 lần, đặt
lamell lên. Dùng micropipette hút 1 ít (khoảng 0,4 ml) huyễn dịch bào tử nấm mốc thu
được nhỏ vào rãnh của buồng đếm. Để yên 1 - 2 phút để dịch đếm tự dàn đều khắp
buồng đếm. Cộng số bào tử có được ở các ô vừa đếm và áp dụng công thức để xác
định số lượng bào tử nấm mốc/ml (xem phụ lục).
3.6.4.2. Phƣơng pháp thu hoạch và xác định số lƣợng bào tử vi khuẩn Bacillus
subtilis
3.6.4.2.1. Phƣơng pháp thu hoạch huyễn dịch bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis
Dùng que cấy vòng lấy một ít sinh khối của vi khuẩn Bacillus subtilis từ ống
giống cấy chuyền sang môi trường ống thạch nghiên TSA, để ống TSA ở 370C trong
24 h.
Tiếp theo cũng dùng que cấy vòng lấy một ít sinh khối vi khuẩn từ ống TSA cấy sang
môi trường ống TSB lỏng, để ống TSB ở 370C trong 24 h. Sau đó dùng micropipette
hút 0,1ml canh khuẩn từ môi trường TSB cho lên môi trường đĩa TSA và trang đều
bằng que trang vô trùng, để đĩa TSA ở 370C trong khoảng 7 ngày. Sau đó nhuộm Gram
theo dõi số lượng bào tử được hình thành. Tiến hành thu hoạch bào tử vi khuẩn khi có
hơn 50% tế bào Bacillus subtilis ở dạng bào tử. Cuối cùng thu huyễn dịch bào tử bằng
cách cho khoảng 9 ml nước muối sinh lý vô trùng vào đĩa TSA, dùng que trang vô
trùng chà nhẹ lên mặt thạch, hút lấy huyễn dịch vi khuẩn bằng micropipette và cho vào
ống nghiệm vô trùng.
24
Ống giống Cấy chuyển Cấy sang TSB
Vi khuẩn Ống TSA Ống TSB
Bacillus subtilis 37
0C/24 giờ 37oC/24 giờ
Hút 0,1ml
trang lên đĩa
Đĩa TSA
(để ở 37oC/7ngày)
Cho nuớc muối
sinh lý vô trùng
vào đĩa TSA
Thu hoạch
huyễn dịch bào tử
Ống huyễn dịch
bào tử Bacillus subtilis
Sơ đồ 3.2: Phƣơng pháp thu hoạch huyễn dịch bào tử Bacillus subtilis
3.6.4.2.2. Phƣơng pháp xác định số lƣợng bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis
Pha loãng huyễn dịch bào tử vi khuẩn thu được theo bậc 10 liên tiếp bằng cách
dùng các ống nghiệm chứa 9 ml nước muối vô trùng, đánh số thứ tự trên các ống nước
muối. Dùng micropipette hút 1ml huyễn dịch vi khuẩn cho vào 2 ống nghiệm 1, bơm
lên bơm xuống nhiều lần và lắc trên máy vortex để trộn đều, ta được nồng độ pha loãng
10
-1, hút 1ml từ ống 1 cho vào ống 2, trộn đều được nồng độ pha loãng 10-2 và tiếp tục
cho tới ống cuối cùng. Sau đó chọn 3 nồng độ pha loãng liên tiếp thích hợp và đun
cách thủy các ống nghiệm đó ở 700C trong 30 phút để làm chết các tế bào sinh dưỡng
còn sót lại và hoạt hóa bào tử vi khuẩn. Đun xong, để nguội,dùng micropipette hút 0,1
huyễn dịch bào tử vi khuẩn cho lên môi trường đĩa TSA (mỗi nồng độ 2 đĩa), trang đều
bằng que trang vô trùng, để đĩa TSA ở 370C trong 24 h. Sau đó đếm số lượng khuẩn lạc
vi khuẩn hình thành trên đĩa.
25
Huyễn dịch Pha loãng
bào tử Nồng độ Chọn 3 nồng độ
vi khuẩn 10-1 đến 10-n pha loãng liên tiếp thích hợp
Đun cách thủy
ở 70oC/30 phút
Hút 0,1ml
trang lên đĩa TSA
(mỗi nồng độ 2 đĩa)
Để đĩa TSA
ở 37oC/24 giờ
Đếm số khuẩn lạc
hình thành trên đĩa
Sơ đồ 3.3: Phƣơng pháp xác định số lƣợng bào tử Bacillus subtilis
3.6.4.3. Bố trí thí nghiệm
3.6.4.3.1. Xử lý nguyên liệu bắp ban đầu trƣớc khi tiến hành thí nghiệm
Nguyên liệu bắp được xay nhuyễn tương đối kích khoảng 2 – 3 µm. Sau đó
được sấy khô bằng tủ sấy ở 110oC trong 30 phút nhằm ngăn chặn sự phát triển của nấm
mốc, để bảo quản nguyên liệu bắp dùng trong các thí nghiệm. Tiếp theo tiến hành gửi
mẫu bắp đã sấy đi phân tích hàm lượng aflatoxin bằng phương pháp sắc ký bản mỏng
(TLC) nhằm xác định hàm lượng aflatoxin có trong nguyên liệu bắp ban đầu.
3.6.4.3.2. Nuôi cấy chung bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis và bào tử nấm
Aspergillus flavus trên môi trƣờng nguyên liệu bắp
Sau khi xác định được số lượng thì tiến hành nuôi cấy chung bào tử nấm mốc và
bào tử vi khuẩn trên môi trường bắp theo tỷ lệ và số lượng phù hợp.Tỷ lệ bào tử nấm
mốc và bào tử vi khuẩn là 1/102.
26
Bảng 3.1: Bố trí thí nghiệm 2
Tỷ lệ bào tử nấm/bào tử vi khuẩn
Số lượng bào tử
1/10
2
Thí nghiệm Đối chứng
Nấm mốc (1 chủng) 104 104
Vi khuẩn (8 chủng) 106 -
Ghi chú:
- Mẫu đối chứng không bổ sung bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis
- Sau khi cấy bào tử nấm mốc và bào tử vi khuẩn theo tỷ lệ nghiên cứu thì đặt
các chai ở nhiệt độ phòng (25-300C), hàng ngày lắc đều chai để tránh hiện tượng vón
cục và tạo độ thoáng giữa các hạt .
- Sau 7 ngày gửi mẫu phân tích hàm lượng aflatoxin bằng phương pháp sắc ký
bản mỏng (TLC)
- Chỉ tiêu theo dõi: hàm lượng của aflatoxin của mẫu đối chứng và mẫu thí
nghiệm
3.6.5. Thí nghiệm 3: Khảo sát ảnh hƣởng của tỷ lệ bào tử nấm mốc /bào tử vi
khuẩn đối với sự sản sinh aflatoxin
Thí nghiệm 2 cho thấy một số chủng vi khuẩn Bacillus subtilis phân lập được có
khả năng làm giảm aflatoxin trên bắp nhưng kết quả chưa tốt lắm. Vì vậy chúng tôi
tiến hành thí nghiệm 3với mục đích tìm ra tỷ lệ bào tử nấm mốc/bào tử vi khuẩn để vi
khuẩn có thể ức chế aflatoxin tốt nhất.
Dựa vào kết quả phân tích hàm luợng aflatoxin của thí nghiệm 2, chọn chủng vi
khuẩn Bacillus subtilis có khả năng làm giảm aflatoxin mạnh nhất để thực hiện thí
nghiệm 3.
27
Hình 3.1: Nuôi cấy bào tử vi khuẩn và bào tử nấm mốc trên môi trƣờng
bắp
3.6.5.1. Phƣơng pháp thu hoạch và xác định số lƣợng bào tử nấm mốc Aspergillus
flavus
Tiến hành giống như mục 3.6.4.1 ở trang 22
3.6.5.2. Phƣơng pháp thu hoạch và xác định số lƣợng bào tử vi khuẩn Bacillus
subtilis
Tiến hành giống như mục 3.6.4.2 ở trang 23
3.6.5.3. Bố trí thí nghiệm
Trong thí nghiệm này, số lượng bào tử nấm Aspergillus flavus vẫn giữ nguyên
như như ở thí nghiệm 2 là 104 , còn số lượng bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis thay đổi
tăng 10 lần so với số lượng bào tử vi khuẩn sử dụng ở thí nghiệm 2.
Bảng 3.2: Bố trí thí nghiệm 3
Tỷ lệ bào tử nấm mốc/bào tử
vi khuẩn
Số lượng bào tử
Mẫu đối
chứng
1/10
3
1/10
4
1/10
5
Nấm mốc 104 104 104 104
Vi khuẩn: chủng 8 - 107 108 109
Ghi chú:
- Mẫu đối chứng không được bổ sung bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis .
28
- Sau khi cấy bào tử nấm mốc và bào tử vi khuẩn theo tỷ lệ nghiên cứu thì đặt các chai
ở nhiệt độ phòng (25-300C), hàng ngày lắc đều chai để tránh hiện tượng vón cục và tạo
độ thoáng giữa các hạt .
- Sau thời gian 7 ngày gửi mẫu đi phân tích hàm lượng aflatoxin.
- Chỉ tiêu theo dõi: hàm lượng aflatoxin mẫu thí nghiệm và mẫu đối chứng.
3.6.6. Thí nghiệm 4:Thử mức độ an toàn của ngƣyên liệu bắp đã nhiễm aflatoxin
sau khi xử lý bằng vi khuẩn Bacillus subtilis (có khả năng ức chế aflatoxin) trên
vịt nuôi.
Tiến hành xác định liều độc tố aflatoxin quy định có trong thức ăn hỗn hợp
dành cho vịt con là 0 bbp. Trong thí nghiệm tăng liều độc tố trong nguyên liệu lên 100
lần là 100 bbp cho vịt ăn ( Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam, 2002;
trích dẫn bởi Lê Anh Phụng ). Sau đó, tiến hành nuôi cấy bào tử vi khuẩn Bacillus
subtilis (chủng 8) với nguyên liệu bắp đã nhiễm aflatoxin với hàm lượng độc tố 100bbp
trơng 7 ngày và sấy khô ở 1100C/15phút.
Phân lô thí nghiệm: chia làm 4 lô thí nghiệm, mỗi lô 10 con vịt.
- Lô 1: cho vịt ăn nguyên liệu bắp ban đầu (đã xác định hàm lượng aflatoxin là
0bbp), được sấy khô.
- Lô 2: cho vịt ăn nguyên liệu bắp nhiễm aflatoxin với hàm lượng 100 bbp, được
sấy khô.
- Lô 3: cho vịt ăn nguyên liệu bắp đã nhiễm aflatoxin như lô 2 nhưng được nuôi
cấy với bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis sau 7 ngày và được sấy khô.
- Lô 4: cho vịt ăn nguyên liệu bắp nhiễm aflatoxin như ở lô 2 nhưng có bổ sung
thêm bào tử Bacillus subtilis (với số lượng 109 CFU/ml) vào thời điểm cho vịt ăn với
số lượng bào tử vi khuẩn là 109 CFU/ml cho 100g bắp.
Sau đó, theo dõi kết quả trong 7 ngày. Ghi nhận số vịt chết, sống và lấy mẫu gan
đi phân tích.
Ghi chú:
- Vịt làm thí nghiệm ở 3 ngày tuổi
- Chủng vi khuẩn Bacillus subtilis được sử dụng trong thí nghiệm là chủng 8
29
- Số lượng bào tử vi khuẩn bổ sung trong thí nghiệm 4 là 109 CFU/ml
- Chỉ tiêu theo dõi: khả năng sống, chết của vịt. Xác định bệnh tích đại thể và vi
thể của gan vịt ở các lô thí nghiệm.
3.7. PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH MẪU
Phân tích hàm lượng aflatoxin bằng phương pháp sắc ký bản mỏng (TLC).
3.8. PHƢƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU
Các số liệu được xử lý bằng trắc nghiệm F kiểu hoàn toàn ngẫu nhiên 1 yếu tố
và so sánh các số trung bình bằng trắc nghiệm Tukey (bằng phần mềm Minitab 12.0).
30
Chƣơng 4
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
4.1. KHẢO SÁT ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA BACILLUS SUBTILIS
4.1.1. Quan sát đặc điểm khuẩn lạc nghi ngờ là Bacillus subtilis
Sau 24 giờ cấy trang mẫu đất trên môi trường đĩa TSA, quan sát và bắt giữ
những khuẩn lạc có đặc điểm như hình 4.1: mọc lan trên mặt thạch, khuẩn lạc có bề
mặt thô, màu xám trắng, tâm đậm màu, viền răng cưa. Tiếp theo là làm tiêu bản nhuộm
Gram từng chủng vi khuẩn phân lặp được và quan sát dưới kính hiển vi (độ phóng đại
1000 lần) để khảo sát đặc điểm hình thái.
Khuẩn lạc nghi ngờ
Hình 4.1: Khuẩn lạc nghi ngờ Bacillus subtilis trên môi trƣờng TSA
31
4.1.2. Đặc điểm hình thái của vi khuẩn nghi ngờ là Bacillus subtilis sau nhuộm
Gram
Nhuộm Gram tiêu bản vi khuẩn và quan sát dưới kính hiển vi ở độ phóng đại
1000 lần, chúng tôi nhận thấy các chủng vi khuẩn được nghi ngờ có hình thái giống với
Bacillus subtilis, là những trực khuẩn bắt màu Gram dương, ngắn và nhỏ, kích thước
0,5 – 0,8 m x 1,5 - 3 m, hai đầu tròn, thường đứng riêng lẻ, đôi khi xếp thành chuỗi
ngắn từ 3 - 5 tế bào, có bào tử hai đầu bắt màu và bào tử nhỏ, ngắn hơn tế bào sinh
dưỡng.
Bào tử tế bào sinh dưỡng
Hình 4.2: Hình dạng tế bào và bào tử của Bacillus subtilis sau khi nhuộm Gram
4.1.3. Khảo sát các đặc điểm sinh hóa của vi khuẩn nghi ngờ là Bacillus subtilis
Các chủng phân lập có đặc điểm hình thái phù hợp với vi khuẩn Bacillus subtilis
được chọn làm một số phản ứng sinh hóa để khẳng định. Kết quả được trình bày ở
bảng 4.1
32
Bảng 4.1: Kết quả thử phản ứng sinh hóa của các chủng phân lập đƣợc
Chủng
phân lập
Các phản ứng sinh hóa
Catalase Lecithinase Nitrate MR-VP Citrate Maltose
1 + - + + + +
2 + - + + + +
3 + - + + + +
4 + - + + + +
5 + - + + + +
6 + - + + + +
7 + - + + + +
8 + - + + + +
Ghi chú:
(+) là phản ứng dương tính
(-) là phản ứng âm tính
Sau khi tiến hành thử phản ứng sinh hóa của 98 chủng nghi ngờ, chúng tôi xác định
được có 8 chủng là Bacillus subtilis. Tiếp theo chúng tôi tiến hành thí nghiệm đánh giá
sơ bộ khả năng ức chế sản sinh aflatoxin trên môi trường thạch nước cốt dừa của các
chủng Bacillus subtilis phân lập được.
Lecithinase (+) Lecithinase (-)
33
MR(-) VP (-) MR(+) VP(+)
Citrate (+) Citrate (-)
Hình 4.3: Kết quả các phản ứng sinh hóa xác định Bacillus subtilis
4.2.THÍ NGHIỆM 1: KIỂM TRA KHẢ NĂNG SINH AFLATOXIN CỦA
CHỦNG NẤM MỐC ASPERGILLUS FLAVUS VÀ ĐÁNH GIÁ SƠ BỘ KHẢ
NĂNG ỨC CHẾ SẢN SINH AFLATOXIN CỦA CÁC CHỦNG BACILLUS
SUBTILIS PHÂN LẬP ĐƢỢC.
4.2.1. Kiểm tra khả năng sinh aflatoxin của chủng nấm mốc Aspergillus flavus.
Sau 5 ngày nuôi cấy trên môi trường thạch nước cốt dừa đem xem dưới đèn UV
(365nm) được kết quả như hình 4.3.
34
Vòng sáng aflatoxin
Hình 4.4: Khuẩn lạc Aspergillus flavus dƣới ánh đèn UV sau 5 ngày nuôi
cấy trên môi trƣờng thạch nƣớc cốt dừa
Vòng sáng phát ra xung quanh khuẩn lạc nấm mốc là vòng aflatoxin được
Aspergillus flavus sản sinh. Vòng phát ra càng rộng, càng sáng thì nồng độ độc tố sản
sinh càng cao, càng mạnh. Dùng chủng nấm mốc sau khi kiểm tra có sinh độc tố
aflatoxin để tiến hành các thí nghiệm tiếp theo.
4.2.2. Thí nghiệm đánh giá sơ bộ khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các chủng
Bacillus subtilis phân lập đƣợc.
Quan sát từ ngày đầu cấy nấm mốc đến ngày thứ 5 vẫn chưa cho kết quả theo
mong đợi. Khuẩn lạc nấm mốc Aspergillus flavus chưa lấn sâu vào các khuẩn lạc vi
khuẩn Bacillus subtilis, lúc này quan sát bên ngoài vẫn thấy khuẩn lạc nấm mốc chưa
bị khuyết ở các nơi sắp tiếp xúc với khuẩn lạc vi khuẩn và khi xem dưới ánh đèn tia
cực tím (UV) ở bước sóng 365 nm thì vẫn phát hiện vòng sáng đều xung quanh khuẩn
lạc nấm mốc của độc tố aflatoxin phát ra.
35
Vi khuẩn nấm mốc vi khuẩn
Hình 4.5: Khuẩn lạc Aspergillus flavus tiếp xúc và chƣa tiếp xúc với khuẩn
lạc Bacillus subtilis trên môi trƣờng thạch nƣớc cốt dừa
Đến ngày nuôi cấy thứ 6, bước đầu quan sát thấy kết quả nhưng chưa rõ ràng.
Sang ngày thứ 7, quan sát bên ngoài thấy khuẩn lạc nấm mốc bị khuyết ở những
phía đã tiếp xúc với các khuẩn lạc vi khuẩn, còn những phía không tiếp xúc với vi
khuẩn thì khuẩn lạc nấm mốc phát triển lấn ra tận bên ngoài như hình 4.5.
Vi khuẩn nấm mốc
Hình 4.6: Sự ức chế phát triển của khuẩn lạc vi khuẩn đối với nấm mốc
Dưới ánh đèn tia cực tím (UV) có bước sóng 365nm chúng tôi nhận thấy vòng
sáng độc tố xung quanh khuẩn lạc nấm mốc không đều, những nơi đã tiếp xúc với các
khuẩn lạc Bacillus subtilis vòng sáng bị mờ đi rất nhiều so với những nơi vòng sáng
không tiếp xúc với khuẩn lạc vi khuẩn như hình 4.6.
36
C8 C6 C1 C2 C7 C4 C8 C3 C5
Hình 4.7:Vòng sáng aflatoxin không đều ở các phía của khuẩn lạc Aspergillus
flavus
Những nơi khuẩn lạc Aspergillus flavus tiếp xúc với các khuẩn lạc của Bacillus
subtilis bị khuyết vào không phát triển cho thấy vi khuẩn Bacillus subtilis có khả năng
ức chế sự phát triển của nấm mốc Aspergillus flavus.
Kết quả quan sát dưới ánh đèn tia cực tím được thấy rõ qua hình 4.6 cho thấy vi
khuẩn Bacillus subtilis có khả năng ức chế sản sinh độc tố aflatoxin của nấm mốc
Aspergillus flavus. So sánh khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của 8 chủng vi Bacillus
subtilis phân lập được thể hiện qua độ sáng của vòng aflatoxin (nơi đã tiếp xúc với khuẩn
lạc của vi khuẩn) dưới ánh đèn cực tím (UV) cho kết quả được trình bày ở bảng 4.2
Bảng 4.2: So sánh khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của 8 chủng Bacillus subtilis
Ký hiệu chủng Bacillus subtilis Cấp độ sáng của vòng aflatoxin
Chủng 1 ++
Chủng 2 ++++
Chủng 3 +++
Chủng 4 ++++
Chủng 5 ++
Chủng 6 +++
Chủng 7 +++++
Chủng 8 +
37
Ghi chú:
(+) là cấp độ sáng của vòng độc tố aflatoxin tại những nơi vòng sáng tiếp xúc với
khuẩn lạc vi khuẩn.
Chủng 8 cho thấy độ sáng của vòng độc tố mờ nhất. Chủng 1, chủng 3, chủng 5,
chủng 6 cho thấy độ sáng của vòng độc tố cũng mờ đi so với độ sáng của vòng
aflatoxin tại nơi không tiếp xúc với vi khuẩn. Riêng chủng 2, chủng 4 và chủng 7 cho
độ sáng của vòng độc tố sáng nhất trong 8 chủng. Như vậy, bước đầu chúng tôi có thể
định hướng được khả năng ức chế sự phát triển và sản sinh độc tố của Aspergillus
flavus của các chủng Bacillus subtilis đã khảo sát. Trong thí nghiệm của chúng tôi
chủng 8 cho khả năng ức chế rõ nhất. Để tìm hiểu rõ thêm chúng tôi tiến hành thí
nghiệm tiếp theo.
4.3. THÍ NGHIỆM 2 : KHẢO SÁT KHẢ NĂNG LÀM GIẢM AFLATOXIN SẢN
SINH TRÊN MÔI TRƢỜNG BẮP CỦA CÁC CHỦNG BACILLUS SUBTILIS
PHÂN LẬP ĐƢỢC.
Các bƣớc tiến hành thí nghiệm:
- Bào tử nấm mốc Aspergillus flavus được thu hoạch và xác định số lượng bằng
phương pháp dùng buồng đếm Neubauer, kết quả thu được là 9,6.106
bào tử/ml huyễn dịch thu được.
- Bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis được thu hoạch và xác định số lượng bằng
phương pháp trang đĩa, kết quả cho thấy số lượng bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis của
các chủng dao động từ 7,02.108 CFU/ml đến 89,30.108 CFU/ml.
- Sau khi đã xác định được số lượng bào tử nấm mốc và bào tử vi khuẩn thì tiến
hành nuôi cấy trên môi trường bắp theo tỷ lệ bào tử nấm mốc/bào tử vi khuẩn là 1/102.
Trước khi nuôi cấy, bắp phải được xác định là không nhiễm aflatoxin và môi trường
được hấp triệt trùng ở 1210C/15 phút.
Đặt các chai môi trường bắp đã được trộn bào tử Aspergillus flavus và bào tử
Bacillus subtilis ở nhiệt độ phòng, hàng ngày lắc đều các chai để tránh hiện tượng vón
cục và tạo độ thông thoáng giữa các hạt nhằm tạo điều kiện phát triển tốt. Sau 7 ngày
38
nuôi cấy, các mẫu bắp được gửi phân tích hàm lượng aflatoxin bằng phương pháp sắc
ký bản mỏng (TLC), kết quả được trình bày ở bảng 4.3.
Bảng 4.3: Kết quả phân tích hàm lƣợng aflatoxin của thí nghiệm 2
Ký hiệu mẫu Hàm lượng aflatoxin trung bình (ppb)
Bắp (nguyên liệu) 0
Đối chứng: Aspergillus flavus 6.300
Chủng 1 + Aspergillus flavus 4.250
Chủng 2 + Aspergillus flavus 15.800
Chủng 3 + Aspergillus flavus 5.250
Chủng 4 + Aspergillus flavus 15.000
Chủng 5 + Aspergillus flavus 4.660
Chủng 6 + Aspergillus flavus 5.410
Chủng7 + Aspergillus flavus 18.200
Chủng 8 + Aspergillus flavus 2.750
Kết quả trình bày ở bảng 4.3 cho thấy một số chủng vi khuẩn Bacillus subtilis
có khả năng làm giảm aflatoxin so với mẫu đối chứng và kết quả thay đổi tùy theo
chủng. Trong 8 chủng phân lập được làm thí nghiệm có 5 chủng làm giảm hàm lượng
aflatoxin so với mẫu đối chứng và sự giảm này có ý nghĩa về mặt thống kê (P<0,05) .
Chủng vi khuẩn làm giảm độc tố mạnh nhất so với mẫu đối chứng là chủng 8, giảm
gần 2,5 lần (2.750 ppb so với 6.300 ppb) và sự khác biệt này có ý nghĩa về mặt thống
kê (P<0,05) . Tuy nhiên, cũng có một số chủng làm tăng hàm lượng aflatoxin so với
mẫu đối chứng như chủng 2, chủng 4 và chủng 7 (15.800 ppb, 15.000 ppb và 18.200
ppb so với 6.300 ppb). Đối với các chủng làm tăng hàm lượng độc tố aflatoxin cũng
cần được tìm hiểu sâu hơn để có thể ứng dụng trong sản xuất độc tố tinh nhằm phục vụ
cho công tác nghiên cứu khoa học.
Như vậy, dựa vào kết quả thí nghiệm 2 chúng tôi khẳng định kết quả thí nghiệm
đánh giá sơ bộ khả năng ức chế sản sinh aflatoxin của các chủng Bacillus subtilis phân
lập được là hoàn toàn hợp lý. Chủng 8 làm độ sáng của vòng aflatoxin mờ nhất (phía
tiếp xúc với khuẩn lạc vi khuẩn) thì ở thí nghiệm 2 cho khả năng ức chết sản sinh
39
aflatoxin nhiều nhất (2.700 ppb so với 6.300 ppb). Các chủng 1, chủng 3, chủng 5,
chủng 6 cũng làm độ sáng vòng aflatoxin mờ đi (phía tiếp xúc với khuẩn lạc vi khuẩn)
so với độ sáng vòng aflatoxin phía không tiếp xúc với khuẩn lạc vi khuẩn thì ở thí
nghiệm 2 cũng cho khả năng giảm hàm lượng aflatoxin (so với mẫu đối chứng).
Sau khi tiến hành thí nghiệm trên cho thấy các chủng vi khuẩn Bacillus subtilis
phân lập được từ đất có khả năng làm giảm aflatoxin trên bắp. Nhưng muốn tìm hiểu
xem khi tăng số lượng bào tử Bacillus subtilis lên thì kết quả như thế nào nên chúng tôi
tiến hành thí nghiệm 3.
4.4. THÍ NGHIỆM 3: KHẢO SÁT ẢNH HƢỞNG CỦA TỶ LỆ BÀO TỬ NẤM
MỐC/BÀO TỬ VI KHUẨN ĐỐI VỚI SỰ SẢN SINH AFLATOXIN
Kết quả ở thí nghiệm 2 cho thấy chủng 8 làm giảm hàm lượng aflatoxin nhiều
nhất so với mẫu đối chứng (2.750 ppb so với 6.300 ppb) nên chúng tôi chọn chủng 8 để
tiến hành tiếp thí nghiệm 2. Theo quy luật tự nhiên khi số lượng bào tử nấm mốc vẫn
giữ nguyên như thí nghiệm 1 nhưng số lượng bào tử vi khuẩn càng tăng thì sẽ cho khả
năng ức chế nấm mốc càng cao. Trong thí nghiệm 1 với tỷ lệ bào tử nấm mốc/bào tử
vi khuẩn là 1/102 cho thấy hàm lượng aflatoxin ở các mẫu thí nghiệm của vi khuẩn
chủng 8 giảm gần 2,5 lần so với mẫu đối chứng (2.750 ppb so với 6.300 ppb). Với mục
đích tìm kiếm khả năng làm giảm hơn nữa lượng aflatoxin nên chúng tôi chọn tỷ lệ bào
tử nấm mốc/bào tử vi khuẩn lần lượt là 1/103, 1/104, 1/105 trong thí nghiệm 3.
Các bước tiến hành thí nghiệm 3 vẫn giống như thí nghiệm 2:
- Thu hoạch và xác định số lượng bào tử nấm mốc bằng phương pháp buồng
đếm Neubauer, kết quả có được là 11,8. 108 bào tử/ml huyễn dịch.
- Thu hoạch và xác định số lượng bào tử vi khuẩn bằng phương pháp trang đĩa.
- Tiếp theo tiến hành nuôi cấy bào tử nấm mốc và bào tử vi khuẩn lên môi
trường bắp theo tỷ lệ bào tử nấm mốc/bào tử vi khuẩn lần lượt là 1/103, 1/104, 1/105, thí
nghiệm được lặp lại 1 lần.
Sau 7 ngày nuôi cấy, mẫu được gửi đi phân tích hàm lượng aflatoxin bằng
phương pháp sắc ký bản mỏng (TLC), kết quả được trình bày ở bảng 4.4.
40
Bảng 4.4: Kết quả thí nghiệm 3
Tên mẫu
(tỷ lệ bào tử nấm mốc/bào tử vi khuẩn)
Hàm lượng aflatoxin (ppb)
Mẫu đối chứng: Aspergillus flavus 6.300
Aspergillus flavus + chủng 8 (1/103) 2.155
Aspergillus flavus + chủng 8 (1/104) 1.960
Aspergillus flavus + chủng 8 (1/105) 715
Kết quả trình bày ở bảng cho thấy: hàm lượng aflatoxin ở các mẫu thí nghiệm
giảm so với mẫu đối chứng và sự giảm này có ý nghĩa về phương diện thống kê học
(P<0,05).
Hàm lượng aflatoxin giảm dần khi số lượng bào tử vi khuẩn tăng dần. Trong đó,
hàm lượng aflatoxin ở tỷ lệ 1/103 không có sự khác biệt về mặt thống kê so với tỷ lệ
1/10
4
(P>0,05) nhưng có sự khác biệt so với tỷ lệ 1/105 (P<0,05). Sự biến thiên hàm
lượng aflatoxin theo tỷ lệ nuôi cấy như trên là hợp lý. Theo quy luật tự nhiên, khi số
lượng bào tử nấm mốc không thay đổi và số lượng bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis
được nuôi cấy càng nhiều thì khả năng ức chế sự phát triển của nấm mốc càng cao và
làm giảm aflatoxin càng mạnh.
Khi quan sát môi trường bắp sau 7 ngày nuôi cấy sẽ thấy có sự khác biệt về sự
sinh trưởng và phát triển của nấm mốc giữa các mẫu thí nghiệm và mẫu đối chứng,
sự khác biệt này được trình bày ở hình 4.7.
Mẫu đối chứng Mẫu thí nghiệm
Hình 4.8: So sánh các mẫu bắp
41
Mẫu đối chứng: môi trường bắp chỉ bổ sung bào tử Aspergillus flavus
Mẫu thí nghiệm: môi trường bắp bổ sung bào tử nấm mốc và bào tử vi khuẩn.
Hình 4.7 cho thấy ở mẫu đối chứng do không bổ sung bào tử vi khuẩn nên nấm
mốc phát triển rất mạnh, làm cho môi trường bắp có màu vàng xanh, còn ở mẫu thí
nghiệm thì nấm mốc phát triển ít nên ít xanh hơn và vẫn giữ được màu vàng tự nhiên
của bắp. Qua đó có thể rút ra giả thuyết ban đầu như sau:do vi khuẩn Bacillus subtilis
ức chế quá trình sinh trưởng và sinh tổng hợp aflatoxin của nấm mốc Aspergilus flavus
nên hàm lượng aflatoxin của mẫu thí nghiệm giảm so với mẫu đối chứng. Do aflatoxin
là sản phẩm thứ cấp của nấm mốc nên chỉ được tạo khi nấm đã phát triển.Vì vậy, nếu
có yếu tố nào ngăn cản sự sinh trưởng và phát triển của nấm mốc thì sẽ ảnh hưởng đến
quá trình sản sinh aflatoxin. Các yếu tố gây bất lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của
nấm mốc có thể là các nhóm polypeptide như surfactin, agrastatin và iturin do vi khuẩn
tiết ra. Tuy nhiên do thời gian thí nghiệm có hạn nên chúng tôi không thể xác định
được chủng 8 có tiết ra các hợp chất trên hay không. Vì thế cần tiếp tục nghiên cứu để
rút ra kết luận cụ thể hơn.
42
4.5. THÍ NGHIỆM 4: THỬ MỨC ĐỘ AN TOÀN CỦA NGHUYÊN LIỆU BẮP
ĐÃ NHIỄM AFLATOXIN SAU KHI XỬ LÝ BẰNG VI KHUẨN BACILLUS
SUBTILIS (CÓ KHẢ NĂNG ỨC CHẾ AFLATOXIN) TRÊN VỊT NUÔI.
Theo dõi thí nghiệm trong 7 ngày được kết quả trình bày như bảng:
Bảng 4.5: Kết quả thí nghiệm 4
Ngày thí nghiệm từ ngày thứ 1-3
Lô thí nghiệm Dấu hiệu nhận thấy Tỷ lệ vịt có dấu hiệu
nhận thấy
% vịt chết
Lô 1 Khỏe mạnh 10/10 0%
Lô 2 Khờ, chậm chạp
Khỏe mạnh
4/10
6/10
0%
Lô 3 Khỏe mạnh 10/10 0%
Lô 4 Khỏe mạnh 10/10 0%
Ngày thí nghiệm thứ 4-5
Lô 1 Khỏe mạnh 10/10 0%
Lô 2 Chết
Liệt, co giật
Khờ, chậm chạp
5/10
2/10
3/10
50%
Lô 3 Chết
Khờ, chậm chạp
Liệt, co giật
Khỏe mạnh
2/10
3/10
1/10
4/10
20%
Lô 4 Khờ, chậm chạp
Khỏe mạnh
3/10
8/10
0%
Ngày thí nghiệm thứ 6-7
Lô 1 Khỏe mạnh 10/10 0%
Lô 2 Chết 10/10 100%
Lô 3 Chết
Khờ, chậm chạp
Khỏe mạnh
5/10
3/10
2/10
50%
Lô 4 Chết
Khờ, chậm chạp
Khỏe mạnh
3/10
3/10
4/10
30%
Ghi chú:
- Khỏe mạnh: vịt có dấu hiệu bình thường so với trước khi tiến hành thí nghiệm
- Khờ, chậm chạp: gồm các biểu hiện như chậm chạp, rút cổ, không ăn,…
Những mẫu vịt chết ở các lô được mổ quan sát bệnh tích đại thể trên gan và gửi
đi phân tích vi thể.
43
Kết quả trình bày ở bảng 4.5 cho kết quả vịt chết do nhiễm độc tố aflatoxin khác
nhau và sự khác nhau này có ý nghĩa về phương diện thống kê học (P<0,01). Ở những
ngày đầu thí nghiệm, do lượng độc tố nhiễm vào vịt ít chưa đủ khả năng gây chết vịt. Ở
lô 2, toàn bộ vịt thí nghiệm đều chết nhưng ở lô 3 và lô 4 số vịt chết giảm đi so với lô 2
chứng tỏ rằng dưới tác động của vi khuẩn Bacillus subtilis hàm lượng độc tố aflatoxin
trong mẫu thí nghiệm dùng trong lô 3 từ 100 bbp ban đầu có thể giảm đi nhiều so với
mẫu bắp thí nghiệm ở lô 2. Ở lô 4, vịt được cho ăn cùng loại thức ăn với lô 2 nhưng có
bổ sung thêm bào tử vi khuẩn Bacillus subtilis vào thời điểm cho ăn, có thể do chính
Bacillus subtilis sống khi vào cơ thể vịt tiếp tục sản sinh các chất ức chế tác động của
aflatoxin trên vịt vì thế làm giảm tỷ lệ chết của vịt.
Khờ Liệt, co giật Chết
Hìnkh 4.9: Kết quả thí nghiệm lô 2 sau 4 ngày
Kết quả quan sát bệnh tích đại thể các mẫu gan được trình bày ở bảng 4.6
44
Bảng 4.6: So sánh sự khác nhau về bệnh tích đại thể các mẫu gan vịt ở các lô thí
nghiệm
Chỉ tiêu quan sát Lô 1(đối chứng) Lô 2 Lô 3 Lô 4
Màu Vàng hồng Đỏ sậm-đỏ
đen
Vàng sậm-đỏ
sậm
Vàng sậm-đỏ
sậm
Xuất huyết Không Xuất huyết
cục bộ
Xuất huyết
cục bộ
Xuất huyết
cục bộ
Sưng gan Không Sưng ( bề
mặt căng
phồng )
Sưng Sưng
Gan đối chứng Gan nhiễm aflatoxin
Hình 4.10: Sự khác nhau giữa 2 mẫu gan vịt
Ngoài ra, có sự khác nhau về mức độ của bệnh tích đại thể về các chỉ tiêu ở
bảng của các mẫu gan vịt bị nhiễm độc tố aflatoxin khi quan sát trên gan vịt chết, vịt
liệt và co giật, vịt nhiễm nhưng chưa chết.
Quan sát bệnh tích vi thể gan vịt ở các lô cho kết quả được trình bày ở bảng 4.7
45
Bảng 4.7: Kết quả bệnh tích vi thể gan của vịt ở các lô thí nghiệm
Chỉ tiêu quan
sát
Lô 1 ( lô đối
chứng)
Lô 2
Lô 3
Lô 4
Xung huyết Không Rất nặng Rất nhẹ Nhẹ
Tế bào bị
thoái hóa mỡ
Có
Có
Rất nhẹ
Nhẹ
Mô gan có dấu
hiệu hồi phục
Không
Có dấu hiệu
hồi phục nhiều
Có
Kết quả trình bày ở bảng 4.7 cho sự khác nhau về bệnh tích vi thể giữa các mẫu
gan ở các lô thí nghiệm. Ở các lô thí nghiệm mẫu gan đều bị thoái hóa mỡ ở các mức
độ khác nhau giữa các lô do vịt sử dụng thức ăn là bắp trong quá trình tiến hành thí
nghiệm. Ở lô 2 vịt ăn bắp chứa aflatoxin không xử lý với Bacillus subtilis, mẫu gan bị
tổn thương nặng nề nhất như hình 4.11. Ở lô 3, lô 4 vịt ăn mẫu bắp nhiễm aflatoxin có
xử lý Bacillus subtilis, mẫu gan ít bị tổn thương hơn và có dấu hiệu mô gan được hồi
phục (tế bào gan bắt màu nhuộm đậm hơn) so với lô 2.
46
Thoái hóa mỡ Xuất huyết nặng Thoái hóa mỡ nặng
Lô 1 Lô 2
Xuất huyết nhẹ Tế bào gan hồi phục Thoái hóa mỡ nhẹ
Lô 3 Lô 4
Hình 4.11: Bệnh tích vi thể các mẫu gan vịt ở các lô thí nghiệm
47
Chƣơng 5
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
5.1. KẾT LUẬN
Sau thời gian thực hiện đề tài chúng tôi có những kết luận sau:
- Có thể phân lập được vi khuẩn Bacillus subtilis từ đất.
- Vi khuẩn Bacillus subtilis được phân lập từ đất có khả năng làm giảm aflatoxin
trên bắp.
- Tỷ lệ nuôi cấy thích hợp giữa bào tử nấm mốc/bào tử vi khuẩn để vi khuẩn có
khả năng làm giảm aflatoxin là thay đổi tùy chủng.
- Có thể ứng dụng trong xử lý nguyên liệu nhiễm aflatoxin bằng Bacillus subtilis
trong chăn nuôi gia cầm như vịt.
5.2. ĐỀ NGHỊ
- Chủng vi khuẩn Bacillus subtilis mà chúng tôi phân lặp được từ đất có khả năng
làm giảm aflatoxin nhưng lượng giảm chưa nhiều nên cần tiếp tục tìm kiếm các chủng
khác từ nước, không khí, cỏ khô,…
- Cần tiếp tục khảo sát tỷ lệ nuôi cấy thích hợp giữa bào tử vi khuẩn nấm mốc/bào
tử vi khuẩn để tìm được tỷ lệ phù hợp cho từng chủng.
- Cần tìm hiểu về phương thức tác động làm giảm aflatoxin của vi khuẩn Bacillus
subtilis.
- Khảo sát khả năng làm giảm aflatoxin của các sinh vật khác như Bacillus
pulimus, Bacillus megaterium, Saccharomyces cerevisiae,….
- Khảo sát thêm ảnh hưởng của Bacillus subtilis đối với một số độc tố nguy hiểm
khác như fumonisin, ochratoxin,…- Thử nghiệm với thức ăn công nghiệp gây nhiễm độc
tố trong chăn nuôi gia cầm.
48
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Phần Tiếng Việt
1. Bùi Xuân Đồng, 2004. Nguyên lý phòng chống nấm mốc và mycotoxin. NXB
khoa học và kỹ thuật.
2. Đậu Ngọc Hào, Lê Thị Ngọc Diệp, 2003. Nấm mốc và độc tố aflatoxin trong
thức ăn chăn nuôi. NXB nông nghiệp.
3. Kiều Hữu Cảnh, 1999. Giáo trình vi sinh vật học công nghiệp. NXB khoa học
và kỹ thuật.
4. Tô Minh Châu, 2000. Giáo trình vi sinh vật ứng dụng trong chăn nuôi. Tủ sách
Đại học Nông Lâm Tp.Hồ Chí Minh .
5. Dương Thanh Liêm, Bùi Huy Như Phúc, Dương Duy Đồng, 2002. Thức ăn và
dinh dưỡng động vật. NXB nông nghiệp.
6. Nguyễn Huỳnh Nam, 2006. Phân lập vi khuẩn Bacillus subtilis trong phân heo
và thử đối kháng với Escherichia coli gây bệnh tiêu chảy trên heo. Luận văn tốt nghiệp.
Khoa công nghệ sinh học. Đại học Nông Lâm TP.Hồ Chí Minh.
7. Lý Kim Hữu, 2005. Khảo sát đặc điểm của vi khuẩn Bacillus subtilis và tìm hiểu
điều kiện nuôi cấy thích hợp sản xuất thử nghiệm chế phẩm propiotic. Luận văn tốt
nghiệp. Khoa Chăn Nuôi-Thú Y. Trường Đại học Nông Lâm Tp.Hồ Chí Minh .
8. Nguyễn Lân Dũng, Nguyễn Đình Quyến, Phạm Văn Ty, 2001. Vi sinh vật học.
NXB giáo dục .
9. Dương Thanh Liêm, 2002. Giáo trình độc chất học.Tủ sách Đại học Nông Lâm
TP.Hồ Chí Minh.
10. Trần Linh Phước, 2005. Phương pháp phân tích vi sinh vật trong nước, thực
phẩm và mỹ phẩm. NXB giáo dục.
11. Lê Anh Phụng, 2001. Bệnh nhiễm độc aflatoxin và các phương pháp phát hiện
aflatoxin. Chuyên đề cấp tiến sĩ Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh.
49
12. Nguyễn Duy Khánh, 2000. Khảo sát điều kiện nuôi cấy và sinh bào tử vi khuẩn
Bacillus subtilis. Luân văn kỹ sư chuyên ngành công nghệ sinh học.
13. Nguyễn Khắc Tuấn, 1996. Vi sinh vật học. NXB nông nghiệp.
14. Trần Bắc Vi, 2005. Phân lặp Aspergillus flavus trên bánh dầu phộng bị mốc và
khảo sát khả năng sinh aflatoxin của các chủng phân lặp được. Luận văn tốt nghiệp.
Khoa Chăn Nuôi Thú Y. Đại học Nông Lâm TP.Hồ Chí Minh.
15. Lê Anh Phụng, 2001. Nấm mốc sinh độc tố và ảnh hưởng của độc tố nấm mốc
đối với động vật. Hướng khắc phục độc tố của nấm mốc. Chuyên đề cấp tiến sĩ Đại học
Nông Lâm TP.Hồ Chí Minh.
Tài liệu tham khảo tiếng Anh
16. A..CIEGLER, E. B LILLEHOJ, R. E. PETERSON, AND H. H. HALL .
Microbial detoxification of aflatoxin. May 1966.
17. J. W. BENNETT and KLICH . Mycotoxins. CLINICAL MICROBIOLOGY
REVIEWS, Junly 2003.
18. A. M. Fakhoury and C. P. Woloshuk. Inhibition of Growth of Aspergillus
flavus and Fungal a-Amylases by a Lectun-Like Protein from Lablab purpureus. January
2001.
Tài liệu tham khảo trên internet
19.
20.
21.
PHỤ LỤC
I. CÁC PHẢN ỨNG SINH HÓA
1.1. Phản ứng catalase
Chuẩn bị
Dung dịch H2O2 30 %
Lame
Giống vi khuẩn Bacillus subtilis
Tiến hành: dùng que cấy vòng, bằng thao tác vô trùng lấy một ít sinh khối vi khuẩn
Bacillus subtilis phết lên lam kính sạch và khô. Sau đó nhỏ giọt H202 30% lên vết phết vi
khuẩn. Đọc kết quả sau khoảng 15 giây.
Kết quả
Phản ứng catalase dương tính: có hiện tượng sủi bọt.
Phản ứng catalase âm tính: không có hiện tượng sủi bọt.
1.2. Phản ứng lecithinase
Chuẩn bị
Môi trường lòng đỏ trứng.
Giống vi khuẩn Bacillus subtilis.
Tiến hành: dùng que cấy vòng, bằng thao tác vô trùng lấy và cấy một ít sinh khối
vi khuẩn lên đĩa môi trường lòng đỏ trứng, ủ đĩa ở 37 oC/24 giờ.
Kết quả
Phản ứng catalase dương tính: có vòng trong xung quanh khuẩn lạc.
Phản ứng catalase âm tính: không có vòng trong xung quanh khuẩn lạc.
1.3. Phản ứng nitrate
Chuẩn bị
Môi trường nitrate.
Dung dịch thuốc thử giess A, giess B.
Giống vi khuẩn Bacillus subtilis.
Tiến hành: dùng que cấy thẳng, bằng thao tác vô trùng lấy và cấy một ít sinh khối
vi khuẩn vào ống nghiệm môi trường nitrate, ủ ở 37 oC/24 giờ. Sau 24 giờ nhỏ vào môi
trường 2-3 giọt giess A, sau đó nhỏ tiếp 2-3 giọt giess B.
Kết quả
Phản ứng dương tính: môi trường có màu đỏ cam.
Phản ứng âm tính: môi trường có màu vàng.
1.4. Phản ứng Metyl-Red (MR)
Chuẩn bị
Môi trường clark lubs.
Thuốc thử: metyl red.
Giống vi khuẩn Bacillus subtilis.
Tiến hành: dùng que cấy vòng, bằng thao tác vô trùng, lấy và cấy một ít sinh khối
vi khuẩn vào ống môi trường clark lubs, ủ ở 37 oC/24 giờ. Sau đó nhỏ 2-3 giọt thuốc thử
metyl red, đọc kết quả.
Kết quả
Phản ứng dương tính: môi trường có màu có màu đỏ cam.
Phản ứng âm tính: môi trường có màu vàng.
1.5. Phản ứng Voges-Proskauer (VP)
Chuẩn bị
Môi trường clurk lubs.
Thuốc thử: NaOH 40 %; -naphtol 10 %.
Giống vi khuẩn Bacillus subtilis.
Tiến hành: dùng que cấy vòng, bằng thao tác vô trùng, lấy và cấy một ít sinh khối
vi khuẩn vào ống môi trường clurk lubs, ủ ở 37 oC/24 giờ. Sau đó nhỏ 3-5 giọt NaOH 40
% và 3-5 -naphtol 10 %, đọc kết quả sau 15 phút.
Kết quả
Phản ứng dương tính: môi trường có màu đỏ.
Phản ứng âm tính: môi trường có màu vàng.
1.6. Phản ứng citrate
Chuẩn bị
Môi trường Simmon citrate
Giống vi khuẩn Bacillus subtilis
Tiến hành: dùng que cấy vòng, lấy và cấy một ít sinh khối vi khuẩn vào ống môi
trường citrate, ủ ở 37 oC/24 giờ.
Kết quả
Phản ứng dương tính: môi trường chuyển sang màu xanh dương.
Phản ứng âm tính: môi trường có màu xanh lá mạ non.
1.7. Phản ứng lên men đƣờng maltose
Chuẩn bị
Môi trường maltose.
Giống vi khuẩn Bacillus subtilis.
Tiến hành: dùng que cấy vòng, lấy và cấy mọt ít sinh khối vi khuẩn vào môi
trường đường maltose, ủ ở 37 oC/24 giờ.
Kết quả
Phản ứng dương tính: môi trường có màu vàng.
Phản ứng âm tính: môi trường có màu đỏ.
II. PHƢƠNG PHÁP NHUỘM GRAM
Các bƣớc tiến hành:
- Chuẩn bị vết bôi: cho lên lame kính một giọt nước cất vô trùng, dùng que cấy vòng vô
trùng lấy một ít vi khuẩn mọc mọc trên bề mặt môi trường hòa vào giọt nước cất và dàn đều.
- Cố định vết bôi: hơ lame kính bằng cách đưa qua lại 3-4 trên ngọn lửa đèn cồn.
- Nhuộm tiêu bản: đặt giấy lọc lên vết bôi, nhỏ thuốc nhuộm crystal violet lên
miếng giấy lọc sao cho đủ thấm xuống vết bôi, để 1-2 phút rồi rửa nước. Nhỏ dung
dịch lugol lên vết bôi vừa mới được nhuộm, để 1 phút rồi rửa nước. Tẩy màu nhanh
bằng cồn 96o, khoảng 15-30 giây, rửa nước. Đặt mảnh giấy lọc khác lên vết bôi và nhỏ
thuốc nhuộm fuchsin kiềm loãng lên miếng giấy lọc sao cho đủ thấm xuống vết bôi,
để khoảng 1 phút và rửa nước. Thấm khô tiêu bản và xem dưới kính hiển vi.
III. CÔNG THỨC ĐẾM KHUẨN LẠC TRÊN MÔI TRƢỜNG THẠCH ĐĨA
- Số khuẩn lạc trung bình trong 1ml dịch mẫu ở 3 độ pha loãng liên tiếp
x1+x2+x3
Công thức: Y=
3
Trong đó:
Y: là số khuẩn lạc trung bình ở các độ pha loãng.
x1,x2,x3: là số khuẩn lạc trung bình có trong 1g mẫu hay 1ml dịch mẫu ở các nồng
độ pha loãng.
- Số khuẩn lạc trong 1ml dịch mẫu ở độ pha loãng
1 1
Công thức: X= A x x
h V
Trong đó:
X: số khuẩn lạc có trong 1ml dịch mẫu.
A: là số khuẩn lạc trung bình có trong đĩa (trong tổng số 2 đĩa ở cùng nồng độ pha
loãng).
h: là độ pha loãng (10-5, 10-6, 10-7,….)
V: thể tích dịch mẫu cấy 1 đĩa.
IV. CÔNG THỨC ĐẾM VI KHUẨN BẰNG BUỒNG ĐẾM
Công thức: Avsv/ml = a x 4000 x 1000 x H
Trong đó:
ai
a: là số vsv trung bình có trong 1 ô nhỏ =
n
ai: là số vsv đếm được trong từng ô nhỏ .
n: là số ô nhỏ được đếm .
1
H: là hệ số pha loãng =
Độ pha loãng
1000: hệ số chuyển thành ml (1 ml = 1000 mm3)
1 1
4000: là hệ số chuyển thành 1 mm3 = =
Thể tích 1 ô nhỏ 4000 mm3
V. THÀNH PHẦN CÁC MÔI TRƢỜNG
5.1. Môi trƣờng Trypticase Soya Agar (TSA)
Soy pepton 15 g
Tryptone peptone 5 g
NaCl 5 g
Agar 18 g
Nước cất 1000 ml
PH = 7,3 0,2
5.2. Môi trƣờng Trypticase Soya Broth (TSB)
Soy pepton 15 g
Tryptone peptone 5 g
NaCl 5 g
Nước cất 1000ml
PH = 7,3 0,2
5.3. Môi trƣờng Clark Lubs
Peptone bột 7 g
Glucose 5 g
KH2PO4 5 g
Nước cất 1000 ml
PH = 6,7 - 7,1
5.4. Môi trƣờng lên men đƣờng maltose
Cao thịt 5 g
Peptone bột 10 g
Đường maltose 10 g
Phenol red 0,01 g
Nước cất 1000 ml
PH = 6,7 - 7,1
5.5. Môi trƣờng Simmon Citrate Agar
Sodium citrate 2 g
K2HPO4 1 g
MgSO4 0,2 g
Brothymol blue 0,008 g
NaCl 5 g
NH4H2PO4 1 g
Agar 18 g
Nước cất 1000ml
PH = 6,9 0,2
5.6. Môi trƣờng khử nitrate
Cao thịt 3 g
Peptone bột 5 g
NaNO3 1 g
Agar 7 g
Nước cất 1000ml
PH = 7,0 0,2
5.7. Môi trƣờng lòng đỏ trứng
Cao thịt 1 g
Peptone bột 10 g
Mannitol 10 g
NaCl 10 g
Phenol red 0,0025 g
Agar 15 g
Nước cất 1000 ml
PH = 7,2 0,2
Phân 225 ml môi trường vào bình tam giác. Khử trùng ở 121 oC / 15-20 phút. Khi
môi trường nguội đến 50 oC thêm 12,5 ml dung dịch lòng đỏ trứng gà. Trộn đều rồi phân
vào đĩa petri vô trùng.
Cách pha lòng đỏ trứng: rửa sạch trứng, sát trùng bên ngoài trứng bằng cồn. Dùng
kẹt đập trứng, bỏ phần lòng trắng, chuyển phần lòng đỏ vào becher có chứa 25-30 ml
nước mối sinh lý vô trùng. Bảo quản dung dịch này ở 4 oC để dùng.
5.8. Môi trƣờng thạch nƣớc cốt dừa
Nước cốt dừa 500 ml
Nước cất 500 ml
Cloramphenicol 0,1 g
Agar 15 g
Thành phần nƣớc cốt dừa
(Nước cốt dừa đóng hộp được sản xuất tại công ty CNCB thực phẩm quốc
tế số 9, đường 5, phường Tân Tiến, Biên Hòa, Đồng Nai).
Béo 15 g
Carbohyrat 3 g
Protein 2 g
Sodium 33 g
5.9. Môi trƣờng thạch khoai tây
Khoai tây 200 g
Saccharose 20 g
Cloramphenicol 1-2 g/l
Agar 18 g
Nước cất 1000 ml
PH = 6,5
VI. HÓA CHẤT
6.1. Nƣớc mối sinh lý 0,9 %
NaCl 9 g
Nước cất 1000 ml
6.2. NaOH 40 %
NaOH 40 g
Nước cất 1000 ml
Cân 40 g NaOH tinh thể hòa tan vào 50 ml nước cất, lắc đều, để yên 24 giờ,
gạn lấy nước trong ở trên rồi bổ xung thêm nước cất cho đủ 1000 ml.
6.3. Dung dịch Iod 0,02 N
Cân 2 g KI hòa tan vaò 3 ml nước cất, lắc đều cho tan, thêm nước cất vào cho đủ
100 ml.
VII. THUỐC THỬ VÀ CHẤT CHỈ THỊ MÀU
7.1. Thuốc thử Methyl-red
Methyl-red 0,1 g
Ethanol 96
o
300 ml
Nước cất vừa đủ 500 ml
7.2. Thuốc thử a-naphtol 10%
-naphtol 10 g
Cồn 96o vừa đủ 100 ml
7.3. Thuốc thử xác định khả năng khử nitrate
giess A:
Axit sunfanilis 0,5 g
Axit acetic 30 g
Nước cất 100 ml
giess B:
-naphthylamin 0,8 g
Axit acetic 30 g
Nước cất 100 ml
Hòa tan 0,8 g -naphthylamin trong 100 ml nước đun sôi để nguội rồi bổ sung thêm
30 ml axit acetic, đem lọc. Đựng trong chai màu, bảo quản trong tủ lạnh để sử dụng.
VIII. THUỐC NHUỘM
8.1. Crystal violet (C25H30N3Cl.9H2O = 570,11)
a) Crystal violet 0,4 g
Cồn 96o 10 ml
b) Phenol 1 g
Nước cất 100 ml
Trộn hai dung dịch a và b với nhau, khuấy cho hòa tan đều rồi đem lọc. Bảo quản
dung dịch này trong chai màu, tránh ánh sáng.
8.2. Lugol
KI 2 g
Iod tinh thể 1 g
Nước cất 300 ml
Hòa 2 g KI vào 5 ml nước cất, sau đó thêm 1 g iod, chờ cho iod tan hết mới thêm
nước vừa đủ 300 ml.
8.3. Fuchsine kiềm loãng (C9H18N3Cl = 323,82)
a) Fuchsine kiềm 0,3 g
Cồn 96o 10 ml
b) Phenol l 5 g
Nước cất 35 ml
Trộn dung dịch a và b với nhau rồi khuấy cho tan đều, đem lọc, bảo quản trong
chai màu.
IX. SỐ LƢỢNG VI KHUẨN BACILLUS SUBTILIS ĐẾM BẰNG PHƢƠNG PHÁP
TRANG ĐĨA TRONG THÍ NGHIỆM 2
Chủng phân lập Số lƣợng bào tử (CFU/ml)
1 22,94.10
8
2 71,32.10
8
3 14,38.10
8
4 52,64.10
8
5 50,79.10
8
6 7,02.10
8
7 89,30.10
8
8 31,80.10
8
X. KẾT QUẢ XỬ LÝ THỐNG KÊ
10.1. Kết quả xử lý thống kê thí nghiệm 2
————— 21/08/2007 15:08:22 ————————————————————
Welcome to Minitab, press F1 for help.
One-way ANOVA: KQTN2 versus MTN2
Analysis of Variance for KQTN2
Source DF SS MS F P
MTN2 8 560623644 70077956 522,80 0,000
Error 9 1206400 134044
Total 17 561830044
Individual 95% CIs For Mean
Based on Pooled StDev
Level N Mean StDev ------+---------+---------+---------+
1 2 4250 778 (-*)
2 2 15800 0 (-*)
3 2 5250 495 (-*)
4 2 15000 0 (*)
5 2 4660 85 (*)
6 2 5410 552 (*)
7 2 18200 0 (*-)
8 2 2750 212 (-*)
Asp 2 6300 0 (-*)
------+---------+---------+---------+
Pooled StDev = 366 5000 10000 15000 20000
Tukey's pairwise comparisons
Family error rate = 0,0500
Individual error rate = 0,00331
Critical value = 5,60
Intervals for (column level mean) - (row level mean)
1 2 3 4 5 6
2 -13000
-10100
3 -2450 9100
450 12000
4 -12200 -650 -11200
-9300 2250 -8300
5 -1860 9690 -860 8890
1040 12590 2040 11790
6 -2610 8940 -1610 8140 -2200
290 11840 1290 11040 700
7 -15400 -3850 -14400 -4650 -14990 -14240
-12500 -950 -11500 -1750 -12090 -11340
8 50 11600 1050 10800 460 1210
2950 14500 3950 13700 3360 4110
Asp -3500 8050 -2500 7250 -3090 -2340
-600 10950 400 10150 -190 560
7 8
8 14000
16900
Asp 10450 -5000
13350 -2100
10.2. Kết quả xử lý thống kê thí nghiệm 3
————— 16/08/2007 13:42:06 ————————————————————
Welcome to Minitab, press F1 for help.
One-way ANOVA: KQTN3 versus MTN3
Analysis of Variance for KQTN3
Source DF SS MS F P
MTN3 3 35435250 11811750 3009,36 0,000
Error 4 15700 3925
Total 7 35450950
Individual 95% CIs For Mean
Based on Pooled StDev
Level N Mean StDev -------+---------+---------+---------
C8(10^7) 2 2155,0 77,8 *)
C8(10^8) 2 1960,0 84,9 (*)
C8(10^9) 2 715,0 49,5 *)
DC(Asp) 2 6300,0 0,0 *)
-------+---------+---------+---------
Pooled StDev = 62,6 1600 3200 4800
Tukey's pairwise comparisons
Family error rate = 0,0500
Individual error rate = 0,0152
Critical value = 5,76
Intervals for (column level mean) - (row level mean)
C8(10^7) C8(10^8) C8(10^9)
C8(10^8) -60,2
450,2
C8(10^9) 1184,8 989,8
1695,2 1500,2
DC(Asp) -4400,2 -4595,2 -5840,2
-3889,8 -4084,8 -5329,8
10.3. Kết quả xử lý thống kê thí nghiệm 4
————— 01/09/2007 20:42:38 ————————————————————
Welcome to Minitab, press F1 for help.
Chi-Square Test: SONG; CHET
Expected counts are printed below observed counts
SONG CHET Total
1 10 0 10
5,50 4,50
2 0 10 10
5,50 4,50
3 5 5 10
5,50 4,50
4 7 3 10
5,50 4,50
Total 22 18 40
Chi-Sq = 3,682 + 4,500 +
5,500 + 6,722 +
0,045 + 0,056 +
0,409 + 0,500 = 21,414
DF = 3, P-Value = 0,000
4 cells with expected counts less than 5,0
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- PHAM HOANG THAI.pdf