Khóa luận Tác động của hoạt động xuất nhập khẩu đến môi trường ở Việt Nam

Lời nói đầu Điểm xuất phát là, bất kể ai dù là nam hay nữ, những người lãnh đạo đất nước và mọi người dân, những người sống trên trái đất này không thể sống tách biệt khỏi thế giới loài người. Hơn nữa, vào thời điểm cuối thế kỉ này mọi người VIệt Nam, nam cũng như nữ, đang cố gắng hết sức để đạt một vị trí thuận lợi trong thời đại sau. Đây sẽ là cuộc chiến đấu khó khăn nhất trong lịch sử nước Việt Nam: cuộc đấu tranh vì hoà bình và thịnh vượng. Mặc dù quá trình “đổi mới” của Việt Nam là chậm chạp nhưng không thể đảo ngược. Đúng như vậy, Việt Nam đang thực sự hội nhập với thế giới. Đặc biệt, từ sau khi bức tường Berlin bị phá bỏ thì thế giới đang chuyển biến một cách nhanh chóng. Vậy thì thế giới ngày nay như thế nào? Và thế giới đã trải qua những biến đổi gì? Trước khi bức tường Berlin bị phá bỏ, nền kinh tế toàn cầu bao gồm các lĩnh vực khác nhau và phát triển trên cơ sở các hệ thống kinh tế và xã hội khác nhau, thậm chí đối kháng và xung đột với nhau. Từ nay thời kì ấy đã chấm dứt. Sự chuyển hướng sang nền kinh tế thị trường là điều không thể đảo lộn được trên toàn thế giới này. Đây là sự khởi đầu của quá trình toàn cầu hoá. Toàn cầu hoá ở những mức độ khác nhau, của các nền kinh tế quốc gia khác nhau và của mọi mặt trong đời sống kinh tế ( từ các thị trường tiền tệ đến vấn đề sức khoẻ xuyên qua thương mại, môi trường, bảo trợ xã hội, lao động v.v ) là không thể trốn tránh và không thể đảo ngược được. Từ thuở xa xưa, con người sinh sống trên trái đất và duy trì cuộc sống của mình bằng việc tiêu thụ, sản xuất và trao đổi. Khi dân số trên địa cầu ngày càng tăng, khi các cư dân ngày càng thịnh vượng thì các nhu cầu ngày càng trở nên quan trọng, đa dạng, cầu kì. Những mất cân đối giữa tiêu thụ, sản xuất, trao đổi đang tạo ra những tác động có hại đối với trái đất- nơi che chở cho con người. Như vậy, dù muốn hay không việc bảo vệ trái đất là một trong những ưu tiên không thể đảo ngược trong toàn cầu hoá. Chính trong bối cảnh này mà mối liên hệ giữa xuất nhập khẩu và môi trường phải được đề cao ngang với tầm quan trọng của nó. Ta hãy xem xét một hình ảnh đơn giản: xuất nhập khẩu và môi trường đều cùng ở trên một con tàu, do đó cả hai có thể cùng chìm nghỉm khi xảy ra bão tố hoặc con tàu sẽ đưa chúng đến bến bờ thanh bình và giầu có. Và để con tàu cập bến ở hải cảng tốt như vậy thì đoàn thuỷ thủ và những hành khách ( như tiền tệ, tài chính, giáo dục, y tế, văn hoá và nhất là lao động và bảo trợ xã hội) phải được hoan nghênh trên tầu. Sau hết và cần nhất là phải có một e kíp tốt hỗ trợ cho thuyền trưởng. Hình ảnh này rất có tính thuyết phục và cần được áp dụng ở cả phạm vi quốc gia và toàn cầu. Thật vậy, trên phạm vi toàn cầu, có thể nào lại để cho các thị trường vô tâm, vô hồn, với một mong muốn duy nhất là lợi nhuận, nhất là các thị trường tài chính, quyết định cuộc sống của mọi người không? Có thể nào chúng ta lại chịu đựng hay tìm ra một cơ cấu kinh tế toàn cầu mới để thay thế cho cơ cấu đã tồn tại suốt 50 năm sau các cuộc thế chiến, một cơ cấu được gọi là cơ cấu sống còn nhưng lại không thể vượt qua được những khó khăn và thách thức của toàn cầu hoá hơn nữa. Do vậy, trên con đường tới thời đại mới, các tổ chức quốc tế với khả năng chuyên sâu phải cùng nhau xây dựng một cơ cấu kinh tế toàn cầu chung để thúc đẩy và quản lí mối liên hệ sống còn của các thành phần khác nhau của đời sống kinh tế toàn cầu, trong đó có mối liên hệ thương mại quốc tế ( xuất nhập khẩu) và môi trường. Việt Nam còn đang chậm chạp trên con đường từ liên kết quốc gia đến liên kết quốc tế. Tuy nhiên, với luồng sinh khí của công cuộc đổi mới bắt đầu từ cuối những năm thập kỉ tám mươi, Việt Nam đã tiến một bước dài theo hướng hiện đại hoá nền kinh tế và đang sánh cùng các nước trong khu vực. Sự phát triển này đã nảy sinh những thách thức mới, mà nó khác với những khó khăn chúng ta đã vượt qua trong 30 năm qua. Sự phát triển của thương mại nói chung và hoạt động xuất nhập khẩu nói riêng làm cho nền kinh tế chịu một sức căng mới, như cạn kiệt nguồn tài nguyên và giảm sự che phủ của rừng, môi trường sinh thái bị ô nhiễm nghiêm trọng. Hơn bao giờ hết, việc nghiên cứu tác động tiêu cực của hoạt động xuất nhập khẩu tới môi trường tự nhiên là điều hết sức cần thiết và cấp bách. Xuất phát từ yêu cầu trên, em đã chọn đề tài: “Tác động của hoạt động xuất nhập khẩu đến môi trường ở Việt Nam ”. Mục đích của khóa luận là thông qua việc nghiên cứu bản chất, các quy định pháp lí và thực trạng mối quan hệ giữa xuất nhập khẩu và môi trường để thấy được ảnh hưởng của các hoạt động xuất nhập khẩu đến môi trường tự nhiên, trong đó em chỉ xin tập trung vào nghiên cứu các tác động tiêu cực, từ đó đưa ra những giải pháp , kiến nghị nhằm làm hài hoà mối quan hệ này. Để thực hiện mục đích như em trình bày ở trên, khoá luận được chia thành ba phần như sau: Chương I: Tổng quan về mối quan hệ giữa xuất nhập khẩu và môi trường Chương II: Thực trạng tác động tiêu cực của hoạt động xuất nhập khẩu đến môi trường tự nhiên. Chương III: Các giải pháp phát triển xuất nhập khẩu gắn với công tác bảo vệ môi trường ở Việt Nam Mục lục Mục lục Lời nói đầu Chương I: Tổng quan về mối quan hệ giữa xuất nhập khẩu và môi trường 1 1. Những vấn đề lí luận chung 1 1.1 Khái niệm môi trường 1 1.2 Thành phần môi trường 2 1.3 Tính chất môi trường 3 1.4 Một số khái niệm liên quan đến sự biến đổi môi trường 3 2. Mối quan hệ giữa thương mại quốc tế và môi trường 4 2.1 Tính tất yếu khách quan của việc phát triển thương mại quốc tế trên cơ sở bảo vệ môi trường sinh thái 5 2.2 Bản chất của mối quan hệ giữa thương mại quốc tế và môi trường 8 3. Các quy định về môi trường trong thương mại quốc tế 10 3.1 Quy định về môi trường của tổ chức thương mại quốc tế WTO 10 3.2 Những điều khoản về thương mại trong các hiệp định môi trường đa biên MEAs 15 3.3 Quy định về môi trường trong ISO 14000 17 3.4 Quy định về môi trường trong hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam 19 3.4.1 Khái quát về các chính sách thương mại và chính sách môi trường 19 3.4.2 Chính sách thương mại và môi trường trong việc hạn chế và phòng ngừa ô nhiễm môi trường liên quan đến hoạt động nhập khẩu 23 3.4.3 Chính sách thương mại và môi trường trong việc đẩy mạnh xuất khẩu và bảo vệ môi trường 28 Chương II: Thực trạng tác động của hoạt động xuất nhập khẩu đến môi trường tự nhiên 31 1.Tổng quan về môi trường thế giới và Việt Nam 31 1.1 Tổng quan về môi trường thế giới 31 1.1.1 Biến đổi khí hậu 31 1.1.2 Suy giảm ôzôn tầng bình lưu 32 1.1.3 Tăng khối lượng Nitơ 32 1.1.4 Các rủi ro hoá chất 33 1.1.5 Các thiên tai 33 1.1.6 Đất, rừng và đa dạng sinh học 33 1.1.7 Nước ngọt 34 1.1.8 Biển và các khu vực ven biển 34 1.1.9 Khí quyển 35 1.1.10 Các tác động đô thị 35 1.2 Hiện trạng môi trường Việt Nam 35 1.2.1 Khí quyển và khí hậu 35 1.2.2 Môi trường đất 35 1.2.3 Môi trường nước lục địa 36 1.2.4 Môi trường nước vùng biển ven bờ 37 1.2.5 Rừng 37 1.2.6 Đa dạng sinh học 38 2. Tác động của hoạt động xuất nhập khẩu đến môi trường tự nhiên 39 2.1 Tác động tiêu cực của hoạt động xuất khẩu 41 2.1.1 ảnh hưởng của việc sản xuất và xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp tới môi trường 41 2.1.2 ảnh hưởng của việc khai thác, chế biến thuỷ , hải sản xuất khẩu tới môi trường 44 2.1.3 ảnh hưởng của việc săn bắt, buôn bán và xuất lậu động vật quý hiếm tới môi trường 47 2.1.4 ảnh hưởng cả hoạt động khai thác, buôn bán lâm sản tới môi trường 49 2.1.5 ảnh hưởng của việc khai thác và xuất khẩu khoáng sản tới môi trường 50 2.2 ảnh hưởng của hoạt động nhập khẩu đối với môi trường 53 2.2.1 ảnh hưởng của việc nhập khẩu và sử dụng thiết bị, công nghệ cũ tới môi trường 53 2.2.2 ảnh hưởng của việc nhập khẩu và sử dụng phương tiện giao thông đến môi trường 56 2.2.3 ảnh hưởng của việc nhập khẩu và kinh doanh xăng dầu tới môi trường 59 2.2.4 ảnh hưởng của việc nhập khẩu, lưu thông hoá chất tới môi trường 62 3. Những vấn đề nổi cộm cần rút ra 63 3.1 Về xuất khẩu 64 3.2 Về nhập khẩu 62 Chương III: Các giải pháp phát triển xuất nhập khẩu gắn với công tác bảo vệ môi trường 68 1. Kinh nghiệm phát triển xuất nhập khẩu gắn với công tác bảo v ệ môi trường của một số nước 68 1.1 Kinh nghiệm của Hoa kì 72 1.2 Kinh nghiệm của Thái Lan 75 1.3 Kinh nghiệm của Trung Quốc 77 2. Chiến lược của Đảng và Nhà Nước ta về hoạt động xuất nhập khẩu và bảo vệ môi trường 79 2.1 Chiến lược bảo vệ môi trường ở nước ta thời kì 2001-2010 79 2.2 Chiến lược phát triển hoạt động xuất nhập khẩu của nước ta đến năm 2010 83 2.3 Dự báo những xu hướng thương mại- môi trường ảnh hưởng đến phát triển thương mại bền vững 85 3. Các giải pháp và kiến nghị nhằm điều hoà cân bằng giữa phát triển xuất nhập khẩu và bảo vệ môi trường 89 3.1 Giải pháp về phía Nhà Nước 89 3.1.1 Các giải pháp nhằm tăng cường hiệu lực quản lí của Nhà nước 89 3.1.2 Các giải pháp nhằm đảm bảo khả năng phát triển bền vững của các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam 92 3.1.3 Các giải pháp nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn về mặt môi trường góp phần nâng cao sức cạnh tranh của hàng Việt Nam 93 3.1.4 Giải pháp về kĩ thuật 95 3.1.5 Các giải pháp về giáo dục ý thức cộng đồng 96 3.2 Một số công việc cấp bách của ngành thương mại nhằm góp phần bảo vệ môi trường trong những năm tới 98 3.2.1 Nhanh chóng ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật thương mại 98 3.2.2 Sớm xây dựng các chính sách và vạch ra lộ trình hợp lí để tham gia có hiệu quả AFTA, WTO và một số tổ chức kinh tế quốc tế khác 98 3.2.3 Hoàn chỉnh chính sách xuất nhập khẩu 99 3.2.4 Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường 99 3.2.5 Mở các lớp tập huấn, đào tạo, hội thảo, tranh thủ kinh nghiệm và sự tài trợ quốc tế 99 3.3 Một số việc mà các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần tiến hành 100 Kết luận Tài liệu tham khảo

doc101 trang | Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1589 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Tác động của hoạt động xuất nhập khẩu đến môi trường ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ö, lµm c¬ së cho c¸c chiÕn l­îc vµ ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng tiÕp ®ã. Cïng víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi thêi k× 2001-2010, chiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng thêi k× nµy ®· ®­îc x©y dùng vµ ®­îc cô thÓ ho¸ b»ng nhiÒu ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch nh­ kÕ ho¹ch b¶o vÖ m«i tr­êng giai ®o¹n 2001-2005; Ch­¬ng tr×nh nghÞ sù 21 vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng; kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¹ch, hç trî c¸c doanh nghiÖp ®¸p øng c¸c yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr­êng nh»m héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ; kÕ ho¹ch quèc gia vÒ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc… Môc tiªu chung vµ l©u dµi cña chiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng n­íc ta lµ x©y dùng ®Êt n­íc s¹ch vµ xanh, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®Êt n­íc ®i theo con ®­êng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c quan ®iÓm chØ ®¹o cña chiÕn l­îc BVMT lµ trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ën­íc ta: “ Coi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng lµ sù nghiÖp c¶u toµn §¶ng, toµn d©n vµ toµn qu©n; lµ néi dung c¬ b¶n kh«ng thÓ t¸ch rêi trong ®­êng lèi, chñ tr­¬ng vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c ngµnh; lµ c¬ së quan träng b¶o ®¶m ph¸t triÓn bÒn v÷ng, thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc”. ChÝnh phñ còng ®· cam kÕt vËn dông c¸c nguyªn t¾c vµ néi dung c¬ b¶n cña Ch­¬ng tr×nh nghÞ sù 21 vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta:” Coi phßng ngõa vµ ng¨n chÆn « nhiÔm lµ nguyªn t¾c chñ ®¹o kÕt hîp víi xö lÝ « nhiÔm, c¶i thiÖn m«i tr­êng vµ b¶o tån thiªn nhiªn; kÕt hîp ph¸t huy néi lùc víi t¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ trong b¶o vÖ m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng”. Nh­ vËy, quan ®iÓm chØ ®¹o cña chiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng n­íc ta thêi k× 2001-2010 dùa trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng, b¶o vÖ m«i tr­ênglµ sù nghiÖp cña toµn d©n, vÊn ®Ò m«i tr­êng lµ vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu. ChiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng quèc gia 2001-2010 ph¶i ®­îc x©y dùng dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c sau: Môc tiªu vµ néi dung cña chiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng quèc gia kh«ng t¸ch rêi môc tiªu vµ néi dung cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, mµ nã ph¶i lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®­îc x©y dùng theo h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. ChiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng quèc gia ph¶i dùa trªn viÖc ph©n tÝch hiÖn tr¹ng vµ dù b¸o xu thÕ biÕn ®éng m«i tr­êng cña ®Êt n­íc, trong bèi c¶nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §ång thêi chiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng quèc gia ph¶i phï hîp víi nguån lùc cña quèc gia, ®­îc x©y dùng trªn c¬ së tiÕp thu cac b×a häc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc, thu hót ®­îc ®Çu t­ cña n­íc ngoµi vµ lµ c¬ së ph¸p lÝ cho viÖc x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch m«i tr­êng quèc gia trung h¹n vµ ng¾n h¹n. Môc tiªu tæng qu¸t: Kh«ng ngõng b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng nh»m n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng vµ søc kháe cña nh©n d©n, b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n­íc. Môc tiªu chiÕn l­îc: TiÕp tôc phßng ngõa « nhiÔm, t¨ng c­êng b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, chó träng sö dông hîp lÝ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng. C¸c môc tiªu cô thÓ: Phßng ngõa « nhiÔm: +/ T¨ng c­êng kh¶ n¨ng vÒ qu¶n lÝ, ®Çu t­, ph¸p luËt c­ìng chÕ vµ c¸c gi¶i ph¸p hç trî phßng ngõa « nhiÔm m«i tr­êng n­íc, kh«ng khÝ, tiÕng ån vµ chÊt th¶i r¾n ®éc h¹i; n©ng cao nhËn thøc vµ kiÕn thøc, cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ phßng ngõa « nhiÔm cho toµn céng ®ång. +/. X©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho c¸c ®« thÞ , khu c«ng nghiÖp, n«ng th«n, c¸c vïng sinh th¸i +/. ¸p dông c¸c c«ng nghÖ s¹ch, c«ng nghÖ thÝch hîp trong s¶n xuÊt vµ xö lÝ « nhiÔm m«i tr­êng +/. §¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng tiÖm cËn víi tiªu chuÊt cña c¸c n­íc tiªn tiÕn trong khu vùc B¶o tån vµ sö dông bÒn v÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®a d¹ng sinh häc: +/ T¨ng c­êng kh¶ n¨ng vÒ qu¶n lÝ, ®Çu t­, ph¸p luËt c­ìng chÕ vµ c¸c gi¶i ph¸p hç trî ®Ó thùc hiÖn b¶o tån, ph¸t triÓn vµ sö dông bÒn v÷ng ®a d¹ng sinh häc cña c¸c hÖ sinh th¸i: rõng, biÓn, trªn c¹n, d­íi n­íc. +/. B¶o vÖ, kh«i phôc vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn hiÖn cã nh­ tµi nguyªn ®Êt, rõng, n­íc, kho¸ng s¶n, n¨ng l­îng vµ tµi nguyªn ®a d¹ng sinh häc,v.v… phôc vô sù nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n­íc. +/. B¶o tån c¸c vïng cã hÖ sinh th¸i ®Æc thï ®Ó duy tr× c©n b»ng sinh th¸i, n©ng tæng thÓ diÖn tÝch c¸c khu b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc ( c«ng viªn, v­ên vµ khu b¶o tån quèc gia) lªn kho¶ng 2% diÖn tÝch tù nhiªn cña c¶ n­íc. C¶i thiÖn m«i tr­êng: +/ T¨ng c­êng kh¶ n¨ng vÒ qu¶n lÝ, ®Çu t­, ph¸p luËt c­ìng chÕ vµ c¸c gi¶i ph¸p hç trî ®Ó tiÕn tíi xö lÝ triÖt ®Ó c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã c«ng nghÖ l¹c hËu, g©y « nhiÔm nghiªm träng +/. TiÕn tíi thu gom, xö lÝ vÒ c¬ b¶n chÊt th¶i r¾n, chÊt th¶i c«ng nghiÖp, chÊt th¶i bÖnh viÖn vµ c¸c chÊt th¶i sinh ho¹t ë c¸c thµnh phè vµ khu d©n c­ ®«ng ®óc. +/. T¨ng c­êng phôc håi vµ trång míi rõng, tiÕn tíi ®¹t møc ®é che phñ trªn 40 % diÖn tÝch c¶ n­íc vµo n¨m 2010 +/. H¹n chÕ sö dông c¸c ho¸ chÊt ®éc h¹i nh­: Ph©n bãn ho¸ häc, thuèc trõ s©u, c¸c chÊt b¶o qu¶n n«ng s¶n, thùc phÈm,v.v… +/. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 ®¶m b¶o 90% d©n sè ®­îc dïng n­íc hîp vÖ sinh vµ c¸c hÖ thèng vÖ sinh ®¹t tiªu chuÈn m«i tr­êng, xö lÝ vÒ c¬ b¶n c¸c khu vùc bÞ « nhiÔm, suy tho¸i m«i tr­êng nghiªm träng do hËu qu¶ cña chiÕn tranh ®Ó l¹i vµ do ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh g©y ra. Nh­ vËy, ChiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng cña n­íc ta ®­îc x©y dùng trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng, cã tÝnh ®Õn nh÷ng t¸c ®éng cña xu thÕ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ cña n­íc ta trong thêi gian tíi. ChiÕn l­îc b¶o vÖ m«i tr­êng ®· nªu lªn nh÷ng ®Þnh h­íng lín nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng träng yÕu cña n­íc ta. NhiÒu néi dung cña chiÕn l­îc ®Æt ra c¸c nhiÖm vô g¾n liÒn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng nh­ khai th¸c vµ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, kÕt hîp ph¸t triÓn c¸c ngµnh, vïng kinh tÕ víi b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o vÖ rõng, c¸c vïng ®Êt ngËp n­íc, b¶o vÖ m«i tr­êng n«ng th«n vµ m«i tr­êng ®« thÞ. ChiÕn l­îc còng chØ ra vÊn ®Ò m«i tr­êng vµo viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ, n©ng cao hîp t¸c gi÷a c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng còng nh­ ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng. §Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ChÝnh phñ ViÖt Nam còng ®· cam kÕt thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh 21 cña thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¨n cø vµo nh÷ng nguyªn t¾c vµ néi dung ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ch­¬ng tr×nh nµy, ViÖt Nam ®· x©y dùng ch­¬ng tr×nh nghÞ sù 21 vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, trong ®ã tËp trung chñ yÕu vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng toµn cÇu còng nh­ quèc gia trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh­ vÊn ®Ò hîp t¸c quèc tÕ vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®Êu tranh víi ®ãi nghÌo, thay ®æi c¸c mÉu h×nh tiªu thô, d©n sè vµ bÒn v÷ng, ®Êu tranh víi ph¸ rõng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng nói, d©n sè vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc, qu¶n lÝ c«ng nghÖ sinh häc, sö dông an toµn c¸c chÊt ®éc h¹i, ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n , qu¶n lÝ ®¹i d­¬ng, qu¶n lÝ chÊt th¶i, th­¬ng m¹i vµ m«i tr­êng… 2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu n­íc ta ®Õn n¨m 2010 Tõ nay ®Õn n¨m 2010 lµ thêi k× ViÖt Nam sÏ ®Èy m¹nh héi nhËp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi viÖc thùc thi c¸c cam kÕt quèc tÕ vµ khu vùc : tham gia AFTA, thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa K×, ®µm ph¸n gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, kÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng kh¸c. §ång thêi ®©y còng lµ giai ®o¹n ViÖt Nam sÏ ®Èy m¹nh c¶i c¸ch kinh tÕ thÞ tr­êng theo h­íng phï hîp víi chuÈn mùc quèc tÕ. Trong bèi c¶nh nh­ vËy, th­¬ng m¹i ViÖt Nam cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. ChÝnh phñ còng ®· x¸c ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ theo h­íng xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ®Þnh h­íng quan träng cña ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. B¸o c¸o cña BCH TW §¶ng kho¸ VIII t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh néi dung c¬ b¶n cña môc tiªu chiÕn l­îc 10 n¨m tíi lµ: “§­a n­íc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn; n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n hãa, tinh thÇn cña nh©n d©n; t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ng­êi, n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng, an ninh ®­îc t¨ng c­êng; thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®­îc h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n; vÞ thÕ cña n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ ®­îc n©ng cao.” Theo ®ã môc tiªu tæng qu¸t cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 lµ : “T¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng; æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. ChuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸. N©ng cao râ rÖt hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ, ph¸t huy nh©n tè con ng­êi. T¹o nhiÒu viÖc lµm; c¬ b¶n xo¸ ®ãi, gi¶m sè hé nghÌo; ®Èy lïi c¸c tÖ n¹n x· héi. TiÕp tôc t¨ng c­êng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, x· héi; h×nh thµnh mét b­íc quan träng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Gi÷ v÷ng æn ®inh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi, b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®éc lËp, chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ vµ an ninh quèc gia.” Tõ nh÷ng môc tiªu tæng qu¸t trªn, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®­a ra ®Þnh h­íng ph¸t triÓn vÒ xuÊt khÈu, nhËp khÈu nh­ sau : T¨ng nhanh tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, b¶o ®¶m nhËp khÈu nh÷ng vËt t­, thiÕt bÞ chñ yÕu, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh. T¹o thÞ tr­êng æn ®Þnh cho mét sè lo¹i mÆt hµng n«ng s¶n thùc phÈm vµ hµng c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh; t×m kiÕm c¸c thÞ tr­êng cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu míi. N©ng cao chÊt l­îng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, t¨ng thªm thÞ phÇn ë c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng, tiÕp cËn vµ më m¹nh c¸c thÞ tr­êng míi. B¶ng 3: Dù b¸o c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 91-95 2000 2010 2020 Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D­¬ng Ch©u ¢u Ch©u Mü Ch©u Phi Dù b¸o mét sè n­íc: NhËt B¶n ASEAN Trung Quèc §µi Loan Hång K«ng Hµn Quèc Liªn Bang Nga EU Mü 80 15 2 3 28,5 18,0 7,4 5,4 4,9 2,2 2,2 12,0 1,0 50 25 20 5 12 10 8 6 5 3 3 15 8 45 23 25 7 22 10 7 5 4 3 4 15 12 40 20 30 10 10 10 6 4 3 3 5 15 15 Nguån : Bé Th­¬ng m¹i, th¸ng 9/2002 Ngoµi ra cÇn tiÕp tôc ®Çu t­, n©ng cao chÊt l­îng ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nh­ dÇu th«, g¹o, cµ phª, cao su, hµng thuû s¶n, dÖt may, da giÇy, hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö, phÇn mÒm m¸y tÝnh,…§Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 n¨m kho¶ng 114 tû USD, t¨ng 16%/n¨m. Nhãm hµng c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 15,9%; trong khi ®ã nhãm hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm 43% kim ng¹ch xuÊt khÈu c«ng nghiÖp, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 22%. Nhãm hµng n«ng, l©m, thuû s¶n chiÕm 30% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 16,2%/n¨m. Tæng kim ng¹ch nhËp khÈu 5 n¨m kho¶ng 118 tû USD, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 15%, trong ®ã nhãm hµng m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ phô tïng chiÕm 32,6% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 17,2%; nhãm hµng nguyªn nhiªn vËt liÖu chiÕm 63,5%, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 13,9%; nhãm hµng tiªu dïng chiÕm kho¶ng 3,9%, b»ng 5 n¨m tr­íc. B¶ng 4: C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo n¨m 2000 - 2010 - 2020 Nhãm hµng 2000 2010 2020 KN TT KN TT KN TT 1- Hµng NL th« vµ s¬ chÕ 2- Hµng chÕ biÕn s©u Trong ®ã: - DÖt - may mÆc - N«ng s¶n chÕ biÕn s©u - C«ng nghiÖp thùc phÈm - GiÇy dÐp - Hµng chÕ biÕn s©u kh¸c 3- DÞch vô ngo¹i tÖ Trong ®ã: - DÞch vô phÇn mÒm m¸y tÝnh - Du lÞch - DÞch vô kh¸c Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 6,0 10,5 3,0 2,0 3,0 1,0 1,5 3,5 1,0 1,0 1,5 20,0 30,0 52,5 15,0 12,5 4,3 5,0 15,7 17,5 5,0 5,0 7,5 100,0 10,0 40,0 5,0 5,0 10,0 3,0 17,0 20,0 5,0 10,0 5,0 70,0 14,3 57,1 7,1 7,1 5,0 4,3 33,6 28,6 7,15 14,3 7,15 100,0 20,0 140,0 10,0 10,0 5,0 40,0 10,0 20,0 10,0 200,0 10,0 70,0 5,0 5,0 2,5 20,0 5,0 5,0 5,0 100,0 Nguån : Bé Th­¬ng m¹i, 6/ 2003 KN: Kim ng¹ch (tû USD) TT : Tû träng 3. Dù b¸o nh÷ng xu h­íng th­¬ng m¹i – m«i tr­êng ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t triÓn th­¬ng m¹i bÒn v÷ng Theo nhËn ®Þnh cña c¸c nhµ m«i tr­êng, xu thÕ suy gi¶m chÊt l­îng m«i tr­êng tiÕp tôc gia t¨ng trong nh÷ng n¨m tíi. §©y lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña nhiÒu qu¸ tr×nh phøc t¹p, trong n­íc còng nh­ quèc tÕ. Mét sè th¸ch thøc vÒ m«i tr­êng trong thêi gian tíi lµ: Gia t¨ng d©n sè vµ di d©n tù do tiÕp tôc g©y ra ¸p lùc cho m«i tr­êng: Nh÷ng th¸ch thøc vÒ d©n sè cña n­íc ta lµ rÊt nghiªm träng ®èi víi tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. T¨ng d©n sè vÉn ë møc cao vµ di d©n néi bé tõ c¸c khu vùc nghÌo tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn vÉn ®ang t¨ng lªn, kh«ng kiÓm so¸t ®­îc. Trung b×nh trong 10 n¨m qua (1989-1999) tû lÖ t¨ng tr­ëng d©n sè lµ 1,7%.Víi møc t¨ng tr­ëng nh­ vËy, th× theo c¸c dù b¸o ®Õn n¨m 2020 sè d©n n­íc ta sÏ xÊp xØ 100 triÖu ng­êi, tøc lµ ph¶i ®¶m b¶o cuéc sèng cho thªm gÇn 25 triÖu ng­êi, t­¬ng xøng víi d©n sè n­íc ta trong n¨m 1945, trong khi tµi nguyªn ®Êt, tµi nguyªn n­íc vµ c¸c d¹ng tµi nguyªn kh¸c cã xu thÕ suy gi¶m, vÊn ®Ò nghÌo ®ãi ë c¸c vïng s©u vïng xa ch­a ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó ( hiÖn cã 1750 x· ë diÖn ®ãi nghÌo). TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò trªn lµ nh÷ng th¸ch thøc nghiªm träng, g©y ra søc Ðp to lín ®èi víi c¶ tµi nguyªn vµ m«i tr­êng trªn ph¹m vi toµn quèc. T¨ng tr­ëng nhanh chãng vÒ kinh tÕ cïng víi viÖc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®· vµ ®ang t¸c ®éng m¹nh lªn m«i tr­êng. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ ®ßi hái c¸c nhu cÇu vÒ n¨ng l­îng, nguyªn liÖu ngµy cµng to lín, kÐo theo chÊt l­îng m«i tr­êng sèng ngµy cµng xÊu ®i, nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ngay tõ ®Çu. MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ ho¸ ë nhiÒu khu vùc, vïng l·nh thæ l¹i kh«ng qu¸n triÖt ®Çy ®ñ c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tøc lµ ch­a tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè m«i tr­êng trong ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. Theo dù kiÕn, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP ph¶i ®¹t xÊp xØ 7%/ n¨m vµ ®­îc duy tr× liªn tôc ®Õn n¨m 2010. Theo tÝnh to¸n cña c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi, nÕu GDP t¨ng gÊp ®«i th× cã nguy c¬ chÊt th¶i t¨ng gÊp 3 ®Õn 5 lÇn. Tõ c¸c môc tiªu cña kÞch b¶n t¨ng tr­ëng kinh tÕ nªu trªn cã thÓ thÊy nÕu nh­ tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lÝ s¶n xuÊt, qu¶n lÝ m«i tr­êng kh«ng ®­îc c¶i tiÕn th× sù t¨ng tr­ëng sÏ kÐo theo t¨ng khai th¸c, tiªu thô tµi nguyªn n¨ng l­îng, dÉn ®Õn khai th¸c c¹n kiÖt tµi nguyªn thiªn nhiªn, t¹o ra sù gia t¨ng c¸c lo¹i chÊt th¶i g©y søc Ðp lªn m«i tr­êng. Héi nhËp quèc tÕ, du lÞch vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu sÏ g©y ra nhiÒu t¸c ®éng phøc t¹p vÒ mÆt m«i tr­êng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè m«i tr­êng vµ hoµ nhËp víi du lÞch, tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu, nhÊt thiÕt ph¶i xem xÐt viÖc thay ®æi mÉu h×nh tiªu thô, ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm th©n thiÖn víi m«i tr­êng, chuÈn bÞ c¬ së h¹ tÇng vÒ giao th«ng vËn t¶i, n¨ng l­îng ®ång thêi víi viÖc xem xÐt ®ång bé vÊn ®Ò m«i tr­êng x· héi, v¨n ho¸, b¶o tån thiªn nhiªn vµ ®a d¹ng sinh häc. NhËn thøc vÒ m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cßn thÊp kÐm. KiÕn thøc vµ nhËn thøc vÒ m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ch­a ®­îc n©ng cao cho c¸c nhµ ra quyÕt ®Þnh, c¸c nhµ qu¶n lÝ, c¸c doanh nghiÖp vµ céng ®ång. C¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc , n©ng cao nhËn thøc b¶o vÖ m«i tr­êng ch­a ®­îc tiÕn hµnh réng kh¾p, ch­a ph¸t huy ®­îc vai trß cña c¸c ®oµn thÓ, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ vµ x· héi, còng nh­ c¸c phong trµo quÇn chóng tham gia c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng. C¸c kiÕn thøc phæ cËp vÒ m«i tr­êng ch­a ®­îc ®­a vµo hÖ thèng gݸo dôc ë c¸c cÊp häc, bËc häc. C¸c th«ng tin vÒ m«i tr­êng, vÒ chÝnh s¸ch ph¸p luËt ch­a ®­îc cung cÊp vµ phæ biÕn th­êng xuyªn ®Õn céng ®ång. T×nh tr¹ng nµy cßn kÐo dµi vµ sÏ t¹o ra rÊt nhiÒu phøc t¹p, nhÇm lÉn, sai sãt trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng ë tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng vµ céng ®ång. - N¨ng lùc qu¶n lÝ m«i tr­êng ch­a ®¸p øng yªu cÇu. HiÖn tr¹ng vÒ c«ng t¸c qu¶n lÝ m«i tr­êng ®ang cã nhiÒu vÊn ®Ò ch­a ®¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lÝ Nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, hÖ thèng tæ chøc qu¶n lÝ hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt cËp vÒ nh©n lùc, vËt lùc vµ trang bÞ kÜ thuËt vµ c¬ chÕ phèi hîp cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c bé/ ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng; ®Çu t­ cho c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng cßn qu¸ Ýt vµ thiÕu tËp trung, hÖ thèng chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cßn ch­a ®ång bé, thiÕu tÝnh hÖ thèng, c¸c chÝnh s¸ch c«ng cô kinh tÕ trong qu¶n lÝ m«i tr­êng cßn Ýt ®­îc ¸p dông. MÉu h×nh tiªu thô l·ng phÝ. Ph¸t triÓn kinh tÕ ®­a l¹i møc t¨ng thu nhËp, dÉn ®Õn gia t¨ng nhu cÇu tiªu thô hµng ho¸ vµ dÞch vô xa xØ, nh­ng còng lµm gia t¨ng thªm l­îng chÊt th¶i vµo m«i tr­êng. Gi¶i quyÕt c¸c th¸ch thøc nªu trªn, cÇn khai th¸c triÖt ®Ó c¸c thuËn lîi sau: - §øng tr­íc nh÷ng diÔn biÕn xÊu cña m«i tr­êng toµn cÇu, céng ®ång quèc tÕ vµ khu vùc ®Òu cam kÕt phèi hîp nç lùc nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng v× môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho c¶ thÕ hÖ hiÖn nay vµ c¸c thÕ hÖ mai sau: cam kÕt hç trî c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i tr­êng sinh th¸i. §Æc biÖt, c¸c tæ chøc tµi chÝnh thÕ giíi còng khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n ®Çu t­ theo h­íng th©n m«i tr­êng.NÕu cã ®Þnh h­íng ®óng vµ sím t¨ng c­êng n¨ng lùc tiÕp thu th× n­íc ta cã thÓ tranh thñ ®­îc c¸c nguån tµi trî quèc tÕ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng bøc xóc vµ b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña quèc gia. - ViÖt Nam cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Ó ®Þnh h­íng phï hîp nhÊt cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, sao cho võa ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ mµ kh«ng ph¶i tr¶ gi¸ vÒ m«i tr­êng. So víi nhiÒu n­íc, n­íc ta vÉn cßn cã nh÷ng lîi thÕ nhÊt ®Þnh vÒ m«i tr­êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. NÕu c¸c nguån tµi nguyªn ®ã ®­îc sö dông chuÈn mùc vµ ®­îc b¶o vÖ ®óng quy c¸ch, th× c¸c nguån tµi nguyªn nµy sÏ trë thµnh mét lîi thÕ trong c¹nh tranh quèc tÕ, kÓ c¶ tr­íc m¾t lÉn l©u dµi. Cho dï c¸c kÜ n¨ng qu¶n lÝ kinh nghiÖm tÝch luü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sÏ gióp chóng ta cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh c¸c ®Þnh h­íng vµ lùa chän ®óng ®¾n h­íng ph¸t triÓn cña m×nh trong thËp kØ tíi ®©y. Trªn c¬ së ®Þnh h­íng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, nh÷ng xu h­íng m«i tr­êng cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi cã thÓ dù b¸o mét sè xu h­íng th­¬ng m¹i- m«i tr­êng cña ViÖt Nam nh­ sau: Trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam sÏ ®Èy m¹nh héi nhËp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi víi viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt Khu vùc th­¬ng m¹i tù do ASEAN. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i VIÖt Nam- Hoa K×, ®µm ph¸n gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, Khu vùc mËu dich tù do ASEAN – Trung Quèc vµ c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng kh¸c. ViÖc níi láng c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i luång hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc vµo n­íc ta sÏ gia t¨ng nhanh chãng. Trong bèi c¶nh nh­ vËy, viÖc kiÓm so¸t « nhiÔm tõ bªn ngoµi lµ hÕt søc quan träng. NÕu kh«ng cã nh÷ng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ m«i tr­êng thÝch hîp, nguy c¬ « nhiÔm m«i tr­êng lµ rÊt lín. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ mét ®Þnh h­íng chiÕn l­îc l©u dµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ VIÖt Nam trong nhiÒu thËp kØ tíi. Víi tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu 15- 16%/ n¨m, chóng ta ph¶i khai th¸c triÖt ®Ó mäi nguån lùc. NÕu kh«ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu xuÊt khÈu theo h­íng th©m dông lao ®éng sÏ dÉn ®Õn viÖc khai th¸c qu¸ møc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sö dông kÐm hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo phôc vô cho xuÊt khÈu. - Lµ mét n­íc xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng nh¹y c¶m víi m«i tr­êng nh­ n«ng s¶n, thuû s¶n, giµy da, may mÆc, viÖc më réng th­¬ng m¹i quèc tÕ cña VIÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi sÏ gÆp ph¶i nh÷ng trë ng¹i do c¸c n­íc ¸p dông ngµy cµng nhiÒu c¸c rµo c¶n m«i tr­êng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. §¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ m«i tr­êng cña c¸c n­íc nhËp khÈu hµng ho¸ cña ta lµ mét th¸ch thøc to lín ®èi víi doanh nghiÖp VIÖt Nam, n¬i ®ang thiÕu nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu nµy. - ViÖt Nam sÏ ®Èy m¹nh c¶i c¸ch kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN trong nh÷ng n¨m tíi. Qu¸ tr×nh nµy sÏ t¹o thuËn lîi cho viÖc më réng thÞ tr­êng trong n­íc, xuÊt hiÖn nhiÒu lo¹i h×nh kinh doanh th­¬ng m¹i vµ dÞch vô, bïng næ tiªu dïng. Trong bèi c¶nh nh­ vËy, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ chÝnh s¸ch m«i tr­êng ph¶i ®­îc hoµn thiÖn theo h­íng ®¶m b¶o ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng néi ®Þa ®ång thêi h¹n chÕ nguy c¬ « nhiÔm m«i tr­êng do ho¹t ®éng nµy g©y ra. B¸o ®éng gÇn ®©y vÒ t×nh tr¹ng hµng gi¶, hµng kÐm chÊt l­îng, sö dông kh«ng hîp lÝ c¸c chÊt ®éc h¹i trong tiªu dïng vµ kinh doanh, bu«n b¸n ®éng thùc vËt quý hiÕm, t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc to lín ®èi víi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng ë n­íc ta. III. C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m ®iÒu hoµ c©n b»ng gi÷a ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. 1. Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ vÒ phÝa Nhµ N­íc 1.1 C¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lÝ cña Nhµ N­íc HÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lÝ cña Nhµ N­íc thêi gian tíi cÇn h­íng ®Õn nh÷ng néi dung sau: 1/. Nghiªn cøu vµ bæ sung vµo danh môc c¸c mÆt hµng h¹n chÕ hoÆc cÊm xuÊt khÈu, nhËp khÈu nh÷ng hµng hãa nguy hiÓm ®èi víi m«i tr­êng. Theo NghÞ ®Þnh sè 46/2001/Q§ - Ttg ngµy 4 th¸ng 4 n¨m 2001 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ thêi kú 2001 -2005 , ViÖt Nam ®· cÊm nhËp khÈu 11 nhãm hµng vµ cÊm xuÊt khÈu 7 nhãm hµng c÷ ¶nh h­ëng tíi an ninh, quèc phßng, søc kháe céng ®ång, m«i tr­êng... nh­ vò khÝ, ®¹n d­îc, vËt liÖu næ, hãa chÊt ®éc, ma tóy... Tuy nhiªn theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia th­¬ng m¹i th× danh môc c¸c mÆt hµng cÊm hoÆc h¹n chÕ nhËp khÈu cña n­íc ta cßn qu¸ Ýt so víi c¸c n­íc. Liªn Hîp Quèc ®· thèng kª danh s¸ch trªn 700 mÆt hµng mµ viÖc tiªu dïng, s¶n xuÊt hoÆc th­¬ng m¹i cÇn ph¶i ®­îc h¹n chÕ vµ qu¶n lý nghiªm ngÆt. Danh s¸ch nµy cßn ch­a kÓ ®Õn c¸c chÊt phô gia thùc phÈm ®éc h¹i vµ mét sè lo¹i d­îc phÈm ®· ®­îc ®­a vµo danh s¸ch cña FAO vµ WHO. Nh­ vËy ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu nhÊt lµ viÖc nhËp khÈu c¸c hµng hãa nguy hiÓm ®èi víi m«i tr­êng tr­íc m¾t cÇn ph¶i nghiªn cøu cô thÓ ho¸ râ c¸c lo¹i hµng hãa trong danh môc c¸c hµng hãa cÊm nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu nh­ nhãm ho¸ chÊt ®éc h¹i, phô gia thùc phÈm, hµng tiªu dïng ®· qua sö dông... 2/. Söa ®æi, bæ sung c¸c s¾c thuÕ vµ biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu nh»m lµm t¨ng ®é më cña nÒn kinh tÕ, t¨ng tèc ®é héi nhËp cña ViÖt Nam vµo céng ®ång th­¬ng m¹i thÕ giíi, ®ång thêi võa khai th¸c hîp lý, sö dông tiÕt kiÖm tµi nguyªn thiªn nhiªn võa ng¨n chÆn t×nh tr¹ng « nhiÔm vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. ChÝnh s¸ch thuÕ cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng. Qua nghiªn cøu hÖ thèng thuÕ suÊt xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay, em thÊy r»ng c¸c chÝnh s¸ch thuÕ vµ phi thuÕ cña ViÖt Nam ch­a ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng trong viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt viÖc nhËp khÈu. c¸c s¶n phÈm kh«ng th©n thiÖn víi m«i tr­êng. Ch¼ng h¹n, hÇu hÕt hµng xuÊt khÈu cã thuÕ suÊt b»ng 0, trõ mét sè tµi nguyªn nh­ dÇu th« mét sè lo¹i quÆng, song m©y. ThuÕ nhËp khÈu gåm 3 lo¹i: thuÕ suÊt th«ng th­êng, thuÕ suÊt ­u ®·i, thuÕ suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt, trong ®ã thuÕ suÊt ­u ®·i ¸p dông cho hµng hãa nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ n­íc ngoµi hoÆc khèi n­íc cã tho¶ thuËn vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam. ThuÕ suÊt th«ng th­êng ®­îc ¸p dông cao h¬n 50% so víi thuÕ suÊt ­u ®·i (nh­ng kh«ng qu¸ 70% so víi thuÕ suÊt ­u ®·i) vµ thuÕ suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt ®­îc ¸p dông cho hµng hãa nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ n­íc ngoµi hoÆc tõ khèi n­íc ViÖt Nam cã tho¶ thuËn ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ thuÕ nhËp khÈu theo c¸c thÓ chÕ khu vùc mËu dÞch tù do, liªn minh thuÕ quan hoÆc ®Ó t¹o thuËn lîi cho giao l­u th­¬ng m¹i biªn giíi. BiÓu thuÕ hiÖn nay cña ViÖt Nam cã kho¶ng 7.300 nhãm mÆt hµng. Møc thuÕ cao nhÊt lµ 100%, ¸p dông cho c¸c mÆt hµng r­îu, bia, thuèc l¸, thÊp nhÊt lµ 0%, chñ yÕu ¸p dông cho c¸c mÆt hµng nguyªn vËt liÖu m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt. §Ó h¹n chÕ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, ViÖt Nam còng sÏ ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c hµng hãa ®­îc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ thµnh s¶n xuÊt, hoÆc thuÕ ®èi kh¸ng ®èi víi nh÷ng mÆt hµng ®­îc n­íc xuÊt khÈu trî cÊp gi¸. ThuÕ suÊt b×nh qu©n gia quyÒn cña n­íc ta tuy kh«ng cao h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc nh­ng c¸c møc thuÕ cô thÓ cho tõng lo¹i hµng ho¸ ®Òu ch­a tÝnh ®Õn yÕu tè b¶o vÖ m«i tr­êng. §©y lµ mét trong nh÷ng kÏ hë cho hµng nhËp khÈu th©m nhËp vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam, kh«ng lo¹i trõ nh÷ng mÆt hµng mµ viÖc l­u th«ng, cÊt gi÷, sö dông, th¶i bá nã cã ¶nh h­ëng tíi m«i tr­êng. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng viÖc n©ng cao thuÕ suÊt v× héi nhËp th­¬ng m¹i quèc tÕ ®ßi hái møc thuÕ cßn ph¶i ®­îc h¹ thÊp h¬n n÷a. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy cÇn cã sù bæ sung trong luËt thuÕ, trong ®ã cho phÐp thu thuÕ m«i tr­êng hoÆc phÝ m«i tr­êng. HiÖn t¹i, hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam còng ch­a cã møc thuÕ suÊt phï hîp ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm kh«ng th©n thiÖn m«i tr­êng cÇn h¹n chÕ tiªu dïng. Cô thÓ lµ ®èi víi nhãm hµng hãa chÊt, biÓu thuÕ cña ViÖt Nam cã tíi 264 mÆt hµng cã thuÕ suÊt nhËp khÈu b»ng 0, thuÕ suÊt trung b×nh cña nhãm hµng nµy chØ cã 6,2%, s¶n phÈm n«ng nghiÖp còng cã kho¶ng 150 s¶n phÈm thuÕ suÊt 0-5%, thuÕ suÊt cho nhãm hµng nµy lµ 14,5%. Nh×n chung, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam ch­a cã c¸c ®iÒu kho¶n cô thÓ vÒ m«i tr­êng nh­ nhiÒu n­íc kh¸c. C¸c mÆt hµng cÊm xuÊt nhËp khÈu hoÆc cÇn cã giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam chØ míi tËp trung vµo môc ®Ých b¶o vÖ søc khoÎ céng ®ång, an toµn x· héi, an ninh quèc gia vµ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa ®¹o ®øc truyÒn thèng. Mét sè nh÷ng yÕu tè trªn còng cã Ýt nhiÒu liªn quan ®Õn b¶o vÖ m«i tr­êng nh­ng nãi chung lµ cßn ch­a cô thÓ vµ ch­a râ rµng. So víi ®anh môc nh÷ng s¶n phÈm kh«ng th©n thiÖn/hoÆc g©y « nhiÔm/hoÆc cã nguy c¬ g©y tæn h¹i cho m«i tr­êng ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong c¸c HiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng vÒ m«i tr­êng hoÆc c¸c tµi liÖu liªn quan cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ UN, FAO, WHO th× danh môc c¸c s¶n phÈm bÞ cÊm hoÆc cÇn cã giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam cßn qu¸ Ýt vµ thiÕu tÝnh cô thÓ trong qu¶n lý ®èi víi c¸c s¶n phÈm nguy h¹i vÒ m«i tr­êng ®· vµ ®ang ®­îc c¸c n­íc trªn thÕ giíi chÊp thuËn. 3/. T¨ng c­êng qu¶n lý ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ l­u th«ng trong n­íc theo h­íng h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng kinh doanh cã ®iÒu kiÖn, c¸c mÆt hµng cã nhiÒu kh¶ n¨ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng nh­ x¨ng dÇu, hãa chÊt, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc b¶o vÖ thùc vËt... §ång thêi khuyÕn khÝch nhËp khÈu c¸c mÆt hµng cã nguån gèc thiªn nhiªn nh­ gç vµ c¸c s¶n phÈm ®a d¹ng sinh häc nh»m lµm gi¶m t×nh tr¹ng khai th¸c tµi nguyªn nh­ hiÖn nay. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra vµ xö lý « nhiÔm kh¾c phôc t×nh tr¹ng vi ph¹m chÝnh s¸ch l­u th«ng hµng hãa trong n­íc, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu nh­ vËn chuyÓn vµ l­u th«ng c¸c mÆt hµng lµm « nhiÔm m«i tr­êng nhËp lËu c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i cã m¾c bÖnh, ho¸ chÊt ®éc h¹i, xuÊt lËu ®éng vËt hoang d·... Ngoµi ra còng ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ víi chÕ tµi nghiªm kh¾c ®Ó xö lý ®èi víi nh÷ng c¸n bé c«ng chøc th«ng ®ång víi bän bu«n lËu, vi ph¹m quy ®Þnh vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. 4/. KhuyÕn khÝch nhËp khÈu c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, cã chän läc kü l­ìng, ­u tiªn c¸c c«ng nghÖ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, c¸c c«ng nghÖ s¹ch, Ýt g©y « nhiªm m«i tr­êng vµ ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng nghÖ xö lý « nhiÔm m«i tr­êng. 5/. KiÓm so¸t chÆt chÏ dßng hµng hãa vµo-ra c¸c cöa khÈu biªn giíi vÒ mäi ph­¬ng diÖn nh­: c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng hµng hãa, c¸c tiªu chuÈn TuyÖt ®èi kh«ng cho phÐp hµng hãa kh«ng ®ñ tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ kh«ng ®ñ tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng ra vµo c¸c cöa khÈu biªn giíi. 6/. T¨ng c­êng ho¹t ®éng gi¸m s¸t vµ ng¨n chÆn hµng lËu, hµng cÊm nhËp vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam b»ng c¶ ®­êng mËu dÞch chÝnh ng¹ch, tiÓu ng¹ch vµ chî biªn giíi, h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng gian lËn th­¬ng m¹i trong quan hÖ mËu dÞch biªn giíi. 7/. Cã biÖn ph¸p xö lý nghiªm kh¾c, triÖt ®Ó ®èi víi c¸c hµnh vi bu«n b¸n hµng gi¶, hµng kÐm phÈm chÊt, c¸c lo¹i hµng cÊm l­u th«ng hoÆc bÞ h¹n chÕ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng vµ g©y « nhiÔm m«i tr­êng. 8/. X©y dùng c¬ chÕ kh¸c chÆt chÏ cho c¸c c¬ quan th­¬ng m¹i , tµi chÝnh, h¶i quan vµ c¸c c¬ quan m«i tr­êng trong viÖc qu¶n lý nhËp khÈu. 9/. Thu thËp vµ phæ cËp th«ng tin cña c¸c nhãm c«ng t¸c vÒ th­¬ng m¹i vµ m«i tr­êng cña UNCTAD vµ WTO cho c¸c bé ngµnh h÷u quan, nhÊt lµ c¸c c¬ quan ®iÒu hµnh XNK vµ c¸c doanh nghiÖp ®Ó n©ng cao nhËn thøc vÒ t×nh h×nh bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm cã nguy h¹i ®èi víi m«i tr­êng vµ gi¶i ph¸p cña c¸c n­íc, tõ ®ã cã ®èi s¸ch phï hîp cho ViÖt Nam. 10/. CÇn nghiªn cøu vµ khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c quyÕt ®Þnh cña WTO liªn quan ®Õn m«i tr­êng nh­ c¸c quy ®Þnh trong hiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp, HiÖp ®Þnh SPS, HiÖp ®Þnh vÒ rµo c¶n kü thuËt trong th­¬ng m¹i (TBT)... ®Ó ®¶m b¶o cã c¸c c«ng cô th­¬ng m¹i h÷u hiÖu, phï hîp víi WTO, ®­îc c¸c n­íc c«ng nhËn trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng ë ViÖt Nam. 11/. Tham gia cã hiÖu qu¶ vµ thùc hiÖn c¸c C«ng ­íc vÒ m«i tr­êng ®Ó tiÕn tíi luËt hãa c¸c quy ®Þnh cña c¸c c«ng ­íc nµy vµo chÝnh s¸ch qu¶n lý th­¬ng m¹i quèc gia. Trong tiÕn tr×nh nµy cÇn chó träng ®Õn viÖc x©y dùng ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt víi c¸c c¬ quan m«i tr­êng n­íc ngoµi vµ quèc tÕ ®Ó viÖc ®­a c¸c ®iÒu kho¶n mßi tr­êng (theo c¸c HiÖp ®Þnh MEA) vµo luËt hoÆc chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, tr¸nh nh÷ng quy ®Þnh r­êm rµ g©y c¶n trë cho th­¬ng m¹i. 1.2 C¸c gi¶i ph¸p nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c ngµnh hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m qua cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tÕt ®Ñp nh­ng còng ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò m«i tr­êng hÕt søc phøc t¹p. §ã lµ viÖc ®¶m b¶o më réng th­¬ng m¹i vµ b¶o tån tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i tr­êng, sinh th¸i. Nh­ ®· ®Ò cËp, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay chñ yÕu lµ s¶n phÈm th«, s¬ chÕ, tû lÖ hµng cã nguån gèc thiªn nhiªn t­¬ng ®èi cao nh­ kho¸ng s¶n, hµng n«ng s¶n, h¶i s¶n, l©m s¶n... NÕu ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h­íng t¨ng c­êng khai th¸c c¸c s¶n phÈm cã nguån gèc ®a d¹ng sinh häc nªu trªn mµ kh«ng chó träng c«ng t¸c b¶o tån ph¸t triÓn chóng th× trong t­¬ng lai kh«ng nh÷ngnguån tµi nguyªn bÞ c¹n kiÖt mµ nguy c¬ m«i tr­êng còng rÊt lín. Bªn c¹nh ®ã chÝnh s¸ch ®Çu t­ trµn lan cã nguy c¬ lµm mÊt ®i tÝnh ®a d¹ng sinh häc ë mét sè vïng c«ng nghiÖp hãa míi. Cho nªn theo em mäi cè g¾ng cña chÝnh s¸ch më réng th­¬ng m¹i ph¶i nh»m vµo viÖc b¶o vÖ sù ®a d¹ng sinh häc trong vïng. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®­îc ¸p dông ®Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn th­¬ng m¹i bÒn v÷ng ë ®©y lµ: 1 . Hîp nhÊt c¸c môc tiªu m«i tr­êng vµo c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa cña quèc gia, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng, ®­a vµn dÒ m«i tr­êng vµo trong c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi. 2. ­u tiªn vµ t¨ng c­êng ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt n«ng vµ c«ng nghiÖp. 3 . Khai th¸c c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh TRIMS cña WTO ®Ó sö dông linh ho¹t trong viÖc khuyÕn khÝch hç trî c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo m«i tr­êng. 4. Hç trî n«ng d©n c¶i thiÖn c¬ chÕ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, gi¶m sù xuèng cÊp cña ®Êt ®ai vµ chuyÓn dÇn sang c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th©n thiÖn víi m«i tr­êng. §Ó c¸c biÖn ph¸p hç trî nµy phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO, kh«ng ph¶i lµ ®èi t­îng cÇn c¾t gi¶m lo¹i bá khi ta tham gia tæ chøc nµy, cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Bé Th­¬ng m¹i vµ Bé N«ng NghiÖp & PT n«ng th«n trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh c¸c biÖn ph¸p cô thÓ. 5 . N©ng cao gi¸ thµnh c¸c s¶n phÈm cã chøa c¸c chi phÝ m«i tr­êng ®Ó h¹n chÕ sù sö dông l·ng phÝ c¸c nguån lùc m«i tr­êng. 6. §­a vµo ¸p dông "thuÕ m«i tr­êng" vµ "phÝ m«i tr­êng" ®Ó n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi s¶n xuÊt vµ céng ®ång d©n c­ trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng, khuyÕn khÝch c¸c s¸ng kiÕn vÒ c¶i thiÖn m«i tr­êng, ®ång thêi t¹o nguån kinh phÝ cho viÖc bï ®¾p vµ kh¾c phôc nh÷ng thiÖt h¹i m«i tr­êng. 7. KhuyÕn khÝch c¸c ngµnh g©y « nhiÔm thµnh lËp quü b¶o vÖ m«i tr­êng, gãp phÇn gi¶m t¸c ®éng m«i tr­êng cña qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ång thêi hç trî nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ xö lý « nhiÔm vµ b¶o ®¶m nh÷ng yªu cÇu quèc tÕ vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng. 8. Quy ho¹ch c¸c vïng kinh tÕ nh»m h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a viÖc khai th¸c bõa b·i c¸c s¶n phÈm ®a d¹ng sinh häc vµ cã sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan lËp kÕ ho¹ch vµ nh©n d©n vïng cã tµi nguyªn trong viÖc lËp quy ho¹ch. 9. CÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vµ kiÓm so¸t ®Æc biÖt ®èi víi mét sè ngµnh mµ viÖc ph¸t triÓn cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn m«i tr­êng nh­ n«ng nghiÖp, khai th¸c vµ xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n, l©m s¶n, kho¸ng s¶n... 1.3 C¸c gi¶i ph¸p nh»m ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn vÒ mÆt m«i tr­êng gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam Xu h­íng héi nhËp ®ang diÔn ra víi quy m« vµ tèc ®é ngµy cµng nhanh. §Ó héi nhËp kinh tÕ c¸c n­íc ®ang tõng b­íc tiÕn tíi xo¸ bá c¸c c¶n trë th­¬ng m¹i, nh»m thùc hiÖn qu¸ tr×nh tù do. Khi c¸c h¹n chÕ th­¬ng m¹i nh­ thuÕ quan thñ tôc hµnh chÝnh trong ngo¹i th­¬ng ®­îc níi láng th× c¸c tiªu chuÈn, quy ®Þnh vÒ kü thuËt ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong c¹nh tranh th­¬ng m¹i quèc tÕ, trong ®ã ®Æc biÖt quan -träng lµ c¸c tiªu chuÈn, quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng. §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng hãa cña m×nh nh»m ®¶m b¶o héi nhËp vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ph¶i n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm mµ cßn ph¶i ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng ®èi víi s¶n phÈm, chuÈn bÞ kü l­ìng c¸c ®iÒu kiÖn vÒ mÆt m«i tr­êng ®Ó s¶n phÈm cña m×nh ®ñ søc c¹nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. D­íi ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p gióp c¸c doanh nghiÖp t×m hiÓu vµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vµ quy ®Þnh m«i tr­êng nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh hµng hãa, v­ît qua hµng rµo xanh ®Ó më réng xuÊt khÈu: 1. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ nh÷ng nhµ xuÊt khÈu ¸p dông HÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng ISOI4000. §©y sÏ lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn hµng ®Çu cho phÐp hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng ®ång thêi gãp phÇn h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng m«i tr­êng do th­¬ng m¹i g©y ra. Tr­íc m¾t, cÇn nghiªn cøu ¸p dông c¸c vÊn ®Ò cña HÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng theo ISO 14000 t¹i mét sè xÝ nghiÖp ®iÓm vµ sÏ nh©n réng dÇn ra c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kh¸c. §ång thêi më c¸c líp ®µo t¹o, tËp huÊn cho c¸c ®¬n vÞ ®µo t¹o ®éi ngò chuyªn gia t­ vÊn cã ®ñ tr×nh ®é ®Ó ¸p dông HÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng, ®µo t¹o c¸c ®¸nh c¬i viªn cho viÖc chøng nhËn HÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng . 2. §Ó héi nhËp víi th­¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi, ®ång thêi b¶o vÖ m«i tr­êng, cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn m«i tr­êng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ mµ chóng ta lµ thµnh viªn hoÆc ®ang chuÈn bÞ gia nhËp nh­ ASEAN, WTO... nh»m t¹o ra c¸c c«ng cô th­¬ng m¹i h÷u hiÖu, ®­îc c¸c n­íc c«ng nhËn trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng ë ViÖt Nam. §ång thêi sö dông linh ho¹t c¸c quy ®Þnh nh­ c¸c ®iÒu kho¶n HiÖp ®Þnh TRIMS, hiÖp ®Þnh SPS, hiÖp ®Þnh vÒ rµo c¶n kü thuËt trong th­¬ng m¹i (TBT) cña WTO ®Ó khuyÕn khÝch, hç trî c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo m«i tr­êng. 3. Cã h×nh thøc hç trî c¸c doanh nghiÖp ®iÒu chØnh c¬ cÊu, tõng b­íc chuyÓn h­íng sang s¶n xuÊt s¹ch (Cuan Production) tiÕn tíi phæ cËp ISOI4000 cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, më réng d¸n nh·n sinh th¸i cho tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm liªn quan ®Õn m«i tr­êng. §©y còng lµ lÜnh vùc ViÖt Nam cÇn ­u tiªn vµ nhanh chãng x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt víi c¸c tæ chøc quèc tÕ liªn quan ®Ó ®¶m b¶o c¸c h×nh thøc hç trî trªn lµ cã hiÖu qu¶ vµ kh«ng tr¸i víi c¸c quy ®Þnh vÒ trî cÊp cña WTO. 4. Sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ trong viÖc qu¶n lý m«i tr­êng ®èi víi c¸c d.oanh nghiÖp. Thùc hiÖn nguyªn t¾c ng­êi g©y « nhiÔm ph¶i tr¶ ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp ®èi víi m«i tr­êng. 5. C¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn phæ biÕn c¸c th«ng tin vÒ c¸c tiªu chuÈn m«i tr­êng liªn quan tíi s¶n phÈm ®ång thêi giíi thiÖu c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn m«i tr­êng cña mét sè n­íc lµ b¹n hµng cña ViÖt Nam cho c¸c doanh nghiÖp. 6. CÇn chó träng ®Æc biÖt trong viÖc qu¶n lý ®èi víi mét sè lÝnh vùc th­¬ng m¹i nh¹y c¶m cã ¶nh h­ëng lín ®Õn m«i tr­êng sau ®©y: - Th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c s¶n phÈm tõ ®a d¹ng sinh häc ( s¶n phÈm tõ c¸c hÖ sinh th¸i trªn ®Êt liÒn, thuû häc vµ biÓn), c¸c s¶n phÈm thùc vËt vµ ®éng vËt liªn quan ®Õn c«ng ­íc ®a d¹ng sinh häc, c«ng ­íc cÊm bu«n b¸n c¸c loµi ®éng vËt quý hiÕm; Th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã nguån gèc hãa chÊt ®éc h¹i, c¸c chÊt th¶i liªn quan ®Õn c«ng ­íc qu¶n lý, vËn chuyÓn c¸c chÊt nguy hiÓm xuyªn qua biªn giíi; Th­¬ng m¹i xuÊt nhËp khÈu c«ng nghÖ l¹c hËu, c«ng nghÖ g©y « nhiÔm m«i tr­êng; - Th­¬ng m¹i c¸c chÊt th¶i, vËt liÖu th¶i, phÕ th¶i cã nguån gèc hãa chÊt ®éc h¹i; Th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c s¶n phÈm thùc phÈm chÕ biÕn; - Th­¬ng m¹i n¨ng l­îng, n¨ng l­îng hãa th¹ch, dÇu khÝ, thuû ®iÖn; Th­¬ng m¹i kho¸ng s¶n liªn quan ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i ®Êt, n­íc, rõng. 1.4 Gi¶i ph¸p vÒ kü thuËt 1. Quy ho¹ch l¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ kinh doanh thùc phÈm chÕ biÕn, b¸n lÎ x¨ng dÇu, hãa chÊt, ®iÓm giÕt mæ, c¸c chî, kh¸ch s¹n vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuéc c¸c ngµnh kh¸c theo h­íng tËp trung thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp, dÞch vô theo ngµnh hµng ®Ó cã ph­¬ng ¸n tËp trung xö lý chÊt th¶i, võa gi¶m chi phÝ xö lý chÊt th¶i cña tõng c¬ së riªng biÖt, võa tr¸nh g©y « nhiÔm ë nhiÒu khu vùc kh¸c nhau. 2. C¶i tiÕn, n©ng cao kü thuËt cña c¸c trang thiÕt bÞ xö lý chÊt th¶i ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c nµy, gãp phÇn h¹n chÕ c¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm m«i tr­êng. 3 . Thay ®æi c«ng nghÖ ®éc h¹i g©y « nhiÔm b»ng c¸c c«ng nghÖ s¹ch Ýt g©y « nhiÔm h¬n hoÆc kh«ng g©y « nhiÔm. 4. §Çu t­ c«ng nghÖ xö Iý c¸c chÊt th¶i theo hai h­íng: khuyÕn khÝch nghiªn cøu thiÕt kÕ c¸c thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ cã th s¶n xuÊt trong n­íc ®ång thêi nhËp khÈu c¸c c«ng nghÖ tiÖn tiÕn tõ n­íc ngoµi, ®¶m b¶o cho viÖc xö lý chÊt th¶i ®¹t tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng; x©y dùng hÖ thèng xö lý chÊt th¶i, pha lo·ng chÊt th¶i. 5. Do nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh nªn ®ång thêi víi viÖc trang bÞ c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc vÉn ph¶i x©y dùng, l¾p ®Æt bæ sung c¸c thiÕt bÞ chèng vµ xö lý « nhiÔm m«i tr­êng cho c¸c thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn cã vµ ®ang vËn hµnh trong c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ®Ó tõng b­íc h¹n chÕ, tiÕn tíi chÊm dót viÖc th¶i c¸c chÊt ®éc h¹i vµo m«i tr­êng kh«ng khÝ, ®Êt vµ n­íc. 6. NhËp khÈu c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, cã chän läc kü l­ìng, ­u tiªn c¸c c«ng nghÖ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm; n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, c¸c c«ng nghÖ s¹ch, Ýt g©y « nhiÔm m«i tr­êng. 7. Thu håi vµ .t¸i sö dông mét sè chÊt th¶i r¾n ®Æc thï trong mét sè c¬ së s¶n xuÊt cã nguy c¬ g©y « nhiÔm cao nh­ c¸c c¬ së dÖt may, c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt thuèc l¸, cao su... 8. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi sang dïng c¸c lo¹i nhiªn liÖu Ýt g©y « nhiÔm m«i tr­êng. §©y lµ mét trong nh÷ng h­íng di dóng ®¾n mµ nhiÒu n­íc ®ang h­íng tíi bëi nÕu h¹n chÕ viÖc sö dông nhiªn liÖu g©y « nhiÔm trong s¶n xuÊt sÏ gi¶m ®­îc ®¸ng kÓ nguån g©y « nhiÔm hiÖn nay. 9. Th«ng qua viÖc thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh th­¬ng m¹i ®Ó ph©n Lo¹i cô thÓ møc ®é g©y « nhiÔm m«i tr­êng cña tõng c¬ së s¶n xuÊt, tõ ®ã cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. §èi víi nh÷ng c¬ së g©y « nhiÔm m«i tr­êng kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc cã thÓ m¹nh d¹n chuyÓn ®æi ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, thay ®æi c«ng nghÖ míi hoÆc thËm chÝ buéc ph¶i ngõng s¶n xuÊt:.. §èi víi nh÷ng c¬ së g©y « nhiÔm ë møc ®é thÊp h¬n cã thÓ t×m h­íng kh¾c phôc b»ng viÖc c¶i tiÕn c«ng nghÖ, x©y dùng; l¾p ®Æt hÖ thèng xö Iý chÊt th¶i, thu lÖ phÝ víi c¸c ho¹t ®éng g©y « nhiÔm, ®¸nh thuÕ vµo mét sè s¶n phÈm g©y « nhiÔm. 10 Cã h×nh thøc hç trî c¸c doanh nghiÖp ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt,tõng b­íc chuyÓn sang s¶n xuÊt s¹ch, tiÕn tíi phæ cËp tiªu chuÈn ISO 14000 cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, më réng viÖc d¸n nh·n sinh th¸i cho tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn m«i tr­êng. 11 . Tranh thñ sù trî gióp kü thuËt vµ hîp t¸c cña c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó tËn dông mÆt tÝch cùc cña qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng, ®ång thêi cã biÖn ph¸p sö dông c¸c nguån vèn trî gióp cña n­íc ngoµi mét c¸ch hiÖu qu¶. 1.5 C¸c gi¶i ph¸p vÒ gi¸o dôc ý thøc céng ®ång 1. T¨ng c­êng viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn c¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng ®Õn mäi ng­êi d©n trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. 2. N©ng cao nhËn thøc, ý thøc cña ng­êi d©n trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng vµ thay ®æi së thÝch tiªu dïng hµng hãa theo h­íng cã lîi cho m«i tr­êng nh­ ­a dïng s¶n phÈm ®­îc d¸n "nh·n hiÖu xanh", dïng khÝ ®èt hoÆc n¨ng l­îng mÆt trêi thay cho viÖc dïng than hay ®iÖn lµm nhiªn liÖu cho sinh ho¹t... ChÝnh ng­êi tiªu dïng sÏ lµ ®éng lùc buéc nhµ s¶n xuÊt ph¶i ®Çu t­ c«ng nghÖ, thay ®æi mÆt hµng ®Ó ®¸p øng së thÝch cña ng­êi tiªu dïng. 3. Kh«ng ngõng n©ng cao ý thøc cña ng­êi d©n trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng nãi chung vµ trong viÖc sö dông hãa chÊt b¶o vÖ thùc vËt, ph©n hãa häc... nãi riªng. §iÒu nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa ®èi víi ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr­êng trong n­íc mµ cßn thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña ViÖt Nam trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng trong khu vùc còng nh­ thÕ giíi, phï hîp víi nh÷ng cam kÕt quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia. 4. Më c¸c khãa ®µo t¹o ng¾n h¹n cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng, mèi quan hÖ gi÷a m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. N©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé lµm th­¬ng m¹i vµ ®µm ph¸n th­¬ng m¹i vÒ mèi quan hÖ gi÷a th­¬ng m¹i tù do vµ m«i tr­êng, tõ ®ã gióp hä cã lý lÏ ®Êu tranh v× lîi Ých quèc gia trong nh÷ng cuéc häp vµ th¶o luËn quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i, h¹n chÕ nh÷ng quyÕt ®Þnh cã thÓ lµm thua thiÖt ®èi víi-nhµ s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng trong n­íc. 5. Cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c Bé, ngµnh vµ nh©n d©n trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng. 6. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c céng ®ång, côm d©n c­ tu©n thñ ®óng c¸c tiªu chuÈn m«i tr­êng hoÆc cã nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc nh»m b¶o vÖ m«i tr­êng. 7 . N©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i vµ tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong céng ®ång. 8. T×m kiÕm th«ng tin vµ ®iÒu kiÖn dÔ dµng ®Ó kiÓm nghiÖm c¸c s¶n phÈm bÞ cÊm trªn thÕ giíi vµ hËu qu¶ m«i tr­êng cña chóng, ®ång thêi phæ cËp c¸c th«ng tin nãi trªn cho c¸c Bé, ngµnh h÷u quan, nhÊt lµ c¸c c¬ quan ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu vµ doanh nghiÖp ®Ó n©ng cao nhËn thøc vÒ t×nh h×nh bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm nguy h¹i ®èi víi m«i tr­êng vµ ®èi s¸ch cña c¸c n­íc, tõ ®ã t×m ra biÖn ph¸p phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ViÖt Nam. Kh«ng nh÷ng thÕ, c¸c th«ng tin m«i tr­êng, còng cÇn ®­îc ph¸t triÓn m¹nh vµ truyÒn t¶i nhiÒu h¬n n÷a tíi c¸c ®èi t­îng cã liªn quan kh¸c nh­ quÇn chóng, c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c c¬ quan qu¶n lý kinh tÕ. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p mang tÝnh khuyÕn nghÞ víi mong muèn gãp phÇn lµm gi¶m nh÷ng t¸c ®éng m«i tr­êng do ho¹t ®éng th­¬ng m¹i g©y ra. ViÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p mét c¸ch triÖt ®Ó lµ hÕt søc khã kh¨n vµ cÇn ph¶i cã sù phèi hîp cña tÊt c¶ c¸c ngµnh h÷u quan vµ céng ®ång d©n c­. Trong ®iÒu kiÖn chóng ta cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ kinh tÕ th× viÖc ®Çu t­ tµi chÝnh cho vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng cßn rÊt h¹n hÑp, ®ßi hái sù nç lùc cña Nhµ n­íc, nh©n d©n vµ sù gióp ®ì cña céng ®ång quèc tÕ, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng h«m nay vµ mai sau. 2. Mét sè c«ng viÖc cÊp b¸ch cña ngµnh th­¬ng m¹i nh»m gãp phÇn b¶o vÖ m«i tr­êng trong nh÷ng n¨m tíi Trong xu thÕ héi nhËp nÒn kinh tÕ quèc gia víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®ãng mét vai trß hÕt søc träng yÕu nh»m thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, ®ång thêi lµ t©m ®iÓm ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i tr­êng trong ®iÒu kiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i. HËu qu¶ « nhiÔm m«i tr­êng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc trong khu vùc lµ bµi häc quý b¸u gióp chóng ta nh×n nhËn vÊn ®Ò ngay tõ b©y giê, tr¸nh cho nh÷ng tr¶ gi¸ lín vÒ sau nh»m b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Trong mèi quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu víi b¶o vÖ m«i tr­êng, cÇn khÈn tr­¬ng tiÕn hµnh mét sè c«ng viÖc sau: 2.1Nhanh chãng ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn LuËt th­¬ng m¹i Nhanh chãng ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn LuËt th­¬ng m¹i, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp tù do c¹nh tranh trong c¸c lÜnh vùc cho phÐp, còng nh­ t¹o ra hµng rµo ng¨n cÊm hoÆc h¹n chÕ kinh doanh ë nh÷ng lÜnh vùc mµ Nhµ n­íc kh«ng khuyÕn khÝch, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o vÖ søc kháe céng ®ång. C¹nh tranh lµnh m¹nh ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc sù chó ý ®Õn quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng, do ®ã phÊn ®Êu cung cÊp hµng hãa vµ dÞch vô víi chÊt l­îng ngµy mét tèt h¬n víi gi¸ c¶ hîp lý. §ã chÝnh lµ søc Ðp buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i thay ®æi, n©ng cÊp ®Çu t­ thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi nh»m t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao víi chi phÝ nguyªn liÖu Ýt nhÊt. Trong ®iÒu kiÖn ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng cña nh©n d©n ®­îc n©ng cao th× xu h­íng sö dông s¶n phÈm d¸n nh·n hiÖu sinh th¸i ngµy cµng t¨ng sÏ ®Æt c¸c doanh nghiÖp tr­íc bµi to¸n kinh doanh g¾n víi b¶o vÖ m«i tr­êng. 2.2 Sím x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vµ v¹ch ra lé tr×nh hîp lý ®Ó tham gia cã hiÖu qu¶ AFTA, WTO vµ mét sè tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ kh¸c. §©y lµ xu h­íng kh¸ch quan vµ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i. NhËn thùc ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n vÊn ®Ò nµy ®Ó cã sù héi nhËp hîp lý, gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ víi b¶o vÖ m«i tr­êng, tù do hãa víi b¶o hé hîp lý s¶n xuÊt trong n­íc. Yªu cÇu c¬ b¶n cña c¸c tæ chøc nµy lµ t¹o ra c¸c khu vùc mËu dÞch tù do trªn c¬ së gi¶m dÇn vµ tiÕn ®Õn lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan gi÷a c¸c thµnh viªn. Do kinh tÕ cña ta cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, kinh nghiÖm qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cßn thiÕu, nªn héi nhËp mµ kh«ng cã sù chuÈn bÞ tèt n­íc ta sÏ trë thµnh thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ cã chÊt l­îng thÊp, thiÕt bÞ cò, c«ng nghÖ l¹c hËu cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n, dÉn ®Õn ¶nh h­ëng søc kháe céng ®ång, ph¸ hñy m«i tr­êng sinh th¸i mµ chi phÝ ®Ó t¸i t¹o sÏ khã l­êng hÕt ®­îc. 2.3 Hoµn chØnh chÝnh s¸ch xuÊt - nhËp khÈu Hoµn chØnh chÝnh s¸ch xuÊt - nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu hµng n«ng - l©m - h¶i s¶n, chÝnh s¸ch nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ, hãa chÊt phôc vô n«ng nghiÖp vµ mét sè ngµnh c«ng nghiÖp. ChÝnh s¸ch xuÊt - nhËp khÈu mét mÆt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu më réng, ®Èy m¹nh c«ng t¸c xuÊt khÈu, phôc vô ®­îc c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ, mÆt kh¸c ph¶i gãp phÇn tÝch cùc vµo ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr­êng tr­íc m¾t còng nh­ cho nh÷ng n¨m tiÕp theo th«ng qua chÝnh s¸ch vµ c«ng t¸c qu¶n lý xuÊt - nhËp khÈu ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ cña ViÖt Nam vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng (nh­ NghÞ ®Þnh th­ Montreal, ISO 14000, hiÖp ®Þnh vÒ gç nhiÖt ®íi…). 2.4 T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t thÞ tr­êng T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t thÞ tr­êng; ®Èy m¹nh c«ng t¸c chèng bu«n lËu, s¶n xuÊt hµng gi¶, kinh doanh hµng kÐm chÊt l­îng; lµm tèt viÖc ®¨ng ký vµ b¶o vÖ nh·n hiÖu hµng hãa. §©y lµ mÆt trËn ®Êu tranh gay go vµ phøc t¹p ®­îc §¶ng, ChÝnh phñ vµ nh©n d©n hÕt søc quan t©m. Lµm tèt c«ng t¸c nµy lµ gãp phÇn t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, ng¨n chÆn sù ¶nh h­ëng cña hµng kÐm chÊt l­îng ®Õn søc kháe céng ®ång vµ m«i tr­êng sinh th¸i. 2.5 Më c¸c líp tËp huÊn, ®µo t¹o, héi th¶o, tranh thñ kinh nghiÖm vµ sù tµi trî quèc tÕ Më c¸c líp tËp huÊn, ®µo t¹o, héi th¶o, tranh thñ kinh nghiÖm vµ sù tµi trî quèc tÕ ®Ó n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng trong mèi quan hÖ víi tù do hãa th­¬ng m¹i cho c¸n bé thuéc Bé th­¬ng m¹i phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc, ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i víi môc tiªu h­íng ®Õn ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Thêi ®¹i ngµy nay víi ®Æc thï c¸c quan hÖ quèc tÕ ph¸t triÓn tíi møc mµ kh«ng cã mét quèc gia dï thuéc hÖ thèng kinh tÕ x· héi nµo, ph¸t triÓn cao hoÆc thÊp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn mµ kh«ng chÞu sù t¸c ®éng cña nh÷ng quan hÖ mang tÝnh toµn cÇu hoÆc khu vùc. Muèn ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, phÊn ®Êu ®­a ViÖt Nam thµnh mét quèc gia giÇu m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh th× kh«ng cã con ®­êng nµo kh¸c lµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ trªn c¬ së n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh b»ng nh÷ng hµng hãa dÞch vô cã chÊt l­îng tèt, hîp lý. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, chóng ta còng sÏ ph¶i ®èi ®Çu víi mét vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu lµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Tr­íc xu thÕ ngµy cµng yªu cÇu nghiªm ngÆt h¬n vÒ m«i tr­êng, cuèi cïng con ng­êi còng ®· nhËn thøc ®­îc sù cÇn thiÕt ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng m«i tr­êng sèng ®i ®«i víi ph¸t triÓn kinh tÕ. Hoµ hîp chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i - t©m ®iÓm cña hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ - víi c¸c chÝnh s¸ch m«i tr­êng trong bèi c¶nh khu vùc hãa, toµn cÇu hãa sÏ lµ c¸ch h÷u hiÖu ®Ó ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, ®¶m b¶o sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng cña ®Êt n­íc. 3. Mét sè viÖc mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cÇn tiÕn hµnh 3.1 N©ng cao nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng trong viÖc s¶n xuÊt, cung cÊp hµng hãa vµ dÞch vô ra thÞ tr­êng quèc tÕ. CÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng ®©y lµ nhu cÇu thiÕt th©n cña doanh nghiÖp, xuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña chÝnh c¸c doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng cho r»ng chi phÝ m«i tr­êng do kh«ng n»m trong gi¸ c¶ cÊu thµnh nªn s¶n phÈm nªn th­êng lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña hµng hãa. 3.2. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ nh­ ISO 14000, c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng cña thÞ tr­êng nhËp khÈu. Mçi ngµnh nghÒ cã nh÷ng tiªu chuÈn kü thuËt vµ m«i tr­êng riªng mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng t×m hiÓu. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ta th­êng lµ n«ng s¶n, thñy s¶n, dÖt may, da giÇy… C¸c ngµnh nµy ®Òu ph¶i tu©n theo c¸c yªu cÇu vÒ m«i tr­êng. 3.3. Cïng víi sù hç trî cña ChÝnh phñ c¸c doanh nghiÖp nªn dÇn dÇn ®Çu t­, ®Þnh h­íng cho viÖc ¸p dông c«ng nghÖ s¹ch vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu hay chñ ®éng ®Çu t­ ¸p dông c«ng nghÖ th©n thiÖn víi m«i tr­êng. 3. 4. Kh«ng ngõng cËp nhËt th«ng tin vÒ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy mµ Nhµ n­íc ban hµnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc tr¸nh lµm tæn h¹i ®Õn m«i tr­êng. 3.5. T×m hiÓu c¸c th«ng tin vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i liªn quan ®Õn m«i tr­êng. Trong c¬ chÕ WTO, ®©y lµ nhiÖm vô cña ChÝnh phñ. Song muèn thùc hiÖn tèt ph¶i cã sù phèi hîp, trao ®æi th«ng tin ®Çy ®ñ gi÷a kªnh doanh nghiÖp - hiÖp héi ngµnh nghÒ - ChÝnh phñ.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docnoi dung 3 chuong.Doc
Tài liệu liên quan