Lời nói đầu
Điện lực là một trong những ngành công nghiệp chủ lực đóng vai trò rất quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của các quốc gia, đặc biệt là những quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Đây là ngành công nghiệp chiến lược, là động lực chính thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp khác và không thể thiếu được trong cuộc sống sinh hoạt của chúng ta.
Trong những năm qua, ngành điện Việt Nam đã đạt được những thành công đáng khích lệ với sản lượng điện sản xuất ra ngày càng tăng và chất lượng dịch vụ điện ngày càng được cải thiện. Đạt được những thành công đó là nhờ vào các chính sách, đường lối điều hành phát triển đúng đắn của Chính phủ cũng như của Tổng công ty điện lực Việt Nam. Những thành công mà ngành điện đã đạt được cũng một phần nhờ vào sự hỗ trợ về vốn đầu tư phát triển của các nhà đầu tư nước ngoài, các nhà tài trợ vốn quốc tế là các chính phủ và các tổ chức tài chính quốc tế cung cấp vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA) cho Việt Nam nói chung và ngành điện nói riêng trong thời gian qua.
Mặc dù đã gặt hái được những thành công đáng kể trong thời gian qua, nhưng ngành điện cũng gặp không ít những khó khăn và thách thức trong quá trình phát triển, đặc biệt là khó khăn và thách thức về huy động vốn cho đầu tư và phát triển. Theo tính toán của Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) từ nay đến 2010, nhu cầu điện sẽ có mức tăng trưởng bình quân trên 14%/năm, gần gấp đôi mức tăng trưởng GDP dự kiến trong giai đoạn này. Với tốc độ tăng trưởng như vậy, ngành điện sẽ cần phải huy động được khoảng 2 tỉ USD mỗi năm cho đầu tư và phát triển, một nhiệm vụ rất khó khăn trong bối cảnh các ngành khác của đất nước cũng đang cần một nguồn vốn đầu tư lớn để phát triển.
Với một số vốn đầu tư lớn như vậy, thách thức đặt ra cho ngành điện là sẽ huy động nguồn vốn này ở đâu và làm thế nào để có thể sử dụng nguồn vốn này một cách có hiệu quả, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong những năm tới. Để giải quyết được những vấn đề trên, đòi hỏi phải có những phân tích và đánh giá về những thành tựu, khó khăn, và thách thức mà ngành điện đã đạt được trong thời gian qua và rút ra những bài học kinh nghiệm cho việc thực hiện các kế hoạch phát triển trong thời gian tới.
Ngành điện Việt Nam có thể thu hút vốn đầu tư phát triển vào các công trình nguồn phát và lưới điện từ các nguồn vốn trong và ngoài nước bao gồm vốn ngân sách nhà nước, vốn tự có, vốn vay trong và ngoài nước, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, vốn viện trợ phát triển chính thức. Bên cạnh đó, còn có những nguồn lực về vốn tiềm tàng mà ngành có thể tập trung khai thác như trái phiếu công ty, trái phiếu chính phủ và huy động nguồn vốn đầu tư từ khu vực tư nhân trong và ngoài nước.
Trong phạm vi một đề tài khoá luận tốt nghiệp và do thời gian hạn hẹp, nên tôi chỉ giới hạn đề tài của khoá luận là: “Thu hút và sử dụng vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA) trong ngành điện Việt Nam” trong thời gian qua.
Có thể nói, vốn ODA là một trong những nguồn vốn bên ngoài rất quan trọng đối với sự phát triển của Việt Nam nói chung và ngành điện nói riêng. Từ khi các nhà tài trợ quốc tế nối lại quan hệ viện trợ ODA cho Việt Nam năm 1993, nguồn vốn ODA dành cho ngành điện luôn chiếm một tỉ trọng tưong đối lớn, chiếm khoảng 24% tổng nguồn vốn ODA các nhà tài trợ cam kết cấp cho cho Việt Nam. Nguồn vốn này đã, đang và sẽ đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển của ngành điện, đặc biệt là những dự án đầu tư vào các công trình nguồn và hệ thống truyền tải điện có qui mô vốn lớn.
Khoá luận này bao gồm 3 chương chính:
Chương 1: Tổng quan về thu hút và sử dụng vốn ODA tại Việt Nam;
Chương 2: Thực trạng thu hút và sử dụng vốn ODA trong ngành điện;
Chương 3: Một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả thu hút và sử dụng sử dụng vốn ODA trong ngành điện.
Mục lục
Lời nói đầu 1
Chương 1: Tổng quan về thu hút và sử dụng vốn ODA tại Việt Nam 4
I. Khái niệm về hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) 4
1. Khái niệm 4
2. Phân loại các dự án ODA 5
2.1 Phân loại theo nguồn vốn 5
2.1.1 Vốn viện trợ không hoàn lại (grant) 5
2.1.2 Vốn vay ưu đaxi (loan) 6
2.1.3 Hình thức ODA hỗn hợp 7
2.2 Phân loại theo hình thức sử dụng vốn 7
2.2.1 Dự án đầu tư 7
2.2.2 Dự án hỗ trợ kỹ thuật 8
2.2.3 Chương trình 8
2.2.4 Hỗ trợ ngân sách 9
2.3 Phân loại theo dạng quản lý và thực hiện 9
2.3.1 Các chương trình, dự án chịu sự quản lý một cấp 9
2.3.2 Các chương trình, dự án thuộc bộ gồm nhiều tiểu dự án
thực hiện tại nhiều địa phương 9
2.3.3 Dự án qua hai cấp quản lý 9
3. Các nhà tài trợ chính cho Việt Nam 11
3.1 Hệ thống tài trợ đa phương 11
3.2 Hệ thống tài trợ song phương 12
II. Huy động và sử dụng vốn ODA tại Việt Nam trong thời gian qua 13
1. Huy động và sử dụng vốn ODA giai đoạn 1986–1990 13
2. Huy động và sử dụng vốn ODA giai đoạn 1993 đến nay 14
2.1 Cơ cấu ODA theo lĩnh vực 16
2.2 Cơ cấu ODA theo điều kiện tài chính 21
2.3 Cơ cấu ODA theo nhà tài trợ 21
3. Xu hướng thu hút và sử dụng ODA trong thời gian tới 29
III. Đánh giá về công tác thu hút và sử dụng ODA 31
1. Những tiến bộ đa đạt được 31
2. Những tồn tại trong công tác thu hút và sử dụng vốn ODA 33
3. Một số biện pháp khắc phục 36
Chương 2: Thực trạng thu hút và sử dụng vốn ODA trong ngành điện 38
I. Khái quát về ngành điện Việt Nam 38
1. Tình hình phát triển ngành điện 38
2. Đặc trưng của ngành điện Việt Nam 41
3. Tiềm năng về nguồn năng lượng của Việt Nam 42
4. Những thách thức đối với ngành điện 43
II. Các nguồn vốn đầu tư trong ngành điện 44
1. Các nguồn vốn đầu tư trong ngành điện 44
1.1 Ngân sách nhà nước 45
1.2 Nguồn vốn tự đầu tư 46
1.3 Vốn tín dụng thương mại 47
1.4 Nguồn vốn BOT 48
1.5 Nguồn vốn ODA 49
1. 6 Các nguồn vốn đầu tư khác 51
2. Những đặc trưng về huy động vốn đầu tư trong ngành điện 52
III. Thực trạng thu hút và sử dụng vốn ODA trong ngành điện 55
1. Kết quả đạt được trong thu hút và sử dụng vốn ODA ở ngành điện 56
2. Những tồn tại trong thu hút và sử dụng vốn ODA trong ngành điện 60
Chương 3: Một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả thu hút và sử dụng
vốn ODA trong ngành điện 65
1. Xu hướng sử dụng vốn ODA trong ngành điện trong thời gian tới 65
2. Một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả dự án sử dụng vốn ODA 66
2.1 Vai trò của nhà nước: 66
2.1 Vai trò của Tổng công ty điện lực Việt Nam 68
Kết luận 70
Tài liệu tham khảo 72
Phụ lục 74
93 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1641 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Thu hút và sử dụng vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA) trong ngành điện Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
m kho¶ng 0,3% tæng nguån vèn ®Çu t cña ngµnh ®iÖn trong giai do¹n 1996–1999 (Xem b¶ng 5).
1.2 Nguån vèn tù ®Çu t
Nguån vèn tù ®Çu t (vèn tù cã) lµ c¸c kho¶n lîi nhuËn tõ ®Çu t vµ khÊu hao cña c¸c c«ng ty ®iÖn thu ®îc tõ s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®iÖn. Vèn khÊu hao chiÕm trªn 30% tæng nguån vèn ®Çu t cña ngµnh ®iÖn còng ®ãng mét vai trß quan träng tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Theo b¸o c¸o cña EVN, 70% lîi nhuËn rßng cña tæng c«ng ty ®îc ®Çu t vµo c¸c dù ¸n nguån vµ líi ®iÖn, chiÕm 3,5% vµ 4,5% tæng nguån vèn ®Çu t cho ngµnh ®iÖn trong c¸c n¨m 1998 vµ 1999 (Xem b¶ng 5). Xu híng sö dông vèn tù cã ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh ®iÖn ngµy cµng t¨ng cã thÓ lµ do nh÷ng lîi thÕ cña chÝnh nguån vèn nµy nh: kh«ng t¹o ra g¸nh nÆng tr¶ nî cho ngµnh; kh«ng ph¶i tr¶ c¸c chi phÝ kh¸c nh l·i suÊt; rót ng¾n ®îc thêi gian th¬ng th¶o vµ tr× ho·n trong thùc hiÖn dù ¸n; gi¶m nhÑ g¸nh nÆng ng©n s¸ch nhµ níc; vµ lµm t¨ng gi¸ trÞ cña ®ång néi tÖ.
Tuy nhiªn, viÖc sö dông nguån vèn nµy còng cã nh÷ng h¹n chÕ nh quy m« vèn ®Çu t nhá do tØ suÊt tù ®Çu t cña ngµnh cßn thÊp, uy tÝn ®Çu t cña c¸c c«ng ty ®iÖn trong níc cßn thÊp. H¬n n÷a, viÖc sö dông vèn tù cã cã xu híng ¶nh hëng kh«ng tèt tíi thÞ trêng vèn trong níc.
Nguån vèn tù cã cña ngµnh ®iÖn (EVN) chñ yÕu ®îc ®Çu t vµo c¸c dù ¸n träng ®iÓm vµ ph¸t triÓn hÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn.
1.3 Vèn tÝn dông th¬ng m¹i
Nguån vèn ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn cã thÓ ®îc huy ®éng th«ng qua viÖc vay vèn tõ c¸c tæ chøc, ®Þnh chÕ tµi chÝnh trong vµ ngoµi níc. Nguån vèn nµy cã lîi thÕ lµ nguån vèn s½n cã, thêi gian ©n h¹n cã thÓ ®îc gia h¹n, c¸c ®iÒu kho¶n vèn vay kh«ng bÞ rµng buéc thªm c¸c ®iÒu kiÖn trao ®æi (nh víi nguån vèn ODA) vµ cã thÓ gi¶i ng©n nhanh. Tuy nhiªn, ®iÓm bÊt lîi cña tÝn dông th¬ng m¹i lµ l·i suÊt cao, cÇn cã thÕ chÊp ®¶m b¶o, vµ c¸c c«ng ty ®iÖn lùc ph¶i cã uy tÝn trªn thÞ trêng vèn.
+ TÝn dông trong níc: Ngµnh ®iÖn cã thÓ huy ®éng nguån vèn ®Çu t th«ng qua c¸c kho¶n tÝn dông th¬ng m¹i trong níc bao gåm tÝn dông ®Çu t nhµ níc vµ vèn vay th¬ng m¹i ng©n hµng.
Lîi thÕ cña c¸c nguån vèn nµy lµ: ph¸t huy nguån lùc trong níc cho ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn; nguån vèn trong níc t¬ng ®èi dåi dµo; tr¸nh ph¶i tr¶ nî níc ngoµi cho c¶ c¸c doanh nghiÖp ngµnh ®iÖn lÉn ng©n s¸ch nhµ níc, tr¸nh ®îc rñi ro vÒ tØ gi¸ ngo¹i hèi.
Tuy nhiªn, h¹n chÕ cña nguån vèn nµy lµ: thiÕu c¸c kho¶n tÝn dông dµi h¹n, l·i suÊt vèn vay t¬ng ®èi cao; vµ tèc ®é gi¶i ng©n vèn chËm do c¸c thñ tôc vèn vay rêm rµ.
+ TÝn dông th¬ng m¹i níc ngoµi: §îc cung cÊp bëi c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ c¸c c«ng ty tµi trî dù ¸n níc ngoµi. MÆc dï h×nh thøc nµy hiÖn cha phæ biÕn l¾m ë ViÖt Nam, nhng chÝnh phñ vµ ngµnh ®iÖn ®· cã nh÷ng bíc chuÈn bÞ thu hót nguån vèn b»ng h×nh thøc nµy. §©y lµ mét nguån vèn bæ sung cÇn thiÕt cho ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh ®iÖn trong nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, nguån vèn nµy cã h¹n chÕ lµ quy m« vèn nhá, l·i suÊt cao, vµ lµm t¨ng g¸nh nÆng vÒ nî níc ngoµi còng nh rñi ro vÒ tØ gi¸ ngo¹i hèi do sù kh«ng æn ®Þnh cña ®ång néi tÖ.
§Õn hÕt 31/12/1999, tæng cam kÕt vèn vay b»ng ngo¹i hèi cña EVN lªn tíi 1,928 tØ USD, trong ®ã vèn vay trong níc chiÕm 8%, vµ vèn vay níc ngoµi 11%. EVN còng ®· vay ®îc h¬n 7.110 tØ ®ång tõ c¸c nguån vèn trong níc cho ®Çu t ph¸t triÓn. Trong ®ã, gi¶i ng©n b»ng ®ång ngo¹i tÖ lµ 1,219 tØ USD (chiÕm 63% tæng vèn cam kÕt) vµ ®ång néi tÖ lµ 4.389 tØ ®ång (chiÕm 61% gi¸ trÞ cam kÕt) (Xem b¶ng 6)
B¶ng 6: Vèn vay tÝn dông trong vµ ngoµi níc cña EVN(tÝnh ®Õn hÕt ngµy 31/12/1999)
Ngoµi níc
Trong níc
Cam kÕt
Gi¶i ng©n
ODA
TÝn dông níc ngoµi
TÝn dông trong níc
Tæng
Cam kÕt
G¶i ng©n
TriÖu USD
%
TriÖu USD
%
TriÖu USD
%
TriÖu USD
%
TriÖu USD
%
TØ ®ång
%
1.565,1
81
206,8
11
156,4
8
1.928
100
1.219
63
4.389
61
Nguån: EVN
1.4 Nguån vèn BOT
Nh»m ®Ó t¨ng cêng nguån vèn ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn, ChÝnh phñ ViÖt Nam khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tham gia x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nguån vµ líi ®iÖn ph©n phèi theo chñ yÕu lµ theo h×nh thøc hîp ®ång x©y dùng - vËn hµnh - chuyÓn giao (BOT).
ViÖc huy ®éng nguån vèn ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn th«ng qua FDI-BOT cã nh÷ng lîi thÕ nh: bï ®¾p ®îc sù thiÕu hôt vÒ nguån vèn; tiÕp cËn ®îc nguån c«ng nghÖ vµ kü thuËt cao; t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh ®iÖn còng nh c¶i tæ c¬ chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña ngµnh; kh«ng ¶nh hëng t×nh h×nh c©n ®èi nî cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh còng nh rñi ro vÒ tµi chÝnh.
Tuy nhiªn, còng cã mét sè bÊt lîi vµ th¸ch thøc do sö dông nguån vèn FDI th«ng qua h×nh thøc BOT trong c¸c dù ¸n ®iÖn. Thø nhÊt, tØ suÊt hoµn ®Çu t (ROI) vµo c¸c c«ng tr×nh ®iÖn t¬ng ®èi thÊp.
Gi¸ ®iÖn ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam kh«ng ph¶n ¸nh ®îc chi phÝ thùc thÕ do nã lµ ®îc chÝnh phñ trî gi¸. V× hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®iÖn lµ c¸c c«ng ty cña nhµ níc, nªn trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®îc Nhµ níc bao cÊp. ChÝnh s¸ch trî gi¸ ®iÖn cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ cña c¸c kho¶n vèn ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn. Do vËy, cha t¹o ®îc sù hÊp dÉn tíi c¸c nhµ ®Çu t vµo lÜnh vùc nµy.
H¬n n÷a, viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n BOT lµm gi¶m luång vèn FDI vµo ViÖt Nam còng nh quy m« vèn ®Çu t cña c¸c dù ¸n FDI míi; lµm t¨ng g¸nh nÆng tr¶ nî níc ngoµi do c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi cã xu híng vay vèn trong níc víi l·i suÊt cao, ¶nh hëng tíi c¸n c©n thanh to¸n cña EVN vµ cña nhµ níc víi t c¸ch lµ ngêi b¶o l·nh nghÜa vô tr¶ nî cho EVN.
Ngoµi ra, nh÷ng rñi ro tõ yªu cÇu vèn ®Çu t lín, h¹n chÕ trong viÖc tiÕp cËn nguån vèn trong níc, nguån tÝn dông xuÊt khÈu thÊp, th¬ng lîng kÐo dµi còng g©y trë ng¹i tíi sù ph¸t triÓn nguån tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n ®iÖn sö dông h×nh thøc BOT nµy.
1.5 Nguån vèn ODA
Vèn ODA lµ nguån vèn ®îc cung cÊp trùc tiÕp bëi c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ (NhËt, Ph¸p, WB) hay th«ng qua c¸c tæ chøc thùc hiÖn cÊp vèn kh¸c (tµi trî cña NhËt, Ph¸p th«ng qua ADB, hay WB) víi tiªu chÝ lµ: nguån vèn ®ã nh»m hç trî thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi u tiªn, vµ lµ nguån vèn kh«ng hoµn l¹i hoÆc c¸c kho¶n cho vay víi ®iÒu kiÖn u ®·i cã yÕu tè kh«ng hoµn l¹i ®¹t Ýt nhÊt 25%.
Vèn ODA ®îc thùc hiÖn theo c¸c h×nh thøc lµ: 1) hç trî dù ¸n (hç trî dù ¸n, hç trî ch¬ng tr×nh vµ hç trî kü thuËt); 2) hç trî phi dù ¸n; 3) hç trî c¸n c©n thanh to¸n; vµ 4) tÝn dông th¬ng m¹i.
Víi c¸c ®Æc ®iÓm trªn, cã thÓ thÊy r»ng ®©y lµ mét nguån vèn ®Çu t ®ãng vai trß quan träng ®èi víi ngµnh ®iÖn, ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®iÖn líi vµ n¨ng lîng n«ng th«n cã hiÖu suÊt ®Çu t thÊp vµ suÊt thu håi vèn chËm.
Lîi thÕ cña viÖc sö dông vèn ODA trong ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn:
+ TÝnh s½n cã cña nguån vèn: Do c¸c nhµ tµi trî cam kÕt cung cÊp cho ViÖt Nam c¸c kho¶n vèn ODA t¬ng ®èi lín nªn nguån vèn nµy cã thÓ ®îc sö dông ®Çu t vµo c¸c dù ¸n cã quy m« vèn lín. ViÖc t¨ng nguån vèn ODA vµo lÜnh vùc ®iÖn sÏ gióp ViÖt Nam gi¶m bít ®îc g¸nh nÆng vÒ ng©n s¸ch ®Çu t vµo ngµnh, còng nh rót ng¾n ®îc kho¶ng c¸ch vÒ kü thuËt vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ, vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c dù ¸n ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n.
+ L·i suÊt thÊp, thêi h¹n tr¶ nî dµi: Vèn vay ODA ®îc cung cÊp víi møc l·i suÊt thÊp, thêi h¹n thanh to¸n còng nh ©n h¹n dµi h¬n so víi c¸c kho¶n tÝn dông th¬ng m¹i.
+ Vèn ODA kh«ng hoµn l¹i: C¸c kho¶n ODA kh«ng hoµn l¹i tµi trî cho ngµnh ®iÖn chñ yÕu lµ díi h×nh thøc hç trî kü thuËt (TA). Tuy nhiªn, nã còng cã thÓ ®îc sö dông tµi trî c¸c dù ¸n ph¸t triÓn líi ®iÖn, n¨ng lîng n«ng th«n cã ®Æc trng lµ tØ suÊt lîi nhuËn thÊp vµ rñi ro ®Çu t cao. Do vËy, yÕu tè kh«ng hoµn l¹i gióp gi¶m ®îc c¸c chi phÝ tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n ®iÖn sö dông vèn ODA.
+ C¸c lîi thÕ kh¸c: §©y lµ mét nguån ngo¹i hèi lín víi møc phÝ cam kÕt rÊt thÊp vµ ®«i khi lµ kh«ng cã phÝ cam kÕt.
Nh÷ng bÊt lîi vµ mét sè vÊn ®Ò vÒ sö dông vèn ODA:
+ C¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc: Mét sè nguån vèn viÖn trî song ph¬ng thêng ®i kÌm víi ®iÒu kiÖn ph¶i mua s¾m hµng ho¸ vµ dÞch vô cña níc tµi trî ODA, trong khi ®ã nguån tµi trî ®a ph¬ng tuy kh«ng rµng buéc ®iÒu kho¶n mua hµng ho¸ t¹i mét níc nhÊt ®Þnh nhng l¹i rµng buéc mua s¾m hµng ho¸ thuéc mét vïng hay c¸c quèc gia thuéc nhãm c¸c nhµ tµi trî (®iÓn h×nh lµ EU). Nguån vèn nµy còng rµng buéc mét sè c¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¶i c¸ch thÓ chÕ tæ chøc còng nh c¬ chÕ tµi chÝnh (nh ®iÒu chØnh gi¸ b¸n ®iÖn) cña ngµnh ®iÖn.
ViÖc rµng buéc c¸c ®iÒu kiÖn nµy cã thÓ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nh lµm t¨ng chi phÝ giao dÞch do ®ã lµm gi¶m gi¸ trÞ thùc cña nguån vèn ODA, h¹n chÕ c¹nh tranh vµ sù lùa chän nhµ thÇu cung cÊp hµng ho¸ dÞch vô tèt nhÊt vµ gi¸ rÎ nhÊt, tÖ n¹n tham nhòng, sù tr× trÖ vµ lÖ thuéc vµo nguån vèn.
+ Thêi gian th¬ng lîng vèn kÐo dµi: C¸c kho¶n viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc thêng ®ßi hái tr¶i qua nh÷ng cuéc th¬ng th¶o kÐo dµi, ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n ODA ®a ph¬ng. Do vËy, sù tr× ho·n trong viÖc triÓn khai dù ¸n lµ mét trong nh÷ng chi phÝ Èn chÝnh cña c¸c kho¶n vèn tµi trî song ph¬ng vµ ®a ph¬ng.
+ G¸nh nÆng tr¶ nî: Nguån ODA lµm t¨ng nî níc ngoµi, lµ mét g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc còng nh ngµnh ®iÖn. H¬n n÷a, viÖc ph¶i tr¶ l·i suÊt còng nh nî gèc sÏ lµm h¹n chÕ nguån vèn tù cã cña ngµnh ®iÖn cho ®Çu t trong t¬ng lai còng nh h¹n chÕ tØ suÊt thanh to¸n nî cña c¸c nhµ m¸y ®iÖn.
+ TÝnh chÊt chuyÓn dÞch cña nguån vèn: C¸c nhµ tµi trî cã thÓ t¨ng nguån ODA cho mét lÜnh vùc cô thÓ nhng ®«i khi x¶y ra trêng hîp lµ khi c¸c nguån ®Çu t kh¸c vµo lÜnh vùc ®ã t¨ng lªn th× c¸c nhµ tµi trî cã xu híng gi¶m lîng ODA cÊp cho lÜnh vùc ®ã. Theo Feyzioglu Et Al. (1998) Nguån: World Bank Economic Review: A Panel Data Analysis of the Fungibility of Foreign Aid, Tarhan Feyzioglu, Vinaya Swaroop, and Min Zhu (1998)
c¸c kho¶n vay ODA u ®·i cho ngµnh ®iÖn t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn còng cã tÝnh chÊt dÞch chuyÓn nµy.
+ HiÖu qu¶ cña dù ¸n thÊp: Nguån ODA, ®Æc biÖt lµ ODA kh«ng hoµn l¹i ®îc xem lµ nguån t¹i trî Ýt tèn kÐm nhÊt. Tuy nhiªn, nh÷ng bµi häc rót ra tõ c¸c dù ¸n cã nguån vèn lµ ODA (®Æc biÖt ODA kh«ng hoµn l¹i) cho thÊy chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý dù ¸n yÕu kÐm còng nh sù thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®¬n vÞ tiÕp nhËn vµ thùc hiÖn dù ¸n ODA.
+ Mét sè vÊn ®Ò kh¸c: ViÖc tµi trî b»ng nguån ODA cho ngµnh ®iÖn còng ph¸t sinh mét sè vÊn ®Ò nh ¶nh hëng tíi nguån ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc cho ngµnh nµy (gi¶m vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc); gi¶m nguån ODA dµnh cho c¸c ngµnh kh¸c, vµ g©y ra nh÷ng ¸p lùc vÒ ngo¹i hèi. ViÖc thu hót vèn ODA còng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nguån vèn ®èi øng cña ngµnh ®iÖn còng nh c¸c yªu cÇu tõ phÝa nhµ tµi trî.
1. 6 C¸c nguån vèn ®Çu t kh¸c
+ Tr¸i phiÕu c«ng ty: viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty ph¸t hµnh trong vµ ngoµi níc ®Ó huy ®éng vèn cho ®Çu t vµ ph¸t triÓn cã mét tiÒm n¨ng lín khi thÞ trêng tµi chÝnh cña ViÖt Nam ph¸t triÓn m¹nh. Nguån tµi chÝnh nµy gióp gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc ph©n bæ cho ngµnh ®iÖn. Tuy nhiªn, sù thiÕu minh b¹ch vÒ c¬ chÕ ph¸t hµnh, hµnh lang ph¸p lý, cïng uy tÝn thÊp cña c¸c c«ng ty ®iÖn còng nh kho¶n nî níc ngoµi lín khiÕn cho viÖc huy ®éng vèn b»ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ trë nªn khã kh¨n h¬n so víi tÝn dông th¬ng m¹i.
+ Tr¸i phiÕu chÝnh phñ: cho ngµnh ®iÖn th«ng qua kªnh quèc tÕ phô thuéc nhiÒu vµo viÖc t¸i c¬ cÊu vµ c¸c hiÖp ®Þnh nî níc ngoµi cña ViÖt Nam víi c¸c tæ chøc quèc tÕ nh IMF vµ WB. Theo c¸c nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh, tr¸i phiÕu nµy lµ thíc ®o thùc tÕ nhÊt vÒ chi phÝ c¬ héi cña c¸c nguån ®Çu t c«ng céng nhng nã lµm t¨ng nî níc ngoµi vµ nghÜa vô tr¶ nî cña nhµ níc.
+ §Çu t t nh©n: §Çu t t nh©n vµo c¸c nhµ m¸y ®iÖn ®éc lËp (IPP) vµ hÖ thèng líi ®iÖn ph©n phèi ë ViÖt Nam hiÖn chiÕm tØ träng rÊt nhá trong tæng ®Çu t cña ngµnh ®iÖn. Víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ kÓ c¶ t nh©n tham gia ®Çu t ph¸t triÓn nguån vµ líi ®iÖn, ngµnh ®iÖn hi väng ®Çu t tõ khu vùc nµy sÏ t¨ng m¹nh trong thêi gian tíi.
C¸c nguån vèn ®Çu t kh¸c vµo c¸c c«ng tr×nh nguån vµ líi ®iÖn cßn cã thÓ ®îc thùc hiÖn theo h×nh thøc liªn doanh, c«ng ty cæ phÇn, v.v.
2. Nh÷ng ®Æc trng vÒ huy ®éng vèn ®Çu t trong ngµnh ®iÖn
Huy ®éng vèn cho c¬ së h¹ tÇng n¨ng lîng cã rÊt nhiÒu ®iÓm chung víi huy ®éng vèn cho c¬ së h¹ tÇng nãi chung. Theo mét b¶n b¸o c¸o cña WB §¶m b¶o n¨ng lîng cho sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam: Nh÷ng th¸ch thøc míi víi ngµnh n¨ng lîng
®èi víi lÜnh vùc n¨ng lîng ë ViÖt Nam cã bèn ®Æc trng h¹n chÕ tÝnh linh ho¹t trong huy ®éng vèn, nhng l¹i t¹o nh÷ng c¬ héi huy ®éng vèn riªng chØ cã ë lÜnh vùc nµy: sù kh«ng ¨n khíp gi÷a tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî, kh¶ n¨ng dÔ gÆp rñi ro vÒ tû gi¸, liªn hÖ chiÒu däc vÒ thÞ trêng, vµ tiÒm n¨ng ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp.
2.1 Tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî kh«ng ¨n khíp
C¬ së h¹ tÇng n¨ng lîng lµ mét tµi s¶n vèn dµi h¹n. HÇu hÕt c¸c tµi s¶n vÒ n¨ng lîng nh nhµ m¸y ®iÖn, ®Ëp, cét ®iÖn, hÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn vµ biÕn thÕ ph©n phèi ®iÖn, ®Òu cã tuæi thä kinh tÕ trªn 20 n¨m. NÕu xÐt trong b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, tµi s¶n cã lu«n lu«n cã thêi h¹n dµi h¬n tµi s¶n nî ph¶i g¸nh ®Ó huy ®éng vèn cho nã.
Sù kh«ng ¨n khíp gi÷a tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî nµy dÉn ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n, nÕu tr¸ch nhiÖm tr¶ nî kh«ng cã thêi h¹n hoµn tr¶ ®ñ dµi ®Ó duy tr× ®îc lîng tiÒn mÆt kh¶ quan.
Nhng cã nh÷ng kho¶n ®Çu t dµi h¹n mang tÝnh hÊp dÉn sÏ cã kh¶ n¨ng t¹o ra nh÷ng c«ng cô ®Çu t dµi h¹n nh tr¸i phiÕu c«ng ty vµ c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ dµi h¹n kh¸c, cho nh÷ng tæ chøc ®Çu t cÇn tµi s¶n dµi h¹n.
2.2 Rñi ro v× g¾n víi tû gi¸ hèi ®o¸i
Trõ dÇu th«, khÝ, hoÆc c¸c s¶n phÈm dÇu xuÊt khÈu, cßn mäi thu nhËp tõ n¨ng lîng ®Òu b»ng néi tÖ. Vay b»ng ngo¹i tÖ khiÕn ngêi ®i vay cã thÓ bÞ rñi ro vÒ tû gi¸, ¶nh hëng ®Õn tµi chÝnh cña ngµnh vµ ®Õn sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë §«ng ¸ mét phÇn lµ hËu qu¶ cña viÖc nh÷ng ngµnh kh«ng xuÊt khÈu vay qu¸ nhiÒu b»ng ngo¹i tÖ, trong ®ã cã c¶ ngµnh n¨ng lîng. Nh÷ng rñi ro vÒ tû gi¸ nh vËy cã thÓ ®îc b¶o hiÓm hoÆc tù b¶o hiÓm ®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ huy ®éng vèn.
C¸ch tù b¶o hiÓm tµi chÝnh ®¬n gi¶n nhÊt lµ ®¶m b¶o r»ng gi¸ ®Õn ngêi sö dông cuèi cïng ph¶i ®îc g¾n víi nh÷ng biÕn ®éng vÒ tû gi¸. Nhng biÖn ph¸p nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng thùc hiÖn ®îc hoÆc nªn thùc hiÖn.
Do vËy thêng ph¶i cã nh÷ng c¸ch tù b¶o hiÓm vÒ tû gi¸ kh¸c ®èi víi nh÷ng kho¶n vay dµi h¹n b»ng ngo¹i tÖ: nghiÖp vô ho¸n ®æi tû gi¸, b¶o l·nh cña ChÝnh phñ vÒ kh¶ n¨ng s½n cã ngo¹i tÖ vµ chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ, tù ®éng ®iÒu chØnh møc gi¸, hoÆc kÕt hîp cña nh÷ng biÖn ph¸p trªn. TÊt nhiªn, nhu cÇu tù b¶o hiÓm tû lÖ thuËn víi viÖc dùa vµo huy ®éng vèn cña níc ngoµi.
2.3 ThÞ trêng n¨ng lîng liªn kÕt theo chiÒu däc
ThÞ trêng n¨ng lîng thÓ hiÖn møc ®é phô thuéc lÉn nhau theo chiÒu däc lín h¬n so víi nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c do b¶n chÊt kh«ng ®em trao ®æi hay xuÊt khÈu ®îc cña thÞ trêng nµy vµ do tuæi thä kÐo dµi còng nh ®Æc thï cña tµi s¶n. Nh÷ng liªn hÖ chiÒu däc nµy thêng xuyªn suèt d©y chuyÒn n¨ng lîng. VÝ dô: c¸c nhµ ®Çu t s¶n xuÊt ®iÖn ph¶i t×m kiÕm nh÷ng hîp ®ång bao tiªu víi ngêi mua ®Ó huy ®éng ®îc vèn ®Çu t vµ b¶o hiÓm ®èi víi nh÷ng cam kÕt mua.
Nh÷ng mèi quan hÖ chiÒu däc nµy thêng díi h×nh thøc hîp ®ång tµi chÝnh vµ vËt chÊt dµi h¹n gi÷a bªn cung øng vµ bªn trung gian hay ngêi tiªu dïng cuèi cïng, vµ thêng cã vai trß chÝnh ®Ó gióp huy ®éng vèn ng©n hµng cho ®Çu t vµo c¬ së h¹ tÇng n¨ng lîng. Xo¸ bá nh÷ng kh©u trung gian trong d©y chuyÒn n¨ng lîng, nh nh÷ng c«ng ty tiÕp thÞ khÝ hay nh÷ng h·ng mua bu«n ®iÖn, cã thÓ gi¶m bít nh÷ng rñi ro ho¹t ®éng liªn quan ®Õn nh÷ng trung gian nµy, nhng nã kh«ng xo¸ bá ®îc hÕt nh÷ng rñi ro vÒ thÞ trêng. Do ®ã, mét sè lo¹i hîp ®ång thêng ®îc sö dông ®Ó chuyÓn mèi liªn hÖ nµy xuèng nh÷ng kh©u díi cña d©y chuyÒn.
2.4 §Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi cã thÓ t¬ng ®èi lín
§Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi ë ViÖt Nam dù kiÕn sÏ ë møc ®¸ng kÓ, t¨ng tõ 65% vèn tõ níc ngoµi vµo n¨m 1996 lªn 70% vµo n¨m 2000. §Çu t níc ngoµi trùc tiÕp b»ng gãp vèn trong ngµnh n¨ng lîng ë Ch©u ¸ cã hai ®Æc trng chÝnh. Thø nhÊt, c¸c nhµ ®Çu t thêng t×m kiÕm mét b¶o l·nh hîp ®ång ®Ó cung cÊp mét møc sµn cho rñi ro vÒ vèn gãp. HÇu hÕt c¸c hîp ®ång dµi h¹n trong ngµnh n¨ng lîng ®Òu bao gåm møc l·i tèi thiÓu trªn vèn ®Ó cã mét møc ho¹t ®éng tho¶ ®¸ng. Do vËy ®©y kh«ng ®¬n thuÇn lµ vèn rñi ro. Thø hai, c¸c nhµ ®Çu t cã xu híng c©n b»ng viÖc sö dông vèn ®Çu t níc ngoµi b»ng c¸c kho¶n vay nî lín h¬n c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. VÝ dô, hÇu hÕt c¸c dù ¸n ®iÖn BOT cã kh«ng qu¸ 30% tæng vèn ®Çu t lµ tõ ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp; phÇn cßn l¹i lµ vay níc ngoµi hoÆc trong níc.
III. Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông vèn ODA trong ngµnh ®iÖn
BiÓu 14: TØ träng ODA dµnh cho ngµnh ®iÖn so víi c¸c ngµnh kh¸c
Nguån vèn tµi trî chÝnh cho ®Çu t ph¸t triÓn cña ngµnh ®iÖn lµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA), chiÕm 24% tæng gi¸ trÞ vèn ODA ®îc gi¶i ng©n trong thêi gian qua.
T¹i ViÖt Nam, vèn ODA thêng ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc ChÝnh phñ ký hiÖp ®Þnh vay vèn víi c¸c nhµ tµi trî vµ sau ®ã cho vay l¹i tíi ngµnh ®iÖn (®¬n vÞ tiÕp nhËn chÝnh lµ Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam) ®Ó ®Çu t vµo c¸c dù ¸n ®iÖn (Xem b¶ng 7+8). Tuy nhiªn, c¸c kho¶n vay nµy cã c¸c ®iÒu kho¶n tµi chÝnh ®îc ®iÒu chØnh l¹i theo híng t¨ng nhÑ l·i suÊt cho vay lªn do ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ tõ qu¸ tr×nh th¬ng th¶o vèn vay vµ do thêi gian ®¸o h¹n/©n h¹n vèn vay ng¾n h¬n.
B¶ng 7: §iÒu kiÖn tµi chÝnh cña vèn vay ODA trong ngµnh ®iÖn (1996-2000)
Nhµ tµi trî
L·i suÊt/phÝ dÞch vô (%/n¨m)
Thêi h¹n thanh to¸n (n¨m)
¢n h¹n (n¨m)
WB
0/0,75
40
10
ADB
0/0,75
40
10
JBIC
0-2,4/0
40
10
B¶ng 8: §iÒu kiÖn tµi chÝnh cña c¸c kho¶n vèn ODA cho vay l¹i (1996-2005)
Nhµ tµi trî
L·i suÊt (%/n¨m.)
Thêi h¹n thanh to¸n (n¨m)
¢n h¹n (n¨m)
1996-2000
2001-2005
1996-2000
2001-2005
1996-2000
2001-2005
WB
6,9
6,9
20
20
5
5
ADB
6,5
6,3
20
20
5
5
JBIC
0-2,4
2,6
17-20
20
5
5
Nguån: EVN
Vèn vay ODA ®îc sö dông chñ yÕu ®Ó tµi trî c¸c dù ¸n ®iÖn cã quy m« lín nh»m n©ng cao c«ng suÊt vµ më réng hÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn, cßn c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i thêng ®îc tµi trî cho c¸c dù ¸n hç trî kü thuËt vµ ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n víi môc tiªu c¶i thiÖn n¨ng lùc qu¶n lý hÖ thèng ph©n phèi ®iÖn vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh.
1. KÕt qu¶ ®¹t ®îc trong thu hót vµ sö dông vèn ODA ë ngµnh ®iÖn
BiÓu ®å 15: Thùc hiÖn vèn ODA trong ngµnh ®iÖn
Cho tíi nay, h¬n 2,5 tØ USD vèn ODA ®· ®îc ®Çu t vµo c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®iÖn, trong ®ã 2/3 sè vèn ODA ®îc ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh nguån ®iÖn, vµ 1/3 vµo hÖ thèng truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn.
BiÓu ®å 16: Tæng ®iÖn n¨ng s¶n xuÊt qua c¸c n¨m
Ngµnh ®iÖn ®· sö dông nguån vèn ODA ®Çu t n©ng c«ng suÊt ph¸t ®iÖn vµ më réng m¹ng líi truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn. Nhê vµo nguån vèn nµy, tæng c«ng suÊt l¾p ®Æt ®· t¨ng tõ 5.774 MW n¨m 1999 lªn 8.741MW n¨m 2002, víi tæng ®iÖn n¨ng s¶n xuÊt t¨ng t¬ng øng tõ 23.558 kWh lªn 35.713kWh.
Ngoµi ra, nguån vèn ODA ®ãng vai trß quan träng trong viÖc c¶i thiÖn viÖc tiÕp cËn c¸c tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ tr×nh ®é qu¶n lý chuyªn nghiÖp cña níc ngoµi.
Dêng nh kh«ng cã nh÷ng bÊt cËp vÒ chÝnh s¸ch vi m« -vÜ m« còng nh nh÷ng t¸c ®éng ngîc khi sö dông nguån vèn ODA trong ngµnh ®iÖn. T¸c ®éng cña nguån vèn nµy tíi ngµnh ®iÖn lµ t¬ng ®èi râ rµng, ®îc biÓu hiÖn qua mèi t¬ng t¸c gi÷a luång vèn ODA vµo ngµnh ®iÖn víi sù t¨ng trëng cña ngµnh nµy nh c«ng suÊt ph¸t ®iÖn t¨ng lªn vµ hÖ thèng truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn ®îc c¶i thiÖn vµ më réng, tØ lÖ tæn thÊt ®iÖn n¨ng gi¶m ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua, tõ 21,7% n¨m 1995 xuèng cßn 13,4% n¨m 2002.
BiÓu ®å 17: TØ lÖ gi¶m tæn thÊt ®iÖn n¨ng 1995–2002
Nh÷ng hiÖu qu¶ nµy sÏ trë nªn râ nÐt h¬n trong nh÷ng n¨m tíi khi c¸c c«ng tr×nh ®iÖn lín sö dông vèn vay ODA ®îc hoµn thµnh.
C¸c nhµ tµi trî chÝnh cho ngµnh ®iÖn lµ NhËt B¶n (th«ng qua JBIC), Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) Ph¸p (th«ng qua AFD), §øc, Thuþ §iÓn (th«ng qua SIDA), BØ, T©y Ban Nha, Thuþ Sü, PhÇn Lan, Hµn Quèc, Trung Quèc v.v... trong ®ã ba nhµ tµi trî lín nhÊt cho ngµnh ®iÖn lµ NhËt B¶n, WB, vµ ADB.
Lµ nhµ tµi trî ODA lín nhÊt cho ViÖt Nam trong thêi gian qua, NhËt B¶n còng lµ nhµ tµi trî vèn ODA hµng ®Çu cho ngµnh ®iÖn, mét trong hai ngµnh thuéc lÜnh vùc h¹ tÇng c¬ së cña ViÖt Nam nhËn ®îc nhiÒu vèn viÖn trî cña NhËt B¶n nhÊt. Th«ng qua Ng©n hµng hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (JBIC), chÝnh phñ NhËt B¶n ®· cam kÕt cho ngµnh ®iÖn vay trªn 2 tØ USD ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh ®iÖn Nguån: Trang web chÝnh thøc cña JBIC, Xem Phô lôc: C¸c dù ¸n ®iÖn sö dông vèn vay JBIC
.
Theo b¸o c¸o cña nhãm chuyªn gia NhËt B¶n c«ng bè t¹i Héi th¶o vÒ “KÕt qu¶ nghiªn cøu ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña ODA NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam” Nguån: B¶n tin ODA, Bé KH§T (www.mpi-oda.gov.vn)
diÔn ra ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 2003 t¹i Hµ Néi, tõ n¨m 1991 -2000, c¸c dù ¸n ODA ®· hoµn thµnh cña NhËt B¶n ®· ®ãng gãp h×nh thµnh c«ng suÊt ®iÖn n¨ng ®¹t 1.865MW, chiÕm 23% c«ng suÊt ®iÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam. XÐt vÒ tû lÖ c«ng suÊt ®iÖn gia t¨ng trong giai ®o¹n 1992-2001, ODA NhËt B¶n ®· ®ãng gãp 38% c«ng suÊt gia t¨ng (4.861 MW).
C¸c dù ¸n chÝnh trong lÜnh vùc ®iÖn bao gåm: dù ¸n x©y dùng thuû ®iÖn Hµm ThuËn-§a Mi víi tæng vèn ®Çu t lµ 416.19 triÖu USD, NhiÖt ®iÖn Ph¶ L¹i (655 triÖu USD), nhµ m¸y NhiÖt ®iÖn Phó Mü, Nhµ m¸y thuû ®iÖn §¹i Ninh.
Nguån ODA NhËt B¶n trong lÜnh vùc n¨ng lîng ®îc ®¸nh gi¸ lµ hiÖu qu¶, thiÕt thùc vµ phï hîp víi môc tiªu cña hai phÝa ViÖt Nam vµ NhËt B¶n. Tuy nhiªn, nhiÒu dù ¸n tµi trî ®· bÞ chËm tiÕn ®é vµ cha hoµn thµnh do nhiÒu nguyªn nh©n vµ tån t¹i, bao gåm c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cña c¶ hai phÝa NhËt B¶n vµ ViÖt Nam.
Ng©n hµng thÕ giíi (WB) còng lµ mét trong nh÷ng nhµ tµi trî ODA hµng ®Çu cho ngµnh ®iÖn. Theo gi¸o s Anil K. Malhotra Nguån: B¸o C«ng nghiÖp ViÖt Nam Sè 11 (351) ngµy 13/3/2003.
, cè vÊn n¨ng lîng cao cÊp cña WB t¹i ViÖt Nam, WB ®· cam kÕt viÖn trî 1 tØ USD trong 5 n¨m qua cho c¸c dù ¸n ®iÖn cña ViÖt Nam.
Nguån viÖn trî cña WB cho ngµnh ®iÖn chñ yÕu lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ vay tÝn dông víi l·i suÊt u ®·i, tËp trung vµo c¸c dù ¸n c¶i t¹o vµ n©ng cÊp m¹ng líi ®iÖn n«ng th«n, c¶i thiÖn vµ n©ng cao hiÖu suÊt hÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn. Dù ¸n n¨ng lîng n«ng th«n (RE I) do WB tµi trî víi tæng trÞ gi¸ 150 triÖu USD ®· vµ ®ang ®îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Do vËy, WB ®ang cã kÕ ho¹ch tµi cung cÊp kho¶n tÝn dông u ®·i kho¶ng 200–250 triÖu USD tõ HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ (IDA) cho dù ¸n RE II khi dù ¸n RE I kÕt thóc vµo n¨m 2004, víi môc tiªu ph¸t triÓn më réng hÖ thèng ®iÖn líi tíi 90% hé d©n cña ViÖt Nam vµo n¨m 2010.
Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) cung cÊp ODA cho ngµnh ®iÖn bao gåm vèn vay vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i chñ yÕu lµ hç trî kü thuËt nh c¶i thiÖn khung ph¸p lý cho ngµnh ®iÖn. VÒ ®Çu t, ho¹t ®éng cña ADB tËp trung vµo c¶i t¹o vµ n©ng cÊp ®êng d©y truyÒn t¶i vµ hÖ thèng ph©n phèi ®iÖn ba thµnh phè Hµ Néi-Nam §Þnh-H¶i Phßng (trÞ gi¸ 70 triÖu USD) vµ hÖ thèng ph©n phèi ®iÖn miÒn Trung vµ miÒn Nam (100 triÖu USD).
Mét sè c¸c nhµ tµi trî song ph¬ng ®¸ng kÓ kh¸c lµ Ph¸p, Thuþ §iÓn, PhÇn Lan, Thuþ Sü, Na Uy vµ gÇn ®©y lµ mét sè nhµ tµi trî tõ Ch©u ¸ nh Hµn Quèc (dù ¸n L¾p dÆt ®u«i h¬i tæ m¸y sè 2, nhµ m¸y ®iÖn Bµ RÞa trÞ gi¸ 49 triÖu USD) vµ Trung Quèc (dù ¸n nhµ m¸y ®iÖn Cao Ng¹n trÞ gi¸ 85,5 triÖu USD míi ®îc ký kÕt th¸ng 12/2002 Nguån: B¶n tin ODA-Môc tin: N¨ng lîng vµ C«ng nghiÖp (www.mpi-oda.gov.vn)
) còng tham gia cÊp tÝn dông u ®·i cho ngµnh ®iÖn.
MÆc dï ngµnh ®iÖn ®· hÊp thô mét lîng ®¸ng kÓ ODA trong thêi gian qua, tuy nhiªn vÉn cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn thu hót vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA, nh nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc tõ nh÷ng rµng buéc cña c¸c hiÖp ®Þnh vèn vay, g¸nh nÆng tr¶ nî, c¬ cÊu vèn ng©n s¸ch nhµ níc cho ngµnh ®iÖn, vµ hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA cha cao vµ ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò chËm gi¶i ng©n vèn ODA cho c¸c dù ¸n ®iÖn.
2. Nh÷ng tån t¹i trong thu hót vµ sö dông vèn ODA trong ngµnh ®iÖn
+ Sù rµng buéc vµ c¸c ®iÒu kho¶n chÆt chÏ cña vèn vay: Nh×n chung c¸c dù ¸n, dÞch vô t vÊn sö dông vèn vay ODA ®Òu cã nh÷ng ®iÒu kho¶n rµng buéc nhÊt ®Þnh mµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rµng buéc ®ã ®«i khi g©y bÊt lîi cho phÝa ViÖt Nam. C¸c nguån vèn tµi trî ODA song ph¬ng cña c¸c níc (trõ NhËt B¶n) thêng rµng buéc ®iÒu kiÖn ngêi tróng thÇu ph¶i lµ c¸c nhµ thÇu cña níc ®ã hoÆc ph¶i sö dông vËt t thiÕt bÞ cã xuÊt xø tõ níc ®ã. Nh vËy, hiÖu qu¶ ®Çu t cña c¸c dù ¸n sö dông nguån vèn ODA Ýt nhiÒu bÞ ¶nh hëng do ý nghÜa c¹nh tranh trong viÖc ®Êu thÇu thùc hiÖn dù ¸n bÞ mÊt ®i. ThÝ dô nh: dù ¸n nhµ m¸y thuû ®iÖn s«ng Hinh sö dông vèn SIDA (ODA cña Thuþ §iÓn). PhÝa Thuþ §iÓn yªu cÇu ph¶i do nhµ thÇu Thuþ §iÓn thùc hiÖn. KÕt qu¶ lµ dù ¸n ®îc giao thÇu cho h·ng ABB cña Thuþ §iÓn thùc hiÖn. Hay mét sè dù ¸n mua s¾m tr¹m biÕn ¸p trung thÕ sö dông vèn ODA cña BØ, T©y Ban Nha ®Òu do c¸c nhµ thÇu cña nh÷ng níc nµy thùc hiÖn.
§èi víi c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA cña NhËt, mÆc dï phÝa NhËt ®ång ý cho ®Êu thÇu c¹nh tranh quèc tÕ nhng ph¶i sö dông t vÊn cña NhËt. B»ng c¸ch nµy, hÇu hÕt c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA NhËt cuèi cïng l¹i vÉn do c¸c nhµ thÇu NhËt B¶n tróng thÇu thùc hiÖn, vÝ dô nh dù ¸n ®iÖn Phó Mü 1 (tËp ®oµn Mitsubishi Heavy Industries tróng thÇu), dù ¸n ®iÖn Ph¶ L¹i 2 (nhãm liªn danh Sumitomo/G.E/Hyundai tróng thÇu).
HÇu hÕt c¸c kho¶n ODA ®a ph¬ng rµng buéc mét sè ®iÒu kiÖn nh c¶i c¸ch c¬ chÕ vµ c¸c chØ sè tµi chÝnh cña ngµnh ®iÖn. C¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc cña WB vµ ADB víi ngµnh ®iÖn c¬ b¶n bao gåm: tØ suÊt tù ®Çu t cña Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ph¶i ®¹t 30% vµ tØ suÊt thanh to¸n nî cao gÊp ®«i chi phÝ cËn biªn dµi h¹n (kho¶ng 7 US cent), vµ c¬ cÊu l¹i bé m¸y qu¶n lý ®Ó thóc ®Èy th¬ng m¹i ho¸ vµ t nh©n ho¸ trong ngµnh ®iÖn.
Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn mµ c¸c nhµ tµi trî ®a ra ®Òu cã thÓ ®¸p øng ®îc nhanh chãng, do vËy, nã cã thÓ ¶nh hëng tíi cam kÕt tµi trî vèn ODA còng nh tèc ®é gi¶i ng©n nguån vèn nµy cho ngµnh ®iÖn.
+ G¸nh nÆng tr¶ nî: Vèn vay ODA vµo ngµnh ®iÖn lµm t¨ng g¸nh nÆng nî níc ngoµi lªn ®«i vai cña Nhµ níc nãi chung vµ ngµnh ®iÖn nãi riªng. HiÖn t¹i tØ träng nî níc ngoµi cña ViÖt Nam t¬ng ®¬ng kho¶ng 45% tæng GDP cña ®Êt níc. ODA chiÕm tíi 4/5 tæng nî níc ngoµi cña ngµnh ®iÖn. Nî ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò cÇn quan t©m cña ngµnh kÓ tõ n¨m 1998, thêi ®iÓm ngµnh b¾t ®Çu tiÕn hµnh thanh to¸n c¸c kho¶n nî theo lÞch tr×nh. C¸c kho¶n thanh to¸n nî gèc vµ l·i lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng tù ®Çu t vµ tØ suÊt thanh to¸n nî trong t¬ng lai cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®iÖn trong níc. Do vËy, g¸nh nÆng nî lín kh«ng thÓ ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng vÒ tµi chÝnh cho ngµnh ®iÖn vÒ l©u dµi.
BiÓu ®å 18: Nî dµi h¹n vµ gi¶i ng©n vèn ODA trong ngµnh ®iÖn
Nguån: EVN, B¸o c¸o Hîp t¸c ph¸t triÓn cña UNDP.
+ ODA lµm gi¶m nguån ®Çu t t ng©n s¸ch: Sù gia t¨ng vÒ lîng vèn ODA vµo ngµnh ®iÖn cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh tíi kÕ ho¹ch ph©n bæ ng©n s¸ch ®Çu t cña Nhµ níc cho ngµnh ®iÖn, lµm gi¶m nguån ®Çu t nhµ níc vµo ngµnh nµy. T×nh huèng nµy sÏ ®Èy ChÝnh phñ vµo t×nh thÕ lìng nan víi t c¸ch lµ ngêi qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ®Çu t trong trêng hîp nguån ODA vµo ngµnh nµy gi¶m sót.
BiÓu ®å 19: Quan hÖ gi÷a gi¶i ng©n ODA vµ NSNN cÊp cho ngµnh ®iÖn
Nguån: EVN, 1997-2000, b¸o c¸o Hîp t¸c ph¸t triÓn cña UNDP 1995-2000
Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò trªn, hiÖn cßn tån t¹i nh÷ng sè h¹n chÕ kh¸c trong thu hót vµ sö dông vèn ODA t¹i ViÖt Nam nh h¹n chÕ vÒ nguån vèn, c¸c yªu cÇu tõ phÝa nhµ tµi trî nh t¨ng gi¸ ®iÖn, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®iÖn, hµnh lang ph¸p lý, qu¶n lý nî níc ngoµi, vèn ®èi øng, v.v.
+ Thêi gian chuÈn bÞ c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA: Thêi gian chuÈn bÞ c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA nh b¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi, nghiªn cøu kh¶ thi, ®«i khi kh«ng ®¸p øng ®îc c¸c ®iÒu kiÖn cña nhµ tµi trî, do ®ã tèn nhiÒu thêi gian (kho¶ng tõ 1 ®Õn 3 n¨m). §iÒu nµy lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA.
+ Th¬ng th¶o c¸c hiÖp ®Þnh vèn vay: ViÖc th¬ng th¶o hiÖp ®Þnh vèn vay thêng kÐo dµi tõ 1–2 n¨m, lµm tr× ho·n viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®iÖn vµ lµm t¨ng chi phÝ ®Çu t b»ng nguån vèn ODA
+ ChËm gi¶i ng©n vèn ODA: ViÖc chËm gi¶i ng©n vèn ODA lµ t×nh tr¹ng phæ biÕn t¹i tÊt c¶ c¸c ngµnh, do vËy nã kh«ng thÓ tr¸nh khái víi ngµnh ®iÖn. Mét sè nguyªn nh©n chÝnh dÉn tíi gi¶i ng©n chËm lµ:
VÉn cßn mét sè bÊt cËp vÒ khung ph¸p lý vÒ thu hót vµ sö dông vèn ODA, ®Æc biÖt biÖt lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ ®èi víi c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA;
Vèn ®èi øng: ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm chËm tèc ®é gi¶i ng©n vèn ODA cho ngµnh ®iÖn. Do ®Æc thï cña ngµnh lµ c¸c dù ¸n ®Çu t thêng cã quy m« vèn rÊt lín, chÝnh v× vËy ®Ó t×m ®îc nguån vèn lµm vèn ®èi øng cho nh÷ng dù ¸n nµy lµ c¶ mét vÊn ®Ò. ThÝ dô: Tæng dù to¸n cho c«ng tr×nh ®êng d©y 500kV Pleiku-Phó L©m lµ 2.048 tØ ®ång, t¬ng ®¬ng 146,3 triÖu USD, trong ®ã phÇn vËt t thiÕt bÞ vay vèn WB theo hiÖp ®Þnh tÝn dông 3034-VN lµ 98 triÖu USD. PhÇn cßn l¹i (48,3 triÖu USD) lµ vèn ®èi øng cña ViÖt Nam, ®©y lµ mét con sè kh«ng nhá.
C«ng t¸c chuÈn bÞ ®Çu t cña phÝa ViÖt Nam, cô thÓ ë ®©y lµ cña c¸c ban qu¶n lý dù ¸n cßn kÐo dµi, do nh÷ng víng m¾c, sai sãt do c¸c c«ng ty t vÊn cha thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ néi dung, biªn chÕ c«ng t¸c thiÕt kÕ c¸c dù ¸n, chÊt lîng ®å ¸n cha ®¸p øng yªu cÇu. Mét phÇn nguyªn nh©n lµ do thiÕu kinh nghiÖm, tr×nh ®é kü thuËt vµ qu¶n lý cña phÝa ViÖt Nam cßn h¹n chÕ.
C«ng t¸c ®Êu thÇu, phª duyÖt kÕ ho¹ch ®Êu thÇu, kÕt qu¶ thÇu, tuyÓn chän t vÊn phøc t¹p kÐo dµi (thêng ph¶i mÊt tõ 1–1,5 n¨m), do vËy ¶nh hëng nghiªm träng tíi tiÕn ®é chung cña dù ¸n nh Dù ¸n c¸p ngÇm 220kV Tao §µn–Nhµ BÌ Nguån: T¹p chÝ ®iÖn lùc, sè 1+2/2002
, Dù ¸n c¶i t¹o n©ng cÊp Nhµ m¸y thuû ®iÖn §a Nhim, ¤ M«n, v.v
Nh÷ng trë ng¹i trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng, båi thêng gi¶i phãng mÆt b»ng. §èi víi c¸c c«ng tr×nh ®êng d©y vµ tr¹m biÕn ¸p: víng m¾c chñ yÕu lµ cha thèng nhÊt ®îc ®¬n gi¸ ®Òn bï cña ®Þa ph¬ng víi yªu cÇu cña d©n. §èi víi c¸c c«ng tr×nh nguån, th× kinh phÝ ®Òn bï lµ rÊt lín, nhiÒu c«ng tr×nh ph¶i tæ chøc di d©n t¸i ®Þnh c víi chi phÝ chiÕm trªn 20% tæng gi¸ trÞ c«ng tr×nh.
ViÖc gi¶i ng©n chËm cã ¶nh hëng rÊt lín tíi ngµnh ®iÖn, ®¸ng kÓ nhÊt lµ:
Lµm chËm tiÕn ®é x©y dùng vµ kÐo dµi thêi gian hoµn thµnh dù ¸n,.
Rót ng¾n thêi gian ©n h¹n vèn vay, g©y ¸p lùc ¶nh hëng tíi kÕ ho¹ch tr¶ nî vµ ®Çu t cña ngµnh ®iÖn
Lµm t¨ng chi phÝ ®Çu t vµ ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n
¶nh hëng xÊu tíi thu hót ODA vµo ngµnh ®iÖn trong t¬ng lai
+ Ph¸t huy nguån vèn ODA cha hiÖu qu¶: Mét phÇn lín vèn ODA trong c¸c dù ¸n ®iÖn ®îc sö dông vµo dÞch vô t vÊn, qu¶n lý, vµ c¸c ho¹t ®éng kh«ng sinh lîi kh¸c, do ®ã lµm gi¶m nguån vèn ®Çu t vµo x©y dùng nhµ m¸y vµ c¶i t¹o m¹ng líi ®iÖn
+ Mét sè vÊn ®Ò kh¸c: ViÖc sö dông vèn ODA vµo ngµnh ®iÖn sÏ lµm gi¶m nguån tµi chÝnh ®Çu t vµo c¸c ngµnh kh¸c, g©y ra h¹n chÕ vÒ ngo¹i hèi trong khi t¨ng nghÜa vô tr¶ nî cña nhµ níc.
§Ó cã thÓ duy tr× luång vèn ODA c¸c nhµ tµi trî cam kÕt cho ngµnh ®iÖn trong thêi gian tíi, ngµnh ®iÖn cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ODA kÕt hîp víi mét chiÕn lîc thu hót vµ sö dông c¸c nguån vèn kh¸c mét c¸ch hîp lý, tËn dông tèi ®a c¸c lîi thÕ mµ nh÷ng nguån vèn ®ã ®em l¹i trong qu¸ tr×nh ®Çu t ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh ®iÖn.
Ch¬ng 3:Mét sè ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót vµ sö dông vèn ODA trong ngµnh ®iÖn
1. Xu híng sö dông vèn ODA trong ngµnh ®iÖn trong thêi gian tíi
Nguån vèn ODA ®· ®ãng vai trß lµ nguån tµi chÝnh lín nhÊt trong ngµnh ®iÖn, chiÕm kho¶ng 46% tæng vèn ®Çu t cho ngµnh nµy. Víi tæng vèn ®Çu t cho ngµnh ®iÖn ViÖt Nam chiÕm kho¶ng 4-5 % GDP trong ®ã nhu cÇu vèn ngo¹i tÖ chiÕm kho¶ng mét nöa, cïng nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c nguån vèn ®Çu t kh¸c cña ngµnh ®iÖn, th× ODA sÏ vÉn lµ mét nguån tµi chÝnh quan träng cho ngµnh ®iÖn trong giai ®o¹n tíi, ®Æc biÖt lµ trong thêi gian 20 n¨m tíi.
MÆc dï nguån vèn ODA ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho ngµnh ®iÖn, nhng viÖc sö dông vèn ODA xÐt vÒ l©u dµi kh«ng ®¶m b¶o ®îc yÕu tè bÒn v÷ng vÒ tµi chÝnh do nh÷ng ®iÓm bÊt lîi cña nã [Xem môc 3.2.2, Ch¬ng 2], ®Æc biÖt lµ g¸nh nÆng tr¶ nî trong t¬ng lai vµ nh÷ng rñi ro tµi chÝnh vµ chÝnh trÞ mµ ChÝnh phñ ph¶i g¸nh chÞu cho ngµnh ®iÖn, còng nh nh÷ng ¶nh hëng kh«ng nhá tíi c¬ cÊu nguån vèn ®Çu t cho c¸c lÜnh vùc kh¸c nãi chung vµ ngµnh ®iÖn nãi riªng.
H¬n n÷a, theo dù b¸o cña c¸c chuyªn gia n¨ng lîng, trong 5 n¨m tíi c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ sÏ chØ cung cÊp kho¶ng 300 triÖu USD vèn ODA u ®·i vµ kh«ng hoµn l¹i (tøc kho¶ng 20% tæng nhu cÇu vèn ®Çu t hµng n¨m) cho ngµnh ®iÖn mçi n¨m.
Do vËy, cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông nguån vèn nµy, còng nh cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông c¸c nguån vèn ®Çu t kh¸c mét c¸ch hîp lý nh»m gi¶m thiÓu rñi ro ®Çu t còng nh t×nh tr¹ng nî nÇn cho thÕ hÖ mai sau. §©y lµ mét nhiÖm vô to lín ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé cña nhµ níc, cña bé chñ qu¶n, cña Tæng c«ng ty ®iÖn lùc vµ c¸c ban qu¶n lý dù ¸n ®iÖn.
2. Mét sè ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ dù ¸n sö dông vèn ODA
2.1 Vai trß cña nhµ níc:
Víi t c¸ch lµ nhµ qu¶n lý ë tÇm vÜ m«, Nhµ níc cÇn tiÕp tôc phèi hîp víi c¸c nhµ tµi trî nh»m hµi hoµ thñ tôc gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA cho ngµnh ®iÖn. ViÖt Nam cÇn phèi hîp víi c¸c nhµ tµi trî nh»m hµi hoµ c¸c thñ tôc, quy tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA (tõ c¸c kh©u chuÈn bÞ dù ¸n, ®¸nh gi¸ vµ phª duyÖt dù ¸n, c¸c kÕ ho¹ch mua s¾m, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh dù ¸n) nh»m rót ng¾n thêi gian chuÈn bÞ dù ¸n còng nh hîp t¸c cã hiÖu qu¶ trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông vèn ODA
Nhµ níc còng cÇn tiÕp tôc ®ãng vai trß lµ ngêi b¶o l·nh vèn vay ODA cho ngµnh ®iÖn vµ cung cÊp vèn ®èi øng cho c¸c dù ¸n ®iÖn cã quy m« vèn ®Çu t lín, hç trî kinh phÝ gi¶i phãng mÆt b»ng vµ di d©n t¸i ®Þnh c.
Ngoµi ra, cÇn ph¶i cã sù hç trî cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, c¸c bé ngµnh cã liªn quan trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng, nh»m ®¶m b¶o ®îc tiÕn ®é gi¶i phãng mÆc b»ng vµ tiÕn ®é chung cña dù ¸n, cÇn cã nh÷ng c¬ chÕ rót ng¾n thêi gian chuÈn bÞ dù ¸n nh bá qua kh©u phª duyÖt b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi, cho phÐp Tæng c«ng ty ®iÖn lùc phª duyÖt c¸c dù ¸n cã quy m« vèn nhá, hay chØ ®Þnh c¸c nhµ thÇu ®èi víi mét sè dù ¸n cã tÝnh chÊt t¬ng tù nh÷ng dù ¸n ®· hoµn thµnh, v.v.
Nhµ níc cÇn hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý vµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ ®èi víi c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh ®iÖn sö dông vèn ODA nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i ng©n vèn ODA cho c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh ®ang triÓn khai vµ duy tr× lîng vèn ODA c¸c nhµ tµi trî cam kÕt dµnh cho ngµnh ®iÖn.
§èi víi kho¶n vèn ODA cho vay l¹i cña nhµ níc dµnh cho ngµnh ®iÖn vay [Xem b¶ng 8], nhµ níc cÇn gi¶m l·i suÊt cho vay vµ t¨ng thêi h¹n thanh to¸n vµ thêi gian ©n h¹n cña vèn vay lªn, nh»m gióp ngµnh ®iÖn gi¶m bít ¸p lùc tr¶ nî vèn vay vµ ®¶m b¶o ®îc tØ suÊt hoµn vèn ®Çu t hîp lý, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n cã lîi suÊt thÊp.
HiÖn vÉn cha cã mét hµnh lang ph¸p lý vµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn, do vËy cha hÊp dÉn ®îc c¸c nguån vèn ®Çu t tiÒm n¨ng nh BOT, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty, cæ phÇn ho¸, liªn doanh... vµo ngµnh nµy.
Theo «ng §µo V¨n Hng, chñ tÞch H§QT Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam, ®· cã 20 nhµ ®Çu t tr×nh ®¬n xin thùc hiÖn 20 nhµ m¸y thuû ®iÖn víi tæng c«ng suÊt 650MW vµ quy m« tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n nµy kho¶ng 650 triÖu USD. C¸c dù ¸n nµy ®îc thùc hiÖn theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn Vietnam Investment Review, January 21–27, 2002
. Tuy nhiªn, EVN vÉn cha thÓ ký kÕt hîp ®ång thùc hiÖn c¸c dù ¸n nµy mµ míi chØ ký biªn b¶n ghi nhí víi c¸c nhµ ®Çu t do cha cã hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý còng nh c¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t cô thÓ vµo c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn.
Do vËy, ChÝnh phñ cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn khung ph¸p lý vÒ ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn, ban hµnh th«ng t híng dÉn, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt lµm c¬ së cho ®Çu t níc ngoµi vµ ®Çu t t nh©n vµo ngµnh ®iÖn.
ChÝnh phñ còng cÇn cã mét chÝnh s¸ch ®Çu t cëi më h¬n ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t t nh©n vµ níc ngoµi vµo c¸c c«ng tr×nh ®iÖn. Ngoµi ra, ChÝnh phñ cïng c¸c bé ngµnh cã liªn quan cÇn thiÕt lËp c¬ chÕ gi¸ b¸n ®iÖn mét c¸ch hîp lý nh»m h¹n chÕ sù ®éc quyÒn cña EVN trong viÖc mua ®iÖn cña c¸c nhµ ®Çu t theo h×nh thøc BOT, ®¶m b¶o lîi nhuËn cho c¸c nhµ ®Çu t. Còng cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi níc ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn, ®Æc biÖt lµ trong hai kh©u c«ng tr×nh nguån ®iÖn, vµ hÖ thèng ph©n phèi ®iÖn, lµ hai kh©u ®· ®îc x¸c ®Þnh trong NghÞ quyÕt TW3 Nguån: T¹p chÝ ®iÖn lùc, sè 1+2/2002
lµ cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ ®Çu t, mµ mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ tham gia ®Çu t [Nhµ níc chØ ®éc quyÒn trong kh©u truyÒn t¶i ®iÖn].
§Ó gióp ngµnh ®iÖn huy ®éng thªm vèn ®Çu t tõ c¸c nguån vèn kh¸c, Nhµ níc cÇn ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó huy ®éng nguån vèn trong níc ®Çu t vµo ngµnh ®iÖn; cho phÐp ngµnh ®iÖn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh trong níc vµ quèc tÕ ®îc chÝnh phñ b¶o l·nh; vµ cho phÐp ngµnh ®iÖn lËp Ng©n hµng ®iÖn lùc ®Ó huy ®éng vèn nhµn rçi trong níc ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh ®iÖn vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu.
2.1 Vai trß cña Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam
Víi vai trß lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp qu¶n lý ®iÒu hµnh ph©n bæ vèn ®Çu t cho c¸c dù ¸n, Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam (EVN) cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c dù ¸n vµ n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA, lµm c¬ së cho viÖc th¬ng th¶o vay vèn ODA nh»m tµi trî cho c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n nguån vµ líi ®iÖn trong thêi gian tíi.
Mét sè biÖn ph¸p cô thÓ cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn nh»m n©ng ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n nµy lµ:
- N©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®Êu thÇu dù ¸n nh»m rót ng¾n thêi gian ®Êu thÇu, n©ng cao chÊt lîng vµ ®¶m b¶o ®îc tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n
- T¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn dù ¸n, phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n vµ Ban qu¶n lý dù ¸n, c«ng ty t vÊn, gi¸m s¸t c«ng tr×nh nh»m ®¶m b¶o chÊt lîng vµ tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh.
- Hoµn thiÖn tæ chøc cña c¸c Ban QLDA nguån vµ líi ®iÖn, cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé qu¶n lý dùa ¸n ODA vµ sö dông c¸c nhµ t vÊn trong níc, c¸c nhµ thÇu x©y dùng cã n¨ng lùc.
- T¨ng cêng n©ng cao uy tÝn vµ vÞ thÕ cña EVN tríc c¸c nhµ tµi trî, th«ng qua viÖc c¬ cÊu l¹i tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña EVN theo m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ, t¸ch riªng c¸c chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc ra khái phÇn kinh doanh th¬ng m¹i, vµ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét sè c«ng ty ®iÖn lùc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n suÊt kinh doanh ®iÖn.
- §Èy nhanh viÖc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt cña EVN víi c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ vÒ tØ lÖ vèn tù cã ®Çu t míi vµo c¸c c«ng tr×nh nguån vµ líi ®iÖn hµng n¨m còng nh lé tr×nh t¨ng gi¸ b¸n ®iÖn [Xem biÓu ®å 20].
BiÓu ®å 20: Lé tr×nh t¨ng gi¸ b¸n ®iÖn cña EVN(theo ®Ò xuÊt cña WB, ADB)
Theo khuyÕn c¸o cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ (WB, ADB), ngµnh ®iÖn (cô thÓ lµ EVN) cÇn t¨ng tØ träng ®Çu t tù cã cña m×nh lªn nh»m c©n ®èi c¸c nguån vèn ®Çu t mét c¸ch hîp lý, kho¶ng 30% tæng doanh thu hµng n¨m cña m×nh (t¬ng ®¬ng 1–1,1 tØ USD) cho c¸c c«ng tr×nh ®iÖn míi. §©y lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá cho ngµnh trong ®iÒu kiÖn tØ suÊt tù ®Çu t hiÖn t¹i cña EVN t¬ng ®èi thÊp díi 25% tæng doanh thu hµng n¨m.
Ngoµi ra, EVN còng cÇn ph¶i c©n nh¾c tíi c¸c nguån vèn ®Çu t kh¸c nh»m c©n ®èi c¸c nguån vèn ®Çu t, nh»m gi¶m bít søc Ðp vÒ nî níc ngoµi th«ng qua viÖc duy tr× nguån vèn ODA ë mét tØ lÖ hîp lý trong khi n©ng tØ lÖ ®Çu t b»ng nguån vèn tù cã, tÝn dông th¬ng m¹i trong vµ ngoµi níc vµ c¸c nguån vèn ®Çu t theo h×nh thøc IPP vµ BOT.
CÇn ph¶i cã c¸c ph¬ng ¸n sö dông c¸c nguån vèn ®Çu t nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµo tõng c«ng tr×nh ®iÖn, trong tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ chung cña c¸c dù ¸n ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh nguån vµ líi ®iÖn.
KÕt luËn
Ngµnh ®iÖn lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp quan träng cña bÊt kú mét quèc gia nµo vµ lu«n lu«n cÇn ph¶i ®îc ®Çu t ph¸t triÓn mét c¸ch t¬ng xøng, t¹o ®µ cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c ph¸t triÓn, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ bÒn v÷ng cña ®Êt níc.
T¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh ®iÖn lu«n ®îc nhµ níc quan t©m ®Çu t mét lîng vèn lín tõ ng©n s¸ch quèc gia còng nh tõ c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ th«ng qua nguån viÖn trî ph¸t triÓn quèc tÕ (ODA). Nhê vµo nguån vèn nµy, ngµnh ®iÖn ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ víi s¶n lîng ®iÖn s¶n xuÊt ra ngµy cµng t¨ng vµ chÊt lîng dÞch vô ®iÖn ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn.
Tuy nhiªn, ngµnh ®iÖn còng gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ khã kh¨n vµ th¸ch thøc vÒ huy ®éng vèn cho ®Çu t vµ ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ trong thêi gian tíi.
Theo tÝnh to¸n cña EVN tõ nay ®Õn 2010, nhu cÇu ®iÖn sÏ cã møc t¨ng trëng b×nh qu©n trªn 14%/n¨m, gÇn gÊp ®«i møc t¨ng trëng GDP dù kiÕn trong giai ®o¹n nµy.
§Ó ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®iÖn n¨ng phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc còng nh ®Ó t¨ng møc tiªu thô ®iÖn n¨ng sinh ho¹t b×nh qu©n ®Çu ngêi tõ 337 kWh/ngêi lªn 800 kWh vµo n¨m 2010 vµ lªn tíi 1.600-1.900 kWh vµo n¨m 2020 (b»ng møc tiªu thô ®iÖn n¨ng b×nh qu©n ®Çu ngêi hiÖn nay cña Th¸i Lan) th× tõ nay ®Õn 2020, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng kho¶ng 40-50 nhµ m¸y ®iÖn víi c«ng suÊt kho¶ng 27.000 ®Õn 30.000MW vµ mét hÖ thèng líi ®iÖn ®ång bé.
Tæng vèn ®Çu t cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu trªn dù tÝnh vµo kho¶ng 56,205 tû USD [trong ®ã giai ®o¹n 2001–2010 cÇn 18–20 tû USD], b×nh qu©n mçi n¨m cÇn 2-2,5 tû USD. §©y lµ mét nguån vèn rÊt lín mµ ng©n s¸ch nhµ níc còng nh vèn ®Çu t tù cã cña EVN kh«ng thÓ ®¸p øng næi.
Do vËy, ngµnh ®iÖn cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch, chiÕn lîc thu hót vèn ®Çu t ph¸t triÓn vµo c¸c c«ng tr×nh nguån ph¸t vµ líi ®iÖn tõ c¸c nguån vèn kh¸c nh nh vèn ®Çu t t nh©n trong vµ ngoµi níc theo h×nh thøc BOT, liªn doanh, cæ phÇn, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu v.v.
Mét nguån vèn kh¸c ®·, ®ang vµ sÏ vÉn cßn ®ãng mét vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam nãi chung vµ ngµnh ®iÖn nãi riªng lµ vèn ODA. Trong bèi c¶nh ngµy cµng cã nhiÒu quèc gia c¹nh tranh thu hót nguån vèn ODA còng nh sù suy gi¶m vÒ nguån vèn ODA c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ cam kÕt cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn th× ViÖt Nam, mµ cô thÓ ë ®©y lµ ngµnh ®iÖn cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh ®iÖn sö dông vèn vay ODA.
VÒ phÝa nhµ níc, cÇn tiÕp tôc phèi hîp víi c¸c nhµ tµi trî nh»m hµi hoµ thñ tôc gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®iÖn sö dông vèn ODA. Ngoµi ra, Nhµ níc cÇn ph¶i t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî gióp ngµnh ®iÖn n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n sö dông vèn ODA.
VÒ phÝa ngµnh ®iÖn, cô thÓ lµ EVN, cÇn ph¶i nhanh chãng hiÖn thùc ho¸ nh÷ng cam kÕt c¸c nhµ tµi trî vèn ODA, nh thùc hiÖn lé tr×nh t¨ng gi¸ ®iÖn nh theo yªu cÇu cña WB nh»m t¨ng tÝch luü vèn cho qu¸ tr×nh t¸i ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh míi, c¬ cÊu l¹i tæ chøc vµ hÖ thèng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ uy tÝn cña c¸c c«ng ty s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®iÖn trong ngµnh. Trªn c¬ së ®ã, duy tr× ®îc luång vèn ODA dµnh cho ®Çu t ph¸t triÓn ®iÖn trong thêi gian tíi. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót vµ sö dông vèn ODA ®îc ®Ò cËp ë Ch¬ng 3.
Do ph¹m vi h¹n hÑp cña b¶n kho¸ luËn còng nh nh÷ng h¹n chÕ vÒ t liÖu tham kh¶o, nªn b¶n kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng thiÕu sãt mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c«.
Tµi liÖu tham kh¶o
B¸o C«ng NghiÖp ViÖt Nam, sè 11+17+18/2003
B¸o §êi sèng vµ Ph¸p luËt, 20/02/2003
B¸o §Çu t, 28/02/2003
Bé KH&§T, B¶n tin ODA, Hµ Néi
(
Bé KH&§T, C¸c ®èi t¸c ph¸t triÓn, Hµ Néi
(
Bé KH&§T, T×nh h×nh ODA n¨m 2002, Hµ Néi (
§iÖn lùc ViÖt Nam - HiÖn t¹i vµ t¬ng lai
(
Grainne Ryder, Probe International, Understanding Vietnam's Power Sector and the Potential for Phasing Out Large Hydro, October 31-November 3, 2002 (
JBIC, Ho¹t ®éng ODA cña JBIC t¹i ViÖt Nam, Th¸ng 4/2001
JICA, NhËt B¶n – Nhµ tµi trî lín nhÊt cho ViÖt Nam, Hµ Néi
NguyÔn Thu H¬ng, Summary of Thesis: ODA and the Electric Power Sector in Vietnam, 2000
PGS. TS. Vò ChÝ Léc, Gi¸o tr×nh §Çu t níc ngoµi, NXB Gi¸o dôc, 1997
Quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc. (Ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 17/2001/ND-CP ngµy 04/05/2001 cña chÝnh phñ)
T¹p chÝ §iÖn lùc, Vèn níc ngoµi cho c¸c dù ¸n ®iÖn miÒn Trung, sè 12-2001
T¹p chÝ §iÖn lùc, B¸o c¸o tæng kÕt thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m 2001, sè 1+2/2002
T¹p chÝ §iÖn lùc, sè 1+2/2003
T¹p chÝ X©y dùng §iÖn ViÖt Nam, C¸c dù ¸n ®iÖn thuéc ch¬ng tr×nh Hîp t¸c quèc tÕ, sè 1-1999
The Saigon Times Daily, March 26, 2003
Thêi b¸o Kinh TÕ ViÖt Nam 30/5/2002
Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam, B¸o c¸o tæng kÕt kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996–2000, B¸o c¸o tæng kÕt c¸c n¨m 1999, 2000
UNDP, Tæng quan ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc t¹i ViÖt Nam 1997–2002.
UNDP, Development Cooperattion Reports (DRC) 1997–2001
UNDP, C¸c ®èi t¸c ph¸t triÓn cña ViÖt Nam, 2002
World Bank, §¶m b¶o n¨ng lîng cho sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam: Nh÷ng th¸ch thøc míi víi ngµnh n¨ng lîng, 1998.
World Bank Economic Review: A Panel Data Analysis of the Fungibility of Foreign Aid by Tarhan Feyzioglu, Vinaya Swaroop, and Min Zhu, Volume 12, Number 1, January 1998
Vietnam Investment Review, January 21–27, 2002
Phô lôc
Danh môc c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông vèn ODA(tÝnh ®Õn 30/06/2002)
C¸c C«ng tr×nh, dù ¸n ®iÖn Thuéc ch¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ
C¸c c«ng tr×nh, dù ¸n ®iÖn sö dông vèn vay JBIC
C¸c dù ¸n §iÖn u tiªn vËn ®éng vèn ODA giai ®o¹n 2001-2005
Môc lôc
- II -
Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t
ADB
Asian Development Bank
Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸
ADTA
Advisory Technical Assistance
Hç trî kü thuËt t vÊn
AFD
French Development Agency
C¬ quan ph¸t triÓn Ph¸p
AusAID
Australian Agency for International Development
C¬ quan Ph¸t triÓn Quèc tÕ Australia
BOT
Build-Operate-Transfer
X©y dùng - vËn hµnh - chuyÓn giao
CG
Consultative Group
Nhãm T vÊn cña c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam
DAC
OECD Development Assistance Committee
Uû ban ViÖn trî ph¸t triÓn cña OECD
DAF
Development Assistance Fund
Quü hç trî ph¸t triÓn
ESCAP
United Nations Economic and Social Commission for Asia-Pacific Region
Uû ban kinh tÕ x· héi LHQ khu vùc Ch©u ¸-TBD
EU
European Union
Liªn minh Ch©u ¢u
EVN
Electricity of Vietnam
Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam
FAO
Food and Agriculture Organisation
Tæ chøc n«ng l¬ng thÕ giíi
FDI
Foreign Direct Investment
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
GDP
Gross Domestic Product
Tæng s¶n phÈm quèc néi
GMS
Greater Mekong Sub-region
TiÓu vïng Mª K«ng më réng
HIPC
Heavily Indebted Poor Country
Níc nghÌo nî nÇn nhiÒu
IBRD
International Bank for Reconstruction and Development
Ng©n hµng Quèc tÕ vÒ T¸i thiÕt vµ Ph¸t triÓn
ICSID
International Centre for Settlement of International Disputes
Trung t©m Quèc tÕ vÒ Xö lý Tranh chÊp §Çu t
IDA
International Development Association
HiÖp héi Ph¸t triÓn Quèc tÕ
IFAD
International Fund for Agricultural Development
Quü Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Quèc tÕ
IFC
International Financial Corporation
C«ng ty Tµi chÝnh Quèc tÕ
IMF
International Monetary Fund
Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ
IPP
Independent Power Producer
Nhµ s¶n xuÊt ®iÖn ®éc lËp
JBIC
Japan Bank of International Cooperation
Ng©n hµng Hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n
JICA
Japan International Cooperation Agency
C¬ quan Hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n
JSF
Japanese Special Fund
Quü ®Æc biÖt NhËt B¶n
MIGA
Mutilateral Investment Guarantee Agency
C¬ quan b¶o l·nh ®Çu t ®a biªn
MPI
Ministry of Planning and Investment
Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t
NDF
Nordic Development Fund
Quü ph¸t triÓn B¾c ¢u
NGO
Non-governmental Organisation
Tæ chøc phi chÝnh phñ
NIB
Nordic Investment Bank
Ng©n hµng ®Çu t B¾c ¢u
OCR
Ordinary Capital Resource
Nguån vèn th«ng thêng
ODA
Official Development Assistance
- III -
ViÖn trî Ph¸t triÓn chÝnh thøc
OECD
Organisation for Economic Cooperation and Development
Tæ chøc Hîp t¸c vµ Ph¸t triÓn kinh tÕ
OECF
Overseas Economic Cooperation Fund
Quü hîp t¸c kinh tÕ h¶i ngo¹i (NhËt)
OPEC
Organisation of Petroleum Exporting Countries
Tæ chøc c¸c níc xuÊt khÈu dÇu má
PIP
Public Investment Programme
Ch¬ng tr×nh §Çu t c«ng céng
PPF
Project preparation facility
Quü chuÈn bÞ dù ¸n
PPTA
Project Preparation Technical Assistance
Hç trî kü thuËt chuÈn bÞ dù ¸n
PRGF
Poverty Reduction and Growth Facility
Quü Hç trî t¨ng trëng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
PRSC
Poverty Reduction Support on Credit
Quü TÝn dông hç trî xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
RE
Rural Energy
N¨ng lîng n«ng th«n
SAC
Sectoral Adjustment Credit
TÝn dông ®iÒu chØnh c¬ cÊu
SIDA
Swedish International Development Agency
Tæ chøc ph¸t triÓn quèc tÕ Thuþ §iÓn
TA
Technical Assistance
Hç trî kü thuËt
TASF
Technical Assistance Special Fund
Quü ®Æc biÖt Hç trî kü thuËt
UN
United Nations
Liªn Hîp Quèc
UNCTAD
UN Conference of Trade and Development
DiÔn ®µn cña Liªn Hîp Quèc vÒ Th¬ng m¹i vµ Ph¸t triÓn
UNDP
United Nations Development Programme
Ch¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc
UNFPA
United Nations Fund for Population Activities
Quü d©n sè Liªn hîp quèc
UNICEF
United Nations Children's Fund
Quü Nhi ®ång Liªn Hîp Quèc
UNIDO
UN Industrial Development Organisation
Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp LHQ
- IV -
Danh môc c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông vèn ODA (tÝnh ®Õn 30/06/2002)
[Click ®Ó xem chi tiÕt: Phu luc 1]
C¸c C«ng tr×nh, dù ¸n ®iÖn Thuéc ch¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ
[ Click ®Ó xem chi tiÕt: Phu luc 2]
C¸c c«ng tr×nh, dù ¸n ®iÖn sö dông vèn vay JBIC
[ Click ®Ó xem chi tiÕt: Phu luc 3]
C¸c dù ¸n §iÖn u tiªn vËn ®éng vèn ODA giai ®o¹n 2001-2005
[ Click ®Ó xem chi tiÕt: Phu luc 4]
Trêng §¹i häc Ngo¹i th¬ngKhoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng–––––***–––––
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Thu hót vµ sö dông vèn ODA trong ngµnh ®iÖn ViÖt Nam
Sinh viªn thùc hiÖn: Bïi Anh TuÊn
Líp: A1-CN9
Gi¸o viªn híng dÉn: Phã GS. TS Vò ChÝ Léc
Hµ Néi, n¨m 2003
- iv -
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- khoaluan.doc