Khóa luận Thu hút và sử dụng nguồn vốn hỗ trợ chính thức trong phát triển Nông nghiệp Việt Nam
Mục lục Lời nói đầu 1 Chương 1: Tổng quan về ODA 1.1 Khái niệm chung về ODA 6 1.1.1 Định nghĩa 6 1.1.2 Mục tiêu 7 1.1.3 Phân loại ODA 8 1.1.4 Phương thức cung cấp 8 1.1.5 Các tổ chức tài trợ 10 1.1.6 Quản lý nhà nước về ODA 11 1.2 Vai trò của ODA 15 1.2.1 Vai trò của ODA đối với nền kinh tế nói chung 15 1.2.1.1 Các nguồn vốn đầu tư phát triển 15 1.2.1.2 ODA nguồn vốn quan trọng cho phát triển kinh tế 18 1.2.2 Vai trò của ODA đối với ngành Nông nghiệp 19 1.2.2.1 Vị trí, đặc điểm của nghành Nông nghiệp trong nền kinh tế 19 1.2.2.2 Nguồn vốn cho phát triển Nông nghiệp 20 1.2.2.3 Vai trò của nguồn vốn ODA trong phát triển Nông nghiệp 21 Chương 2: Thực trạng thu hút và sử dụng ODA trong Nông nghiệp 2.1 Qui trình thu hút, quản lý và sử dụng ODA 23 2.1.1 Vận động, đàm phán ký kết điều ước quốc tế khung về ODA 23 2.1.2 Chuẩn bị thẩm định, phê duyệt nói chung ODA 23 2.1.3 Đàm phán, ký kết điều ước cụ thể về ODA 25 2.1.4 Quản lý thực hiện chương trình ODA 25 2.1.5 Theo dõi, đánh giá dự án 26 2.2 Tổng quan chung về thu hút và sử dụng ODA 26 2.2.1 Thực trạng cam kết và dải ngân nguồn vốn ODA 26 2.2.2 Nguồn vốn ODA cho vay chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn được giải ngân 29 2.2.3 Phân bổ ODA theo lĩnh vực 30 2.3 Tình hình thu hút và sử dụng ODA trong Nông nghiệp kể từ năm 1991 đến nay 30 2.3.1 Tổng hợp ODA theo tình trạng dự án 30 2.3.2 Tổng hợp ODA theo lĩnh vực 35 2.3.3 Tổng hợp ODA theo nhà tài trợ 39 2.4 Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn ODA trong nông nghiệp 43 2.4.1 Tiêu thức đánh giá hiệu quả 43 2.4.2 Hiệu quả sử dụng nguồn vốn ODA 46 2.4.2.1 Những thành quả đạt được 46 2.4.2.2 Tồn tại cần khắc phục và bài học kinh nghiệm 49 Chương 3: Định hướng và giải pháp thu hút, sử dụng có hiệu quả nguồn vốn ODA 3.1 Định hướng thu hút và sử dụng ODA trong Nông nghiệp 57 3.1.1 Mục tiêu phát triển của ngành giai đoạn 2001-2010 57 3.1.2 Chiến lược thu hút ODA trong phát triển Nông nghiệp 59 3.2 Giải pháp thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn ODA 62 3.2.1 Những giải pháp chung 62 3.2.1.1 Hoàn thiện khung điều phối về ODA 62 3.2.1.2 Hài hoà thủ tục một cách làm để nâng cao hiệu quả sử dụng ODA 64 3.2.1.3 Thiết lập các diễn đàn cho đối thoại, chia sẻ thông tin và điều phối 66 3.2.1.4 Nâng cao năng lực quản lý nguồn vốn ODA 67 3.2.1.5 Tiếp tục triển khai phương thức “Quốc gia điều hành” 68 3.2.2 Đối với các chương trình, dự án ODA trong Nông nghiệp 70 `3.2.2.1 Xây dựng chiến lược dài hạn thu hút và sử dụng nguồn vốnODA 70 3.2.2.2 Giải pháp về tổ chức cán bộ 72 3.2.2.3 Thiết lập mối quan hệ với các nhà tài trợ quốc tế thông qua hoạt động của nhóm hỗ trợ quốc tế ISG 72 3.2.2.4 Chuyển mạnh từ phương thức tiếp cận theo dự án hiện nay sang phương thức tiếp cận mới theo chương trình 76 Kết luận 78 Danh mục tài liệu tham khảo Danh mục biểu đồ Danh mục các từ viết tắt Lời nói đầu Nông nghiệp chiếm một vị thế hết sức quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Phát triển Nông nghiệp theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đang là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Việt Nam nhằm phát huy những tiềm năng Nông nghiệp dồi dào phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế đất nước. Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra với toàn nền kinh tế nói chung và ngành Nông nghiệp nói riêng là nguồn vốn cho đầu tư, phát triển còn hết sức hạn chế. Trong khi đó, quá trình hiện đại hoá ngành Nông nghiệp đòi hỏi một lượng kinh phí không hề nhỏ và diễn ra trong một khoảng thời gian lâu dài. Cùng với quá trình hội nhập quốc tế, Chính phủ Việt Nam đã bước đầu tận dụng được những nguồn lực từ bên ngoài để phục vụ cho quá trình phát triển đất nước trong đó có nguồn vốn Hỗ trợ phát triển chính thức ODA. Nguồn vốn Hỗ trợ phát triển chính thức ODA đã bước đầu được sử dụng trong lĩnh vực Nông nghiệp kể từ năm 1991, được duy trì từ đó đến nay mới số lượng vốn tài trợ ngày càng lớn và số lượng các nhà tài trợ ngày càng đông đảo. Cho đến nay nguồn vốn này đã phát huy được vai trò tích cực của mình thông qua việc hỗ trợ thường xuyên cho công cuộc phát triển Nông nghiệp và Nông thôn. Nhận thức được điều này, trong thời gian tới đây ngành Nông nghiệp cần tiếp tục đẩy mạnh công tác “Thu hút và sử dụng ODA” để có thể phát huy và tận dụng tối đa nguồn vốn này. Việc phân tích, đánh giá thực trạng thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA trong phát triển Nông nghiệp là một việc hết sức cần thiết, để có một cái nhìn tổng quát về ODA trong Nông nghiệp thời gian qua, tìm ra được những thành công, hạn chế trong việc thu hút và sử dụng nguồn vốn này, rút ra được những bài học kinh nghiệm và đề ra các giải pháp, phương hướng nhằm tận dụng ODA có hiệu quả hơn. Đề tài: “Thu hút và sử dụng nguồn vốn hỗ trợ chính thức trong phát triển Nông nghiệp Việt Nam” lựa chọn cho khoá luận này cũng hướng tới những mục tiêu trên đây thông qua việc tập chung nghiên cứu thực trạng thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA trong Nông nghiệp từ năm 1991 đến nay trong khuôn khổ những dự án thuộc phạm vi quản lý của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, từ đó bước đầu đề suất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA trong phát triển Nông nghiệp. Bố cục của khoá luận gồm ba phần chính sau: Chương I: Tổng quan về ODA Nhằm đưa ra những khái niệm chung nhất về ODA, những kiến thức cơ bản về nguồn vốn ODA ở Việt Nam cũng như vai trò của ODA với nền kinh tế nói chung và ngành Nông nghiệp nói riêng. Chương II: Thực trạng thu hút và sử dụng ODA trong Nông nghiệp Tập trung vào phân tích, đánh giá tình hình thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA trong Nông nghiệp kể từ năm 1991 đến nay. Những thành công đạt được, những khó khăn phải đối mặt trong quá trình thực hiện các chương trình dự án. Phân tích được nguyên nhân của thất bại, hạn chế, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho các dự án sau này. Chương III: Định hướng và giải pháp thu hút có hiệu quả ODA Dựa trên những phân tích ở chương II, chương III của khoá luận tổng hợp và đưa ra một số đề suất nhằm thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA trong thời gian tới có hiệu quả hơn. Do thời gian nghiên cứu có hạn, kiến thức và phương pháp luận còn nhiều hạn chế. Trong khoá luận không thể tránh khỏi những sai xót, rất mong thầy cô và bạn đọc thông cảm và đóng góp ý kiến phê bình. Nhân đây, cho phép tôi được chuyển lời cảm ơn sâu sắc đến khoa Kinh tế Ngoại Thương, trường ĐH Ngoại Thương Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Phòng ISG trực thuộc Vụ hợp tác quốc tế-Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, thư viện của WB, thư viện UNDP đã hỗ trợ và cung cấp tài liệu giúp tôi hoàn thành khóa luận này. Tôi cũng xin gửu lời cảm ơn chân thành đến PGS.TS Vũ Chí Lộc, giảng viên khoa Kinh tế Ngoại Thương, trường ĐH Ngoại Thương, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi thực hiện khoá luận này.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Thu hút và sử dụng nguồn vốn hỗ trợ chính thức trong phát triển Nông nghiệp Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
khu«n khæ ph¸p lý cho nguån vèn ODA trong ngµnh. T¨ng cêng n¨ng lùc cho c¸c c¬ quan ë tÊt c¶ c¸c cÊp ®Æc biÖt lµ cÊp ®Þa ph¬ng (tØnh, huyÖn, x·, lµng, b¶n) ®îc tiÕn hµnh th«ng qua ®µo t¹o nh¨m n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé vÒ chuyªn m«n vµ vÒ mÆt qu¶n lý, tæ chøc vµ thùc hiÖn dù ¸n.
Tãm l¹i:
C¸c dù ¸n ®Çu t vµ hç trî kü thuËt trong N«ng nghiÖp ®· bæ xung hµi hoµ cho nhau trong qua tr×nh ho¹t ®éng vµ cã nh÷ng mÆt tÝch cùc sau:
Nguån vèn ODA gãp phÇn thay ®æi bé mÆt N«ng th«n ViÖt Nam
Gãp phÇn vµo c«ng cuéc xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo
C¸c dù ¸n ODA thùc hiÖn trong N«ng nghiÖp ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp cho ngêi n«ng d©n th«ng qua viÖc triÓn khai nh÷ng ch¬ng tr×nh, dù ¸n t¹i c¸c vïng, ®Þa ph¬ng cßn nhiÒu khã kh¨n.
Thay ®æi c¬ së vËt chÊt n«ng th«n ViÖt Nam
Nh c¶i thiÖn hÖ thèng thuû lîi, cÇu cèng ®êng x¸, c¸c vïng th©m canh, chuyªn canh.
ODA gãp phÇn hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh N«ng nghiÖp
Th«ng qua c¸c dù ¸n ODA trong N«ng nghiÖp nhiÒu ph¬ng thøc canh t¸c tiªn tiÕn ®îc h×nh thµnh, nh÷ng lo¹i gièng míi ®em l¹i s¶n lîng cao ®îc ®a vµo gieo trång lµm cho n¨ng suÊt, s¶n lîng N«ng nghiÖp t¨ng lªn râ rÖt. Nguån vèn ODA cung cÊp c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i gióp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc nhiÒu thuËn lîi.
N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña ®éi ngò c¸c bé trong N«ng nghiÖp
Song song víi c¸c dù ¸n ODA hç trî kü thuËt tËp chung vµo viÖc c¶i tiÕn n¨ng lùc qu¶n lý cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, th× qu¸ tr×nh ®i s©u, ®i s¸t thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA còng gióp c¸c c¸n bé qu¶n lý cña ngµnh cñng cç vµ n©ng cao kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n còng nh kinh nghiÖm qu¶n lý dù ¸n. C¸c c¸n bé cña ngµnh cã c¬ héi tiÕp xóc víi c¸c nhµ tµi trî vµ häc hái ®îc kinh nghiÖm qu¶n lý cña hä trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Thùc tÕ cho thÊy mét líp c¸n bé qu¶n lý trô cét trong N«ng nghiÖp ®· h×nh thµnh tõ c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n ODA.
N©ng cao tr×nh ®é kü thuËt canh t¸c cho ngêi N«ng d©n th«ng qua ®µo t¹o phæ cËp khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m.
2.4.2.2 Tån t¹i cÇn kh¾c phôc vµ bµi häc kinh nghiÖm
Nh÷ng vÊn ®Ò chung
ThiÕu khung ph¸p lý hoµn chØnh cho qu¶n lý vµ sö dông ODA
Kh¸c víi FDI, cã mét bé luËt ®iÒu chØnh riªng ®ã lµ LuËt ®Çu t níc ngoµi, cho ®Õn nay khu«n khæ ph¸p lý ®iÒu chØnh cña ODA míi chØ dõng l¹i ë c¸c NghÞ ®Þnh, th«ng t, v¨n b¶n híng dÉn thùc hiÖn. MÆt kh¸c, nh÷ng bÊt cËp trong chÝnh s¸ch thuÕ hay sù thay ®æi thêng xuyªn cña c¸c nguån luËt nµy g©y khã kh¨n lín cho c¸c nhµ tµi trî trong viÖc cung cÊp nguån vèn.
Thñ tôc hµnh chÝnh cßn nhiÒu bÊt cËp-thiÕu tÝnh hµi hoµ; Qui tr×nh phª duyÖt, thÈm ®Þnh dù ¸n rêm rµ, HiÖn nay, toµn bé lîng vèn ODA ®îc ChÝnh phñ ViÖt Nam qu¶n lý vµ phª duyÖt, Bé KH§T chia c¸c dù ¸n cã vèn ODA thµnh 15 lo¹i vµ sö dông 15 mÉu hå s¬ kh¸c nhau cho c¸c nhµ tµi trî, hoµn tÊt c¸c thñ tôc nµy sÏ chiÕm mét kho¶ng thêi gian kh¸ lín; TÖ quan liªu cßn tån t¹i ë mét sè c¬ quan qu¶n lý ngµnh còng nh ®Þa ph¬ng dÉn tíi mét sè dù ¸n triÓn khai vèn chËm hoÆc kh«ng tËn dông ®îc nguån tµi trî.
Sù ph©n cÊp qu¶n lý c¸c dù ¸n ODA cha thËt râ rµng, cßn cã t×nh tr¹ng trïng lÆp vÒ chøc n¨ng gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý, thiÕu sù phèi hîp ®ång ®Òu gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh víi ®Þa ph¬ng, quyÒn h¹n cña ban qu¶n lý dù ¸n cßn nhiÒu h¹n chÕ, thiÕu v¾ng mét khu«n khæ ph¸p lý hoµn chØnh cho sù ho¹t ®éng vµ tån t¹i cña nh÷ng ®¬n vÞ nµy (liªn quan ®Õn tæ chøc, biªn chÕ, ng©n s¸ch, ho¹t ®éng vµ nhu cÇu ®µo t¹o…) dÉn tíi hiÖu qu¶ sö dông ODA cha cao.
TÝnh c«ng khai, minh b¹ch tµi chÝnh cña mét sè dù ¸n cha cao. 90% dù ¸n ODA thiÕu chØ tiªu thùc tÕ vµ cha ®¸p øng tho¶ ®¸ng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ (theo ph¸t biÓu cña «ng Klaus Rohland, Gi¸m ®èc quèc gia cña Ng©n hµng thÕ giíi t¹i ViÖt Nam trong cuéc héi th¶o “n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý toµn diÖn nguån vèn ODA ngµy 17/6/2003”[i] ViÖt Nam net
Tranh chÊp, kh¸c biÖt trong qui tr×nh, thñ tôc thu hót ODA
Mçi nhµ tµi trî ®Òu cã chÝnh s¸ch vµ qui ®Þnh tµi trî riªng biÖt. §a phÇn c¸c nhµ tµi trî cã chiÕn lîc hîp t¸c, ph¸t triÓn víi ViÖt Nam hoÆc c¸c ®Þnh híng u tiªn hîp t¸c víi ViÖt Nam. C¸c v¨n kiÖn nµy còng cã sù kh¸c biÖt vÒ néi dung vµ c¸ch tiÕp cËn. Cïng víi thêi gian, c¶ phÝa cung cÊp viÖn trî lÉn bªn tiÕp nhËn viÖn trî b¾t ®Çu nhËn thÊy r»ng viÖc tån t¹i mét lóc qu¸ nhiÒu c¸c chu tr×nh thñ tôc kh¸c nhau nµy ®ang t¹o ra mét gµnh nÆng lín cho bé m¸y hµnh chÝnh cña quèc gia tiÕp nhËn viÖn trî vµ lµm t¨ng chi phÝ chung cña qu¸ tr×nh chuyÓn giao viÖn trî.
Sù trïng lÆp trong tµi trî lµm t¨ng ®¸ng kÓ chi phÝ giao dÞch. §Ó thiÕt kÕ c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n c¸c nhµ tµi trî ph¶i t×m hiÓu, x©y dùng dù ¸n, trong ®ã ph¹m vi c¸c th«ng tin t×m hiÓu trïng lÆp rÊt nhiÒu dÉn ®Õn viÖc trïng lÆp trong ®Çu t nguån lùc, l·ng phÝ thêi gian, tiÒn b¹c cña tÊt c¶ c¸c phÝa ®èi t¸c cã liªn quan. §©y lµ míi chØ nãi ®Õn riªng kh©u thiÕt kÕ, x©y dùng dù ¸n mµ cha kÓ ®Õn kh©u thùc hiÖn vµ qu¶n lý dù ¸n víi sù kh¸c biÖt trong c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt cña nhµ níc ViÖt Nam ®èi víi c¸c nhµ tµi trî vÒ c¸c lÜnh vùc ®Êu thÇu, mua s¾m, kÕ to¸n, kiÓm to¸n, theo dâi dù ¸n…, g©y khã kh¨n cho c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n, ®èi tîng chÞu sù rµng buéc cña c¶ hai hÖ thèng nµy.
Thñ tôc gi¶i ng©n cña ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc tµi trî kh«ng ®ång nhÊt lµ vÊn ®Ò hÕt søc nan gi¶i. C¬ chÕ giãt vèn cña c¸c nhµ tµi trî lµ c¬ chÕ t¹m øng, khi nµo quyÕt to¸n hÕt phÇn t¹m øng míi tiÕp tôc cÊp vèn. §iÒu nµy qu¶ kh«ng dÔ dµng víi ViÖt Nam khi thêi h¹n qui ®Þnh quyÕt to¸n vèn ng¾n. trong khi ®ã theo qui ®Þnh cña ViÖt Nam, ®Ó cã thÓ sö dông kho¶n tiÒn øng ®ã ph¶i lµm tÊt c¶ c¸c thñ tôc tõ thiÕt kÕ phª duyÖt luËn chøng kinh tÕ, tæ chøc ®Êu thÇu, thi c«ng cho ®Õn nghiÖm thu vµ quyÕt to¸n. §©y lµ qu¸ tr×nh nhiÒu c«ng ®o¹n vµ rÊt mÊt thêi gian khã cã thÓ hoµn tÊt trong kho¶ng thêi gian mµ nhµ tµi trî cho phÐp. §©y chÝnh lµ khã kh¨n lín nhÊt trong vÊn ®Ò gi¶i ng©n c¸c dù ¸n vèn vay ODA.
Nguån vèn ®èi øng kh«ng kÞp thêi ®Çy ®ñ
§èi víi c¸c dù ¸n vèn vay, ®Ó gi¶i ng©n ®îc nguån vèn th× c¸c dù ¸n nµy ph¶i lËp kÕ ho¹ch vèn ®èi øng vµ ph¶i ®îc phª duyÖt kÞp thêi. Trong thùc tÕ c¸c ®Þa ph¬ng ngay c¶ cÊp bé míi chØ quan t©m ®Õn viÖc tiÕp cËn dù ¸n vµ cha chó ý ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch vèn ®èi øng cho nh÷ng dù ¸n nµy. Trong mét sè dù ¸n vèn vay, ®Þa ph¬ng (n¬i tiÕp nhËn dù ¸n) kh«ng lo ®ñ sè vèn ®èi øng cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò t¸i ®Þnh c vµ gi¶i phãng mÆt b»ng cho c¸c c«ng tr×nh nªn ®· ¶nh hëng nhiÒu ®Õn tiÕn ®é thùc hiÖn.
ThiÕu vèn ®Ó thùc hiÖn hç trî kü thuËt trong c¸c dù ¸n còng lµ khã kh¨n lín. Th«ng thêng ®èi víi c¸c dù ¸n hç trî kh«ng hoµn l¹i, c¸c nhµ tµi trî muèn dïng vèn níc ngoµi ®Ó thuª chuyªn gia t vÊn, cßn ®èi víi c¸c dù ¸n vèn vay th× ph¶i dïng vèn ViÖt Nam. Trêng hîp kh«ng cã vèn ®Ó thuª t vÊn th× sÏ ¶nh hëng ®Õn viÖc chuÈn bÞ ®Çu t, nhÊt lµ qu¸ tr×nh x©y dùng dù ¸n tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi.
N¨ng lùc qu¶n lý kÐm
Qua h¬n 10 thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. N¨ng lùc qu¶n lý ODA cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc tiÕn bé ®ang kÓ. B»ng nhiÒu h×nh thøc ®µo t¹o kh¸c nhau vµ qua thùc tÕ thùc hiÖn dù ¸n, nhiÒu c¸n bé ViÖt Nam tõ cÊp c¬ quan qu¶n lý vÜ m« tíi c¸c ban qu¶n lý dù ¸n ®· lµm quen vµ tÝch luü c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý nguån vèn ODA.
Tuy vËy, c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ODA ë ViÖt Nam còng cßn nh÷ng mÆt yÕu kÐm vµ ®øng tríc nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc nhÊt lµ kh©u chuÈn bÞ, tæ chøc thùc hiÖn vµ theo dâi, ®¸nh gi¸ dù ¸n. §iÒu nµy lµ do:
ThiÕu sù qu¶n lý ®iÒu hµnh tõ ChÝnh phñ: ChÝnh phñ gi÷ vai trß quan träng trong thu hót vËn ®éng nguån vèn ODA. Tuy nhiªn c«ng t¸c triÓn khai theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn tõ ChÝnh phñ ®Õn c¸c c¬ së ®Þa ph¬ng cha ®îc thêng xuyªn vµ cha cã hÖ thèng, ph©n cÊp qu¶n lý cha râ rµng dÉn tíi t×nh tr¹ng rèi ren, thiÕu minh b¹ch ®èi víi c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n sö dông nguån vèn ODA
Nguyªn nh©n quan träng khiÕn cho tèc ®é gi¶i ng©n cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu ph¸t triÓn vµ mong muèn cña c¸c nhµ tµi trî lµ do n¨ng lùc qu¶n lý cña c¸c cÊp cßn yÕu. HiÖn trong lÜnh vùc nµy cha cã mét hÖ thèng ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n. Qu¶n lý dù ¸n ®îc coi lµ mét phÇn viÖc lµm phô thªm vµ kh«ng thuéc phÇn tr¸ch nhiÖm chÝnh cña c¬ quan chñ qu¶n. V× vËy, khi dù ¸n kÕt thóc, c¸c nguån lùc ®îc ®µo t¹o hoÆc ph¸t triÓn trong dù ¸n ®Òu kh«ng ®îc sö dông tiÕp.
Bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng khã kh¨n trong kh©u phª duyÖt vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia, nÕu kh«ng kÞp thêi t¨ng tèc ®é gi¶i ng©n, møc vèn ODA vµo ViÖt Nam cã nguy c¬ gi¶m vµ ViÖt Nam sÏ bÞ tôt hËu so víi nh÷ng níc c«ng nghiÖp míi.
Kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ vµ hÖ thèng b¸o c¸o kÐm
N¨ng lùc theo dâi, ®¸nh gi¸ c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ ë tÊt c¶ c¸c cÊp ®Æc biÖt lµ cÊp ®Þa ph¬ng:
Ban qu¶n lý dù ¸n lµ c¬ quan chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n. C¸c b¸o c¸o lËp ra, ®îc göu tíi c¸c c¬ quan hu quan nh: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t, Bé tµi chÝnh, c¬ quan chñ qu¶n, nhµ tµi trî…Do yªu cÇu, chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan nµy cã sù kh¸c biÖt, g©y ra khã kh¨n lín cho ban qu¶n lý dù ¸n trong qu¸ tr×nh lËp c¸c b¸o c¸o.
H¬n thÕ, hÖ thèng th«ng tin liªn ngµnh, liªn cÊp yÕu kÐm, cßn tån t¹i chñ yÕu díi d¹ng v¨n b¶n, cha ®îc tin häc ho¸ trong qu¶n lý, cßn thiªn vÒ tÝnh h×nh thøc, thµnh tÝch mµ cha chuyªn s©u nghiªn cøu vµo thùc chÊt cña vÊn ®Ò. Do vËy rÊt khã x¸c ®Þnh thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA, khã ®i ®Õn sù thèng nhÊt gi÷a nh÷ng híng u tiªn mµ ViÖt Nam ®ang cÇn gióp ®ì tõ bªn ngoµi.
Mét sè vÊn ®Ò trong N«ng nghiÖp
Cha cã chiÕn lîc cô thÓ trong thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA
Cha x©y dùng ®îc chiÕn lîc hay lé tr×nh tæng thÓ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ngµnh, v× vËy cha cã ®Þnh híng cô thÓ ®Ó c¸c ®¬n vÞ tÝch cùc, chñ ®éng triÓn khai c¸c ho¹t ®éng héi nhËp trong lÜnh vùc m×nh phô tr¸ch. Riªng vÒ nguån vèn ODA, trong thêi gian qua ngµnh N«ng nghiÖp cha cã chiÕn lîc chñ ®éng tiÕp cËn víi c¸c nhµ tµi trî, cßn thô ®éng, tr«ng chê vµo nh÷ng kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. Danh môc c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n u tiªn ph¸t triÓn, kªu gäi nguån vèn bªn ngoµi cßn nghÌo nµn, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu thùc tÕ. Nguån vèn ODA tËp chung chñ yÕu vµo nh÷ng khu vùc kinh tÕ cã nhiÒu thuËn lîi h¬n, cã kh¶ n¨ng d¶i ng©n nguån vèn cao h¬n, dÔ dµng thu håi vèn mµ cha thÊy ®îc c¸c Ých lîi, tÇm quan träng l©u dµi cña nguån vèn ODA ®èi víi c¸c khu vùc cßn nhiÒu khã kh¨n.
C¸c c¬ quan ®¬n vÞ cña ngµnh cßn thô ®éng trong viÖc tiÕp nhËn vµ thùc hiÖn dù ¸n, cha cã ®îc sù chuÈn bÞ kü cµng vÒ c¸c nguån lùc ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶.
N¨ng lùc qu¶n lý cña ®éi ngò c¸n bé ngµnh cßn non yÕu
ThiÕu ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý võa cã tr×nh ®é chuyªn m«n võa cã kh¶ n¨ng ngo¹i ngö ®Ó ®¶m nhiÖm c«ng t¸c héi nhËp quèc tÕ
Ngµnh N«ng nghiÖp cã mét ®éi ngò c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ Bé xuèng c¬ së kh¸ tèt nhng l¹i thiÕu c¬ b¶n nh÷ng c¸n bé cã kh¶ n¨ng vÒ héi nhËp vÒ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, dù ®o¸n; vÒ ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. ThiÕu c¸n bé vøa giái chuyªn m«n võa giái ngo¹i ng÷ vµ cã kinh nghiÖm lµm viÖc trong m«i trêng ®Çu t quèc tÕ, tiÕp xóc víi c¸c tæ chøc níc ngoµi.
Ngoµi ra, ®éi ngò c¸n bé tØnh, ®Þa ph¬ng cha ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu cña c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. LÒ lèi lµm viÖc “TiÓu N«ng nghiÖp” vÉn cßn ¶nh hëng nÆng nÒ, tr×nh ®é chuyªn m«n yÕu g©y trë ng¹i lín cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ë c¬ së, dÉn tíi hiÖu qu¶ sö dông ODA rÊt thÊp, g©y l·ng phÝ nguån vèn.
Mét sè ®¬n vÞ trong ngµnh tõ cÊp trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng cha thùc sù ®¸nh gi¸ ®óng ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, khiÕn viÖc bè trÝ c¸n bé kh«ng phï hîp, thay ®æi, gi¸n ®o¹n, thiÕu tÝnh liªn tôc. [i] trÝch b¸o c¸o cña bé NN&PTNT vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh hµnh ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m thùc hiÖn NghÞ quyÕt 07 vÒ héi nhËp KTQT cña bé chÝnh trÞ
HÖ thèng th«ng tÝn- dù b¸o, theo dâi- ®¸nh gi¸ cßn nhiÒu h¹n chÕ
HiÖn nay cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ nÒn N«ng nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng, vai trß th«ng tin-dù b¸o lµ hÕt søc quan träng nh»m b¾t kÞp víi c¸c xu híng toµn cÇu lu«n thay ®æi.
Cã thÓ nãi r»ng bªn c¹nh bé kÕ ho¹ch ®Çu t, c¬ quan chuyªn m«n chÞu tr¸ch nhiÖm chung vÒ c«ng t¸c theo dâi thèng kª tæng quan t×nh h×nh thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA. Th× Bé NN-PTNT, cô thÓ lµ Vô hîp t¸c quèc tÕ-Bé NN-PTNT lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch ®èi víi c¸c dù ¸n thuéc ph¹m vi thÈm quyÒn cña ngµnh. Ban ®Çu, ho¹t ®éng thèng kÕ ®¸nh gi¸ c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n ODA trong N«ng nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ, kh«ng cã mét c¬ chÕ qu¶n lý râ rµng, kh«ng cã bé phËn chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ th«ng tin, dù b¸o ®¸nh gi¸ nguån vèn ODA. HÖ thèng chia sÎ th«ng tin trong ph¹m vi ngµnh hoµn toµn kh«ng cã, dÉn tíi hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA rÊt thÊp. N¨m 1994, nhãm hîp t¸c quèc tÕ ISG ra ®êi trùc thuéc sù qu¶n lý cña Vô hîp t¸c quèc tÕ ®· bíc ®Çu h×nh thµnh c¬ chÕ qu¶n lý c¸c dù ¸n ODA mét c¸ch cã hÖ thèng h¬n.
Tuy nhiªn ph¹m vi ho¹t ®éng cña ISG cho ®Õn nay vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ :
ISG míi chØ dõng l¹i ë møc ®é lµ diÔn ®µn trao ®æi chia sÎ th«ng tin chø kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ theo dâi ®¸nh gi¸ ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA
Cha thiÕt lËp ®îc m¹ng líi th«ng tin ®Çy ®ñ tõ ngµnh ®Õn c¸c ®Þa ph¬ng g©y khã kh¨n cho qu¸ tr×nh bao qu¸t c¸c dù ¸n ë cÊp c¬ së. §iÒu nµy lµ do nguån kinh phÝ dµnh cho ISG cßn thÊp, cha ®ñ søc ®Ó x©y dùng m¹ng líi th«ng tin cËp nhËt liªn tôc, ngoµi ra do n¨ng lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña ®éi ngò c¸n bé dù ¸n ®Þa ph¬ng cha cao, cha ®ång ®Òu gi÷a c¸c ®¬n vÞ nªn rÊt khã cã thÓ phæ biÕn toµn diÖn ®îc m« h×nh nµy.
Trang Web cña ISG cßn ®¬n ®iÖu cha cËp nhËt ®îc ®Çy ®ñ th«ng tin, diÔn ®µn ISG míi ®îc x©y dùng cßn cha thu hót ®îc sù tham gia réng r·i cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c tæ chøc tµi trî vµ c¸c chñ thÓ cã liªn quan…
Qui m« cña phßng ISG cßn nhá bÐ, víi ®éi ngò c¸n bé h¹n chÕ cha t¬ng xøng víi chøc n¨ng cña nhãm.
HiÖn nay ISG ®ang ®îc sù ñng hé thêng xuyªn cña céng ®ång c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ nh»m t¨ng cêng chøc n¨ng quyÒn h¹n cña tæ chøc nµy. X©y dùng ISG thµnh trung t©m th«ng tin vÒ ODA, g¾n kÕt c¸c chñ thÓ cã liªn quan ®Õn nguån vèn ODA trong N«ng nghiÖp, theo dâi ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thu hót vµ sö dông ODA, ®Ò suÊt nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thêi nh»m t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ trong viÖc thu hót vµ sö dông nguån vèn nµy.
Ph¬ng thøc tiÕp cËn theo ch¬ng tr×nh cßn nhiÒu h¹n chÕ
Cho ®Õn nay ViÖt Nam nãi chung vµ toµn ngµnh N«ng nghiÖp nãi riªng vÉn tiÕp cËn nguån vèn ODA chñ yÕu theo c¸c dù ¸n. Th«ng thêng c¸c dù ¸n trong N«ng nghiÖp cã qui m« nguån vèn nhá vµ ph¹m bao qu¸t hÑp. Trong khi ®ã cã nhiÒu nhµ tµi trî cïng quan t©m ®Õn cïng mét lo¹i dù ¸n. C¸c dù ¸n nµy triÓn khai rêi r¹c g©y lªn sù l·ng phÝ trong chuÈn bÞ, triÓn khai, thùc hiÖn dù ¸n vÒ c¶ nguån lùc con ngêi vµ vËt chÊt.
Ph¬ng thøc tiÕp cËn theo ch¬ng tr×nh cßn nhiÒu h¹n chÕ, sè lîng c¸c ch¬ng tr×nh sö dông nguån vèn ODA cßn khiªm tèn. C¸c ch¬ng tr×nh sö dông nguån vèn ODA thêng cã qui m« nguån vèn lín vµ ph¹m vi ¶nh hëng s©u réng nh: Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn ngµnh N«ng nghiÖp, ch¬ng tr×nh phßng chèng s©u h¹i tæng hîp, ch¬ng tr×nh gièng quèc gia…Nh÷ng ch¬ng tr×nh nµy sÏ cã ¶nh hëng tÝch cùc vµ l©u dµi ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh N«ng nghiÖp , do vËy trong thêi gian tíi ®©y ngµnh N«ng nghiÖp cÇn dÇn chuyÓn híng tiÕp cËn nguån vèn ODA theo ch¬ng tr×nh.
Ch¬ng 3: §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA
3.1 §Þnh híng thu hót vµ sö dông ODA trong N«ng nghiÖp
3.1.1 Môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh giai ®o¹n 2001-2010
§Ó t¹o ®îc nh÷ng bíc chuyÓn biÕn lín trong N«ng nghiÖp, x©y dùng ®îc mét nÒn N«ng nghiÖp bÒn v÷ng, ®ãng gãp tÝch cùc cho c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhµ níc ta ®· cã mét sè chñ tr¬ng, ®Þnh híng cho giai ®o¹n nh÷ng n¨m tiÕp theo nh sau:
Thø nhÊt, thùc hiÖn C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ N«ng nghiÖp, n«ng th«n. T¨ng cêng tiÕp cËn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc theo híng hiÖn ®¹i cña thÕ giíi ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc quèc gia bÒn v÷ng. Thóc ®Èy ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n th«ng qua viÖc kh«i phôc vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng. X©y dùng phæ biÕn vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi, t¹o nhiÒu viÖc lµm, thu hót nhiÒu lao ®éng t¹i chç, t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn møc sèng cña n«ng d©n.
Thø 2, ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ N«ng nghiÖp trong xu thÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Tõng bíc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, hiÖu qu¶ lín thay thÕ c¸c c©y trång vËt nu«i kÐm hiÖu qu¶. N©ng cao søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ cña N«ng s¶n xuÊt khÈu. Lùa chän c¸c mÆt hµng cã søc c¹nh tranh cao vµ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh bÒn v÷ng. Thùc hiÖn ph¸t triÓn N«ng nghiÖp hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ trêng s¶n xuÊt N«ng nghiÖp hµng ho¸ híng m¹nh ra xuÊt khÈu.
Thø 3, tiÕp tôc t¨ng cêng ®Çu t kÕt cÊu h¹ tÇng N«ng nghiÖp, N«ng th«n. TiÕp tôc u tiªn ®Çu t thuû lîi cho c¸c c©y C«ng nghiÖp phôc vô s¶n xuÊt, ®¹t n¨ng suÊt c©y trång cao nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®ãn nhËn vµ tham gia c¹nh tranh trªn th¬ng trêng. Ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng thay thÕ nhËp khÈu; S÷a, B«ng, DÇu thùc vËt, Ng«, §Ëu t¬ng… th«ng qua ch¬ng tr×nh nghiªn cøu, ®æi míi gièng quèc gia, ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ khoa häc kü thuËt.
Thø 4, ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n, n©ng cao gi¸ trÞ n«ng s¶n. G¾n c¬ së chÕ biÕn víi vïng s¶n xuÊt nguyªn liÖu, th«ng qua c¬ chÕ hîp ®ång kinh tÕ, thùc hiÖn ph¸t triÓn bÒn v÷ng. T¨ng cêng giao lu, trao ®æi kinh nghiÖm quèc tÕ song ph¬ng, ®a ph¬ng, tiÕp cËn thÞ trêng ®Ó n¾m b¾t th«ng tin, tiÕp xóc c«ng nghÖ tiªn tiÕn gióp tr¸nh tæn thÊt kh«ng ®¸ng cã cho ®Êt níc.
Thø 5, cÇn ph¸t triÓn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n lín vÒ Thuû lîi nh c¸c hå chøa níc B×nh §Þnh, Cöa §¹t, Hå níc trong ®Ó cã níc tíi cho N«ng nghiÖp , h¹n chÕ lò lôt, gi¶m nhÑ thiªn tai, hÖ thèng kiÓm so¸t lò ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, u tiªn cho c¸c dù ¸n chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu, chÕ biÕn hµng thay thÕ nhËp khÈu. Ph¸t triÓn trång trät, ch¨n nu«i ngµnh nghÒ truyÒn thèng, ph¸t triÓn kÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng, nguån nh©n lùc cho N«ng th«n…
§ã chÝnh lµ n¨m môc tiªu lín mµ ngµnh N«ng nghiÖp theo ®uæi trong chiÕn lîc ph¸t triÓn 10 n¨m. NÕu thùc hiÖn ®îc nh÷ng môc tiªu nµy, chóng ta hoµn toµn cã thÓ hi väng vÒ mét nÒn N«ng nghiÖp ViÖt Nam khëi s¾c trong t¬ng lai.[i] N¨m ®Þnh híng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2010, bé NN&PTNT
3.1.2 ChiÕn lîc thu hót ODA trong ph¸t triÓn N«ng nghiÖp
Nguån vèn ®Çu t cã vai trß cùc kú quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña toµn nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ngµnh N«ng nghiÖp nãi riªng. ý thøc ®îc ®iÒu nµy, ngµnh N«ng nghiÖp ®· ®Þnh híng c«ng t¸c Hîp t¸c quèc tÕ trong thêi gian tíi nh sau:
T¨ng cêng quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn th¬ng m¹i vµ ®Çu t, tranh thñ c¸c hç trî quèc tÕ vÒ vèn, khoa häc c«ng nghÖ ®Ó gãp phÇn thóc ®Èy N«ng nghiÖp vµ N«ng th«n.
C«ng t¸c hîp t¸c quèc tÕ thêi gian tíi ph¶i b¸m s¸t vµ hç trî ®¾c lùc viÖc thùc hiÖn c¸c ph¬ng híng vµ môc tiªu cña ngµnh, gãp phÇn gi¶i quyÕt nguån vèn, tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, phôc vô chñ tr¬ng, ®êng lèi chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ theo ®Þnh híng cña §¹i héi §¶ng IX vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu n«ng, l©m s¶n.
Víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh:
Ng©n hµng WB vµ ADB: Trong thêi gian tíi WB vµ ADB vÉn lµ hai nhµ tµi trî hµng ®Çu cho ngµnh víi nguån vèn ODA chñ yÕu lµ nguån vèn vay u ®·i ®Ó thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n lín tõ chôc triÖu ®Õn hµng tr¨m triÖu USD. TËp chung u tiªn: Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, hç trî c¸c x· nghÌo; Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng N«ng th«n, thuû lîi; Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ N«ng nghiÖp; Qu¶n lý bÒn v÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn (®Êt, níc, rõng). C¸c kho¶n trî gióp kü thuËt kh«ng hoµn l¹i cña hai ng©n hµng nµy chñ yÕu ®Ó chuÈn bÞ cho nh÷ng dù ¸n vèn vay hoÆc hç trî thùc hiÖn c¸c dù ¸n vèn vay.
Tæng vèn vay tõ hai nhµ tµi trî WB vµ ADB dù kiÕn trong thêi kú 2001-2005 lµ 1.289 triÖu USD, trong ®ã vay lµ 1.270 triÖu, kh«ng hoµn l¹i 19 triÖu USD
Víi c¸c nhµ tµi trî song ph¬ng
NhËt B¶n: Qua c¸c buæi lµm viÖc chÝnh thøc thÊy trong nh÷ng n¨m tíi lÜnh vùc N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n sÏ ®îc u tiªn cao tõ nguån vèn ODA NhËt Ban dµnh cho ViÖt Nam. ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i kho¶ng 130 triÖu USD víi c¸c lo¹i h×nh sau: Ph¸t triÓn N«ng th«n, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng N«ng, L©m nghiÖp, Thuû lîi, cÊp níc N«ng th«n, trång rõng: kho¶ng 78 triÖu USD; Hîp t¸c kü thuËt kho¶ng 31 triÖu USD, tËp chung cho viÖc n©ng cÊp c¸c c¬ quan nghiªn cøu, chuyÓn giao c«ng nghÖ trong ch¨n nu«i, thó y, khuyÕn n«ng, trång rõng, kü thuËt thuû lîi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Nghiªn cøu qui ho¹ch ph¸t triÓn; kho¶ng 21 triÖu USD, tËp chung vµo qui ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh N«ng nghiÖp, x©y dùng hîp t¸c x· N«ng nghiÖp kiÓu míi, qui ho¹ch x©y dùng N«ng th«n míi, qui ho¹ch lu vùc s«ng…C¸c dù ¸n vèn vay: Dù kiÕn kho¶ng 445 triÖu USD ®Ó ®Çu t x©y dùng mét sè hÖ thèng thuû lîi lo¹i võa vµ lín ë MiÒn trung vµ ch¬ng tr×nh “5 triÖu ha rõng”
C¸c níc Ch©u ¸ kh¸c: ph¸t huy thÕ m¹nh trong hîp t¸c kü thuËt, ®µo t¹o c¸n bé víi Hµn Quèc, Trung Quèc, §µi Loan, Th¸i Lan ®Ó trao ®æi vµ häc hái kinh nghiÖm vÒ tæ chøc N«ng nghiÖp, ph¸t triÓn N«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, chuyÓn giao c«ng nghÖ vÒ gièng, c©y con, nhÊt lµ lóa lai, kü thuËt Thuû lîi, phßng chèng lò lôt.
C¸c níc Ch©u ¢u: Huy ®éng tõ EU, PhÇn Lan, BØ, Thôy §iÓn, Anh cho ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn N«ng th«n ®Õn 2005 kho¶ng 50 triÖu USD; §øc, Thôy §iÓn, ý tËp chung cho ch¬ng tr×nh trång rõng 40 triÖu USD, tiÕp tôc ph¸t triÓn ch¬ng tr×nh gièng khoai t©y, ph¸t triÓn s¶n xuÊt d©u t»m t¬ vµ chÕ biÕn t¬ t»m. Hµ Lan, §an M¹ch, Ph¸p, ¸o, BØ cho ch¬ng tr×nh qu¶n lý nguån níc, ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn N«ng nghiÖp (ch¨n nu«i gia sóc, qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp, tÝn dông, phßng chèng bÖnh gia sóc, gièng c©y trång vµ c«ng nghÖ sau thu ho¹ch lóa g¹o), trong ®ã cã viÖc thùc hiÖn tiÕp ch¬ng tr×nh do §an M¹ch tµi trî, vµ ch¬ng tr×nh ®a d¹ng hãa sinh häc víi tæng ODA kho¶ng 100 triÖu USD ®Õn n¨m 2005. Tranh thñ nguån vèn AFD cña Ph¸p ®Ó tµi trî hoÆc ®ång tµi trî víi WB, ADB trong c¸c dù ¸n ph¸t triÓn N«ng nghiÖp, Thuû lîi, L©m nghiÖp. §Èy m¹nh c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt, ®µo t¹o c¸n bé víi c¸c níc T©y, B¾c ¢u cã tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cao. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng vÒ hîp t¸c khoa häc kü thuËt víi c¸c níc khèi §«ng ¢u vµ SNG
C¸c níc Ch©u óc: tranh thñ nguån ODA kh«ng hoµn l¹i cña §øc kho¶ng 100 triÖu AUD tíi 2005 cho c¸c lÜnh vùc sau ®©y: Ph¸t triÓn N«ng th«n ë mét sè tØnh nghÌo; CÊp níc N«ng th«n cho c¸c tØnh §B s«ng Cöu Long vµ miÒn Trung; Qu¶n lý tµi nguyªn níc vµ ph¸t triÓn Thuû lîi; Ch¬ng tr×nh gi¶m nhÑ thiªn tai miÒn Trung; Hîp t¸c kü thuËt vµ ®µo t¹o. Víi New Zealand: chñ yÕu tranh thñ vÒ hîp t¸c kü thuËt vµ ®µo t¹o
Mü: viÖc b×nh thêng ho¸ quan hÖ gi÷a 2 níc ®ang më ra con ®êng hîp t¸c míi. Sø qu¸n Mü cho biÕt hîp t¸c N«ng nghiÖp lµ híng u tiªn cho 5-10 n¨m tíi gi÷a Mü vµ ViÖt Nam. Tríc m¾t nªn tranh thñ tµi trî cho c¸c lÜnh vùc nh sau: Gi¶m nhÑ thiªn tai miÒn Trung; Hîp t¸c vÒ C«ng nghÖ sinh häc; ChÕ biÕn N«ng s¶n thùc phÈm; C¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc thuû lîi vµ gièng c©y trång, vËt nu«i; §µo t¹o c¸n bé.
Tõ nay ®Õn 2005, mçi n¨m cè g¾ng tiÕp nhËn 2-3 dù ¸n hç trî kü thuËt cña FAO, 2-3 dù ¸n cña UNDP, vµ 4-5 triÖu USD cña UNICEF cho ch¬ng tr×nh cÊp níc vµ vÖ sinh m«i trêng N«ng th«n. Tæng kinh phÝ viÖn trî thêi lú 2001-2005 cña 3 tæ chøc nµy íc tÝnh kho¶ng 30-40 triÖu USD
Trong nh÷ng n¨m tíi, víi bèi c¶nh chung cña nÒn kinh tÕ níc ta, ODA vÉ chiÕm mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng. Theo TS. Lª V¨n Minh, Vô trëng Vô Hîp t¸c quèc tÕ (Bé NN-PTNT), 3-3,5 tû USD lµ sè vèn ODA mµ ngµnh N«ng nghiÖp muèn thu hót trong vßng 10 kÓ tõ n¨m 2000 tíi n¨m2010, gÊp kho¶ng 2 lÇn vèn ) ODA thêi kú 1991-2000. An ninh l¬ng thùc, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn, ph¸t triÓn N«ng th«n vµ b¶o vÖ m«i trêng vÉn lµ nh÷ng u tiªn ®Çu t hµng ®Çu.
Tríc m¾t, ngµnh NN-PTNT tËp trung thu hót nguån vèn vµo c¸c lÜnh vùc ViÖt Nam cha cã ®ñ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò träng ®iÓm cña ngµnh. §ã lµ ®Çu t vµo c¸c ho¹t ®éng lµm t¨ng n¨ng suÊt, chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña N«ng s¶n XuÊt khÈu chiÕn lîc nh; G¹o, cafª, cao su, chÌ, tiªu, ®iÒu, rau qu¶, ch¨n nu«i…vµ t¹o viÖc lµm cho khu vùc N«ng th«n. [Theo TS. Lª V¨n Minh, vô trëng Vô hîp t¸c quèc tÕ – Bé NN&PTNT ][i] ViÖt Nam net
3.2 Gi¶i ph¸p thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA
3.2.1 Nh÷ng gi¶i ph¸p chung
3.2.1.1 Hoµn thiÖn khung ®iÒu phèi vÒ ODA
Trong nh÷ng n¨m võa qua ViÖt Nam ®· dµnh ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA . ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß qu¶n lý cña m×nh th«ng qua viÖc t¹o ra ®îc m«i trêng ph¸p lý phï hîp cho c¸c nhµ tµi trî vµ x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ ODA.
N¨m 1993 ViÖt Nam chÝnh thøc nèi l¹i quan hÖ víi céng ®ång tµi trî quèc tÕ th«ng qua héi nghÞ tµi trî quèc tÕ dµnh cho ViÖt Nam (Héi nghÞ Paris), qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thu hót, qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ODA. Tõ ®ã ®Õn nay, ChÝnh phñ ®· kh«ng ngõng hoµn thiÖn m«i trêng ph¸p lý cho viÖc qu¶n lý nguån vèn nµy.
TiÕp theo NghÞ ®Þnh 20/CP cña ChÝnh phñ ban hµnh n¨m 1993, NghÞ ®Þnh 87/CP ban hµnh n¨m 1997 vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA, ngµy 4 th¸ng 5 n¨m 2001. ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 17/2001/N§-CP (thay thÕ N§ 87/CP). Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu v¨n b¶n ph¸p qui kh¸c còng ®îc ban hµnh nh¨m qu¶n lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nguån vèn ODA nh: Th«ng t 06/Bé KH-§T vÒ híng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 17/N§-CP, NghÞ ®Þnh sè 90/1998/N§-CP ngµy 7/11/1998 vÒ qui chÕ vay vµ tr¶ nî níc ngoµi: QuyÕt ®Þnh 223/1999/Q§-TTg ngµy 7/12/1999 vÒ ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) ®èi víi c¸c dù ¸n sö dông ODA; QuyÕt ®Þnh 211/1998/Q§-TTg ngµy 30/10/1998 vÒ qui chÕ chuyªn gia ®èi víi c¸c dù ¸n ODA
Trong thêi gian tíi ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc cè g¾ng, nç lùc nh»m n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu phèi ODA:
Thø nhÊt, ph¶i hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý vÒ qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA, trong ®ã cã viÖc bæ xung söa ®æi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trùc tiÕp ®iÒu chØnh sù vËn hµnh cña c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Bæ xung hoµn thiÖn c¸c qui ®Þnh tµi chÝnh, kÕ to¸n, c¸c qui ®Þnh gióp qu¸ tr×nh hoµn thuÕ VAT ®èi víi c¸c dù ¸n ODA diÔn ra nhanh chãng, thuËn tiÖn, c¸c híng dÉn nh»m t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý hîp ®ång (nh më LC, dù phßng, b¶o hiÓm…)
Thø hai, x¸c ®Þnh trËt tù u tiªn vµ ph©n bæ c¸c dù ¸n sö dông nguån vèn ODA gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng b»ng mét hÖ thèng râ rµng, thèng nhÊt, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong c«ng t¸c qu¶n lý cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t.
Thø ba, X©y dùng hÖ thèng th«ng tin tõ c¸c bé, ngµnh tíi tõng ®Þa ph¬ng, tõng dù ¸n ®Ó mét mÆt c¸c cÊp c¬ së cã thÓ tiÕp cËn dÔ dµng víi c¸c dù ¸n, ch¬ng tr×nh vµ thêng xuyªn cËp nhËt th«ng tin vÒ ODA, mÆt kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c bé, c¸c ngµnh ph©n bæ vµ qu¶n lý nguån vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶
Thø 4, x©y dùng hÖ thèng theo dâi ®¸nh gi¸ 3 cÊp gåm: trung ¬ng, bé qu¶n lý ngµnh, tØnh- ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn ra vÊn ®Ò, ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng hiÖu qu¶ sö dông vèn. Ba cÊp nµy lu«n duy tr× mèi quan hÖ chÆt chÏ trong qu¶n lý, ®iÒu phèi ODA. X©y dùng hÖ thèng theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n bao gåm c¶ viÖc x©y dùng c¬ cÊu, tæ chøc, t¨ng cêng kiÕn thøc vÒ c«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.
Thø 5, ph©n cÊp cho c¸c bé, ngµnh vµ ®Þa ph¬ng chñ ®éng quyÕt ®Þnh c¸c dù ¸n ODA- chÝ Ýt ra lµ cïng víi c¸c dù ¸n cã gi¸ trÞ nhá. Ch¼ng h¹n kho¶n viÖn trî 1 triÖu USD mµ còng ph¶i lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc hiÖn nay lµ kh«ng cÇn thiÕt.
3.2.1.2 Hµi hoµ thñ tôc mét c¸ch lµm ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ODA
Nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc trong vÊn ®Ò bÊt cËp thñ tôc gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam víi c¸c nhµ tµi trî hoÆc gi÷a c¸c nhµ tµi trî víi nhau lµ mèi ®e däa lín ®èi víi hiÖu qu¶ thu hót vµ sö dông ODA. ChÝnh phñ ®· nhËn thøc ®îc vÊn ®Ò nµy vµ cïng víi c¸c c¬ quan h÷u quan ®ang hîp t¸c nh»m t×m mét c¸ch lµm thÝch hîp ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ vît qua c¸c th¸ch thøc trong m«i trêng hîp t¸c víi nhiÒu nhµ tµi trî.
Yªu cÇu ®èi víi ChÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc hµi hoµ thñ tôc
ChÝnh phñ ph¶i lµm ®Çu tÇu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng hµi hoµ thñ tôc.
ChÝnh phñ ph¶i cã “c¸c khung” lµm c¬ së ®Ó hµi hoµ thñ tôc träng ho¹t ®éng thùc tiÔn.
ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî ®Òu cã c¸c qui ®Þnh, qui tr×nh râ rµng vµ c«ng khai vÒ thùc hiÖn ODA.
C¸c quan niÖm vÒ hµi hoµ thñ tôc vµ c¸c c«ng cô thùc hiÖn ODA cÇn ®îc chia sÎ vµ ®¹t ®îc nhËn thøc chung gi÷a ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî.
Hµi hoµ thñ tôc cã thÓ ®îc tiÕn hµnh gi÷a ChÝnh phñ vµ nhµ tµi trî trªn c¬ së song ph¬ng hoÆc gi÷a nhãm c¸c nhµ tµi trî víi ChÝnh phñ vµ c¶ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî.
Néi dung hµi hoµ thñ tôc
Môc tiªu
Lo¹i bá c¸c qui ®Þnh, thñ tôc rêm rµ nh»m gi¶m bít chi phÝ giao dÞch
T¨ng cêng tÝnh tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt tµi chÝnh vµ vÒ c¸c kÕt qu¶ cña ch¬ng tr×nh th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c qui ®Þnh vÒ tµi chÝnh hîp lý
Chia sÎ c¸c dÞch vô chung t¹i c¸c v¨n phßng së t¹i.
X©y dùng c¸c thñ tôc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n, ®Æc biÖt lµ c¸c qui ®Þnh vÒ gi¸m s¸t vµ b¸o c¸o.
Qu¸ tr×nh nµy bao gåm c¸c néi dung c¬ b¶n díi ®©y
Hµi hoµ thñ tôc gi÷a ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî trªn c¬ së tríc m¾t lùa chän mét sç lÜnh vùc träng t©m vµ mét sè giai ®o¹n quan träng cÇn ®îc hµi hoµ
Thµnh lËp c¸c nhãm vÒ hµi hoµ thñ tôc th«ng qua héi nghÞ nhãm c¸c nhµ tµi trî CG
C¸c nhµ tµi trî tham gia nhãm hµi hoµ cÇn ph¶i lªn kÕ ho¹ch ho¹t ®éng phï hîp víi ChÝnh phñ (vÝ dô nh trong vÊn ®Ò chu tr×nh dù ¸n), tæ chøc mét sè ho¹t ®éng chung víi nhau ®Ó gi¶m chi phÝ giao dÞch cña ChÝnh phñ (vÝ dô nh viÖc cïng xem xÐt chiÕn lîc quèc gia) vµ hµi hßa c¸c thuËt ng÷.
ChÝnh phñ cÇn ¸p dông bæ sung mét sè th«ng lÖ thùc hµnh míi (nh ph¬ng ph¸p ph©n tÝch theo khung logic), vµ t¨ng cêng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thùc hµnh kh¸c (nh §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng EIA vµ c¸c ph¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ dù ¸n).
C¸c nhµ tµi trî cÇn thùc hiÖn mét sè bíc ®i cô thÓ híng tíi viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc cña ChÝnh phñ (vÝ dô nh trong lÜnh vùc kÕ to¸n…) vµ sö dông ph¬ng ph¸p “Häc th«ng qua thùc hµnh” ®Ó t¨ng cêng n¨ng lùc hÖ thèng cho ChÝnh phñ (vÝ dô th«ng qua viÖc thiÕt kÕ vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n chung…)
ChÝnh phñ cÇn lµm râ mét sè khÝa c¹nh trong chu tr×nh dù ¸n cho phÐp hµi hoµ ë mét sç lÜnh vùc (nh x©y dùng vµ ¸p dông c¸c ®Þnh møc chi phÝ, c¸c mÉu biÓu chuÈn vµ c¸c híng dÉn thùc hiÖn).
Tiªu chuÈn ho¸ c¸c t¸c nghiÖp cña c¸c ban qu¶n lý dù ¸n bao gåm híng dÉn ho¹t ®éng chuyªn m«n vµ t¸c nghiÖp trong qua tr×nh qu¶n lý vµ thùc hiÖn dù ¸n, híng dÉn tæ chøc, qu¶n lý nh©n sù còng nh ban hµnh chÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ nµy.
3.2.1.3 ThiÕt lËp c¸c diÔn ®µn cho ®èi tho¹i, chia sÎ th«ng tin vµ ®iÒu phèi
WB cïng víi ChÝnh phñ, UNDP vµ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ t¹i ViÖt Nam tæ chøc héi nghÞ nhãm t vÊn hµng n¨m ®Ò cËp c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch vµ huy ®éng nguån lùc. Mét trong nh÷ng môc ®Ých cña héi nghÞ lµ t¹o c¬ héi cho ChÝnh phñ tríc céng ®ång quèc tÕ nªu lªn nh÷ng lÜnh vùc cÇn thiÕt huy ®éng sù hç trî bæ xung ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
DiÔn ®µn nhãm tµi trî do UNDP thiÕt lËp th¸ng 3/1995 vµ tæ chøc hµng th¸ng. DiÔn ®µn thu hót thµnh viªn tham gia tõ c¸c tæ chøc tµi trî lín ë ViÖt Nam, c¸c quan chøc ChÝnh phñ (bao gåm c¸c bé liªn ngµnh). Cuéc häp mçi lÇn tËp chung vµo mét vÊn ®Ò ph¸t triÓn u tiªn, chñ thÓ réng vµ bao trïm nhiÒu vÊn ®Ò nh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n 10 n¨m, hiÖu qu¶ cña nguån vèn ODA, c¶i c¸ch ph¸p lý, c¶i c¸ch th¬ng m¹i, ph¸t triÓn n«ng th«n vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, luËt doanh nghiÖp míi vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c.
KÓ tõ n¨m1994, ChÝnh phñ ®· tæ chøc rÊt nhiÒu héi nghÞ ®iÒu phèi viÖn trî ngµnh cã sù trî gióp cña c¸c nhµ tµi trî lín nhÊt trong lÜnh vùc cã liªn quan nh giao th«ng vËn t¶i, y tÕ, m«i trêng, n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, gi¸o dôc, gi¶m nghÌo, níc, thuû s¶n vµ nhiÒu ngµnh kh¸c. T¹i nh÷ng lÇn diÔn ra héi nghÞ, ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî ®Òu cè g¾ng ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt chung vÒ c¸c u tiªn ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy, c¸c hµnh ®éng cÇn tiÕn hµnh tiÕp theo ®Ó trî gióp.
Theo yªu cÇu cña ChÝnh phñ vµ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî, UNDP lu tr÷ mét c¬ së d÷ liÖu c¸c cam kÕt vµ chi tiªu vÒ ODA trong kho¶ng thêi gian tríc ®©y vµ hiÖn nay ë ViÖt Nam. Nã cung cÊp chÝnh x¸c nh÷ng d÷ liÖu cã liªn quan nguån vèn ODA nh»m gi¶m tèi ®a c¸c sù trïng lÆp, l½ng phÝ vµ d thõa trong ®Çu t.
3.2.1.4 N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nguån vèn ODA
Qua th¶o luËn, vÊn ®Ò t¨ng cêng n¨ng lùc ®· næi lªn thµnh mét mèi quan t©m chung cña ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî. §Æc biÖt, c¸c nhµ tµi trî ®· thèng nhÊt víi nhËn ®Þnh cña ChÝnh phñ r»ng t¨ng cêng n¨ng lùc sÏ ®ãng mét vai trß chñ ®¹o trong viÖc gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng sö dông viÖn trî ë ViÖt Nam.
ChÝnh phñ cÇn chñ ®éng triÓn khai ch¬ng tr×nh t¨ng cêng n¨ng lùc toµn diÖn vÒ qu¶n lý ODA, kh«ng chØ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu tríc m¾t vÒ ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i ng©n vµ n©ng cao chÊt lîng thùc hiÖn ODA mµ cßn ®Ó phèi hîp c¸c nç lùc chung trong viÖc thùc hiÖn c¶i c¸ch vÒ thÓ chÕ, tæ chc bé m¸y vµ con ngêi cÇn thiÕt phôc vô sù nghiÖp ph¸t triÓn l©u dµi cña ViÖt Nam.
T¨ng cêng n¨ng lùc còng cÇn ®îc nh×n nhËn trªn c¬ së cung cÇu ph¸t triÓn cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi ®©y khi c¸c th¸ch thøc vÒ héi nhËp cµng lín h¬n vµ trªn c¬ së mét yªu cÇu chung vÒ qu¶n lý h÷u hiÖu c¸c nguån lùc cho ph¸t triÓn dï ®ã lµ nguån vèn ODA, FDI hay c¸c nguån vèn kh¸c.
Th«ng qua nhiÒu ph¬ng thøc vµ qui m« ®µo t¹o vµ c¸c h×nh thøc hç trî kh¸c nhau nh»m t¨ng cêng n¨ng lùc qu¶n lý vµ thùc hiÖn ODA c¸c cÊp.
KiÖn toµn hÖ thèng theo dâi ®¸nh gi¸ dù ¸n tõ c¸c Bé, ngµnh, trung ¬ng tíi ®Þa ph¬ng nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ODA; ®a c«ng nghÖ th«ng tin vµo phôc vô c«ng t¸c qu¶n lü vµ theo dâi dù ¸n.
Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho viÖc qu¶n lý vµ thùc hiÖn dù ¸n ODA bao gåm viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu vµ tiÕn hµnh ®µo t¹o cho c¸c c¸n bé tham gia vµo ho¹t ®éng qu¶n lý dù ¸n, tríc hÕt lµ ë c¸c PMU.
3.2.1.5 TiÕp tôc triÓn khai ph¬ng thøc “Quèc gia ®iÒu hµnh” (PTQG§H)
§îc hiÓu lµ mét ph¬ng thøc t¸c nghiÖp, mµ c¨n cø vµo ®ã c¸c quèc gia tiÕp nhËn viÖn trî tù ®¶m nhËn toµn bé c«ng viÖc ch¬ng tr×nh, dù ¸n, tõ kh©u x©y dùng, kÕ ho¹ch, qu¶n lý (hoÆc ®iÒu hµnh) ®Ó ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®îc thùc thi mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
Cuèi n¨m 1990, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· chÊp nhËn tõng bíc ®a PTQG§ vµo ¸p dông t¹i ViÖt Nam . Cuèi n¨m 1991, dù ¸n ®Çu tiªn do UNDP tµi trî ¸p dông ph¬ng thøc quèc gia ®iÒu hµnh ®îc phª duyÖt. Chøc n¨ng ®iÒu hµnh dù ¸n ®îc giao cho V¨n phßng c¸c dÞch vô ®iÒu phèi vµ ®iÒu hµnh dù ¸n thuéc Uû ban khoa häc Nhµ níc (nay lµ bé Khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i trêng). §©y lµ m« h×nh thö nghiÖm ®Çu tiªn víi c¬ quan ®iÒu hµnh quèc gia mang tÝnh tËp chung. Tuy nhiªn, m« h×nh sö dông c¬ quan ®iÒu hµnh quèc gia mang tÝnh tËp chung ®· thÓ hiÖn tÝnh bÊt cËp cña nã, UNDP ®· phèi hîp víi c¸c c¬ quan ChÝnh phñ x©y dùng vµ ¸p dông c¬ chÕ qu¶n lý phi tËp chung ®èi víi c¸c dù ¸n, theo ®ã c¸c c¬ quan chñ qu¶n vµ UBND cÊp tØnh sÏ lµ c¬ quan ®iÒu hµnh c¸c dù ¸n. PTQG§H cã c¸c mÆt tÝch cùc, cô thÓ lµ:
§¶m b¶o quyÒn lµm chñ, së h÷u dù ¸n, tÝnh chñ ®éng cña c¸c c¬ quan tiÕp nhËn dù ¸n gåm: nhµ tµi trî, c¬ quan chñ qu¶n dù ¸n, c¬ quan tiÕp nhËn thùc hiÖn dù ¸n, c¬ quan ®ång thùc hiÖn dù ¸n, c¸c c¬ quan qu¶n lý ViÖn trî cña ChÝnh phñ, …Ph¸t huy tÝnh chñ déng cña c¬ quan tiÕp nhËn dù ¸n vµ kh¶ n¨ng huy ®éng nguån lùc trong níc thay v× sö dông tõ bªn ngoµi
§¬n gi¶n ho¸ vµ mÉu ho¸ c¸c thñ tôc trong c¸c kh©u qu¶n lý dù ¸n, ®Æc biÖt qu¶n lý tµi chÝnh, ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o qu¶n lý chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn dù ¸n, gióp c¸c c¬ quan tiÕp nhËn dù ¸n ¸p dông, triÓn khai dù ¸n mét c¸ch dÔ dµng thuËn lîi.
T¨ng cêng tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan tiÕp nhËn dù ¸n, trong ®ã cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o, ®ång thêi t¨ng cêng c«ng t¸c gi¸m s¸t, theo dâi thùc hiÖn dù ¸n. T¨ng cêng n¨ng lùc quèc gia, ý thøc tù lùc, tù cêng cña c¸c níc tiÕp nhËn viÖn trî trong toµn bé qu¸ tr×nh qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n.
Lµm cho c¸c dù ¸n phï hîp h¬n víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña níc tiÕp nhËn viÖn trî, ph¸t huy kÕt qu¶ cña dù ¸n ®èi víi lÜnh vùc ®îc tµi trî, n©ng cao tÝnh bÒn v÷ng cña dù ¸n vµ ph¸t huy c¸c kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc khi dù ¸n kÕt thóc.
PTQG§H ®· ®Æt ra mét sè vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt nh»m hoµn thiÖn, c¶i tiÕn hiÖu qu¶, hiÖu lùc cña ph¬ng thøc, ®ång thêi tiÕn tíi hµi hoµ víi hÖ thèng, c¬ chÕ qu¶n lý cña ViÖt Nam. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ:
N¨ng lùc néi t¹i vÒ qu¶n lý dù ¸n cña c¸c c¬ quan vµ c¸n bé tiÕp nhËn dù ¸n cßn h¹n chÕ, kh«ng ®ång bé.
Mçi c¬ quan thêng chØ cã c¬ héi tiÕp nhËn mét dù ¸n, do vËy n¨ng lùc ®iÒu hµnh ®· ®îc x©y dùng kh«ng ®îc duy tr× vµ chuyÓn giao, kÕ thõa, nh÷ng hiÓu biÕt, kü n¨ng vÒ ph¬ng thøc quèc gia ®iÒu hµnh lu«n lu«n lµ míi víi c¬ quan tiÕp nhËn dù ¸n.
ThiÕu sù ®ång bé vµ toµn diÖn trong c¸c qui tr×nh, thñ tôc trong níc vÒ qu¶n lý dù ¸n, thiÕu hÖ thèng gi¸m s¸t dù ¸n vµ chÝnh s¸ch kiÓm to¸n chÝnh thøc.
§Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò trªn, ChÝnh phñ ph¶i phèi hîp cïng c¸c nhµ tµi trî tæ chøc ®µo t¹o vµ tËp huÊn vÒ qu¶n lý dù ¸n vµ ph¬ng thøc quèc gia ®iÒu hµnh cho c¸c nh©n lùc tham gia qu¶n lý, thùc hiÖn dù ¸n, ®ång thêi x©y dùng vµ øng dông c¸c c«ng cô qu¶n lý dù ¸n nh»m hç trî ®iÒu hµnh vµ thùc hiÖn dù ¸n
3.2.2 §èi víi c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA trong N«ng nghiÖp
3.2.2.1 X©y dùng chiÕn lîc dµi h¹n thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA
§Ó t¨ng cêng thu hót còng nh sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA, trong thêi gian tíi Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT cÇn phèi hîp víi c¸c cÊp tØnh ®Þa ph¬ng x©y dùng kÕ ho¹ch dµi h¹n ®çi víi nguån vèn nµy tËp chung vµo c¸c néi dung sau:
X©y dùng danh môc dù ¸n u tiªn thu hót ODA.
Tõ chiÕn lîc ph¸t triÓn N«ng nghiÖp, ngµnh sÏ x©y dùng mét danh môc nh÷ng dù ¸n, ch¬ng tr×nh u tiªn thu hót, sö dông nguån vèn ODA, tõ ®ã ®Ö tr×nh lªn Bé KH-§T ®Ó ®îc ®Ò cËp t¹i c¸c héi nghÞ c¸c nhµ tµi trî hoÆc ®a ra t¹i c¸c héi nghÞ hîp t¸c quèc tÕ cña ngµnh.
Tríc m¾t, Bé cÇn tËp trung thu hót nguån vèn ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc ViÖt Nam cha cã ®ñ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò träng ®iÓm cña ngµnh. §ã lµ ho¹t ®éng ®Çu t nh»m t¨ng n¨ng suÊt, h¹ gi¸ thµnh ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña n«ng s¶n xuÊt khÈu chiÕn lîc nh: G¹o, Cafª, ChÌ, Cao su, Tiªu, §iÒu, Rau qu¶, Ch¨n nu«i…vµ t¹o viÖc lµm cho khu vùc N«ng th«n.
ThiÕt lËp mèi quan hÖ l©u dµi víi c¸c nhµ tµi trî
§Ó tiÕp cËn ®îc nguån vèn ODA, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n cÇn phèi hîp víi Bé KH§T, c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ lËp kÕ ho¹ch tæ chøc c¸c héi nghÞ tµi trî nh»m kÕt nèi gi÷a nhu cÇu vÒ nguån vèn víi kh¶ n¨ng cung øng cña nhµ tµi trî vµ kªu gäi viÖn trî tõ c¸c nhµ tµi trî.
TiÕp tôc cñng cè mèi quan hÖ bÒn v÷ng víi c¸c nhµ tµi trî hiÖn t¹i ®ång thêi th«ng qua c¸c c¬ quan ChÝnh phñ, Bé KH§T tiÕp cËn víi nh÷ng nhµ tµi trî míi, kªu gäi ®îc sù quan t©m ñng hé cña hä. Cã chiÕn lîc cô thÓ, râ rµng víi tõng ®èi t¸c.
Cïng víi phÝa ®èi t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch thùc hiÖn vµ gi¶i ng©n nguån vèn ODA, thêng xuyªn theo dâi t×nh h×nh triÓn khai ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Ó ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt cô thÓ, kÞp thêi.
X©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao
Lªn kÕ ho¹ch ph©n bæ c¸c nguån nh©n lùc tõ cÊp Bé cho c¸c lÜnh vùc hoÆc c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n u tiªn sö dông nguån vèn ODA ë c¸c tØnh, ®Þa ph¬ng. S½n sµng ®¸p øng khi nhµ tµi trî yªu cÇu.
Cã kÕ ho¹ch t¨ng cêng, bæ tóc kiÕn thøc chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ cho c¸n bé qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ c¸n bé cÊp c¬ së, ®Þa ph¬ng ®Ó thÝch nghi ®îc nhanh chãng khi ®¶m nhËn dù ¸n cña ngµnh.
3.2.2.2 Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc c¸n bé
S¾p tíi viÖc ®Èy m¹nh ®µo t¹o c¸n bé, ®Æc biÖt lµ c¸n bé cÊp tØnh, c¬ së lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót vµ sö dông ODA. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc ngµy mét, ngµy hai mµ cÇn ph¶i ®îc xem xÐt nh lµ mét chiÕn lîc l©u dµi nh»m sö dông tèt nguån vèn ODA còng nh t¹o dùng ®îc t¸c phong, lÒ lèi lµm viÖc míi trong ngµnh N«ng nghiÖp.
Ph¶i kiÖn toµn hÖ thèng tæ chøc, thùc thi c¸c dù ¸n tõ Bé xuèng c¬ së theo nguyªn t¾c tËp chung gän nhÑ vµ ph©n m¹nh tr¸ch nhiÖm thùc thi dù ¸n cho cho c¸c ®Þa ph¬ng.
H×nh thµnh m¹ng líi ho¹t ®éng thêng xuyªn gi÷a Bé vµ c¬ së, c¸c Côc, Vô, ViÖn, Së ph¶i cã mét l·nh ®¹o phô tr¸ch c«ng t¸c hîp t¸c quèc tÕ. Cã nh vËy míi t¹o ra mét m¹ng líi thèng nhÊt dÔ dµng cho c«ng t¸c qu¶n lý tõ trªn xuèng còng nh viÖc cËp nhÊt chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch thêng xuyªn cña c¬ së.
§Èy m¹nh c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cho c¸n bé ®Æc biÖt lµ c¸n bé cÊp c¬ së. X©y dùng ®éi ngò c¸n bé cã chuyªn m«n, am hiÓu vÒ lÜnh vùc hîp t¸c quèc tÕ, thµnh lËp ng©n hµng lý lÞch c¸c c¸n bé cña ngµnh ®Ó khi cÇn cã thÓ giíi thiÖu cho c¸c tæ chøc quèc. TËn dông nguån vèn tµi trî nh nguån vèn viÖn trî tõ óc, §an Mach, NewZealand, Canada…dµnh cho c¸c dù ¸n n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nguån vèn.
3.2.2.3 ThiÕt lËp mèi quan hÖ víi c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ th«ng qua ho¹t ®éng cña nhãm hç trî quèc tÕ ISG.
Giíi thiÖu chung vÒ ISG
ISG lµ mét c¬ quan trùc thuéc Vô hîp t¸c quèc tÕ, Bé KH§T, ®îc thµnh lËp n¨m 1997 theo QuyÕt ®Þnh 54/N§/TCCB-Q§ víi chøc n¨ng c¬ b¶n lµ t vÊn nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA .
Vai trß
ISG cã vai trß xóc t¸c nh»m ®¹t ®îc sù trao ®æi th«ng tin mét c¸ch cëi më vµ thÓ hiÖn nh÷ng lîi Ých liªn quan ®Õn viÖc chia sÎ th«ng tin. ISG ®îc Bé NN-PTNT thµnh lËp tõ n¨m 1997, ®· bíc ®Çu hç trî Bé vµ c¸c nhµ tµi trî trong viÖc trao ®æi chÝnh s¸ch, kinh nghiÖm vµ th«ng tin qua m« h×nh diÔn ®µn vµ tiÕn hµnh mét sè ho¹t ®éng chuyªn ®Ò. Cuèi n¨m 2000, ISG ®îc cñng cè vµ më réng theo yªu cÇu cña céng ®ång tµi trî, víi sù tham gia cña nhiÒu nhµ tµi trî, c¸c tæ chøc quèc tÕ kÓ c¶ c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan h÷u quan cña ViÖt Nam. Ban ®iÒu hµnh ISG ®îc thµnh lËp ®Ó quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch còng nh c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt cña ISG.
ISG ®îc ChÝnh phñ ViÖt Nam còng nh nhiÒu nhµ tµi trî ®¸nh gi¸ lµ mét m« h×nh ®èi t¸c thµnh c«ng ®ang ®îc mét sè ngµnh vµ ®Þa ph¬ng nghiªn cøu vµ vËn dông. §ã lµ v× ISG ®· huy ®éng ®îc sù tham gia tÝch cùc, bÒn bØ vµ cã tr¸ch nhiÖm cña nhiÒu bªn. Trong suèt thêi gian ho¹t ®éng võa qua, kÓ c¶ giai ®o¹n 1997-2000 vµ 2000-2002, Bé NN-PTNT víi vai trß chñ nhµ cña diÔn ®µn ®èi tho¹i ®· lu«n lu«n t«n träng nguyªn t¾c tiÕp cËn cã sù tham gia cña nhiÒu bªn.
ISG cßn lµ mét qu¸ tr×nh tõng bíc x©y dùng n¨ng lùc mét c¸c cã träng t©m, träng ®iÓm. Céng ®ång ISG ®· cïng nhau x©y dùng vµ tõng bíc cñng cè qu¸ tr×nh nµy tuú theo møc ®é ph¸t triÓn trong n¨ng lùc tiÕp nhËn cña c¸c c¬ quan liªn quan cña Bé vµ c¸c c¬ héi hîp t¸c vµ ®èi tho¹i. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ISG còng chÝnh lµ kÕt qu¶ cña nç lùc hîp t¸c cña tÊt c¶ c¸c bªn tham gia.
NhiÒu nhµ tµi trî ®· thÓ hiÖn cam kÕt cña m×nh cho sù nghiÖp NN-PTNT qua c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n hay c¸c hîp t¸c-hç trî ng¾n vµ trung h¹n, trong ®ã nhiÒu ý tëng xuÊt hiÖn trong diÔn ®µn trong khu«n khæ ISG. C¸c ý tëng cña ISG còng ®ãng gãp cho nhiÒu chñ tr¬ng vµ ch¬ng tr×nh, dù ¸n cña Bé NN-PTNT.
Môc tiªu, nhiÖm vô, c¸c ho¹t ®éng chÝnh
Hç trî Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT nãi chung vµ Vô hîp t¸c quèc tÕ nãi riªng trong viÖc:
§iÒu phèi víi c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ trong ®ã cã c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ vÒ c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n trong t¬ng lai.
X©y dùng c¸c ®èi t¸c
T¨ng cêng vai trß lµm chñ cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c dù ¸n do níc ngoµi tµi trî trong ngµnh N«ng nghiÖp
ISG ho¹t ®éng nh mét c¬ chÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ®èi tho¹i chÝnh s¸ch vµ ®iÒu phèi ë c¸c cÊp theo chiÒu däc vµ chiÒu ngang ( c¸c nhµ tµi trî, c¸c Bé vµ c¸c TØnh ).
Héi nghÞ thêng niªn ISG lµ diÔn ®µn chÝnh s¸ch lín nhÊt gi÷a Bé NN-PTNT víi c¸c c¬ quan liªn quan trong ChÝnh phñ vµ phi ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ tham gia ho¹t ®éng trong lÜnh vùc N«ng nghiÖp vµ PTNT ë ViÖt Nam
ISG ®ang trë thµnh mét diÔn ®µn víi c¸c ph¬ng thøc ho¹t ®éng míi, bao gåm:
HÖ thèng th«ng tin qu¶n lý
Trang WEB phôc vô ph¸t triÓn
M· ho¸ ®Ó hç trî qu¶n lý c¸c dù ¸n
B¶n tin néi bé thêng kú
Héi nghÞ toµn thÓ thêng niªn
C¸c héi nghÞ ban ®iÒu hµnh
Ph¬ng híng ph¸t triÓn cña ISG
T¹i héi nghÞ lÇn thø 7 cña Ban ®iÒu hµnh ISG ngµy 17 th¸ng 6 n¨m 2003 võa qua, c¸c thµnh viªn cña Ban ®· cïng nhau bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh c¸ch thøc ho¹t ®éng míi cña ISG trong giai ®o¹n 2003-2005. Ban ®iÒu hµnh tin tëng r»ng víi c¸ch thøc ho¹t ®éng míi, ISG sÏ mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan h¬n n÷a trong vai trß mét diÔn ®µn hç trî ®èi tho¹i chÝnh s¸ch vµ trao ®æi th«ng tin, kinh nghiÖm vÒ huy ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n n÷a nguån vèn ODA phôc vô cho ngµnh N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n ë ViÖt Nam.
Héi nghÞ ban ®iÒu hµnh lÇn thø 6 (18/12/2002) ®· yªu cÇu söa ®æi c¸c tµi liÖu chØ ®¹o ho¹t ®éng cña ISG theo híng t¨ng cêng chÊt lîng vµ më réng ph¹m vi cña mét sè ho¹t ®éng. Lý do cña viÖc ®æi míi nµy lµ nh»m gióp ViÖt Nam ®¸p øng tèt h¬n nh÷ng th¸ch thøc cña viÖc chuyÓn dÞch tõ mét nÒn N«ng nghiÖp vµ kinh tÕ N«ng th«n chó träng vµo t¨ng qui m« s¶n xuÊt sang m« h×nh ph¸t triÓn phï hîp nhu cÇu thÞ trêng trong mét nÒn kinh tÕ ngµy cµng thÝch hîp chÆt chÏ h¬n víi kinh tÕ ThÕ giíi, ®ång thêi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ c«ng b»ng x· héi.
Trong nh÷ng n¨m tíi ISG sÏ tiÕp tôc më réng ho¹t ®éng cña m×nh th«ng qua nh÷ng ®Þnh híng sau:
ThiÕt lËp më réng vµ cñng cè mèi quan hÖ víi c¸c nhµ tµi nh»m tranh thñ sù hç trî cña céng ®ång quèc tÕ ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña N«ng nghiÖp níc nhµ
Ho¹ch ®Þnh nh÷ng ch¬ng tr×nh, dù ¸n u tiªn ph¸t triÓn cña ngµnh trong tõng giai ®o¹n-thêi kú.
X©y dùng m¹ng líi th«ng tin réng kh¾p tõ Bé tíi c¸c tØnh, ®Þa ph¬ng, thêng xuyªn cËp nhËt th«ng tin, chÝnh s¸ch míi nh»m n©ng cao kiÕn thøc vµ hiÓu hiÓu ë cÊp c¬ së. Ngîc l¹i, nh÷ng th«ng tin ph¶n håi vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh dù ¸n ë ®Þa ph¬ng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý tõ trªn xuèng. C¬ chÕ nµy ®¶m b¶o cho c¸c së NN-PTNT ®îc cung cÊp th«ng tin vµ ®îc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng lín cña ngµnh.
Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c nhµ tµi trî trong viÖc qu¶n lý c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông nguån vèn ODA. Thêng xuyªn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n. Rót ra nh÷ng kÕt luËn cô thÓ vÒ thµnh c«ng, thÊt b¹i, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cô thÓ ®Ó ®Ò XuÊt nh÷ng biÖn ph¸p sö lý kÞp thêi.
§a ra nh÷ng kiÕn nghÞ, ®Ò XuÊt c¸c biÖn ph¸p cô thÓ cho Bé NN-PTNT ®Ó cïng víi c¸c Bé, c¸c Ngµnh kh¸c hoµn thiÖn qui tr×nh thu hót vµ hµi hoµ thñ tôc víi c¸c nhµ tµi trî.
3.2.2.4 ChuyÓn m¹nh tõ ph¬ng thøc tiÕp cËn theo dù ¸n hiÖn nay sang ph¬ng thøc tiÕp cËn míi theo ch¬ng tr×nh
TiÕp cËn theo dù ¸n:
Lµ ph¬ng thøc tiÕp cËn víi nguån vèn tµi trî th«ng qua tõng dù ¸n ®¬n lÎ, thêng cã qui m« nhá vµ ph¹m vi hÑp.
TiÕp cËn theo ch¬ng tr×nh:
Lµ ph¬ng thøc tiÕp cËn nguån vèn mét c¸ch tæng hîp dùa trªn chiÕn lîc ph¸t triÓn cña ngµnh vµ vai trß chØ ®¹o cña ChÝnh phñ.
Cho ®Õn nay, viÖn trî trong N«ng nghiÖp chñ yÕu ®îc cung cÊp th«ng qua nh÷ng dù ¸n ®¬n lÎ, thêng kh«ng cã c¬ chÕ phèi hîp râ rµng vµ hiÖu qu¶ gi÷a c¸c dù ¸n nµy. Do vËy chóng ta ®ang chuyÓn dÇn tõ ph¬ng thøc thùc hiÖn nhiÒu dù ¸n nhá sang ph¬ng thøc thùc hiÖn Ýt dù ¸n h¬n nhng cã qui m« lín h¬n, trong ®ã tõng nhµ tµi trî nªn tËp chung hç trî cho mét sè Ýt c¸c tØnh hoÆc ngµnh th× tèt h¬n lµ dµn tr¶i ra nhiÒu tØnh vµ nhiÒu ngµnh vµ thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ phèi hîp vµ ®ång tµi trî.
VÒ nguyªn t¾c, Thñ tíng ChÝnh phñ sÏ phª duyÖt tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña mét ch¬ng tr×nh lín, song quyÒn h¹n phª duyÖt c¸c hîp phÇn ®îc trao cho c¸c c¬ quan cÊp díi. Qua ®ã, h¹n chÕ t×nh tr¹ng x©y dùng qu¸ nhiÒu dù ¸n ®ång thêi gi¶m nhÑ g¸nh nÆng vÒ n¨ng lùc tiÕp nhËn viÖn trî cña c¸c c¬ quan thô hëng, ph¸t huy ®îc vai trß ®iÒu phèi cña cÊp cao, khuyÕn khÝch ph¸t huy ®îc quyÒn tù chñ cña cÊp c¬ së.
ViÖc chuyÓn híng sang ph¬ng thøc hç trî theo ch¬ng tr×nh trong lÜnh vùc N«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®îc c¸c nhµ tµi trî hÕt søc ñng hé vµ cã thÓ lµ mét triÓn väng l©u dµi do m«i trêng vÜ m« ë ViÖt Nam vµ thÓ chÕ cho viÖc thùc hiÖn vµ qu¶n lý ng©n s¸ch cha ®¸p øng ®îc mét sè ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cÇn cã ®Ó triÓn khai ®Çy ®ñ ph¬ng thøc nµy. ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî cã thÓ tiÕn hµnh ®Ó thùc hiÖn ph¬ng thøc hç trî theo ch¬ng tr×nh nhiÒu h¬n víi kh¶ n¨ng ®¹t ®îc môc tiªu t¨ng hiÖu qu¶ ViÖn trî, mÆc dï cha thÓ gi¶m ngay c¸c chi phÝ giao dÞch ph¸t sinh tõ t×nh h×nh nh vËy. Trong nh÷ng s¸ng kiÕn nµy cã viÖc ®a dù ¸n vµo cïng mét chiÕn lîc cña ngµnh hoÆc ph©n ngµnh, cñng cè vµ hîp lý ho¸ c¸c dù ¸n tµi trî trªn c¬ së cung gãp vèn, tiÕp tôc n©ng cao chÊt lîng hîp t¸c víi c¸c nhµ tµi trî, t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý chi tiªu…
KÕt luËn
Qua h¬n mêi n¨m triÓn khai vµ thùc hiÖn ë ViÖt Nam, nguån vèn Hç trî chÝnh thøc ®· ph¸t huy ®îc nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc cña nã ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung, hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh N«ng nghiÖp nãi riªng. Kho¶ng thêi gian h¬n mêi n¨m cha ph¶i thËt dµi, nhng còng ®ñ ®Ó chóng ta nhËn ®Þnh vµ cã mét c¸i nh×n bao qu¸t vÒ “ T×nh h×nh thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA trong ph¸t triÓn N«ng nghiÖp ViÖt Nam”. Nguån vèn ODA vµo N«ng nghiÖp t¨ng kh¸ ®Òu ®Æn trong thêi gian võa qua ®· gãp phÇn thay ®æi bé mÆt N«ng nghiÖp vµ N«ng th«n ViÖt Nam, ®a ngµnh dÇn dÇn b¾t kÞp víi xu híng ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña thÕ giíi. Tuy nhiªn, viÖc thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA lµ vÊn ®Ò hÕt søc nh¹y c¶m ®èi víi c¸c quèc gia. Bµi häc tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cho thÊy, nÕu kh«ng sö dông nguån vèn ODA mét c¸ch cã hiÖu qu¶, th× ch¼ng nh÷ng kh«ng hÊp thô ®îc nguån vèn mµ cßn cã thÓ ®a ®Êt níc vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ, nî nÇn chång chÊt nh ë Argentina hay Brazin… trong nh÷ng n¨m võa qua.
Do vËy, N©ng cao hiÖu qu¶ “thu hót vµ sö dông nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc” trong thêi gian tíi lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó nguån vèn ODA cã thÓ ph¸t huy ®îc hÕt vai trß cña nã, t¨ng cêng ®îc nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, h¹n chÕ nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc trong thu hót vµ sö dông nguån vèn nµy. Ngµnh N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n cÇn ph¸t huy ®îc vai trß chñ ®éng cña m×nh, phèi hîp víi c¸c bé, c¸c ngµnh kh¸c, c¸c nhµ tµi trî nh»m ®Èy m¹nh viÖc thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA mét c¸ch hiÖu qu¶ phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh, ®a ngµnh N«ng nghiÖp trë thµnh ngµnh mòi nhän trong c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt níc.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
B15.doc
