Khóa luận Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng trên đảo Cát Bà, thành phố Hải Phòng

t điểm đến của du lịch cộng đồng trong tương lai. Các cơ sở lưu trú trong khu du lịch được thiết kế theo kiểu nhà sàn giống mô hình nhà tại khu du lịch cộng đồng tại Mai Châu – Hòa Bình, với các trang thiết bị tiện nghi đầy đủ tiêu chuẩn ba sao với giá 60USD/ phòng/ đêm. Nhà hàng của khu du lịch có thể đáp ứng nhu cầu của 200 khách. Khu du lịch còn tổ chức các hoạt động ăn, uống, đốt lửa trại, tiệc,... Ngoài ra, khu du lịch còn đang xây dựng thêm các phòng nghỉ phục vụ khách và hoàn thiện thêm các hạng mục để thời gian tới sẽ tổ chức các tour moto xe đạp địa hình ven núi. Mặc dù không nằm trong dự án phát triển du lịch cộng đồng của thành phố nhưng đây thực sự là một điểm thu hút một lượng đông khách du lịch đến với Cát Bà theo loại hình du lịch cộng đồng. Trên thực tế, ban đầu, khi dự án mới bắt đầu, mỗi xã có đến hơn hai mươi hộ đăng ký nhưng qua thẩm định, hiện tại các xã này chỉ còn lại chưa đến mười hộ có đủ điều kiện cơ sở vật chất để đón khách. Xã Hiền Hào lúc đầu khi dự án mới đi vào hoạt động cũng có rất nhiều hộ đăng ký tham gia những sau một thời gian, hiện nay cũng chỉ còn lại 4 hộ có đủ điều kiện đón khách. Thực tế cho thấy các hộ này cũng chỉ có 2 đến 3 giường để phục vụ khách. Xã Xuân Đám hiện nay cũng chỉ còn lại 8 hộ, xã Việt Hải hiện nay còn 4 hộ làm dịch vụ lưu trú cho khách, 7 hộ làm dịch vụ giải khát, bán hàng và ăn uống, 20 phương tiện xe gắn máy làm dịch vụ chuyên chở khách ra vào thăm quan xã, 70 xe đạp địa hình phục vụ cho khách hoạt động trên toàn tuyến của địa bàn. Một điều đáng nói là các hộ trong dự án du lịch cộng đồng đều xây nhà theo kiểu nhà ở khu vực đồng bằng, nhà kiên cố nên không tạo ra không gian thoải mái, thoáng đãng và hoang sơ nên không hấp dẫn du khách muốn tìm hiểu, khám phá. Bên cạnh đó, các hộ này cũng không có những sản phầm dệt hay các sản phẩm thủ công địa phương. Trong xã cũng chưa có khu bán hàng lưu niệm hay khu vui chơi cho khách nên hoạt động du lịch tại các xã này còn mang tính địa phương, đơn điệu và chưa hấp dẫn du khách. Đây cũng là vấn đề cần quan tâm đầu tư hơn nữa không chỉ của các cơ quan quản lý mà còn của riêng các hộ gia đình trong quá trình tạo ra sự hài lòng của khách. 2.2.5. Thực trạng về khách du lịch và doanh thu Ngay từ khi dự án đi vào hoạt động, các xã trong huyện Cát Hải đã được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ khách du lịch. Mỗi xã có khoảng hơn hai mươi hộ đăng ký tham gia. Tuy nhiên, qua thẩm định lại nhiều lần thì chỉ có ít trong số các hộ đăng ký có đủ tiêu chuẩn phục vụ khách. Trong số đó, không phải tất cả các hộ đều có khách. Thực tế cho thấy chỉ khoảng 50% số hộ có khách đến còn lại cũng chỉ là một hoặc hai lần có khách. Nhiều hộ cả năm qua cũng không đón được đoàn nào. Một số hộ do có thái độ phục vụ khách tốt và có quan hệ tốt với hướng dẫn viên nên một năm đón được khoảng 4 – 5 đoàn. Số lượng khách mỗi đoàn cũng không nhiều, chỉ khoảng 4 – 6 khách. Một số hộ tại các xã Hiền Hào, Xuân Đám thỉnh thoảng có khách. Tại xã Trân Châu thậm chí nhiều người còn không biết thành phố có dự án du lịch cộng đồng về xã. Khi được nhắc đến dự án, các hộ này cũng muốn tham gia nhưng cơ sở vật chất lại chưa hoàn thiện. Đáng chú ý nhất là xã Việt Hải, một xã đã được xây dựng mô hình du lịch cộng đồng từ rất sớm do có lợi thế về cảnh quan môi trường sinh thái tốt. Đến Việt Hải, du khách có thể đi bằng hai tuyến: tuyến đi qua vùng lõi của vườn quốc gia Cát Bà. Với tuyến này, du khách sẽ được đi thăm rừng nguyên sinh Vườn quốc gia với hàng trăm cây cổ thụ và thảo dược cùng với nhiều loài động, thực vật quý, hiếm khác. Tuyến thứ hai đi từ thị trấn Cát Bà qua vịnh Lan Hạ cập bến Việt Hải. Du khách sẽ được tận hưởng cảnh sơn thủy hữu tình với hàng trăm bãi tắm nhỏ và những dải san hô lung linh dưới đáy biển. Đến đây, du khách cũng được hòa mình vào cuộc sống của cư dân vẫn còn nguyên nét hoang sơ của cuộc sống núi rừng. Năm 2009 mạng điện lưới quốc gia mới về làng nhưng trong năm 2008 Việt Hải đã đón được 9.000 khách nước ngoài. Đây là một con số đáng kể cho những nỗ lực và và sự cố gắng của người dân Việt Hải trong điều kiện thiếu thốn cở sở vật chất – kỹ thuật. Về doanh thu: Tại các xã này, các hộ có khách, mặc dù có thêm thu nhập nhưng không đáng kể nên không cải thiện được kinh tế gia đình. Đời sống người dân cũng không thay đổi nhiều so với trước khi có dự án. Mặc dù dự án đã đi vào hoạt động từ năm 2003 nhưng đến nay, số hộ gia đình có khách đến lưu trú và số lượt khách đến lưu trú tại các hộ chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay. Đây cũng là thực trạng chung của các xã trong dự án du lịch cộng đồng của thành phố. Hiện nay, số tiền thu qua lưu trú tại các hộ là 80.000đ/khách/đêm. Ngoài ra, người dân còn thu thêm về dịch vụ ăn, uống. Nguồn thực phẩm chủ yếu là các sản phẩm do các hộ tự cung cấp nên cũng tùy theo chất lượng để định giá. Các hộ không trực tiếp đón khách cũng có nguồn thu từ việc cung cấp thực phẩm cho các hộ có khách. Tuy nhiên, lượng khách đến không nhiều nên chủ yếu là các hộ sản xuất để phục vụ nhu cầu của khu vực thị trấn. Đây chính là nguồn thu chính của nhân dân địa phương. Theo dự án, ban đầu doanh thu có được từ việc đón tiếp và phục vụ khách của các hộ gia đình sẽ được chia phần trăm cho các cơ quan quản lý nhưng do lượng khách đến ít nên doanh thu các hộ có được sẽ giữ lại chi dùng cho sinh hoạt hàng ngày và sửa sang trang thiết bị. Mức đầu tư ban đầu là do các hộ tự bỏ vốn nên trong tình trạng hoạt động du lịch cộng đồng không hiệu quả như hiện nay, các hộ này cũng chỉ còn biết để không bởi nhà cũng không dùng đến. Đáng nói nhiều nhà còn sắm tới 4 hoặc 5 giường nhưng lượng khách quá ít nên cũng chỉ để đó mà không dùng đến. Một số hộ còn rơi vào tình trạng lỗ vốn do không có khách. Những hộ có thái độ phục vụ tốt, niềm nở, thân thiện với khách và quan hệ tốt với hướng dẫn viên thì thỉnh thoảng cũng có khách đến, nhưng một năm cũng chỉ có từ 4 – 5 đoàn thì lợi nhuận cũng chẳng đáng là bao so với mức đầu tư ban đầu. Hiện tại, trên đảo, khu du lịch sinh thái cộng đồng Suối Gôi – Xuân Đám đang là điểm dừng chân của nhiều du khách muốn tham quan, tìm hiểu nét hoang sơ chốn núi rừng và văn hóa bản địa. Trong năm 2009, mặc dù chưa hoàn thiện các hạng mục để phục vụ khách nhưng khu du lịch cũng đón được 200 lượt khách lưu trú và tham quan. Trong thời gian tới, khu du lịch hứa hẹn sẽ là điểm đến của loại hình du lịch cộng đồng tại đảo khi các hạng mục: bể bơi, khu vườn thú, khu cộng đồng,... được hoàn thành. Điều đó càng tạo nên sức hấp dẫn du khách đến với Cát Bà qua hình thức du lịch cộng đồng. 2.2.6. Lao động trong ngành du lịch 2.2.6.1. Số lượng lao động Để phát triển hoạt động du lịch tại một điểm du lịch thì nguồn nhân lực du lịch là nguồn lực rất quan trọng. Nguồn nhân lực du lịch không chỉ có những người tham gia trực tiếp trong ngành du lịch mà còn có cả cư dân địa phương tại điểm du lịch. Về nguồn nhân lực phía Ban quản lý dự án tại các xã trực tiếp quản lý, điều hành hoạt động tại đây, hầu hết là các lãnh đạo Đảng uỷ, HĐND, UBND các xã và các tổ chức đoàn thể khác tham gia vào công tác quản lý và duy trì an ninh trật tự tại khu du lịch. Đây là bộ phận trực tiếp quản lý và phân các đoàn khách đến các hộ gia đình tham gia dự án. Họ được đào tạo qua các khóa về quản lý và phục vụ khách du lịch, từ đó có các biện pháp điều chỉnh cụ thể phù hợp với tình hình của địa phương mình, đồng thời cũng là những người tham gia vào quá trình đạo tạo các hộ gia đình tham gia đón khách. Về cộng đồng cư dân địa phương, gia đình nào đón và phục vụ khách thì tất cả các thành viên của gia đình đó đều tham gia vào quá trình phục vụ khách. Tuy lượng nhân lực trong ngành không nhiều nhưng do không có nhiều hộ tham gia đón khách và lượng khách đến ít nên không gây nên tình trạng thiếu nhân lực. Tuy nhiên, trong tương lai lâu dài, cần có các biện pháp nâng cao số lượng cũng như chất lượng nguồn lao động để đáp ứng ngày càng cao nhu cầu của khách du lịch, đặc biệt là trong mùa cao điểm du lịch. 2.2.6.2. Chất lượng lao động Song song với việc nâng cao số lượng nguồn lao động thì chất lượng lại càng là vấn đề quan trọng bởi ngành du lịch còn được coi là ngành kinh doanh ấn tượng nên chất lượng của hoạt động du lịch sẽ được phản ánh qua mức độ hài lòng của khách. Điều này càng nhấn mạnh được vai trò không thể thiếu của chất lượng nguồn lao động trong mỗi hoạt động du lịch. Một thực tế cho thấy là chất lượng lao động tại đảo Cát bà đối với hoạt động du lịch cộng đồng còn rất thấp. Hầu hết trong số họ là những người dân quen với cuộc sống lao động nông nghiệp, chưa có chuyên môn nghiệp vụ, lần đầu tiên tham gia đón và phục vụ khách du lịch nên trong quá trình phục vụ khách còn bộc lộ nhiều hạn chế. Nhưng do đặc điểm loại hình du lịch cộng đồng là khách được cùng ăn, cùng ở, cùng sinh hoạt với người dân bản địa nên du khách cũng dễ chấp nhận tình trạng phục vụ không chuyên nghiệp của các hộ tham gia đón khách Mặc dù đã được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ nhưng do đặc điểm là dân sống sinh hoạt đời thường đã quen nên chưa có tác phong công nghiệp trong việc phục vụ khách. Thời gian đào tạo lại ngắn và ít nên nếu lâu lâu không có khách là dân “lại quên” kiến thức. Điều đó dẫn đến kết quả phục vụ không đúng quy trình hoặc không tuân theo đúng quy tắc đã được ban quản lý đưa ra. Hầu hết các hộ gia đình chỉ được cử một thành viên đi học nên chất lượng lao động trong ngành còn thấp, phục vụ khách chủ yếu xuất phát từ trách nhiệm và tình cảm với khách chứ chưa theo các quy tắc phục vụ đã được ban quản lý đề ra. Nhân lực phục vụ lại chủ yếu là những người tuổi đã cao nên chất lượng phục vụ vẫn chưa được quan tâm và cũng chính vì điều đó mà du khách cũng dễ chấp nhận, thông cảm hơn cho gia đình, nhưng lâu dần sẽ tạo nên tâm lý không thoải mái với khách. Đây cũng chính là một hạn chế đối với hoạt động du lịch cộng đồng nơi đây. Đồng thời, cũng do trình độ của cư dân nơi đây vẫn chưa cao nên chưa thể hiện được sự chân thành và thái độ phục vụ tốt đối với khách. Hầu hết tại các gia đình đã từng đón khách này, bất đồng ngôn ngữ cũng lại là một cản trở không nhỏ tới chất lượng phục vụ khách. Đối tượng khách mà các hộ phục vụ hầu hết là khách nước ngoài muốn thăm quan, tìm hiểu về sinh hoạt đời sống của cư dân bản địa trên đảo và tìm về với nét hoang sơ chốn núi rừng. Do vậy, ngăn cách lớn nhất để chủ nhà và khách có thể hiểu nhau chính là ngôn ngữ. Ngoài mấy câu giao tiếp thông thường như: “hello”, “goodbye”, hay khá hơn là “how are you?” thì người dân gần như không thể nói gì hơn được với khách. Và những câu giao tiếp đơn giản ấy họ cũng chỉ có thể nói ra mà không thể hiểu khách đang nói lại với mình những gì. Vì vậy, tất cả những gì họ phục vụ đều xuất phát từ những lời đề nghị của hướng dẫn viên. Hướng dẫn viên chính là cầu nối giúp người dân có thể giao tiếp được với khách. Do đó, để tạo nên một mối quan hệ tốt giữa khách với chủ nhà thì chất lượng hướng dẫn viên lại là yếu tố quyết định tạo nên thành công của một gia đình. Và với các hộ gia đình này thì việc quan hệ tốt với hướng dẫn đôi khi lại là vấn đề cần quan tâm nhiều hơn là tạo mối quan hệ với khách. Nhà nào phục vụ khách tốt, tạo được mối quan hệ tốt, nhà ấy mới có cơ hội được phục vụ khách lần sau. Cũng chính vì lẽ đó mà có những nhà đón được nhiều khách, ngược lại cũng có những nhà cả năm không đón được khách nào. Đây cũng là một hạn chế cần được các cơ quan quản lý quan tâm hơn nữa trong việc đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực góp phần tăng thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. 2.2.6.3. Các hình thức đào tạo và các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực du lịch Để nâng cao hơn nữa chất lượng nguồn nhân lực phục vụ trong ngành du lịch đặc biệt là mảng du lịch cộng đồng, thì vấn đề đầu tiên cần làm đó là tổ chức đào tạo nguồn nhân lực thực sự chuyên sâu, có tay nghề và kỹ năng nghiệp vụ. Tuy nhiên, do người dân đã quen với lối sống đơn giản tại các làng quê với tác phong nông nghiệp vừa làm vừa chơi, lần đầu tiên tham gia phục vụ khách nên việc đào tạo họ sẽ khó khăn hơn cho các cơ quan quản lý. Thêm vào đó, trình độ nhận thức và học vấn của nhân dân còn hạn chế, nên trong quá trình đào tạo cần có sự nỗ lực thực sự của cả hai phía cả nhà quản lý và cả phía người dân địa phương. Và việc đào tạo cần có sự thâm nhập thực tế nhiều hơn để người dân có thể hiểu rõ những việc cần làm trong quá trình phục vụ khách. Nhận biết được khó khăn ấy, thành phố đã phối hợp với huyện Cát Hải tổ chức cho nhân dân học chuyên môn nghiệp vụ tại Hà Nội trong thời gian một tuần. Đặc biệt, thành phố còn tổ chức cho các hộ gia đình này các chuyến đi đến bản Lác ở Mai Châu – Hòa Bình và một số hộ được đến Sa Pa – Lào Cai để học tập kinh nghiệm. Tuy nhiên ban đầu, mỗi hộ chỉ được số thành viên đi học là nhất định, sau khóa học thì các thành viên trong gia đình tự dạy và học với nhau. Vì hạn chế về trình độ nên ngay việc học trực tiếp cũng đã trở nên là một khó khăn với họ nên việc dạy lại cho các thành viên khác trong gia đình lại càng trở nên hạn chế hơn. Và nếu sau khóa học, họ đã đạt được những kiến thức cơ bản nhưng lâu không có khách thì họ cũng rất dễ “quên” những kỹ năng đã được học. Song bên cạnh đó, trong quá trình phục vụ khách, các hộ gia đình này đã biết cách phục vụ khách và đã có tiến bộ hơn trong việc tạo nên sự hài lòng của khách bởi chỉ có cách tạo được nụ cười của khách khi nói câu chào tạm biệt thì họ mới có thể cải thiện chính cuộc sống của mình. Điều này cũng giúp họ có kinh nghiệm hơn, chuyên nghiệp hơn trong quá trình tìm đến sự hài lòng của khách. Từ đó có ý thức hơn trong việc giữ gìn và phát huy vốn văn hóa của mình. Do vậy, bên cạnh việc tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn của thành phố và của huyện thì việc tự học và tự nâng cao chất lượng phục vụ của chính mình lại là yếu tố quan trọng để mỗi gia đình ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách. 2.3. Tác động của hoạt động du lịch đối với người dân địa phương Đối với bất kỳ một dự án du lịch nào, vấn đề cần quan tâm đầu tiên vẫn là những tác động của du lịch đến các môi trường và đời sống dân cư tại điểm diễn ra hoạt động du lịch đó. Đặc biệt là đối với các dự án được xây dựng tại các khu dân cư thì sự thay đổi môi trường sống và văn hóa bản địa luôn là vấn đề được xem xét hàng đầu. Điều đó đảm bảo cho sự phát triển bền vững mà du lịch đang cố gắng đạt được. Đối với cư dân tại đảo Cát Bà, dự án phát triển du lịch cộng đồng mở ra một hy vọng mới cho người dân nơi đây, bởi họ không những có thể tạo cho mình nhiều cơ hội việc làm, tăng thêm thu nhập và có cơ hội được giới thiệu những nét đẹp văn hóa của dân tộc mình đến khách du lịch trong và ngoài nước, bên cạnh đó, họ vẫn có thể phát huy hơn nữa vốn văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Chính vì lẽ đó, ngay từ khi dự án đi vào hoạt động đã được đông đảo người dân tham gia hưởng ứng rất nhiệt tình, hứa hẹn một sự thay đổi mang tính tích cực đối với đời sống cư dân nơi đây. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, lượng khách đến với các xã này không nhiều do đối tượng khách chủ yếu là khách tham quan phong cảnh biển, rừng núi, bên cạnh đó, Cát Bà thiếu yếu tố văn hóa bản địa trong việc thu hút du khách và địa hình các xã này lại xa khu trung tâm nên doanh thu từ du lịch của các hộ này là không đáng kể. Ba xã Hiền Hào, Xuân Đám, Trân Châu gần như là không có khách trong những năm qua nên đời sống cư dân vẫn giữ nguyên nếp cũ, không thay đổi nhiều. Riêng đối với Việt Hải, do lượng khách đến khá đông nên đời sống cư dân được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra một vấn đề là các hộ gia đình khi có điều kiện xây dựng cở sở vật chất mà điển hình là xây nhà lại có xu hướng xây theo kiểu nhà kiên cố như các khu đô thị, do đó đã làm mất đi vẻ đẹp hoang sơ, dân dã. Chính điều này đã làm giảm sức hấp dẫn du khách của Việt Hải trong thời gian gần đây. Thực tế đó cho thấy cần có sự can thiệp và thuyết phục của các cơ quan chịu trách nhiệm quản lý hoạt động du lịch cộng đồng của xã. Một số hộ gia đình được tuyên truyền về việc giữ gìn nét văn hóa dân tộc nên dù xây nhà kiên cố hiện đại nhưng vẫn giữ lại nét kiến trúc truyền thống của ngôi nhà Việt. Về vấn đề an ninh trật tự, có thể nói, bất kỳ du khách nào tới đảo thăm quan đều nhận thấy nơi đây chính là điểm đến an toàn, thân thiện của khách du lịch. Tình hình an ninh trật tự tại đây luôn được đảm bảo. Du khách đến đảo không chỉ cảm nhận được nét đẹp của thiên nhiên nơi đây mà còn cảm nhận được chất tình người trong mỗi con người trên đảo. Ngày nay, đảo Cát Bà đang phấn đấu trở thành một điểm đến thân thiện cho mỗi du khách nên chữ “tình” trong cuộc sống của cư dân nơi đây lại chính là điểm níu chân du khách ở lại Cát Bà lâu hơn trong mỗi chuyến hành trình. Chương 3 GIẢI PHÁP NHẰM KHAI THÁC CÓ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐẢO CÁT BÀ 3.1. Giải pháp về tổ chức, quản lý Đối với bất cứ một hoạt động nào thì công tác tổ chức luôn đóng một vai trò quan trọng, bởi chỉ có sự quản lý khoa học, chặt chẽ mới đem lại một kết quả tốt, nhất là với hoạt động du lịch cộng đồng lại rất cần có một bộ máy tổ chức chặt chẽ, tập trung của chính quyền địa phương. Thực tế hiện nay cho thấy, mô hình hoạt động du lịch cộng đồng tại các xã mang tính chất địa phương, manh mún, nhỏ lẻ và tự phát. Sự quản lý của địa phương cũng chỉ là lúc ban đầu khi dự án mới được triển khai. Chính vì lẽ đó, để hoạt động du lịch cộng đồng trên đảo Cát bà thực sự phát triển thì nhất thiết cần phải kiện toàn và hoàn thiện Ban quản lý du lịch cộng đồng, đẩy mạnh hoạt động của Ban quản lý, thực hiện chế độ báo cáo thường xuyên. Bên cạnh đó, cũng cần làm công tác thẩm tra lại hiện trạng trang thiết bị và các điều kiện cơ sở vật chất của các hộ gia đình làm dịch vụ đón và phục vụ khách, tổ chức giúp đỡ các hộ thiếu trang thiết bị, hỗ trợ và dạy cho các hộ để họ có thể chuyển sang cung cấp các dịch vụ khác như: làm hàng thủ công mỹ nghệ, cung cấp nguồn thực phẩm,.. Đồng thời, phối hợp với các ban ngành, đoàn thể tuyên truyền vận động các hộ gia đình kinh doanh dịch vụ du lịch tham gia thực hiện ký cam kết giữ gìn an ninh trật tự và thực hiện nếp sống văn minh, văn hoá. Thêm vào đó, hàng tháng cần duy trì thường xuyên hội nghị giao ban giữa lực lượng an ninh trật tự với UBND xã, trạm công an và Ban quản lý để có biện pháp giải quyết kịp thời đối với các tình huống có thể xảy ra, đồng thời cũng rút ra những kinh nghiệm trong công tác quản lý, chỉ đạo và đặt ra những phương hướng, nhiệm vụ cho công tác xây dựng và phát triển mô hình du lịch cộng đồng tại các xã trên đảo. Ban quản lý nên lập một hòm thư góp ý tại mỗi trạm điều hành ở các UBND để kịp thời nắm được tâm tư, nguyện vọng, đề xuất, kiến nghị của nhân dân, du khách và những người tham gia dịch vụ. Từ đó có những biện pháp giải quyết kịp thời, góp phần giữ vững ổn định trật tự ở khu du lịch, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách đến tham quan. 3.2. Giải pháp cơ chế, chính sách Cơ chế chính sách cũng đóng góp một phần rất quan trọng trong việc thúc đẩy hoặc kìm chế sự phát triển của một điểm du lịch. Ngay từ khi bắt đầu triển khai dự án phát triển du lịch cộng đồng tại bốn xã trên đảo Cát Bà, thành phố và huyện Cát Hải đã có những chính sách nhằm hỗ trợ và giúp đỡ các gia đình tham gia vào dự án. Tuy nhiên hiện tại, sự hỗ trợ của các cấp chính quyền vẫn còn hạn chế. Vì vậy, để hoạt động du lịch cộng đồng tại các xã này phát triển hơn nữa thì Chính phủ, UBND thành phố và huyện cần có nhiều chính sách thông thoáng hơn nữa nhằm thúc đẩy hoạt động du lịch này tại các xã trong dự án. Cụ thể, huyện cần có cơ chế thoáng về vấn đề vay vốn ưu đãi cho các hộ gia đình tại các xã có nhu cầu xây dựng cơ sở vật chất cho mô hình du lịch cộng đồng, nhằm tạo ra sự kích cầu cho nhân dân phấn khời đầu tư xây dựng cơ sở vật chất phục vụ du lịch. Đồng thời cũng có những chính sách hỗ trợ người dân về cơ sở vật chất phục vụ và có chính sách phát triển đồng đều giữa các xã cũng như các hộ gia đình trong xã để tất cả người dân đều có thể tham gia vào hoạt động du lịch, nâng cao ý thức giữ gìn và bảo vệ nguồn tài nguyên cũng như vốn văn hóa truyền thống của nhân dân địa phương. Riêng đối với xã Việt Hải, Ban quản lý Vườn quốc gia có chính sách phù hợp trong việc thu tiền của du khách khi vào thăm làng, nên để lại cho xã thu vào ngân sách địa phương góp phần chỉ đạo công tác giữ gìn an ninh trật tự chính trị, an toàn xã hội và công tác giữ gìn cảnh quan môi trường, giữ gìn nguồn tài nguyên của địa phương, đồng thời cũng đầu tư cho cơ sở vật chất du lịch của địa phương. 3.3. Giải pháp đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch ở địa phương. Có thể nói, cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật là yếu tố quan trọng để phát triển hoạt động du lịch tại một điểm du lịch. Nếu không có những cơ sở này thì sẽ không có hoạt động du lịch diễn ra. Cùng với đó là việc nhận thức được rằng nếu tăng cường đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch thì bộ mặt đời sống cư dân ở Tam Cốc - Bích Động sẽ được cải thiện nhiều hơn. Vì vậy ý thức được tầm quan trọng của cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật nên cần tăng cường ưu tiên đầu tư vào lĩnh vực này. Để mô hình du lịch cộng đồng tiến hành thuận lợi trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của địa phương, cần thiết phải đưa hoạt động du lịch thành một trong những nội dung chính, đồng thời cần thiết phải xác định vị trí của hoạt động du lịch đối với việc giải quyết các vấn đề về kinh tế, xóa đói giảm nghèo và phát triển bền vững của địa phương, trên cơ sở đó mà xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, điện nước, vệ sinh môi trường, đảm bảo môi trường du lịch tốt phục vụ du khách. Thực tế cho thấy, vào mùa cao điểm khi các khách sạn tại khu trung tâm không thể đáp ứng hết các nhu cầu của khách, một lượng khách vẫn vào các nhà dân để trú qua đêm nhưng hầu hết là vào các nhà gần ngay khu trung tâm mà ít vào các nhà trong dự án du lịch cộng đồng của thành phố và huyện. Do vậy, để tạo nguồn thu ngân sách lâu dài, UBND huyện cần ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất – kỹ thuật du lịch cho nhân dân địa phương, tạo điều kiện thuận tiện cho việc đi lại của cả người dân và du khách, đồng thời cũng nâng cao trình độ và năng lực làm việc của đội ngũ cán bộ các xã và nhân dân. Một vấn đề cũng cần phải triển khai ngay đó là cho xây dựng đồng bộ các công trình vệ sinh công cộng đạt tiêu chuẩn chất lượng tại các điểm du lịch và các hộ gia đình trong dự án. Huyện cũng cần tổ chức các đợt thanh, kiểm tra chất lượng cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật của các hộ gia đình tham gia vào quá trình phục vụ khách. Ngoài việc đầu tư và xây dựng các công trình phúc lợi xã hội, công trình văn hóa, huyện Cát Hải cần quan tâm nâng cao chất lượng các cơ sở y tế sao cho có đủ năng lực làm tốt việc chăm sóc sức khỏe cho nhân dân địa phương và du khách. Bên cạnh đó, thành phố Hải Phòng và huyện Cát Hải cũng cần có sự quy hoạch tổng thể về không gian, kiến trúc và một số mẫu thiết kế xây dựng nhà ở truyền thống, khuôn viên phù hợp với không gian theo mô hình du lịch cộng đồng tại các địa phương. 3.4. Giải pháp về phát triển du lịch có sự tham gia của cộng đồng cư dân địa phương Cộng đồng cư dân đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát triển du lịch của địa phương. Nếu không có sự tham gia của cộng đồng địa phương thì hoạt động du lịch khó lòng mà diễn ra được, nhất là đối với hoạt động du lịch cộng đồng thì sự tham gia của cộng đồng địa phương lại là yếu tố quyết định việc hình thành và tạo nên thành công cho loại hình du lịch này. Do vậy, việc khai thác các giá trị văn hóa không chỉ hướng tới lợi ích của các doanh nghiệp lữ hành, mà còn phải tính đến lợi ích của cộng đồng dân cư tại điểm du lịch. Điều đó có nghĩa là phải huy động cộng đồng dân cư bản địa tham gia vào hoạt động du lịch và bảo tồn các giá trị văn hoá của địa phương. Vì vậy lôi kéo sự tham gia của cộng đồng địa phương vào phát triển du lịch là một việc làm hết sức cần thiết. Cát Bà là một trong những điểm du lịch đặc thù của Hải Phòng do có tuyến tham quan hang động bằng đường thuỷ. Các điểm du lịch tại Cát Bà cách nhau khá xa mà phương tiện vận chuyển lại không thể thiếu các phương tiện thủy. Dù không nhiều nhưng tại Cát Bà cũng có một lượng nhỏ các thuyền do người dân điều khiển. Các phương tiện này thường chỉ chở được từ 5 đến 7 khách nên đối tượng khách của họ thường chỉ là những khách đi lẻ, muốn có không gian riêng khi thăm cảnh non nước Cát Bà và những khách có khả năng chi trả không cao. Tuy nhiên, những người dân lại gần như không nhận được hỗ trợ từ phía các cơ quan để nâng cấp phương tiện cũng như hỗ trợ trong việc đón và vận chuyển khách. Vì vậy, huyện cần có những biện pháp hỗ trợ và giúp đỡ các chủ phương tiện này, tạo điều kiện để họ có thể đón khách, tăng thu nhập cho người dân, đồng thời nên có những chính sách ưu đãi hợp lý trong việc khuyến khích người dân địa phương tham gia vào việc cung cấp các dịch vụ phục vụ nhu cầu của du khách. Bên cạnh đó, việc thu các phí dịch vụ của khách cũng nên để lại cho ban quản lý các xã thu vào ngân sách địa phương góp phần chỉ đạo công tác giữ gìn an ninh trật tự chính trị, an toàn xã hội và công tác giữ gìn cảnh quan môi trường, giữ gìn nguồn tài nguyên của địa phương, đồng thời cũng đầu tư cho cơ sở vật chất du lịch của địa phương. Từ đó, khuyến khích hơn nữa sự tham gia của người dân vào hoạt động du lịch từ những lợi ích mà họ có thể thấy được từ hoạt động du lịch cộng đồng. Huyện Cát Hải cũng cần xây dựng các chương trình du lịch có tính giáo dục về các giá trị đặc trưng của đảo và về những giá trị văn hóa của địa phương để ngày càng nâng cao tri thức và lòng tôn trọng của người dân địa phương đối với các di sản của họ, khuyến khích các hộ gia đình quan tâm đến việc chăm nom và bảo vệ các di tích ở địa phương mình cũng như những nét văn hóa truyền thống vốn có của dân tộc mình. Và điều quan trọng là để có thể lôi kéo được cộng đồng cư dân địa phương vào phát triển du lịch thì một vấn đề cần được quan tâm đó là các cấp quản lý khi xây dựng các đề án phát triển thì nên tham khảo ý kiến của nhân dân, cho họ quyền làm chủ, để có được sự đồng thuận của họ. Bởi nhân dân mới là những người biết họ muốn gì? Và cần gì? Cho cuộc sống của mình, nhất là đối với du lịch cộng đồng thì sự tham gia góp ý kiến của người dân lại càng trở nên cần thiết để phát triển bền vững về mọi mặt cho đời sống nhân dân cũng như cho địa phương. Khi có được sự tham gia của cộng đồng cư dân địa phương vào phát triển du lịch thì sẽ hạn chế được phần nào những tác động tiêu cực mà hoạt động du lịch mang lại cho đời sống văn hoá – xã hội của cư dân địa phương, đồng thời thúc đẩy cho hoạt động du lịch ngày càng đạt được hiệu quả cao. 3.5. Giải pháp đào tạo và nâng cao nhận thức của người dân. Con người là nhân tố quyết định của mọi sự phát triển. Vì vậy, cần phải có những giải pháp để sử dụng có hiệu quả và phát triển nguồn nhân lực cho du lịch. Việc đào tạo và nâng cao nhận thức được xem là một yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng dịch vụ, nâng cao hiệu quả quản lý và hoạt động kinh doanh của loại hình du lịch cộng đồng. Đối với từng đối tượng cần phải xây dựng những chương trình đào tạo phù hợp thông qua việc điều tra, đánh giá nhu cầu đào tạo tại địa phương. Đối với cán bộ xã và cán bộ Ban quản lý du lịch cộng đồng Cán bộ xã và cán bộ Ban quản lý du lịch cộng đồng là những người trực tiếp nhất tham gia vào công tác quản lý hoạt động du lịch cộng đồng và sự phát triển của loại hình du lịch này tại địa phương. Do đó cần triển khai kế hoạch bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn ngoại ngữ cho cán bộ. Tập trung vào các hình thức đào tạo ngắn hạn và tham quan nghiên cứu mô hình hoạt động du lịch cộng đồng trong cả nước cũng như nước ngoài, phối hợp chặt chẽ với các viện nghiên cứu và các tổ chức quôc tế để tổ chức các khóa đào tạo với những nội dung có tính thực tiễn và chuyện môn cao. Đồng thời Ban quản lý có thể liên hệ với một số trường đào tạo về du lịch như: trường Cao đẳng du lịch Hà Nội, trường Đại học Văn hoá Hà Nội, khoa Du lịch trường Đại học Kinh tế quốc dân, khoa Du lịch trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn…để phối hợp với họ mở các lớp bồi dưỡng nâng cao chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ công nhân viên. Ngân sách đào tạo lấy từ ngân sách thành phố, huyện, địa phương và từ quỹ du lịch cộng đồng. Bên cạnh đó cũng cần tổ chức các buổi gặp mặt, trao đổi những kinh nghiệm trong công tác quản lý giữa các xã với cán bộ quản lý của huyện và thành phố. Đối với cộng đồng địa phương tham gia vào hoạt động du lịch cộng đồng. Qua khảo sát cho thấy trình độ dân trí của người dân tại các xã tổ chức hoạt động du lịch tuy có thay đổi nhiều so với trước kia nhưng nếu so với mặt bằng chung ở cùng các điểm du lịch khác của Việt Nam thì ở đây vẫn đang còn khá thấp. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ chưa cao nên chất lượng dịch vụ chưa đạt được sự hài lòng của khách. Chính vì vậy, thành phố và huyện cần tập trung mở các khóa đào tạo nghề (buồng, bếp, phục vụ du lịch, đặc biệt là ngoại ngữ) cho các hộ trực tiếp tham gia phục vụ khách. Hình thức chủ yếu là đào tạo các khóa ngắn hạn, phối hợp chặt chẽ với các trường trung cấp nghiệp vụ và các trung tâm dạy nghề để tổ chức các khóa học cho những người tham gia trực tiếp vào việc đón và phục vụ khách. Đồng thời cần tổ chức các khóa học thường xuyên hơn cũng như có kế hoạch kiểm tra chất lượng phục vụ của các hộ tham gia đón khách để rút ra những kinh nghiệm và bổ sung nghiệp vụ mới trong công tác phục vụ khách du lịch. Ngoài ra cũng cần tập trung chủ yếu vào các hoạt động nâng cao nhận thức về các vấn đề có liên quan tới các hoạt động du lịch như hiểu biết về giá trị của tài nguyên và môi trường, hiểu biết xã hội, những kiến thức có liên quan đến pháp luật có liên quan, mục đích của du lịch cộng đồng, du lịch bền vững,... hỗ trợ nâng cao nghiệp vụ, đặc biệt là nghiệp vụ về buồng, bếp và hướng dẫn viên du lịch, không chỉ có tác dụng khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động du lịch đem lại lợi ích kinh tế mà còn đáp ứng nhu cầu của khách muốn được tiếp xúc nhiều hơn với người dân và đời sống bản xứ, nâng cao chất lượng các tour du lịch cộng đồng. Trong chiến lược đào tạo cần từng bước đào tạo đội ngũ hướng dẫ viên là người bản địa tinh thông về nghiệp vụ du lịch, am hiểu về văn hóa dân tộc, giỏi về ngoại ngữ để phục vụ ngày càng tốt hơn nhu cầu của khách du lịch. Bên cạnh việc tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng nghiệp vụ cho người dân, huyện cũng nên khuyến khích các hộ tự học tập lẫn nhau, những hộ mới nên tham khảo kinh nghiệm của các hộ chuyên phục vụ khách, phục vụ khách lâu năm, tổ chức các buổi gặp mặt trao đổi kinh nghiệm giữa các hộ ở các xã khác nhau. Đây chính là hình thức đào tạo nhanh nhất và có hiệu quả nhất đối với đội ngũ phục vụ du lịch cộng đồng tại Cát Bà. 3.6. Giải pháp bảo vệ và tôn tạo nguồn tài nguyên du lịch Du lịch là một ngành phát triển dựa vào tài nguyên là chính, trong đó bao gồm cả tài nguyên du lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn, do vậy để phát triển du lịch bền vững thì vấn đề quan trọng được đặt ra là phải có biện pháp để vừa khai thác các nguồn tài nguyên phục vụ cho phát triển du lịch, vừa bảo vệ được môi trường sinh thái và duy trì được bản sắc văn hoá vốn có của địa phương. Điều 13 của Công ước về bảo vệ di sản văn hóa và tự nhiên thế giới đã khẳng định “sự xuống cấp hoặc sự biến đổi một tài sản văn hóa và tự nhiên là một sự làm nghèo nàn di sản của tất cả các dân tộc trên thế giới”. Chính vì vậy, việc bảo tồn các giá trị này là vô cùng quan trọng không chỉ cho hoạt động du lịch mà còn cho cuộc sống của toàn thể nhân loại. Trong các mô hình du lịch dựa vào cộng đồng trên thế giới cũng như ở Việt Nam thì bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường luôn là một trong những tiêu chí hàng đầu. Để phát triển hơn nữa hiệu quả của mô hình du lịch cộng đồng tại bốn xã trên đảo Cát Bà cần có những giải pháp cụ thể cho vấn đề tài nguyên và môi trường như sau: Đối với môi trường và tài nguyên thiên nhiên: nằm trong tổng thể thắng cảnh Vịnh Hạ Long, gần với danh lam thắng cảnh Hạ Long – điểm du lịch hai lần được công nhận là di sản thiên nhiên thế giới, Cát Bà có được vị thế rất thuận lợi cho phát triển du lịch. Đặc biệt là mới đây, khi Vườn quốc gia Cát Bà được công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới đã rút ngắn khoảng cách của đảo với các điểm du lịch nổi tiếng của miền Bắc Việt, cũng như đưa tên Cát Bà vào danh sách các điểm du lịch đông khách, thu hút được sự quan tâm của khách du lịch trong và ngoài nước. Với sự đa đạng về địa hình và nguồn tài nguyên phong phú, Cát Bà đang trở thành điểm dừng chân của rất nhiều người muốn tìm đến với vẻ đẹp hoang sơ mà rất thơ mộng của chốn non nước hữu tình. tuy nhiên nếu không có biện pháp bảo vệ kịp thời thì rất có thể trong tương lai không xa khu du lịch sẽ mất dần đi vẻ đẹp thiên tạo vốn có của nó. Trước mắt, thành phố và huyện cần có những biện pháp nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về ý thức bảo vệ tài nguyên môi trường thông qua chương trình giáo dục. Phối hợp với các ngành giáo dục đưa giáo dục môi trường vào chương trình chính khóa và ngoại khóa của giáo dục phổ thông đồng thời với việc thường xuyên tổ chức các buổi họp cộng đồng. Nội dung giáo dục phải phù hợp với phong tục tập quán và lối sống văn hóa của người dân địa phương, sử dụng phương pháp đơn giản hóa ngôn ngữ và chuyển thể thành dạng ngôn ngữ mà người bình thường cũng có thể hiểu được. Cụ thể là: Nâng cao nhận thức của các đối tượng về các giá trị của tài nguyên thiên nhiên, các hệ sinh thái tự nhiên, kho dự trữ thiên nhiên quý hiếm, bảo tồn những cảnh quan độc đáo, các loài đặc hữu của địa phương. Giáo dục một số kỹ năng bảo vệ môi trường như: phòng chống cháy rừng, bảo vệ các loài thú quý hiếm, những công việc cần làm khi có tình huống xấu xảy ra,... Giáo dục về đạo đức môi trường và cách ứng xử thân thiện với môi trường cho cả người dân và khách du lịch. Về phương pháp thực hiện, tùy theo trình độ hiểu biết của mỗi đối tượng khác nhau để có cách giáo dục cho phù hợp nhất. Ví dụ, đối với học sinh, có thể lồng ghép chương trình học với các hoạt động ngoại khóa về môi trường và các điểm du lịch; đối với người dân địa phương thì phải chọn các phương pháp giáo dục truyền thống, hướng vào cộng đồng hay với khách du lịch, chúng ta có thể vừa giới thiệu cho khách vừa diễn giải về môi trường bằng ngôn ngữ của khách. Ngoài ra, một biện pháp cần thực hiện ngay đó là xây dựng các thùng rác và nội quy bảo vệ môi trường và tôn trọng nên văn hóa bản địa trên các tuyến du lịch thuộc xã với nguyên tắc thân thiện với môi trường, cần có những giải pháp kỹ thuật có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm thiểu nguồn rác thải và xử lý ô nhiễm môi trường: - Thành lập các đội tu dưỡng các tuyến trekking, hệ thống nước, thu gom rác thải (có thể phân theo khu do các tổ chức như đoàn thanh niên, hội phụ nữ quản lý hoặc có thể vận động các hộ gia đình trực tiếp tham gia vào việc vệ sinh thường xuyên tại khu vực dân cư). - Áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật nhằm bảo vệ tài nguyên du lịch như xây dựng mô hình sử dụng biogas, thủy điện nhỏ để hạn chế phá rừng hay sử dụng chất đốt làm tổn hại đến tài nguyên du lịch. - Huyện nên bố trí các thùng đựng rác dọc con đường trên chuyến hành trình của khác. Quán triệt sâu sắc chỉ thị số 07 của Thủ tướng chính phủ về việc tăng cường giữ trật tự, trị an và vệ sinh môi trường tại các điểm tham quan du lịch, đồng thời bổ sung vào các chương trình du lịch cộng đồng các hoạt động cụ thể như tạo điều kiện cho khách du lịch cùng nhân dân tham gia trồng cây lưu niệm, tham quan các khu vực có hệ động thực vật quý, hiếm, thu gom rác và vệ sinh làng, sửa sang trường học và các công trình công cộng khác. Để làm được điều đó cần xây dựng một chương trình du lịch độc đáo, hướng đến du lịch xanh và con người thân thiện. - Bảo vệ và giữ gìn, đồng thời phát huy những giá trị văn hoá truyền thống của địa phương: Giá trị văn hoá địa phương là một nguồn tài nguyên du lịch nhân văn quan trọng góp phần tạo nên bản sắc văn hoá riêng của một điểm du lịch. Đối với cư dân Cát Bà thì đây lại là một việc quan trọng cần thực hiện bởi Cát Bà hầu hết là dân tứ xứ. Chính vì vậy, huyện cần có các biện pháp cụ thể hơn trong việc giữ gìn và phát huy vốn văn hóa truyền thống của đảo: + Xây dựng và tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về các món ăn truyền thống và mang đậm bản sắc địa phương. Qua đó cũng là dịp để giới thiệu đếm khách du lịch, đồng thời đây cũng là các sự kiện thu hút sự chú ý của du khách và người dân địa phương. + Nghiên cứu, khôi phục lại nét văn hóa truyền thống của cư dân trên đảo: lễ hội, các điệu múa, bài hát, thơ văn về đảo. Xây dựng các đội văn nghệ dân gian thu hút sự tham gia của tất cả các hộ gia đình trong các xã, thường xuyên tổ chức các buổi giao lưu học hỏi kinh nghiệm. Đây là đội văn nghệ nòng cốt cho phong trào văn hóa, văn nghệ của xã và sẽ là đội văn nghệ tham gia biểu diễn phục vụ khách. + Tìm hiểu về các nghề truyền thống của địa phương, đồng thời có biện pháp khôi phục lại các nghề này vừa bảo tồn, tôn tạo những ngành nghề truyền thống của địa phương vừa tạo cơ hội phát triển kinh tế cho nhân dân Đồng thời cần tăng cường công tác tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp dân cư về trách nhiệm bảo tồn các di sản cũng như để người dân thấy được tầm quan trọng của công tác bảo tồn các giá trị truyền thống của dân tộc mình, cũng như họ sẽ biết cách để giữ gin truyền thống ấy. 3.8. Giải pháp quảng bá du lịch đảo Cát Bà Trong hoạt động du lịch, công tác quảng bá và xúc tiến có mục tiêu là cung cấp những thông tin về tiềm năng du lịch giúp khách du lịch có được những thông tin chính xác, kịp thời để có sự lựa chọn và thực hiện chuyến đi của mình được thuận tiện và có hiệu quả nhất, không chỉ khơi dậy niềm tự hào về truyền thống lịch sử và các giá trị văn hóa dân tộc mà còn giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, nâng cao nhận thức trách nhiệm của các cấp, các ngành, của cộng đồng cư dân và của khách tham quan đối với sự nghiệp phát triển du lịch. Để đạt được hiệu quả cao trong quảng bá du lịch đòi hỏi cần có một chiến lược marketing chuyên nghiệp mà trước mắt, thành phố và huyện cần xác định rõ những nội dung cần quảng bá đến khách và xác định rõ những lợi thế cũng như tiềm năng của đảo để có kế hoạch marketing phù hợp nhất. Cùng với đó là phải xác định các nguồn khách du lịch tiềm năng của loại hình du lịch cộng đồng tại Cát Bà. Việc xác định được các thị trường khách tiềm năng là cơ sở để đưa ra các chương trình du lịch cụ thể và hấp dẫn, chào bán ra thị trường. Về giải pháp nhằm quảng bá du lịch và con người cũng như đời sống cư dân Cát Bà, cần thực hiện bằng nhiều biện pháp, nhiều hướng khác nhau để quảng bá hình ảnh du lịch cộng đồng Cát Bà đến khách du lịch. Trước hết là quảng bá theo phương thức truyền thống thông qua các phương tiện in ấn như tập gấp, tờ rơi, các loại đĩa CD, VCD, báo in... giới thiệu về du lịch cộng đồng tại Cát Bà. Để những hình ảnh về hoạt động du lịch cộng đồng đến với khách du lịch thì cần nâng cao công tác quảng cáo qua các phương tiện thông tin đại chúng: radio, truyền hình, báo mạng điện tử,... giới thiệu về du lịch cộng đồng tại đảo. Thực tế hiện nay, việc quảng bá du lịch cộng đồng tại Cát Bà vẫn chưa được chú trọng. Điển hình có thể thấy, cuốn sách ‘non nước Việt Nam”, một cuốn sách gối đầu giường của rất nhiều khách du lịch với bản in xuất bản năm 2008 thì địa danh đảo Cát Bà vẫn chưa được nêu tên trong danh sách các điểm tham quan nổi tiếng của thành phố Hải Phòng. Đây thực sự là một thiết sót rất lớn trong công tác quảng cáo về du lịch đảo Cát Bà. Vì vậy, nên chủ động ký hợp đồng quảng cáo trên các báo Du lịch, tạp chí Du lịch Việt Nam, tạp chí Pháp luật, tạp chí Doanh nghiệp… Bên cạnh các phương thức truyền thống là đăng quảng cáo trên các phương tiện này cần có các phương thức mới sáng tạo hơn. Ngành du lịch thành phố cũng cần chủ động giới thiệu về đảo Cát Bà với các báo đài trong và ngoài nước làm phim tư liệu giới thiệu về thắng cảnh và đời sống con người trên đảo, miễn phí ăn ở đi lại, tạo điều kiện thuận lợi tối đa và có thù lao cho họ. đặc biệt, thành phố và huyện Cát Hải cần đầu tư xuất bản sách về đảo và du lịch đảo cũng như về con người trên đảo để tránh tình trạng khách đến mỗi điểm lại nhận được lời giới thiệu khác nhau về các địa danh trên đảo từ những đối tượng phục vụ trong các bộ phận. Quảng bá du lịch qua internet đang là giải pháp hiện đại và hiệu quả nhất. Hiện tại nội dung thông tin về du lịch đảo Cát Bà, du khách có thể xem trên website của đảo là . có thể nói đây là website có nội dung đầy đủ nhất về thắng cảnh và du lịch Cát Bà. Ngoài ra, du khách cũng có thể tra cứu trên một số website của thành phố như www.haiphong.gov.vn; tuy nhiên thông tin về Cát Bà trên website này còn khá nghèo nàn, không được cập nhật liên tục và liên kết website còn ít. Vì vậy, trong thời gian tới cần được cập nhật liên tục hơn, có giao diện đẹp và hấp dẫn hơn. Ban quản lý cần chủ động liên hệ để bố trí các đường link từ website này đến các website của du lịch Việt Nam như: www.dulichvietnam.com.vn; www.cinet.gov.vn; www.webdulich.com sao cho du khách tìm kiếm thông tin trên các website này có thể dễ dàng nhận  biết là link website. Bên cạnh đó cũng cần bổ sung những thông tin cần thiết, những nội dung mới để khách du lịch có thể tìm hiểu được nhiều thông tin hơn. Hiện nay, khu du lịch sinh thái cộng đồng Suối Gôi Xuân Đám cũng đã bắt đầu cho hoạt động website www.suoigoicatbaresort.vn nhưng nội dung vẫn còn khá ít, chưa có nhiều thông tin. Thời gian tới cần bổ sung thêm nhiều thông tin hơn nữa phục vụ khách du lịch nhất là những thông tin về du lịch cộng đồng tại Cát Bà. Ngoài ra, việc tổ chức các sự kiện du lịch và các chương trình liên hoan chào mừng cũng là dịp để quảng bá hình ảnh du lịch Cát Bà rất hiệu quả. Đây không chỉ là cơ hội quảng bá du lịch cộng đồng đảo Cát Bà mà còn là cơ hội tìm kiếm đầu tư hiệu quả. Đồng thời cũng thường xuyên thay đổi nội dung quảng cáo trên các pano, áp phích quảng cáo trên các con đường của đảo. Đây là cách quảng cáo đạt hiệu quả khá cao, thu hút sự chú ý của khách du lịch. Thành phố Hải Phòng và huyện Cát Hải cũng cần tận dụng thời cơ để tham gia vào các hội nghị, hội thảo và hội chơ du lịch trong nước và quốc tế để có điều kiện tuyên truyền, tiếp thị những sản phẩm du lịch đặc trưng của đảo Cát Bà. KẾT LUẬN Du lịch cộng đồng ở miền núi đang ngày càng thu hút và có sức hấp dẫn khách du lịch, đặc biệt là khách du lịch quốc tế. Mô hình du lịch dựa vào cộng đồng tại bốn xã trên đảo Cát Bà thuộc huyện Cát Hải thành phố Hải Phòng nằm trong dự án xây dựng mô hình du lịch cộng đồng của sở Văn hóa – Thể thao – Du lịch thành phố Hải Phòng có sự hỗ trợ của tổ chức FFI đã và đang được triển khai và bước đầu đã đạt được những hiệu quả nhất định. Bên cạnh cảnh quan thiên nhiên vừa hùng vĩ vừa nên thơ như một bức tranh sơn thủy hữu tình, những nét văn hóa truyền thống của người dân nơi đây rất cần được khôi phục, bảo tồn và phát triển không chỉ phục vụ du lịch mà còn cần có sự bảo tồn đúng mức để đảm bảo tính bền vững trong tương laic ho du lịch Cát Bà. Do đó, sự tham gia của cộng đồng dân cư địa phương vào hoạt động du lịch có ý nghĩa quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch của đảo Ngọc. Những kết quả thu được từ mô hình đã phần nào khẳng định được sự thành công của mô hình này trong tương lai. Mặc dù còn nhiều bất cập cần giải quyết, song đây có thể coi là mô hình thí điểm về du lịch cộng đồng để từ đó thành phố Hải Phòng có thể nhân rộng ra các xã khác trên đảo cũng như cho toàn thành phố, góp phần thúc đầy sự phát triển của hoạt động du lịch thành phố nói chung và của các địa phương triển khai mô hình nói riêng. Khách du lịch đến với Cát Bà hôm nay không chỉ được ngắm cảnh núi non hùng vĩ, biển cả mênh mông mà còn được hòa mình vào cuộc sống sinh hoạt của người dân nơi đây. Với mong muốn hoạt động du lịch cộng đồng trên đảo phải đảm bảo sự phát triển một cách bền vững đối với cộng đồng địa phương thì cần sự chung tay góp sức xây dựng và phát triển của tất cả mọi người. Đây cũng chính là mục tiêu phát triển bền vững mà Cát Bà sẽ đạt được trong thời gian không xa.