Khóa luận Tình hình triển khai E-Banking tại Việt Nam

Öt Nam ®· vµ ®ang cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ thÝch ®¸ng vµo c«ng nghÖ míi ®Ó cã thÓ mau chãng hoµ nhËp víi m«i tr­êng th­¬ng m¹i ®iÖn tö. HiÖn nay, Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam ®ang triÓn khai ®­a vµo sö dông hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö. HÖ thèng nµy cho phÐp c¸c kh¸ch hµng giao dÞch chuyÓn tiÒn, rót tiÒn, göi tiÒn 24/24 giê t¹i bÊt cø ®iÓm giao dÞch tù ®éng hoÆc c¸c ®¹i lý chÊp nhËn thÎ cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam. Ngoµi ra, trong t­¬ng lai kh«ng xa ng©n hµng cßn cung cÊp dÞch vô ng©n hµng Internet, dÞch vô ng©n hµng t¹i nhµ, dÞch vô ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i… Mäi giao dÞch tõ viÖc vay vèn, më th­ tÝn dông, ®Çu t­, thanh to¸n, l­u ký chøng kho¸n, kiÓm tra tµi kho¶n… cã thÓ thùc hiÖn t¹i nhµ th«ng qua c¸c m¸y tÝnh cña doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. T×nh h×nh triÓn khai e-banking t¹i hÖ thèng ng©n hµng cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Chohung Vina Bank Chohung Vina Bank lµ ng©n hµng liªn doanh gi÷a Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng ViÖt Nam (Vietcombank) vµ Ng©n hµng Chohung cña Hµn Quèc víi tû lÖ vèn gãp 50:50. Ng©n hµng nµy ®­îc thµnh lËp tõ th¸ng 2 n¨m 1993 víi sè vèn lµ 20 triÖu USD. Míi ®©y ngµy 28/02/2003, trong dÞp kû niÖm lÇn thø 10 ngµy thµnh lËp, «ng Hang Shin Seong - Tæng Gi¸m ®èc ng©n hµng Chohung Vina ®· tuyªn bè thay thÕ toµn bé hÖ thèng qu¶n trÞ ng©n hµng cò (c¶ phÇn cøng lÉn phÇn mÒm) b»ng mét hÖ thèng qu¶n trÞ ng©n hµng míi víi tªn gäi COSES (Chohung Overseas Standard E-banking System). HÖ thèng míi COSES ®­îc triÓn khai trong th¸ng 03/2003 vµ môc tiªu cña nã lµ cung cÊp cho kh¸ch hµng c¸c tiÖn Ých míi nh­ hÖ thèng m¸y rót tiÒn tù ®éng (ATM), dÞch vô ng©n hµng trªn Internet (internet banking) vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng sØ vµ lÎ kh¸c. HÖ thèng nµy còng ®­îc kÕt nèi vµo hÖ thèng m¹ng cña VCB. Sau khi kÕt nèi víi VCB, ng©n hµng sÏ cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng ®Õn víi c¸c kh¸ch hµng trªn toµn quèc th«ng qua hÖ thèng m¸y ATM cña VCB. Ng©n hµng ANZ ViÖt Nam Ng©n hµng ANZ ViÖt Nam lµ ng©n hµng 100% vèn n­íc ngoµi, thuéc tËp ®oµn ng©n hµng Australia vµ Newzealand. TËp ®oµn ANZ lµ mét c«ng ty dÞch vô tµi chÝnh lín víi h¬n 4 triÖu kh¸ch hµng trªn toµn thÕ giíi, tæng tµi s¶n kho¶ng 100 tû USD. ANZ cã mÆt t¹i h¬n 28 quèc gia ë B¾c Mü, ch©u ¢u, ch©u ¸ vµ khu vùc Th¸i B×nh D­¬ng. Riªng ë ch©u ¸, ANZ cã mÆt t¹i 11 quèc gia lµ Trung Quèc, Hång K«ng, Indonesia, NhËt B¶n, Malaysia, Philippines, Singapore, Hµn Quèc, §µi Loan, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam. ANZ lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng n­íc ngoµi ®Çu tiªn ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Th¸ng 2 n¨m 1993, chi nh¸nh ANZ t¹i Hµ Néi chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng vµ chØ 3 n¨m sau, chi nh¸nh t¹i TP Hå ChÝ Minh còng b¾t ®Çu më cöa. Míi ®©y, ANZ ®· ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam cÊp giÊy phÐp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i CÇn Th¬. DÞch vô mµ ng©n hµng ANZ ViÖt Nam cung cÊp rÊt ®a d¹ng, bao gåm: dÞch vô ng©n hµng cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc; dÞch vô ng©n hµng cho c¸c c¸ nh©n; dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö (e-banking); dÞch vô thanh to¸n quèc tÕ; dÞch vô cho thuª tµi chÝnh… Ng©n hµng ANZ ®­îc biÕt ®Õn lµ ng©n hµng n­íc ngoµi ®Çu tiªn cung cÊp c¸c kho¶n vay trung h¹n cho c¸c dù ¸n t¹i ViÖt Nam vµ lµ ng©n hµng ®Çu tiªn triÓn khai hÖ thèng m¸y rót tiÒn tù ®éng ë c¶ hai thµnh phè lín cña ViÖt Nam lµ Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh vµ ph¸t hµnh thÎ ghi nî toµn cÇu ANZ Global Access. §Õn nay, ANZ ViÖt Nam ®· cung cÊp cho kh¸ch hµng cña m×nh nhiÒu dÞch vô e-banking nh­: thÎ ghi nî toµn cÇu ANZ Access, ANZLink, internet banking … ThÎ ANZ Access cho phÐp kh¸ch hµng cã thÓ rót tiÒn mÆt tõ tµi kho¶n cña m×nh më t¹i ANZ ViÖt Nam t¹i c¸c m¸y ATM trong ViÖt Nam còng nh­ 465.000 m¸y ATM t¹i h¬n 70 quèc gia trªn toµn thÕ giíi. Ngoµi rót tiÒn, kh¸ch hµng cßn cã thÓ thùc hiÖn mét sè lo¹i giao dÞch kh¸c t¹i m¸y ATM nh­: VÊn tin tµi kho¶n: xem sè d­ In b¸o c¸o tµi kho¶n mini (bao gåm 10 giao dÞch gÇn nhÊt) Yªu cÇu in sao kª tµi kho¶n ChuyÓn tiÒn gi÷a c¸c tµi kho¶n cña m×nh më t¹i ANZ ViÖt Nam §æi mËt khÈu cña thÎ Kh¸ch hµng còng cã thÓ dïng thÎ nµy ®Ó thanh to¸n t¹i hÇu hÕt c¸c siªu thÞ lín vµ nhiÒu cöa hµng, ®¹i lý vÐ m¸y bay, phßng kh¸m… t¹i Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh. C¸c m¸y ATM ®Æt t¹i hai chi nh¸nh cña ANZ ®Òu ho¹t ®éng 24/24 giê, do ®ã c¸c kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn giao dÞch vµo bÊt cø lóc nµo thuËn tiÖn nhÊt. ANZ còng ®· vµ ®ang xóc tiÕn hîp t¸c víi c¸c ng©n hµng trong n­íc (Sacombank, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam) ®Ó cho phÐp c¸c kh¸ch hµng sö dông thÎ ANZ Access cã thÓ rót tiÒn th«ng qua hÖ thèng m¸y ATM cña c¸c ng©n hµng nµy trªn toµn quèc. HiÖn nay, ANZ cßn cung cÊp cho kh¸ch hµng lµ c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp mét hÖ thèng ng©n hµng ®iÖn tö cã tªn gäi lµ ANZLink. HÖ thèng nµy cho phÐp kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn c¸c giao dÞch ngay tõ v¨n phßng cña m×nh mµ kh«ng cÇn ph¶i ®Õn trùc tiÕp t¹i ng©n hµng. ANZLink cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô sau cho kh¸ch hµng: VÊn tin tµi kho¶n: Xem sè d­, Xem c¸c giao dÞch trªn tµi kho¶n Xem c¸c th«ng tin kh¸c liªn quan ®Õn tµi kho¶n nh­ l·i suÊt, sè d­ thùc tÕ vµ sè d­ kh¶ dông,… Xem tû gi¸ Lµm lÖnh chuyÓn tiÒn gi÷a c¸c tµi kho¶n néi bé c«ng ty hoÆc víi bªn thø ba Yªu cÇu hèi phiÕu Yªu cÇu ph¸t hµnh sæ sÐc Yªu cÇu söa ®æi c¸c lÖnh chuyÓn tiÒn ®· göi (nÕu cã sai sãt) LËp th­ TÝn dông T¶i c¸c th«ng tin tõ ANZLink sang c¸c phÇn mÒm øng dông kh¸c nh­ Excel, … ®Ó t¹o ra c¸c b¸o c¸o riªng ANZLink ®­îc c¸c kh¸ch hµng ­a chuéng v× sö dông rÊt ®¬n gi¶n l¹i thuËn tiÖn vµ an toµn. Khi muèn lµm lÖnh chuyÓn tiÒn, kh¸ch hµng chØ viÖc ®iÒn vµo mÉu chuyÓn tiÒn cã s½n trong m¸y víi nhiÒu b­íc ®· ®­îc tù ®éng ho¸ vµ cã thÓ l­u l¹i ®­îc víi nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau nh­ mÉu s½n, mÉu cè ®Þnh, mÉu ®Þnh kú ®Ó sö dông lÇn sau. LÖnh chuyÓn tiÒn cã thÓ göi tíi ng©n hµng 24/24 giê, vµo bÊt cø lóc nµo kh¸ch hµng thÊy thuËn tiÖn nhÊt. HÖ thèng nµy cßn cho phÐp kh¸ch hµng duyÖt lÖnh víi nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau t­¬ng øng víi c¸c ph­¬ng thøc ®iÒu hµnh tµi kho¶n ®a d¹ng cña kh¸ch hµng nh­ mçi lÖnh chuyÓn tiÒn cÇn cã hai ng­êi ký duyÖt, hay cã thÓ ®Æt h¹n møc ký duyÖt lÖnh cho tõng ng­êi sö dông. Mçi nh©n viªn ®­îc c«ng ty uû quyÒn sö dông ANZLink sÏ ®­îc cÊp mét m· truy cËp vµ mét mËt khÈu riªng. Tuú theo yªu cÇu c«ng viÖc cña tõng ng­êi mµ ng­êi qu¶n lý cã thÓ h¹n chÕ khu vùc truy cËp cña tõng ng­êi sö dông nh­ chØ ®­îc vÊn tin tµi kho¶n hoÆc xem tû gi¸ mµ kh«ng ®­îc lµm c¸c giao dÞch chuyÓn tiÒn hoÆc chØ ®­îc lËp lÖnh chuyÓn tiÒn mµ kh«ng ®­îc duyÖt lÖnh… §Ó ®¶m b¶o an toµn, ANZLink kh«ng cho phÐp mét ng­êi võa lËp lÖnh chuyÓn tiÒn l¹i võa duyÖt lÖnh ®ã, lÖnh chuyÓn tiÒn sÏ kh«ng göi ®­îc tíi ng©n hµng nÕu chØ cã mét ng­êi duyÖt (trong ph­¬ng thøc 2 ng­êi duyÖt lÖnh) hoÆc ng­êi duyÖt ®· "ký" mét lÖnh chuyÓn tiÒn víi sè tiÒn v­ît qu¸ h¹n møc mµ ng­êi ®ã ®­îc phÐp. Ngoµi ra, trong tr­êng hîp ng­êi duyÖt lÖnh hay ph¶i ®i c«ng t¸c xa th× hä vÉn cã thÓ "ký" duyÖt lÖnh th«ng qua mét thiÕt bÞ bá tói cã tªn lµ Watchword. ANZLink cßn an toµn ë chç nÕu ng­êi sö dông nhËp mËt khÈu sai 3 lÇn nã sÏ tù ®éng kho¸, kh«ng cho phÐp ng­êi ®ã truy cËp n÷a. V× ANZLink chØ lµ m¹ng kÕt nèi gi÷a hÖ thèng ng©n hµng víi m¸y tÝnh cña tõng kh¸ch hµng, kh«ng th«ng qua m¹ng Internet nªn th«ng tin vÒ tµi kho¶n kh¸ch hµng ®­îc b¶o ®¶m tuyÖt ®èi an toµn. Kh«ng chØ cã thÕ, ANZLink cßn cho phÐp ng­êi qu¶n lý cã thÓ theo dâi ®­îc ngµy giê truy cËp, môc ®Ých truy cËp cña tõng ng­êi sö dông. Ngµy 20/02/2003, nh©n dÞp kû niÖm 10 n¨m ngµy thµnh lËp t¹i ViÖt Nam, ANZ ViÖt Nam ®· chÝnh thøc c«ng bè s¶n phÈm e-banking míi: internet banking. DÞch vô nµy b­íc ®Çu míi chØ ®­îc cung cÊp cho c¸c kh¸ch hµng lµ c¸ nh©n. Víi dÞch vô internet banking, c¸c kh¸ch hµng cña ANZ ViÖt Nam sau khi ®¨ng ký sö dông cã thÓ truy cËp vµo ®Þa chØ website www.anz.com ®Ó xem c¸c th«ng tin vÒ tµi kho¶n nh­ sè d­, c¸c giao dÞch trªn tµi kho¶n, tû gi¸, chuyÓn tiÒn gi÷a c¸c tµi kho¶n trong cïng hÖ thèng ANZ ViÖt Nam, yªu cÇu sæ sÐc… Trong t­¬ng lai kh«ng xa, dÞch vô nµy sÏ ®­îc cung cÊp cho c¸c kh¸ch hµng lµ tæ chøc, doanh nghiÖp vµ tiÕn tíi, kh¸ch hµng sÏ cã thÓ thanh to¸n tiÒn ®iÖn, tiÒn ®iÖn tho¹i, phÝ b¶o hiÓm… qua dÞch vô míi nµy. ChØ sau h¬n mét th¸ng khai tr­¬ng, ®· cã h¬n 1.500 kh¸ch hµng ®¨ng ký sö dông dÞch vô nµy. Trong buæi lÔ kû niÖm 10 n¨m thµnh lËp Ng©n hµng ANZ , Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam Lª §øc Thuý ®· ®¸nh gi¸ cao vai trß cña ng©n hµng ANZ trong hÖ thèng ng©n hµng trong n­íc. «ng cßn nhÊn m¹nh r»ng sù hîp t¸c h¬n n÷a gi÷a ANZ víi c¸c ng©n hµng trong n­íc trong thêi gian tíi sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. Ng©n hµng HSBC (The Hongkong and Shanghai Banking Corporation Limited Hexagon lµ tªn gäi cña dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö toµn cÇu cña tËp ®oµn HSBC. Hexagon ®­îc cung cÊp riªng cho c¸c kh¸ch hµng lµ c«ng ty. Hexagon lµ mét trong nh÷ng dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö hiÖn ®¹i vµ dÔ sö dông nhÊt trªn thÞ tr­êng hiÖn nay. Hexagon cho phÐp c¸c kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn giao dÞch ë bÊt cø ®©u, 24 giê trong ngµy, 7 ngµy trong tuÇn. Víi Hexagon giao dÞch ng©n hµng trë nªn hiÖu qu¶ h¬n, t¨ng ®é chÝnh x¸c vµ an toµn, ®ång thêi gi¶m thiÓu ®­îc rñi ro. HiÖn nay c¸c kh¸ch hµng cña HSBC ë 60 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ®ang sö dông Hexagon, trong ®ã cã ViÖt Nam. Tuy nhiªn hiÖn nay HSBC míi chØ cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng t¹i chi nh¸nh TP Hå ChÝ Minh. Hexagon còng cã thÓ cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng dÞch vô t­¬ng tù nh­ hÖ thèng ANZLink cña ANZ. Nh÷ng tån t¹i trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn e-banking t¹i ViÖt Nam hiÖn nay HÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn tÝch cùc trong viÖc triÓn khai dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ®Ó tøng b­íc héi nhËp víi céng ®ång tµi chÝnh trong lé tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè tån t¹i nh­ sau: Thø nhÊt, mÆc dï dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ®· ®­îc mét sè ng©n hµng trong n­íc triÓn khai nh­ng vÉn ch­a cã mét hÖ thèng ph¸p lý hoµn chØnh cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö nãi chung vµ dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö nãi riªng. HiÖn nay ®· cã mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn thanh to¸n ®iÖn tö trong ng©n hµng nh­: QuyÕt ®Þnh 44/Q§-TTg ngµy 21/03/2002 vÒ viÖc sö dông chøng tõ ®iÖn tö lµm chøng tõ kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n vµ thanh to¸n vèn cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc kh¸c ®­îc thùc hiÖn dÞch vô thanh to¸n. QuyÕt ®Þnh 212/2002/Q§-NHNN ngµy 20/3/2002 vÒ viÖc ban hµnh qui tr×nh kü thuËt nghiÖp vô thanh to¸n bï trõ ®iÖn tö liªn ng©n hµng. QuyÕt ®Þnh 349/2002/Q§- NHNN ngµy 17/4/2002 vÒ viÖc ban hµnh qui ®Þnh vÒ x©y dùng, cÊp ph¸t, qu¶n lý vµ sö dông m· kho¸ b¶o mËt trong hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng. QuyÕt ®Þnh 543/2002/Q§-NHNN ngµy 29/5/2002 vÒ viÖc ban hµnh qui ®Þnh vÒ x©y dùng, cÊp ph¸t, qu¶n lý vµ sö dông ch÷ ký ®iÖn tö trªn chøng tõ ®iÖn tö trong thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng. Tuy nhiªn vÉn cßn thiÕu c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt qui ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña ng©n hµng vµ kh¸ch hµng trong c¸c dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö vµ nh÷ng qui chÕ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp nÕu x¶y ra cã liªn quan ®Õn lo¹i h×nh dÞch vô nµy. §iÒu nµy t­¬ng ®èi dÔ hiÓu v× dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö vÉn cßn kh¸ míi mÎ ngay c¶ ®èi víi ng©n hµng ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, viÖc x©y dùng mét hÖ thèng ph¸p lý ®Çy ®ñ ®ßi hái ph¶i cã thêi gian. Thø hai, dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö míi chØ ®­îc tËp trung triÓn khai t¹i mét sè Ýt ng©n hµng lín t¹i ViÖt Nam. Trong sè kho¶ng h¬n 100 ng©n hµng bao gåm 26 chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi, 6 chi nh¸nh phô thuéc ng©n hµng n­íc ngoµi, 4 ng©n hµng liªn doanh, 41 v¨n phßng ®¹i diÖn tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, 6 ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh, gÇn 50 ng©n hµng cæ phÇn, chØ cã kho¶ng 15% lµ thùc sù quan t©m ®Õn dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö. Nguyªn nh©n ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn lµ thiÕu vèn. Mäi dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ®Òu g¾n liÒn víi yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ vµ ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ t­¬ng ®èi lín vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt trong khi l­îng vèn cña c¸c ng©n hµng trong n­íc cßn rÊt h¹n chÕ. Sù yÕu kÐm vµ thiÕu ®ång bé trong sù ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü thuËt h¹ tÇng còng lµm c¶n trë ph¹m vi triÓn khai dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam. ThËt khã cã thÓ ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö khi mµ internet, truyÒn h×nh kü thuËt sè… vÉn cßn xa l¹ víi ®a sè ng­êi d©n. Mét lý do n÷a khiÕn cho ch­a nhiÒu ng©n hµng triÓn khai dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö lµ nguån nh©n lùc. §Ó thµnh c«ng trong viÖc ®­a ra s¶n phÈm, dÞch vô míi th× ®iÒu quan träng lµ ®éi ngò nh©n viªn ng©n hµng ph¶i lµ ng­êi n¾m v÷ng vµ cã hiÓu biÕt s©u réng vÒ lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô ®ã ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng h­íng dÉn, gi¶i thÝch cho c¸c kh¸ch hµng còng nh­ tr¸nh ®­îc rñi ro, sai sãt. HiÖn nay, ®a sè nh©n viªn c¸c ng©n hµng trong n­íc cßn cã hiÓu biÕt h¹n chÕ vÒ c¸c øng dông khoa häc c«ng nghÖ trong ng©n hµng nãi chung vµ dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö nãi riªng. Muèn vËy, c¸c ng©n hµng ph¶i bá ra mét chi phÝ kh«ng nhá ®Ó ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn vµ ®iÒu nµy còng ®ßi hái ph¶i cã thêi gian chø kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc ngay trong ngµy mét ngµy hai. Thø ba, sè l­îng kh¸ch hµng quan t©m vµ sö dông dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö cßn rÊt Ýt. KÕt qu¶ cña mét cuéc ®iÒu tra gÇn ®©y cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam (VCCI) cho thÊy chØ cã kho¶ng 10% sè doanh nghiÖp trong tæng sè 90.000 doanh nghiÖp tá ra quan t©m ®Õn th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö trong ®ã cã 3% lµ thùc sù sö dông dÞch vô nµy. HiÖn nay ë ViÖt Nam míi chØ cã mét sè Ýt ng­êi sö dông dÞch vô rót tiÒn tù ®éng, mét trong nh÷ng dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ®¬n gi¶n vµ phæ biÕn nhÊt trªn thÕ giíi. Mét trong nh÷ng lý do khiÕn cho kh¸ch hµng e ng¹i khi sö dông dÞch vô nµy lµ nh÷ng phiÒn to¸i khi bÞ m¸y "nuèt thÎ" mµ nguyªn nh©n phÇn lín lµ do kh¸ch hµng sö dông ch­a ®óng c¸ch. Mäi dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ®Òu ®­îc cung cÊp dùa trªn c¬ së kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng trong khi ®a sè kh¸ch hµng ch­a cã thãi quen göi tiÒn vµo tµi kho¶n. T©m lý chung cña c¶ ng­êi b¸n lÉn ng­êi mua hiÖn nay ë ViÖt Nam vÉn lµ thÝch dïng tiÒn mÆt thanh to¸n do cã thÓ nh×n thÊy, sê thÊy ®­îc. Thu nhËp thÊp còng lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh¸ch hµng Ýt quan t©m ®Õn më tµi kho¶n còng nh­ sö dông dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö. Theo thèng kª cña Ng©n hµng Nhµ n­íc, t¹i TP Hå ChÝ Minh tÝnh ®Õn th¸ng 11/2002 cã kho¶ng trªn 130.000 kh¸ch hµng c¸ nh©n më tµi kho¶n giao dÞch thanh to¸n, t¨ng trªn 32.000 tµi kho¶n so víi ®Çu n¨m 2002. Thêi B¸o Kinh TÕ ViÖt Nam sè ra ngµy 13/11/2002 Tuy nhiªn so víi sè l­îng d©n c­ vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn x· héi chung ë TP Hå ChÝ Minh th× sè tµi kho¶n c¸ nh©n trªn cßn qu¸ nhá. Nãi tãm l¹i, cë së h¹ tÇng kü thuËt nghÌo nµn, thiÕu vèn, ngµnh ng©n hµng kÐm ph¸t triÓn, hÖ thèng ph¸p luËt ch­a hoµn thiÖn, l­îng kh¸ch hµng qua t©m vµ sö dông dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ch­a cao, tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn ngµnh ng©n hµng nãi chung cßn nhiÒu h¹n chÕ - ®ã lµ nh÷ng khã kh¨n chÝnh cña ViÖt Nam trªn con ®­êng ¸p dông vµ ph¸t triÓn e-banking. Tuy nhiªn kh«ng v× c¸c khã kh¨n trªn mµ ViÖt Nam kh«ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn e-banking, v× nh­ vËy ViÖt Nam sÏ cµng bÞ tôt hËu vµ c« lËp h¬n. Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn e-banking t¹i ViÖt Nam Nhãm gi¶i ph¸p ph¸p lý HiÖn nay mét sè ng©n hµng ®· tiÕn hµnh c¸c giao dÞch m¹ng, vËy c¬ së ph¸p lý cho c¸c giao dÞch ®ã lµ g× ? NÕu cã tranh chÊp x¶y ra liªn quan tíi c¸c giao dÞch ®iÖn tö th× sÏ gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo vµ c¬ quan nµo sÏ ®øng ra lµm träng tµi ? Tæng Th­ ký kiªm Phã Chñ tÞch Héi Tin häc ViÖt Nam, «ng Mai Anh, cho r»ng th¸ch thøc lín nhÊt cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý ch­a thËt sù vµo cuéc. ¤ng Mai Anh còng hèi thóc ChÝnh phñ ph¶i thµnh lËp mét c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö, theo m« h×nh cña mét sè n­íc l¸ng giÒng nh­ Th¸i Lan, Malaysia, Singapore. "N¨m nay cã thÓ ban hµnh Ph¸p lÖnh Th­¬ng m¹i ®iÖn tö", «ng NguyÔn H÷u Anh, Phã ban so¹n th¶o Ph¸p lÖnh, ®· cho biÕt nh­ vËy trong buæi héi th¶o vÒ "Con ®­êng ®i tíi th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam". «ng thõa nhËn tranh chÊp liªn quan ®Õn giao dÞch ®iÖn tö x¶y ra b©y giê sÏ kh«ng cã c¬ së ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt. Thùc ra, hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®· cã mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ò cËp nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Nh­ LuËt Th­¬ng m¹i quy ®Þnh th­ ®iÖn tö cã gi¸ trÞ ph¸p lý nh­ v¨n b¶n viÕt, Bé LuËt H×nh sù quy ®Þnh mét sè téi danh liªn quan ®Õn vËn hµnh, khai th¸c m¹ng m¸y tÝnh tr¸i phÐp, hay míi ®©y ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh cho ngµnh ng©n hµng sö dông chøng tõ ®iÖn tö trong thanh to¸n néi bé… Tuy nhiªn, c¸c v¨n b¶n trªn cßn s¬ sµi, ch­a t¹o khung khæ ph¸p lý ®Çy ®ñ vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. MÆc dï vËy kh«ng nªn hiÓu lµ ph¶i cã luËt ®Çy ®ñ th× míi cã th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Ngay nh­ Th¸i Lan lµ n­íc ph¸t triÓn h¬n ta nhiÒu nh­ng còng míi ban hµnh luËt vÒ giao dÞch ®iÖn tö 8 th¸ng tr­íc. NhËn thøc ®­îc tÝnh cÊp thiÕt cña c¬ së ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn giao dÞch ®iÖn tö cã thÓ x¶y ra, ®Çu n¨m 2002, ChÝnh phñ ®· giao cho Bé Th­¬ng m¹i lµm ®Çu mèi x©y dùng dù th¶o Ph¸p lÖnh Th­¬ng m¹i ®iÖn tö. §©y sÏ lµ khung ph¸p lý c¬ b¶n cho h×nh thøc kinh doanh míi nµy. §Õn nay, Ban so¹n th¶o ®· d­a ra ®­îc dù th¶o thø t­ víi nh÷ng néi dung chÝnh sau: C«ng nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý, gi¸ trÞ chøng cø cña d÷ liÖu ®iÖn tö, trong ®ã cã ch÷ ký ®iÖn tö; An ninh m¹ng Hîp ®ång ®iÖn tö vµ chuyÓn giao d÷ liÖu ®iÖn tö Gi¶i quyÕt tranh chÊp liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Dù kiÕn trong quý I/2003, Ban so¹n th¶o sÏ b¸o c¸o ChÝnh phñ vÒ tiÕn ®é chuÈn bÞ v¨n b¶n nµy, cuèi n¨m sÏ tr×nh Uû ban Th­êng vô Quèc héi vµ hy väng ph¸p lÖnh sÏ ®­îc ban hµnh ngay. V× th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ h×nh thøc kinh doanh toµn cÇu nªn khung ph¸p lý cña ViÖt Nam còng sÏ ph¶i t­¬ng ®ång víi c¸c n­íc kh¸c. Uû ban vÒ luËt th­¬ng m¹i quèc tÕ cña Liªn hiÖp quèc (UNCITRAL) cã bé luËt mÉu vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Hä khuyÕn nghÞ c¸c n­íc nªn sö dông luËt mÉu nµy ®Ó ®¶m b¶o sù t­¬ng ®ång vÒ khung ph¸p lý gi÷a c¸c quèc gia, ph¸t huy hiÖu qu¶ cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö còng nh­ gióp gi¶i quyÕt dÔ dµng c¸c tranh chÊp, nÕu cã. Khi nghiªn cøu ban hµnh Ph¸p lÖnh Th­¬ng m¹i ®iÖn tö, Ban so¹n th¶o cña ViÖt Nam ®· tham kh¶o kh«ng nh÷ng c¸c luËt mÉu nµy mµ cßn tham kh¶o thªm luËt cña nh÷ng n­íc cã truyÒn thèng th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ gÇn víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh ViÖt Nam nh­ Hµn Quèc, Singapore, Philipines… V× vËy, dù th¶o hiÖn nay cña ta cßn mang mµu s¾c luËt nhiÒu n­íc. Nh÷ng b­íc tiÕp theo sau khi ban hµnh Ph¸p lÖnh Th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ph¶i ký kÕt, tham gia c¸c ®iÒu ­íc ®Ó c«ng nhËn lÉn nhau vÒ chuÈn mùc ph¸p lý th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Tuy nhiªn, Ph¸p lÖnh nµy chØ lµ v¨n b¶n gèc, ban ®Çu vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. §i vµo lÜnh vùc chuyªn m«n, c¸c ngµnh l¹i ph¶i cã v¨n b¶n riªng. VÝ dô nh­ Ng©n hµng Nhµ n­íc ph¶i x©y dùng nghÞ ®Þnh vÒ thanh to¸n ®iÖn tö, Ban C¬ yÕu ChÝnh phñ ph¶i cã nghÞ ®Þnh vÒ b¶o mËt, mËt m·… Mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng mµ c¸c ng©n hµng lu«n ph¶i quan t©m khi triÓn khai dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö lµ b¶o vÖ bÝ mËt th«ng tin kh¸ch hµng. Trong thêi gian gÇn ®©y, mét sè ng©n hµng th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu thö nghiÖm vµ ®­a vµo thùc hiÖn cung cÊp mét sè dÞch vô ng©n hµng th«ng qua m¹ng Internet. Cïng víi sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ Internet, sù gia t¨ng l­îng ng­êi sö dông Internet t¹i ViÖt Nam th× viÖc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i chuÈn bÞ vµ cung cÊp dÞch vô ng©n hµng th«ng qua m¹ng Internet lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n vµ tÊt yÕu. Qua ®ã, ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam dÇn tiÕp cËn víi c«ng nghÖ ho¹t ®éng cña ng©n hµng hiÖn ®¹i, dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö. Th«ng qua dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö, kh¸ch hµng cña ng©n hµng ®· cã c¬ héi ®Ó tiÕp cËn c¸c dÞch vô ng©n hµng mét c¸ch tèt h¬n, tiÕt kiÖm c¶ thêi gian vµ chi phÝ. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ víi tr×nh ®é c«ng nghÖ, ph¸p lý hiÖn hµnh t¹i ViÖt Nam, mèi quan hÖ gi÷a ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÖn tö víi viÖc gi÷ bÝ mËt th«ng tin cña kh¸ch hµng cÇn ph¶i ®­îc xem xÐt nh­ thÕ nµo. Gi÷ bÝ mËt th«ng tin tiÒn göi vµ tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng lµ nghÜa vô cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Theo qui ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 70/2000/N§-CP ngµy 21/11/2000 cña ChÝnh phñ vÒ gi÷ bÝ mËt, l­u gi÷ vµ cung cÊp th«ng tin liªn quan ®Õn tµi s¶n vµ tiÒn göi cña kh¸ch hµng th× c¸c tæ chøc tÝn dông cã nghÜa vô gi÷ bÝ mËt tiÒn göi, tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng t¹i tæ chøc tÝn dông, bao gåm tiÒn göi ®ång ViÖt Nam, ngo¹i tÖ d­íi c¸c h×nh thøc (tiÒn göi kh«ng kú h¹n, cã kú h¹n, tiÕt kiÖm,…), tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng nh­ c¸c giÊy tê cã gi¸, quyÒn së h÷u tµi s¶n theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt…còng nh­ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn tiÒn göi cña kh¸ch hµng bao gåm sè hiÖu tµi kho¶n, mÉu ch÷ ký cña chñ tµi kho¶n hoÆc ng­êi ®­îc chñ tµi kho¶n uû quyÒn, c¸c th«ng tin vÒ doanh sè ho¹t ®éng vµ sè d­ tµi kho¶n, c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn giao dÞch göi, rót tiÒn, chuyÓn tiÒn vµ tµi s¶n cña kh¸ch hµng; néi dung c¸c v¨n b¶n, giÊy tê, tµi liÖu; tªn vµ mÉu ch÷ ký cña ng­êi göi tiÒn vµ tµi s¶n. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh c¸c th«ng tin vÒ tiÒn göi, tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng mµ c¸c tæ chøc tÝn dông cã tr¸ch nhiÖm ph¶i gi÷ bÝ mËt, ph¸p luËt cßn cã qui ®Þnh tr×nh tù, thñ tôc chÆt chÏ trong viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ tiÒn göi, tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng. Theo ®ã, tæ chøc tÝn dông chØ ®­îc cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng trong nh÷ng tr­êng hîp: Theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng hoÆc ng­êi ®­îc kh¸ch hµng uû quyÒn theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, phôc vô ho¹t ®éng néi bé cña tæ chøc nhËn tiÒn göi vµ tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng, theo yªu cÇu b»ng v¨n b¶n cña Tæng Gi¸m ®èc tæ chøc b¶o hiÓm tiÒn göi, theo yªu cÇu b»ng v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh thanh tra, ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö, thi hµnh ¸n thuéc thÈm quyÒn theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Trong tr­êng hîp cung cÊp th«ng tin cho c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn, viÖc cung cÊp th«ng tin chØ ®­îc thùc hiÖn khi cã v¨n b¶n yªu cÇu cña c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cïng c¸c tµi liÖu liªn quan trong ®ã x¸c ®Þnh râ: Lý do cÇn cung cÊp th«ng tin, c¸c th«ng tin cÇn cung cÊp (nªu cô thÓ lo¹i th«ng tin vµ tªn kh¸ch hµng); thêi h¹n cung cÊp th«ng tin; ®Þa ®iÓm cung cÊp th«ng tin. ViÖc cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng trong tr­êng hîp nµy ph¶i ®­îc lËp thµnh biªn b¶n, trong ®ã x¸c ®Þnh râ: Thêi gian cung cÊp th«ng tin; ®Þa ®iÓm cung cÊp th«ng tin; néi dung chi tiÕt c¸c th«ng tin cung cÊp; ph¹m vi sö dông c¸c th«ng tin ®­îc cung cÊp; ng­êi ®¹i diÖn cho bªn cung cÊp vµ bªn ®­îc cung cÊp th«ng tin; nh÷ng ng­êi tham gia vµo viÖc cung cÊp vµ ®­îc cung cÊp th«ng tin, ng­êi lµm chøng (nÕu cã). Liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng, QuyÕt ®Þnh sè 1004/2001/Q§-NHNN ngµy 8/8/2001 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp tæ chøc tÝn dông qui ®Þnh qui tr×nh cung cÊp hoÆc tháa thuËn víi kh¸ch hµng ph­¬ng thøc cung cÊp cô thÓ. Th«ng th­êng, viÖc cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi cho kh¸ch hµng ®­îc thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc giao dÞch trùc tiÕp. §Ó nhËn th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi, kh¸ch hµng ®Õn ng©n hµng ®Ó yªu cÇu vµ nhËn th«ng tin trùc tiÕp. Ph­¬ng thøc giao dÞch nµy cã ­u ®iÓm lµ th«ng qua c¸c b»ng chøng vÒ ch÷ ký, chøng minh th­,… ®­îc xuÊt tr×nh khi giao dÞch, ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c ng­êi yªu cÇu cung cÊp th«ng tin tiÒn göi vµ tµi s¶n göi chÝnh lµ kh¸ch hµng cã liªn quan cña m×nh hoÆc ng­êi ®­îc ng­êi nµy uû quyÒn (nÕu ®Ò nghÞ cung cÊp th«ng tin theo uû quyÒn), tõ ®ã thùc hiÖn chuyÓn giao th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c. Trªn c¬ së qui ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ qui tr×nh cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng hiÖn ®ang ®­îc ¸p dông cã thÓ thÊy r»ng: ViÖc cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi ph¶i b¶o ®¶m tu©n theo qui tr×nh chÆt chÏ, b¶o ®¶m nguyªn t¾c: Cung cÊp, tiÕp cËn, chuyÓn giao th«ng tin chÝnh x¸c ®èi t­îng, ®óng thÈm quyÒn cña bªn yªu cÇu cung cÊp th«ng tin. Víi viÖc Ng©n hµng Nhµ n­íc më réng, cho phÐp tæ chøc tÝn dông ®­îc qui ®Þnh qui tr×nh hoÆc tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng vÒ qui tr×nh, ph­¬ng thøc cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi, viÖc cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng th«ng qua m¹ng Internet ®· cã tiÒn ®Ò ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi sè l­îng c¸c vô x©m nhËp tr¸i phÐp vµo hÖ thèng m¹ng Internet ngµy cµng nhiÒu, ®é b¶o mËt cña hÖ thèng th«ng tin lu«n lµ vÊn ®Ò ®­îc tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi quan t©m th× viÖc ®­a, cung cÊp th«ng tin thuéc danh môc bÝ mËt cña kh¸ch hµng th«ng qua m¹ng Internet cã thùc sù b¶o ®¶m an toµn ? LiÖu ng©n hµng th­¬ng m¹i cã quyÒn ®¬n ph­¬ng tù m×nh qui ®Þnh theo ®ã cho phÐp kÕt nèi, cung cÊp th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi cña kh¸ch hµng qua m¹ng Internet mµ kh«ng cÇn sù chÊp thuËn nµo tõ phÝa kh¸ch hµng ? C¸c ng©n hµng cã ph¶i tu©n thñ theo c¸c nguyªn t¾c, ®iÒu kiÖn, tiªu chuÈn nµo khi thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö, cung cÊp dÞch vô ng©n hµng th«ng qua m¹ng Internet ? §Ó lµm râ c¸c vÊn ®Ò nµy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc sù an toµn cña viÖc cung cÊp th«ng tin th«ng qua m¹ng Internet, c¸c tiªu chuÈn an toµn khi giao dÞch qua m¹ng Internet, c¸c yªu cÇu ®èi víi qui tr×nh, c¸ch thøc giao dÞch, cung cÊp th«ng tin qua m¹ng Internet theo ®ã b¶o ®¶m ®óng ®èi t­îng, ®óng yªu cÇu t­¬ng tù c¸ch thøc giao dÞch trùc tiÕp, truyÒn th«ng vµ yªu cÇu cña ph¸p luËt. Trong ho¹t ®éng giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö, vÊn ®Ò ®¶m b¶o an toµn, bÝ mËt th«ng tin nãi chung, th«ng tin tiÒn göi nãi riªng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh then chèt. Thùc tÕ cho thÊy, kh«ng Ýt tr­êng hîp hÖ thèng m¹ng th«ng tin cña hÖ thèng ng©n hµng ®· bÞ x©m nhËp vµ tµi s¶n, th«ng tin cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng ®· bÞ l¹m dông g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá cho ng©n hµng vµ kh¸ch hµng cña ng©n hµng. Mét vÝ dô cô thÓ lµ ngµy 18/2, hai c«ng ty thÎ lín nhÊt thÕ giíi lµ Visa vµ Mastercard cho biÕt, mét tay hacker ®· truy cËp ®­îc vµo h¬n 5 triÖu tµi kho¶n tÝn dông cña kh¸ch hµng sö dông thÎ Visa vµ Mastercard t¹i Mü, trong ®ã h¬n 2 triÖu tµi kho¶n kh¸ch hµng bÞ x©m nhËp lµ cña Mastercard vµ h¬n 3 triÖu lµ cña Visa. NÕu sè thÎ tÝn dông vµ m· sè cña kh¸ch hµng ®· bÞ hacker biÕt ®­îc th× tµi kho¶n cña hä cã thÓ sÏ bÞ chóng sö dông mét c¸ch bÊt hîp ph¸p. Tuy nhiªn c¶ Visa vµ Mastercard ®Òu kh«ng cã ®iÒu kho¶n b¶o vÖ quyÒn lîi cña kh¸ch hµng trong tr­êng hîp nh­ thÕ nµy, do ®ã nh÷ng kh¸ch hµng nµy ®ang ph¶i ®èi phã víi nguy c¬ mÊt tiÒn rÊt cao. Ph¸t ng«n viªn cña Mastercard cho biÕt c«ng ty nµy sÏ tiÕn hµnh ®æi thÎ cho kh¸ch hµng mÆc dï ®iÒu nµy cã nghÜa lµ Mastercard sÏ ph¶i bá ra chi phÝ kh¸ lín. Mét vÝ dô n÷a lµ míi ®©y nhÊt t¹i ViÖt Nam, Website cña Vietcombank bÞ tÊn c«ng vµ t¹m dõng cung cÊp dÞch vô trong 1 ngµy. §iÒu nµy cho thÊy sù cÊp thiÕt vÒ b¶o ®¶m an toµn, b¶o mËt hÖ thèng th«ng tin. Víi thùc tr¹ng nµy, c¸c ng©n hµng khi thùc hiÖn kÕt nèi, giao dÞch ng©n hµng qua m¹ng Internet ph¶i cã sù chuÈn bÞ kü l­ìng, cã biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch râ rµng vÒ chiÕn l­îc b¶o ®¶m an toµn, bÝ mËt th«ng tin, b¶o ®¶m an toµn m¹ng th«ng tin. Mét hÖ thèng th«ng tin b¶o ®¶m an toµn, b¶o mËt th«ng tin ph¶i ®¸p øng ®­îc nguyªn t¾c c¨n b¶n lµ: §¶m b¶o tÝnh tin cËy - Th«ng tin kh«ng bÞ truy cËp tr¸i phÐp bëi nh÷ng ng­êi kh«ng cã thÈm quyÒn; §¶m b¶o tÝnh nguyªn vÑn - Th«ng tin kh«ng thÓ bÞ söa ®æi, lµm gi¶ bëi nh÷ng ng­êi kh«ng cã thÈm quyÒn; §¶m b¶o tÝnh s½n sµng - Th«ng tin lu«n s½n sµng ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi cã thÈm quyÒn; §¶m b¶o kh«ng thÓ tõ chèi - Th«ng tin ph¶i b¶o ®¶m ®­îc cam kÕt vÒ mÆt ph¸p luËt bëi ng­êi cung cÊp. Theo nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y vÒ b¶o mËt th«ng tin th× cã nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau dÉn ®Õn kh«ng an toµn m¹ng th«ng tin. C¸c nguyªn nh©n bao gåm: Th«ng tin, d÷ liÖu bÞ tiÕp cËn, x©m nhËp trªn ®­êng truyÒn Internet; sù thiÕu cÈn träng cña c¸c nh©n viªn ng©n hµng trong viÖc thùc thi chÝnh s¸ch b¶o mËt; sù thiÕu cÈn träng cña kh¸ch hµng giao dÞch; hÖ thèng thiÕt bÞ thiÕu an toµn; lçi phÇn mÒm…Nh­ vËy, ®Ó b¶o ®¶m nh÷ng nguyªn t¾c, yªu cÇu vÒ b¶o mËt, ®¶m b¶o an toµn th«ng tin, m¹ng th«ng tin ®ßi hái c¸c ng©n hµng ph¶i cã chÝnh s¸ch b¶o mËt khoa häc, thèng nhÊt vµ ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®ång bé vµ trªn tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh: b¶o mËt trong m¹ng côc bé cña ng©n hµng, qu¶n trÞ m¹ng Internet, n©ng cao c«ng nghÖ, thiÕt bÞ b¶o mËt (th«ng qua sö dông t­êng löa (firewall) b»ng phÇn mÒm, phÇn cøng), n©ng cao hiÓu biÕt, tr¸ch nhiÖm cña nh©n viªn trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o mËt, kiÓm tra, kh¾c phôc c¸c lçi phÇn mÒm, m· ho¸ th«ng tin… Bªn c¹nh ®ã, qui tr×nh thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö: CÊp tªn giao dÞch vµ m· sè, söa ®æi tªn giao dÞch vµ m· sè, ph­¬ng thøc truyÒn, chuyÓn giao, göi th«ng tin, liªn quan ®Õn tªn giao dÞch vµ m· sè ®ãng vai trß rÊt quan träng trong b¶o mËt th«ng tin, giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö. Trªn thùc tÕ hiÖn nay, dÞch vô ng©n hµng trªn m¹ng Internet ®­îc thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc t­¬ng tù nh­ ph­¬ng thøc giao dÞch trªn m¹ng Internet th«ng th­êng. §ã lµ, viÖc b¶o mËt vµ x¸c thùc giao dÞch trªn m¹ng Internet ®­îc thùc hiÖn th«ng qua tªn giao dÞch (User name) vµ m· sè (Password). Khi kh¸ch hµng ®­îc thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö víi ng©n hµng th× sÏ ®­îc ng©n hµng cÊp cho tªn giao dÞch vµ m· sè ®Ó thùc hiÖn giao dÞch vµ ®­îc tù m×nh thay ®æi m· sè ®Ó ®¶m b¶o an toµn. ViÖc kiÓm tra, x¸c thùc kh¸ch hµng khi giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc kiÓm tra, x¸c thùc tªn giao dÞch vµ m· sè cña kh¸ch hµng t­¬ng tù nh­ giao dÞch víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô Internet. Ph­¬ng thøc giao dÞch nµy cã lîi thÕ lµ tËn dông ®­îc c¬ së c«ng nghÖ hiÖn hµnh, kh«ng ®ßi hái kh¸ch hµng ph¶i n©ng cÊp, bæ sung thªm thiÕt bÞ b¶o mËt vµ h¬n n÷a t¹o ®­îc sù quen thuéc ®èi víi nh÷ng ng­êi ®ang sö dông dÞch vô Internet hiÖn nay. §iÓm bÊt lîi lín nhÊt cña ph­¬ng thøc giao dÞch nµy lµ kh¶ n¨ng bÞ gi¶ m¹o vÒ tªn giao dÞch vµ m· sè t­¬ng ®èi cao. Tªn giao dÞch vµ m· sè khi ®­îc truyÒn ®i trªn m¹ng Internet cã thÓ bÞ tiÕp cËn, x©m nhËp vµ kÎ gi¶ m¹o cã thÓ sö dông th«ng tin nµy ®Ó tiÕp cËn c¸c dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö, th«ng tin tiÒn göi, tµi s¶n göi t¹i ng©n hµng. HiÖn t¹i, c¸c Website cña ng©n hµng ®Òu sö dông viÖc m· ho¸ th«ng tin theo chuÈn SSL (Secure Socket Layer) ®Ó kh¾c phôc kh¶ n¨ng x©m nhËp th«ng tin trªn ®­êng truyÒn. Tªn giao dÞch vµ m· sè cßn cã thÓ bÞ tiÕt lé do sù thiÕu an toµn trong qu¸ tr×nh cÊp, söa ®æi, chuyÓn giao tªn giao dÞch vµ m· sè, ®Æc biÖt trong c¸c giao dÞch tõ xa. ViÖc thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng qua m¹ng Internet - yªu cÇu cÊp tªn giao dÞch vµ m· sè (ban ®Çu) cã thÓ thùc hiÖn theo hai ph­¬ng thøc: giao dÞch trùc tiÕp vµ giao dÞch tõ xa (giao dÞch qua m¹ng Internet hoÆc giao dÞch qua ®iÖn tho¹i). a) Ph­¬ng thøc giao dÞch trùc tiÕp Víi ph­¬ng thøc giao dÞch trùc tiÕp, th«ng qua viÖc kh¸ch hµng trùc tiÕp ®Õn ng©n hµng, ng©n hµng cã thÓ kiÓm tra chøng minh th­, ch÷ ký, giÊy uû quyÒn (trong tr­êng hîp giao dÞch ®­îc uû quyÒn), tõ ®ã ng©n hµng cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc thÈm quyÒn cña ng­êi ®ang giao dÞch, tõ ®ã b¶o ®¶m ch¾c ch¾n viÖc giao dÞch, chuyÓn giao th«ng tin, d÷ liÖu - trong tr­êng hîp ®Ò nghÞ thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö lµ tªn giao dÞch vµ m· sè (ban ®Çu) - ®­îc chÝnh x¸c, ®óng ®èi t­îng, ®óng thÈm quyÒn. b) Ph­¬ng thøc giao dÞch tõ xa qua m¹ng Internet Trong tr­êng hîp kh¸ch hµng thùc hiÖn ®Ò nghÞ thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö th«ng qua m¹ng Internet, ng©n hµng sÏ cã mét sè khã kh¨n trong viÖc kiÓm tra, x¸c thùc kh¸ch hµng do thiÕu c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn thèng nh­ ch÷ ký, chøng minh th­,…(®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ë ViÖt Nam ch­a ¸p dông ch÷ ký ®iÖn tö). Trong tr­êng hîp nµy, th«ng th­êng c¸c ng©n hµng x¸c ®Þnh kh¸ch hµng th«ng qua viÖc yªu cÇu kh¸ch hµng ®iÒn ®Çy ®ñ vµo mÉu (form) ®Ò nghÞ giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö vµ göi ®Õn ng©n hµng, trong mÉu nµy cã nh÷ng th«ng tin mµ chØ kh¸ch hµng vµ ng©n hµng míi cã thÓ biÕt (th«ng th­êng lµ m· sè bÝ mËt). Tham chiÕu tr­êng hîp cô thÓ C¸c th«ng tin Vietcombank yªu cÇu kh¸ch hµng ®iÒn vµo mÉu (form) ®Ó ®Ò nghÞ thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö gåm: Tªn ng­êi më tµi kho¶n, sè, ngµy… chøng minh th­, ®Þa chØ, sè ®iÖn tho¹i, sè tµi kho¶n, lo¹i tµi kho¶n, ®Þa chØ email, sè Zip. §iÓm ®¸ng l­u ý lµ: Trong sè c¸c th«ng tin nµy th× c¸c th«ng tin nh­ tªn ng­êi më tµi kho¶n, sè, ngµy … chøng minh th­, ®Þa chØ, sè ®iÖn tho¹i, sè tµi kho¶n, lo¹i tµi kho¶n, ®Þa chØ email ®Òu lµ c¸c th«ng tin c«ng khai vµ hÇu nh­ ®èi t¸c cña kh¸ch hµng ®Òu cã thÓ biÕt th«ng qua c¸c lÇn giao dÞch víi kh¸ch hµng. ChØ cã th«ng tin vÒ m· sè Zip th× d­êng nh­ chØ cã ng©n hµng vµ kh¸ch hµng biÕt nªn kh«ng cã qui ®Þnh buéc ng©n hµng vµ kh¸ch hµng cã tr¸ch nhiÖm gi÷ bÝ mËt m· sè Zip nµy. MÆt kh¸c, m· sè nµy kh«ng chØ sö dông cho kh¸ch hµng trong giao dÞch më tµi kho¶n tiÒn göi, giao dÞch mµ cßn sö dông trong c¶ c¸c mÉu giao dÞch liªn quan ®Õn tiÒn göi tiÕt kiÖm. Nh­ vËy, kh¶ n¨ng bÞ lé m· sè Zip nµy kh¸ cao (ch­a kÓ ®Õn kh¶ n¨ng th«ng tin bÞ tiÕp cËn trªn ®­êng truyÒn). Nh­ vËy, kh¶ n¨ng bÞ gi¶ m¹o trong viÖc ®Ò nghÞ thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö trong tr­êng hîp giao dÞch qua m¹ng Internet lµ kh¸ cao nªó c¸c th«ng tin c¸c ng©n hµng sö dông ®Ó x¸c ®Þnh kh¸ch hµng kh«ng ®¶m b¶o tÝnh riªng biÖt, kh«ng ®­îc b¶o mËt mét c¸ch ®Çy ®ñ. Sau khi ®­îc ng©n hµng chÊp nhËn ®Ò nghÞ thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö, ng©n hµng sÏ göi th«ng b¸o cho kh¸ch hµng trong ®ã cung cÊp cho kh¸ch hµng tªn giao dÞch vµ m· sè (ban ®Çu) ®Ó giao dÞch vµ kh¸ch hµng ®­îc khuyÕn nghÞ thay ®æi m· sè ®Ó ®¶m b¶o an toµn. ViÖc cÊp tªn giao dÞch vµ m· sè (ban ®Çu) cã thÓ thùc thiÖn th«ng qua ph­¬ng ph¸p göi th­ giÊy, song hiÖn nay ®Ó thuËn tiÖn mét sè ng©n hµng th­êng cung cÊp th«ng tin nµy b»ng chuyÓn th­ ®iÖn tö (email). Trong tr­êng hîp cña Vietcombank, viÖc cÊp tªn giao dÞch vµ m· sè (ban ®Çu) ®­îc thùc hiÖn b»ng viÖc göi email tíi ®Þa chØ th­ ®iÖn tö ®· ®­îc ®iÒn trong mÉu ®Ò nghÞ göi tíi ng©n hµng. ViÖc chuyÓn th«ng tin tªn giao dÞch vµ m· sè giao dÞch b»ng email lµ kh«ng b¶o ®¶m an toµn do kh¶ n¨ng bÞ x©m nhËp, ®äc trém email lµ kh¸ cao. Theo c¸c chuyªn gia vÒ m¹ng Internet th× th«ng tin göi th«ng qua email th­êng kh«ng b¶o ®¶m an toµn vÒ mÆt b¶o mËt v× dÔ dµng bÞ th©m nhËp, tiÕp cËn th«ng tin trªn ®­êng truyÒn hoÆc bëi nhµ qu¶n trÞ m¹ng Internet. Liªn quan ®Õn viÖc söa ch÷a, thay ®æi, cung cÊp l¹i tªn giao dÞch vµ m· sè (trong tr­êng hîp quªn m· sè), ®Ó t¹o thuËn lîi cho kh¸ch hµng, c¸c ng©n hµng còng cho phÐp thùc hiÖn yªu cÇu th«ng qua m¹ng Internet. Qui tr×nh yªu cÇu, kiÓm tra, x¸c thùc yªu cÇu tõ kh¸ch hµng vµ cung cÊp c¸c söa ®æi còng t­¬ng tù nh­ qui tr×nh thiÕt lËp giao dÞch qua m¹ng Internet ®· tr×nh bµy trªn ®©y. Sau khi cã tªn giao dÞch vµ m· sè, kh¸ch hµng cã thÓ thiÕt lËp giao dÞch vµ tiÕp cËn c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn tiÒn göi, tµi s¶n göi t¹i ng©n hµng. Qua viÖc xem xÐt qui tr×nh thiÕt lËp, giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö trªn ®©y cã thÓ thÊy r»ng viÖc kiÓm tra, x¸c thùc kh¸ch hµng lµ mét kh©u rÊt quan träng ®Ó ®¶m b¶o thiÕt lËp giao dÞch ®óng ®èi t­îng. Bªn c¹nh ®ã, viÖc thiÕt lËp ph­¬ng thøc cung cÊp, chuyÓn giao th«ng tin giao dÞch (tªn giao dÞch, m· sè) mét c¸ch thËn träng lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó b¶o ®¶m sù an toµn, tu©n thñ theo yªu cÇu b¶o mËt th«ng tin tiÒn göi cña kh¸ch hµng theo luËt ®Þnh. §Ó ®¶m b¶o thiÕt lËp giao dÞch ®óng ®èi t­îng, tr¸nh sù gi¶ m¹o trong ®Ò nghÞ thiÕt lËp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö, tr¸nh viÖc cÊp tªn giao dÞch, m· sè giao dÞch sai ®èi t­îng, tr¸nh viÖc tiÕp cËn, x©m nhËp, tiÕt lé tªn giao dÞch, m· sè giao dÞch trong qu¸ tr×nh truyÒn tin, c¸c ng©n hµng cÇn ph¶i: X¸c ®Þnh chÝnh x¸c th«ng tin, d÷ liÖu mµ kh¸ch hµng ph¶i ®iÒn vµo mÉu (form) göi cho ng©n hµng, b¶o ®¶m th«ng qua c¸c th«ng tin ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®­îc kh¸ch hµng cña m×nh. Trong tr­êng hîp sö dông m· sè bÝ mËt (nh­ m· Zip mµ Vietcombank ¸p dông) ®Ó nhËn biÕt kh¸ch hµng th× cÇn x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm gi÷ bÝ mËt th«ng tin vÒ m· sè bÝ mËt nµy cña c¶ kh¸ch hµng vµ nh©n viªn ng©n hµng. Lùa chän h×nh thøc chuyÓn giao th«ng tin vÒ tªn giao dÞch vµ m· sè giao dÞch sao cho thÝch hîp, b¶o ®¶m an toµn (nh­ b»ng ®­êng th­ th­êng hoÆc chØ göi th­ th«ng b¸o tªn giao dÞch vµ kh¸ch hµng sÏ liªn hÖ l¹i víi ng©n hµng b»ng ®iÖn tho¹i ®Ó ®­îc cung cÊp m· sè giao dÞch). ViÖc sö dông th­ ®iÖn tö chØ ®­îc thùc hiÖn khi th­ ®iÖn tö ®· ®­îc m· ho¸, b¶o mËt, b¶o ®¶m an toµn, kh«ng bÞ tiÕp cËn, ®äc trém trong qu¸ tr×nh chuyÓn tin. Bªn c¹nh ®ã, giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö lµ lo¹i h×nh ho¹t ®éng t­¬ng ®èi míi, cã tiÒm Èn nhiÒu rñi ro. ViÖc kÕt nèi, giao dÞch, cung cÊp th«ng tin kh¸ch hµng th«ng qua m¹ng Internet còng ®Æt kh¸ch hµng vµo rñi ro vÒ viÖc th«ng tin c¸ nh©n cã thÓ bÞ tiÕt lé do sù x©m nhËp tr¸i phÐp. Do vËy, cÇn cã th«ng b¸o tr­íc cho kh¸ch hµng ®Ó b¶o ®¶m: Kh¸ch hµng hiÓu râ c¸c rñi ro cã thÓ ph¸t sinh vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o mËt thÝch hîp. Kh¸ch hµng phèi hîp cïng ng©n hµng b¶o ®¶m thùc hiÖn chÝnh s¸ch an toµn th«ng tin trªn m¹ng. ChÊp thuËn, cho phÐp kÕt nèi, giao dÞch, chuyÓn giao th«ng tin qua m¹ng Internet, b¶o ®¶m sù an toµn, bÝ mËt th«ng tin c¸ nh©n cña kh¸ch hµng. Ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÖn tö cã nhiÒu ­u thÕ, viÖc thiÕt lËp vµ cung cÊp dÞch vô ng©n hµng th«ng qua m¹ng Internet sÏ lµ tÊt yÕu trong thêi gian tíi. Th«ng qua ®ã, c¸c ng©n hµng cã thÓ ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng cña m×nh, n©ng cao c¹nh tranh, gi¶m gi¸ thµnh trong ho¹t ®éng ng©n hµng vµ c¸c kh¸ch hµng cña ng©n hµng m×nh còng ®­îc h­ëng nh÷ng lîi Ých tõ sù hiÖn ®¹i ho¸ trong giao dÞch ng©n hµng mang l¹i. Tuy nhiªn, c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh kü thuËt, ph¸p lý, c¸c rñi ro trong ho¹t ®éng nµy cÇn ph¶i ®­îc c¸c ng©n hµng nghiªn cøu kü l­ìng b¶o ®¶m an toµn kh«ng chØ cho ng©n hµng mµ cßn cho c¶ kh¸ch hµng cña ng©n hµng. §Ó b¶o ®¶m an toµn th«ng tin trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÖn tö, b¶o ®¶m gi÷ bÝ mËt th«ng tin tiÒn göi ng©n hµng khi thùc hiÖn giao dÞch qua m¹ng Internet, c¸c ng©n hµng cÇn cã chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch thèng nhÊt vÒ viÖc b¶o mËt th«ng tin. BiÖn ph¸p b¶o mËt ph¶i ®­îc ¸p dông mét c¸ch ®ång bé, kÕt hîp c¶ vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ b¶o mËt ®Õn viÖc ®µo t¹o n©ng cao hiÓu biÕt, tr¸ch nhiÖm cña nh©n viªn trong viÖc b¶o ®¶m bÝ mËt, an toµn hÖ thèng. §ång thêi, cÇn kiÓm tra, x©y dùng qui tr×nh chÆt chÏ trong viÖc thiÕt lËp, cung cÊp giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, b¶o ®¶m tu©n thñ ®óng ®¾n c¸c qui ®Þnh, yªu cÇu ph¸p lý ®èi víi giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö. HiÖn t¹i, ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÖn tö ë ViÖt Nam míi chØ ®­îc giíi thiÖu b»ng c¸c giao dÞch liªn quan ®Õn cung cÊp sè liÖu, vÊn tin tµi kho¶n, nh­ng trong t­¬ng lai cã thÓ c¸c ng©n hµng sÏ thiÕt lËp c¸c giao dÞch tµi kho¶n nh­ chuyÓn tiÒn, thanh to¸n…Do vËy, ®Ó tr¸nh rñi ro, b¶o ®¶m sù thèng nhÊt, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c chñ thÓ cÇn cã khung ph¸p lý thèng nhÊt ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nµy. VÒ nguyªn t¾c, cã thÓ trao quyÒn ®Ó c¸c ng©n hµng chñ ®éng qui ®Þnh, tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng vÒ c¸c ph­¬ng thøc, c¸ch thøc giao dÞch ng©n hµng ®iÖn tö, song luËt ph¸p còng cÇn cã qui ®Þnh khung mang tÝnh nguyªn t¾c theo ®ã ®­a ra c¸c chuÈn mùc vÒ x¸c thùc giao dÞch, kh¸ch hµng, chuÈn mùc an toµn hÖ thèng … øng dông c«ng nghÖ ®Ó thùc hiÖn giao dÞch ®iÖn tö hiÖn vÉn cã thÓ lµm ®­îc, nh­ng khã kh¨n lµ thiÕu nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó xö lý rñi ro nÕu cã. VÝ dô nh­ gi¶ sö do m¹ng bÞ virus xo¸ d÷ liÖu giao dÞch th× tranh chÊp gi÷a kh¸ch hµng, ng©n hµng ®­îc xö lý thÕ nµo ? Mét lý do kh¸c lµ viÖc øng dông nµy còng ®ßi hái c¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng, c«ng nghÖ th«ng tin còng cÇn cã nh÷ng ph¸t triÓn song song. B»ng kh«ng, viÖc øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong lÜnh vùc ng©n hµng sÏ cßn nhiÒu trë ng¹i. Nhãm gi¶i ph¸p c¬ së vËt chÊt kü thuËt Khã kh¨n ®Çu tiªn vµ hÇu nh­ ng©n hµng trong n­íc nµo còng gÆp ph¶i trong chiÕn l­îc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña e-banking ë ViÖt Nam lµ sù h¹n chÕ vÒ vèn. ChØ so víi c¸c ng©n hµng trong khu vùc, sè vèn mµ c¸c ng©n hµng vµo lo¹i lín trong n­íc cã cßn rÊt nhá bÐ, ®iÒu nµy còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn e-banking ë ViÖt Nam v× e-banking lµ dÞch vô hiÖn ®¹i, nã g¾n liÒn víi c«ng nghÖ vµ ph¶i cã mét c¬ së h¹ tÇng phï hîp th× míi cã thÓ triÓn khai ®­îc. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy, mét sè ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam nh­ Ng©n hµng TMCP Ph­¬ng §«ng, Ng©n hµng TMCP Ph­¬ng Nam, Ng©n hµng TMCP §«ng ¸, Ng©n hµng TMCP Sµi gßn C«ng Th­¬ng ®· ®Ò nghÞ lªn Ng©n hµng Nhµ n­íc ®­îc thµnh lËp C«ng ty cæ phÇn thÎ. Míi ®©y, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· chÊp thuËn cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®­îc phÐp gãp vèn thµnh lËp C«ng ty cæ phÇn thÎ. C¸c ng©n hµng nµy ph¶i cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ viÖc ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ. C¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi, liªn doanh t¹i ViÖt Nam còng ®­îc tham gia gãp vèn vµo C«ng ty cæ phÇn thÎ víi t­ c¸ch thµnh viªn. Tuy nhiªn, lo¹i h×nh nµy ch­a ®­îc quy ®Þnh trong LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông. V× vËy, Ng©n hµng Nhµ n­íc sÏ ph¶i xem xÐt tr×nh ChÝnh phñ cho phÐp thùc hiÖn thÝ ®iÓm. HiÖn nay, Ban trï bÞ thµnh lËp "C«ng ty cæ phÇn ThÎ tÝn dông vµ DÞch vô ng©n hµng" (C«ng ty CPTTD-DVNH) ®· chÝnh thøc tr×nh Ng©n hµng Nhµ n­íc dù ¸n thµnh lËp c«ng ty. Theo dù ¸n nµy, sÏ cã 8 ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn vµ 1 c«ng ty tµi chÝnh gãp vèn thµnh lËp C«ng ty CPTTD-DVNH. C¸c lÜnh vùc kinh doanh chÝnh cña c«ng ty lµ ph¸t hµnh thÎ tÝn dông néi ®Þa, thÎ tÝn dông quèc tÕ, trang thiÕt bÞ c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng… vµ c¸c dÞch vô kh¸c ®Ó phôc vô cho c¸c thµnh viªn còng nh­ c¸c ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña c«ng ty. Vèn ®iÒu lÖ dù kiÕn cña c«ng ty sÏ lµ 2 triÖu USD, sè vèn gãp cña mçi thµnh viªn lµ ngang nhau. ViÖc thµnh lËp C«ng ty CPTTD-DVNH sÏ cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn dông thµnh viªn kh¾c phôc ®­îc h¹n chÕ vÒ vèn. Theo ®ã, c¸c ng©n hµng sÏ sö dông chung mét gi¶i ph¸p c«ng nghÖ, x©y dùng gi¶i ph¸p tin häc ng©n hµng b¸n lÎ triÓn khai t¹i c¸c ng©n hµng. Trªn cë së ®ã x©y dùng chung hÖ thèng thÎ, thanh to¸n liªn ng©n hµng, th­¬ng m¹i ®iÖn tö sö dông cho c¸c ng©n hµng thµnh viªn trong c«ng ty. MÆt kh¸c, hÖ thèng nµy còng cho phÐp mçi ng©n hµng cã c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn thÎ vµ marketing riªng. C¸c ng©n hµng hÖ thèng liªn ng©n hµng néi bé tù ®éng, t¨ng c­êng dÞch vô thanh to¸n, chuyÓn tiÒn nhanh, gi¶m phÝ thanh to¸n, tèi ­u vÒ thanh to¸n cho mçi ng©n hµng, mçi chi nh¸nh, b¸n chÐo c¸c s¶n phÈm cña nhau th«ng qua c¸c h×nh thøc ®¹i lý khuyÕn m·i riªng ®Ó thu hót kh¸ch hµng, n©ng cao ho¹t ®éng thÎ cña m×nh. Nhãm gi¶i ph¸p ®µo t¹o nguån nh©n lùc Mét trong nh÷ng rµo c¶n t­¬ng ®èi lín trong tiÕn tr×nh héi nhËp cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vÒ lÜnh vùc dÞch vô ®ã lµ ng«n ng÷ (tiÕng Anh). TiÕng Anh lµ ng«n ng÷ chÝnh cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. TÊt c¶ c¸c phÇn mÒm vµ giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®· cã vµ sÏ ph¸t triÓn sau nµy ®Òu dïng tiÕng Anh vµ nã sÏ g¾n liÒn víi mäi dÞch vô mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cung cÊp cho kh¸ch hµng trong tiÕn tr×nh héi nhËp. Trong khi ®ã, sè l­îng c¸n bé biÕt tiÕng Anh vµ mét sè ng«n ng÷ chñ yÕu kh¸c (ë møc ®ñ ®Ó nghiªn cøu vµ tù lµm viÖc) trong c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ kÓ c¶ ng©n hµng nhµ n­íc chØ tËp trung chñ yÕu vµo mét bé phËn rÊt nhá chuyªn c«ng t¸c ®èi ngo¹i, cßn l¹i hÇu nh­ ph¶i nhê ®Õn "phiªn dÞch". Râ rµng ®©y lµ mét rµo c¶n kh«ng ph¶i nhá nÕu c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i muèn më réng lÜnh vùc nghiªn cøu, më réng thÞ tr­êng, hay thö nghiÖm vµ øng dông c¸c s¶n phÈm míi cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn vaß ho¹t ®éng cña ng©n hµng m×nh th× ch¾c ch¾n sÏ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn c¸c s¶n phÈm dÞch vô kÕt tinh ngµy mét nhiÒu h¬n yÕu tè cña nÒn kinh tÕ trÝ thøc. C«ng nghÖ th«ng tin tuy ®· ®­îc c¸c Ng©n hµng chó träng ®Çu t­ nh­ng so víi nhu cÇu héi nhËp th× v½n ch­a ®¸p øng ®­îc. MÆt kh¸c, nhiÒu ng©n hµng mong muèn më réng ®Çu t­ nh­ng l¹i bÞ h¹n chÕ vÒ nguån vèn hoÆc ch­a ®µo t¹o kÞp thêi nh÷ng chuyªn viªn cã tr×nh ®é sö dông thµnh th¹o c«ng nghÖ nµy. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong n­íc cÇn ph¶i nç lùc h¬n n÷a vµ ph¶i cã chiÕn l­îc ®µo t¹o nh©n lùc cô thÓ, phï hîp. C¸c ng©n hµng nªn tiÕn hµnh ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn d­íi nhiÒu h×nh thøc ®Ó ®¹t hiÖu qu¶. Cã thÓ cö c¸c nh©n viªn ­u tó ra n­íc ngoµi dù c¸c kho¸ ®µo t¹o chuyªn m«n, häc hái c«ng nghÖ míi ®Ó nh÷ng nh©n viªn nµy trë thµnh nh÷ng "h¹t gièng" vÒ truyÒn l¹i kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cã ®­îc cho c¸c nh©n viªn trong n­íc. §èi víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n hç trî cho c«ng viÖc nh­ tiÕng Anh hay kiÕn thøc vÒ Internet, c¸c ng©n hµng cã thÓ mêi c¸c gi¸o viªn n­íc ngoµi hoÆc c¸c chuyªn gia giái trong n­íc vÒ ®µo t¹o t¹i chç...Ngoµi ra, ng©n hµng còng nªn khuyÕn khÝch h×nh thøc tù häc qua tµi liÖu, phÇn mÒm ®µo t¹o v× h×nh thøc nµy kh«ng ®ßi hái chi phÝ tèn kÐm mµ l¹i hiÖu qu¶. Nhãm gi¶i ph¸p t¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ Chóng ta cã lîi thÕ lµ ng­êi ®i sau nªn cÇn ph¶i biÕt tËn dông c¬ héi ®Ó "®i t¾t, ®ãn ®Çu" nh»m b¾t kÞp víi sù ph¸t triÓn chung cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, chóng ta cÇn t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c tæ chøc ng©n hµng, tÝn dông n­íc ngoµi ®Ó häc hái kinh nghiÖm. ChÝnh phñ ta lu«n chó ý t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh ng©n hµng n­íc ngoµi vµo ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. ChÝnh ®iÒu nµy sÏ t¹o nªn m«i tr­êng c¹nh tranh tÝch cùc nh»m ®­a ra c¸c s¶n phÈm, dÞch vô míi hiÖn ®¹i ®Ó thu hót kh¸ch hµng. Kh«ng nh÷ng thÕ, c¸c tæ chøc ng©n hµng n­íc ngoµi cßn th­êng xuyªn hîp t¸c víi Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam më c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n cho ®éi ngò c¸n bé chñ chèt cña c¸c ng©n hµng trong n­íc ®Ó trao ®æi kinh nghiÖm vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Ngoµi ra, c¸c cuéc héi th¶o quèc tÕ ®­îc tæ chøc ®Þnh kú nh­ héi th¶o Banking Vietnam víi sù gãp mÆt cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty lín trªn thÕ giíi vÒ lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin, tµi chÝnh, b¶o hiÓm… còng t¹o c¬ héi tèt ®Ó c¸c ng©n hµng trong n­íc tiÕp cËn víi nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ t×m ra ®èi t¸c thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i dÞch vô ng©n hµng. Vµo hai ngµy mïng 8 vµ 9/5/2003 s¾p tíi, cuéc héi th¶o Banking Vietnam 2003 lÇn thø 2 do IDG World Expo tæ chøc sÏ diÔn ra t¹i kh¸ch s¹n Melia víi h¬n 1.000 ®¹i biÓu tham gia. §©y lµ cuéc héi th¶o lín nhÊt vÒ ng©n hµng diÔn ra hµng n¨m, chñ ®Ò n¨m nay lµ "HÖ thèng thanh to¸n vµ më réng c¸c dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng cho nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ë ViÖt Nam" Héi th¶o lÇn nµy sÏ cã sù tham gia cña Bé Tµi chÝnh, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i (Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam…), c¸c C«ng ty B¶o hiÓm vµ c¸c c«ng ty C«ng nghÖ Th«ng tin. Héi th¶o sÏ tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng, ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö, sö dông e-signature (phÇn mÒm ký tªn ®iÖn tö) nh­ mét c«ng cô ph¸p lý c¬ së trong viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n b»ng ®iÖn tö, tèi ­u ho¸ hÖ thèng phÇn mÒm qu¶n lý quan hÖ kh¸ch hµng (CRM) vµ x©y dùng h¹ tÇng cho ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÖn tö, nh÷ng yÕu tè quan träng trong viÖc ph¸t triÓn dÞch vô thÎ/hÖ thèng ATM. Ngoµi ra, 25 gian hµng sÏ tr­ng bµy nh÷ng c«ng nghÖ vµ dÞch vô míi cña mét sè h·ng C«ng nghÖ th«ng tin lín nh­ Intel, HP, IBM, Getronics… T¹i héi th¶o lÇn nµy, nhiÒu diÔn gi¶ næi tiÕng trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi sÏ tr×nh bµy mäi khÝa c¹nh cña ngµnh ng©n hµng thÕ giíi nh»m ®­a ®Õn c¸c ®¹i biÓu th«ng tin cËp nhËt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn ng©n hµng ®iÖn tö trªn thÕ giíi vµ nh÷ng viÔn c¶nh còng nh­ nh÷ng lùa chän hÐ më cho ngµnh ng©n hµng t¹i ViÖt Nam. Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao nhËn thøc x· héi §Ó ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö nãi chung vµ e-banking nãi riªng, chóng ta cßn cÇn quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc cña quÇn chóng nh©n d©n vµ ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò nµy. Qu¶ thËt, th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam cßn vÊp ph¶i nhiÒu khã kh¨n kh¸c n»m ngoµi ph¹m vi kinh tÕ vµ kü thuËt. Víi mét n­íc mµ 80% d©n sè lµ n«ng d©n, møc sèng, ®iÒu kiÖn tiÕp cËn th«ng tin vµ c«ng nghÖ míi ch­a cao th× phæ cËp c«ng nghÖ th«ng tin còng cßn lµ bµi to¸n nan gi¶i chø ch­a nãi ®Õn th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp dÉn ®Õn søc mua yÕu lµ lÏ ®­¬ng nhiªn. Trong mét thËp kû qua, sè l­îng m¸y tÝnh sö dông còng nh­ sè l­îng ng­êi truy cËp Internet t¨ng lªn ®¸ng kÓ, nh­ng hiÖn còng míi chØ cã vµi tr¨m doanh nghiÖp cã website riªng ®Ó qu¶ng b¸ cho ®¬n vÞ, s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh. KÕt qu¶ cña mét cuéc thèng kª míi ®©y cho thÊy, chØ 3% trong sè kho¶ng 90.000 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· triÓn khai th­¬ng m¹i ®iÖn tö, 7% b¾t ®Çu tiÕp cËn, cßn l¹i ch­a quan t©m, kh«ng hiÓu th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ g×. §©y ®ang lµ thùc tr¹ng cña Th­¬ng m¹i ®iÖn tö ViÖt Nam. Do ®ã, ngoµi viÖc x©y dùng khu«n khæ ph¸p lý, viÖc tuyªn truyÒn vÒ c¸c lîi Ých mµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö mang l¹i, ®Æc biÖt khi héi nhËp quèc tÕ, còng rÊt quan träng. Tuy nhiªn cÇn tr¸nh ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö theo kiÓu phong trµo, "®Çu voi ®u«i chuét" ®Ó tr¸nh l·ng phÝ. CÇn cã m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó khi khung khæ ph¸p lý ®­îc ban hµnh, cã ®ñ ®iÒu kiÖn kü thuËt cÇn thiÕt lµ doanh nghiÖp cã thÓ khai th¸c th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®­îc ngay, kh«ng mÊt thêi gian tiÕp cËn n÷a. KÕt luËn DÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ë ViÖt Nam míi ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn. Tr­íc m¾t cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc cÇn ph¶i v­ît qua, song viÖc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng míi mÎ nµy lµ h­íng ®i ®óng ®¾n cña c¸c ng©n hµng ViÖt Nam. Kh«ng nh÷ng nã gãp phÇn ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh ng©n hµng mµ cßn gióp ViÖt Nam tõng b­íc v÷ng ch¾c chuÈn bÞ cho tiÕn tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ cña khu vùc vµ thÕ giíi. Ngay tõ b©y giê chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt ®Ò ra chiÕn l­îc vµ lé tr×nh phï hîp ®Ó triÓn khai thµnh c«ng dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam. Cã nh­ thÕ, c¸c ng©n hµng ViÖt Nam míi kh«ng ®Ó mÊt thÞ phÇn trªn chÝnh thÞ tr­êng néi ®Þa. MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng nh­ng do ®Ò tµi cßn kh¸ míi, ch­a cã nhiÒu tµi liÖu tham kh¶o vµ thêi gian h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn nhËn xÐt, ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n ®äc ®Ó nh÷ng bµi viÕt sau vÒ ®Ò tµi nµy hoµn thiÖn h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ Ng©n hµng sè 1+2 vµ 3 n¨m 2003 T¹p chÝ Ng©n hµng sè Chuyªn ®Ò 2003 vÒ Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam B¸o Thêi B¸o Ng©n hµng sè 26 ra ngµy 28/3/2003 B¸o Thêi B¸o Kinh tÕ sè ra ngµy 13/11/2002 Tµi liÖu "ANZ ViÖt Nam - DÞch vô Ng©n hµng ®iÖn tö"- 2002 Tµi liÖu "ANZLink - Control of your banking from your office"- 2000 Th«ng tin tõ trang web cña Ng©n hµng ThÕ giíi t¹i ViÖt Nam : Th«ng tin tõ trang web cña C¬ quan KiÓm so¸t TiÒn tÖ Hoa kú :