Thu hút và sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vân tải Việt Nam
Lời nói đầu:
Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam đang bước vào thời kỳ phát triển kinh tế với tốc độ cao. Điều kiện không thể thiếu để phục vụ cho phát triển kinh tế là nhu cầu về vốn nhưng nguồn vốn trong nước lại không đủ đáp ứng được nhu cầu trong giai đoạn này. Do đó một nhiệm vụ quan trọng được đặt ra là phải thu hút được một cách hiệu quả các nguồn vốn từ bên ngoài. Vốn đầu tư nước ngoài trong đó nguồn hỗ trợ phát triển chính thức ODA đã đóng góp vai trò quan trọng trong tiến trình tăng trưởng và hội nhập kinh tế của Việt Nam. Phát triển cơ sở hạ tầng GTVT, một trong những lĩnh vực được ưu tiên hàng đầu được đầu tư bằng nguồn ODA đã có những bước phát triển vượt bậc, góp phần đáng kể vào sự phát triển nền kinh tế quốc dân. Trước tình hình đó khoá luận đề cập đến thực trạng thu hút và sử dụng ODA trong lĩnh vực phát triển cơ sở hạ tầng GTVT ở Việt Nam trong những năm gần đây.
Với tính chất quan trọng đó, khoá luận sẽ là những nghiên cứu tổng hợp về vốn ODA nhằm các mục đích sau:
- Về mặt lý luận, cho biết vị trí và vai trò của ODA trong nền kinh tế Việt Nam nói chung và trong việc phát triển cơ sở hạ tầng GTVT nói riêng
- Về mặt thực tiễn, trình bày thực trạng việc thu hút và sử dụng vốn ODA vào phát triển cơ sở hạ tầng GTVT trong giai đoạn từ năm 1993 trở lại đây.
- Đánh giá những thành tựu và tồn tại trong quá trình sử dụng ODA vào những mục đích trên.
- Đề ra một số kiến nghị và giải pháp nhằm thúc đẩy việc thu hút và sử dụng vốn ODA một cách hiệu quả nhất.
Đối tượng nghiên cứu của khoá luận là toàn bộ hệ thống cơ sở hạ tầng GTVT tại toàn bộ các tỉnh thành phố trên toàn đất nước Việt Nam được đầu tư từ nguồn vốn ODA trong những năm gần đây.
Khoá luận sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, so sánh, tổng hợp và phân tích, kết hợp với những kết quả thống kê thu được từ thực tiễn, vận dụng lý luận để làm sáng tỏ vấn đề cần nghiên cứu.
Như vậy, bố cục khoá luận gồm 3 chương:
Chương I : Tổng quan về ODA
Chương II : Thực trạng thu hút và sử dụng ODA trong lĩnh vực phát triển cơ sở hạ tầng GTVT ở Việt Nam những năm gần đây.
Chương III : Giải pháp tăng cường và nâng cao hiệu quả sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng GTVT ở Việt Nam
Mục lục
Lời nói đầu 1
Chương I: Tổng quan về ODA 3
1. Lý luận chung về ODA 3
1.1 Tổng quan về lịch sử phát triển của ODA trên thế giới 3
1.2 Định nghĩa ODA và đặc điểm .5
1.3 Phân loại ODA 7
1.4 Nguồn và đối tượng của ODA 10
2. Vai trò của ODA đối với các quốc gia trên thế giới .12
2.1 Vai trò của ODA đối với các nước tiếp nhận 12
2.2 Vai trò của ODA đối với việc mở rộng thị trường của nước cung cấp .15
3. Vai trò của ODA đối với phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam 16
3.1 Sơ lược về tình hình vận động, cam kết và giải ngân ODA dành cho Việt Nam 18
3.2 Vai trò của ODA đối với phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam 21
Chương II: Thực trạng thu hút và sử dụng ODA trong lĩnh vực phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải ở Việt Nam trong những năm gần đây .24
1. Thực trạng đường bộ, đường sắt và đường thuỷ nội địa .24
1.1 Thực trạng đường bộ 24
1.2 Thực trạng đường sắt .27
1.3 Thực trạng cảng biển và đường thuỷ nội địa .29
2. Thực trạng thu hút và sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải những năm gần đây .30
3. Đánh giá việc sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải những năm gần đây .32
3.1 Thành tựu của việc sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải những năm qua 32
3.2 Những tồn tại của việc sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải những năm gần đây 52
Chương III: Giải pháp tăng cường và nâng cao hiệu quả sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải ở Việt Nam 60
1. Đánh giá vai trò của các nước cấp ODA đối với Việt Nam .60
1.1 Vai trò của Nhật Bản .60
1.2 Vai trò của Ngân hàng Thế giới (WB) 62
1.3 Vai trò của Ngân hàng Phát triển Châu á (ADB) 64
2. Định hướng của Nhà nước về phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải thông qua các dự án ODA 66
2.1 Nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng ở Việt Nam 66
2.2 Định hướng phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải ở Việt Nam .69
3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải .71
3.1 Giải pháp chung để nâng cao hiệu quả thu hút và sử dung ODA .71
3.2 Cải thiện môi trường đầu tư 74
3.3 Công tác lập danh mục dự án và vận động ODA 75
3.4 Công tác thẩm định và phê duyệt dự án 76
3.5 Công tác đấu thầu 77
3.6 Công tác giải phóng mặt bằng 80
3.7 Công tác quản lý chất lượng công trình .81
Kết luận .82
Danh mục tài liệu tham khảo 83
Bạn đang xem nội dung tài liệu Khóa luận Thu hút và sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vân tải Việt Nam, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
òng cha thèng nhÊt, dÉn ®Õn sù chªnh lÖch cao trong møc chi tr¶ ®Òn bï trong cïng mét khu vùc vµ lu«n lu«n x¶y ra mét t×nh tr¹ng lµ ngêi d©n cho r»ng " gi¸ ®Òn bï nh vËy lµ qu¸ thÊp", nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn nhµ ®Êt ®ang sèt nh hiÖn nay. Sù kh«ng thèng nhÊt trong viÖc ®Þnh gi¸ dÉn ®Õn kÕt côc lµ ngêi d©n sÏ dùa vµo møc gi¸ thùc tÕ chø kh«ng cÇn biÕt ®Õn c¸c khung gi¸ vµ hÖ sè K cña ChÝnh phñ vµ hä chØ chÞu ®ång ý di dêi khi thÊy tho¶ m·n víi gi¸ trÞ ®Òn bï.
ChÝnh v× cha cã sù thèng nhÊt vÒ ®Þnh gi¸ ®Òn bï nªn nh mét §¹i biÓu Quèc héi ®· ph¸t biÓu trong kú häp thø 8 Quèc héi kho¸ X "nh÷ng ngêi ngoan cè ch©y ú kh«ng chÞu di dêi trong qu¸ tr×nh gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh c«ng céng ®îc lîi h¬n nh÷ng ngêi cã ý thøc chÊp hµnh chñ tr¬ng cña mét Nhµ níc" lµ mét thùc tÕ. Nguyªn nh©n cã mét phÇn b¾t nguån chÝnh tõ NghÞ ®Þnh 22 cña ChÝnh phñ, trong ®ã cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp nh:
Cha cã quy ®Þnh vÒ møc ®Êt ë ®èi víi c¸c trêng hîp ®· sö dông ®Êt tríc khi cã LuËt n¨m 1993, nhÊt lµ c¸c trêng hîp thõa kÕ.
Quy ®Þnh nµy còng cßn nhiÒu ®iÓm cha thèng nhÊt víi NghÞ §Þnh 60/Cp vµ NghÞ ®Þnh 45/CP cña ChÝnh Phñ vÒ viÖc cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u nhµ ë vµ quyÒn sö dông ®Êt.
Nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®Êt ë vµ ®Êt n«ng nghiÖp ë n«ng th«n cßn cha râ rµng.
T×nh tr¹ng chËm GPMB cã mét phÇn nguyªn nh©n lµ do ngêi d©n kh«ng cã th«ng tin, hÇu hÕt ®Õn khi chuÈn bÞ ph¶i di dêi ngêi d©n míi biÕt chÝnh x¸c lµ m×nh s¾p bÞ "hãt ®i" nh thÕ nµo. Tríc ®ã hÇu hÕt lµ c¸c th«ng tin ngoµi luång, c¸c tin ®ån thæi. T×nh tr¹ng rÊt phæ biÕn lµ khi thÊy "mÊy «ng nhµ níc" ®i "®o ®o". "vÏ vÏ", "c¾m c¸i cäc chç nµy, chç kia" th× ngêi d©n thêng tù ®i hái nhau, tù nghe ngãng vµ khi ®îc hái th× c©u cöa miÖng bao giê còng lµ "nghe ngêi ta nãi lµ..." chø kh«ng bao giê lµ "uû ban cã th«ng b¸o víi chóng t«i r»ng...".
Nguyªn nh©n tiÕp theo lµ sù nhËn thøc vÒ luËt ph¸p cña ngêi d©n cßn thÊp. Trªn thùc tÕ th× kh«ng thÓ yªu cÇu ngêi d©n cã nhËn thøc cao v× rÊt nhiÒu tuyÕn ®êng gi¶i phãng mÆt b»ng ®i qua c¸c khu vùc cã d©n trÝ thÊp. T×nh tr¹ng "phÐp vua thua lÖ lµng" lµ rÊt phæ biÕn, nhÊt lµ khi t¹i mét sè khu vùc nhËn thøc ngay c¶ cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn còng cha thÊu ®¸o.
Sù tån t¹i ®éc lËp cña c¸c c¬ quan qu¶n lý cïng tham gia gi¶i quyÕt GPMB còng lµ mét nguyªn nh©n g©y ra c¸c chËm trÔ vµ ¸ch t¾c trong kh©u nµy. VÝ dô nh muèn di dêi dï chØ mét c©y cét ®iÖn trung thÕ còng cÇn mêi c¸c ban ngµnh liªn quan cña ngµnh ®iÖn ®Õn thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c ®o ®¹c, lËp biªn b¶n, lËp kÕ ho¹ch di chuyÓn. Sau ®ã ph¶i chê ngµnh chñ qu¶n phª duyÖt, qu¸ tr×nh phª duyÖt nµy thêng mÊt rÊt nhiÒu thêi gian do ph¶i qua nhiÒu bíc. Sau khi phª duyÖt råi th× míi cã thÓ tiÕn hµnh di dêi nhng còng cha h¼n ®· hÕt c¸c khã kh¨n. Chñ ®Çu t dï cã "sèt ruét" ®Õn mÊy còng kh«ng thÓ "®iÒu binh" cña ngµnh kh¸c ®îc, cßn cha kÓ ®Õn mèi quan hÖ gi÷a Chñ ®Çu t, Ban GPMB ®Þa ph¬ng vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng kh«ng ph¶i lóc nµo còng "thuËn buåm xu«i giã"
Nh÷ng h¹n chÕ trong qu¶n lý chÊt lîng c«ng tr×nh
§Ó ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng tr×nh, c«ng t¸c kiÓm tra tríc vµ trong qu¸ tr×nh thi c«ng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh do vËy vai trß cña t vÊn gi¸m s¸t lµ rÊt quan träng. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ hiÖn nay ho¹t ®éng cña t vÊn gi¸m s¸t (TVGS) phô thuéc vµo rÊt nhiÒu n¨ng lùc chuyªn m«n vµ t c¸ch cña mçi c¸ nh©n t vÊn mµ ®iÒu nµy l¹i khã kiÓm so¸t, ®Æc biÖt lµ víi c¸c t vÊn níc ngoµi. Vai trß cña t vÊn gi¸m s¸t lµ rÊt quan träng nhng hä l¹i kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chÊt lîng cuèi cïng cña c«ng tr×nh. Trong thêi gian b¶o hµnh, t vÊn níc ngoµi thêng kh«ng cã mÆt t¹i ViÖt Nam v× thuª hä ë l¹i lµ rÊt tèn kÐm. Kh«ng chØ cã vËy, c¨n cø ph¸p lý quan träng nhÊt trong quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bªn lµ FIDIC, lµ ®iÒu kiÖn ®ang ®îc ¸p dông ë tÊt c¶ c¸c dù ¸n ®Êu thÇu quèc tÕ (®iÒu kho¶n quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bªn cña HiÖp héi T vÊn Quèc tÕ), theo FIDIC chÊt lîng cuèi cïng cña c«ng tr×nh hoµn toµn thuéc vÒ nhµ thÇu. §iÓn h×nh lµ trong c«ng tr×nh x©y dùng cÇu §uèng míi (cÇu Phï §æng), c¸c ph¬ng ¸n thi c«ng, biªn b¶n nghiÖm thu cao ®é nÒn, ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt, biªn b¶n nghiÖm thu cèt thÐp...liªn quan ®Õn sù cè tôt lång cèt thÐp ®Òu cã ®Çy ®ñ ch÷ ký x¸c nhËn cña t vÊn níc ngoµi nhng cuèi cïng th× chØ cã nhµ thÇu ViÖt Nam ph¶i lÜnh ®ñ c¸c h×nh thøc kû luËt, tèn kÐm hµng chôc tû ®ång ®Ó söa ch÷a bæ sung. Trong khi ®ã, t vÊn níc ngoµi kh«ng "hÒ hÊn g×" ngoµi mét ph¶i tr¶ lêi mét vµi cuéc pháng vÊn cña c¸c c¬ quan b¸o chÝ.
Trong c¸c dù ¸n gÇn ®©y, c¸c h·ng t vÊn th¾ng thÇu lµ c¸c h·ng t vÊn níc ngoµi liªn danh víi t vÊn ViÖt Nam, cã nh÷ng c«ng tr×nh t vÊn ViÖt Nam ®¶m tr¸ch ®Õn 70% khèi lîng c«ng viÖc. Tuy vËy chÕ ®é ®·i ngé ®èi víi t vÊn néi ®Þa lµ cha tháa ®¸ng trong khi ®ßi hái rÊt cao vÒ n¨ng lùc, kinh nghiÖm, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, kinh phÝ ®µo t¹o vµ m«i trêng lµm viÖc c¨ng th¼ng. L¬ng cña t vÊn trëng níc ngoµi kho¶ng 20.000 USD/th¸ng, TVGS còng kho¶ng 4-5.000USD/th¸ng, chi phÝ cho t vÊn ngo¹i chiÕm 8% ®Õn 13% tæng kinh phÝ trong khi tû lÖ nµy cña t vÊn néi lµ tõ 0.8% ®Õn 2% (gi¶m theo quy m« c«ng tr×nh)
Khi lËp hå s¬ ®Êu thÇu t vÊn, c¸c h·ng t vÊn níc ngoµi thêng ®a ra c¸c tªn tuæi "sõng sá", c¸c chuyªn gia ®Çu ®µn nhng ®Õn khi triÓn khai thùc tÕ th× kh«ng ®óng theo danhh s¸ch nh©n sù ®· ®¨ng ký, trªn 80% nh©n sù lµ ngêi ViÖt Nam víi nhiÒu g¬ng mÆt cßn rÊt trÎ. Tuy nhiªn, cha cã Chñ ®Çu t nµo d¸m huû bá hîp ®ång do ®èi chiÕu thùc tÕ kh«ng ®óng víi b¶n khai trong hå s¬ dù thÇu vÒ nh©n sù.
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p t¨ng cêng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT ë ViÖt Nam
1. §¸nh gi¸ vai trß cña c¸c níc cÊp ODA ®èi víi ViÖt Nam
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nguån vèn phôc vô viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong x©y dùng c¬ së h¹ tÇng chñ yÕu phô thuéc vµo nguån vèn ODA. Do ®ã vai trß cña c¸c níc cÊp ODA ®èi víi níc ta lµ hÕt søc to lín. HiÖn nay cã h¬n 20 níc vµ tæ chøc quèc tÕ cung cÊp ODA cho ViÖt Nam nhng trªn 80% tæng gi¸ trÞ hiÖp ®Þnh tËp trung vµo ba nhµ tµi trî lín lµ NhËt B¶n, Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB). Ch¼ng h¹n, trong tæng gi¸ trÞ hiÖp ®Þnh ký kÕt n¨m 2002 lµ 1.574 triÖu USD, th× NhËt B¶n chiÕm trªn 536 triÖu USD, WB chiÕm h¬n 499,5 triÖu USD vµ ADB chiÕm h¬n 246 triÖu USD. Trong nh÷ng n¨m qua, rÊt nhiÒu c«ng tr×nh quan träng ®· ®îc x©y dùng nhê vèn ODA, g©y dÊu Ên ®Ëm nÐt nh cÇu Mü ThuËn (ODA cña australia), cÇu S«ng Gianh (ODA cña Ph¸p), n©ng cÊp quèc lé 1A (ODA cña WB vµ ADB)…
1.1 Vai trß cña NhËt B¶n
Nãi tíi ODA, kh«ng thÓ kh«ng nhÊn m¹nh vai trß chñ chèt cña NhËt B¶n. Trong h¬n 10 n¨m qua, NhËt B¶n lu«n lµ nhµ tµi trî lín nhÊt, chiÕm kho¶ng 40% tæng khèi lîng ODA céng ®ång tµi trî quèc tÕ cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam trong khu«n khæ hîp t¸c song ph¬ng. §Æc biÖt lµ khèi lîng ODA cam kÕt hµng n¨m NhËt B¶n dµnh cho ViÖt Nam t¨ng ®Òu ®Æn, kÓ c¶ trong nh÷ng n¨m nÒn kinh tÕ NhËt B¶n gÆp khã kh¨n, buéc ph¶i c¾t gi¶m tµi trî cho c¸c níc kh¸c. Theo tho¶ thuËn gi÷a hai níc, ODA NhËt B¶n tËp trung vµo n¨m lÜnh vùc chñ yÕu sau ®©y: ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ x©y dùng thÓ chÕ, trong ®ã chó träng hç trî ViÖt Nam chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng; hç trî x©y dùng vµ c¶i t¹o c¸c c«ng tr×nh ®iÖn vµ GTVT; hç trî ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, nhÊt lµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ë n«ng th«n vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ; hç trî gi¸o dôc ®µo t¹o vµ y tÕ; hç trî b¶o vÖ m«i trêng.
ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña chÝnh phñ NhËt B¶n hµng n¨m thêng chiÕm kho¶ng 10 - 15 tû Yªn, t¬ng ®¬ng 80 - 120 triÖu USD. Sã vèn nµy ®îc dïng vµo viÖc cung cÊp thiÕt bÞ theo tõng ch¬ng tr×nh, dù ¸n cô thÓ, nh kh«i phôc bÖnh viÖn Chî RÉy, n©ng cÊp bÖnh viÖn B¹ch Mai, x©y dùng hÖ thèng cÊp níc Thµnh Phè H¶i D¬ng, x©y dùng hÖ thèng thuû lîi T©n Chi, x©y dùng c¸c trêng tiÓu häc vïng nói, vïng b·o…, hç trî kü thuËt cho c«ng t¸c quy ho¹ch tæng thÓ, nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n, kh¶o s¸t vÒ m«i trêng, nh c¸c quy ho¹ch tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn giao th«ng Hµ Néi, vÒ vÖ sinh m«i trêng ®« thÞ Thµnh phè Hå ChÝ Minh, vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi miÒn Trung, vïng §ång Th¸p Mêi, x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam (dù ¸n Ishikawa)…, hç trî theo kiÓu dù ¸n nh "T¸i trång rõng trªn ®Êt chua phÌn" t¹i tØnh Long An, "B¶o vÖ søc khoÎ sinh s¶n" tØnh NghÖ An, "N©ng cÊp viÖn thó y Trung ¬ng"…, ®µo t¹o c¸n bé, nh viÖc hµng n¨m chÝnh phñ NhËt B¶n nhËn ®µo t¹o kho¶ng 250 c¸n bé chuyªn gia ViÖt Nam t¹i c¸c kho¸ häc ng¾n h¹n thuéc nhiÒu ngµnh kh¸c nhau t¹i NhËt B¶n vµ cö chuyªn gia, ngêi t×nh nguyÖn NhËt B¶n gióp ViÖt Nam theo ®Ò nghÞ cña ViÖt Nam …
Nhng sè vèn ODA lín nhÊt vµ cã ý nghÜa quan träng h¬n c¶ vÉn lµ c¸c kho¶n tÝn dông u ®·i. TÝnh ®Õn nay chÝnh phñ ViÖt Nam ®· ký víi chÝnh phñ NhËt B¶n trªn 60 hiÖp ®Þnh vay tÝn dông víi tæng gi¸ trÞ trªn 600 tû Yªn (trªn 5 tû USD) ®Î thùc hiÖn trªn 30 c«ng tr×nh vµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ lín cña ViÖt Nam. VÒ ®iÖn cã nh÷ng dù ¸n x©y dùng nhiÖt ®iÖn Phó Mü 1, nhiÖt ®iÖn Ph¶ L¹i 2, nhiÖt ®iÖn ¤ m«n, thuû ®iÖn §¹i Ninh, côm thñy ®iÖn Hµm ThuËn-§a Mi, phôc håi thñy ®iÖn §a Nhim vµ nhiÖt ®iÖn CÇn Th¬, c¶i t¹o vµ më réng nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn U«ng BÝ…
VÒ GTVT, cã nh÷ng dù ¸n phôc håi vµ x©y míi c¸c cÇu lín trªn quèc lé 1, n©ng cÊp c¶ng H¶i Phßng, x©y dùng c¶ng níc s©u C¸i L©n, më réng c¶ng §µ N½ng, n©ng cÊp quèc lé 5, quèc lé 10, quèc lé 18 (®o¹n Néi Bµi-ChÝ Linh vµ ®o¹n BiÓu Nghi-B·i Ch¸y (gåm c¶ cÇu Ph¶ L¹i), x©y dùng cÇu BÝnh, cÇu Thanh Tr×, cÇu CÇn Th¬, thay thÕ nh÷ng cÇu yÕu ®êng s¾t Thèng NhÊt, x©y dùng hÇm ®êng bé ®Ìo H¶i V©n, n©ng cÊp hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ Hµ Néi, x©y dùng h¹ tÇng ®« thÞ Hµ Néi (khu vùc B¾c Th¨ng Long), x©y dùng ®êng §«ng-T©y Tp. Hå ChÝ Minh, x©y dùng hÖ thèng th«ng tin cøu hé ven biÓn (tõ Mãng C¸i ®Õn Kiªn Giang), x©y dùng hÖ thèng viÔn th«ng n«ng th«n 10 tØnh miÒn trung, §µi truyÒn h×nh trung ¬ng, x©y dùng nhµ ga s©n bay T©n S¬n NhÊt…
VÒ cÊp tho¸t níc, cã nh÷ng dù ¸n x©y dùng hÖ thèng cÊp níc t¹i tØnh §ång Nai vµ Bµ RÞa-Vòng Tµu, thùc hiÖn ch¬ng tr×nh phôc håi vµ n©ng cÊp ®êng, c¬ së cÊp níc vµ c¬ së ph©n phèi ®iÖn t¹i c¸c vïng n«ng th«n…Vµ vÒ nh÷ng lÜnh vùc kh¸c n÷a, nh tÝn dông 2 bíc cho c«ng nghiÖp võa vµ nhá, tÝn dông hç trî c¶i c¸ch kinh tÕ (tÝn dông Miyazawa)…
Trong tÝn dông cña NhËt B¶n, ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn chiÕm tû träng kho¶ng 45,4%, GTVT chiÕm kho¶ng 32,3%, h¹ tÇng ®« thÞ chiÕm 9,8%, h¹ tÇng n«ng th«n chiÕm kho¶ng 7% vµ nh÷ng ngµnh kh¸c (bu chÝnh viÔn th«ng, truyÒn h×nh, ph¸t triÓn doanh bghiÖp võa vµ nhá…) chiÕm kho¶ng 5,5%. Nh÷ng sè liÖu liÖt kª kh«ng ®Çy ®ñ nªu trªn ®· miªu t¶ kh¸ ®Çy ®ñ tÇm vãc, qui m« vµ c¶ ý nghÜa cña nh÷ng kho¶n ODA NhËt B¶n dµnh cho ViÖt Nam l©u nay.(14)
Cã hai c¬ quan viÖn trî cña NhËt B¶n chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖn trî cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
Côc Hîp t¸c Quèc tÕ NhËt B¶n (Japan International Cooperation Agency - JICA): trùc thuéc Bé Ngo¹i giao NhËt B¶n, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c ch¬ng tr×nh viÖn trî kh«ng hoµn l¹i.
Ng©n hµng Hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (Japan Bank for International Cooperation - JBIC, tríc ®©y lµ quü hîp t¸c kinh tÕ víi nãc ngoµi - OECF): lµ c¬ quan ®éc lËp chÞu tr¸ch nhiÖm tríc chÝnh phñ NhËt B¶n vÒ c¸c ch¬ng tr×nh cÊp tÝn dông u ®·i.
1.2 Vai trß cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB)
Ng©n hµng ThÕ giíi lµ tæ chøc chuyªn tr¸ch cña Liªn Hîp Quèc vÒ tiÒn tÖ. Ng©n hµng nµy cã h¬n 180 níc thµnh viªn trªn toµn ThÕ giíi.
WB bao gåm 5 tæ chøc sau:
Ng©n hµng t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn quèc tÕ (IBRD)
HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ (IDA)
C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC)
Tæ chøc b¶o hiÓm ®Çu t ®a biªn (MIGA)
Trung t©m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp (ICSID)
WB cã nguån vèn ph¸p ®Þnh lµ 184 tû USD, trong ®ã c¸c níc héi vien thùc gãp kho¶ng 10%, con phÇn lín c¸c nguån tµi chÝnh cña WB cã ®îc tõ viÖc ®i vay trªn thÞ trêng tr¸i phiÕu quèc tÕ. Môc tiªu chñ yÕu cña WB lµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc héi viªn th«ng qua ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ c©n ®èi, cô thÓ nh sau:
Hç trî c¸c níc héi viªn th«ng qua vay dµi h¹n cho c¸c dù ¸n vµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn
Cung cÊp sù trî gióp tµi chÝnh ®Æc biÖt th«ng qua HiÖp héi Ph¸t triÓn quèc tÕ (IDA) cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nghÌo nhÊt cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi mét n¨m b»ng hoÆc thÊp h¬n 1.305 USD
Hç trî cho c¸c doanh nghiÖp t nh©n t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn th«ng qua mét bé phËn cña WB lµ C«ng ty Tµi chÝnh quèc tÕ (IFC)
WB cã hai lo¹i cho vay chñ yÕu: vay tõ Ng©n hµng t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn (IBRD) vµ vay tõ HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ (IDA).
Vay IBRD lµ c¸c kho¶n vay dµnh cho c¸c níc héi viªn cã thu nhËp trªn 1.305 USD, l·i suÊt kho¶ng 7,43%/n¨m, thêi h¹n hoµn vèn 15-20 n¨m, thêi gian ©n h¹n 3-5 n¨m.
Vay IDA ®îc dµnh cho c¸c níc héi viªn ®ang ph¸t triÓn cã thu nhËp b»ng hoÆc díi 1.305 USD, kh«ng cã c¸c l·i suÊt mµ c¸c níc ®i vay chØ ph¶i chÞu mét kho¶n phÝ dÞch vô 0,75%/n¨m, thêi h¹n hoµn vèn 40 n¨m, thêi gian ©n h¹n 10 n¨m.
Tõ n¨m 1990, quan hÖ gi÷a WB vµ ViÖt Nam ®îc c¶i thiÖn dÇn dÇn. WB ®· cö nhiÒu ®oµn chuyªn gia vµo ViÖt Nam nghiªn cøu qu¸ tr×nh ®æi míi, cïng víi IMF vµ UNDP trî gióp ViÖt Nam nhiÒu dù ¸n vÒ c¶i tæ hÖ thèng tµi chÝnh. Tõ n¨m 1993 trë l¹i ®©y, mèi quan hÖ gi÷a WB vµ ViÖt Nam cµng ®îc c¶i thiÖn râ rÖt. NhiÒu hiÖp ®Þnh vay vèn ®· ®îc ký kÕt, nhiÒu ch¬ng tr×nh dù ¸n ®· vµ ®ang ®îc thùc hiÖn, gãp phÇn mang l¹i cuéc sèng Êm no cho ngêi d©n. ¤ng U«n-phen-s¬n, Chñ tÞch WB trong chuyÕn th¨m ViÖt Nam vµo gi÷a n¨m 1996 ®· cho biÕt ViÖt Nam lµ níc ®øng thø hai vÒ møc nhËn tµi trî cña WB dµnh cho c¸c níc héi viªn.
ChiÕn lîc hç trî cña WB víi ViÖt Nam lµ gióp ViÖt Nam xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ®Èy m¹nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, ®Çu t vµo ®µo t¹o nguån nh©n lùc, qu¶n lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ b¶o vÖ m«i trêng nh»m ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Ngoµi ra, WB còng rÊt chó träng gióp ViÖt Nam cñng cè c¸c lÜnh vùc nh qu¶n lý kinh tÕ, c¶i tæ hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng, c¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi, vv…
Trong quan hÖ hîp t¸c viÖn trî cho ViÖt Nam, WB thêng v¹ch ra c¸c chiÕn lîc hîp t¸c trong tõng giai ®o¹n cô thÓ vµ c¨n cø vµo ®ã ®Ó x©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh cho vay hµng n¨m. Nh×n chung, ®iÒu kiÖn cung cÊp tÝn dông cña WB lµ u ®·i vµ c¸c dù ¸n, ch¬ng tr×nh do WB tµi trî ®îc thùc hiÖn th«ng qua ®Êu thÇu c¹nh tranh quèc tÕ.
1.3 Vai trß cña Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB)
Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) hiÖn cã 57 níc thµnh viªn. Tæ chøc nµy ®îc thµnh lËp nh»m môc ®Ých cung cÊp c¸c kho¶n vay vµ hç trî kü thuËt cho c¸c níc thµnh viªn lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng. TÝnh tõ khi b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng n¨m 1996 ®Õn cuèi n¨m 1998, tæng sè tiÒn cho vay cña ng©n hµng ®¹t tíi 77,3 tû USD, thùc hiÖn kho¶ng 1.500 dù ¸n t¹i 37 níc ®ang ph¸t triÓn.
Ho¹t ®éng cña ADB nh»m vµo viÖc cung cÊp c¸c kho¶n vay vµ hç trî cho c¸c níc héi viªn ®ang ph¸t triÓn còng nh khuyÕn khÝch ®Çu t vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong khu vùc. ADB ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c níc nhá vµ kÐm ph¸t triÓn nhÊt, u tiªncao cho c¸c ch¬ng tr×nh vµ c¸c dù ¸npt vïng, tiÓu vïng vµ c¸c d©n téc Ýt ngêi®Ó t¹o ra sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµi hoµ cña toµn vïng.
ADB cho vay díi c¸c h×nh thøc nh vay dù ¸n, vay theo ngµnh vµ vay ch¬ng tr×nh. Môc tiªu cña c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n do ADB tµi trî nh»m t¨ng cêng kinh tÕ, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t huy vai trß phô n÷ trong ph¸t triÓn, d©n sè, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh vµ b¶o vÖ m«i trêng.
ADB cã hai lo¹i cho vay:
- Vèn thêng xuyªn (OCR) lµ vèn cæ phÇn do c¸c héi viªn ®ãng gãp. Nguån vèn nµy ®îc sö dông lµm vèn vay dµi h¹n cho c¸c níc héi viªn cã thu nhËp trªn 851 USD/ ngêi. TÝn dông dµi h¹n ®îc cÊp theo ch¬ng tr×nh hay dù ¸n ph¸t triÓn, thêi h¹n hoµn vèn 15-20 n¨m, cã 5-7 n¨m ©n h¹n, l·i suÊt vay 5-7%/n¨m.(15)
- Vèn ®Æc biÖt (cßn gäi lµ vèn ph¸t triÓn Ch©u ¸ - ADF) lµ vèn ®ãng gãp ®Þnh kú cña c¸c níc thµnh viªn (c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn) ®Ó sö dông lµm quü tÝn dông u ®·i. ADF chØ cho vay ®èi víi nh÷ng níc héi viªn cã thu nhËp thÊp h¬n 851 USD/ ngêi. §iÒu kiÖn tÝn dông cña ADF rÊt “mÒm”, thêi gian hoµn tr¶ vèn 40 n¨m, cã 10 n¨m ©n h¹n, kh«ng ph¶i tr¶ l·i suÊt mµ chØ ph¶i tr¶ chi phÝ dÞch vô 1%/n¨m.
Quan hÖ gi÷a ADB vµ ViÖt Nam b¾t ®Çu ®îc c¶i thiÖn tõ n¨m 1990, nhiÒu ®oµn c«ng t¸c ®îc cö sang ViÖt Nam ®Ó kh¶o s¸t kinh tÕ, cã nhiÒu cuéc tiÕp xóc víi ViÖt Nam, cã nhiÒu khuyÕn nghÞ ®iÒu chØnh qu¶n lÝ kinh tÕ vÜ m«, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp.
ChÝnh thøc nèi l¹i quan hÖ hîp t¸c víi ViÖt Nam tõ th¸ng 10 n¨m 1993, ADB ®· cÊp cho ViÖt Nam nh÷ng kho¶n vay ®¸ng kÓ ®îc tËp trung vµo n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, t¨ng cêng thÓ chÕ vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Bªn c¹nh ®ã, ADB rÊt coi träng ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, coi ®ã lµ mét u tiªn hµng ®Çu trong c¸c dù ¸n cña ADB.
Còng nh WB, ®iÒu kiÖn tÝn dông c¶u ADB còng kh¸ u ®·i vµ ®îc thùc hiÖn th«ng qua ®Êu thÇu c¹nh tranh quèc tÕ. Ngoµi ra ADB cßn cã viÖn trî kh«ng hoµn l¹i ®Ó hç trî kü thuËt (10 triÖu USD/n¨m). Lµ mét Ng©n hµng Ch©u ¸, ADB cã nhiÒu kinh nghiÖm hç trî cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u lôc nµy vµ cã rÊt nhiÒu thiÖn c¶m trong hîp t¸c víi ViÖt Nam. H¬n n÷a, cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy r»ng chÝnh s¸ch cho vay cña WB vµ ADB rÊt æn ®Þnh, thuËn lîi vµ tÝnh chÊt u ®·i thÓ hiÖn râ khi ®em so s¸nh víi c¸c nguån vèn kh¸c.
Tãm l¹i, c¸c nhµ tµi trî ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng ®Ó hç trî gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi cña ViÖt Nam trong thêi gian qua. Mçi nhµ tµi trî ®Òu cã mét ch¬ng tr×nh hîp t¸c riªng víi ViÖt Nam, phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ sù qua t©m cña hä trong hîp t¸c ph¸t triÓn víi ViÖt Nam. Nh vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ chóng ta cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch thÝch øng vµ hµi hoµ víi c¸c nhµ tµi trî ®Ó viÖc thu hót vµ sö dông ODA ë ViÖt Nam cã hiÖu qu¶ cao.
2. §Þnh híng cña nhµ níc vÒ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT th«ng qua c¸c dù ¸n ODA
Nhu cÇu ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT
Yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi ngµnh GTVT.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÕ giíi ®· chøng kiÕn sù ph¸t triÓn nhanh chãng vµ m¹nh mÏ cña xu thÕ khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸. Qu¸ tr×nh ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia cã thÓ tËn dông ®îc lîi thÕ so s¸nh cña m×nh duy tr× vµ thóc ®Æy t¨ng trëng kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn thay ®æi nhanh chãng vÒ c«ng nghÖ. ViÖt Nam, mét níc ®ang ë tr×nh ®é kinh tÕ ph¸t triÓn thÊp, ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, cã nhiÒu c¬ héi nhng ®ång thêi ®øng tríc nguy c¬ tôt hËu. §Ó cã thÓ tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp nµy ViÖt Nam buéc ph¶i tham gia vµ cã gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ®ång bé tÊt c¶ c¸c ngµnh, ®Æc biÖt lµ ngµnh GTVT, mét ngµnh quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc phôc vô sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kh¸c.
Cho ®Õn nay, ngµnh GTVT ®· ky kÕt ®îc 13 hiÖp ®Þnh khung vÒ ®êng biÓn, 3 hiÖp ®Þnh vÒ ®êng bé, 1 hiÖp ®Þnh vÒ ®êng s«ng. §ã lµ c¸c hiÖp ®Þnh t×m kiÕm tÇu bÞ n¹n, c«ng nhËn b»ng l¸i xe, c«ng nhËn giÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh kü thuËt xe c¬ giíi, hiÖp ®Þnh khung vÒ qu¸ c¶nh, tham gia hiÖp ®Þnh khung vÒ vËn t¶i ®a ph¬ng thøc, cung nh hiÖp ®Þnh ASEAN vÒ dÞch vô, dù ¸n m¹ng ®êng bé ASEAN, m¹ng ®êng bé xuyªn ¸, dù ¸n hµnh lang §«ng – T©y, cÇu ®êng trªn vïng s«ng Mª K«ng, ®êng s¾t Singapore – C«n Minh,... Ngoµi ra, Bé GTVT còng ®· kÝ kÕt hiÖp ®Þnh chung vÒ vËn t¶i ®êng bé víi Trung Quèc, Lµo, C¨m pu chia.
Nh vËy, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu trong xu thÕ kinh tÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ hiÖn nay. §êng lèi më cöa cña chóng ta bao gåm c¶ viÖc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ngµnh GTVT theo chiÕn lîc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Nhµ níc còng cÇn ph¶i cã chiÕn lîc cô thÓ cña riªng m×nh dùa vµo c¸c lîi thÕ, tiÒm n¨ng ®Æc thï cña ngµnh ®Ó n¾m b¾t c¬ héi, vît qua c¸c thö th¸ch, ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng trëng trong giai ®o¹n C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. CÇn ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng c¬ héi vµ th¸ch thøc, thùc tr¹ng vµ lîi thÕ ®Ó x©y dùng lé tr×nh héi nhËp bao gåm ®Þnh híng ph¸t triÓn, môc tiªu phÊn ®Êu vµ c¸c gi¶i ph¸p lín ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn m¹nh vµ bÒn v÷ng.
C¬ héi vµ th¸ch thøc trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ngµnh GTVT ViÖt Nam
§Ó thay ®æi thùc tr¹ng ngµnh GTVT trong thêi gian qua, Nhµ níc ®· tËp trung u tiªn vÒ vèn, do ®ã c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së GTVT nh cÇu, ®êng, nhµ ga, s©n bay, bÕn c¶ng ®· ®îc ®Çu t x©y dùng. §Õn nay ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh ®a vµo sö dông cã hiÖu qu¶ cao. Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, ®Æc biÖt lµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i viÔn d¬ng t¨ng nhanh. C«ng nghiÖp c¬ khÝ GTVT ®ang cßn nhiÒu khã kh¨n nhng ®· cã ®Þnh híng vµ nh÷ng bíc ®i thÝch hîp, t¹o ra s¶n phÈm míi phôc vô cho s¶n xuÊt. LÜnh vùc qu¶n lÝ nhµ níc ®îc t¨ng cêng, nhiÒu v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ giao th«ng vËn t¶i ®îc ban hµnh. Nãi chung ngµnh giao th«ng vËn t¶i ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn æn ®Þnh. Tuy vËy, ®Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi th× ngµnh giao th«ng vËn t¶i th× vÉn gÆp ph¶i kh«ng Ýt khã kh¨n th¸ch thøc, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng nh ®· ®Ò cËp trong phÇn thùc tr¹ng. Vµ ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh th× nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i lµ kh«ng thÓ thiÕu.
Nhu cÇu ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT
Ngµnh giao th«ng vËn t¶i ®îc ®Æc trng bëi c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i: ®êng s¾t, ®êng bé, ®êng thuû néi ®Þa, ®êng biÓn vµ ®êng kh«ng víi c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng t¬ng øng. KÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së còng ®· bíc ®Çu ®¸p øng ®îc yªu cÇu héi nhËp, tuy nhiªn vÉn cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt vµ nhu cÇu ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i vÉn ngµy mét t¨ng nhanh. HiÖn nay, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· ®a ra rÊt nhiÒu dù ¸n lín ®Ó vËn ®éng vèn ODA.
Nhu cÇu ph¸t triÓn m¹ng líi ®êng « t«: M¹ng líi ®êng « t« cña ViÖt Nam cã mËt ®é trung b×nh so víi c¸c níc trong khu vùc nhng chÊt lîng vµ c«ng t¸c duy tu, khai th¸c, tæ chøc giao th«ng cßn kÐm, møc ®é an toµn thÊp. TuyÕn ®êng trôc B¾c – Nam cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng vËn t¶i. C¸c tuyÕn ®êng nèi th«ng víi c¸c níc l¸ng giÒng cßn xÊu. M¹ng líi ®êng ®« thÞ ë c¸c khu vùc ph¸t triÓn vÉn cha ®ñ ®¸p øng nhu cÇu, cha ®îc quy ho¹ch g¾n kÕt víi m¹ng chung cña c¶ níc. §ång thêi, ViÖt Nam hiÖn cha cã ®êng cao tèc thùc sù, trong khi ®©y lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu trong phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t cho lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i ®êng bé hiÖn nay ®ang cã 33 dù ¸n víi trªn 1,8 tû USD, lín nhÊt lµ x©y dùng tuyÕn Metro BÕn Thµnh – Chî B×nh T©y t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh (390 triÖu USD), VÒ cÇu cã 7 dù ¸n víi trªn 150 triÖu USD, lín nhÊt lµ c¶i t¹o cÇu Long Biªn (72 triÖu USD).
Nhu cÇu ph¸t triÓn m¹ng líi ®êng s¾t: §êng s¾t ViÖt Nam tuy ®· ®îc tr¶i dµi theo chiÒu dµi ®Êt níc, nèi liÒn c¸c thµnh phè nhng nh×n chung chÊt lîng cßn thÊp, cha cã kÕ ho¹ch ®Çu t mang tÝnh chiÕn lîc, tÝnh c¹nh tranh cha cao, cha ®ång bé, chªnh lÖch nhiÒu so víi khu vùc vµ thÕ giíi, nhiÒu tiªu chuÈn cßn cha phï hîp víi m¹ng ®êng s¾t xuyªn ¸ nh: träng t¶i trôc cho phÐp, chiÒu dµi ®êng ga, tèc ®é ch¹y tµu,... HiÖn ®ang cã 5 dù ¸n ®ang chê vèn ®Çu t víi kho¶ng 1,4 tû USD, trong ®ã riªng x©y dùng hai tuyÕn ®êng s¾t trªn cao Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi ®· chiÕm tæng vèn 1,13 tû USD.
Nhu cÇu ph¸t triÓn m¹ng líi ®êng s«ng: HiÖn nay, ®êng s«ng ViÖt Nam ®ang ®îc ®Çu t cha t¬ng xøng víi tÇm quan träng cña nã. C¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm, thiÕu mèi liªn hÖ víi c¸c ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c, chñ yÕu lµ vËn t¶i côc bé, ®êng thuû néi ®Þa cña c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c vïng. PhÇn lín c¸c tuyÕn ®êng ®Òu dùa vµo tù nhiªn ®Ó khai th¸c, chÞu ¶nh hëng lín cña sa båi, viÖc n¹o vÐt cha ®¸p øng yªu cÇu. C¸c c¶ng s«ng hÇu hÕt sö dông c«ng cô bèc xÕp thñ c«ng, mét sè c¶ng lín cã trang thiÕt bÞ lín h¬n nhng ®ang xuèng cÊp cÇn ®îc söa ch÷a. M¹ng líi ®êng s«ng ®ang cã 4 dù ¸n chê ®Çu t víi h¬n 450 triÖu USD, lín nhÊt lµ c¶i t¹o giao th«ng thuû, kÌ chØnh trÞ S«ng Hång khu vùc Hµ Néi (255 triÖu USD).
Nhu cÇu ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn: C¶ng biÓn ViÖt Nam hiÖn nay ®ang thiÕu trÇm träng c¸c c¶ng níc s©u cho c¸c lo¹i tµu lín. Hçu hÕt c¸c c¶ng biÓn ®· ®îc khai th¸c nhiÒu n¨m, do thiÕu ®Çu t nªn bÞ xuèng cÊp nghiªm träng. Mét sè c¶ng cã thiÕt bÞ xÕp dì qu¸ cò, l¹c hËu nªn n¨ng suÊt bèc xÕp rÊt thÊp. Møc ®é hiÖn ®¹i ho¸ thÊp, c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng bèc xÕp Container thiÕu nªn ph¶i kÐo dµi thêi gian gi¶i phãng tµu. Qu¸ tr×nh container ho¸ chØ míi b¾t ®Çu, tronh khi ®ã tr×nh ®é thÕ giíi ®ang ë giai ®o¹n tù ®éng ho¸, vi tÝnh ho¸ hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng cña c¶ng. C¸c c¶ng tríc ®©y kh«ng ®îc quy ho¹ch tæng thÓ, gÇn ®©y ®ang ®îc n©ng cÊp ®Ó n©ng cao chÊt lîng vµ tr×nh ®é qu¶n lý. Nãi chung, c¸c c¶ng biÓn cña ta cßn cha ®ång bé, thiÕu kh¶ n¨ng c¹nh tranh do cha cã c¶ng biÓn hiÖn ®¹i, c¶ng níc s©u, c«ng nghÖ bèc xÕp, c¬ së h¹ tÇng phôc vô, thiÕu liªn kÕt víi c¸c lo¹i vËn t¶i kh¸c. HiÖn míi chØ cã H¶i Phßng lµ c¶ng duy nhÊt cã ®êng s¾t vµo c¶ng. VÒ ®êng biÓn cã 10 dù ¸n chê ®Çu t víi 600 triÖu USD, lín nhÊt lµ x©y dùng c¶ng tæng hîp ThÞ V¶i (170 triÖu USD).
Nh vËy, nhu cÇu ®Çu t cho c¸c lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng vÒ vËn t¶i lµ rÊt lín. Nhµ níc cÇn ph¶i cã ®Þnh híng ®óng ®¾n cho viÖc thu hót ®Çu t nh»m x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i vµ ®ång bé.
§Þnh híng ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT
§èi víi c¬ së h¹ tÇng ®êng bé:
- TËp trung duy tu, b¶o dìng hÖ thèng hiÖn cã, chèng xuèng cÊp vµ n©ng dÇn theo thø tù u tiªn. §ång thêi chuÈn bÞ x©y dùng mét sè tuyÕn ®êng xa lé, nhiÒu lµn xe, ®êng vµnh ®ai thµnh phè, ®êng ®Õn c¸c khu kinh tÕ träng ®iÓm, ®Õn cöa khÈu biªn giíi, ®Õn c¸c níc l¸ng giÒng vµ ®Õn c¸c c¶ng biÓn, h¶i c¶ng quan träng.
- N©ng cÊp c¶i t¹o c¸c tuyÕn ®êng xuyªn ¸, c¸c tuyÕn ®êng bé ASEAN ®¹t tiªu chuÈn khu vùc vµ quèc tÕ.
- N©ng cÊp m¹ng líi giao th«ng ®êng bé t¹i c¸c ®« thÞ lín nh Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Ó ®¹t ®îc c¸c chØ tiªu:
+ Quü ®¸t dµnh cho giao th«ng ®¹t 25%
+ MËt ®é ®êng giao th«ng: 6 – 10 km/km2
+ X©y dùng c¸c ®êng vµnh ®ai, xuyªn t©m, c¸c nót giao th«ng lËp thÓ.
§èi víi c¬ së h¹ tÇng ®êng s¾t:
- N©ng cÊp kü thuËt c¸c tuyÕn ®êng s¾t ®¹t tiªu chuÈn c¬ së h¹ tÇng ®ang ®îc sö dông ë c¸c níc ASEAN, ®¶m b¶o an toµn vËn t¶i vµ n©ng cao tèc ®é ch¹y tµu víi tèc ®é kü thuËt ®¹t 100 - 120 km/h, n©ng cao chÊt lîng phôc vô.
- X©y dùng c¶i t¹o ®êng s¾t vµnh ®ai c¸c thµnh phè lín: Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh.
- C¶i t¹o mét sè ®iÓm h¹n chÕ n¨ng lùc th«ng qua t¹i c¸c ®Ìo dèc nh §Ìo H¶i V©n, Khe NÐt, GhÒnh - §ång Giao vµ c¸c cÇu cã träng t¶i yÕu.
- X©y dùng c¸c tuyÕn ®êng s¾t míi: Hµ Néi – H¹ Long, Th¸p chµm - §µ L¹t, Sµi Gßn – Vòng Tµu, Sµi Gßn – Phn«ng Pªnh, ®êng s¾t sang Lµo vµ ®i vµo c¸c c¶ng biÓn lín.
- HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin, tÝn hiÖu ®êng s¾t.
- Tõng bíc x©y dùng ®êng s¾t néi ®o cña Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh.
§èi víi c¬ së h¹ tÇng ®êng thuû néi ®Þa:
- N©ng cÊp ®ång bé mét sè tuyÕn ®êng thuû néi ®Þa chÝnh nh:
+ TuyÕn Qu¶ng Ninh – Ph¶ L¹i – Hµ Néi – ViÖt Tr× cho tµu cã träng t¶i 1.200 – 1.600 tÊn.
+ TuyÕn Qu¶ng Ninh – Hµ Néi – Ninh B×nh cho c¸c tµu cã träng t¶i tõ 1.200 – 1.600 tÊn.
+ TuyÕn Thµnh phè Hå ChÝ Minh – Kiªn L¬ng vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh – Cµ Mau cho tµu 1.000 tÊn – 1.200 tÊn.
+ TuyÕn §Þnh An – CÇn Th¬ - T©n Ch©u cho tµu träng t¶i 3.000 tÊn.
+ Më mét sè tuyÕn míi
+ Tiªu chuÈn ho¸ b¸o hiÖu theo tiªu chuÈn quèc tÕ vµ khu vùc. Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c, qu¶n ly tiªn tiÕn. Trang bÞ ®Çy ®ñ cho c¸c hoa tiªu ®ai d¾t cøu hé, trôc vít, n¹o vÐt,...
- Quy ho¹ch l¹i hÖ thèng c¶ng thuû néi ®Þa víi c¸c cÇu ®Çu mèi nh:
+ N©ng cÊp c¸c c¶ng ®Çu mèi Hµ Néi, Ninh B×nh, ViÖt Tr×, LÖ M«n, §ång Hµ, §µ N½ng ë miÒn Trung vµ T©n ThuËn, Mü Tho, §ång Th¸p ë phÝa Nam.
+ X©y dùng c¸c bÕn bèc container t¹i c¸c c¶ng Hµ Néi, Ninh Phóc, §ång Th¸p, R¹ch Gi¸, hai khu chuyÓn t¶i t¹i ThiÒng LiÒng vµ Trµ B¸u.
+ X©y dùng mét sè hÖ thèng c¶ng kh¸ch khang trang t¹i c¸c trung t©m d©n c, du lÞch.
§èi víi c¬ së h¹ tÇng ®êng biÓn:
- Do quy m« c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam thuéc lo¹i võa vµ nhá, ®ång thêi ®é s©u bÞ h¹n chÕ, v× vËy ph¬ng híng ph¸t triÓn chñ yÕu lµ tËp trung x©y dùng vµ n©ng cÊp c¸c côm c¶ng níc s©u ®Ó tiÕp nhËn tµu container ®Õn 50.000 tÊn, tÇu hµng rêi ®Õn 80.000 tÊn vµ tµu dÇu ®Õn 200.000 tÊn. HiÖn ®¹i ho¸ c«ng t¸c bèc xÕp t¹i c¶ng ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c lo¹i tµu dÇu, tµu hµng rêi, tµu container ®Ó b¾t nhÞp ®îc víi møc ®é kü thuËt tiªn tiÕn cña c¸c c¶ng biÓn quèc tÕ.
- Quy ho¹ch vµ x©y dùng mét sè c¶ng chuyÓn t¶i quèc tÕ trung chuyÓn container ë c¸c vÞ trÝ thÝch hîp, ®¸p øng lo¹i tµu 40.000 tÊn, s¶n lîng cã thÓ ®¹t ®Õn 25 triÖu tÊn/ n¨m vµo n¨m 2010.
- HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng b¸o hiÖu hµng h¶i theo tiªu chuÈn cña tæ chøc LALA mµ ViÖt Nam ®ang lµ thµnh viªn cña tæ chøc nµy.
- §Èy m¹nh xu thÕ c«ng nghiÖp ho¸ c¶ng biÓn nghÜa lµ trong khu vùc qu¶n ly cña c¶ng cÇn x©y dùng nh÷ng c¬ së c«ng nghiªp.
3. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT
Gi¶i ph¸p chung ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót vµ sö dông ODA
KÕt qu¶ thu hót vµ sö dông vèn ODA trong thêi gian qua cña ViÖt Nam ®· cho thÊy n¨ng lùc thùc hiÖn vµ qu¶n ly c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· cã nh÷ng tiÕn bé. B»ng nhiÒu h×nh thøc ®µo t¹o kh¸c nhau vµ qua thùc tÕ thùc hiÖn dù ¸n, nhiÒu c¸n bé ViÖt Nam tõ cÊp c¬ quan qu¶n ly vÜ m« tíi c¸c ban qu¶n ly dù ¸n ®· lµm quen vµ tÝch luü ®îc nhiÒu kinh nghiÖm thùc hiÖn vµ qu¶n ly nguån vèn ODA. Tuy vËy, vÉn cßn mét sè mÆt yÕu kÐm ë c¸c kh©u chuÈn bÞ, tæ chøc, thùc hiÖn vµ theo dâi ®¸nh gi¸ dù ¸n, do ®ã chÝnh phñ cÇn triÓn khai c¸c c«ng t¸c sau:
Ban hµnh Th«ng t liªn tÞch Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t – Bé Tµi chÝnh híng dÉn thùc hiÖn NghÞ §Þnh 17/2001/ N§-CP ngµy 4 th¸ng 5 n¨m 2001 vÒ nh÷ng néi dung liªn quan tíi tµi chÝnh cña c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n ODA.
Sím xóc tiÕn x©y dùng ®Ó ban hµnh NghÞ ®Þnh míi vÒ T¸i ®Þnh c vµ gi¶i phãng mÆt b»ng, nh»m gi¶i quyÕt c¬ b¶n nh÷ng víng m¾c vÒ vÊn ®Ò nµy ®èi víi c¸c dù ¸n ODA cã x©y dùng c¬ b¶n.
TiÕp tôc tiÕn tr×nh lµm hµi hoµ thñ tôc tiÕp nhËn vµ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî.
Th«ng qua nhiÒu ph¬ng thøc vµ quy m« ®µo t¹o c¸c h×nh thøc hç trî kh¸c nhau nh»m t¨ng cêng n¨ng lùc qu¶n ly vµ thùc hiÖn ODA ë c¸c cÊp.
KiÖn toµn hÖ thèng theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n tõ c¸c Bé, ngµnh trung ¬ng tíi ®Þa ph¬ng nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ODA, ®a c«ng nghÖ th«ng tin vµo phôc vô c«ng t¸c qu¶n ly vµ theo dâi dù ¸n.
Trong nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®©y, th× hµi hoµ thñ tôc lµ vÊn ®Ò ®îc u tiªn hµng ®Çu. Hµi hoµ thñ tôc chÝnh lµ t×m mét c¸ch lµm phï hîp gi÷a c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh ODA, ®ã lµ c¸c bªn ChÝnh phñ - Nhµ tµi trî - §¬n vÞ thô hëng. ViÖc Hµi hoµ kh«ng chØ diÔn ra gi÷a mét bªn lµ ChÝnh phñ (kÓ c¶ c¸c ®¬n vÞ thô hëng) bªn kia lµ nhµ tµi trî, mµ c¶ trong néi bé c¸c c¬ quan chÝnh phñ vµ trong néi bé c¸c nhµ tµi trî. Hµi hoµ kh«ng cã nghÜa lµ hoµ ®ång, ®©y lµ hai kh¸i niÖm chøa ®ùng nh÷ng néi dung rÊt kh¸c nhau. Hµi hoµ thñ tôc ODA trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh ph¸p ly cña chÝnh phñvµ nhµ tµi trî, ph¸t huy ®îc tÝnh ®a d¹ng vµ thÕ m¹nh cña mçi bªn míi lµ c¸ch lµm phï hîp víi thùc tiÔn.
§Ó hµi hoµ cã thÓ diÔn ra trªn thùc tÕ, nh÷ng nguyªn t¾c sau ®©y cÇn ®îc thùc hiÖn:
ChÝnh phñ ph¶i lµm ®Çu tÇu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng hµi hoµ thñ tôc.
ChÝnh phñ ph¶i cã “c¸c khung” lµm c¬ së ®Ó hµi hoµ thñ tôc trong c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn.
ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî ®Òu cã c¸c quy ®Þnh , quy tr×nh râ rµng, c«ng khai vÒ thùc hiÖn ODA.
C¸c quan niÖm vÒ Hµi hoµ thñ tôc vµ c¸c c«ng cô thùc hiÖn ODA cÇn ®îc chia sÎ vµ ®¹t ®îc nhËn thøc chung gi÷a chÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî.
Hµi hoµ thñ tôc cã thÓ ®îc tiÕn hµnh gi÷a ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî trªn c¬ së song ph¬ng hoÆc gi÷a nhãm c¸c nhµ tµi trî víi ChÝnh phñ. Trªn mét sè vÊn ®Ò, Hµi hoµ thñ tôc cã thÓ ®îc tiÕn hµnh gi÷a ChÝnh phñ vµ Céng ®ång c¸c nhµ tµi trî.
Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó hµi hoµ thñ tôc trong c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn mµ c¸c bªn ®Òu ph¶i tham gia, ®ã lµ:
+ Thèng nhÊt gi÷a c¸c bªn tham gia qu¸ tr×nh ODA vÒ c¸c nhËn thøc chung ®èi víi hµi hoµ.
+ C¸c nhµ tµi trî sÏ chia sÎ víi nhau c¸c chiÕn lîc vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c víi ViÖt Nam.
+ C¸c nhµ tµi trî c«ng bè c«ng khai c¸c quy tr×nh ODA cña m×nh.
+ Trªn c¬ së song ph¬ng, Nhãm c¸c nhµ tµi trî hoÆc c¶ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî x¸c ®Þnh víi chÝnh phñ nh÷ng néi dung u tiªn cña quy tr×nh ODA cã thÓ tiÐn hµnh hµi hoµ thñ tôc.
+ Thèng nhÊt gi¸o tr×nh ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n ly ODA cho c¸c cÊp nhÊt lµ c¸c ban qu¶n ly dù ¸n ë c¸c tØnh.
Tõ thùc tiÔn cã thÓ khuyÕn khÝch mét sè kh©u sau ®©y cña quy tr×nh ODA ®Ó hµi hoµ thñ tôc:
- ChuÈn bÞ dù ¸n (chuÈn bÞ v¨n kiÖn dù ¸n, b¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi)
- C«ng t¸c thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt v¨n kiÖn dù ¸n
- Quy tr×nh mua s¾m
- Theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n.
Cô thÓ chóng ta cÇn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p sau
C¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t
TiÕp tôc c¸c ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ ®Ó t¹o thªm lßng tin cho c¸c nhµ tµi trî. Cã thÓ nãi ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ cña ViÖt Nam thêi gian qua ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn ®· duy tr× ®îc møc t¨ng trëng 8-9% trong nhiÒu n¨m, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, thu nhËp ®Çu ngêi t¨ng h¬n 5% mét n¨m, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn. ViÖt Nam ®· nhËn ®îc nh÷ng hç trî quý b¸u tõ c¸c nhµ tµi trî qua c¸c héi nghÞ tµi trî tæ chøc liªn tôc tõ 1993 ®Õn nay víi møc cam kÕt ODA ngµy cµng t¨ng. ChÝnh v× vËy mµ trong thêi gian tíi ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng cè g¾ng h¬n n÷a trong ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch cña m×nh.
TiÕp tôc c¶i c¸ch m«i trêng ph¸p lý cã hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c ®Êu thÇu vµ GPMB. §©y còng lµ yÕu tè c¶n trë c¸c nhµ tµi trî. NÕu kh«ng cã c¸c quy ®Þnh râ rµng vÒ qu¶n lý, sö dông ODA th× b¶n th©n c¸c nhµ tµi trî còng kh«ng thÓ yªn t©m v× kh«ng biÕt níc nhËn viÖn trî sÏ qu¶n lý vµ sö dông nguån tµi trî nµy nh thÕ nµo, mµ vÊn ®Ò c¸c nhµ tµi trî quan t©m lµ hiÖu qu¶ sö dông. Thªm vµo ®ã cÇn ph¶i tiÕp tôc gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh g©y phiÒn hµ vµ t×nh tr¹ng quan liªu ë c¸c cÊp liªn quan ®Õn ngµnh qu¶n lý, sö dông ODA.
Cã thÓ tiÕn tíi cã luËt cña ViÖt Nam vÒ ODA. ë ViÖt Nam míi chØ cã luËt ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi mµ cha cã mét bé luËt chÝnh thøc vÒ tiÕp nhËn, qu¶n lý vµ sö dông ODA.
Trong thêi gian cÇn t¨ng cêng n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt cña nh©n d©n ®Þa ph¬ng còng nh n¨ng lùc cña b¶n qu¶n lý dù ¸n ®Þa ph¬ng ®Ó tr¸nh lóng tóng víng m¾c khi triÓn khai dù ¸n, lµm ¶nh hëng ®Õn tèc ®é gi¶i ng©n. §©y lµ vÊn ®Ò quan träng v× ®a sè c¸c dù ¸n n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®îc thùc hiÖn ë c¸c ®Þa ph¬ng mµ tr×nh ®é hiÓu biÕt cña nh©n d©n ®Þa ph¬ng ë ViÖt Nam l¹i rÊt h¹n chÕ nÕu nh kh«ng nãi lµ kh«ng hiÓu biÕt g×. Nh vËy sÏ ch¾c ch¾n g©y ¶nh hëng ®Õn thùc hiÖn dù ¸n.
C«ng t¸c lËp danh môc dù ¸n vµ vËn ®éng ODA
CÇn tÝnh to¸n cô thÓ gi÷a c¸c dù ¸n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn ph¶i ®Çu t tõ cÊp ph¸t ng©n s¸ch vµ nguån viÖn trî u ®·i víi c¸c dù ¸n cã kh¶ n¨ng thu håi vèn cã thÓ ®Çu t tõ nguån cho vay l¹i hoÆc nguån vay th¬ng m¹i.
CÇn u tiªn cho giao th«ng h¬n n¨ng lîng (nh÷ng n¨m võa qua ODA ®îc tËp trung cho n¨ng lîng nhiÒu h¬n giao th«n) v× ®iÖn lµ ngµnh ®éc quyÒn vµ cã thÓ thu håi vèn, cÇn t¨ng cêng khai th¸c nguån ®Çu t th¬ng m¹i, nhÊt lµ tõ sau n¨m 2000 ®Ó t¨ng phÇn vay u ®·i cho c¸c dù ¸n c¬ së h¹ tÇng khã thu håi vèn.
ViÖt Nam cÇn n¾m b¾t vµ hiÓu râ nh÷ng thay ®æi trong chiÕn lîc hç trî cña nhµ tµi trî thay ®æi tuú tõng giai ®o¹n kh¸c nhau trong khi t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam còng biÕn ®æi kh«ng ngõng, nhiÒu vÊn ®Òu míi n¶y sinh ph¶i tËp trung nguån lùc trong níc vµ ngoµi níc ®Ó gi¶i quyÕt.
Nhanh chãng cã nh÷ng chñ ®éng, nç lùc cÇn thiÕt ®Ó cïng víi nhµ tµi th¸o gì, gi¶i quyÕt khã kh¨n do cßn cã sù kh¸c nhau vÒ quan ®iÓm, vÒ tèc ®é c¶i c¸ch cña ViÖt Nam. Lµ nguyªn nh©n trong khi c¸c nhµ tµi trî muèn ViÖt Nam ®Èy nhanh tèc ®é c¶i c¸ch, nhÊt lµ c¶i c¸ch trong c¸c lÜnh vùc cèt yÕu cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¶i c¸ch khu vùc tµi chÝnh vµ c¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp nhµ níc th× vÒ phÝa ChÝnh phñ ViÖt Nam l¹i lo ng¹i ph¶i c¸i gi¶ ph¶i tr¶ vÒ mÆt x· héi nÕu nh c¶i c¸ch diÔn ra nhanh chãng.
T¨ng cêng c¸c quan hÖ ®a ph¬ng song ph¬ng còng nh: quan hÖ víi c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®Ó thu hót ODA tõ c¸c nguån nµy. Tríc xu híng ®ang gi¶m dÇn nguån ODA trªn thÕ giíi dµnh cho níc ®ang ph¸t triÓn, viÖc ViÖt Nam ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ víi c¸c nguån cung cÊp ODA kh¸c nhau lµ rÊt cÇn thiÕt, võa ®Ó tranh thñ ®îc sù hç trî cña c¸c nguån nµy, ®ång thêi cã thÓ tr¸nh ®îc sù qu¸ phô thuéc vµo mét nguån nhÊt ®Þnh, khi cã biÕn ®éng cña nguån nµy th× cã thÓ vÉn tranh thñ ®îc ODA tõ c¸c nguån kh¸c, them vµo ®ã lµ cã thÓ gi¶m bít ®îc phÇn nµo sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c níc nhËn nguån ODA.
Tæ chøc thêng xuyªn c¸c héi nghÞ tµi trî. Héi nghÞ tµi trî lµ n¬i tËp trung hÇu hÕt c¸c nhµ tµi trî cã nguån hç trî ODA ®èi víi ViÖt Nam bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c thµnh viªn héi nghÞ kh¸c nh lµ c¸c kh¸ch mêi mµ qua ®©y hä cã thÓ kh«ng hoÆc cã, hoÆc sÏ cã c¸c quyÕt ®Þnh tµi trî cho ViÖt Nam. T¹i héi nghÞ tµi trî ViÖt Nam sÏ cã nh÷ng b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc, nh÷ng nhu cÇu cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam. ViÖt Nam còng th«ng b¸o cho chiÕn lîc, ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh÷ng lÜnh vùc u tiªn ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn. Qua ®©y c¸c nhµ tµi trî cã thÓ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ hç trî cña m×nh ®Ó tõ ®ã sÏ ra c¸c quyÕt ®Þnh tiÕp thu mµ cô thÓ lµ møc vèn cam kÕt sÏ dµnh cho ViÖt Nam trong thêi gian tiÕp theo.
Héi nghÞ còng cã thÓ thu hót c¸c nhµ tµi trî míi hç trî ODA cho ViÖt Nam. Nh vËy viÖc tæ chøc c¸c héi nghÞ tµi trî cã thÓ lµm t¨ng thªm kh¶ n¨ng thu hót ODA cña ViÖt Nam ®ång thêi híng hä hç trî vµo nh÷ng lÜnh vùc mµ ViÖt Nam chó träng. Tuy nhiªn viÖc tæ chøc c¸c héi nghÞ tµi trî sÏ tèn kÐm c¸c chi phÝ liªn quan, song chóng ta cã thÓ kªu gäi c¸c nhµ tµi trî hç trî ®ãng vai trß lµ ngêi tæ chøc
C«ng t¸c thÈm ®Þnh phª duyÖt dù ¸n
Gi¶m bít thêi gian cho c«ng t¸c chuÈn bÞ dù ¸n. CÇn ph¶i n©ng cao tèc ®é chuÈn bÞ dù ¸n ®Ó ®¸p øng tiÕn ®é theo kÕ ho¹ch, x©y dùng nhanh b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi. §Ó cã thÓ chuÈn bÞ tèt dù ¸n cÇn cã ®éi ngò c¸n bé am hiÓu c¸ch thøc lËp dù ¸n kh¶ thi còng nh c¸c ®iÒu kiÖn cña nhµ tµi trî ®Ó ®¶m b¶o kh«ng cã sù sai lÖnh, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu tõ phÝa ViÖt Nam còng nh nhµ tµi trî.
TiÕn hµnh thÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n cña chÝnh phñ còng nh c¸c Bé liªn quan mét c¸ch nhanh chãng nhÊt ®Ó kh«ng lµm chËm ®Õn c¸c chu tr×nh tiÕp theo cña dù ¸n nh . Muèn vËy cÇn ph¶i bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ, tèn nhiÒu thêi gian gi÷a c¸c chñ dù ¸n víi cÊp xÐt duyÖt cô thÓ lµ Bé hoÆc chÝnh phñ, cã nh÷ng linh ho¹t cÇn thiÕt cña c¬ quan xÐt duyÖt ®èi víi chñ ®Çu t trong ph©n lo¹i c¸c nhãm dù ¸n thÈm ®Þnh nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho dù ¸n ®îc triÓn khai nhanh dÔ thùc hiÖn rót vèn kÞp thêi.
Mét gi¶i ph¸p n÷a lµ ph¶i t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña c¸c ®Çu mèi qu¶n lý vµ ®iÒu phèi ODA. C¸c c¬ quan qu¶n lý vµ ®iÒu phèi ODA ®ãng mét vai trß rÊt quan träng ®ãi víi qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ sö dông ODA. NÕu hÖ thèng nµy rêm rµ, phøc t¹p ho¹t ®éng kh«ng thêng xuyªn, hiÖu qu¶ th× sÏ t¹o khã kh¨n, c¶n trë cho qu¸ tr×nh gi¶i ng©n kh«ng nh÷ng vËy nã cßn g©y t©m lý ngÇn ng¹i cung cÊp viÖn trî cña c¸c nhµ tµi trî. Trong thêi gian tíi cÇn t¨ng cêng gi¸m s¸t thêng xuyªn chÆt chÏ h¬n ®èi víi sö dông ODA cña c¬ quan ®Çu mèi lµ Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t ®Ó kÞp thêi gi¶i quyÕt nh÷ng víng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, ®ång thêi c¸c c¬ quan phèi hîp víi c¬ quan ®Çu mèi thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña m×nh võa gióp c¬ quan ®Çu mèi thùc hiÖn nhiÖm vô, võa kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¬ quan nµy. Cã nh vËy míi ®¶m b¶o ®îc tiÕn ®é cña dù ¸n.
C«ng t¸c ®Êu thÇu
Cæ phÇn hãa lµ biÖn ph¸p triÖt ®Ó vµ duy nhÊt cho t×nh tr¹ng gi¸ ®Êu thÇu thÊp nh hiÖn nay. Khi ®· cæ phÇn ho¸, nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm trong c«ng t¸c bá gi¸ thÇu sÏ ph¶i c©n nh¾c kü lìng vÊn ®Ò lç l·i chø kh«ng chØ cè tróng thÇu cho cã c«ng ¨n viÖc lµm nh hiÖn nay. Tuy nhiªn tèc ®é cæ phÇn hãa cßn qu¸ chËm, tÝnh ®Õn nay míi chØ cã kho¶ng 5% trong sè c¸c c«ng ty ®îc cæ phÇn ho¸. ChÝnh v× vËy, song hµnh víi c¸c biÖn ph¸p t×nh thÕ, cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c cæ phÇn ho¸, phÊn ®Êu ®¹t chØ tiªu cæ phÇn ho¸ 55% vµo n¨m 2003 mµ nhµ níc ®· giao cho ngµnh.
Tríc khi tÊt c¶ c¸c c«ng ty tham gia ®Êu thÇu ®îc cæ phÇn ho¸, cÇn ph¶i cã ngay c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng nµy, ®Æc biÖt s¾p tíi sÏ triÓn khai c¸c dù ¸n träng ®iÓm quèc gia nh cÇu Thanh Tr×, cÇu CÇn Th¬, cÇu B·i Ch¸y.
Tríc t×nh h×nh gi¸ bá thÇu thÊp mét c¸ch qu¸ ®¸ng nh hiÖn nay, c¸c ban qu¶n lý dù ¸n vµ bªn tµi trî nh ADB, WB ®Òu ®Æt vÊn ®Ò t×m c¸c gi¶i ph¸p nh»m ng¨n chÆn xu híng ®Êu thÇu kh«ng lµnh m¹nh nµy víi môc tiªu lµ kh«ng ®Ó viÖc bá gi¸ thÇu thÊp ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng c«ng tr×nh.
CÇn cã sù phèi gi÷a c¸c ban ngµnh liªn quan ®Ó bæ sung ngay mét sè quy ®Þnh thÝch hîp h¬n, dÉu chØ lµ t×nh huèng ®Ó quy chÕ ®Êu thÇu hiÖn nay ®¸p øng ®îc c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ®Êu thÇu hiÖn nay lµ t×m ra ®îcnhµ thÇu cã gi¸ bá thÇu ®îc coi lµ thÊp nhÊt ë møc hîp lý.
Cã thÓ söa ®æi theo c¸c híng sau:
a) Yªu cÇu nhµ thÇu gi¶i tr×nh nÕu ®¬n gi¸ bá thÇu qu¸ thÊp
Tríc khi giao thÇu, nhµ thÇu ph¶i gi¶i tr×nh c¸c nÕu ®¬n gi¸ bá thÇu qu¸ thÊp. NÕu gi¶i tr×nh kh«ng tho¶ ®¸ng sÏ bÞ lo¹i bá ®Ó lùa chän nhµ thÇu cã gi¸ thÊp thø hai, hoÆc thø ba. Tuy nhiªn c¸ch nµy rÊt khã ¸p dông cho dï ®· cã nhiÒu ý kiÕn ñng hé vµ ®Õn nay vÉn cha cã nhµ thÇu nµo cã gi¸ thÊp nhÊt bÞ lo¹i v× viÖc gi¶i tr×nh cã tho¶ m·n hay kh«ng vÉn mang nhiÒu yÕu tè c¶m tÝnh chñ quan vÒ phÝa nhµ thÇu còng nh chñ ®Çu t.
Nhµ thÇu cã thÓ ®a ra rÊt nhiÒu lý do biÖn minh cho møc gi¸ cña m×nh nh: " cã lùc lîng t¹i chç nªn tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ huy ®éng", " kh«ng cÇn khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ v× nÕu kh«ng cã viÖc n»m kh«ng còng v« dông", "tr¶ l¬ng c«ng nh©n chØ ®ñ ¨n cßn h¬n ngåi kh«ng l¬ng v× kh«ng cã viÖc", "gi¶m thiÓu mäi chi phÝ, kh«ng cÇn l·i" v..v..
VÒ phÝa c¸c chñ ®Çu t th× bÞ nghi lµ "th«ng ®ång víi nhµ thÇu cã gi¸ cao h¬n lµm thiÖt h¹i cho nhµ níc hµng chôc tû ®ång", ng¹i ph¶i ®¬ng ®Çu víi nh÷ng c©u hái vµ bµi b¸o dÔ g©y chÊn ®éng ®¹i lo¹i nh"60 tû vµo tói ai" nªn hä thêng thiÕu "dòng c¶m" ®Ó lµm nh÷ng viÖc nh vËy.
b) Quy ®Þnh trong tµi liÖu ®Êu thÇu "Do t×nh tr¹ng bá thÇu qu¸ thÊp nh hiÖn nay nªn Nhµ thÇu cã gi¸ bá thÇu thÊp thø hai sÏ ®îc giao thÇu"
Gi¶i ph¸p nµy ®¬n gi¶n vµ râ rµng lµ sÏ ng¨n chÆn ®îc t×nh tr¹ng c¸c nhµ thÇu t×m mäi c¸ch tróng thÇu b»ng gi¸ qu¸ thÊp. Tuy nhiªn khã cã thÓ thuyÕt phôc c¸c c¬ quan xÐt thÇu phª duyÖt v× tr¸i víi môc ®Ých t«n chØ cña viÖc ®Êu thÇu lµ "t×m ra nhµ thÇu cã gi¸ bá thÇu ®îc ®¸nh gi¸ lµ thÊp nhÊt". Gi¶i ph¸p nµy rÊt khã kh¶ thi v× nã kh«ng mang tÝnh chÊt chÝnh thèng.
c) Quy ®Þnh gi¸ sµn vµ gi¸ trÇn
Cã thÓ quy ®Þnh gi¸ sµn b»ng 60%, gi¸ trÇn b»ng 95% gi¸ dù to¸n nhµ níc vµ nhµ thÇu nµo cã gi¸ bá thÇu thÊp h¬n gi¸ sµn vµ cao h¬n gi¸ trÇn sÏ bÞ lo¹i.
§Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña viÖc quy ®Þnh nµy th× kh©u then chèt lµ ph¶i b¶o vÖ ®îc tÝnh bÝ mËt cña gi¸ sµn ®Õn lóc më thÇu. ViÖc gi÷ bÝ mËt lµ rÊt khã kh¨n. NÕu cã qu¸ nhiÒu nhµ thÇu bá gi¸ s¸t víi gi¸ sµn, sÏ ®Æt ra sù nghi ngê r»ng gi¸ sµn ®· bÞ "rß rØ" ë kh©u nµo trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt v× nã liªn quan ®Õn nhiÒu cÊp, nhiÒu ban ngµnh vµ c¸ nh©n.
§Ó kh¾c phôc nhîc ®iÓm "khã ®¶m b¶o bÝ mËt", héi ®ång ®Êu thÇu sÏ niªm phong c¸c gi¸ bá thÇu rèi míi tiÕn hµnh lËp vµ duyÖt gi¸ sµn vµ gi¸ trÇn. Gi¶i ph¸p nµy xem chõng còng cã thÓ ¸p dông ®îc nhng còng sÏ vÊp ph¶i vÊn ®Ò lµ nÕu ngay tiÕn tr×nh lËp gi¸ sµn còng sÏ bÞ ¶nh hëng bëi c¸c nhµ thÇu vµ viÖc gi÷ niªm phong gi¸ bá thÇu trong mét thêi gian dµi lµ kh«n cã lîi. (chÝnh v× lý do nµy nªn theo quy chÕ ®Êu thÇu míi, c¸c phong b× gi¸ sÏ ®îc më ngay sau khi nép thÇu).
Do vËy viÖc quy ®Þnh nµy lµ rÊt khã ¸p dông trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
Quy ®Þnh gi¸ tèi thiÓu - hîp lý
Gi¸ nµy bao gåm c¸c chi phÝ tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó mét nhµ thÇu víi c«ng nghÖ thi c«ng tiªn tiÕn nhÊt, kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt hîp lý nhÊt cã thÓ hoµn thµnh c«ng tr×nh víi tiÕn ®é ®· ®Ò ra. Gi¸ nµy sÏ do mét nhãm chuyªn gia cã kinh nghiÖm ®îc chØ ®Þnh x©y dùng lªn:
Gi¸ nµy kh«ng thÓ ®îc x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh më thÇu v× nh vËy thay v× chuÈn bÞ hå s¬ thÇu c¸c nhµ thÇu sÏ lao vµo cuéc s¨n t×m th«ng tin vÒ gi¸, mÊt ®i tÝnh c¹nh tranh. ViÖc x¸c ®Þnh còng kh«ng thÓ tiÕn hµnh sau khi ®· më thÇu v× c¸c nhµ thÇu sÏ g©y ¶nh hëng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh møc gi¸ nµy.
Sau khi nhËn hå s¬ thÇu, phong b× tµi chÝnh sÏ ®îc niªm phong díi sù chøng kiÕn cña c¸c nhµ thÇu. Sau khi niªm phong b× tµi chÝnh cã thÓ sÏ ®îc göi t¹i mét c¬ quan chuyªn tr¸ch ®Ó ®¶m b¶o bÝ mËt. Thµnh lËp c¸c c¸c nhãm chuyªn gia lµm viÖc ®éc lËp vµ t×m ra mét møc gi¸ tèi thiÓu - hîp lý. C¸c nhãm chuyªn gia nµy còng ®îc lµm viÖc mét c¸ch ®éc lËp vµ díi sù gi¸m s¸t chÆt chÏ ®Ó kh«ng bÞ lé bÝ mËt vÒ gi¸ thÊp - hîp lý.
Møc gi¸ tèi thiÓu hîp lý cña c¸c nhãm sÏ ®îc ®ång thêi xem xÐt vµ møc gi¸ tèi thiÓu hîp lý sÏ ®îc xÐt duyÖt trªn nhiÒu chØ tiªu theo c¸c thang ®iÓm kh¸c nhau vµ c¨n cø vµo møc gia trung b×nh cña c¸c nhãm.
ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ tróng thÇu sÏ dùa trªn gi¸ tèi thiÓu hîp lý, nhµ thÇu nµo cã møc gi¸ s¸t víi gi¸ tèi thiÓu hîp lý sÏ ®îc xÐt duyÖt tróng thÇu.
Ngoµi viÖc x¸c ®Þnh gi¸ tróng thÇu trªn c¬ së gi¸ tèi thiÓu hîp lý cßn cã thÓ ®¸nh gi¸ th«ng qua c¸c chØ tiªu kh¸c nh so s¸nh víi gi¸ trung b×nh cña 4 nhµ thÇu cã gi¸ thÊp nhÊt, so s¸nh víi møc gi¸ trung b×nh cña c¸c nhµ thÇu hîp lÖ.
Trong khi c¸c nhµ thÇu ViÖt Nam vÉn cßn trong t×nh tr¹ng cha cæ phÇn ho¸, gi¶i ph¸p triÖt ®Ó cho viÖc ®Êu thÇu, c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ trªn cã thÓ h¹n chÕ phÇn nµo t×nh tr¹ng gi¸ ®Êu thÇu thÊp ë møc qu¸ ®¸ng nh hiÖn nay.
C«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng
GPMB lµ c«ng t¸c mang tÝnh chÊt x· héi s©u s¾c, nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng cña ngêi d©n, nhÊt lµ ë níc ta khi ngêi ta lu«n t©m niÖn c©u "an c l¹c nghiÖp".
Tõ khi nghiªn cøu chuÈn bÞ dù ¸n, cÇn cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin cho c¸c hé d©n cã liªn quan vÒ quy m«, tÇm quan träng cña dù ¸n. Bµn b¹c cëi më trùc tiÕp víi d©n, víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®Ó cã ®îc nh÷ng ph¬ng ¸n di d©n tèi u nhÊt. Tr¸nh t×nh tr¹ng mï th«ng tin quy ho¹ch nh hiÖn nay.
Chi phÝ dµnh cho c«ng t¸c t¸i ®Þnh c vµ GPMB thêng chiÕm kho¶ng 20% tæng kinh phÝ x©y dùng, c¸ biÖt cã c«ng tr×nh chiÕm 40%, riªng ®èi víi c¸c c«ng tr×nh ë Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh, chi phÝ nµy gÊp 4 ®Õn 5 lÇn tæng kinh phÝ x©y dùng, Nh÷ng kho¶n chi cho c«ng tr×nh dï nhá còng ®îc lªn dù to¸n hÕt søc cÈn thËn vµ muèn t¨ng so víi dù to¸n ph¶I qua c¸c bíc kiÓm tra ®èi chiÕu cÈn thËn, trong khi ®ã chi phÝ GPMB chiÕm tû träng t¬ng ®èi lín l¹I kh«ng ®îc quan t©m ®óng møc. §· ®Õn lóc c¸c nhµ lËp chÝnh s¸ch ph¶I coi ®©y lµ mét trong c¸c h¹ng môc quan träng cña c«ng tr×nh vµ cÇn rµ so¸t c¸c quy ®Þnh ®Ó GPMB còng ®îc kiÓm so¸t vÒ chÊt lîng nh chÝnh c«ng tr×nh.
Ban gi¶i phãng mÆt b»ng ®Þa ph¬ng ph¶i lµ nh÷ng ngêi lµm viÖc thêng xuyªn vµ chuyªn tr¸ch chø kh«ng ph¶i lµ c¸c ban t¹m thêi. Cã nh vËy míi cã thÓ ®óc rót c¸c kinh nghiÖm vµ ngµy cµng hoµn thiÖn c«ng t¸c GPMB.
Ngay tõ kh©u nghiªn cøu kh¶ thi cña dù ¸n, cÇn ph¶i ®a ra c¸c ph¬ng ¸n ®Ó gi¶m tèi thiÓu yªu cÇu GPMB vµ c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé vÒ t¸i ®Þnh c. C«ng t¸c t¸i ®Þnh c kh«ng chØ nªn dõng ë møc lo n¬i ¨n chç ë cho c¸c hé d©n bÞ di dêi mµ ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p vÒ c«ng ¨n viÖc lµm. Tr¸nh t×nh tr¹ng do kh«ng yªn t©m vÒ nguån thu nhËp trong t¬ng lai nªn nhiÒu hé d©n ®ßi ®Òn bï cao ®Ó di dêi.
GPMB cÇn ®i tríc mét bíc chø kh«ng nªn thùc hiÖn theo th«ng lÖ tríc kia nghÜa lµ ®Õn khi dù ¸n triÓn khai míi b¾t ®Çu thùc hiÖn c«ng t¸c di d©n vµ gi¶i phãng mÆt b»ng.
Hai dù ¸n lín gÇn ®©y ®· thùc hiÖn theo ph¬ng ¸n míi nµy lµ dù ¸n cÇu CÇn Th¬ víi viÖc khëi c«ng x©y dùng khu t¸i ®Þnh c vµ dù ¸n cÇu Thanh Tr× víi viÖc thi c«ng gãi thÇu di chuyÓn ®êng ®iÖn trung vµ cao thÕ. Tuy ®©y chØ lµ nh÷ng gãi thÇu rÊt nhá nhng viÖc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò mÆt b»ng cã ý nghÜa rÊt quan träng khi mµ rÊt nhiÒu dù ¸n ®· ph¶i ngõng chØ v× "mét vµi c¸i cét ®iÖn" hoÆc "mÊy mÐt vu«ng vên" nh dù ¸n cÇu Phï §æng vµ tuyÕn Ph¸p V©n - CÇu GiÏ.
N©ng cao c«ng t¸c qu¶n lý chÊt lîng c«ng tr×nh
Kh©u then chèt trong c«ng t¸c nµy lµ chÊt lîng ®éi ngò t vÊn gi¸m s¸t. V× vËy cÇn t¨ng cêng ®µo t¹o, båi dìng phÈm chÊt vµ n¨ng lùc chuyªn m«n cho t vÊn trong níc ®Ó tiÕn tíi thay thÕ t vÊn níc ngoµi víi c¸c chøc danh cao h¬n.
N©ng cao chÕ ®é ®·i ngé ®èi víi t vÊn trong níc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c c«ng tr×nh cã ®iÒu kiÖn ¨n ë sinh ho¹t khã kh¨n, chó träng ®Õn ®Çu t ph¬ng tiÖn lµm viÖc, ph¬ng tiÖn ®i l¹i.
Trong t×nh h×nh hiÖn nay khi ta cha thÓ thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn cña FIDIC, Chñ ®Çu t cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p m¹nh h¬n n÷a trong viÖc n©ng c¸c tr¸ch nhiÖm cña t vÊn níc ngoµi nh c¸c h×nh thøc th c¶nh c¸o, c¸c v¨n b¶n göi ®Õn nhµ tµi trî ®Ó phÝa t vÊn cã thÓ thay ngêi cã n¨ng lùc h¬n vµ nh÷ng h·ng t vÊn cã tr×nh ®é thÊp sÏ kh«ng ®îc tiÕp tôc lµm viÖc t¹i ViÖt Nam.
KÕt luËn:
Mét lÇn n÷a cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng nguån hç trî ODA cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i. Trong nh÷ng n¨m qua, ODA ®· cã nh÷ng ®ãng gãp hÕt søc quan träng trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i níc ta qua c¸c dù ¸n ®Çu t trªn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña ngµnh.
Trong nh÷ng n¨m tíi, khi xu híng ODA trªn thÕ giíi lµ ngµy c¶ng gi¶m, viÖc vËn ®éng ODA nh×n chung lµ sÏ ngµy cµng khã kh¨n h¬n. §Ó cã thÓ vËn ®éng ®îc lîng ODA mµ ngµnh ®· ®Æt ra ®ßi hái nç lùc cña tÊt c¶ c¸c ban ngµnh liªn quan mµ tríc m¾t lµ cÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn quý b¸u nµy.
N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA kh«ng nh÷ng lµ tiÒn ®Ò cho c«ng t¸c vËn ®éng ODA mµ nã cßn lµ ®ãng gãp mét phÇn rÊt quan träng cho sù ph¸t triÓn chung cña toµn ngµnh giao th«ng vËn t¶i, trong ®ã cã sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c doanh nghiÖp.
Ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc trong gÇn 10 n¨m triÓn khai c¸c dù ¸n ODA, víi mét ®éi ngò nh©n lùc giÇu kinh nghiÖm tõ c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n, T vÊn, tíi c¸c Nhµ thÇu trong viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n ®Êu thÇu quèc tÕ, ngµnh GTVT ViÖt Nam sÏ hoµn thµnh c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra vµ v¬n lªn mét tÇm cao míi trong cuèi thËp niªn nµy .