Khóa luận Tình hình xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam trong thời gian gần đây – Thực trạng và giải pháp

yÕu kh¸ch quan, phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ ®iÒu kiÖn cña giai ®o¹n khai th¸c tµi nguyªn, tuy vËy vÉn tån t¹i nh÷ng bÊt hîp lý vÒ lîi Ých gi÷a c¸c lùc l­îng tham gia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thuû s¶n xuÊt khÈu, ®· lµm chËm qu¸ tr×nh tÝch luü t¸i ®Çu t­ ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ. Trong khu vùc chÕ biÕn, phÇn lín c¸c xÝ nghiÖp cã qui m« nhá, Ýt thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, tû träng lao ®éng thñ c«ng cao, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ ch­a ®¹t yªu cÇu cña nhiÒu thÞ tr­êng thÕ giíi, chØ thÝch hîp víi c¸c s¶n phÈm d¹ng nguyªn liÖu th« s¬ chÕ. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc thuû s¶n chØ chó träng khai th¸c triÖt ®Ó chªnhlÖch vÒ gi¸ nguyªn liÖu vµ nh©n c«ng, ch­a muèn ®Çu t­ c«ng nghÖ cao. Trong khu vùc s¶n xuÊt nguyªn liÖu thuû s¶n, c¬ së h¹ tÇng (bao gåm cÇu c¶ng, hÖ thèng ®iÖn n­íc, ®­êng giao th«ng, ph­¬ng tiÖn b¶o qu¶n....) cßn qu¸ nhá bÐ, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn míi, nhÊt lµ yªu cÇu vÒ kü thuËt b¶o qu¶n sau thu ho¹ch. Víi tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn cã, tuy gÇn ®©y c¸c xÝ nghiÖp cã nhiÒu cè g¾ng ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, song c¬ cÊu s¶n phÈm vÉn cßn ®¬n ®iÖu so víi nhu cÇu thÞ tr­êng thÕ giíi, chñ yÕu vÉn lµ nh÷ng mÆt hµng ®«ng l¹nh, chiÕm 87-89% vÒ s¶n l­îng vµ 78-82% vÒ gi¸ trÞ, trong ®ã t«m ®«ng chiÕm tíi 58-60%vÒ s¶n l­îng vµ 68-73% vÒ gi¸ trÞ trong c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu. C¸c s¶n phÈm c¸ nhuyÔn trong vµi n¨m gÇn ®©y cã t¨ng kh¸, nh­ng chiÕm tû träng cßn thÊp trong c¬ cÊu xuÊt khÈu. S¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng míi ®¹t kho¶ng 6-7% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu. 2.6. MÊt c©n ®èi gi÷a tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu héi nhËp ®Ó t¹o søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n hiÖn nay kh¸ ph©n t¸n vµ manh món, ch­a ®­îc tæ chøc vµ liªn kÕt trªn c¬ sá mét chiÕn l­îc thÞ tr­êng vµ c¸c s¸ch l­îc chung thèng nhÊt. §iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn hiÖn t­îng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc c¶ thÞ tr­êng mua nguyªn liÖu vµ thÞ tr­êng b¸n thµnh phÈm, ®· lµm gi¶m søc c¹nh tranh chung trªn c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi. §Ó kÕt luËn, mÆc dï ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ, nh­ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n cña n­íc nhµ cßn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng tµi nguyªn ®Êt n­íc vµ nÕu so s¸nh víi c¸c n­íc cã tiÒm n¨ng thuû s¶n gièng ta ( nh­ Th¸i Lan) th× møc ®é chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý lµ rÊt lín, do vËy môc tiªu chiÕn l­îc lµ ph¶i ph¸t huy ®­îc nh÷ng tiÒm n¨ng cña thuû s¶n n­íc nhµ vµ ®­a tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý lªn ngang tÇm khu vùc vµ thÕ giíi. Ch­¬ng III Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ®Èy M¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. I. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu thuû s¶n Cña ViÖt Nam. 1. Môc tiªu C¸c phÇn trong môc nµy ®­îc tæng hîp tõ c¸c b¶n KÕ ho¹ch xuÊt khÈu thêi kú 2000-2005, 1999-2010 cña ngµnh Thuû s¶n – trang Web th«ng tin Bé Thuû s¶n. a. Môc tiªu chung. * N©ng cao gi¸ trÞ vµ s¶n l­îng s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n, tiÕp tôc gi÷ vÞ trÝ mòi nhän cña kinh tÕ thuû s¶n trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. * X¸c lËp vÞ trÝ ngµy cµng cao cña s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt nam trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng thuû s¶n ®Êt n­íc, tõng b­íc lµm chñ thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ mét sè s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao. * §æi míi c«ng nghÖ vµ kü thuËt mét c¸ch ®ång bé víi c¸c b­íc ®i thÝch hîp trong mét hÖ thèng s¶n xuÊt liªn hoµn tõ t¹o nguyªn liÖu ®Õn chÕ biÕn xuÊt khÈu theo h­íng gi¶m m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm s¬ chÕ, t¨ng tû träng s¶n phÈm gi¸ trÞ cao vµ gi¸ trÞ gia t¨ng. * §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé khoa häc kü thuËt, n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng nghÒ c¸ ®ñ kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn. b. Môc tiªu ®Õn n¨m 2005. - §Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ngµnh thñy s¶n, ®­a kim ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n t¨ng nhanh, ®¹t 2,3 tû USD vµo n¨m 2003vµ 3 tû USD vµo n¨m 2005; ®­a kinh tÕ thñy s¶n ph¸t triÓn thµnh ngµnh mòi nhän trong nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, c¶i thiÖn bé mÆt n«ng th«n vµ ven biÓn, ®ång thêi gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng sinh th¸i. - G¾n chÕ biÕn, xuÊt khÈu thñy s¶n víi nu«i trång, khai th¸c, b¶o qu¶n nguyªn liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho s¶n xuÊt vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng thñy s¶n, n©ng cao chÊt l­îng, gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng hiÖu qu¶ vµ t¨ng tÝch lòy ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiªu thô hµng thñy s¶n ViÖt Nam. c. Môc tiªu ®Õn 2010. - Ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n nh»m ®¶m b¶o an ninh thùc phÈm vµ t¹o nguån nguyªn liÖu chñ yÕu cho xuÊt khÈu. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 tæng s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n ®¹t trªn 2.000.000 tÊn, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t trªn 2.500.000.000 USD, t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho kho¶ng 2 triÖu ng­êi; gãp phÇn tÝch cùc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Êt n­íc vµ an ninh ven biÓn. 2. Ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu thuû s¶n. 2.1 Ph¸t triÓn thªm nhiÒu mÆt hµng thuû s¶n míi cho xuÊt khÈu. Trong c¬ cÊu hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña thÕ giíi hiÖn nay, kho¶ng 75% lµ d¹ng s¶n phÈm c¸ t­¬i, ­íp ®«ng, ®«ng l¹nh vµ gi¸p x¸c, nhuyÔn thÓ t­¬i, ­íp ®«ng, ®«ng l¹nh, ( riªng gi¸p x¸c vµ nhuyÔn thÓ 33%-35%) råi ®Õn s¶n phÈm ®å hép thuû s¶n h¬n 15%, cßn d¹ng kh«, muèi,hun khãi chiÕm h¬n 5% dÇu c¸ vµ bét c¸ céng l¹i xÊp xØ 5%. Cßn c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thêi gian qua kho¶ng 90%lµ d¹ng s¶n phÈm thuû s¶n t­¬i, ­íp ®«ng, ®«ng l¹nh (riªng gi¸p x¸c vµ nhuyÔn thÓ 80-85%). Sù mÊt c©n ®èi vÒ c¬ cÊu d¹ng s¶n phÈm xuÊt khÈu nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn mét mÆt ph¶n ¸nh thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam trong xuÊt khÈu thuû s¶n mÆt kh¸c l¹i thÓ hiÖn sù yÕu cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n n­íc nhµ, nh­ng ®©y còng lµ tiÒm n¨ng ®Ó ViÖt Nam cã thÓ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu nh»m t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n thêi gian tíi. Nh­ vËy, c¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu thêi gian tíi cña ViÖt Nam sÏ phï hîp t­¬ng ®èi víi c¬ cÊu xuÊt khÈu thuû s¶n cña thÕ giíi: t¨ng h¬n n÷a tû träng xuÊt khÈu ®å hép thuû s¶n (ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng míi nh­ ®å hép c¸ ngõ hay t«m hép), t¨ng tû träng c¸ vµ t¨ng tû träng thuû s¶n sèng trong c¬ cÊu hµng thuû s¶n t­¬i, ­íp ®«ng, ®«ng l¹nh vµ gi¶m tû träng hµng ®«ng l¹nh s¬ chÕ. ChuyÓn h­íng c¬ cÊu s¶n phÈm cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam v× hai lÏ c¬ b¶n: Khèi l­îng xuÊt khÈu t¨ng vµ gi¸ xuÊt khÈu t¨ng nh­ vËy kim ng¹ch cã kh¶ n¨ng t¨ng lín. Theo thèng kª cña FAO, n¨m 1999 ViÖt Nam xuÊt khÈu gi¸p x¸c, nhuyÔn thÓ t­¬i, ­íp ®«ng, ®«ng l¹nh víi møc gi¸ xuÊt khÈu trung b×nh lµ 6,76 USD/kg b»ng 69% møc gi¸ xuÊt khÈu s¶n phÈm nµy cña Th¸i Lan (9,785 USD/kg), nÕu ViÖt Nam t¨ng c­êng chÕ biÕn s©u, hay n©ng cao tû träng gi¸p x¸c sèng hoÆc n©ng cao tû träng gi¸p x¸c cì lín trong nhãm s¶n phÈm nµy ®Ó cã thÓ ®­a ®­îc møc gi¸ xu©t khÈu trung b×nh lªn b»ng 80% møc gi¸ xuÊt khÈu cña Th¸i Lan ch¼ng h¹n th× vÉn víi khèi l­îng xuÊt khÈu ®ã sÏ ®em vÒ cho n­íc nhµ nhiÒu lîi nhuËn h¬n n÷a. Nh­ vËy, vµo ®Çu thÕ kû XXI, ngoµi viÖc phÊn ®Êu ®Ó n©ng tû träng hµng chÕ biÕn s©u trong c¬ cÊu s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu (c¸c d¹ng ®å hép t«m, c¸ ngõ hay sashimi....) ®­a tû lÖ nµy lªn 25%-30% tõ møc 12%-13% hiÖn nay, cã mét kh¶ n¨ng n÷a cho viÖc t¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam tõ thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm ®ã lµ viÖc t¨ng c­êng xuÊt khÈu c¸c thuû s¶n cao cÊp ë d¹ng sèng mµ Trung Quèc (kÓ c¶ Hång K«ng ) næi lªn lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nhÊt trong thêi kú khã kh¨n cña khu vùc hiÖn nay. 2.2 TiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh thuû s¶n n­íc ta. TiÒm n¨ng kinh tÕ thuû s¶n cña ViÖt Nam lµ rÊt lín, nh­ng ®Ó tiÕp tôc duy tr× vµ n©ng cao vÞ trÝ quan träng cña nã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cÇn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. V× ngµnh thuû s¶n n­íc ta lµ mét bé phËn cã tiÒm n¨ng vµ vÞ trÝ lín trong nªn kinh tÕ quèc d©n; ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng chØ trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh mµ cßn gãp phÇn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n, lµ mét yªu cÇu bøc xóc hiÖn nay. §Æc biÖt, trªn thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi, yªu cÇu vÒ mÆt hµng s¹ch sÏ, vÖ sinh, ®­îc chÕ biÕn s½n… ngµy cµng cao, nªn cã thÓ nãi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng nhÊt cña thuû s¶n ViÖt Nam nÕu muèn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi. 2.3 TiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, t¨ng thÞ phÇn ë thÞ tr­êng EU, B¾c Mü, tËn dông tèt thêi c¬ ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu ra toµn thÕ giíi. Thùc tÕ, thÞ tr­êng hµng thuû s¶n thÕ giíi xÐt trªn tæng thÓ lµ mét thÞ tr­êng cßn cã kh¶ n¨ng më réng lín vµ lu«n cã xu h­íng cung ch­a ®¸p øng ®­îc cÇu vµ nh­ dù b¸o ë trªn, trong thêi gian trung h¹n tíi träng t©m nhËp khÈu thuû s¶n cña thÓ giíi vÉn tËp trung vµo NhËt B¶n, B¾c Mü vµ EU (víi kh¶ n¨ng më réng liªn minh ch©u ¢u thµnh 30 n­íc vµo ®Çu thÕ kû XXI so víi 15 n­íc hiÖn nay sÏ lµ thÞ tr­êng tiªu thô thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi). Nh­ng nÕu xÐt vÒ côc diÖn thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam th× thÞ tr­êng nhËp khÈu lín nhÊt hiÖn t¹i lµ thÞ tr­êng NhËt B¶n (45%-50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n), thÞ tr­êng c¸c n­íc ASEAN (10%), §µi Loan (15%-20%), Trung quèc.... Tõ gi÷a n¨m 1997 trë vÒ tr­íc, ng­êi ta ®· coi khu vùc §«ng vµ §«ng Nam ¸ lµ khu vùc thÞ tr­êng thÞnh v­îng nhÊt vµo ®Çu thÓ kû tíi vµ xuÊtkhÈu thuû s¶n vµo ®©y lµ hÕt søc thuËn lîi v× sù t¨ng lín cña nhu cÇu nhËp khÈu do t¨ng thu nhËp khiÕn cho c¸c nhµ nhËp khÈu s½n sµng tr¶ møc gi¸ hÊp dÉn. Song, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÞ tr­êng thuû s¶n NhËt B¶n nh×n chung ®· ë møc b·o hoµ (tuy r»ng nhËp khÈu trung b×nh thêi gian qua vÉn t¨ng víi tèc ®é 10%) vµ ®ang trong thêi kú suy tho¸i vÒ kinh tÕ, thÞ tr­êng c¸c n­íc §«ng ¸, §«ng Nam ¸ kh¸c t¹m thêi tr× trÖ do khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh thêi gian tõ 1997 trë l¹i ®©y, nhiÒu thÞ tr­êng nhËp khÈu s¶n phÈm cña ViÖt Nam lµ c¸c thÞ tr­êng trung gian t¸i xuÊt: Singapo ®èi víi hÇu hÕt c¸c lo¹i thuû s¶n vµ §µi Loan næi lªn míi ®©y nh­ lµ ng­êi nhËp khÈu chÝnh c¸ ngõ ®¹i d­¬ng cña ViÖt Nam ®Ó xuÊt sang NhËt B¶n...Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm nh­ vËy, theo t«i viÖc duy tr× thÞ phÇn cña ViÖt Nam ë ®©y lµ rÊt khã kh¨n vµ phô thuéc rÊt lín vµo c¹nh tranh cña c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c ë trong vïng, ®Æc biÖt lµ c¹nh tranh tõ Th¸i Lan, In®«nªxia,Ên ®é vµ Trung Quèc trong xuÊt khÈu t«m mùc ...Trong khi thÞ tr­êng tiªu thô néi ®Þa thu hÑp l¹i vµ nhËp khÈu gi¶m sót th× sù mÊt gi¸ tiÒn tÖ cña ®ång b¹t Th¸i Lan vµ ®ång Rupi¸t In®«nexia vµ ®ång Ring ghÝt Malaixia...l¹i ®­îc coi nh­ mét lîi thÕ lín trong c¹nh tranh xuÊt khÈu nhÊt lµ xuÊt khÈu sang NhËt B¶n,mét thÞ tr­êng còng ®ang tr× trÖ,viÖc gi¶m gi¸ xuÊt khÈu lµ mét vò khÝ lîi h¹i ®Ó t¨ng l­îng b¸n hµng. Tuy nhiªn, viÖc héi nhËp cña ViÖt Nam vµo ASEAN vµ AFTA, vao APEC ...thêi gian tíi còng mí réng nhanh chãng cña thÞ tr­êng Trung Quèc, mét thÞ tr­êng l¸ng giÒng ®Çy tiÒm n¨ng (n¨m 1996 Trung Quèc ®· nhËp khÈu 1,5 tû ®«la hµng thuû s¶n, møc t¨ng nhËp khÈu trung b×nh nh÷ng n¨m qua ®¹t kho¶ng 24%) V× vËy, qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu, trong thêi gian tíi khu vùc §«ng vµ §«ng Nam ¸ vÉn lµ thÞ tr­ßng träng ®iÓm xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam, nh­ng tû träng sÏ gi¶m ®i mét c¸ch t­¬ng ®èi (tõ møc 80% hiÖn nay xuèng cßn 65-70% vµo n¨m 2003 vµ 55%-60% vµo n¨m 2005. VÒ hai khu vùc thÞ tr­ßng thuû s¶n chÝnh kh¸c cña thÕ giíi lµ EU vµ B¾c Mü, kh«ng cã lý do g× ®Ó hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam kh«ng chiÕm ®­îc mét thÞ phÇn nµo ®ã khi mµ thÕ giíi ®ang trong xu thÕ ®ang trong xu thÕ toµn cÇu ho¸. NhÊt lµ khi ViÖt Nam ®· ®­îc ®­a vµo Danh s¸ch 1 c¸c n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU (16.11.1999), vµ tÝnh ®Õn ®Çu n¨m 2002, 68 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc c«ng nhËn ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU, ®Æc biÖt sau khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®­îc th«ng qua. Do vËy, dù ®o¸n tû träng xuÊt khÈu sang EU vµ Mü n¨m 2003 cã thÓ lµ 30%-40% vµ vµo n¨m 2005 cã thÓ sÏ ®¹t møc 35-40% kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña n­íc nhµ. Ngoµi ra, còng cÇn chó ý tíi c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng cò cña ViÖt Nam ë §«ng ¢u, thÞ tr­êng Trung ®«ng vµ B¾c Phi vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c tuy kh«ng lín nh­ng cã thÓ cã c¬ héi tèt cho xu©t khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam. 2.4. T¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n. B¶ng 3.1 Môc tiªu xuÊt khÈu thuû s¶n trong giai ®o¹n 2003-2005. N¨m 2003 2004 2005 Gi¸ TrÞ (tû USD) 2,3 2,6 3 Nguån: KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi – B¸o c¸o chÝnh phñ. Theo dù b¸o thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi nÕu më réng víi tèc ®é 5%/ n¨m do kÕt hîp c¶ t¨ng sè l­îng vµ xuÊt cã kh¶ n¨ng ®¹t tíi 73,3 tû ®«la vµo n¨m 2003 vµ trªn 80 tû ®«la vµo n¨m 2005. Theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam th× tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2001-2005 lµ 15,2%, cao h¬n tèc ®é t¨ng trung b×nh cña thÕ giíi rÊt nhiÒu. Còng theo kÕ ho¹nh trªn, thÞ phÇn cña thuû s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam sÏ lµ 3,75% n¨m 2005 thay v× 2% n¨m 2000. §iÒu nµy hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nÕu chóng ta dùa trªn thùc tÕ vÒ t¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n giai ®o¹n 1996-2002 lµ 19%/n¨m, vµo ®­êng lèi chÝnh s¸ch ­u tiªn cña nhµ n­íc giµnh cho ngµnh thuû s¶n còng nh­ nh÷ng nç lùc cña toµn d©n ®Ó ph¸t huy tiÒm n¨ng to lín cña thuû s¶n n­íc nhµ thêi gian tíi. 2.5. PhÊn ®Êu t¨ng gi¸ thuû s¶n xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o c¹nh tranh. Xu h­íng t¨ng gi¸ quèc tÕ hµng thñy s¶n thêi gian tíi vÉn tiÕp tôc do kh¶ n¨ng cung cÊp kh«ng tho¶ m·n nhu cÇu, do t¨ng chi phÝ khai th¸c vµ t¨ng gi¸ lao ®éng, ngoµi ra lµ do thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm thuû s¶n theo h­íng t¨ng tû träng hµng thuû s¶n ¨n liÒn vµ c¸c hµng thuû s¶n cao cÊp kh¸c... XÐt trªn ®Æc thï xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÒ c¬ cÊu d¹ng s¶n phÈm xuÊtkhÈu, vÒ møc gi¸ xuÊtkhÈu so víi gi¸ c¶ trung b×nh cña thÕ giíi vµ vÒ c¸c t­¬ng quan kh¸c, ViÖt Nam cã thÓ c¶i thiÖn gi¸ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n tõ møc thÊp hiÖn nay vµ n©ng møc gi¸ trung b×nh xuÊt khÈu hµng thuû s¶n lªn Ýt ra còng b»ng 75%-85% møc gi¸ xuÊt khÈu cïng lo¹i s¶n phÈm cña c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. Tuy nhiªn, viÖc t¨ng gi¸ s¶n phÈm ë ®©y vÉn ph¶i ®¶m b¶o hµng thuû s¶n ViÖt Nam cã søc c¹nh tranh ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ khi mµ chóng ta muèn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n hµng n¨m 20%. V× vËy, trong chiÕn l­îc vÒ gi¸ c¶ viÖc ¸p chiÕn l­îc t¨ng gi¸ hay gi¶m gi¸ ®i liÒn víi nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu, nhu cÇu thÞ hiÕu cña chÕ biÕn vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi d¹ng s¶n phÈm xuÊt khÈu, nhu cÇu thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng nhËp khÈu. §èi víi c¸c thuû s¶n xuÊt khÈu phæ biÕn, muèn t¨ng ®­îc sè l­îng xuÊt khÈu th× viÖc phÊn ®Èu ®Ó gi¸ c¶ thÊp vÉn cã tÝnh c¹nh tranh m¹nh nhÊt, trong khi ®èi víi c¸c lo¹i thuû s¶n cao cÊp vµ quý hiÕm, ch­a ch¾c gi¸ c¶ thÊp ®· lµ hay v× ®èi víi ®Æc ®iÓm t©m lý cña ng­êi tiªu thô thuéc phÇn thÞ tr­êng nµy, gi¸ c¶ cao l¹i lµm t¨ng gi¸ trÞ cña ng­êi tiªu dïng s¶n phÈm ®ã.Theo t«i, yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó n©ng ®­îc møc gi¸ xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam thêi gian tíi sÏ lµ thay ®æi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu, viÖc n©ng tû träng hµng chÕ biÕn s©u nh­ ®å hép thuû s¶n hay thuû s¶n ¨n liÒn trong tæng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n, còng nh­ viÖc ¸p dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi ®Ó cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c lo¹i thuû s¶n sèng gi¸ trÞ cao ...cßn d¹ng s¶n phÈm s¬ chÕ khã cã thÓ nãi tíi viÖc t¨ng gi¸, trõ khi cung cÊp kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu... TÊt nhiªn, nghiªn cøu ®Ó ®¹t ®­îc mét chÝnh s¸ch gi¸ hîp lý ®Ó gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n vµ ph¶i ®­îc ®Çu t­ thÝch ®¸ng, cã thÓ ®©y lµ mét h­íng ®i s©u nghiªn cøu trong ho¹t ®éng marketing xuÊt khÈu hµng thuû s¶n. II./ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n ë ViÖt Nam. 1. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu lµ yÕu tè hµng ®Çu ®Ó t¨ng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n. Muèn t¨ng nhanh gi¸ trÞ kim ng¹ch, vÊn ®Ò nguyªn liÖu ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt ®ång bé, tõ kh©u gièng, c«ng nghÖ khai th¸c vµ b¶o qu¶n sau thu ho¹ch, h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu ®Ó ®¶m b¶o cã nguån nguyªn liÖu ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ cã chÊt l­îng tèt. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu ph¶i ®­îc ®Þnh h­íng b»ng c¸c ch­¬ng tr×nh s¶n phÈm chñ lùc nh­ nhãm s¶n phÈm t«m, c¸, nhuyÔn thÓ, thùc phÈm phèi chÕ vµ ®å hép. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu tõ 3 nguån: khai th¸c, nu«i trång thuû s¶n vµ nhËp nguyªn liÖu. Trong nu«i trång thuû s¶n h­íng vµo nu«i t«m (v× t«m lµ mÆt hµng chñ lùc); nu«i c¸ biÓn vµ c¸ n­íc ngät th­¬ng phÈm, nu«i ®Æc thuû s¶n. Ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ph¶i trªn c¬ së quy ho¹ch (quy ho¹ch vïng nu«i, s¶n xuÊt, cung øng gièng, c«ng nghÖ nu«i, s¶n xuÊt thøc ¨n, phßng trõ dÞch bÖnh, b¶o vÖ m«i tr­êng bÒn v÷ng,..). C¬ cÊu nguyªn liÖu khai th¸c trong nh÷ng n¨m ®Çu vÉn chiÕm tû träng lín, cÇn ph¸t triÓn ®éi tµu khai th¸c c¸c ®èi t­îng cã gi¸ trÞ XK cao, quan t©m ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn b¶o qu¶n sau thu ho¹ch, khuyÕn khÝch viÖc nhËp nguyªn liÖu ®Ó chÕ biÕn t¸i xuÊt, phÊn ®Êu ®¹t tû träng nhËp 5-8% vµo n¨m 2005. a. VÒ gièng: x©y dùng nguån gièng cã chÊt l­îng cao. - Gièng t«m: Cñng cè vµ n©ng cÊp c¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ nu«i trång, n©ng cao kiÕn thøc, tay nghÒ nguån nh©n lùc cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng t«m qua c¸c kho¸ ®µo t¹o. Theo nghÞ quyÕt 09/2000/NP-CP vÒ quy ho¹ch thuû lîi cho nu«i trång thuû s¶n, nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c ®Þa ph­¬ng (An Giang, §ång Th¸p, CÇn Th¬, VÜnh Long vµ Long An) h×nh thµnh c¸c vïng nu«i s¶n xuÊt hµng hãa víi chØ tiªu chñ yÕu t«m gièng 7 tû P15, t«m cµng xanh h¬n 500 triÖu P15.Bªn c¹nh ®ã, ®Ó hç trî cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng nhµ n­íc ph¶i triÓn khai c¸c dù ¸n n©ng cÊp c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr­êng ®µo t¹o cña Ngµnh, cung cÊp c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, nghiªn cøu gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kü thuËt, nhËp mét sè c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi. §ång thêi nhµ n­íc ph¶i t¹o mèi liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ së nghiªn cøu víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt b»ng c¸c kªnh th«ng tin hiÖu qu¶, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi ®Ó th«ng b¸o cho nhau nh÷ng sù cç, khóc m¾c còng nh­ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ míi. Song song víi c¸c gi¶i ph¸p trªn, nhµ n­íc tiÕn hµnh nhËp t«m gièng, t«m bè mÑ ®Ó bæ sung; nu«i d­ìng thuÇn hãa t«m bè mÑ nhËp ngo¹i vµ khai th¸c tù nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o cã tõ 9 ®Õn 10 tû t«m gièng, chñ yÕu lµ t«m só vµo n¨m 2003 vµ 15 ®Õn 16 tû t«m gièng vµo n¨m 2005, ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vÒ t«m gièng vµ t«m bè mÑ cho nu«i trång hµng n¨m, ®Æc biÖt cho c¸c vïng nu«i th©m canh vµ nu«i c«ng nghiÖp quy m« lín. - Gièng c¸: Më réng viÖc nhËp vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng ®èi víi c¸c ®èi t­îng míi cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c«ng t¸c khuyÕn ng­ cho d©n vµ thùc hiÖn ë quy m« c«ng nghiÖp. §ång thêi Nhµ n­íc phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­ s¶n xuÊt gièng c¸ biÓn t¹i ViÖt Nam ®Ó cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt 6 ®Õn 7 triÖu con gièng/n¨m vµo n¨m 2003 vµ 8 ®Õn 10 triÖu con gièng/n¨m vµo n¨m 2005. MÆt kh¸c, ®Çu t­ hoµn thiÖn c¸c trung t©m nghiªn cøu gièng h¶i s¶n ë mét sè vïng träng ®iÓm; x©y dùng míi vµ kh«i phôc, n©ng cÊp mét sè tr¹i s¶n xuÊt gièng c¸, gièng ®Æc s¶n phôc vô nu«i xuÊt khÈu ë mét sè ®Þa ph­¬ng thuéc miÒn B¾c, miÒn Trung vµ Nam Trung bé; KiÕn nghÞ nguån vèn tõ Bé Thuû s¶n. - B¶o tån gièng: Nghiªn cøu x©y dùng ®Ò ¸n nu«i d­ìng vµ b¶o tån c¸c loµi gièng thñy s¶n bè mÑ, gièng gèc t¹i c¸c ViÖn nghiªn cøu vµ vïng träng ®iÓm nh­ Bµ RÞa –Vòng Tµu, Kiªn Giang, Cµ Mau lµ c¸c tØnh ven biÓn nu«i trång vµ khai th¸c thñy s¶n; cã biÖn ph¸p b¶o tån gièng tù nhiªn. §Ó thùc hiÖn c¸c viÖc trªn, Nhµ n­íc vµ Bé Thuû s¶n cÇn cã c¸c biÖn ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ còng nh­ ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c h×nh thøc ®Çu t­ nµy (xem phÇn 9) b. VÒ thøc ¨n cho thñy s¶n : §Çu t­ x©y dùng mét sè c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n cho thñy s¶n theo c«ng nghÖ míi nh»m t¨ng c­êng chÊt l­îng thøc ¨n vµ h¹ gi¸ thµnh, ®¶m b¶o vÖ sinh vµ phßng chèng dÞch bÖnh cho vËt nu«i, ®¸p øng nhu cÇu vÒ thøc ¨n c«ng nghiÖp cho nu«i thñy s¶n. c. Chèng thÊt tho¸t sau thu ho¹ch vµ qu¶n lý thÞ tr­êng nguyªn liÖu. - Cïng víi viÖc h×nh thµnh hÖ thèng c¶ng c¸, chî c¸, tiÕn hµnh qu¶n lý chÆt chÏ viÖc cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ cho hÖ thèng nhËp nguyªn liÖu thuû s¶n nh»m ph¸t huy vai trß tÝch cùc vµ h¹n chÕ c¸c mÆt tiªu cùc cña hÖ thèng nµy. - H×nh thµnh hÖ thèng chî c¸ n»m trong qui ho¹ch chung hoÆc ngay s¸t gÇn khu c¶ng c¸, cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ph©n lo¹i, b¶o qu¶n, th­¬ng m¹i vµ ®Çu gi¸ c¸c lo¹i nguyªn liÖu thuû s¶n. - Ban hµnh vµ triÓn khai ¸p dông c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, nghiÖp vô tèi thiÓu, b¶o ®¶m vÖ sinh vµ an toµn chÊt l­îng cho nguyªn liÖu trong qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng. - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn kÕt, liªn doanh, phèi hîp s¶n xuÊt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi chÕ biÕn xuÊt khÈu, tËn dông tèi ®a nguån nguyªn liÖu ®­a vµo s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, gi¶m thÊt tho¸t sau thu ho¹ch. - T¨ng c­êng c«ng t¸c khuyÕn ng­ tËp trung vµo c¸c chñ hµng, cung cÊp kiÕn thøc vµ hç trî hä ®Çu t­ c¸c biÖn ph¸p b¶o qu¶n cho ng­ d©n. 2. Quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm chñ yÕu g¾n chÆt chÏ víi chÕ biÕn vµ thÞ tr­êng tiªu thô. a/ Nu«i t«m. - X©y dùng qui ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nu«i t«m só vµ c¸c loµi t«m biÓn kh¸c trªn tßan quèc vµ cho c¸c tØnh träng ®iÓm, h×nh thµnh c¸c vïng nu«i t«m c«ng nghiÖp qui m« lín, víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn, bÒn v÷ng vÒ ph­¬ng diÖn m«i tr­êng, chuyÓn dÇn tõ ph­¬ng thøc qu¶ng canh sang b¸n th©m canh vµ th©m canh, tõ nu«i ë vïng h¹ triÒu sang nu«i cao triÒu víi tû suÊt ®Çu t­ t¨ng dÇn. - §Çu t­ x©y dùng c¸c dù ¸n thuû lîi n­íc mÆn lî, phôc vô c¸c vïng nu«i t«m b¸n th©m canh vµ nu«i c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c m« h×nh xen canh t«m-lóa vµ c¸ch×nh thøc kh¸c. - Thùc hiÖn qui ho¹ch s¾p xÕp l¹i c¸c c¬ së xuÊt gièng t«m g¾n víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt t«m gièng s¹ch bÖnh, gi¸ thµnh h¹. §ång thêi, cho phÐp nhËp t«m gièng ®Ó bæ sung. Thµnh lËp mét sè c¬ së c«ng Ých ®Ó nu«i vç t«m bè mÑ nh©n t¹o, phôc vô viÖc s¶n xuÊt gièng t«m æn ®Þnh. Cã chÝnh s¸ch trî gi¸ cho c¸c c¬ sá nu«i t«m bè mÑ vµ c¬ sá s¶n xuÊt gièng t«m cµng. - §Çu t­ cho c¸c dù ¸n nu«i b¸n th©m canh vµ nu«i c«ng nghiÖp t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng ®· cã kinh nghiÖm vµ phong trµo nu«i t«m só : B×nh §Þnh, Cµ Mau, dÇn dÇn më réng ra c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c. - §Çu t­ cho c«ng t¸c qu¶n lý m«i tr­êng n­íc, th­êng xuyªn tæ chøc kiÓm so¸t chÊt l­îng m«i tr­êng n­íc vµ nghiªn cøu dù b¸o kÞp thêi dÞch bÖnh ë c¸c vïng nu«i träng ®iÓm ®Ó gi¶m bít thiÖt h¹i cho nghÒ nu«i. - X©y dùng hÖ thèng c¸c tæ chøc khuyÕn ng­ cña Nhµ n­íc vµ tæ chøc tù nguyÖn t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn th­êng xuyªn h­íng dÉn vµ huÊn luyÖn vÒ c«ng nghÖ nu«i, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ sö dông trang thiÕt bÞ trong nu«i t«m. - X©y dùng c¸c c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n víi c«ng nghÖ míi, t¨ng c­êng chÊt l­îng thøc ¨n, gi¸ thµnh h¹; kiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng thøc ¨n, t¹o nªn ®éng lùc canh tranh ®Ó thóc ®Èy ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng. b/ Nu«i c¸ biÓn vµ c¸ n­íc ngät th­¬ng phÈm. - NhËp gièng vµ nhËp c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o ë qui m« c«ng nghiÖp ®Ó t¹o ra mét c¸ch æn ®Þnh vµ chñ ®éng nguån c¸ biÓn gièng nu«i. Tr­íc m¾t khuyÕn khÝch vµ t×m biÖn ph¸p nhËp gièng c¸ biÓn tõ Trung Quèc, Th¸i lan, §µi Loan....thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÒn khÝch c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­ s¶n xuÊt gièng c¸ biÓn t¹i ViÖt Nam ®Ó cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt 8-10 triÖu con gièng vµo n¨m 2005. - §Çu t­ hoµn thiÖn Trung t©m nghiªn cøu Gièng H¶i s¶n ë C¸t Bµ, Nha Trang, Vòng Tµu, nhanh chãng x©y dùng c¬ sá s¶n xuÊt gièng c¸ biÓn ë c¸c ®Þa ph­¬ng: Qu¶ng Ninh, H¶i phßng, Thanh ho¸, Qu¶ng Nam, §µ N½ng, B×nh §Þnh, Nha trang, Vòng Tµu. Hç trî vèn cho c¸c c«ng ty chÕ biÕn c¸ n­íc ngät chñ ®éng s¶n xuÊt ®ñ gièng c¸ ba sa, tra, r« phi ®¬n tÝnh víi chÊt l­îng tèt vµ gi¸ thµnh h¹ ®Ó cung cÊp cho nghÒ nu«i bÌ vµ nu«i ao cao s¶n. - X©y dùng m« h×nh nu«i c¸ biÓn c«ng nghiÖp qui m« nhá s¶n l­îng 50-60 tÊn n¨m, tiÕn tíi qui m« lín h¬n, s¶n l­îng 100-200 T/ n¨m; x©y dùng m« h×nh nu«i ao trong ao ®Çm, n¨ng suÊt 4-6 T/ ha, nh»m ®¹t môc tiªu s¶n l­îng c¸ th­¬ng phÈm xuÊt khÈu lµ 8-10000 tÊn vµo n¨m 2005. - §Èy m¹nh c«ng t¸c qui ho¹ch cña c¸c tØnh cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ sinh th¸i thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn nu«i c¸ biÓn vµ c¸ n­íc ngät, x©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¸c vïng nu«i c¸ tËp trung ë qui m« c«ng nghiÖp. - T¨ng c­êng n¨ng lùc con ng­êi vµ thiÕt bÞ cho c¸c c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng c¸c vïng n­íc nu«i thuû s¶n cÊp Trung ­¬ng vµ ®×a ph­¬ng th­êng xuyªn theo dâi vµ dù b¸o vÒ chÊt l­îng n­íc vµ dÞch bÖnh. c/ Nu«i thuû ®Æc s¶n. - NhËp khÈu c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng vµ nu«i nhuyÔn thÓ cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu: Nghªu, ngao, sß l«ng, ®iÖp, èc h­¬ng, bµo ng­, trai ngäc hÇu... theo ph­¬ng thøc qu¶n canh kÕt hîp, b¸n th©m canh t¹i c¸c tØnh Qu¶ng Ninh H¶i Phßng, B×nh ThuËn, Bµ RÞa Vòng Tµu, TP Hå ChÝ Minh, TiÒn Giang, BÕn Tre, Kiªn Giang, Cµ mau. - §Çu t­ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c dù ¸n s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o vµ b¶o vÖ nguån gièng tù nhiªn c¸c lo¹i sß huyÕt, nghªu, ngao, ®iÖp... bªn c¹nh viÖc cho nhËp tõ n­íc ngoµi, ®ång thêi cÇn cã qui ®Þnh b¶o vÖ hîp lý c¸c b·i gièng tù nhiªn, nghiªm cÊm c¸c h×nh thøc khai th¸c c¹n kiÖt. - X©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt ch­¬ng tr×nh kiÓm so¸t vïng n­íc nu«i ®Ó khai th«ng viÖc xuÊt khÈu vµo EU, cã nhu cÇu lín vÒ lo¹i s¶n phÈm nµy. -T¨ng c­êng hîp t¸c nghiªn cøu víi c¸c n­íc cã c«ng nghÖ cao trong khu vùc vµ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c«ng nghÖ cao nh­ di truyÒn, chän gièng c¸c ®èi t­îng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ xö lý m«i tr­êng, c«ng nghÖ vÒ chuÈn ®o¸n phßng trõ dÞch bÖnh. d/ Khai th¸c h¶i s¶n. - Trang thiÕt bÞ vµ ph­¬ng tiÖn b¶o qu¶n ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ b¶o qu¶n thuû s¶n trªn c¸c tµu c¸, nhÊt lµ c¸c tµu khai th¸c dµi ngµy; s¶n phÈm khai th¸c cÇn ®­îc tiÕn hµnh ph©n lo¹i vµ b¶o qu¶n ngay trªn tµu, C¸c tµu ®ãng míi cña Ch­¬ng tr×nh ®¸nh c¸ xa bê nhÊt thiÕt ph¶i ®­îc trang bÞ ngay tõ kh©u thiÕt kÕ. - §Çu t­ ®ãng míi thö nghiÖm tiÕn ®Õn ®ãng míi ®éi tµu chuyªn m«n ho¸ vµoviÖc b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn thuû s¶n cña ®éi tµu khai th¸c xa bê, c¸c tµu nµy ®­îc trang bÞ thiÕt bÞ cÊp ®«ng vµ khoang b¶o qu¶n dung tÝch lín. - C«ng t¸c khuyÕn ng­ cho khai th¸c ph¶i tËp trung vµo viÖc truyÒn b¸ c¸c kü thuËt c¬ b¶n vÒ xö lý, b¶o qu¶n thuû s¶n cho c¸c ®èi t­îng lµ c¸c chñ tµu vµ ng­ d©n trùc tiÕp khai th¸c trªn biÓn. - §¶m b¶o an toµn cho khai th¸c xa bê Nhµ n­íc cÇn quan t©m ®óng møc trong ®iÒu kiÖn ph¶i khai th¸c xa ®Êt liÒn ®Ó ng­ d©n yªn t©m s¶n xuÊt. C¸c tµu ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ an toµn ®i biÓn, ph¶i tæ chøc tèt hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c gi÷a c¸c tµu vµ c¸c tr¹m v« tuyÕn ®iÖn ven bê, nh»m tiÕp nhËn th«ng tin nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi phßng tr¸nh khi cã b·o tè x¶y ra, tæ chøc tèt viÖc cøu hé, hç trî cøu ``gióp lÉn nhau khi cã tai n¹n trªn biÓn. e/ NhËp nguyªn liÖu thuû s¶n. -KhuyÕn khÝch viÖc thu hót nguån nguyªn liÖu c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc trong khu vùc nh»m t¨ng c­êng nhËp nguyªn liÖu ®Ó chÕ biÕn t¸i xuÊt. PhÊn ®Èu ®¹t tû träng nguyªn liÖu nhËp 5-8% vµo n¨m 2005. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ thñ tôc cho doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Ó t¸i xuÊt. -H×nh thµnh c¸c c¶ng c¸ tù do t¹i Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Kiªn Giang vµ mét sè ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó thu hót tµu thuyÒn nø¬c l¸ng giÒng vµ gi¶n ho¸ thñ tôc xuÊt khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n, kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ xuÊt khÈu nguyªn liÖu. 3. C¶i tiÕn chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh hµng thuû s¶n xuÊt khÈu. Ngoµi viÖc phÊn ®Êu gi¶m gi¸ thµnh ®Ó cã ­u thÕ trong c¹nh tranh xuÊt khÈu hµng thuû s¶n th× vÊn ®Ò ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh thùc phÈm cã tÇm quan träng sèng cßn ®èi víi viÖc xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt nam, ViÖt nam cã thÓ thÊm thÝa ®iÒu nµy qua vÝdô cô thÓ lµ tr­êng hîp Th¸i lan, trë thµnh n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt nhÊt thÕ giíi hiÖn nay lµ nhê viÑc Th¸i Lan tËp trung mäi nç lùc cña ngµnh thuû s¶n, c¶ t­ nh©n vµ nhµ n­íc ®Ó c¶i tiÕn chÊt l­îng hµng thuû s¶n khÈu ..H­íng xuÊt khÈu thuû s¶n thêi gian tíi cña Nhµ n­íc lµ ph¶i t¨ng thÞ phÇn ë liªn minh Ch©u ¢u vµ B¾c Mü , n¬i mµ mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÊt l­îng ®Òu ®­îc qui tô trong viÖc thùc hiÖn trong tiªu chuÈn HACCP .V× vËy , kh«ng cã c¸c nµo kh¸c lµ sù v­¬n lªn c¶u c¸c danh nghiÖp ViÖt nam cïng víi sù trî gióp vÒ kü thuËt , tµi chÝnh cña Nhµ n­íc vµ quèc tÕ ®Ó c¶i tiÕn chÊt l­êng hµng thuû s¶n ViÖt Nam.MÆc dï ®É ®¹t ®­îc kÕt qu¶ 68 doang nghiÖp ViÖt nam ®­îc xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU nh­ng cã ®iªï th¸ch thøc lµ bÊt cø lóc nµo EU còng cã thÓ tuyªn bè cÊm vËn nÕu cã vi ph¹m .Thùc tÕ ®· x¶y ra ®èi víi cÊm vËn nhËp khÈu t«m cña Ên §é vµ Bang la det vµo EU vµo th¸ng 8/97 (®­îc giì bá vµo 21/2/98) dï hai n­íc nµy ®· n»m trong danh s¸ch 1 ®­îc xuÊt khÈu vµo EU tõ l©u . Ngoµi ra cßn cã nhiÒu th¸ch thøc trë ng¹i kh¸c trong vÊn ®Ò ®¶m b¶o an toµn chÊt l­îng hµng thuû s¶n ®Ó cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu: C¸c doanh nghiÖp ®¹t ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn trªn ®· ph¶i ®Çu t­ qu¸ lín møc ®Çu t­ tõ 300 ngµn ®Õn 1 triÖu USD. Do ®ã: -Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm vµ thÈm quyÓn vÒ c¬ quan qu¶n lý chÊt l­îng -Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ tµi chÝnh vµ kü thuËt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm thuû s¶n ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vÒ chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh hµng thuû s¶n n­íc ngoµi -C¸c doanh nghiÖp ViÖt nam, lµ ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn chÊt l­îng d¶n phÈm ph¶i kho¸n triÖt quan ®iÓm chÊt l­îng cïng víi gi¸ c¶ hîp lý lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn cña doanh nghiÖp tõ ®ã n©ng cao ý thøc ®èi víi viÖc cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îngtheo yªu cÇu cña thÞ tr­îng quèc tÕ. §Ó h×nh thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n v÷ng m¹nh, cã ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau: a/ Hç trî vèn tÝn dông ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®Çu t­ n©ng cÊp ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®¸p øng yªu cÇu vÒ an toµn vÖ sunh thùc phÈm cã thÓ xuÊt khÈu ®i EU vµ Mü. §Çu t­ ®Ó x©y míi thªm 25-30 xÝ nghiÖp cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho ®Õn n¨m 2005. b/ N©ng cao tû träng c¸c c¬ së chÕ biÕn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng theo GMP, SSOP vµ HACCP, b¾t buéc 100% c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ph¶i thùc hiÖn hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng tiªn tiÕn nh¨m ®¶m b¶o an toµn vÖ sunh thùc phÈm cho ng­êi tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. c/ X©y dùng vµ ban hµnh vµ triÓn khai ¸p dông b¾t buéc c¸c tiªu chuÈn Nhµ n­íc vµ Tiªu chuÈn ngµnh vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, an toµn vÖ sinh tèi thiÓu ®èi víi c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n, c¬ sá chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu c¸c c¶ng c¸, chî c¸. d/ N©ng cÊp chÊt l­îng nguyªn liÖu, gi¶m gi¸ ®Çu vµo b»ng c¸ch trang bÞ hÖ thèn b¶o qu¶n ngay trªn tµu, x©y dùng hÖ thèng chî c¸ t¹i c¸c c¶ng c¸ cña c¸c tØnh träng ®iÓm, c¸c trung t©m c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiªu thô, hÖ thèng chî c¸c ®­êng biªn còng nh­ c¸c chî c¸ qui m« nhá ë ®Þa ph­¬ng. e/ T¨ng c­êng vµ më réng chñng lo¹i vµ khèi l­îng chÕ biÕn c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ gia t¨ng. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu c«ng nghÖ cao tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn, bÝ quyÕt c«ng nghÖ, thuª chuyªn gia n­íc ngoµi giái vµ ®Çu t­ nghiªn cøu øng dông c¸c c«ng nghÖ míi. N©ng tû träng mÆt hµng gi¸ trÞ cao. f/ §Çu t­ n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt vµ n¨ng lùc nghiªn cøu, triÓn khai cña Trung T©m C«ng nghÖ Sinh häc vµ C«ng nghÖ thuéc ViÖn nghiªn cøu Nu«i trång thuû s¶n II thuéc Bé thuû s¶n ®ñ kh¶ n¨ng nghiªn cøu ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ t­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp ph¶t triÓn ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng. g/ T¨ng c­êng hoµn thiÖn n¨ng lùc vµ ho¹t ®éng cña c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn vÒ kiÓm tra vµ chøng nhËn an toµn vÖ sinh thuû s¶n, trªn c¬ së Trung T©m KiÓm tra ChÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n hiÖn nay. 4. X©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n hîp lý vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao, x©y dùng c¬ cÊu ®Çu t­ nh»m ph¸t huy c¸c lîi thÕ so s¸nh c¶u tõng ®Þa ph­¬ng vµ vïng l·nh thæ. Theo dù b¸o cña c¸c nhµ kinh tÕ thÕ giíi, quan hÖ cung cÇu trong thêi gian tíi sÏ mÊt c©n ®èi gay g¾t h¬n. Møc gi¸ cña phÇn lín thuû s¶n sÏ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng. Tuy vËy, ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam, cÇn ph¶i th­êng xuyªn nghiªn cøu nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi; chó ý ph¸t triÓn c¸c lo¹i thuû s¶n cã chÊt l­îng cao, nhu cÇu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn. Ngoµi h¶i s¶n (t«m, c¸, nhuyÔn thÓ ch©n ®Çu vµ ch©n bông, thùc phÈm phèi chÕ, ®å hép thuû s¶n), chó ý ph¸t triÓn c¸c thuû ®Æc s¶n kh¸c nh­: cua ghÑ, rong biÓn, h¶i s©m vµ cÇu gai, Õch nu«i, c¸ sÊu, ba ba, trai ngäc… §©y lµ nh÷ng thuû ®Æc s¶n cã gi¸ trÞ cao vµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi ®ang t¨ng lªn. 5. VÒ thÞ tr­êng: x©y dùng c¬ cÊu thÞ tr­êng theo h­íng ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, ®a d¹ng ho¸ b¹n hµng; gi¶m dÇn tû träng c¸c thÞ tr­êng trung gian, t¨ng nhanh tû träng c¸c thÞ tr­êng tiªu thô trùc tiÕp, cã nhu cÇu thuû s¶n lín. Bé Thñy s¶n chñ tr×, phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c Bé Th­¬ng m¹i, Ngo¹i giao trong c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr­êng t¨ng c­êng ®µo t¹o c¸n bé thÞ tr­êng vµ tiÕp thÞ chuyªn nghiÖp ë c¸c doanh nghiÖp, ®Ó gi÷ v÷ng vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng truyÒn thèng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng NhËt B¶n, ®ång thêi më réng h¬n n÷a c¸c mÆt hµng ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®Ó xuÊt ra c¸c thÞ tr­êng lín nh­ : Liªn minh Ch©u ¢u (EU), Mü, Trung Quèc...; gi¶m tû träng c¸c thÞ tr­êng trung gian, t¨ng nhanh tû träng c¸c thÞ tr­êng tiªu thô trùc tiÕp, cô thÓ lµ: - §èi víi thÞ tr­êng NhËt B¶n cÇn t¨ng tû träng c¸c mÆt hµng thñy s¶n tinh chÕ vµ hµng phèi chÕ ®ãng gãi nhá cho siªu thÞ, t«m sèng, c¸ ngõ t­¬i vµ ®«ng vµ c¸c ®Æc s¶n kh¸c, ®­a tû träng c¸c mÆt hµng thñy s¶n xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n chiÕm tõ 38% ®Õn 40% trong tæng s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t tõ 760 triÖu ®Õn 800 triÖu USD vµo n¨m 2005. - §èi víi thÞ tr­êng B¾c Mü vµ Ch©u ¸ ( kÓ c¶ thÞ tr­êng Trung Quèc), xóc tiÕn viÖc c«ng nhËn lÉn nhau gi÷a ViÖt Nam vµ Mü vÒ kiÓm so¸t vµ chøng nhËn chÊt l­îng hµng thñy s¶n; bµn ®Ó tháa thuËn c¬ chÕ thanh to¸n chÝnh thøc vµ më réng thÞ tr­êng chÝnh ng¹ch víi Trung Quèc, nhÊt lµ víi c¸c tØnh phÝa T©y Nam vµ §«ng B¾c cña Trung Quèc, cè g¾ng ®­a tû träng hµng thñy s¶n xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Ch©u ¸ tõ 20% ®Õn 22%, thÞ tr­êng B¾c Mü tõ 16% ®Õn 18% trong tæng s¶n phÈm xuÊt khÈu; gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo hai thÞ tr­êng nµy ®¹t tõ 720 triÖu ®Õn 800 triÖu USD vµo n¨m 2005. - §èi víi thÞ tr­êng khèi liªn minh Ch©u ¢u (EU) vµ mét sè thÞ tr­êng míi kh¸c ngoµi c¸c thÞ tr­êng trªn ®©y, cÇn n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng s¶n phÈm ®¸p øng theo yªu cÇu cña c¸c thÞ tr­êng nµy, phÊn ®Êu ®­a tû träng c¸c mÆt hµng thñy s¶n xuÊt khÈu vµo EU ®¹t tõ 12% ®Õn 16% vµ vµo c¸c thÞ tr­êng kh¸c tõ 8% ®Õn 10% trong tæng s¶n phÈm xuÊt khÈu, tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng nµy ®¹t tõ 400 triÖu ®Õn 520 triÖu USD vµo n¨m 2005. 6. Mét sè gi¶i ph¸p tµi chÝnh tÝn dông khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n . 6.1 MiÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ ®èi víi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n Hµng thuû s¶n thuéc nhãm hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ViÖt nam vµ tr­íc ®©y cã lîi thÕ c¹nh tranh kh¸ lín v× vËy khèi l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao trong thêi gian qua . Tuy nhiªn , ngµy nay lîi thÕ c¹nh tranh nµy ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu do chi phÝ tµu thuyÒn ngµy cµng cao , gi¸ lao ®éng t¨ng lªn nhiÒu trong khi m¸y mãc thiÕt bÞ cho ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn trong t×nh tr¹ng qu¸ l¹c hËu so víi tr×nh ®é chung , v× vËy ®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt , chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cÇn cã chÝnh s¸ch thuÕ tho¶ ®¸ng cho nªn viÖc Nhµ n­íc kh«ng ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n tõ 15/2/1998 ®Ó c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thuû s¶ncã thÓ t¨ng c­êng c¹nh tranh vÒ mÆt gi¸ c¶ . Cßn ®èi víi nguyªn liÖu vËt t­ nhËp khÈu phôc vô cho chÕ biÕn xuÊt khÈu th× nªn hoµn tr¶ 100% thuÕ nhËp khÈu , vµ ®Ò nghÞ Nhµ n­íc nªn ®Çu t­ ®æi míi trang tiÕt bÞ cho chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu th«ng qua qui ®Þnh vÒ thuÕ nhËp khÈu hay ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao hîp lý ®Ó khuyÕn khÝc c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ®æi míi thiÕt bÞ .. ViÖc ¸p dông linh ho¹t c¸c chÝnh s¸ch thuÕ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi viÖc t¨ng c­êng søc m¹nh c¹nh tranh xuÊt khÈu cña hµng thuû s¶n ViÖt nam ,khuyÕn khÝch më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ ®a d¹ngho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu. 6.2 CÇn t¨ng c­êng ho¹t ®éng tµi trî xuÊt khÈu vµ thµnh lËp quÜ hç trî s¶n xuÊt , xuÊt khÈu thuû s¶n. VÊn ®Ò tµi trî xuÊt khÈu bao trïm toµn bé c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu hµng thuû s¶n , ®©y lµ mét trong nh­ng yÕu tè qyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n nhu cÇu tµi trî xuÊ khÈu bao gåm 1/ tµi trî tr­íc khi giao hµng (vèn cho ®Çu vµo s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu (mua nguyªn liÖu vµ m¸y mãc thiÕt bÞ phô tïng cÇn thiÕt , nhu cÇu vÒ vèn nµy rÊt quan träng do ®Æc ®iÓm cña ngµnh thuû s¶n lµ s¶n xuÊt nguyªn liÖu cã tÝnh thêi vô cao vµ nhiÒu lo¹i nguyªn liÖu cã tÝnh cÇn thiÕt cho chÕ biÕn l¹i ph¶i nhËp khÈu ..) ;2/tµi trî trong khi giao hµng ;3./tÝn dông sau giao hµng 7. §a d¹ng ho¸ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu, vËn dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n quèc tÕ. KÕt hîp viÖc cñng cè vÞ trÝ cho c¸c tËp ®oµn xuÊt khÈu lín víi viÖc gióp ®ì hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong xuÊt khÈu thuû s¶n. Thùc ra viÖc kÕt hîp nµy sÏ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña c¸c doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu bëi v× nÕu chØ tËp trung hè trî c¸c tËp ®oµn lín th× ®iÒu kiÖn ®Çu t­, ®æi míi trang thiÕt bÞ sÏ tèt h¬n vµ viÖc ®µo t¹o sÏ t¹p trung h¬n .do vËy c¸c tËp ®oµn lín cã thÓ trë thµnh ®Çu tµu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n nh­ng c¸c tËp ®oµn lín th­êng khã thÝch øngtr­íc ng÷ng biÕn ®æi thÊt th­êng vµ nh÷ng yªu cÇu rÊt ®a d¹ng vµ phong phó cña thÞ tr­êng c¸ biÖt nªn th­êng th­êng c¸c doanh nghiÖp nhá l¹i cã tÝnh linh ho¹t vµ dÔ thÝch øng h¬n. H¬n n÷a, ®Æc ®iÓm cña ViÖt nam lµ kinh tÕ hé gia ®×nh , c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá chiÕm ®¹i bé phËn trong ngµnh thuû s¶n th× viÖc hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cµng trë nªn cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· h«Þ .Ngoµi ra, ®ã cßn lµ sù kÕt hîp xuÊt khÈu hµng thuû s¶n víi nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu . Ngoµi viÖc ký c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu trùc tiÕp hµng thuû s¶n ra n­íc ngoµi cã thÓ ký göi b¸n hµng thuû s¶n ViÖt nam ë n­íc ngoµi hay sö dông m¹ng l­íi ph©n phèi hµng thuû s¶n n­íc ngoµi lµm ®¹i lý , m«i giíi b¸n hµng ..Hay viÖc nghiªn cøu triÓn khai c¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng theo ®iÒu kiÖn CIF thay cho viÖc b¸n FOB. ViÖc kÕt hîp xuÊt nhËp vµ linh ho¹t ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n hµng quèc tÕ sÏ më ra nh÷ng c¬ héi míi cho xuÊt khÈu thuû s¶n. 8. T¨ng c­êng ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Mét yÕu tè rÊt quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc®ã lµ yÕu tè con ng­êi . ViÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh thuû s¶n th«ng qua viÖc n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ tay nghÒ cho ng­ d©n , ®µo t¹o míi vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé qu¶n lý ,c¸n bé kü thuËt vµ c¸n bé thÞ tr­êng ®Ó cã ®ñ n¨ng lùc vµ thÝch øng víi yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng cã ®iieï tiÕt lµ ch×a kho¸ cho sù thµnh c«ng cña chiÕn l­îc xuÊt khÈu thuû s¶n thêi gian tíi ,bëi v× c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc ngay c¶ khi ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch khoa häc vµ ®óng ®¾n míi chØ lµ mét vÕ cña ph­¬ng tr×nh xuÊt khÈu , tr¸ch nhiÖm cuèi cïng còng nh­ kh¶ n¨ng tËn dông ®­îc mäi sù ­u ®·i cã thÓ chµo b¸n ®­îc c¸c s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh coa ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu l¹i thuéc vÒ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt nam còng nh­ c¸c nç lùc chñ quan cña hä .§µo t¹o nh©n lùc kh«ng chØ lµ mèi quan t©m ë møc doanh nghiÖp mµ cßn lµ mèi quan t©m cña quèc gia còng nh­ quèc tÕ . Nh­ vËy ph­¬ng ch©m nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng tham gia ®Çu t­ cho viÖc x©y dùng nguån nh©n løcÏ mang l¹i hiÖu qu¶ . Ngoµi ra , trî gióp kü thuËt vµ tµi chÝnhcña céng ®ång quèc tÕ lµ rÊt quan träng trong vÊn ®Ò ph¸t triÓn nguån nh©n lùc co viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ë ViÖt Nam… Cô thÓ lµ: trong ®iÒu kiÖn céng ®ång nghÒ c¸ ven biÓn n­íc ta tr×nh ®é cßn thÊp (10% mï ch÷, 70% chØ ®¹t tr×nh ®é tiÓu häc, 15% hÕt cÊp phæ th«ng c¬ së, chØ 2% hÕt cÊp phæ th«ng trung häc), mét mÆt cÇn tËp trung vµo viÖc n©ng cao d©n trÝ, phÊn ®Êu phæ cËp cÊp 2 b»ng nhiÒu h×nh thøc cho nh©n d©n vïng biÓn; mÆt kh¸c, b»ng c¸c h×nh thøc th«ng tin tuyªn truyÒn, b¸o chÝ chó ý n©ng cao ý thøc cho nh©n d©n vÒ c¸c lÜnh vùc: tæ chøc khai th¸c, qu¶n lý, b¶o qu¶n, chÕ biÕn s¶n phÈm sau thu ho¹ch ®Ó phôc vô 3 ch­¬ng tr×nh lín cña ngµnh h¶i s¶n hiÖn nay lµ khai th¸c h¶i s¶n xa bê, nu«i trång thuû s¶n vµ chÕ biÕn xuÊt khÈu. §Èy m¹nh ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ cho c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n. Chó ý c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o c¶ t¹i chøc vµ tËp trung ®Ó ®¸p øng yªu cÇu c¸n bé cho tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. Nghiªn cøu c¶i tiÕn chÕ ®é ®·i ngé ®èi víi thuyÒn viªn, thuû thñ, c¸n bé khoa häc kü thuËt… 9. §Çu t­. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu trªn Nhµ n­íc(trung ­¬ng ®Þa ph­¬ng) cÇn cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ phï hîp theo h­íng phèi hîp c¸c kªnh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, khoa häc c«ng nghÖ, khuyÕn ng­, ®µo t¹o tÝn dông ­u ®·i b»ng nguån vèn ë tÊt c¶ c¸c cÊp ng©n s¸ch ®Ó ph¸t triÓn chiÕn l­îc s¶n phÈm , tr¸nh ®Çu t­ dµn tr¶i. a/ §Çu t­ ®Ó t¹o nguån nguyªn liÖu theo c¸c ch­¬ng tr×nh s¶n phÈm. a1.C¬ cÊu ®Çu t­. - Vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc (trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng): + X©y dùng hÖ thèng c¶ng c¸, vë bao che chî c¸, ®­êng giao th«ng vµ c¸c c¬ së h¹ tÇng kü thuËt kh¸c trong hÖ thèng c¶ng c¸, chî c¸ t¹i c¸c vïng träng ®iÓm nghÒ c¸ vµ trung t©m nghÒ c¸ lín. + X©y dùng c¬ së hÖ thèng thuû lîi phôc vô thuû s¶n t¹i c¸c vïng nu«i tËp trung bao gåm ®ª bao, cèng, kªnh cÊp tho¸t n­íc cÊp 1, c¸c tr¹m b¬m lín. + X©y dùng hÖ thèng gièng quèc gia ®Ó b¶o vÖ gièng gèc vµ ph¸t triÓn gièng lai hoÆc nhËp néi; nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ gièng vµ phßng trÞ bÖnh cho thuû s¶n.; kiÓm so¸t m«i tr­êng n­íc, b¶o vÖ vµ phôc håi sinh th¸i m«i tr­êng; hç trî nghiªn cøu triÓn khai ®Ó ¸p dông kü thuËt míi, nu«i t¨ng s¶n bÒn v÷ng. §Æc biÖt chó trong hoµn thiÖn c¸c Trung t©m gièng quèc gia h¶i s¶n (Vòng Tµu), MiÒn Trung (Nha Trang), trung t©m gièng thuû s¶n n­íc ngät H¶i D­¬ng; ®ång thêi x©y dùng 6 c¬ së gièng nu«i biÓn ë mét sè ®Þa ph­¬ng : Qu¶ng Ninh, , Thanh Ho¸, NghÖ An, §µ N½ng, Kh¸nh Hoµ. + X©y dùng mét sè c¬ së nghiªn cøu, s¶n xuÊt thuèc phßng trÞ bÖnh cho nu«i trång thuû s¶n. + §Çu t­ cho hÖ thèng th«ng tin toµn ngµnh. + Dµnh vèn ng©n s¸ch nhËp khÈu c«ng nghÖ, tËp trung vµo c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ biÓn, nhuyÔn thÓ, thuû ®Æc s¶n, c«ng nghÖ nu«i cao s¶n, c«ng nghÖ xö lý m«i tr­êng. - Vèn tÝn dông ­u ®·i Nhµ N­íc. + Hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cung øng dÞch vô kü thuËt cho nu«i trång thuû s¶n: ph¸t triÓn c¸c tr¹i gièng cÊp c¬ sá, kªnh thuû lîi cÊp 2, thiÕt bÞ kü thuËt cho nghÒ nu«i, nu«i t¨ng s¶n, x©y dùng c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n c«ng nghiÖp... + Hç trî chuyÓn ®æi ph­¬ng thøc nu«i, ¸p dông c«ng nghÖ míi cho nu«i trång thuû s¶n qui m« c«ng nghiÖp n¨ng suÊt cao, t¹o ra s¶n l­îng hµng ho¸ lín. a2. Néi dung c¸c h¹ng môc ®Çu t­ chñ yÕu. - N©ng cÊp c¸c tr¹i gièng cña c¸c ®Þa ph­¬ng ®Õn n¨m 2005 sÏ n©ng cÊp 50% sè tr¹i gièng hiÖn cã ( 300-350 tr¹i), víi suÊt ®Çu t­ 400.000 $US mçi tr¹i. - N©ng cÊp vµ x©y dùng míi c¸c vïng nu«i t«m só c«ng nghiÖp: ®Õn n¨m 2005 cÇn ®Çu t­ x©y dùng thªm 20.000 ha vµ n©ng cÊp 30.000 ha. - Ph¸t triÓn hÖ thèng s¶n xuÊt thøc ¨n c«ng nghiÖp cho nu«i trång thuû s¶n; N©ng cÊp hÖ thèng c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n hiÖn cã, x©y dùng míi c¬ sá s¶n xuÊt thøc ¨n theo c«ng nghÖ míi. B¶ng 3.2 Nhu cÇu vèn vµ nguån vèn ng©n s¸ch do Bé thuû s¶n trùc tiÕp qu¶n lý (§¬n vÞ tÝnh: triÖu USD) Nguån vèn 2002 2003-2005 Vèn ng©n s¸ch 40 120 TÝn dông ­u ®·i 115 390 Vèn tù huy ®éng 32 90 Vèn FDI 27 80 Tæng sè 214 680 Nguån: Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i (VTIC)-Bé th­¬ng m¹i b/ §Çu t­ n©ng cÊp vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n. - Vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc: +Hç trî ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp, qu¶n lý chÊt l­îng, ®µo t¹o ®éi ng÷ marketing chuyªn nghiÖp, ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt cho c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. +§Çu t­ x©y dùng hÖ thèng phßng thÝ nghiÖm vµ c¸c c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng. +X©y dùng c¬ s¬ vËt chÊt ®Ó h×nh thµnh hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng. +X©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho Trung T©m c«ng nghÖ ChÕ biÕn vµ Trung t©m DÞch vô t­ vÊn XuÊt khÈu Thuû s¶n. - Vèn tÝn dông ­u ®·i Nhµ n­íc. + Hç trî viÖc ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cÊp ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt. + Hç trî x©y míi hoÆc më réng c¬ sá chÕ biÕn thuû s¶n chÊt l­îng cao. + Hç trî viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng xö lý chÊt th¶i c«ng nghiÖp. + Hç trî x©y dùng c¬ së n­íc ®¸ t¹i c¸c trung t©m khai th¸c. + X©y dùng chî c¸ t¹i c¸c trung t©m khai th¸c vµ mét sè tØnh träng ®iÓm. c. VÒ hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi : Môc ®Ých më réng hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó thu hót nguån vèn ®Çu t­, më réng thÞ tr­êng, tranh thñ c«ng nghÖ míi vµ ®µo t¹o c¸n bé. Tõ n¨m 2001-2005, cô thÓ lµ n¨m 2002 ngµnh Thuû s¶n sÏ triÓn khai nh÷ng c«ng t¸c sau: TiÕp tôc thùc hiÖn vµ më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c víi c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc Quèc tÕ ®Ó tranh thñ khoa häc c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý, më réng thÞ tr­êng thu hót vèn vµ c¬ héi ®Çu t­. T¨ng c­êng ho¹t ®éng cña Bé Thuû s¶n vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc tham gia vµo ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc Quèc tÕ. Thùc hiÖn tèt c¸c dù ¸n song ph­¬ng: + Víi NhËt B¶n: TiÕp tôc hoµn thµnh dù ¸n x©y dùng Trung t©m nu«i biÓn t¹i Nha Trang; Trung t©m huÊn luyÖn ng­ d©n ë §µ N½ng; X©y dùng chî thuû s¶n t¹i Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Qu¶ng Ninh + Trung Quèc: Hoµn tÊt c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó triÓn khai thùc hiÖn HiÖp ®inh Hîp t¸c nghÒ c¸ VÞnh B¾c Bé víi Trung Quèc. + §an M¹ch: Thùc hiÖn tèt c¸c dù ¸n Hç trî kü thuËt ®ang thùc hiÖn trong ch­¬ng tr×nh SPS (hç trî Ngµnh) do DANIDA tµi trî; Dù ¸n vay tÝn dông n©ng cÊp 3 nhµ m¸y chÕ biÕn Thuû s¶n t¹i Cµ Mau. + Víi EU: T¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc EU vµo lÜnh vùc thuû s¶n ë ViÖt Nam, tiÕp tôc ®­a doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n vµo danh s¸ch trong c¸c n­íc I ®­îc phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n vµo EU. + Víi c¸c tæ chøc ®a ph­¬ng nh­ UNDP, FAO, ADB, Mª K«ng Quèc tÕ: TiÕp tôc hoµn thiÖn thñ tôc xin tµi trî cho dù ¸n qu¶n lý bÒn v÷ng nguån lîi Thuû s¶n khu hÖ ®Çm ph¸ Thõa Thiªn- HuÕ (UNDP), Dù ¸n Hç trî kü thuËt vÒ qu¶n lý c¶ng, dù ¸n nu«i trång thuû s¶n ven biÓn (ADB) vµ dù ¸n hå chøa l­u vùc s«ng Mª K«ng, dù ¸n khuyÕn ng­ nu«i c¸ ®ång b»ng s«ng Cöu Long (Mª K«ng). - KhuyÕn khÝch viÖc liªn doanh víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ nu«i trång thñy s¶n, s¶n xuÊt thøc ¨n vµ ph¸t triÓn gièng nu«i thñy s¶n, ®æi míi c«ng nghÖ nu«i, c«ng nghÖ khai th¸c vµ chÕ biÕn thñy s¶n xuÊt khÈu; - Bé Thñy s¶n phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan trong viÖc tranh thñ nguån tµi trî cña c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó cã thªm nguån vèn cho ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thñy s¶n, tr­íc m¾t ­u tiªn cho c¸c dù ¸n vÒ nu«i trång thñy s¶n cung cÊp nguyªn liÖu cho xuÊt khÈu. KÕt luËn Cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ c¶ n­íc, ngµnh thuû s¶n ®· vµ ®ang triÓn khai thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung ¦¬ng VII, cïng víi viÖc tæ chøc thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung ¦¬ng V, chuyÓn dÞch c¬ cÊu mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt, nh»m c¶i t¹o, n©ng cÊp vµ x©y dùng míi c¬ së h¹ tÇng, n©ng cao n¨ng lùc ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê, ph¸t triÓn nu«i trång c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín trong xuÊt khÈu, chuyÓn ®æi tõ xuÊt khÈu nguyªn liÖu sang xuÊt khÈu thµnh phÈm, tõng b­íc tiÕp cËn víi c¸c siªu thÞ khã tÝnh nhÊt ( nh­ T©y B¾c ¢u, B¾c Mü). Ph¸t triÓn Khoa häc C«ng nghÖ, h×nh thµnh mét lùc l­îng s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn toµn bé sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh thuû s¶n, gãp phÇn ®­a sù nghiÖp ®æi míi cña tÝch cùc cña c¸c ngµnh liªn quan. TÊt nhiªn muèn thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu trªn, ngoµi nh÷ng cè g¾ng nç lùc cña ngµnh, mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¸c lµ sù quan t©m vµ ­u ®·i cña Nhµ n­íc còng nh­ sù hç trî vµ hiÖp lùc tÝch cùc cña c¸c ngµnh liªn quan. Hy väng r»ng trªn c¬ së nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian võa qua, chóng ta sÏ tiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm cho phï hîp víi tõng thÞ tr­êng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, t¨ng hµm l­îng chÊt x¸m cña s¶n phÈm, t¨ng c­êng tiÕp thÞ ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm chñ yÕu ë c¸c thÞ tr­êng chÝnh, v­¬n lªn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ®èi víi c¸c mÆt hµng chñ lùc cã nhiÒu tiÒm n¨ng. §iÒu cuèi cïng lµ ph¶i n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam. Chóng ta tin t­ëng ch¾c ch¾n vµo mét ngµnh thuû s¶n v÷ng m¹nh trong t­¬ng lai, mét ngµnh thuû s¶n gãp phÇn to lín ®­a nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc s¸nh vai cïng c­êng quèc n¨m ch©u. tµi liÖu tham kh¶o I/ s¸ch: §oµn Ngäc C¶nh. “VÊn ®Ò an ninh ë khu vùc §«ng Nam ¸”. Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, 1994. T« Xu©n D©n - §ç §øc B×nh. “ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ - C¬ héi vµ th¸ch thøc”. §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n xuÊt b¶n, 1999. T« Xu©n D©n - Vò ChÝ Léc. “Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ”. Nxb Hµ Néi, 1997. Bïi Xu©n L­u, Gi¸o tr×nh Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng - §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 1997. Bé Thuû s¶n – “Ph¸t triÓn kinh tÕ h¶i s¶n vµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ thêi kú míi 1997” II/ b¸o: 1. B¸o “Tin tøc” n¨m 1998-1999. 2. B¸o “Tin tøc buæi chiÒu” n¨m 1998-1999. 3. "Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam" 7 th¸ng ®Çu n¨m 2000. 4. B¸o “§Çu t­” c¸c sè 2000-2001. 5. B¸o “Th­¬ng m¹i” - c¸c sè 1999-2001. 6. “Th«ng tin th­¬ng m¹i thuû s¶n” c¸c sè 1999-2001. III/ t¹p chÝ: 1. “Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi” sè: 4/1997, 6/1997, 5/1998 2. “Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn” sè: 5/1998, 7/1998, 9/1999. 3. “Nghiªn cøu kinh tÕ” sè: 24/1998. 4. T¹p chÝ “Th­¬ng m¹i” - c¸c sè 1999-2001. 5. T¹p chÝ “Kinh tÕ thÕ giíi” c¸c sè 1999-2000. T¹p chÝ “Dù b¸o kinh tÕ”. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i thuû s¶n sè 4/2003 IV/ nh÷ng tµi liÖu kh¸c: NXB thèng kª- Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1999, 2000, 2001, 2002. Bé thuû s¶n - B¸o c¸o tæng kÕt hµng n¨m 1990-2000. FAO - The state of food and agriculture 1999,2000,2001,2002. Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i (VTIC) - B¶n tin thÞ tr­êng- c¸c sè hµng ngµy 1999-2002. Th«ng tin trªn trang Web Bé Thuû s¶n, www.vasep.com.vn KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m 2001-2005. B¸o c¸o ChÝnh phñ. Côc c«ng nghÖ th«ng tin vµ thèng kª H¶i quan