Khóa luận Tính thống nhất của pháp luật về doanh nghiệp

n ®¨ng ký kinh doanh chØ x¸c nhËn tÝnh hîp lÖ cña hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh. ViÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp sau khi cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh, hay th­êng ®­îc gäi lµ phÇn “hËu kiÓm” mµ ®­îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn thùc hiÖn tèt th× nhµ n­íc sÏ cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ lµm lµnh m¹nh m«i tr­êng kinh doanh. Thø hai, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· thèng nhÊt trao thÈm quyÒn cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh cho phßng ®¨ng ký kinh doanh cÊp tØnh n¬i doanh nghiÖp ®Æt trô së chÝnh. §©y lµ mét thay ®æi c¬ b¶n cña ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp bëi tr­íc ®©y, viÖc cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh cho c¸c chñ thÓ kinh doanh thuéc thÈm quyÒn cña nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau. Mét lo¹t c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn liªn quan ®Õn viÖc cÊp tÊm giÊy th«ng hµnh cho doanh nghiÖp tham gia vµo th­¬ng tr­êng, cô thÓ lµ: Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (giÊy phÐp ®Çu t­ ®èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã gi¸ trÞ nh­ GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh); Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh cho doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trong n­íc … Quy ®Þnh nh­ trªn ®· dÉn ®Õn sù kh«ng thèng nhÊt trong viÖc ¸p dông ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp, g©y ra khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®¨ng ký kinh doanh. Do ®ã, viÖc thèng nhÊt thÈm quyÒn ®¨ng ký kinh doanh cho mét c¬ quan sÏ ®em l¹i lîi Ých lín cho toµn x· héi, tiÕt kiÖm tiÒn cña cho nhµ n­íc còng nh­ cho doanh nghiÖp. Thø ba, cïng víi sù ra ®êi cña LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005, nhµ n­íc ®· thèng nhÊt ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh vÒ GiÊy phÐp kinh doanh cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. VÒ mÆt lý luËn, GiÊy phÐp kinh doanh ®­îc hiÓu lµ chøng th­ ph¸p lý do nhµ n­íc ®Æt ra ®Ó gi¸m s¸t ngµnh, nghÒ kinh doanh cña c¸c chñ thÓ kinh doanh. Bëi vËy mµ, mét chñ thÓ khi kinh doanh ngµnh, nghÒ cã ®iÒu kiÖn, cho dï ®· ®­îc cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh vÉn ch­a ®­îc tiÕn hµnh ho¹t ®éng cho ®Õn khi cã GiÊy phÐp kinh doanh (Kho¶n 2 §iÒu 7 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). VÒ b¶n chÊt, GiÊy phÐp kinh doanh (cã thÓ tån t¹i d­íi nhiÒu d¹ng kh¸c nh­ chøng chØ hµnh nghÒ, chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh, giÊy phÐp ho¹t ®éng, giÊy phÐp hµnh nghÒ) lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc. §Æc biÖt, trong bèi c¶nh ViÖt Nam ®ang x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, viÖc qu¶n lý b»ng GiÊy phÐp kinh doanh còng lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, GiÊy phÐp kinh doanh, nhÊt lµ nh÷ng giÊy phÐp kh«ng hîp lý cã nhiÒu mÆt tr¸i nhÊt ®Þnh. Nã c¶n trë quyÒn tù do kinh doanh cña nhµ ®Çu t­, lµ ®iÒu kiÖn cho sù xuÊt hiÖn vµ gia t¨ng tÖ n¹n tham nhòng. Trong LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005, ph¸p luËt cã quy ®Þnh: “ChÝnh phñ ®Þnh kú rµ so¸t, ®¸nh gi¸ l¹i toµn bé hoÆc mét phÇn c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh; b·i bá hoÆc kiÕn nghÞ b·i bá c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng cßn phï hîp, söa ®æi hoÆc kiÕn nghÞ söa ®æi c¸c ®iÒu kiÖn bÊt hîp lý; ban hµnh hoÆc kiÕn nghÞ ban hµnh ®iÒu kiÖn kinh doanh míi theo yªu cÇu qu¶n lý nhµ n­íc”. (Kho¶n 4 §iÒu 7 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). Quy ®Þnh nµy t¹o c¬ së ph¸p lý trong viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng giÊy phÐp kinh doanh. Theo thèng kª, ViÖt Nam ®· cã kho¶ng 316 lo¹i giÊy phÐp ®­îc b·i bá, 44 lo¹i giÊy phÐp kh¸c chuyÓn thµnh ®iÒu kiÖn kinh doanh [Tr 4–15]. Còng theo LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005, “Bé, c¬ quan ngang Bé, Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp kh«ng ®­îc quy ®Þnh vÒ ngµnh, nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh”. Theo ®ã, ChÝnh phñ ®· thµnh lËp Tæ c«ng t¸c thi hµnh luËt doanh nghiÖp vµ luËt ®Çu t­ ®Ó tiÕn hµnh rµ so¸t hÖ thèng giÊy phÐp kinh doanh ®ang tån t¹i, tõ ®ã, kiÕn nghÞ söa ®æi, b·i bá cho phï hîp. Tuy nhiªn, theo quy ®Þnh, Tæ c«ng t¸c vµ thi hµnh LuËt doanh nghiÖp vµ LuËt ®Çu t­ nÕu cã ®Ò xuÊt b·i bá nh÷ng lo¹i giÊy phÐp nµo l¹i ph¶i göi cho Bé, ngµnh ®· ban hµnh ra c¸c lo¹i giÊy phÐp ®ã ®Ó ph¶n biÖn. §©y lµ mét biÓu hiÖn kh«ng thèng nhÊt cña ph¸p luËt, g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n khi ¸p dông ph¸p luËt vµo thùc tiÔn. Tuy Tæ c«ng t¸c ®· ®Ò nghÞ b·i bá 122 giÊy phÐp hiÖn hµnh, trong ®ã b·i bá hoµn toµn 40 giÊy phÐp, sè cßn l¹i sÏ ®­îc b·i bá vµ chuyÓn sang qu¶n lý b»ng h×nh thøc th«ng b¸o hoÆc ®¨ng ký [Tr 5 – 16], nh­ng víi mét quy tr×nh kh«ng thèng nhÊt nh­ trªn, hay cßn ®­îc gäi lµ “quy tr×nh ng­îc”, sÏ cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n trong nç lùc gi¶m nh÷ng lo¹i giÊy phÐp kh«ng cÇn thiÕt. Do vËy, ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt h¬n ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña ph¸p luËt trong giai ®o¹n hiÖn nay. 1.4. Thèng nhÊt vÒ qu¶n trÞ néi bé doanh nghiÖp Qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ nh÷ng c¬ chÕ, quy ®Þnh mµ th«ng qua ®ã, mét doanh nghiÖp nhÊt ®Þnh ®­îc ®iÒu hµnh vµ kiÓm so¸t. C¬ cÊu qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸c thµnh viªn, Ban ®iÒu hµnh, Ban kiÓm so¸t vµ nh÷ng ng­êi liªn quan kh¸c. §ång thêi, qu¶n trÞ doanh nghiÖp còng lËp ra nh÷ng nguyªn t¾c vµ quy tr×nh thñ tôc ra quyÕt ®Þnh trong c«ng ty, qua ®ã ng¨n chÆn sù l¹m dông quyÒn lùc vµ chøc vô, gi¶m nh÷ng rñi ro kh«ng ®¸ng cã cho c«ng ty. Cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña doanh nghiÖp c¶ vÒ quy m« vµ sè l­îng, ®Æc biÖt lµ sù h×nh thµnh c¸c c«ng ty lín, qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®ang ngµy cµng thu hót sù quan t©m cña céng ®ång doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ x©y dùng ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp. Khung qu¶n trÞ néi bé theo hÖ thèng ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp tr­íc kia ®­îc quy ®Þnh kh«ng thèng nhÊt do bÞ chi phèi bëi tÝnh chÊt së h÷u vµ thµnh phÇn kinh tÕ. Theo ®ã, c¸c doanh nghiÖp ®­îc ®iÒu chØnh b»ng luËt nµo th× khung qu¶n trÞ néi bé sÏ ®­îc quy ®Þnh trong luËt ®ã. Theo LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc n¨m 2003, c«ng ty nhµ n­íc tæ chøc theo hai m« h×nh lµ c«ng ty nhµ n­íc cã Héi ®ång qu¶n trÞ vµ c«ng ty nhµ n­íc kh«ng cã Héi ®ång qu¶n trÞ. §èi víi c«ng ty nhµ n­íc cã Héi ®ång qu¶n trÞ, c¬ cÊu qu¶n lý gåm: Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban kiÓm so¸t, Tæng gi¸m ®èc, c¸c Phã tæng gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr­ëng vµ bé m¸y gióp viÖc. C¬ cÊu nµy ®­îc ¸p dông ë c¸c c«ng ty nhµ n­íc cã quy m« lín. Tuy nhiªn, LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc n¨m 2003 vÉn ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò quyÒn h¹n, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña Héi ®ång qu¶n trÞ còng nh­ mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a Héi ®ång qu¶n trÞ vµ gi¸m ®èc. §èi víi c«ng ty nhµ n­íc kh«ng cã Héi ®ång qu¶n trÞ, ph¸p luËt quy ®Þnh c¬ cÊu qu¶n lý bao gåm: Gi¸m ®èc, c¸c Phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr­ëng vµ bé m¸y gióp viÖc. C¬ cÊu qu¶n lý nµy vÉn cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp, ®iÓn h×nh lµ nh÷ng quy ®Þnh ch­a râ rµng, ®Çy ®ñ trong quyÒn h­ëng lîi tõ ®Çu t­ kinh doanh vµ tr¸ch nhiÖm cuèi cïng vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. §ång thêi, ph¸p luËt còng ch­a cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp c¬ chÕ gi¸m s¸t ®èi víi c¬ quan thùc hiÖn quyÒn së h÷u, gi¸m ®èc vµ bé m¸y ®iÒu hµnh, ch­a cã quy ®Þnh vÒ c«ng khai ho¸, minh b¹ch ho¸ ®èi víi chñ së h÷u vµ ng­êi qu¶n lý c«ng ty. Trong khi ®ã, c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp liªn doanh vµ doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®­îc quy ®Þnh rÊt kh¸c trong LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. VÒ c¬ cÊu qu¶n trÞ doanh nghiÖp liªn doanh, ph¸p luËt ®· quy ®Þnh thiªn vÒ h­íng nh»m môc ®Ých ®èi träng gi÷a bªn gãp vèn ViÖt Nam vµ bªn gãp vèn n­íc ngoµi. Ph¸p luËt ®· Ên ®Þnh con sè ®¹i diÖn tèi thiÓu cña c¸c bªn liªn doanh trong Héi ®ång qu¶n trÞ, nÕu liªn doanh hai bªn th× mçi bªn cã Ýt nhÊt hai thµnh viªn, liªn doanh nhiÒu bªn th× mçi bªn cã Ýt nhÊt mét thµnh viªn, liªn doanh gi÷a mét bªn ViÖt Nam vµ nhiÒu bªn n­íc ngoµi hoÆc mét bªn n­íc ngoµi vµ nhiÒu bªn ViÖt Nam th× bªn ViÖt Nam hoÆc bªn n­íc ngoµi ®ã cã tèi thiÓu hai thµnh viªn trong Héi ®ång qu¶n trÞ (§iÒu 11 LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam). Víi quy ®Þnh nh­ vËy, dï bªn liªn doanh ViÖt Nam cã Ýt hay nhiÒu vèn, ViÖt Nam vÉn cã Ýt nhÊt mét ®¹i diÖn trong Héi ®ång qu¶n trÞ. H¬n n÷a, c¬ chÕ th«ng qua quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ cßn dùa trªn nguyªn t¾c nhÊt trÝ gi÷a c¸c thµnh viªn cã mÆt t¹i cuéc häp. Nguyªn t¾c nµy ®­¬ng nhiªn cã lîi cho bªn gãp vèn thiÓu sè (th­êng lµ bªn ViÖt Nam) vµ ®¸nh mÊt ®i lîi thÕ cña bªn cã vèn gãp ®a sè. Ngoµi ra, nguyªn t¾c nµy cßn cã thÓ dÉn ®Õn bÕ t¾c trong viÖc ®­a ra quyÕt ®Þnh vÒ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp liªn doanh. §ã lµ lý do v× sao c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lu«n ph¶n ®èi viÖc ¸p dông nguyªn t¾c nhÊt trÝ. Do ®ã, ph¸p luËt ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh ®Ó nguyªn t¾c nµy mÒm dÎo h¬n nh­ gi¶m tèi ®a c¸c néi dung ph¶i th«ng qua nguyªn t¾c nhÊt trÝ, rót tõ yªu cÇu nhÊt trÝ hoµn toµn xuèng cßn nhÊt trÝ gi÷a c¸c thµnh viªn cã mÆt trong cuéc häp. Nh­ng nh÷ng ®iÒu chØnh nh­ vËy vÉn ch­a thùc sù lµm hµi lßng c¸c nhµ ®Çu t­. VÒ c¬ cÊu qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ph¸p luËt cã nh÷ng quy ®Þnh ®¬n gi¶n h¬n doanh nghiÖp liªn doanh. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng quy ®Þnh m« h×nh qu¶n lý vµ nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p lý gß bã ®èi víi doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi mµ ®Ó cho c¸c nhµ ®Çu t­ toµn quyÒn quyÕt ®Þnh. Yªu cÇu duy nhÊt mµ ph¸p luËt ®Æt ra lµ ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña doanh nghiÖp lµ Tæng gi¸m ®èc, trõ tr­êng hîp ®iÒu lÖ doanh nghiÖp cã quy ®Þnh kh¸c (§iÒu 24 NghÞ ®Þnh sè 24/2000/N§-CP ngµy 31/7/2000). HÖ qu¶ tÊt yÕu cña nh÷ng quy ®Þnh trªn lµ lµm cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau dï ®­îc tæ chøc theo cïng mét lo¹i doanh nghiÖp cã cïng b¶n chÊt vÉn ph¶i theo nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ khung qu¶n trÞ néi bé. §iÒu ®ã g©y ra sù bÊt b×nh ®¼ng cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ khã kh¨n trong qu¶n lý nhµ n­íc. Do vËy, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· thèng nhÊt ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp trong LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999 cho doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®ång thêi söa ®æi, bæ sung nh÷ng quy ®Þnh ®ã nh»m ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vµ hîp lý cña ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp. Thø nhÊt, vÒ bé m¸y qu¶n trÞ c«ng ty TNHH, c¬ cÊu tæ chøc cña lo¹i h×nh nµy ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh theo hai m« h×nh: c«ng ty TNHH hai thµnh viªn trë lªn vµ c«ng ty TNHH mét thµnh viªn. Mét lµ, c¬ cÊu tæ chøc c«ng ty TNHH hai thµnh viªn quy ®Þnh trong LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 sÏ ¸p dông cho c¶ nhµ ®Çu t­ trong n­íc lÉn nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã mong muèn thµnh lËp lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy. Bé m¸y qu¶n trÞ c«ng ty gåm cã: Héi ®ång thµnh viªn, Chñ tÞch Héi ®ång thµnh viªn, Gi¸m ®èc hoÆc Tæng gi¸m ®èc; nÕu c«ng ty cã m­êi mét thµnh viªn trë lªn th× ph¶i thµnh lËp Ban kiÓn so¸t (§iÒu 46 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). Trong viÖc ®iÒu hµnh c«ng ty TNNHH, ph¸p luËt ®· cã nh÷ng quy ®Þnh míi nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho sè thµnh viªn cã vèn gãp thiÓu sè cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng qu¶n lý cña c«ng ty. Tr­íc ®©y, theo LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999, Chñ tÞch Héi ®ång thµnh viªn hoÆc nhãm thµnh viªn së h÷u trªn 35% vèn ®iÒu lÖ hoÆc tû lÖ kh¸c nhá h¬n theo quy ®Þnh trong §iÒu lÖ c«ng ty cã thÓ triÖu tËp Héi ®ång thµnh viªn bÊt cø lóc nµo. HiÖn nay, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· quy ®Þnh gi¶m tû lÖ ®ã xuèng cßn 25%. Tr­êng hîp c«ng ty cã mét thµnh viªn së h÷u trªn 75% vèn ®iÒu lÖ vµ §iÒu lÖ c«ng ty kh«ng quy ®Þnh mét tû lÖ kh¸c nhá h¬n th× c¸c thµnh viªn thiÓu sè hîp l¹i cã quyÒn yªu cÇu triÖu tËp häp Héi ®ång thµnh viªn ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn. NÕu thµnh viªn hoÆc nhãm thµnh viªn nãi trªn ®· cã yªu cÇu mµ Chñ tÞch Héi ®ång thµnh viªn kh«ng triÖu tËp Héi ®ång thµnh viªn trong 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc yªu cÇu th× thµnh viªn, nhãm thµnh viªn ®ã cã quyÒn triÖu tËp Héi ®ång thµnh viªn vµ nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt, cã thÓ yªu cÇu c¬ quan ®¨ng kÝ kinh doanh gi¸m s¸t viÖc tæ chøc vµ tiÕn hµnh häp Héi ®ång thµnh viªn, ®ång thêi cã quyÒn nh©n danh m×nh hoÆc nh©n danh c«ng ty khëi kiÖn Chñ tÞch Héi ®ång thµnh viªn vÒ viÖc kh«ng thùc hiÖn ®óng nghÜa vô qu¶n lý, g©y thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých hîp ph¸p cña hä (§iÒu 50 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). Hai lµ, do ph¸p luËt thõa nhËn c¸ nh©n cã quyÒn thµnh lËp c«ng ty TNHH mét thµnh viªn nªn LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 chia c¬ cÊu, tæ chøc, qu¶n lý c«ng ty TNHH mét thµnh viªn thµnh c¬ cÊu tæ chøc c«ng ty TNHH mét thµnh viªn lµ tæ chøc vµ c¬ cÊu tæ chøc c«ng ty TNHH mét thµnh viªn lµ c¸ nh©n. Theo ®ã, t­¬ng øng víi chñ së h÷u c«ng ty lµ tæ chøc hay c¸ nh©n mµ ph¸p luËt cã nh÷ng quy ®Þnh phï hîp vµ t­¬ng øng. Thø hai, vÒ bé m¸y qu¶n trÞ c«ng ty cæ phÇn, ph¸p luËt quy ®Þnh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý bao gåm: §¹i héi ®ång cæ ®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ, Gi¸m ®èc; nÕu c«ng ty cæ phÇn cã trªn 11 cæ ®«ng lµ c¸c c¸ nh©n hoÆc cæ ®«ng lµ tæ chøc së h÷u trªn 50% tæng sè cæ phÇn th× c«ng ty ph¶i cã thªm Ban kiÓm so¸t (§iÒu 95 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). Còng gièng nh­ c«ng ty TNHH hai thµnh viªn trë lªn, c«ng ty cæ phÇn cã thªm quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn vµ ®iÒu kiÖn lµm Gi¸m ®èc hoÆc Tæng gi¸m ®èc (§iÒu 57 vµ §iÒu 116 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). Tuy nhiªn, quy ®Þnh nµy ch­a thùc sù hîp lý khi ®­a ra yªu cÇu Gi¸m ®èc, Tæng gi¸m ®èc ph¶i “lµ c¸ nh©n së h÷u Ýt nhÊt 10% vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty hoÆc ng­êi kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn (…)”. Nh­ vËy cã nghÜa lµ nÕu lµ thµnh viªn së h÷u d­íi 10% vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty mµ vÉn cã ®ñ ®iÒu kiÖn th× còng kh«ng thÓ lµ Gi¸m ®èc hoÆc Tæng gi¸m ®èc cña c«ng ty ®ã. §iÒu nµy kh«ng ®¶m b¶o c«ng b»ng cho thµnh viªn së h÷u d­íi 10% vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty nªn cÇn ph¶i ®­îc söa ®æi ®Ó hîp lý h¬n. VÒ Ban kiÓm so¸t c«ng ty cæ phÇn, ph¸p luËt quy ®Þnh sè l­îng thµnh viªn lµ tõ ba ®Õn n¨m ng­êi. C¸c kiÓm so¸t viªn do §¹i héi ®ång cæ ®«ng bÇu ra vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn quyÒn h¹n vµ nghÜa vô tr­íc §¹i héi ®ång cæ ®«ng. Kh¸c víi §iÒu 79 LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999 quy ®Þnh Ban kiÓm so¸t chØ cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n xem xÐt vµ huû bá quyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång cæ ®«ng, §iÒu 107 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 cßn quy ®Þnh thªm quyÒn yªu cÇu träng tµi xem xÐt, huû bá quyÕt ®Þnh. Quy ®Þnh nh­ vËy nh»m ®¶m b¶o dÔ dµng h¬n trong viÖc thùc thi quyÒn vµ nghÜa vô cña Ban kiÓm so¸t, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tiÔn ph¸t triÓn h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp cña träng tµi th­¬ng m¹i hiÖn nay. Thø ba, vÒ bé m¸y qu¶n trÞ c«ng ty hîp danh, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· bæ sung rÊt nhiÒu quy ®Þnh so víi LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999. LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999 quy ®Þnh vÒ c«ng ty hîp danh chØ gåm cã 4 ®iÒu (tõ §iÒu 95 ®Õn §iÒu 98) nªn ch­a t¹o ®­îc ®Çy ®ñ c¬ së ph¸p lý cho lo¹i h×nh c«ng ty hîp danh ra ®êi vµ ho¹t ®éng. Do ®ã, ®Ó c«ng ty hîp danh cã thÓ ph¸t huy ­u ®iÓm cña m×nh trªn thùc tÕ ë ViÖt Nam, ph¸p luËt ®· cã nh÷ng quy ®Þnh râ rµng vµ chi tiÕt h¬n vÒ lo¹i h×nh c«ng ty nµy, trong ®ã cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¬ cÊu tæ chøc, bé m¸y qu¶n lý. Theo ®ã, c«ng ty hîp danh cã Héi ®ång thµnh viªn quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc kinh doanh cña c«ng ty, cã Chñ tÞch héi ®ång thµnh viªn (cã thÓ kiªm Gi¸m ®èc hoÆc Tæng gi¸m ®èc nÕu ®iÒu lÖ c«ng ty kh«ng cã quy ®Þnh kh¸c) cã quyÒn h¹n, nhiÖm vô theo Kho¶n 2 §iÒu 137 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005. Thø t­, vÒ bé m¸y qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp t­ nh©n, ph¸p luËt quy ®Þnh rÊt linh ho¹t. Chñ doanh nghiÖp t­ nh©n cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi tÊt c¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, viÖc sö dông lîi nhuËn sau khi ®· nép thuÕ vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Chñ doanh nghiÖp t­ nh©n cã thÓ thuª ng­êi qu¶n lý ®iÒu hµnh doanh nghiÖp t­ nh©n song vÉn ph¶i lµ ®¹i diÖn hîp ph¸p cho doanh nghiÖp. §©y lµ ®iÓm kh¸c víi c«ng ty TNHH hay c«ng ty cæ phÇn khi Gi¸m ®èc, Tæng gi¸m ®èc ®­îc thuª cña hai lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy hoµn toµn cã thÓ lµ ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ, ë ViÖt Nam vÉn cßn cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ch­a thèng nhÊt. §ã lµ quy ®Þnh trong LuËt doanh nghiÖp vµ NghÞ quyÕt sè 71/2006/QH11 th«ng qua ngµy 29/11/2006. Theo LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005, ®iÒu kiÖn ®Ó th«ng qua quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång thµnh viªn vµ cña §¹i héi cæ ®«ng nh­ sau: T¹i cuéc häp, quyÕt ®Þnh ®­îc th«ng qua khi Ýt nhÊt 65% tæng sè vèn gãp cña c¸c thµnh viªn dù häp hoÆc 65% tæng sè phiÕu biÓu quyÕt cña cæ ®«ng dù häp chÊp nhËn. §èi víi nh÷ng quyÕt ®Þnh quy ®Þnh trong ®iÓm 6 kho¶n 2 ®iÒu 52 vµ ®iÓm 6 kho¶n 3 ®iÒu 104 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 th× tû lÖ nµy ph¶i lµ 75%. Võa qua, ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam còng ®· cã v¨n b¶n sè 2217/NHNN - CNH ngµy 19/3/2007 h­íng dÉn ph­¬ng thøc bÇu dån phiÕu ®Ó bÇu nh©n sù cho c¸c ng©n hµng. Theo v¨n b¶n sè 2217, Ng©n hµng Nhµ n­íc h­íng dÉn ph­¬ng thøc bÇu dån phiÕu quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 ®iÒu 104 LuËt doanh nghiÖp 2005. Theo ®ã, danh s¸ch øng cö viªn tróng cö Héi ®ång qu¶n trÞ lÊy tõ cao xuèng thÊp nh­ng phiÕu bÇu cö ph¶i ®¹t tû lÖ Ýt nhÊt 65% tæng sè phiÕu bÇu cho tõng øng cö viªn trªn tæng sè cæ phÇn cã quyÒn biÓu quyÕt cña cæ ®«ng. Nh÷ng quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp n¨m 2005 vµ v¨n b¶n h­íng dÉn cña ng©n hµng Nhµ n­íc nªu trªn cã sù m©u thuÉn víi quy ®Þnh cña NghÞ quyÕt sè 71 vÒ “phª chuÈn nghÞ ®Þnh nh­ gia nhËp WTO cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam”, Quèc héi kho¸ XI. Theo nghÞ quyÕt nµy, trong phô lôc néi dung ¸p dông phÇn vÒ c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn cã quy ®Þnh tØ lÖ tèi ®a sè phiÕu cÇn thiÕt ®Ó th«ng qua quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång thµnh viªn vµ §¹i héi ®ång cæ ®«ng lµ 51%. TØ lÖ nµy phï hîp víi th«ng lÖ tõ l©u trªn thÕ giíi trong nh÷ng quy ®Þnh vÒ c«ng ty TNHH vµ c«ng ty cæ phÇn, t¹o sù linh ho¹t cho ho¹t ®éng cña c«ng ty. Nh­ng quan träng h¬n c¶, ®©y lµ mét cam kÕt quèc tÕ cña ViÖt Nam, l¹i ®­îc quy ®Þnh trong NghÞ quyÕt cña Quèc héi nªn ph¸p luËt ViÖt Nam buéc ph¶i quy ®Þnh cho phï hîp. 1.5. Thèng nhÊt ph¸p luËt vÒ tæ chøc l¹i doanh nghiÖp C¸c quy ®Þnh vÒ tæ chøc l¹i doanh nghiÖp trong hÖ thèng ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp ®· t¹o ra nh÷ng c¬ héi míi cho c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ thay ®æi ®­îc h×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp mµ hä ®ang lµm chñ së h÷u mét c¸ch chñ ®éng vµ linh ho¹t. C¸c nhµ ®Çu t­ sÏ tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu thêi gian, chi phÝ vµ tranh thñ ®­îc c¸c c¬ héi kinh doanh. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò nµy ®­îc quy ®Þnh ®éc lËp trong c¸c ®¹o luËt vÒ doanh nghiÖp tr­íc ®©y võa kh«ng ®¶m b¶o ®­îc thèng nhÊt vÒ mÆt h×nh thøc, võa cã sù m©u thuÉn chång chÐo, ph©n biÖt ®èi xö vÒ mÆt néi dung khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò tæ chøc l¹i cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. Sù kh«ng thèng nhÊt Êy biÓu hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh nh­: h×nh thøc tæ chøc l¹i, ®iÒu kiÖn tæ chøc l¹i cña doanh nghiÖp, thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh tæ chøc l¹i doanh nghiÖp, thñ tôc tæ chøc l¹i doanh nghiÖp. Cô thÓ lµ: LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc n¨m 2003 quy ®Þnh c¸c h×nh thøc tæ chøc l¹i c«ng ty nhµ n­íc mµ kh«ng lµm thay ®æi së h÷u cña c«ng ty bao gåm: s¸p nhËp vµo c«ng ty nhµ n­íc kh¸c; hîp nhÊt c¸c c«ng ty nhµ n­íc; chia c«ng ty nhµ n­íc; t¸ch c«ng ty nhµ n­íc; chuyÓn c«ng ty nhµ n­íc thµnh c«ng ty TNHH nhµ n­íc mét thµnh viªn hoÆc c«ng ty TNHH nhµ n­íc cã hai thµnh viªn trë lªn; chuyÓn Tæng c«ng ty do nhµ n­íc quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµ thµnh lËp thµnh Tæng c«ng ty do c¸c c«ng ty tù ®Çu t­ thµnh lËp; kho¸n, cho thuª c«ng ty nhµ n­íc vµ c¸c h×nh thøc kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996 (söa ®æi bæ sung n¨m 2000) vµ c¸c nghÞ ®Þnh h­íng dÉn thi hµnh quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò tæ chøc l¹i doanh nghiÖp cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c h×nh thøc: chia, t¸ch, s¸p nhËp, hîp nhÊt doanh nghiÖp, chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­. LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999 quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò tæ chøc l¹i doanh nghiÖp bao gåm c¸c h×nh thøc nh­: chia, t¸ch, hîp nhÊt, s¸p nhËp, chuyÓn ®æi c«ng ty TNHH mét thµnh viªn. HiÖn nay, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 quy ®Þnh viÖc tæ chøc l¹i doanh nghiÖp ®­îc ¸p dông thèng nhÊt cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh«ng ph©n biÖt tÝnh chÊt së h÷u vµ thµnh phÇn kinh tÕ nh­ sau: Thø nhÊt vÒ h×nh thøc tæ chøc l¹i doanh nghiÖp, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 quy ®Þnh c¸c h×nh thøc tæ chøc l¹i doanh nghiÖp bao gåm: chia, t¸ch, s¸p nhËp, hîp nhÊt doanh nghiÖp, chuyÓn ®æi c«ng ty cæ phÇn vµ chuyÓn ®æi c«ng ty TNHH. VÒ nguyªn t¾c, viÖc quyÕt ®Þnh doanh nghiÖp ®­îc tæ chøc l¹i d­íi h×nh thøc nµo n»m trong ph¹m vi quyÒn cña chñ së h÷u doanh nghiÖp. Thø hai, vÒ ®iÒu kiÖn s¸p nhËp, hîp nhÊt doanh nghiÖp, trªn c¬ së kÕ thõa LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999 còng nh­ ®Ó phï hîp víi tinh thÇn cña LuËt c¹nh tranh, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· quy ®Þnh tr­êng hîp hîp nhÊt vµ s¸p nhËp mµ theo ®ã c«ng ty hîp nhÊt, s¸p nhËp cã thÞ phÇn tõ 30% ®Õn 50% trªn thÞ tr­êng liªn quan th× ®¹i diÖn hîp ph¸p cña c«ng ty th«ng b¸o cho c¬ quan qu¶n lý c¹nh tranh tr­íc khi tiÕn hµnh hîp nhÊt, s¸p nhËp, trõ tr­êng hîp ph¸p luËt c¹nh tranh cã quy ®Þnh kh¸c. Quy ®Þnh míi nµy nh»m chèng l¹i c¸c hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, kiÓm so¸t ®­îc nguy c¬ l¹m dông vÞ trÝ thèng lÜnh, vÞ trÝ ®éc quyÒn vµ b¶o ®¶m cho mét m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh. Tuy nhiªn, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp hiÖn hµnh chØ míi quy ®Þnh chuyÓn ®æi c«ng ty TNHH thµnh c«ng ty cæ phÇn hoÆc ng­îc l¹i (§iÒu 154 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005) vµ chuyÓn ®æi c«ng ty TNHH mét thµnh viªn thµnh c«ng ty TNHH hai thµnh viªn trë lªn (§iÒu 155 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005) mµ ch­a cã nh÷ng quy ®Þnh cho viÖc chuyÓn ®æi tõ c«ng ty TNHH mét thµnh viªn thµnh doanh nghiÖp t­ nh©n vµ ng­îc l¹i hoÆc chuyÓn ®æi c«ng ty TNHH hai thµnh viªn trë lªn thµnh c«ng ty TNHH mét thµnh viªn. §ång thêi, quy ®Þnh viÖc chia, t¸ch, s¸p nhËp, hîp nhÊt chØ cã thÓ tiÕn hµnh trong ph¹m vi nh÷ng c«ng ty cïng lo¹i, g©y h¹n chÕ cho c¸c nhµ ®Çu t­ khi muèn chuyÓn ®æi h×nh thøc doanh nghiÖp vµ khã kh¨n cho c¬ quan cã thÈm quyÒn khi gi¶i quyÕt yªu cÇu chuyÓn ®æi doanh nghiÖp trong nh÷ng tr­êng hîp kÓ trªn. Trªn thùc tÕ, do nhu cÇu më réng thÞ phÇn, rÊt nhiÒu doanh nghiÖp muèn hîp nhÊt hoÆc s¸p nhËp l¹i víi nhau nh­ng kh«ng ph¶i lóc nµo nh÷ng doanh nghiÖp ®ã còng lµ cïng lo¹i. Do ®ã, nhu cÇu vÒ mét nÒn t¶ng ph¸p lý æn ®Þnh vµ hiÖu qu¶ cho ho¹t ®éng nµy lµ nhu cÇu chÝnh ®¸ng vµ cÊp thiÕt cña thùc tiÔn thi hµnh LuËt doanh nghiÖp. 1.6. Thèng nhÊt ph¸p luËt vÒ gi¶i thÓ doanh nghiÖp Gi¶i thÓ doanh nghiÖp lµ mét thñ tôc ®Ó chÊm døt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, b»ng c¸ch xo¸ tªn doanh nghiÖp trong sæ ®¨ng ký kinh doanh. T­¬ng tù nh­ chÕ ®Þnh vÒ tæ chøc l¹i doanh nghiÖp, chÕ ®Þnh vÒ gi¶i thÓ doanh nghiÖp tr­íc ®©y còng ®­îc quy ®Þnh t­¬ng øng víi mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Do vËy, ph¸p luËt vÒ gi¶i thÓ doanh nghiÖp ®· kh«ng thèng nhÊt vÒ lý do gi¶i thÓ, ®iÒu kiÖn gi¶i thÓ còng nh­ tr×nh tù gi¶i thÓ cho c¸c doanh nghiÖp. LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· thèng nhÊt nh÷ng quy ®Þnh vÒ gi¶i thÓ theo nh÷ng h­íng sau: Thø nhÊt, theo quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005, doanh nghiÖp bÞ gi¶i thÓ trong nh÷ng tr­êng hîp gièng nh­ nh÷ng tr­êng hîp ®· quy ®Þnh trong LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999, cô thÓ lµ: - KÕt thóc thêi h¹n ho¹t ®éng ®· ghi trong ®iÒu lÖ mµ kh«ng cã quyÕt ®Þnh gia h¹n; - Theo quyÕt ®Þnh cña chñ doanh nghiÖp ®èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n, cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn hîp danh ®èi víi c«ng ty hîp danh, cña Héi ®ång thµnh viªn, chñ së h÷u ®èi víi c«ng ty TNHH, cña §¹i héi ®ång cæ ®«ng ®èi víi c«ng ty cæ phÇn; - C«ng ty kh«ng cßn ®ñ sè l­îng thµnh viªn tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña luËt nµy trong thêi h¹n s¸u th¸ng liªn tôc; - BÞ thu håi giÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh. Thø hai, ®iÒu kiÖn ®Ó c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn chÊp thuËn gi¶i thÓ lµ doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o thanh to¸n hÕt c¸c kho¶n nî vµ nghÜa vô tµi s¶n kh¸c. §©y lµ tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt gi÷a chÕ ®Þnh gi¶i thÓ vµ ph¸ s¶n doanh nghiÖp, vèn tr­íc kia ch­a ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh cô thÓ. Thø ba, vÒ thñ tôc gi¶i thÓ, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· cã mét sè quy ®Þnh míi nh­ sau: Quy ®Þnh vÒ thø tù thanh to¸n c¸c kho¶n nî khi tiÕn hµnh gi¶i thÓ doanh nghiÖp: §Çu tiªn lµ c¸c kho¶n nî l­¬ng, trî cÊp th«i viÖc, c¸c quyÒn lîi kh¸c cña ng­êi lao ®éng theo tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ vµ hîp ®ång lao ®éng ®· ký kÕt. Sau ®ã lµ nî thuÕ vµ c¸c kho¶n nî kh¸c. Sau khi ®· thanh to¸n hÕt c¸c kho¶n nî vµ chi phÝ gi¶i thÓ doanh nghiÖp, phÇn cßn l¹i thuéc vÒ chñ doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c thµnh viªn, cæ ®«ng hoÆc chñ së h÷u c«ng ty. (Kho¶n 4 §iÒu 158 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). Quy ®Þnh vÒ c«ng khai ho¸ viÖc gi¶i thÓ: Theo LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999, quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ doanh nghiÖp ph¶i ®­îc ®¨ng b¸o ®Þa ph­¬ng hoÆc b¸o h»ng ngµy trung ­¬ng ba sè liªn tiÕp. LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 quy ®Þnh kh«ng ph¶i trong mäi tr­êng hîp gi¶i thÓ doanh nghiÖp ®Òu ph¶i ®¨ng b¸o, mµ chØ nh÷ng tr­êng hîp ph¸p luËt yªu cÇu ph¶i ®¨ng b¸o Ýt nhÊt trªn mét tê b¸o viÕt hoÆc b¸o ®iÖn tö trong ba sè liªn tiÕp. Cã thÓ nãi, ®©y lµ quy ®Þnh míi thÓ hiÖn sù thay ®æi trong t­ duy qu¶n lý cña c¬ quan nhµ n­íc, gãp phÇn c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh ®ång thêi gãp phÇn gi¶m bít chi phÝ cho doanh nghiÖp trong tr­êng hîp kh«ng cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô trªn. Quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò thµnh lËp tæ thanh lý tµi s¶n: Theo LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999, viÖc lËp tæ thanh lý tµi s¶n lµ thñ tôc b¾t buéc khi tiÕn hµnh gi¶i thÓ doanh nghiÖp vµ lµ mét néi dung chÝnh trong quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ doanh nghiÖp. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ cã nh÷ng doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh gi¶i thÓ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i thµnh lËp tæ thanh lý tµi s¶n. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thêi gian tiÕn hµnh gi¶i thÓ doanh nghiÖp bÞ kÐo dµi, lµm t¨ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. §Ó gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 quy ®Þnh chñ doanh nghiÖp t­ nh©n, Héi ®ång thµnh viªn hoÆc chñ së h÷u c«ng ty, Héi ®ång qu¶n trÞ trùc tiÕp tæ chøc thanh lý tµi s¶n doanh nghiÖp, trõ tr­êng hîp §iÒu lÖ c«ng ty quy ®Þnh kh¸c. Quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò doanh nghiÖp bÞ buéc ph¶i gi¶i thÓ do bÞ thu håi GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh: LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· cã nh÷ng quy ®Þnh míi phï hîp h¬n víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ. Theo ®ã, doanh nghiÖp ph¶i gi¶i thÓ trong thêi h¹n s¸u th¸ng kÓ tõ ngµy bÞ thu håi GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh. Sau thêi h¹n s¸u th¸ng mµ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh kh«ng nhËn ®­îc hå s¬ gi¶i thÓ doanh nghiÖp th× doanh nghiÖp ®ã coi nh­ ®· ®­îc gi¶i thÓ vµ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh xo¸ tªn doanh nghiÖp trong sæ ®¨ng ký kinh doanh. Quy ®Þnh nµy ®· kh¾c phôc t×nh tr¹ng doanh nghiÖp bÞ thu håi GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh nh­ng l¹i kh«ng chÞu tiÕn hµnh gi¶i thÓ doanh nghiÖp, ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi cña nhµ n­íc, chñ nî vµ ng­êi lao ®éng. Quy ®Þnh c¸c ho¹t ®éng bÞ cÊm kÓ tõ khi cã quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ: LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 quy ®Þnh, kÓ tõ khi cã quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ doanh nghiÖp, ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp sÏ bÞ cÊm thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng quy ®Þnh trong §iÒu 159 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005. Quy ®Þnh ®ã nh»m môc ®Ých b¶o toµn tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®ang tiÕn hµnh thñ tôc gi¶i thÓ, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña chñ thÓ cã liªn quan. Nh÷ng quy ®Þnh trªn ®©y ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thèng nhÊt ph¸p luËt vÒ thñ tôc gi¶i thÓ doanh nghiÖp. Dï lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc hay doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña tæ chøc, c¸ nh©n trong hoÆc ngoµi n­íc, khi ®· thµnh lËp, tæ chøc theo c¸c h×nh thøc quy ®Þnh trong LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 th× ®Òu ph¶i tu©n thñ mét tr×nh tù gièng nhau khi tiÕn hµnh thñ tôc gi¶i thÓ. 2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn sù thèng nhÊt trong ph¸p luËt doanh nghiÖp ë ViÖt Nam ViÖc x©y dùng còng nh­ thèng nhÊt ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp nãi riªng ph¶i dùa trªn nhiÒu c¨n cø. Mét trong nh÷ng c¨n cø quan träng nhÊt lµ ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. §ã lµ nÒn kinh tÕ xuÊt ph¸t tõ n«ng nghiÖp, do ®ã kinh nghiÖm tæ chøc, vËn hµnh doanh nghiÖp ë ViÖt Nam thiÕu c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn; nhËn thøc vÒ doanh nghiÖp cña c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ c¸c nhµ qu¶n lý cßn nhiÒu h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam ®ang x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa, mét nÒn kinh tÕ æn ®Þnh nh­ng lu«n ph¶i ®¸p øng, phï hîp víi nh÷ng thay ®æi lín, c¬ b¶n vÒ mÆt x· héi, g¾n liÒn víi nh÷ng nç lùc thèng nhÊt gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tiÕn bé x· héi. §ång thêi, x©y dùng vµ thèng nhÊt ph¸p luËt cßn ph¶i dùa vµo ®­êng lèi ph¸t triÓn cña §¶ng còng nh­ t×nh h×nh thùc thi LuËt doanh nghiÖp trªn thùc tÕ. Tõ nh÷ng c¨n cø nªu trªn, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cÇn ph¶i ®­îc thèng nhÊt theo mét sè ®Þnh h­íng sau : Mét lµ, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp cÇn ph¶i thay ®æi c¨n b¶n vÒ mÆt t­ duy ph¸p lý, tõ ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh mang nÆng tÝnh mÖnh lÖnh quyÒn uy sang ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh b×nh ®¼ng, ®¶m b¶o quyÒn tù do kinh doanh, kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña nhµ ®Çu t­. Hai lµ, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ còng nh­ ph¶i ®¶m b¶o ®­îc quyÒn tù do kinh doanh cho mäi chñ thÓ trong x· héi. Ba lµ, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp cña n­íc ta ph¶i ®¶m b¶o hµi hoµ, t­¬ng thÝch víi hÖ thèng ph¸p luËt vµ tËp qu¸n quèc tÕ. Bèn lµ, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ph¸t huy vai trß lµ chñ thÓ, t¹o sù chñ ®éng tèi ®a cho doanh nghiÖp chø kh«ng ph¶i coi lµ doanh nghiÖp nh­ ®èi t­îng chÞu sù t¸c ®éng, ®iÒu chØnh cña chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch. Dùa vµo nh÷ng c¨n cø vµ ®Þnh h­íng nªu trªn, trong ph¹m vi t­¬ng ®èi hÑp cña viÖc nghiªn cøu, luËn v¨n xin nªu ra mét vµi kiÕn nghÞ gãp phÇn nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp theo h­íng thèng nhÊt nh­ sau: 2.1. KiÕn nghÞ nh»m thèng nhÊt vÒ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp Ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi ®Ó thèng nhÊt quy ®Þnh vÒ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Nh­ng trªn thùc tÕ, vÉn cã nh÷ng m©u thuÉn trong chÝnh nh÷ng quy ph¹m cña ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp nãi riªng còng nh­ gi÷a nh÷ng quy ph¹m ®ã víi nh÷ng quy ®Þnh trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam nãi chung. V× thÕ, ph¸p luËt vÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp nªn ®­îc söa ®æi theo h­íng sau: Thø nhÊt, ph¸p luËt cÇn söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh vÒ c«ng ty hîp danh ®Ó thèng nhÊt víi quy ®Þnh cña LuËt d©n sù n¨m 2005. Theo Kho¶n 2 §iÒu 130 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005, ph¸p luËt ®· c«ng nhËn t­ c¸ch ph¸p nh©n cña c«ng ty hîp danh : “C«ng ty hîp danh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n kÓ tõ ngµy ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh”. Theo ®ã, c«ng ty hîp danh sÏ ®­îc nhËn diÖn bëi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña mét ph¸p nh©n lµ “cã tµi s¶n ®éc lËp víi c¸ nh©n, tæ chøc kh¸c vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng tµi s¶n ®ã” (Kho¶n 3 ®iÒu 84 LuËt d©n sù n¨m 2005). Tuy nhiªn, quy ®Þnh vÒ b¶n chÊt cña ph¸p nh©n l¹i m©u thuÉn víi quy ®Þnh vÒ nghÜa vô chÞu tr¸ch nhiÖm cña thµnh viªn hîp danh: “thµnh viªn hîp danh ph¶i lµ c¸ nh©n, chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ c¸c nghÜa vô cña c«ng ty” (§iÓm b Kho¶n 1 §iÒu 130 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). Nh­ vËy, ®èi víi nh÷ng nghÜa vô vÒ tµi chÝnh cña c«ng ty, nÕu ¸p dông LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 th× thµnh viªn hîp danh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm, cßn nÕu ¸p dông theo quy ®Þnh LuËt d©n sù n¨m 2005 th× chÝnh c«ng ty hîp danh, víi t­ c¸ch lµ mét ph¸p nh©n, míi lµ chñ thÓ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng nghÜa vô cña m×nh. V× vËy, ph¸p luËt nªn cã nh÷ng söa ®æi vÒ chÕ ®é chÞu tr¸ch nhiÖm cña thµnh viªn hîp danh theo h­íng t¸ch b¹ch tµi s¶n cña c«ng ty hîp danh vµ tµi s¶n cña thµnh viªn hîp danh ®Ó phï hîp víi b¶n chÊt ph¸p nh©n cña c«ng ty. Theo ®ã, thµnh viªn hîp danh sÏ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm trong tµi s¶n m×nh gãp vµo c«ng ty. Thø hai, ph¸p luËt nªn thèng nhÊt ®iÒu chØnh viÖc tæ chøc, ho¹t ®éng cña h×nh thøc Hîp t¸c x· b»ng nh÷ng quy ®Þnh ®ang ¸p dông cho c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh vµ doanh nghiÖp t­ nh©n. HiÖn nay, Hîp t¸c x· vÉn chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt hîp t¸c x·, ®iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm coi hîp t¸c x· lµ chñ thÓ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm rÊt riªng: c¸ nh©n, hé gia ®×nh, ph¸p nh©n cã thÓ gãp søc ®Ó trë thµnh thµnh viªn vµ h¬n n÷a, thµnh viªn cña hîp t¸c x· cßn rÊt chó träng ®Õn viÖc gióp ®ì lÉn nhau trong ®êi sèng vËt chÊt còng nh­ tinh thÇn - ®iÒu mµ hÇu nh­ kh«ng mÊy ®­îc quan t©m ë c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, quy ®Þnh nh­ vËy vÉn cßn nhiÒu ®iÓm ch­a hîp lý. Bëi lÏ, tr­íc hÕt, còng nh­ c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh hay doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c hîp t¸c x· vÉn ph¶i ho¹t ®éng kinh doanh nh­ mét chñ thÓ kinh doanh vµ ph¶i c¹nh tranh víi c¸c chñ thÓ kh¸c ®Ó t×m kiÕm lîi nhuËn. NÕu ph¸p luËt dµnh qu¸ nhiÒu ­u ®·i cho lo¹i h×nh tæ chøc nµy sÏ t¹o ra sù bÊt b×nh ®¼ng ®èi víi c¸c h×nh thøc doanh nghiÖp ®­îc quy ®Þnh trong LuËt doanh nghiÖp. H¬n n÷a, viÖc ph¸p luËt ®iÒu chØnh lo¹i h×nh hîp t¸c x· b»ng nh÷ng quy ®Þnh riªng cßn g©y ra nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp còng nh­ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi m« h×nh nµy. Cô thÓ lµ khi muèn thµnh lËp hîp t¸c x·, thay v× chØ ®¨ng kÝ kinh doanh t¹i c¬ quan ®¨ng kÝ kinh doanh, c¸c s¸ng lËp viªn hîp t¸c x· tr­íc hÕt ph¶i lËp b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n víi Uû ban nh©n d©n x·, ph­êng, thÞ trÊn n¬i ®Þnh ®Æt trô së chÝnh cña hîp t¸c x· vÒ viÖc thµnh lËp, ®Þa ®iÓm ®ãng trô së, ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt, kinh doanh, kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña hîp t¸c x· (kho¶n 2 §iÒu 10 LuËt hîp t¸c x·), sau ®ã míi ®¨ng kÝ kinh doanh. Ngoµi ra, trong LuËt hîp t¸c x· còng kh«ng cã quy ®Þnh vÒ nghÜa vô ®Þnh k× b¸o c¸o c¸c th«ng tin, t×nh h×nh tµi chÝnh víi c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn nh­ ë LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 (Kho¶n 6 §iÒu 9) mµ chØ quy ®Þnh chung vÒ vÊn ®Ò qu¶n lÝ nhµ n­íc víi c¸c hîp t¸c x· : “Thùc hiÖn thanh tra, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt cña hîp t¸c x· theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt” (§iÓm ® Kho¶n 1 §iÒu 46 LuËt hîp t¸c x·). Nh÷ng quy ®Þnh nµy gièng nh­ quy ®Þnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc tr­íc ®©y, qu¸ chó träng kh©u thµnh lËp mµ kh«ng cã c¬ chÕ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Do ®ã, nÕu ph¸p luËt ®· ¸p dông quy ®Þnh thèng nhÊt vÒ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®Ó ®iÒu chØnh cho doanh nghiÖp nhµ n­íc – vèn lµ mét lo¹i h×nh thøc tæ chøc gièng nh­ c¸c hîp t¸c x·, lu«n ®­îc nhµ n­íc khuyÕn khÝch nh©n réng trong nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, th× tÊt yÕu còng nªn thèng nhÊt ®iÒu chØnh cho hîp t¸c x· ®­îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng nh­ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp. §iÒu nµy sÏ kh«ng lµm mÊt ®i ®Æc thï cña hîp t¸c x· bëi lÏ trªn thùc tÕ, c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp khi ®­îc quy ®Þnh thèng nhÊt vÉn gi÷ ®­îc nÐt ®Æc tr­ng lµm thÕ m¹nh cña m×nh, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn, nhu cÇu vµ sù lùa chän cña c¸c nhµ ®Çu t­. Thø ba, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp nªn cã nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ quy ®Þnh ®¨ng ký l¹i cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi theo NghÞ ®Þnh sè 104/2006/N§-CP. Theo NghÞ ®Þnh nµy, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi muèn chuyÓn ®æi sang ho¹t ®éng theo c¸c h×nh thøc ®­îc quy ®Þnh trong LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ph¶i thùc hiÖn “®¨ng ký l¹i” mµ thùc chÊt lµ thùc hiÖn nh÷ng thñ tôc nh­ thµnh lËp míi mét doanh nghiÖp. Do ®ã, dï chuyÓn ®æi ®ang lµ nhu cÇu néi t¹i cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× doanh nghiÖp vÉn ch­a s½n sµng cho thñ tôc nµy. Nh­ ®· nªu hiÖn tr¹ng vÒ ®¨ng ký l¹i cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë phÇn 2.1.1, hiÖn t¹i chØ cã 40 trong kho¶ng 700 doanh nghiÖp ®¨ng ký l¹i. Do ®ã, ph¸p luËt nªn rót gän l¹i thñ tôc nµy ®Ó nã ®óng víi b¶n chÊt thùc sù lµ “®¨ng kÝ l¹i”, chØ cÇn c¸c doanh nghiÖp th«ng b¸o vµ ®¨ng ký víi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i chuÈn bÞ hå s¬, chê ®îi viÖc xem xÐt hå s¬, quyÕt ®Þnh cña c¬ quan ®¨ng ký. §ång thêi, c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn trong mét sè tr­êng hîp nhÊt ®Þnh, còng nªn ®­a ra gi¶i thÝch hîp lý vÒ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn n­íc ngoµi khi chuyÓn ®æi sang ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp, bëi chÝnh Phã Gi¸m ®èc Së kÕ ho¹ch - ®Çu t­ cña thµnh phè Hµ Néi, «ng Ph¹m §×nh D­¬ng, còng kh«ng thÓ kh¼ng ®Þnh lµ viÖc ®¨ng ký l¹i mang ®Õn nhiÒu lîi Ých hay nhiÒu bÊt lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp. Dï r»ng LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 kh«ng b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®¨ng ký l¹i, song víi thùc tiÔn ®Çu t­ cña n­íc ta hiÖn nay, ph¸p luËt vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng nªn cã nh÷ng gi¶i thÝch râ rµng vÒ quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ ®iÒu chØnh thñ tôc ®¨ng ký l¹i ®Ó ®Õn thêi ®iÓm cuèi cïng cña luËt ®Þnh, th¸ng 6 n¨m 2008, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chuyÓn ®æi theo ®óng mong muèn mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh vµ tiÕn ®é ®Çu t­. 2.2. KiÕn nghÞ nh»m thèng nhÊt nh÷ng quy ®Þnh vÒ thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trong nh÷ng quy ®Þnh vÒ thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp ®· ph©n tÝch ë môc 2.1.3, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp nªn cã nh÷ng söa ®æi, bæ sung ®Ó thèng nhÊt h¬n n÷a, cô thÓ lµ: Thø nhÊt, theo mét xu h­íng chung, ViÖt Nam cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ trong ®¨ng ký kinh doanh ®Ó t¹o thuËn lîi h¬n n÷a cho c¸c nhµ ®Çu t­. Theo ®ã, ph¸p luËt nªn c«ng nhËn vµ khuyÕn khÝch më réng h×nh thøc ®¨ng ký kinh doanh qua m¹ng. Víi h×nh thøc nµy, c¸c nhµ ®Çu t­ ViÖt Nam hay c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ t×m hiÓu th«ng tin liªn quan ®Õn quy tr×nh, thñ tôc cÊp giÊy chøng nhËn kinh doanh, sau ®ã cã thÓ ®¨ng ký trùc tiÕp ®ång thêi theo dâi qu¸ tr×nh xö lý hå s¬ trªn trang web cña c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh. ¸p dông c¸ch thøc ®¨ng ký trªn, c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ tiÕt kiÖm ®­îc rÊt nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ, gãp phÇn n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam. C¸ch thøc ®¨ng ký kinh doanh nµy còng rÊt phï hîp víi xu thÕ chung khi mµ ViÖt Nam ®ang nç lùc x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö, mét ph­¬ng ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó gi¶m thiÓu tèi ®a thñ tôc hµnh chÝnh trong bé m¸y qu¶n lý hiÖn nay. Thø hai, song song víi viÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt nh­ trªn, ViÖt Nam nªn tæ chøc thªm nh÷ng kho¸ häc båi d­ìng nghiÖp vô cho c¸n bé trong lÜnh vùc ®¨ng ký kinh doanh nh»m n©ng cao n¨ng lùc lµm viÖc còng nh­ truyÒn ®¹t nh÷ng kü n¨ng míi cho ®éi ngò c«ng chøc nµy. §ång thêi víi viÖc ph¸t triÓn bé m¸y qu¶n lý ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý cã kiÕn thøc toµn diÖn, ViÖt Nam cÇn ph¶i ®æi míi t­ duy, coi viÖc khuyÕn khÝch, h­íng dÉn, trî gióp doanh nghiÖp lµ chøc n¨ng chÝnh, coi nhµ ®Çu t­ lµ ®èi t­îng phôc vô chÝnh. Cã nh­ vËy, ViÖt Nam míi cã thÓ cã tªn trong danh s¸ch c¸c n­íc cã m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, kinh tÕ ViÖt Nam míi cã thÓ b¾t kÞp ®­îc víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cña kinh tÕ thÕ giíi. Thø ba, cÇn thiÕt ph¶i bæ sung thªm nh÷ng quy ®Þnh t¹o c¬ së ph¸p lý cho nh©n d©n vµ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cã thÓ gi¸m s¸t quy tr×nh cÊp giÊy phÐp kinh doanh. Cã thÓ tham kh¶o mét sè biÖn ph¸p chÊn chØnh kû luËt, kû c­¬ng hµnh chÝnh trong gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña doanh nghiÖp mµ Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi ®· ®­a ra nh­: niªm yÕt c«ng khai toµn bé qu¸ tr×nh, thñ tôc, thêi h¹n gi¶i quyÕt thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh; c«ng khai hä tªn, chøc vô c¸c c¸n bé cã thÈm quyÒn; c«ng khai xö lý c¸n bé nhòng nhiÔu d©n…§©y lµ nh÷ng quy ®Þnh gióp n©ng cao tÝnh minh b¹ch trong qu¸ tr×nh thµnh lËp doanh nghiÖp, gióp ng­êi d©n cã thÓ kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. Thø t­, cÇn ph¶i söa ®æi quy ®Þnh vÒ viÖc rµ so¸t, ®Ò xuÊt b·i bá c¸c lo¹i giÊy phÐp kh«ng cÇn thiÕt cña tæ c«ng t¸c vµ thi hµnh LuËt doanh nghiÖp vµ LuËt ®Çu t­. Theo quy ®Þnh, nh÷ng ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ b·i bá giÊy phÐp kinh doanh ph¶i göi cho bé, ngµnh ®· ban hµnh ra lo¹i giÊy phÐp ®ã ®Ó ph¶n biÖn. Nh­ nh÷ng ph©n tÝch ®· nªu ë 2.1.3, ®ã lµ quy ®Þnh kh«ng hîp lý. Do ®ã ph¸p luËt nªn quy ®Þnh cho tæ c«ng t¸c thi hµnh luËt doanh nghiÖp vµ luËt ®Çu t­ cã thÓ göi trùc tiÕp nh÷ng ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ vÒ b·i bá giÊy phÐp kinh doanh lªn thñ t­íng ChÝnh phñ. Thñ t­íng ChÝnh phñ sÏ lÊy ý kiÕn cña c¸c bé, ngµnh cã liªn quan, sau ®ã ra quyÕt ®Þnh cã b·i cã b·i bá c¸c giÊy phÐp ®­îc ®Ò xuÊt hay kh«ng. Quy ®Þnh nh­ vËy sÏ hîp lý h¬n rÊt nhiÒu, võa phï hîp víi tinh thÇn cña kho¶n 5 ®iÒu 7 luËt doanh nghiÖp n¨m 2005, võa cã thÓ gióp cho c¸c kiÕn nghÞ cã thÓ ®­îc chÊp nhËn vµ thi hµnh trªn thùc tÕ. 2.3. KiÕn nghÞ nh»m thèng nhÊt quy ®Þnh vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp Còng nh­ nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp, quy ®Þnh vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng söa ®æi ®Ó thèng nhÊt h¬n nh­ sau: Thø nhÊt, ph¸p luËt ph¶i söa ®æi quy ®Þnh vÒ tØ lÖ phÇn tr¨m tèi thiÓu trong trong tæng sè vèn gãp cña c«ng ty TNHH hoÆc tæng sè phiÕu biÓu quyÕt cña c«ng ty cæ phÇn ®Ó th«ng qua quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång thµnh viªn hoÆc §¹i héi ®ång cæ ®«ng. KiÕn nghÞ trªn ®©y phï hîp víi mét trong nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®¹o cña viÖc x©y dùng vµ thèng nhÊt ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp, ®ã lµ nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù phï hîp cña ph¸p luËt víi ®Æc ®iÓm, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi cña ViÖt Nam, ®ång thêi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, LuËt doanh nghiÖp ph¶i phï hîp víi c¸c §iÒu ­íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam ®· kÝ kÕt hoÆc tham gia. Nh­ng trªn thùc tÕ, nh­ môc 2.1.4 ®· ph©n tÝch, LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 vÉn cã nh÷ng quy ®Þnh ch­a phï hîp víi NghÞ quyÕt sè 71 vÒ phª chuÈn NghÞ ®Þnh th­ gia nhËp WTO cña n­íc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. §ã lµ quy ®Þnh vÒ tû lÖ vèn gãp hoÆc phiÕu biÓu quyÕt tèi thiÓu ®Ó Héi ®ång thµnh viªn hay §¹i héi ®ång cæ ®«ng th«ng qua t¹i cuéc häp lµ 65% vµ víi mét sè quyÕt ®Þnh quan träng, tû lÖ nµy lªn ®Õn 75%. ViÖt Nam cÇn ph¶i söa ®æi tû lÖ phÇn tr¨m nµy gi¶m xuèng 51% ®Ó ®¶m b¶o phï hîp víi cam kÕt cña n­íc ta khi gia nhËp WTO, ®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh chñ ®éng h¬n cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. Thø hai, ph¸p luËt nªn bæ sung thªm nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp theo h­íng linh ho¹t h¬n, gi¶m thiÓu nh÷ng rµng buéc ph¸p lý chÆt chÏ trong tæ chøc néi bé còng nh­ tr×nh tù, thÓ thøc tiÕn hµnh vµ biÓu quyÕt t¹i cuéc häp Héi ®ång thµnh viªn hoÆc §¹i héi ®ång cæ ®«ng. LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 ®· cã nh÷ng quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt, vÝ dô nh­: “Ch­¬ng tr×nh vµ néi dung häp ph¶i ®­îc §¹i héi ®ång cæ ®«ng th«ng qua ngay trong phiªn khai m¹c. Ch­¬ng tr×nh ph¶i x¸c ®Þnh râ vµ chi tiÕt thêi gian ®èi víi c¸c vÊn ®Ò trong néi dung ch­¬ng tr×nh häp” hay “Chñ to¹ vµ th­ kÝ häp §¹i héi ®ång cæ ®«ng cã quyÒn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu khiÓn cuéc häp mét c¸ch hîp lý, cã trËt tù” (kho¶n 3, 4 §iÒu 103 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005) hoÆc quy ®Þnh vÒ tr×nh tù biÓu quyÕt nh­ “ViÖc biÓu quyÕt ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch thu thÎ biÓu quyÕt t¸n thµnh nghÞ quyÕt, sau ®ã thu thÎ biÓu quyÕt kh«ng t¸n thµnh, cuèi cïng kiÓm phiÕu tËp hîp sè phiÕu biÓu quyÕt t¸n thµnh, kh«ng t¸n thµnh, kh«ng cã ý kiÕn” (kho¶n 5 §iÒu 103 LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005). Nh÷ng quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt nµy hoÆc sÏ lµm doanh nghiÖp mÊt chñ ®éng, hoÆc sÏ kh«ng ®­îc doanh nghiÖp thùc hiÖn trªn thùc tÕ, bëi vËy, sù tån t¹i cña nh÷ng quy ®Þnh ®ã trë nªn kh«ng cã ý nghÜa. 2.4. KiÕn nghÞ nh»m thèng nhÊt quy ®Þnh vÒ tæ chøc l¹i doanh nghiÖp Sù ra ®êi cña LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thèng nhÊt ph¸p luËt vÒ tæ chøc l¹i doanh nghiÖp. Nh­ng nh÷ng quy ®Þnh ®ã vÉn ch­a ®ñ ®¸p øng yªu cÇu vÒ më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc chuyÓn ®æi mét c¸ch linh ho¹t sang ho¹t ®éng theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c cña nhµ ®Çu t­. Do ®ã, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp cÇn ph¶i bæ sung nh÷ng quy ®Þnh nh­: Thø nhÊt, nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ tæ chøc l¹i doanh nghiÖp hiÖn nay cÇn ph¶i ®­îc bæ sung nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn ®æi c«ng ty TNHH mét thµnh viªn thµnh doanh nghiÖp t­ nh©n vµ ng­îc l¹i, hoÆc nh÷ng quy ®Þnh chuyÓn ®æi tõ c«ng ty TNHH hai thµnh viªn trë lªn thµnh c«ng ty TNHH mét thµnh viªn. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn ®æi nµy ph¶i bao gåm quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc chuyÓn ®æi, vÒ chÕ ®é h­ëng quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p, chÕ ®é chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî ch­a thanh to¸n, hîp ®ång lao ®éng vµ nghÜa vô tµi s¶n kh¸c. Thø hai, ph¸p luËt nªn cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc chia, t¸ch, s¸p nhËp, hîp nhÊt trong ph¹m vi c¸c c«ng ty kh«ng cïng lo¹i h×nh. Cã thÓ coi ®©y lµ mét ®ßi hái cña yªu cÇu thùc tiÔn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh­ thùc tiÔn ho¹t ®éng qu¶n lý cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. VÝ dô mét c«ng ty TNHH muèn hîp nhÊt víi mét c«ng ty cæ phÇn, viÖc thiÕu v¾ng c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cô thÓ ®iÒu chØnh ®ång nghÜa víi viÖc c¸c c¬ quan chøc n¨ng kh«ng cã c¬ së ®Ó thùc hiÖn viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t. §iÒu nµy dÉn ®Õn mét hÖ qu¶ lµ ph¸p luËt kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, trong khi viÖc më réng quy m« nµy l¹i cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng còng nh­ ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. Thø ba, Nhµ n­íc nªn bæ sung thªm mét sè quy ®Þnh ®èi víi ph¸p luËt vÒ tæ chøc l¹i doanh nghiÖp hiÖn nay nh»m t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ, trong hÖ thèng ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp cña ViÖt Nam còng ®· cã mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ mua b¸n doanh nghiÖp nhµ n­íc nh­ NghÞ ®Þnh 103/1999/N§ - CP ngµy 10/9/1999 cña ChÝnh phñ vÒ giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª doanh nghiÖp nhµ n­íc; hay NghÞ ®Þnh sè 49/2002/N§ - CP ngµy 24/4/2002 cña ChÝnh phñ söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 103/1999/N§ - CP ngµy 10/9/1999. Tuy nhiªn, cã mét thùc tÕ lµ hÇu nh­ ch­a cã mét quy ®Þnh râ rµng, cô thÓ nµo vÒ viÖc mua b¸n doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh tån t¹i trong hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt. Trªn thùc tÕ, viÖc mua b¸n doanh nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh trªn cë së ph¸p lý cña chÕ ®Þnh mua b¸n tµi s¶n trong LuËt d©n sù. Song bªn c¹nh nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh, doanh nghiÖp cßn cã c¶ nh÷ng tµi s¶n nh­ th­¬ng hiÖu, uy tÝn, tªn th­¬ng m¹i _ vèn lµ nh÷ng tµi s¶n kh«ng ®­îc ®iÒu chØnh trong luËt d©n sù. Trong khi ®ã, trªn thùc tÕ mÊy n¨m gÇn ®©y ë ViÖt Nam, ho¹t ®éng nµy diÔn ra rÊt s«i næi, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng mua b¸n doanh nghiÖp qua m¹ng internet. Theo ­íc tÝnh, hiÖn nay cã kho¶ng 300.000 doanh nghiÖp t­ nh©n trong hµng tr¨m lÜnh vùc ngµnh nghÒ ®· ®­îc mua vµ b¸n [18]. §©y lµ ho¹t ®éng hÕt søc b×nh th­êng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, song ë ViÖt Nam cßn kh¸ míi vµ cÇn mét khung ph¸p lý ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng nµy diÔn ra theo nh÷ng quy ®Þnh phï hîp h¬n. Bªn c¹nh ®ã, nhµ n­íc nªn cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó t¨ng c­êng tÝnh thèng nhÊt khi ban hµnh ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp mµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®ã lµ cÇn ph¶i gi¸m s¸t quy tr×nh lËp ph¸p vµ lËp quy chÆt chÏ, trong ®ã chó träng ®Õn viÖc h¹n chÕ sù xuÊt hiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn tù do kinh doanh cña nhµ ®Çu t­, tiÕn ®Õn viÖc quyÒn tù do kinh doanh chØ cã thÓ bÞ h¹n chÕ bëi HiÕn ph¸p vµ c¸c ®¹o luËt ®­îc Quèc héi th«ng qua. §ång thêi, cÇn t¨ng c­êng tiÕng nãi cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch b»ng c¸ch thiÕt lËp c¸c c¬ chÕ tiÕp thu, xö lý ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña c¸c doanh nghiÖp vµ hiÖp héi c¸c doanh nghiÖp. Ch¼ng h¹n nh­ tæ chøc nh÷ng buæi ®èi tho¹i víi doanh nghiÖp, l¾ng nghe vµ sau ®ã tæng hîp kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ph¸p luËt. Nhµ n­íc cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng nµy b»ng c¸ch më réng h¬n n÷a h×nh thøc tæ chøc cña Ban ph¸p chÕ c¸c hiÖp héi vµ C©u l¹c bé ph¸p chÕ. §©y cã thÓ ®­îc coi lµ nh÷ng c¸ch thøc hç trî viÖc nhËn biÕt nhu cÇu ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt ®Ó ®¹t ®­îc sù thèng nhÊt toµn diÖn trong nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp, nh»m ®¸p øng yªu cÇu tÊt yÕu vµ cÊp thiÕt cña thùc tiÔn ho¹t ®éng qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc còng nh­ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt luËn Víi sù ra ®êi cña LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005 _ mét v¨n b¶n ph¸p luËt ®· thÓ chÕ ®óng ®­êng lèi cña HiÕn ph¸p n¨m 1992 lµ ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ViÖt Nam ®· mét lÇn n÷a thÓ hiÖn sù quyÕt t©m hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp theo h­íng ngµy cµng thèng nhÊt, gãp phÇn x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa còng nh­ t¹o c¬ së ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ph¸t triÓn. Sù thèng nhÊt cña ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng quy ®Þnh chung ¸p dông doanh nghiÖp cho doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña tæ chøc, c¸ nh©n trong hoÆc ngoµi n­íc. Cã thÓ nãi, thèng nhÊt ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp còng lµ xu h­íng chung cña c¸c quèc gia trªn toµn thÕ giíi, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu néi t¹i cña hÖ thèng ph¸p luËt vµ ®ßi hái kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao møc sèng cña ng­êi d©n. Trong ph¹m vi kho¸ luËn tèt nghiÖp, víi ®Ò tµi “Sù thèng nhÊt cña ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp”, t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch mét sè vÊn ®Ò lý luËn cña ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp, nh÷ng quy ®Þnh ®· ®­îc thèng nhÊt còng nh­ nh÷ng quy ph¹m cßn m©u thuÉn, kh«ng t­¬ng thÝch víi nhau vµ víi nh÷ng quy ®Þnh trong c¸c §iÒu ­íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam ®· tham gia hoÆc kÝ kÕt; tõ ®ã ®­a ra mét sè biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp. Trong thêi gian tíi ®©y, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ x· héi trong viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp sÏ cßn ®­îc hoµn thiÖn h¬n rÊt nhiÒu. §Õn l­ît m×nh, nh÷ng quy ph¹m ®· thèng nhÊt nµy sÏ t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ trong n­íc tiÕp tôc ph¸t triÓn, gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o Bµn vÒ vÒ tÝnh thèng nhÊt cña ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay, Bïi Ngäc C­êng – T¹p chÝ LËp ph¸p ( sè 6/2004 ). C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ doanh nghiÖp ë ViÖt Nam, LuËn ¸n TiÕn sü cña §ång Ngäc Ba. Dù th¶o LuËt doanh nghiÖp – mét sè vÊn ®Ò ph­¬ng ph¸p luËn – NguyÔn Nh­ Ph¸t – T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt sè 5/1999. Gãp ý Dù th¶o LuËt doanh nghiÖp (thèng nhÊt) – NguyÔn Nh­ Ph¸t – Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt sè 7/2005. LuËt doanh nghiÖp chung : CÇn hay kh«ng cÇn ban hµnh – D­¬ng §¨ng HuÖ – Nghiªn cøu luËt ph¸p th¸ng 5/2004. Mét sè vÊn ®Ò vÒ quyÒn tù do kinh doanh vµ ph¸p luËt kinh tÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam – Bïi Ngäc C­êng. Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ LuËt doanh nghiÖp dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c doanh nh©n – TiÕn sü Lª Minh Toµn. Ph©n tÝch nh÷ng néi dung míi cña LuËt doanh nghiÖp – LuËt ®Çu t­ n¨m 2005. Qu¶n lý trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam – Gi¸o s­ TiÕn sü khoa häc L­¬ng Xu©n Quý ( chñ biªn). Qu¶n trÞ häc (Stephen P.Robbins, Mary Coulter, Roly Bergman; Lan Stagg). So s¸nh LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999 vµ LuËt doanh nghiÖp n¨m 2005. Tõ ®iÓn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ – B¸o th­¬ng m¹i xuÊt b¶n 1997 – Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª – WALTER Goode. Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt – Nhµ xuÊt b¶n §µ N½ng – Trung t©m tõ ®iÓn häc n¨m 2006. B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp – Sè 98 ngµy 08/12/2006. B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp sè 31 ngµy 17/04/2006. B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp sè 29 ngµy 10/04/2007. BBC Vietnammese.com ngµy 19/04/2007. BBC Vietnammese.com ngµy 09/04/2007. Tuoitre.com.vn ngµy 10/04/2007. Môc lôc