Khóa luận Thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp của Trung Quốc và bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam

FDI vµo Trung Quèc n¨m 1998, trong khi c¶ miÒn T©y néi ®Þa réng lín chØ thu hót cã 3%. §iÒu nµy g©y ra sù ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi gi÷a khu vùc ven biÓn víi miÒn Trung, miÒn T©y néi ®Þa. Theo tµi liÖu thèng kª cña Trung Quèc trong hai chôc n¨m qua, tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt quèc néi ë khu vùc miÒn Trung tõ 31% xuèng cßn 27,5%, khu vùc miÒn T©y tõ 16,5% gi¶m cßn 14,1%, cßn khu vùc miÒn §«ng th× tõ 52,5% n©ng lªn 58,3% so víi c¶ n­íc. N¨m 2000, Thu nhËp sau thuÕ cña khu vùc ven biÓn lµ 6.280 NDT/ n¨m ë c¸c thµnh phè ven biÓn trong khi ë c¸c thµnh phè néi ®Þa chØ ®¹t 2.253 NDT. GDP/ ng­êi ë thµnh phè ven biÓn cao gÊp ®«i khu vùc néi ®Þa. 2.3. FDI t¨ng cao ¶nh h­ëng ®Õn kinh tÕ qu¸ nãng: Cã nh÷ng giai ®o¹n FDI ®æ vµo Trung Quèc qu¸ nhiÒu g©y nªn nh÷ng c¬n sèt ®Çu t­. Ch¼ng h¹n nh­ giai ®o¹n 1992-1993, do qu¸ coi träng viÖc ®­a tiÒn vèn bªn ngoµi vµo, c¸c ®Þa ph­¬ng ®ua nhau theo ®uæi tiÒn vèn n­íc ngoµi, thËm chÝ ®em viÖc thu hót FDI ®¸nh ®ång víi ph¸t triÓn kinh tÕ. Hä ®ua nhau miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp, h¹ thÊp gi¸ c¶ sö dông ®Êt ®ai, h×nh thµnh nªn nh÷ng “c¬n sèt” cæ phiÕu, nhµ ®Êt, khu khai ph¸t, lîi dông vèn ng©n hµng... trªn kh¾p c¶ n­íc. Mét hËu qu¶ trùc tiÕp mµ nh÷ng c¬n sèt ®em l¹i chÝnh lµ ®Çu t­ qu¸ nãng. §Çu t­ qu¸ nãng ¶nh h­ëng tíi kinh tÕ qu¸ nãng. L¹m ph¸t t¨ng cao trong hai n¨m liÒn, n¨m 1993 lµ 13,2%, 1994 lµ 21,7%. Thu hót FDI nghiªng nhiÒu vÒ ngµnh bÊt ®éng s¶n. Quy m« ®Çu t­ vµo ngµnh nµy qu¸ lín: c¸c dù ¸n x©y dùng qu¸ nhiÒu ®· lµm t¨ng nhu cÇu vÒ vËt liÖu x©y dùng. Do vËy ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh viÖc cung øng vËt liÖu x©y dùng bÞ c¨ng th¼ng, nã ®· më réng kho¶ng c¸ch gi÷a cung vµ cÇu, thóc ®Èy vËt gi¸ gia t¨ng. Ngµnh bÊt ®éng s¶n ph¸t triÓn m¹nh cßn n¶y sinh ho¹t ®éng ®Çu c¬ bÊt ®éng s¶n bu«n ®Êt, bu«n nhµ lµm cho gi¸ c¸c kh©u chuyÓn nh­îng v­ît qua hµng chôc lÇn, thËm chÝ hµng tr¨m lÇn gi¸ nh­îng b¸n ®Êt g©y nªn sù bÊt æn ®Þnh cña tiÒn tÖ. T ãm l¹i, Trung Quèc ®· cã nh÷ng ®èi s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸ thµnh c«ng víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh triÓn khai nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­, mÆc dï cã ®iÒu chØnh, bæ sung nhiÒu lÇn, nh­ng nh÷ng chÝnh s¸ch nµy cßn béc lé mét sè h¹n chÕ, thÓ hiÖn râ nÐt ë nh÷ng bÊt cËp trong c¬ cÊu ®Çu t­, trong c¬ chÕ c¹nh tranh,... §óc rót nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong thu hót ®Çu t­ cña Trung Quèc, ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm nµy lµ néi dung cña Ch­¬ng 3 sau ®©y. Ch­¬ng III Bµi häc kinh nghiÖm thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam T hµnh c«ng rùc rì trong chÝnh s¸ch më cöa thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Trung Quèc ®· cung cÊp cho chóng ta nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quý gi¸ vµ bæ Ých. Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng thÓ dËp khu«n hoµn toµn nh÷ng biÖn ph¸p mµ Trung Quèc ®· ¸p dông mµ cßn ph¶i nghiªn cøu n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam ®Ó ®­a ra nh÷ng h­íng ®i, chÝnh s¸ch cho phï hîp. ChÝnh v× vËy, sÏ lµ rÊt h÷u Ých nÕu ta nghiªn cøu nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc còng nh­ n¨ng lùc néi t¹i cña ViÖt Nam trong tiÕp nhËn vèn FDI ®Ó cã nh÷ng ®Þnh h­íng thÝch hîp trong thêi gian tíi. I. Nh÷ng NÐt t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc: 1. Nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång: 1.1. ThÓ chÕ chÝnh trÞ x· héi: §èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo, thÓ chÕ chÝnh trÞ còng lµ nÒn t¶ng c¬ b¶n cho tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®Êt n­íc ®ã. Nã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn ®­êng lèi x©y dùng ®Êt n­íc, lµ lý luËn soi ®­êng cho c¸c chÝnh s¸ch chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Kh«ng nh÷ng c¸c n­íc l¸ng giÒng trong ASEAN vµ c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc, ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ hai trong sè Ýt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi kh«ng thùc hiÖn chÕ ®é ®a nguyªn, ®a ®¶ng mµ chØ cã mét ®¶ng duy nhÊt l·nh ®¹o -§¶ng Céng S¶n. D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, hai n­íc ®ang h­íng tíi x©y dùng ®Êt n­íc m×nh theo con ®­êng XHCN. Hai n­íc ®Òu ®Æt môc tiªu lµ x©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, lÊy khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc lµm trung t©m ®ãng vai trß chñ ®¹o thóc ®Èy sù ph¸t triÓn vµ ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c, nh»m t¹o nªn mét søc m¹nh tæng hîp ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 1.2. NhËn thøc c¶i c¸ch kinh tÕ: VÒ thÓ chÕ kinh tÕ, c¶ hai n­íc tr­íc khi c¶i c¸ch kinh tÕ ®Òu thùc hiÖn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ víi sù kiÓm so¸t qu¸ møc cña Trung ­¬ng. Sau c¶i c¸ch, c¶ hai n­íc ®Òu chñ tr­¬ng x©y dùng mét m« h×nh kinh tÕ kh¸ gièng nhau. HiÖn nay c¶ hai n­íc ®Òu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn môc tiªu chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng XHCN. Cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ cña Trung Quèc b¾t ®Çu tõ n¨m 1978. Môc tiªu cña cuéc c¶i c¸ch nµy, nh­ Héi nghÞ Trung ¦¬ng 3 kho¸ XI cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®· ®Ò ra lµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi cã b¶n s¾c Trung Quèc. §ång thêi cho r»ng Trung Quèc hiÖn nay ®ang ë giai ®o¹n s¬ cÊp cña chñ nghÜa x· héi, ®· cho phÐp nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tån t¹i, cho phÐp sù tån t¹i cña xÝ nghiÖp t­ nh©n vµ ph¸t triÓn kinh tÕ t­ h÷u, vÒ sau l¹i nªu lªn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ t­ tr­êng x· héi chñ nghÜa. Tõ ®ã c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña Trung Quèc, quy luËt vµ yªu cÇu cña thÞ tr­êng, c«ng cuéc c¶i c¸ch cña Trung Quèc ®· ph¸t triÓn nhanh chãng, lµm cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc b­íc vµo giai ®o¹n tèt ®Ñp. Cßn cuéc c¶i c¸ch cña ViÖt Nam thùc hiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, thõa nhËn ViÖt Nam hiÖn nay vÉn ch­a ph¶i lµ chñ nghÜa x· héi, hoÆc nãi r»ng vÉn ch­a ®¹t ®Õn chñ nghÜa x· héi, chØ lµ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Dï theo c¸ch gäi nµo th× c¶ hai nÒn kinh tÕ nµy ®Òu cã nh÷ng ®iÓm gièng nhau sau ®©y: NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ë tÇm vÜ m« ChÕ ®é së h÷u quèc doanh víi hai h×nh thøc së h÷u nhµ n­íc vµ tËp thÓ lµm chñ ®¹o. ChÕ ®é ph©n phèi lao ®éng lµ chÝnh, c¸c h×nh thøc ph©n phèi kh¸c chØ lµ hç trî. §©y lµ ®iÓm t­¬ng ®ång næi bËt nhÊt gi÷a hai quèc gia, nã cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ®­êng lèi më cöa vµ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 1.3. ChÝnh s¸ch më cöa vµ chñ tr­¬ng thu hót FDI : Sau mét thêi gian dµi ®ãng cöa bµi ngo¹i, c¶ hai n­íc ®Òu nhËn thÊy r»ng mét quèc gia kh«ng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng c¸ch ®ãng cöa, tù lùc c¸nh sinh mµ kh«ng liªn hÖ víi bªn ngoµi. H¬n n÷a, m« h×nh kinh tÕ cò mµ c¶ hai n­íc nµy ¸p dông ®· chøng minh ®iÒu nµy lµ ®óng ®¾n. V× thÕ, §¹i Héi lÇn thø VI cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· më ra mét kû nguyªn ph¸t triÓn míi cña ®Êt n­íc. §¶ng vµ chÝnh phñ ViÖt Nam tuyªn bè më cöa héi nhËp víi thÕ giíi, “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc” kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ, kinh tÕ, hîp t¸c, cïng cã lîi, t«n träng chñ quyÒn vµ c«ng viÖc néi bé cña nhau; më cöa khuyÕn khÝch, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo phôc vô c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 1.4. Lîi thÕ so s¸nh vÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ nguån nh©n c«ng: N»m trong khu vùc t¨ng tr­ëng n¨ng ®éng nhÊt cña thÕ giíi, ViÖt Nam vµ Trung Quèc cßn cã rÊt nhiÒu lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng ngo¹i. N»m ë cöa ngâ cña §«ng Nam ¸, ViÖt Nam cßn cã rÊt nhiÒu lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng ngo¹i. ViÖt nam lµ ®Çu mèi giao l­u kinh tÕ cña khu vùc §«ng Nam ¸ víi c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi. §­êng bê biÓn kÐo dµi suèt tõ b¾c xuèng nam vµ nhiÒu c¶ng biÓn quan träng lµ nh÷ng  ­u thÕ cña ViÖt nam trong giao th­¬ng quèc tÕ. Víi 18.000 km bê biÓn, Trung Quèc cã nhiÒu c¶ng vµ tuyÕn ®­êng trùc tiÕp ®i c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Bªn c¹nh lîi thÕ so s¸nh vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ hai n­íc cã nguån nh©n c«ng dåi dµo, tuy nhiªn, nÕu xÐt vÒ quy m« th× Trung Quèc v­ît xa ViÖt Nam. Song nguån nh©n c«ng cña hai n­íc ®Òu cã chung ®Æc ®iÓm lµ gi¸ rÎ, thuéc vµo lo¹i thÊp nhÊt thÕ giíi. Hµng n¨m , ë hai n­íc cã hµng triÖu ng­êi gia nh©p lùc l­îng lao ®éng. HÇu hÕt, ng­êi lao ®éng cña c¶ hai n­íc ®Òu cÇn cï th«ng minh , nÐt ®Æc tr­ng cña ng­êi ¸ §«ng. 1.5. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ: Trung Quèc ë giai ®o¹n ®Çu cña c¶i c¸ch më cöa còng cã nh÷ng ®iÓm gièng ViÖt Nam vµ hÇu hÕt nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c ë Ch©u ¸ trong thêi kú tr­íc cÊt c¸nh. §i lªn tõ mét nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu, s¶n xuÊt manh món, ph©n t¸n, s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ yÕu lµ n«ng s¶n vµ nguyªn liÖu th«. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp. C¬ së vËt chÊt, kü thuËt, h¹ tÇng thÊp kÐm. C«ng nghiÖp chØ chiÕm tØ träng nhá, n«ng nghiÖp chiÕm ­u thÕ nh­ng l¹i hÕt søc l¹c hËu. Tr×nh ®é s¶n xuÊt thÊp kÐm, l¹c hËu nhiÒu n¨m so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· tån t¹i kh¸ l©u t¹i c¸c n­íc NICs vµ ASEAN trong khi ViÖt Nam vµ Trung Quèc vÉn cßn bì ngì tr­íc c¬ chÕ míi, ch­a cã ®­îc mét ®éi ngò doanh nh©n th«ng th¹o thÞ tr­êng thÕ giíi vµ ch­a cã bÒ dµy kinh nghiÖm trong kinh doanh ®Ó øng phã víi nh÷ng biÕn ®éng kinh tÕ tõ bªn ngoµi trµn vµo do thùc hiÖn chiÕn l­îc më cöa. Còng nh­ ViÖt Nam vµo n¨m 1978, Trung Quèc vÉn cã h¬n 80% d©n sè lµm n«ng nghiÖp víi h¬n 900 triÖu n«ng d©n. PhÇn lín lùc l­îng lao ®éng ®ang lµm trong ngµnh n«ng nghiÖp cã n¨ng suÊt lao ®éng rÊt thÊp. T¹i Trung Quèc vµo thêi ®iÓm nµy n«ng nghiÖp chiÕm 82% lùc l­îng lao ®éng nh­ng chØ s¶n xuÊt ra Ýt h¬n 30% GDP. ë ViÖt Nam n¨m 1994, c¸c con sè nµy lÇn l­ît lµ 72% vµ 28% GDP. 1.6. T­  t­ëng v¨n ho¸ : Hai quèc gia ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu chÞu nh÷ng t¸c ®éng t­ t­ëng, v¨n ho¸ lÞch sö truyÒn thèng t­¬ng tù nhau. §©y lµ kÕt qu¶ cña hµng ngµn n¨m quan hÖ gÇn gòi, giao l­u v¨n ho¸ hay nãi ®óng h¬n lµ kÕt qu¶ cña h¬n mét ngh×n n¨m ®« hé cña phong kiÕn ph­¬ng B¾c ë ViÖt Nam. MÆc dï, ViÖt Nam lµ mét d©n téc riªng, cã nh÷ng nÐt truyÒn thèng vÒ v¨n ho¸, lÞch sö riªng nh­ng chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng nã ®· chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña t­ t­ëng v¨n ho¸ truyÒn thèng Trung Quèc. Bªn c¹nh nh÷ng nÐt ®Ñp cña v¨n ho¸ truyÒn thèng Trung Hoa, ViÖt nam Ýt nhiÒu ®· tiÕp thu c¶ nh÷ng yÕu tè tiªu cùc. ChØ xin ®¬n cö vÊn ®Ò Nho gi¸o. Nho gi¸o ra ®êi ë Trung Quèc h¬n 2000 n¨m tr­íc, ®­îc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trong chÕ ®é phong kiÕn tËp quyÒn. Nho gi¸o ®­îc chñ nghÜa phong kiÕn Trung Quèc vµ ViÖt Nam t«n thê lµm hÖ t­ t­ëng thèng trÞ. Nho gi¸o ®Ò cao gi¸o dôc, tri thøc, ®¹o ®øc, cã nhiÒu ý t­ëng tèt ®Ñp vÒ v¨n ho¸, vÒ quan hÖ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi, gi÷a con ng­êi víi thiªn nhiªn. §ã lµ nh÷ng di s¶n quÝ ®èi víi con ng­êi trong x· héi hiÖn ®¹i. Tuy nhiªn, c¸c nhµ Nho gi¸o ghÐt viÖc bu«n b¸n, chØ coi träng n«ng nghiÖp. Nh÷ng ®iÒu ®ã còng ®· g©y nhiÒu c¶n trë ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña hai n­íc ViÖt Nam vµ Trung Quèc. 2. Nh÷ng nÐt kh¸c biÖt: 2.1. Qui m« thÞ tr­êng , nguån tµi nguyªn. Trung Quèc lµ mét thÞ tr­êng réng lín, nhiÒu ­u thÕ vÒ tµi nguyªn h¬n h¼n ViÖt nam. §©y lµ mét quèc gia khæng lå, cã diÖn tÝch l·nh thæ lín thø 3 thÕ giíi, cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng vµo bËc nhÊt thÕ giíi. Chñng lo¹i vµ sè l­îng c¬ b¶n cña nã cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu x©y dùng vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc réng lín nµy. Ch¼ng h¹n, Trung Quèc ®øng hµng ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n l­îng than nguyªn khai, xi m¨ng, b«ng, v¶i b«ng, nguyªn liÖu dÇu. Víi sè d©n 1,2 tØ ng­êi, Trung Quèc lµ mét thÞ tr­êng khæng lå, ®Çy høa hÑn víi c¸c nhµ ®Çu t­. ViÖt Nam cña chóng ta ­íc chõng cã gÇn 80 triÖu d©n, vµ diÖn tÝch chØ b»ng 1/30 cña Trung Quèc. Nguån tµi nguyªn cña chóng ta kh¸ phong phó song l¹i kh«ng cã lo¹i nµo cã tr÷ l­îng lín ë tÇm cì thÕ giíi. Nh­ vËy, nÕu so víi Trung QuècvÒ qui m« th× chóng ta chØ lµ mét n­íc nhá. 2.2. Lùc l­îng Hoa kiÒu vµ ViÖt kiÒu : Trung Quèc cã mét lùc l­îng ®«ng ®¶o Hoa kiÒu sèng ë n­íc ngoµi, ­íc kho¶ng 57 triÖu ng­êi kÓ c¶ nh÷ng ng­êi sèng ë Hång K«ng, Ma Cao, §µi Loan. Bªn c¹nh ®ã, tiÒm lùc cña hä l¹i rÊt m¹nh. §©y lµ mét lùc l­îng m¹nh c¶ vÒ vèn lÉn khoa häc kü thuËt víi nhiÒu tØ phó vµ nhµ khoa häc ®¹t gi¶i Nobel. H¬n n÷a, ng­êi Hoa ë n­íc ngoµi cã tinh thÇn d©n téc rÊt cao. ViÖt nam cã kho¶ng 3 triÖu ViÖt kiÒu ®ang sèng ë n­íc ngoµi, riªng ë Mü cã kho¶ng 400 ngh×n hé víi 1,12 triÖu ng­êi. Mçi ng­êi th©n ë ViÖt Nam ®­îc ViÖt kiÒu göi tiÒn vÒ gióp ®ì Ýt nhÊt lµ 600 USD, t­¬ng ®­¬ng gÇn 10 triÖu VND/n¨m. VÒ tiÒm n¨ng kinh tÕ còng nh­ vÒ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt, lùc l­îng nµy kh«ng thÓ b»ng Hoa kiÒu. H¬n n÷a, trong sè ViÖt kiÒu ë n­íc ngoµi cã kh«ng Ýt ng­êi bá ®i v× lý do chÝnh trÞ. §©y chÝnh lµ mét bÊt lîi ®ßi hái §¶ng vµ nhµ n­íc cÇn cã mét chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó cã thÓ thu hót ®­îc vèn vµ tiÒm lùc cña bµ con ViÖt kiÒu. 2.3. ViÖt nam vµ Trung Quèc cã vÞ thÕ rÊt kh¸c nhau trong quan hÖ ®èi ngo¹i: Ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 60, Trung Quèc ®· cã sù ph©n biÖt trong quan hÖ víi Liªn X« vµ §«ng ¢u, vµ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 70, n­íc nµy ®· b¾t ®Çu th¾t chÆt dÇn quan hÖ chÝnh trÞ víi Mü vµ c¸c n­íc ph­¬ng T©y kh¸c. §ã lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng ®Ó Trung Quèc tiÕp xóc víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trung Quèc l¹i cã vÞ thÕ chÝnh trÞ mµ Mü vµ c¸c n­íc ph­¬ng T©y ph¶i kiªng nÓ. Trung Quèc lµ mét trong n¨m thµnh viªn trong Héi ®ång b¶o an Liªn Hîp Quèc, do vËy tiÕng nãi cña hä Ýt nhiÒu cã träng l­îng trªn tr­êng quèc tÕ. ViÖc Trung Quèc gÇn ®©y gia nhËp WTO còng ®· t¨ng c­êng ®¸ng kÓ vÞ trÝ cña quèc gia nµy trong quan hÖ ®èi ngo¹i. Kh¸c víi Trung Quèc, ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m dµi ®Êu tranh vµ mét thêi gian sau ®ã vÉn lµ mét n­íc nhá bÐ vµ th­êng nóp bãng Liªn X« trong quan hÖ ®èi ngo¹i. Trong mét thêi gian dµi, do c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan mµ chóng ta chØ quan hÖ víi c¸c n­íc §«ng ¢u mµ Ýt tiÕp xóc víi ph­¬ng T©y. NhiÒu n¨m chÞu cÊm vËn cña Mü còng h¹n chÕ ViÖt Nam rÊt nhiÒu. ChØ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chóng ta míi b¾t ®Çu t¹o ®­îc h×nh ¶nh tèt vÒ ®Êt n­íc trªn tr­êng quèc tÕ. 2.4. Do hoµn c¶nh ®Æc biÖt, Trung Quèc cã quèc s¸ch mét n­íc hai chÕ ®é: Tr­íc ®©y, Hång K«ng, Ma Cao, §µi loan ®Òu lµ nh÷ng vïng l·nh thæ cña Trung Quèc, nh­ng do chiÕn tranh mµ 3 vïng ®Êt nµy ®· bÞ c¸c n­íc ph­¬ng T©y ®« hé. MÆc dï ®©y lµ mét thiÖt h¹i song nã còng chÝnh lµ mét lîi thÕ rÊt ®Æc biÖt cña Trung Quèc. D­íi sù cai qu¶n cña c¸c n­íc ph­¬ng T©y, ba vïng l·nh thæ nµy ph¸t triÓn rÊt nhanh trong ®ã Hång K«ng vµ §µi Loan ®· trë thµnh hai con rång cña ch©u ¸. Sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña hai con rång nµy ®· t¹o thuËn lîi rÊt nhiÒu cho Trung Quèc trong viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. H¬n thÕ n÷a, Hång K«ng víi vai trß lµ trung t©m tµi chÝnh hµng ®Çu cña khu vùc ch©u ¸ -Th¸i B×nh D­¬ng, mét c¶ng tù do quèc tÕ lín, mét trung t©m th­¬ng m¹i hiÖn ®¹i ®· lµ mét cöa ngâ quan träng cho Trung Quèc trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i còng nh­ thu hót ®Çu t­ ngay c¶ khi nã trë vÒ Trung Quèc. ThÓ chÕ kinh tÕ cña Hång K«ng vÉn gi÷ nguyªn khi nã trë vÒ Trung Quèc ®· t¹o ra hai nÒn kinh tÕ song song tån t¹i, bæ sung cho nhau, t¹o rÊt nhiÒu thuËn lîi cho Trung Quèc. M Æc dï cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a hai nÒn kinh tÕ, nh­ng trªn c¬ së ph©n tÝch vµ tiÕp nhËn mét c¸ch lùa chän, khai th¸c nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång, c¸c bµi häc kinh nghiÖm cña Trung Quèc hoµn toµn cã thÓ ®­îc øng dông vµo ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam. Bµi häc kinh nghiÖm trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam: 1. T¨ng c­êng vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc: Kinh nghiÖm cña Trung Quèc cho thÊy, Nhµ n­íc cã vai trß quan träng trong ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc tæng thÓ ph¸t triÓn ®Êt n­íc, x¸c ®Þnh môc tiªu tõng thêi kú trªn c¬ së ®ã bè trÝ c¬ cÊu vèn ®Çu t­ mét c¸ch hîp lý, thu hót ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh, vïng theo môc tiªu ®Þnh h­íng tr¸nh t×nh tr¹ng tù ph¸t. ThiÕu sù qu¶n lý cña nhµ n­íc cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ å ¹t vµo mét sè ngµnh, mét sè vïng, nh­ ngµnh dÖt, ®å ch¬i ë khu vùc ven biÓn Trung Quèc. T¹i ViÖt Nam thêi gian qua còng cã t×nh tr¹ng ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ å ¹t vµo mét sè lÜnh vùc vµ s¶n xuÊt t¹m thêi v­ît qu¸ nhu cÇu hiÖn t¹i nh­: c¸c dù ¸n kh¸ch s¹n, v¨n phßng cho thuª, thøc ¨n gia sóc, n­íc gi¶i kh¸t cã ga, s¶n phÈm ®iÖn tö gia dông, l¾p r¸p « t«. §iÒu nµy ®· g©y ra søc Ðp víi s¶n xuÊt trong n­íc vµ sù gi¶i thÓ cña mét sè dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nguyªn nh©n lµ chóng ta ch­a x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh thøc quy ho¹ch ®èi víi mét sè ngµnh chñ chèt, trong khi ®ã mét sè ngµnh tá ra cã søc hÊp dÉn ®èi víi nhiÒu nhµ ®Çu t­ th× gÇn nh­ ®· ®Õn giai ®o¹n b·o hoµ vÒ nhu cÇu ®Çu t­. ChÝnh v× vËy, cÇn sím x©y dùng vµ c«ng bè ®Þnh h­íng vµ quy ho¹ch tæng thÓ vÒ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Quy ho¹ch nµy, cè g¾ng ®¶m b¶o ®é chuÈn x¸c cao víi t×nh h×nh vµ yªu cÇu cña thùc tÕ. B¶n quy ho¹ch ph¶i trë thµnh bøc tranh tæng thÓ vÒ nhu cÇu thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam. Mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong viÖc lùa chän dù ¸n ®Çu t­. MÆt kh¸c, c«ng khai lµm c¨n cø cho c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng tÝnh to¸n, chñ ®éng trong kªu gäi vèn ®Çu t­ mét c¸ch hîp lý, cã hiÖu qu¶, gi¶i to¶ ®­îc nh÷ng bÊt hîp lý trong c¬ cÊu ®Çu t­ n­íc ngoµi theo ngµnh kinh tÕ, kü thuËt vµ vïng l·nh thæ nh­ võa qua. Bªn c¹nh ®ã, cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña nhµ n­íc theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, tr¸nh t×nh tr¹ng kh«ng kiÓm so¸t ®­îc nh­ hiÖn nay, ®Èy m¹nh c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia nh­ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n râ rµng trong bé m¸y hµnh chÝnh, tinh gi¶m theo h­íng gän nhÑ, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña bé m¸y nµy nh»m ng¨n chÆn tham nhòng, quan liªu, g©y phiÒn hµ cho c¸c nhµ ®Çu t­. Vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc cßn thÓ hiÖn ë viÖc tiÕp tôc gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, lµnh m¹nh ho¸ m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«. Khi nhµ ®Çu t­ bá vèn ra kinh doanh th× æn ®Þnh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu, ®Æc biÖt lµ víi nh÷ng nÒn kinh tÕ míi chuyÓn ®æi nh­ ViÖt Nam vµ Trung Quèc. ChÝnh trÞ cã æn ®Þnh th× ®êi sèng kinh tÕ x· héi trong n­íc míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m võa qua, n­íc ta d­íi sù l·nh ®¹o thèng nhÊt vµ xuyªn suèt cña mét §¶ng vÉn ®­îc d­ luËn thÕ giíi ®¸nh gi¸ cao vÒ sù æn ®Þnh cña m«i tr­êng chÝnh trÞ. Sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ theo h­íng tÝch cùc còng lµ tiÒn ®Ò cho viÖc më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña FDI. M«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« tèt cho ®Çu t­ bao hµm sù lµnh m¹nh vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸ nguyªn vËt liÖu, vÒ gi¸ trÞ ®ång tiÒn vµ tØ gi¸ hèi ®o¸i, vÒ ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng, thÞ tr­êng vèn , c¬ chÕ tæ chøc qu¶n lý nÒn kinh tÕ. Mét trong nh÷ng néi dung chÝnh cña t¹o lËp vµ æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« lµ æn ®Þnh tiÒn tÖ. ViÖc sö dông hÖ thèng c«ng cô nµy ë n­íc ta cho ®Õn nay vÉn cßn nhiÒu ®iÓm ph¶i söa ®æi bæ sung vµ hoµn chØnh. Muèn vËy, chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh quan ®iÓm râ rµng vÒ hiÓm ho¹ l¹m ph¸t vµ biÖn ph¸p kiÒm chÕ nã. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nh­: chªnh lÖch thu nhËp, chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nghÒ cßn chËm ch¹p, sù nghÌo nµn, xuèng cÊp cña tµi nguyªn..®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ thiÕt lËp mét hÖ thèng thÞ tr­êng ®ång bé. Muèn vËy, ph¶i kiªn tr× ®æi míi, thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, thùc hiÖn c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ vµ sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thùc sù ph¸t triÓn, cã hÖ thèng thÞ tr­êng ®ång bé, mét m«i tr­êng chÝnh trÞ æn ®Þnh sÏ lµ mét nh©n tè tÝch cùc ®èi víi viÖc t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn t¹i ViÖt Nam, gãp phÇn thu hót nhiÒu h¬n vèn FDI tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn. 2. N©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt: 2.1. Ph¶i cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vai trß vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c khu kinh tÕ tù do (KCN, KCX, Khu kinh tÕ më-KKTM) trong giai ®o¹n hiÖn nay. C¸c khu kinh tÕ tù do cã mét vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, nhÊt lµ ®èi víi mét nÒn kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸, b¶o hé chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ ViÖt Nam. Chóng lµ nh÷ng cöa ngâ ®Ó tiÕp nhËn vèn, khoa häc c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lý tiªn tiÕn tõ bªn ngoµi vµo néi ®Þa, gi¶i quyÕt sù thiÕu hôt nguån lùc cña ®Êt n­íc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Trong xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vai trß nµy trë nªn hÕt søc quan träng. §ång thêi, c¸c khu kinh tÕ tù do còng lµ n¬i kÕt hîp tèt nhÊt c¸c nguån lùc bªn ngoµi nh­ vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý víi c¸c nguån lùc trong n­íc nh­ tµi nguyªn, ®Êt ®ai vµ lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu, t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ. §©y lµ nhËn thøc chung cña tÊt c¶ c¸c n­íc (trong ®ã cã ViÖt Nam) trong qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ tù do ë n­íc m×nh. Thùc tiÔn h¬n 10 n¨m x©y dùng KCN, KCX ë ViÖt Nam ®· cho thÊy tÇm quan träng cña viÖc x¸c ®Þnh ®óng vai trß, môc tiªu cña c¸c KCN, KCX trong ®Þnh h­íng tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, nã biÓu hiÖn ë sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®ãng gãp nhiÒu cho xuÊt khÈu vµ thu hót ®Çu t­, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cña c¸c khu nµy. §Õn nay, Nhµ n­íc ta ®· phª duyÖt cho thµnh lËp 68 KCX, KCN. Nh­ vËy, so víi tiÒm lùc ®Çu t­, vµ dù b¸o ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ x©y dùng trong KCX, KCN, khu c«ng nghÖ cao th× sè l­îng c¸c KCX, KCN hiÖn cã cña ta ®ang ®¹t møc cao. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ theo ®óng nh÷ng ­u thÕ vèn cã cña KCN, KCX, khu c«ng nghÖ cao, gãp phÇn t¹o ra sù hÊp dÉn h¬n ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ nhµ ®Çu trong n­íc, tr­íc m¾t chóng ta cÇn cã sù tËp trung h¬n cho viÖc hoµn thµnh x©y dùng c¬ b¶n c¸c KCN, KCX ®· phª duyÖt ®Ó sím ®­a hÖ sè sö dông cao h¬n. Nh­ng trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ ®ang trë thµnh xu thÕ ph¸t triÓn chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay, ®Ó chñ ®éng tham gia héi nhËp, n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thÕ kû míi chóng ta buéc ph¶i cã nh÷ng nhËn thøc míi trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX ë n­íc m×nh. Ngµy nay, c¸c khu kinh tÕ tù do cã xu h­íng ph¸t triÓn chung lµ: thø nhÊt lµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng ngµy cµng phong phó vÒ h×nh thøc, ®a d¹ng vÒ së h÷u, phøc t¹p vÒ néi dung vµ chuyÓn dÇn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i thuÇn tuý sang s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô tæng hîp. Thø hai, c¸c ­u ®·i vµ quyÒn h¹n ®éc lËp cña c¸c khu kinh tÕ tù do ngµy cµng ®­îc më réng vµ n©ng cao theo xu h­íng t¨ng tù do hãa nh»m thÝch øng víi sù c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng cao ë khu vùc vµ thÕ giíi. Sù thµnh c«ng v­ît bËc cña c¸c §KKT cña Trung Quèc lµ nh÷ng vÝ dô tiªu biÓu, chøng minh cho tÝnh ®óng ®¾n cña xu thÕ nµy. Víi tÝnh chÊt tæng hîp nh­ mét nÒn kinh tÕ thu nhá, ®¶m nhËn tõ lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, ng©n hµng... vµ mét m« h×nh gåm nhiÒu khu kinh tÕ tù do kh¸c nhau, c¸c §KKT cã mét søc m¹nh tæng hîp, mét ­u thÕ v­ît tréi trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c ®Æc khu ban ®Çu thu hót chñ yÕu lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ vµ gia c«ng xuÊt khÈu, sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ dÖt may, giµy dÐp nh­ng vÒ sau chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ngµnh dÞch vô nh­ giao nhËn, kho vËn, tµi chÝnh, ng©n hµng, du lÞch vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghÖ cao nh­ c¬ khÝ chÕ t¹o, tin häc, ®iÖn tö, chÝnh sù chuyÓn dÞch nµy ®· t¹o nªn b­íc ph¸t triÓn nhanh chãng vµ æn ®Þnh cña c¸c §KKT. ViÖt Nam ®· gia nhËp ASEAN, APEC vµ trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, chóng ta còng ®ang t×m kiÕm vµ x©y dùng nh÷ng m« h×nh míi ®Ó thu hót nhiÒu h¬n n÷a vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc chñ tr­¬ng x©y dùng KKTM Chu Lai ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh ®· cho thÊy nh÷ng ®iÓm míi trong nhËn thøc cña chóng ta ®èi víi viÖc tæ chøc, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ tù do ë n­íc ta hiÖn nay. §©y cã lÏ lµ sù thö nghiÖm mang tÝnh ®ét ph¸ theo h­íng më cöa h¬n n÷a kinh tÕ trong n­íc víi kinh tÕ bªn ngoµi. §èi víi c¸c KCN, KCX ho¹t ®éng thµnh c«ng, chóng ta còng ph¶i tõng b­íc thùc hiÖn chuyÓn ®æi c«ng n¨ng cña nh÷ng KCN, KCX nµy, theo ®ã c¸c KCN, KCX kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi gia c«ng hµng xuÊt khÈu mµ nªn thùc hiÖn thªm mét sè dÞch vô trong lÜnh vùc l­u th«ng hµng ho¸ vµ mËu dÞch quèc tÕ nh­ giao nhËn, kho vËn, chi nh¸nh ng©n hµng, kiÓm to¸n, viÔn th«ng... ®Æc biÖt lµ thµnh lËp kho ngo¹i quan trong c¸c khu nµy. Më réng c«ng n¨ng còng chÝnh lµ sù n©ng cÊp c¸c KCN, KCX t¹o b­íc ph¸t triÓn míi theo h­íng toµn diÖn h¬n ®ång thêi còng tËn dông tèi ®a nh÷ng lîi thÕ cña c¸c khu nµy trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i. §æi míi nhËn thøc theo h­íng tÝch cùc, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña kinh tÕ toµn cÇu vµ t×nh h×nh thùc tiÔn trong n­íc sÏ lµ ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu, lµ kim chØ nam ®Ó chóng ta ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ tù do thµnh nh÷ng ®iÓm s¸ng thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 2.2.N©ng cao chÊt l­îng c¬ së h¹ tÇng c¸c KCN, KCX : Mét trong nh÷ng yÕu tè lµm nªn sù thµnh c«ng cña c¸c §KKT cña Trung Quèc chÝnh lµ ë sù ®ång bé, m¹nh d¹n ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng trong vµ ngoµi c¸c ®Æc khu. Víi ph­¬ng ch©m “lµm tæ cho ph­îng hoµng vµo ®Î trøng”, chÝnh quyÒn c¸c ®Æc khu cña Trung Quèc ®· rÊt nç lùc trong viÖc t¹o c¬ së ban ®Çu ë møc ®é thuËn lîi nhÊt cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo kinh nghiÖm tõ §KKT Th©m QuyÕn, muèn thu hót ®­îc 1 ®ång tiÒn vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi th× ph¶i chi ra 5,5 ®ång ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ chØ cÇn ®Çu t­ nhiÒu cho ph¸t triÓn h¹ tÇng lµ cã thÓ x©y dùng thµnh c«ng mét khu c«ng nghiÖp nh­ng nã còng cho thÊy tÇm quan träng cña kÕt cÊu h¹ tÇng trong viÖc thu hót ®Çu t­, lÊp ®Çy diÖn tÝch c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt bªn trong vµ bªn ngoµi hµng rµo c¸c khu c«ng nghiÖp cßn thiÕu ®ång bé nh­ hiÖn nay, ®Ó c¸c KCN thùc sù ph¸t huy t¸c dông trong viÖc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò cßn tån ®äng nµy. Tr­íc m¾t cÇn tËp trung c¸c nguån lùc ®Èy nhanh tèc ®é x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng bªn trong c¸c khu c«ng nghiÖp hiÖn cã. Theo kinh nghiÖm cña Trung Quèc, nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Æc biÖt (vÒ tÝn dông, gi¸ c¶, dÞch vô, thuÕ) ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ ph¸t triÓn míi hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ë c¸c KCN. Theo ®ã, nhµ n­íc cã thÓ hç trî mét phÇn vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (kho¶ng 40 - 50%), phÇn cßn l¹i chñ ®Çu t­ cã thÓ vay tÝn dông hoÆc huy ®éng d­íi nhiÒu h×nh thøc, hoÆc cã thÓ cho chñ ®Çu t­ vay víi l·i suÊt thÊp h¬n; ®ång thêi kÐo dµi thêi gian hoµn tr¶ vèn vµ miÔn l·i vay trong thêi gian thi c«ng c¬ së h¹ tÇng. VÒ mÆt thuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë møc 10% ¸p dông víi c¸c c«ng ty ph¸t triÓn h¹ tÇng lµ qu¸ cao, g©y khã kh¨n cho doanh nghiÖp, nhµ n­íc nªn gi¶m bít møc thuÕ nµy (cã thÓ lµ 5%) ®ång thêi cho phÐp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo doanh thu tõng n¨m nh»m huy ®éng nguån vèn øng tr­íc cña c¸c nhµ ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã, yªu cÇu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nhanh chãng triÓn khai c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng bªn ngoµi g¾n liÒn víi c¸c KCN, KCX nh­ ®­êng, cÇu giao th«ng, cÊp n­íc, cÊp ®iÖn,... ®©y lµ nh÷ng c«ng tr×nh ®ßi hái nguån vèn lín v× vËy ngoµi sù cè g¾ng cña c¸c ®Þa ph­¬ng, còng cÇn cã sù hç trî tõ phÝa nhµ n­íc, tr­íc m¾t cã thÓ cho phÐp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®­îc gi÷ l¹i 50-60% c¸c nguån thu trong c¸c KCN, KCX ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn h¹ tÇng bªn ngoµi KCN, KCX. C¸c biÖn ph¸p hç trî nµy sÏ gióp hÖ thèng c¸c khu c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam nhanh chãng hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng bªn trong vµ bªn ngoµi, t¹o nªn sù ®ång bé vÒ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, s½n sµng chµo ®ãn c¸c nhµ ®Çu t­. 2.3. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ vµo KCN, KCX, KKTM: Bªn c¹nh h¹ tÇng c¬ së, m«i tr­êng ph¸p lý, c¬ chÕ chÝnh s¸ch còng lµ vÊn ®Ò quan träng quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c¸c khu kinh tÕ tù do. T¹i c¸c §KKT cña Trung Quèc ®· x©y dùng ®­îc mét c¬ chÕ luËt - kinh tÕ th«ng tho¸ng vµ cëi më ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. C¸c ­u ®·i dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong ®Æc khu bao gåm ­u ®·i vÒ thuÕ vµ tµi chÝnh, chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi, ­u ®·i vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, vÒ chÕ ®é xuÊt nhËp khÈu vµ xuÊt nhËp c¶nh,... cïng víi viÖc liªn tôc ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý vÒ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong ®Æc khu th× viÖc ¸p dông nh÷ng chÝnh s¸ch thËt sù ­u ®·i ®· cho thÊy quyÕt t©m cña chÝnh quyÒn Trung Quèc trong chiÕn l­îc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngoµi ra, mét trong nh÷ng bµi häc thµnh c«ng cña Trung Quèc trong thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c §KKT lµ trao quyÒn tù chñ cho chÝnh quyÒn c¸c ®Æc khu. T¹i c¸c ®Æc khu kinh tÕ, Trung ­¬ng ®· tõ bá viÖc can thiÖp trùc tiÕp cô thÓ vµo c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ cña ®Þa ph­¬ng mµ chØ thèng nhÊt qu¶n lý chÝnh s¸ch vÜ m« vµ gi¸m s¸t viÖc t«n träng chÝnh s¸ch, luËt ph¸p chung. Trªn c¬ së t«n träng nguyªn t¾c kh«ng vi ph¹m chÝnh s¸ch chung, kh«ng m©u thuÉn víi lîi Ých toµn côc, chÝnh quyÒn ®Æc khu ®­îc trao quyÒn rÊt lín, nhiÒu khi cßn ngang hoÆc cao h¬n c¶ quyÒn cña chÝnh quyÒn tØnh trùc thuéc, trong ®ã cã c¶ quyÒn lËp ph¸p, hµnh ph¸p, quyÒn cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, quyÒn quy ho¹ch vµ b¸n quyÒn sö dông ®Êt, quyÒn cã ng©n s¸ch riªng vµ lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh trùc tiÕp víi trung ­¬ng,... ChÝnh quyÒn ®Æc khu còng lµ n¬i tiÕp nhËn, qu¶n lý, gi¶i quyÕt nh÷ng khóc m¾c cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong suèt thêi gian thùc hiÖn dù ¸n theo m« h×nh “dÞch vô mét cöa”. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi më cöa, më réng hîp t¸c kinh tÕ víi bªn ngoµi, ViÖt Nam còng ®· ¸p dông nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t­ khi ®Çu t­ vµo c¸c KCN, KCX song ®Ó gi÷ ch©n ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ ®ång thêi thu hót thªm nhiÒu nhµ ®Çu t­ míi, chóng ta ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ theo h­íng th«ng tho¸ng vµ thuËn lîi h¬n. VÒ mÆt luËt ph¸p, c¬ së ph¸p lý chñ yÕu ®iÒu chØnh ho¹t ®éng KCN lµ NghÞ ®Þnh 36/CP ban hµnh kÌm theo Quy chÕ khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghÖ cao. NghÞ ®Þnh nµy ®­îc x©y dùng trªn c¬ së hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh, cèt lâi lµ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, LuËt doanh nghiÖp vµ c¸c luËt kh¸c. Do tån t¹i hai hÖ thèng luËt kh¸c nhau ®iÒu chØnh c¸c doanh nghiÖp trong khu c«ng nghiÖp (LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ¸p dông víi doanh nghiÖp trong n­íc, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ¸p dông víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi), nªn ®· t¹o sù kh¸c biÖt trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, nhÊt lµ ®iÒu kiÖn ­u ®·i thuÕ, gi¸ mét sè yÕu tè ®Çu vµo (®iÖn, n­íc), dÞch vô... do vËy, ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn h¬n, tr­íc m¾t cÇn nhanh chãng söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh 36/CP ®Ó ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n ®èi víi nh÷ng söa ®æi trong LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi míi ®­îc ban hµnh vµ nghÞ ®Þnh 24/2000 quy ®Þnh chi tiÕt viÖc thùc hiÖn LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi (n¨m 2000). VÒ mÆt c¬ chÕ chÝnh s¸ch, ®Ó thu hót nhiÒu h¬n c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo KCN, KCX chóng ta nªn më réng lo¹i h×nh dù ¸n ®Çu t­ ®ång thêi víi viÖc h¹ thÊp tû lÖ xuÊt khÈu b¾t buéc. HiÖn nay, theo quy ®Þnh ®Ó ®­îc coi lµ doanh nghiÖp chÕ xuÊt th× tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu ph¶i ®¹t 80% trë lªn lµ kh«ng cßn phï hîp, nã kh«ng nh÷ng lµm cho chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ kÐm hÊp dÉn so víi c¸c n­íc trong khu vùc mµ cßn t¹o nªn tÝnh û l¹i cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, kh«ng thùc sù thóc ®Èy tÝnh tÝch cùc cña c¹nh tranh. Bëi v×, tû lÖ xuÊt khÈu ph¶n ¸nh chÊt l­îng s¶n phÈm, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp do ®ã cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i h¬n vÒ chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp chÕ xuÊt theo h­íng tû lÖ xuÊt khÈu cµng cao th× ®­îc h­ëng cµng nhiÒu nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ. Theo h­íng nµy, c¸c doanh nghiÖp cã tû lÖ xuÊt khÈu tõ 30% trë lªn ®Òu nªn ®­îc xem lµ c¸c doanh nghiÖp chÕ xuÊt vµ ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ vµ c¸c ­u ®·i kh¸c. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ xuÊt khÈu ë møc ®é võa ph¶i vµ cã chÝnh s¸ch ­u ®·i cµng t¨ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã tû träng xuÊt khÈu cµng lín lµ hîp lý. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp bëi ®©y lµ yÕu tè rÊt quan träng t¹o nªn tÝnh liªn tôc vµ hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy cho c¸c nhµ ®Çu t­, theo kinh nghiÖm cña Trung Quèc, trong thêi gian tíi nhµ n­íc cã thÓ cho phÐp doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc thÕ chÊp tµi s¶n g¾n víi quyÒn sö dông ®Êt trong c¸c KCN ®Ó hä cã thÓ vay vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt t¹i c¸c ng©n hµng trong n­íc, ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi tiÕp cËn víi nguån vèn ­u ®·i mµ cßn gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng ø ®äng vèn kh«ng cho vay ®­îc trong c¸c ng©n hµng. Do tÝnh chÊt cña c¸c KCN, KCX hiÖn chØ bã hÑp trong ph¹m vi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, nªn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong c¸c KCN chØ lµ sù c¶i tiÕn thªm mét b­íc theo h­íng thuËn lîi h¬n trªn c¬ së nh÷ng ­u ®·i cã s½n, nh­ng riªng víi KKTM Chu Lai chóng ta ph¶i nghiªn cøu vµ thùc hiÖn mét c¬ chÕ chÝnh s¸ch thËt sù phï hîp víi tÇm quan träng vµ møc ®é tæng hîp cña khu kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung nµy. Khu vùc miÒn Trung tõ tr­íc ®Õn nay lu«n ®­îc ®¸nh gi¸ lµ nhiÒu tiÒm n¨ng nh­ng do nhiÒu nguyªn nh©n c¶ kh¸ch quan vµ chñ quan mµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña khu vùc nµy vÉn ®ang gÆp khã kh¨n rÊt lín. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, ®Ó KKTM thùc sù lµ ®iÓm ®Õn cña c¸c nhµ ®Çu t­ th× nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ë ®©y ph¶i cao h¬n hoÆc Ýt ra lµ ngang b»ng víi nh÷ng ­u ®·i dµnh cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo KCN, KCX. VÒ vÊn ®Ò nµy, chóng ta cã thÓ vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm trong x©y dùng c¸c §KKT cña Trung Quèc ®ång thêi cã thÓ xem xÐt, ¸p dông nh÷ng ­u ®·i v­ît tréi h¬n. VÝ dô, vÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, cã thÓ cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi ®­îc thuª ®Êt víi thêi h¹n 70 n¨m kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt (quy ®Þnh chung cho c¶ n­íc chØ cã 50 n¨m). Gi¸ thuª ®Êt ®­îc æn ®Þnh trong thêi h¹n ®· tr¶ tiÒn thuª ®Êt, tr­êng hîp cã ®iÒu chØnh th× tèi thiÓu 10 n¨m/lÇn vµ lÇn ®iÒu chØnh sau t¨ng kh«ng qu¸ 10% so víi lÇn tr­íc. Trong thêi gian sö dông hîp ph¸p nhµ ®Çu t­ ®­îc quyÒn thùc hiÖn chuyÓn nh­îng, chuyÓn ®æi, cho thuª l¹i ®Êt, thÕ chÊp, gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt... Nh×n chung nÕu ¸p dông nh÷ng c¬ chÕ nµy vµo mét dù ¸n cô thÓ th× nhµ ®Çu t­ ®­îc h­ëng nh÷ng ­u tiªn v­ît tréi h¬n so víi nh÷ng n¬i kh¸c trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam, c¸c tØnh miÒn Trung còng nh­ ë c¸c khu vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­ kh¸c trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Môc tiªu cña nh÷ng c¬ chÕ ­u ®·i ®èi víi KKTM Chu Lai lµ nh»m ph¸t huy néi lùc, t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh trªn thùc tÕ KKTM Chu Lai, thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ vïng träng ®iÓm kinh tÕ miÒn Trung. §èi víi c¸c KCN, KCX, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, phÊn ®Êu c¬ chÕ mét cöa lµ mét c«ng viÖc ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cè g¾ng tù v­ît m×nh nhiÒu h¬n n÷a. NhiÖm vô cÇn lµm hiÖn nay lµ tiÕp tôc c¶i tiÕn c¬ chÕ QLNN hîp lý h¬n, khoa häc h¬n trªn c¬ së quy ®Þnh râ chøc n¨ng quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c KCN, KCX, tr¸nh qu¶n lý chång chÐo, thay ®æi c¬ chÕ uû quyÒn hiÖn t¹i b»ng mét c¬ chÕ míi theo h­íng ph©n cÊp, trao thÈm quyÒn nhiÒu h¬n cho BQL c¸c KCN cÊp tØnh. Bªn c¹nh viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc trªn ®Þa bµn l·nh thæ, c¸c BQL KCN, KCX cßn ®­îc më réng thªm mét sè nhiÖm vô qu¶n lý th«ng qua viÖc thùc hiÖn quy chÕ uû quyÒn cña c¸c bé, ngµnh Trung ­¬ng vµ UBND cÊp tØnh nh­ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, xÐt duyÖt kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ®ång thêi ®Æt ®¹i diÖn ®ñ thÈm quyÒn (thuéc lÜnh vùc chuyªn ngµnh nh­ h¶i quan, c«ng an, thuÕ vô, ...) gi¶i quyÕt trùc tiÕp c«ng viÖc t¹i tõng KCN. 3. T¨ng c­êng søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­: 3.1. Chó träng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ “mÒm” Søc hót cña mçi quèc gia vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ tr­íc hÕt thÓ hiÖn ë hÖ thèng luËt ph¸p cã liªn quan ®Õn ®Çu t­ cña n­íc ®ã. C¸c nhµ ®Çu t­ khi ®Çu t­ vµo mét n­íc sÏ quan t©m tíi c¸c vÊn ®Ò: tØ lÖ gãp vèn ra sao, vÊn ®Ò thuª ®Êt, tuyÓn dông lao ®éng, xuÊt nhËp khÈu s¶n phÈm, m¸y mãc, thuÕ,...TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®Òu ®­îc quy ®Þnh cô thÓ b»ng c¸c v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt. Do vËy, nÕu kh«ng cã nh÷ng v¨n b¶n h­íng dÉn râ rµng th× nhµ ®Çu t­ sÏ kh«ng biÕt ®­îc ý ®Þnh cña n­íc chñ nhµ nh­ thÕ nµo còng nh­ m×nh nªn tiÕn hµnh ®Çu t­ ra sao. VËy ®Ó cã mét m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, râ rµng, cÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu, x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ theo h­íng: -ThiÕt lËp mét mÆt b»ng ph¸p lý chung ¸p dông cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh»m t¹o lËp m«i tr­êng æn ®Þnh, b×nh ®¼ng cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh, ®ång thêi ¸p dông mét sè quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn ®Çu t­ vµ ­u ®·i phï hîp víi tõng ®èi t­îng , lÜnh vùc trong tõng thêi kú. -§a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc FDI ®Ó khai th¸c thªm c¸c kªnh thu hót ®Çu t­ míi, nghiªn cøu vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ nh­ c«ng ty hîp danh, c«ng ty qu¶n lý vèn, cho phÐp nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mua, nhËn kho¸n kinh doanh, qu¶n lý, thuª c¸c doanh nghiÖp trong n­íc; nghiªn cøu m« h×nh kinh tÕ më. -Më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi phï hîp víi cam kÕt trong qu¸ tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tõng b­íc më cöa thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cho ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­  ë n­íc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ ë ViÖt Nam; x©y dùng c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc x©y dùng, kinh doanh nhµ ë vµ x©y dùng; x©y dùng kinh doanh ph¸t triÓn khu ®« thÞ míi, khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong lÜnh vùc dÞch vô khoa häc, c«ng nghÖ dÞch vô th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, tõng b­íc më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c ®Çu t­ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch. -TiÕp tôc thÝ ®iÓm chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp nµy tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nghiªn cøu söa ®æi c¸c quy ®Þnh vÒ thêi h¹n ®µm ph¸n dù ¸n BOT vµ quy t¾c, thÈm quyÒn chØ ®Þnh nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµm dù ¸n BOT trong mét sè tr­êng hîp cÇn thiÕt. -Cô thÓ ho¸ c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo dÞch vô nhËp khÈu, dÞch vô ph©n phèi trong n­íc, thu hÑp danh môc hµng ho¸ kh«ng thuéc ®èi t­îng doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mua ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. -Thùc hiÖn ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­: TiÕp tôc c¶i t¹o hÖ thèng thuÕ cho phï hîp t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s½c thuÕ, tõng b­íc ¸p dông hÖ thèng thuÕ chung cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. X©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn, n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm, cho phÐp c¸c dù ¸n s¶n xuÊt nguyªn liÖu phô trî phôc vô hµng xuÊt khÈu ®­îc h­ëng ­u ®·i t­¬ng tù nh­ c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. B¶o hé cã thêi h¹n hîp lý vµ hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng. 3.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ “cøng”: Bªn c¹nh viÖc x©y dùng nh÷ng khu vùc ®Çu t­ ®Æc biÖt nh­ KCN, KCX,... viÖc cÇn thiÕt hiÖn nay lµ x©y dùng mét quy ho¹ch ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cô thÓ vµ hîp lý ®Ó cã thÓ tËn dông c¸c kho¶n vay ­u ®·i tõ c¸c nhµ tµi trî. §ång thêi, chÝnh phñ còng cÇn bè trÝ c¬ cÊu ng©n s¸ch hîp lý, dµnh nhiÒu h¬n cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy th«ng qua c¸c h×nh thøc BOT, BT, BTO, vµ ®Æc biÖt dµnh nhiÒu ­u ®·i vÒ gi¸ c¶ nh­ dÞch vô ®iÖn n­íc, th«ng tin liªn l¹c vµ chi phÝ gi¶i phãng mÆt b»ng nhiÒu h¬n c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ kh¸c. 4. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ cña TNCs ®ång thêi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d©n téc trªn c¬ së võa hîp t¸c võa c¹nh tranh víi TNCs: Còng nh­ ë Trung Quèc, môc tiªu cña TNCs ë ViÖt Nam lµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Do vËy, hä quan t©m nhiÒu tíi hÖ thèng ph¸p luËt an toµn, sù nhÊt qu¸n vÒ chÝnh s¸ch, chÕ ®é, víi nh÷ng qui ®Þnh vµ h­íng dÉn râ rµng, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®¬n gi¶n, nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ c¬ së h¹ tÇng, th«ng tin liªn l¹c mau lÑ, tr×nh ®é c¸n bé khoa häc kü thuËt vµ c¸n bé qu¶n lý cao, ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ, cã n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, ngo¹i ng÷, tËp qu¸n quèc tÕ,... §Ó thu hót c¸c TNCs ®Çu t­ ngµy cµng nhiÒu vµo Trung Quèc, chÝnh phñ Trung Quèc mét mÆt kh«ng ngõng hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, c¬ së h¹ tÇng, mÆt kh¸c ¸p dông chÝnh s¸ch thu hót FDI t­¬ng ®èi tù do ®èi víi hä, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn nh­ thùc hiÖn ®·i ngé quèc d©n, b¶o ®¶m c¸c quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p, ®¶m b¶o an toµn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n... Nhê vËy, Trung Quèc ®· thu hót ®­îc mét l­îng lín c¸c TNCs (kho¶ng 400 trong sè 500 TNCs ®øng ®Çu thÕ giíi) ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Ph¶i nãi r»ng, khi më cöa thu hót FDI, nÒn c«ng nghiÖp quèc gia kh«ng thÓ chØ bao gåm nÒn c«ng nghiÖp d©n téc100%. Nh­ng Ýt nhÊt, nÒn c«ng nghiÖp quèc gia cÇn n¾m gi÷ cæ phÇn quan träng hoÆc chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o trong n­íc. T¹i Trung Quèc, trong mét sè doanh nghiÖp chung vèn, c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc kh«ng n¾m gi÷ cæ phÇn hoÆc chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o, nh­ng còng lµ nÒn c«ng nghiÖp cã thµnh phÇn c«ng nghiÖp d©n téc. Do vËy, viÖc b¶o ®¶m sù hîp t¸c c«ng nghiÖp d©n téc vµ ph¸t triÓn cïng TNCs kh«ng hÒ cã sù m©u thuÉn. Sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp chung vèn vµ ngµnh c«ng nghiÖp vèn cã cña Trung Quèc lµ sù c¹nh tranh cña nÒn c«ng nghiÖp tõ bªn ngoµi vµo vµ nÒn c«ng nghiÖp d©n téc. Trung Quèc ®· ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d©n téc trªn c¬ së võa hîp t¸c võa c¹nh tranh víi TNCs . Trung Quèc ®· më cöa mäi ngµnh nghÒ, mäi lÜnh vùc ®Ó thu hót FDI cña TNCs. Tíi nay, TNCs ®· triÓn khai quy m« lín ®Çu t­ t¹i Trung Quèc. Sù c¹nh tranh quèc tÕ ®· b¾t ®Çu quèc néi ho¸. ¥ mét sè ngµnh, c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc trªn thùc tÕ ®· cã mÆt víi sù cã mÆt cña c¸c doanh nghiÖp hµng ®Çu thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®ang ®øng tr­íc nh÷ng thö th¸ch nghiªm träng tõ tr­íc ®Õn nay ch­a tõng cã. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, Trung Quèc vÉn x¸c ®Þnh häc tËp c¸c kinh nghiÖm cña c¸c th­¬ng gia n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ cña TNCs, tranh thñ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt h÷u h×nh vµ v« h×nh nh­ vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý do FDI cña hä ®em l¹i ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d©n téc. Trung Quèc ®· biÕn ¸p lùc thµnh ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn trong c¹nh tranh cña Trung Quèc víi TNCs ngµy cµng phï hîp víi nh÷nh ®iÒu kiÖn quèc tÕ, ®­a Trung Quèc tõng b­íc hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Do vËy mµ Trung Quèc ngµy cµng thu hót ®­îc nhiÒu FDI. C¸c TNCs sÏ lµ nguån huy ®éng vèn lín cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Do ®ã, viÖc n¾m b¾t ®­îc môc tiªu vµ nh÷ng quan t©m cña TNCs ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch kÞp thêi t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi khuyÕn khÝch TNCs ®Çu t­ ngµy cµng nhiÒu vµo ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng, cã tÝnh chÊt l©u dµi trong chÝnh s¸ch thu hót FDI cña ViÖt Nam, bëi TNCs kh«ng chØ mang trong m×nh mét nguån vèn khæng lå, mµ trong nã cßn héi tô nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn nhÊt. §ã lµ nh÷ng nguån lùc rÊt cÇn thiÕt cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam. §ång thêi, ViÖt Nam còng ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó kÝch thÝch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp trong n­íc trªn c¬ së võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh víi c¸c TNCs. 5. X©y dùng chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ tõ ViÖt kiÒu: ViÖt Nam còng cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Ó thu hót kiÒu bµo, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò trÝ thøc ViÖt kiÒu vÒ n­íc. Nhê lµm tèt c«ng t¸c ®èi víi kiÒu bµo ë n­íc ngoµi, Trung quèc ®· thu hót ®­îc kh¸ nhiÒu nhµ ®Çu t­ gèc Hoa ë Hång K«ng, §µi Loan vµ Ma Cao ®Çu t­ vµo c¸c ®Æc khu. NhiÒu v¨n b¶n cña nhµ n­íc ta ®· kh¼ng ®Þnh cÇn tranh thñ vµ huy ®éng trÝ thøc ViÖt kiÒu trë vÒ phôc vô ®Êt n­íc, trong chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ còng ®· ®Ò cËp tíi sù tham gia cña ViÖt kiÒu trong chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam. HiÖn nay cã hµng triÖu ng­êi ViÖt sinh sèng ë n­íc ngoµi, rÊt nhiÒu ng­êi cã ®iÒu kiÖn tèt vÒ tµi chÝnh vµ tri thøc, ®· qua ®µo t¹o vµ hiÖn ®ang c«ng t¸c ë nh÷ng tr­êng ®¹i häc danh tiÕng. §iÒu ®ã cho thÊy ®éi ngò trÝ thøc trong céng ®ång ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi cã mét tiÒm n¨ng to lín, tiÒm n¨ng ®ã cã thÓ ®ãng gãp vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, so víi Trung Quèc, ViÖt kiÒu ë n­íc ngoµi tÝnh céng ®ång yÕu h¬n rÊt nhiÒu. Do tÝnh chÊt chÝnh trÞ cã nh÷ng phøc t¹p nªn céng ®ång ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi bÞ chia c¾t. ViÖt kiÒu thiÕu hiÓu biÕt hoÆc cßn nhiÒu hiÓu lÇm ®èi víi ®Êt n­íc. NhiÒu ng­êi trong sè hä ra ®i trong nh÷ng ngµy ®Êt n­íc s¾p thèng nhÊt, trong hä cßn cã nhiÒu mÆc c¶m, nhiÒu hËn thï ®èi víi chÕ ®é. Do vËy, §Ó thu hót ®­îc ®éi ngò trÝ thøc kiÒu bµo tham gia x©y dùng, ®Çu t­ vµ lµm viÖc t¹i ViÖt Nam chóng ta cÇn x©y dùng mét chiÕn l­îc l©u dµi ®èi víi céng ®ång ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch tuyªn truyÒn, gi¸o dôc truyÒn thèng d©n téc, v¨n ho¸, n©ng cao tÝnh céng ®ång cho hä, gióp hä xo¸ ®i nh÷ng mÆc c¶m nh÷ng hËn thï. Kh«ng chØ vËy, Nhµ n­íc cÇn tuyªn truyÒn cho hä thÊy nh÷ng thµnh tùu trong ®æi míi cña ®Êt n­íc, nh÷ng khã kh¨n vµ tån t¹i trong ph¸t triÓn kinh tÕ,... gióp hä cã hiÓu biÕt ®óng ®¾n vµ toµn diÖn vÒ quª h­¬ng ®Êt n­íc, kÝch thÝch lßng tù t«n d©n téc cho hä. Mét mÆt tËp trung vµo viÖc ch¨m lo, b¶o vÖ cho céng ®ång ng­êi ViÖt æn ®Þnh cuéc sèng, cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ë n­íc së t¹i, ®ång thêi x©y dùng hÖ thèng chÕ ®é chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh»m thu hót sù ®ãng gãp cña céng ®ång trong c¸c lÜnh vùc ®Çu t­, th­¬ng m¹i, huy ®éng chÊt x¸m cña trÝ thøc ViÖt kiÒu cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Bªn c¹nh ®ã, cÇn xóc tiÕn ®iÒu tra, kh¶o s¸t, nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn vÒ thùc tr¹ng céng ®ång ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi, t¹o c¬ së ®Ó ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña céng ®ång trong ®ãng gãp x©y dùng ®Êt n­íc. Nh÷ng kinh nghiÖm cña Trung Quèc trong chÝnh s¸ch ®èi víi Hoa kiÒu, nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt, b¶o vÖ quyÒn lîi vµ lîi Ých cho hä lµ nh÷ng kinh nghiÖm quÝ gióp chóng ta cã thÓ tham kh¶o trong viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vÒ n­íc cña hai triÖu ViÖt KiÒu ®ang sèng ë h¬n 70 n­íc trªn thÕ giíi. 6. T¨ng c­êng héi nhËp, tham gia vµo c¸c tæ chøc khu vùc vµ thÕ giíi : Trong xu thÕ héi nhËp vµ hîp t¸c m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay, mét quèc gia kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®¬n lÎ mét m×nh mµ ph¶i g¾n m×nh vµo mét khèi thèng nhÊt trong khu vùc vµ thÕ giíi. Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu n»m trong khu vùc Ch©u ¸, khu vùc t¨ng tr­ëng n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. Trung Quèc hiÖn nay ®ang trë thµnh mét hiÖn t­îng cña thÕ giíi, cã quan hÖ hîp t¸c víi h¬n 200 quèc gia vµ l·nh thæ trªn thÕ giíi vµ gÇn ®©y ®· gia nhËp WTO. Nh÷ng thµnh qu¶ vÒ thu hót FDI nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung mµ Trung Quèc ®¹t ®­îc trong qóa tr×nh gia nhËp còng nh­ sau khi tham gia vµo WTO sÏ phÇn nµo gîi ý cho ViÖt Nam ®iÒu chØnh h­íng ®i thÝch hîp, chuÈn bÞ cho viÖc gia nhËp vµo WTO còng nh­ viÖc më réng tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. Do h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é, ViÖt Nam cÇn nç lùc ®Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ cña m×nh cho phï hîp, n©ng cao n¨ng lùc néi sinh cña ®Êt n­íc, ph¸t triÓn n¨ng lùc hÊp thô, chuyÓn ho¸ hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn n­íc ngoµi trong ®ã cã ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh hîp lùc m¹nh mÏ cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. KÕt luËn M Æc dï cßn cã mét sè h¹n chÕ, nh÷ng thµnh c«ng cña Trung Quèc trong thu hót FDI lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. Cho ®Õn nay, mét sè môc tiªu lín mµ ChÝnh phñ Trung Quèc ®Æt ra khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vÒ c¬ b¶n ®Òu ®¹t ®­îc. Trong ®iÒu kiÖn thiÕu c¸c nguån vèn trong n­íc, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gióp Trung Quèc “®¶m b¶o sù ph¸t triÓn ®i lªn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n; thóc ®Èy c¶i c¸ch kinh tÕ vµ chuyÓn sang ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng; ®ãng vai trß quan träng trong hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ”. Mét sè yÕu tè c¬ b¶n, ®¶m b¶o sù thµnh c«ng trong thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Trung Quèc cã thÓ tãm t¾t l¹i lµ : Thø nhÊt, ®ã lµ chiÕn l­îc më cöa, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ theo vïng l·nh thæ tu©n theo quy ho¹ch ­u tiªn. VÒ mÆt nµy, Trung Quèc ®· rÊt thµnh c«ng vµ còng kh«ng ®Ó xÈy ra t×nh tr¹ng tËp trung c¸c dù ¸n ®Õn møc th¸i qu¸ nh­ tr­êng hîp cña Th¸i Lan. Thø hai, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån huy ®éng vèn, kÕt hîp cã hiÖu qu¶ viÖc sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi c¸c nguån vèn tÝn dông trong vµ ngoµi n­íc. T×m kiÕm c¸c nguån tÝn dông tõ bªn ngoµi víi c¸c ®iÒu kiÖn vay cã lîi nhÊt vµ sö dông mét phÇn ®¸ng kÓ vèn vay nµy vµo c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Thø ba, cã chÝnh s¸ch tháa ®¸ng ®Ó më réng viÖc thu hót ng­êi Hoa vµ Hoa kiÒu ®Çu t­ vÒ n­íc. Më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng, t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi, sö dông c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña tõng thêi kú, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­. Qua viÖc nghiªn cøu nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót FDI cña Trung Quèc, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña viÖc thu hót FDI phô thuéc rÊt lín vµo vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Qu¶n lý vµ thu hót kh«ng ®­îc t¸ch rêi nhau mµ ph¶i bæ sung cho nhau th× míi triÖt ®Ó tËn dông ®­îc nh÷ng mÆt tÝch cùc cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c h¹i cña nã. Bªn c¹nh ®ã, kinh nghiÖm cña Trung Quèc chØ ra r»ng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tù b¶n th©n nã kh«ng thÓ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ mong muèn cña nhµ ®Çu t­ nÕu kh«ng cã c¸c ®iÒu kiÖn thÝch øng cña n­íc nhËn ®Çu t­. Vµ l­îng vèn nµy ch¶y vµo nhiÒu hay Ýt còng kh«ng phô thuéc ý muèn cña n­íc chñ nhµ. VÒ h×nh thøc, ta cã c¶m gi¸c nh­ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ hÇu nh­ ë thÕ thô ®éng tr­íc c¸c dßng chÈy cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Nh­ng b¶n chÊt cña vÊn ®Ò l¹i kh«ng ph¶i vËy, n­íc nhËn ®Çu t­ chÝnh lµ ng­êi chñ ®éng trong viÖc kªu gäi, hÊp dÉn ®Çu t­. Khi mét n­íc cã nhu cÇu tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nÕu cã c¸c ®iÒu kiÖn, c¸c tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®¹t hiÖu qu¶ cao th× ®ã sÏ lµ ®Þa bµn cã søc hót m¹nh- cã khi lµm ®æi h­íng c¶ dßng ch¶y ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. NhËn thøc ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm nµy rÊt cÇn thiÕt ®èi víi viÖc thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi.