Khóa luận Tổng hợp hình phạt trong luật hình sự Việt Nam

íc tá th¸i ®é lªn ¸n, gi¸o dôc vµ hä ®ang ph¶i chÞu nh÷ng nghÜa vô ph¸p lý nhÊt ®Þnh. ViÖc hä ®ang “cã ¸n” thÓ hiÖn râ th¸i ®é cña Nhµ n­íc ®· ®¸nh gi¸ hä lµ ng­êi cã nh©n th©n kh«ng tèt. Sù ®¸nh gi¸ nµy lµ kh¸ch quan. ViÖc ng­êi bÞ kÕt ¸n ch­a thùc tÕ chÊp hµnh h×nh ph¹t kh«ng lµm tèt ®Ñp h¬n t×nh tr¹ng nh©n th©n cña hä. Do ®ã, viÖc Toµ ¸n ¸p dông kho¶n 1, §iÒu 51 ®Ó tæng hîp h×nh ph¹t sÏ lµ sù ®¸nh gi¸ toµn diÖn nhÊt th¸i ®é cña Nhµ n­íc ®èi víi nh©n th©n ng­êi bÞ kÕt ¸n. Còng t¹i kho¶n 1 §iÒu 51 cßn quy ®Þnh “thêi gian ®· chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung”. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ thêi gian ®· chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc gåm nh÷ng thêi gian nµo? Thêi gian bÞ c¸o bÞ t¹m gi÷, t¹m giam cã ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung kh«ng? Cã ý kiÕn cho r»ng, ®o¹n 2, kho¶n 1 §iÒu 51 chØ quy ®Þnh lµ: “Thêi gian ®· chÊp hµnh h×nh ph¹t” cña b¶n ¸n tr­íc ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung mµ kh«ng quy ®Þnh thêi gian ®· bÞ t¹m gi÷, t¹m giam ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung (trong tr­êng hîp h×nh ph¹t chung lµ tï cã thêi h¹n hoÆc c¶i t¹o kh«ng giam gi÷) vµ t¸c gi¶ ý kiÕn trªn cho r»ng thêi h¹n t¹m gi÷, t¹m giam còng ph¶i ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung. [33. Tr. 15] VÒ vÊn ®Ò nµy, theo t¸c gi¶ : T¹i kho¶n 1 §iÒu 31 BLHS quy ®Þnh “NÕu ng­êi bÞ kÕt ¸n ®· bÞ t¹m gi÷, t¹m giam th× thêi gian t¹m gi÷, t¹m giam ®­îc trõ vµo thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, cø mét ngµy t¹m gi÷, t¹m giam b»ng ba ngµy c¶i t¹o kh«ng giam gi÷”. T¹i ®o¹n 2 §iÒu 33 BLHS còng quy ®Þnh “Thêi gian t¹m gi÷, t¹m gi¹m ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t tï, cø mét ngµy t¹m gi÷, t¹m giam b»ng mét ngµy tï.” Tõ hai quy ®Þnh trªn, ®èi chiÕu víi quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 51 BLHS cã thÓ thÊy luËt ®· gi¸n tiÕp quy ®Þnh thêi gian ng­êi bÞ kÕt ¸n bÞ t¹m gi÷, t¹m giam ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung. Vµ thùc tiÔn ¸p dông, trong tr­êng hîp bÞ c¸o ®· bÞ t¹m gi÷, t¹m giam, c¸c Toµ ¸n ®Òu trõ thêi gian t¹m gi÷, t¹m giam vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung cña ng­êi bÞ kÕt ¸n b»ng c¸ch tÝnh thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung tõ ngµy bÞ t¹m gi÷, t¹m giam. NÕu thêi gian t¹m gi÷, t¹m giam vµ chÊp hµnh h×nh ph¹t tï kh«ng liÒn nhau, th× tÝnh thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t tï chung tõ thêi ®iÓm b¾t giam sau cïng, thêi gian ®· bÞ t¹m gi÷, t¹m giam tr­íc ®ã ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung. VÝ dô: T¹i b¶n ¸n sè 622/2007/HSST cña Héi ®ång xÐt xö Toµ ¸n nh©n d©n quËn §èng §a, Hµ Néi ®· tuyªn ph¹t bÞ c¸o Lª Ngäc T 12 th¸ng tï vÒ téi “tiªu thô tµi s¶n do ng­êi kh¸c ph¹m téi mµ cã” vµ buéc bÞ c¸o ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t 24 th¸ng tï t¹i b¶n ¸n sè 194 ngµy 17/4/2006 cña Toµ ¸n nh©n d©n quËn §èng §a ®· tuyªn cho T vÒ téi c­íp tµi s¶n nh­ng cho h­ëng ¸n treo. Tæng hîp h×nh ph¹t buéc bÞ c¸o ph¶i chÊp hµnh chung cho hai b¶n ¸n lµ 36 th¸ng tï. Thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t tï tÝnh tõ ngµy 5/9/2007 (lµ ngµy bÞ b¾t lÇn cuèi cïng). BÞ c¸o ®­îc trõ thêi gian ®· bÞ t¹m giam cña b¶n ¸n tr­íc tõ ngµy 5/12/2005 ®Õn ngµy 17/4/2006. [38] Nh­ vËy, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh gän nhÑ, khoa häc trong BLHS th× kh«ng cÇn thiÕt ph¶i quy ®Þnh thªm viÖc ph¶i trõ thêi gian t¹m gi÷, t¹m giam vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung vµo trong BLHS v× thùc chÊt luËt ®· cã quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy. Mét vÊn ®Ò kh¸c n÷a cÇn xem xÐt khi ¸p dông kho¶n 1 §iÒu 51 lµ vÊn ®Ò tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp, h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc lµ c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, cña b¶n ¸n sau lµ tï cã thêi h¹n. Tr­êng hîp nµy, Toµ ¸n sÏ quy ®æi toµn bé h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ cña b¶n ¸n tr­íc thµnh h×nh ph¹t tï theo tØ lÖ 3:1, sau ®ã trõ ®i h×nh ph¹t tï ®· ®­îc ®æi tõ c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ vµo h×nh ph¹t tï chung. VÝ dô: ngµy 18/4/2005, H bÞ Toµ ¸n xö ph¹t 24 th¸ng c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ vÒ téi cè ý g©y th­¬ng tÝch theo kho¶n 1 §iÒu 104 BLHS. Sau ®ã, ngµy 18/4/2006 H l¹i bÞ ®em ra xÐt xö vÒ téi hiÕp d©m ®· thùc hiÖn n¨m th¸ng 8 n¨m 2004 vµ bÞ tuyªn ph¹t 5 n¨m tï theo kho¶n 1 §iÒu 113 BLHS (tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy H ®· chÊp hµnh ®­îc 12 th¸ng c¶i t¹o kh«ng giam gi÷). Tæng hîp h×nh ph¹t Toµ ¸n buéc H ph¶i chÊp hµnh 5 n¨m tï cña b¶n ¸n ®ang xÐt xö céng víi 8 th¸ng tï cña b¶n ¸n tr­íc ®­îc ®æi tõ 24 th¸ng c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ thµnh h×nh ph¹t chung lµ 5 n¨m 8 th¸ng tï. V× H ®· chÊp hµnh ®­îc 12 th¸ng c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ b»ng 4 th¸ng tï nªn ®­îc trõ vµo thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t chung. Do ®ã, h×nh ph¹t chung mµ H ph¶i chÊp hµnh lµ 5 n¨m 4 th¸ng tï. “Tuy nhiªn, trong thùc tiÔn xÐt xö c¸c Toµ ¸n th­êng trõ thêi gian ®· chÊp hµnh tr­íc råi míi tæng hîp sau (nÕu tæng hîp nh­ vËy, trong tr­êng hîp h×nh ph¹t cña c¸c b¶n ¸n tæng hîp l¹i lµ trªn 30 n¨m tï th× sÏ g©y thiÖt h¹i cho ng­êi ph¹m téi).” [25, Tr. 20] Tr­êng hîp mét ng­êi ®ang ph¶i chÊp hµnh mét b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt l¹i ph¹m téi míi vµ bÞ ®em ra xÐt xö. Tr­êng hîp nµy ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2, §iÒu 51 BLHS. Cô thÓ: “Khi xÐt xö mét ng­êi ®ang ph¶i chÊp hµnh mét b¶n ¸n mµ l¹i ph¹m téi míi, Toµ ¸n quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi téi míi, sau ®ã tæng hîp víi phÇn h×nh ph¹t ch­a chÊp hµnh cña b¶n ¸n tr­íc råi quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t chung theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 50 Bé luËt nµy.” Tr­êng hîp nµy, ng­êi ph¹m téi thÓ hiÖn tÝnh nguy hiÓm cho x· héi cao h¬n tr­êng hîp tr­íc. Bëi v×, mét ng­êi ®ang ph¶i chÊp hµnh mét b¶n ¸n, tøc lµ ®· ®­îc Nhµ n­íc tá th¸i ®é ®èi víi hµnh vi ph¹m téi cña hä nh­ng hä ®· kh«ng chÞu c¶i t¹o, gi¸o dôc mµ l¹i ®i vµo con ®­êng ph¹m téi míi. V× vËy, viÖc tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp nµy ph¶i thÓ hiÖn tÝnh nghiªm kh¾c h¬n ®èi víi c¸c tr­êng hîp kh¸c. ViÖc tæng hîp sÏ ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: Toµ ¸n quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t cho mét hay c¸c téi ®ang xÐt xö (tr­êng hîp ph¹m nhiÒu téi míi), sau ®ã céng h×nh ph¹t hay c¸c h×nh ph¹t ®· tuyªn víi phÇn h×nh ph¹t ch­a chÊp hµnh cña b¶n ¸n tr­íc. H×nh ph¹t chung kh«ng ®­îc v­ît qu¸ giíi h¹n ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 50 BLHS. Trong tr­êng hîp nµy, nÕu tÝnh c¶ thêi h¹n h×nh ph¹t mµ bÞ c¸o ®· chÊp hµnh cña b¶n ¸n tr­íc víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n míi th× thêi h¹n h×nh ph¹t chung mµ bÞ c¸o thùc tÕ ph¶i chÊp hµnh cã thÓ trªn 30 n¨m tï. VÝ dô: A ph¹m téi giÕt ng­êi vµ ®· bÞ Toµ ¸n ¸p dông kho¶n 1, §iÒu 93 tuyªn ph¹t bÞ c¸o A 20 n¨m tï giam. ChÊp hµnh h×nh ph¹t ®­îc 4 n¨m A l¹i ph¹m téi cè ý g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi kh¸c vµ bÞ Toµ ¸n ¸p dông kho¶n 4, §iÒu 104 BLHS tuyªn ph¹t 15 n¨m tï. Tr­êng hîp nµy, h×nh ph¹t chung mµ bÞ c¸o A ph¶i chÊp hµnh lµ 30 n¨m nh­ng thùc tÕ A ph¶i chÊp hµnh lµ 34 n¨m. Tr­êng hîp mét ng­êi ph¶i chÊp hµnh nhiÒu b¶n ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt mµ c¸c h×nh ph¹t cña c¸c b¶n ¸n ch­a ®­îc tæng hîp. Tr­êng hîp nµy, ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 3, §iÒu 51 BLHS. Cô thÓ: “Trong tr­êng hîp mét ng­êi ph¶i chÊp hµnh nhiÒu b¶n ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt mµ c¸c h×nh ph¹t cña c¸c b¶n ¸n ch­a ®­îc tæng hîp, th× Ch¸nh ¸n Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh tæng hîp c¸c b¶n ¸n theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 vµ kho¶n 2 §iÒu nµy.” Quy ®Þnh trªn cña BLHS cã nghÜa lµ c¸c téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn khi ch­a cã b¶n ¸n nµo th× ¸p dông kho¶n 1, §iÒu 51 BLHS; nÕu cã téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn sau khi ®· cã ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt th× thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 51 BLHS. VÒ thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh tæng hîp, luËt chØ quy ®Þnh lµ Ch¸nh ¸n Toµ ¸n. §ã lµ nh÷ng Ch¸nh ¸n nµo? Theo h­íng dÉn cña Th«ng t­ liªn nghµnh sè 02/TTLT ngµy 20/12/1991 cña Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n Tèi cao h­íng dÉn thi hµnh mét sè quy ®Þnh cña LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña BLHS th× vÒ thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh tæng hîp h×nh ph¹t ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: - ViÖc tæng hîp h×nh ph¹t cña hai b¶n ¸n cña cïng mét Toµ ¸n th× do Ch¸nh ¸n Toµ ¸n ®ã thùc hiÖn; - ViÖc tæng hîp h×nh ph¹t cña hai b¶n ¸n do c¸c Toµ ¸n cïng cÊp xÐt xö th× do Ch¸nh ¸n Toµ ¸n ®· ra b¶n ¸n sau cïng (vÒ mÆt thêi gian) thùc hiÖn; - ViÖc tæng hîp h×nh ph¹t cña hai b¶n ¸n do c¸c Toµ ¸n kh¸c cÊp xÐt xö th× do Ch¸nh ¸n Toµ ¸n cÊp cao h¬n thùc hiÖn - ViÖc tæng hîp h×nh ph¹t cña hai b¶n ¸n trong ®ã cã b¶n ¸n cña Toµ ¸n n­íc ngoµi ®· ®­îc Toµ ¸n ViÖt Nam c«ng nhËn th× do Ch¸nh ¸n TANDTC thùc hiÖn. [21] Tr­êng hîp ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 nµy kh¸c so víi hai tr­êng hîp ë kho¶n 1, kho¶n 2 ë chç: tr­êng hîp nµy bÞ c¸o ®· cã nhiÒu b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt nh­ng c¸c b¶n ¸n nµy ch­a ®­îc tæng hîp thµnh h×nh ph¹t chung. Do vËy, Toµ ¸n cÇn thiÕt ph¶i tæng hîp h×nh ph¹t cña c¸c b¶n ¸n thµnh h×nh ph¹t chung buéc bÞ c¸o ph¶i chÊp hµnh. Cßn tr­êng hîp quy ®Þnh ë kho¶n 1, kho¶n 2 §iÒu 51, bÞ c¸o ®ang ph¶i chÊp hµnh mét b¶n ¸n l¹i bÞ ®­a ra xÐt xö vÒ mét hay nhiÒu téi ph¹m kh¸c (téi cò hoÆc téi míi) vµ h×nh ph¹t tæng hîp ®­îc tuyªn ë b¶n ¸n thø hai. VÝ dô: A ph¹m téi trém c¾p tµi s¶n theo kho¶n 2 §iÒu138 vµ bÞ Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B ph¹t 7 n¨m tï giam, míi chÊp hµnh h×nh ph¹t ®­îc 1 n¨m sau ®ã A bá trèn råi tiÕp tôc ph¹m téi cè ý g©y th­¬ng tÝch theo kho¶n 2 §iÒu 104 vµ bÞ Toµ ¸n nh©n d©n tØnh C xö ph¹t 4 n¨m tï giam. Tuy nhiªn, do Toµ ¸n nh©n d©n tØnh C kh«ng biÕt A ®ang ph¶i chÊp hµnh mét b¶n ¸n kh¸c nªn ®· kh«ng tæng hîp h×nh ph¹t mµ chØ buéc bÞ c¸o ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t lµ 4 n¨m tï. Sau ®ã, Toµ ¸n nh©n d©n tØnh C ®· ph¸t hiÖn ra lµ tr­íc ®ã A ®· ®ang chÊp hµnh h×nh ph¹t tï ë tØnh B ®­îc mét n¨m do vËy Ch¸nh ¸n Toµ ¸n nh©n d©n tØnh C ®· c¨n cø vµo kho¶n 2 §iÒu 51 ra quyÕt ®Þnh tæng hîp h×nh ph¹t vµ b¾t A ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t cña hai b¶n ¸n lµ 8 n¨m tï. Theo quy ®Þnh cña kho¶n 1, kho¶n 2 §iÒu 51 BLHS n¨m 1999 th× chØ tæng hîp h×nh ph¹t cña b¶n ¸n ®ang xÐt xö víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n kh¸c ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Do vËy, cÇn chó ý ®Õn c¸c tr­êng hîp sau: NÕu bÞ c¸o ®· bÞ ®­a ra xÐt xö trong hai vô ¸n kh¸c nhau th× Toµ ¸n sau ph¶i ®îi hÕt thêi gian kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo thñ tôc phóc thÈm ®èi víi vô ¸n tr­íc råi míi tæ chøc xÐt xö vô ¸n sau. NÕu b¶n ¸n tr­íc kh«ng bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ, th× Toµ ¸n xÐt xö vô ¸n sau thùc hiÖn viÖc quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t chung cho c¶ hai b¶n ¸n; NÕu b¶n ¸n tr­íc bÞ kh¸ng c¸o hoÆc kh¸ng nghÞ, th× Toµ ¸n xÐt xö s¬ thÈm sau chØ quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi téi mµ m×nh xÐt xö. ViÖc tæng hîp h×nh ph¹t chung cña hai b¶n ¸n sÏ do toµ ¸n cÊp phóc thÈm thùc hiÖn. Tr­êng hîp nÕu b¶n ¸n tr­íc ®· ®­îc xÐt xö phóc thÈm th× Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm xÐt xö vô ¸n sau thùc hiÖn viÖc tæng hîp h×nh ph¹t theo quy ®Þnh chung. Së dÜ, trong BLHS ViÖt Nam cã quy ®Þnh thªm kho¶n 3 vÒ tr­êng hîp tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt mµ c¸c h×nh ph¹t cña c¸c b¶n ¸n ch­a ®­îc tæng hîp. §©y thùc chÊt lµ mét quy ®Þnh ®­îc bæ sung do yªu cÇu cña thùc tiÔn xÐt xö. ë n­íc ta, trong thùc tiÔn xÐt xö , nhiÒu khi Toµ ¸n “bá quªn” viÖc tæng hîp h×nh ph¹t cña c¸c b¶n ¸n. ViÖc “bá quªn” nµy cã thÓ do nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan. §Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt cña Toµ ¸n vµ nh»m b¶o ®¶m nguyªn t¾c ph¸p chÕ XHCN c¸c nhµ lµm luËt n­íc ta ®· bæ sung quy ®Þnh trªn. Qua ph©n tÝch quy ®Þnh §iÒu 51 vÒ tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n, t¸c gi¶ nhËn thÊy, vÒ thùc chÊt tr­êng hîp nµy cã nhiÒu ®iÓm gièng víi tr­êng hîp ph¹m nhiÒu téi. Trong c¶ hai tr­êng hîp bÞ c¸o ®Òu ph¹m tõ hai téi trë lªn. §iÓm kh¸c biÖt gi÷a hai tr­êng hîp nµy lµ ë chç: Trong tr­êng hîp tæng hîp h×nh ph¹t quy ®Þnh t¹i §iÒu 50, tÊt c¶ c¸c téi ®Òu bÞ ®em ra xÐt xö cïng mét lÇn, Toµ ¸n tuyªn h×nh ph¹t ®èi víi tõng téi sau ®ã tæng hîp thµnh h×nh ph¹t chung; cßn trong tr­êng hîp tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n quy ®Þnh t¹i §iÒu 51, c¸c téi ®ã ®­îc ®­a ra xÐt xö ë c¸c lÇn kh¸c nhau, Toµ ¸n sÏ ph¶i tæng hîp h×nh ph¹t cña c¸c téi nµy dùa trªn c¬ së c¸c b¶n ¸n kh¸c nhau. Tãm l¹i, tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 51 BLHS n¨m 1999 lµ mét tr­êng hîp ®Æc biÖt cña ho¹t ®éng quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t. TÝnh chÊt ®Æc biÖt cña tr­êng hîp nµy lµ Toµ ¸n ph¶i tæng hîp h×nh ph¹t trªn c¬ së nhiÒu b¶n ¸n kh¸c nhau. Tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n bao gåm ba tr­êng hîp: tr­êng hîp mét ng­êi ®ang ph¶i chÊp hµnh mét b¶n ¸n l¹i bÞ ®em ra xÐt xö vÒ mét téi ®· ph¹m tr­íc khi cã b¶n ¸n ®ã (kho¶n 1), tr­êng hîp mét ng­êi ®ang ph¶i chÊp hµnh mét b¶n ¸n l¹i ph¹m téi míi vµ bÞ ®em ra xÐt xö (kho¶n 2), tr­êng hîp mét ng­êi ph¶i chÊp hµnh nhiÒu b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt mµ h×nh ph¹t cña c¸c b¶n ¸n ch­a ®­îc tæng hîp (kho¶n 3). Mçi tr­êng hîp cã c¸ch thøc tæng hîp kh¸c nhau phï hîp víi chÝnh s¸ch h×nh sù cña Nhµ n­íc ®èi víi tõng tr­êng hîp. NhËn thøc vµ ¸p dông ®óng quy ®Þnh nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi ng­êi ph¹m téi do vËy cÇn lo¹i bá nh÷ng thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh ¸p dông quy ®Þnh §iÒu 51 BLHS ®Ó n©ng cao chÊt l­îng xÐt xö, b¶o ®¶m nguyªn t¾c ph¸p chÕ XHCN. §ång thêi, tiÕp tôc nghiªn cøu, hoµn thiÖn quy ph¹m ph¸p luËt nµy theo h­íng tinh gän nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho Toµ ¸n thuËn lîi trong viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña luËt vµo gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n cô thÓ. 3. Tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp cã liªn quan ®Õn ¸n treo ¸n treo lµ mét chÕ ®Þnh ®Æc biÖt trong luËt h×nh sù. Trong lÞch sö lËp ph¸p h×nh sù n­íc ta, chÕ ®Þnh ¸n treo xuÊt hiÖn kh¸ sím vµ dÇn ®­îc hoµn thiÖn. VÒ b¶n chÊt ph¸p lý th× “¸n treo lµ miÔn chÊp hµnh h×nh ph¹t tï cã ®iÒu kiÖn”. Trong BLHS ViÖt Nam n¨m 1999 ¸n treo ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 60. ¸n treo lµ chÕ ®Þnh thÓ hiÖn râ nguyªn t¾c nh©n ®¹o XHCN trong luËt h×nh sù. Qua chÕ ®Þnh ¸n treo Nhµ n­íc tá râ th¸i ®é khoan hång ®èi víi nh÷ng ng­êi ph¹m téi lÇn ®Çu, téi ph¹m ®· thùc hiÖn lµ téi Ýt nghiªm träng, cã nh©n th©n tèt vµ cã n¬i lµm viÖc, c­ tró râ rµng. Nh÷ng ng­êi nµy ch­a tíi møc ph¶i c¸ch ly ra khái x· héi vµ xÐt thÊy hä cã kh¶ n¨ng tù c¶i t¹o t¹i céng ®ång. Do vËy, Toµ ¸n cho hä ®­îc miÔn chÊp hµnh h×nh ph¹t tï trong nhµ giam mµ buéc hä ph¶i tr¶i qua mét thêi gian thö th¸ch víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, ®Ó thÓ hiÖn râ tÝnh nghiªm tóc cña ph¸p luËt, kiªn quyÕt xö lý nghiªm minh víi nh÷ng kÎ coi th­êng luËt luËt ph¸p, t¹i kho¶n 5 §iÒu 60 nhµ lµm luËt quy ®Þnh: “§èi víi ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo mµ ph¹m téi míi trong thêi gian thö th¸ch, th× Toµ ¸n quyÕt ®Þnh buéc ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc vµ tæng hîp víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n míi theo quy ®Þnh cña §iÒu 51 cña Bé luËt nµy.”. Quy ®Þnh nµy võa thÓ hiÖn nguyªn t¾c ph¸p chÕ XHCN võa thÓ hiÖn nguyªn t¾c c«ng b»ng trong tæng hîp h×nh ph¹t còng nh­ trong luËt h×nh sù. Trong phÇn nµy, t¸c gi¶ muèn ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò tæng hîp h×nh ph¹t trong c¸c tr­êng hîp cã liªn quan ®Õn ¸n treo. §ã lµ tr­êng hîp mét ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo l¹i ph¹m téi míi trong thêi gian thö th¸ch vµ tr­êng hîp ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo ®ang trong thêi gian thö th¸ch l¹i bÞ ®­a ra xÐt xö vÒ mét téi ®· ph¹m tr­íc khi cã b¶n ¸n cho h­ëng ¸n treo. Tr­êng hîp mét ng­êi ®ang trong thêi gian thö th¸ch cña ¸n treo l¹i ph¹m téi míi. Theo kho¶n 5 §iÒu 60 BLHS th× “nÕu mét ng­êi ®ang ®­îc h­ëng ¸n treo mµ ph¹m téi míi trong thêi gian thö th¸ch, th× Toµ ¸n quyÕt ®Þnh buéc ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc vµ tæng hîp víi b¶n ¸n míi theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 51 BLHS”. Vµ néi dung cña ®iÒu luËt trªn mét lÇn n÷a ®­îc nh¾c l¹i trong NghÞ quyÕt sè 01/2007/NQ-H§TP ngµy 02 th¸ng 10 n¨m 2007 cña TANDTC h­íng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh cña BLHS vÒ thêi hiÖu thi hµnh b¶n ¸n, miÔn chÊp hµnh h×nh ph¹t, gi¶m thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t. Cô thÓ t¹i môc 6.3 NghÞ quyÕt nµy quy ®Þnh: “§èi víi ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo mµ ph¹m téi míi trong thêi gian thö th¸ch, th× trong mäi tr­êng hîp Toµ ¸n quyÕt ®Þnh buéc hä ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc vµ tæng hîp h×nh ph¹t cña b¶n ¸n míi theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 51 cña BLHS.” Quy ®Þnh nµy cña BLHS n¨m 1999 nghiªm kh¾c h¬n BLHS n¨m 1985. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 5 §iÒu 44 BLHS n¨m 1985 th× ng­êi ph¹m téi ph¹m téi míi do lçi v« ý nh­ng bÞ ph¹t tï hoÆc ph¹m téi míi do cè ý trong thêi gian thö th¸ch th× Toµ ¸n míi buéc hä ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t trong b¶n ¸n cho h­ëng ¸n treo tr­íc ®ã vµ tæng hîp víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n míi. Cßn trong quy ®Þnh t¹i kho¶n 5 §iÒu 60 BLHS n¨m 1999, ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo chØ cÇn ph¹m téi míi bÊt kÓ téi míi lµ lo¹i téi nµo, bÞ tuyªn h×nh ph¹t lo¹i g× th× ng­êi ph¹m téi còng bÞ buéc ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc (b¶n ¸n ®­îc h­ëng ¸n treo) vµ tæng hîp víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n míi thµnh h×nh ph¹t chung - NÕu téi míi ph¹m bÞ Toµ ¸n tuyªn ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ th× ph¶i tiÕn hµnh ®æi tõ c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ sang tï cã thêi h¹n ®Ó tæng hîp víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc thµnh h×nh ph¹t chung theo tØ lÖ cø 3 ngµy c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ b»ng mét ngµy tï. VÝ dô: H ph¹m téi trém c¾p tµi s¶n theo §iÒu 138 kho¶n 1 BLHS vµ bÞ tuyªn ph¹t 2 n¨m tï nh­ng cho h­ëng ¸n treo thêi gian thö th¸ch lµ 2 n¨m. ChÊp hµnh ®­îc 1 n¨m thö th¸ch H l¹i ph¹m téi vi ph¹m quy t¾c vÒ ®iÒu khiÓn ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­êng bé theo kho¶n 1 §iÒu 202 BLHS vµ bÞ tuyªn ph¹t 36 th¸ng c¶i t¹o kh«ng giam gi÷. Tr­êng hîp nµy, Toµ ¸n ph¶i ®æi 36 th¸ng c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ thµnh tï cã thêi h¹n nh­ sau: 36 th¸ng: 3 = 12 th¸ng. H×nh ph¹t chung sÏ lµ: 2 n¨m tï + 1 n¨m tï = 3 n¨m tï. - NÕu téi míi bÞ Toµ ¸n tuyªn ph¹t tï cã thêi h¹n th× bÞ c¸o buéc ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc vµ tæng hîp víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n míi thµnh h×nh ph¹t chung. VÝ dô: t¹i b¶n ¸n sè: 318/HSST ngµy 26/8/2004 Toµ ¸n nh©n d©n quËn Hai Bµ Tr­ng – Hµ Néi ®· tuyªn ph¹t TrÇn TiÕn B 24 th¸ng tï vÒ téi “Tµng tr÷ tr¸i phÐp chÊt ma tuý”, nh­ng cho h­ëng ¸n treo, thêi gian thö th¸ch lµ 36 th¸ng. Ch­a hÕt thêi gian thö th¸ch TrÇn TiÕn B l¹i tiÕp tôc ph¹m téi vµ ngµy 5/11/2007 t¹i b¶n ¸n sè: 538/2007/HSST Toµ ¸n nh©n d©n quËn §èng §a ®· tuyªn ph¹t bÞ c¸o B 30 th¸ng tï vÒ téi “Tµng tr÷ tr¸i phÐp chÊt ma tuý” vµ buéc bÞ c¸o ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t 24 th¸ng tï t¹i b¶n ¸n sè 318/HSST cña Toµ ¸n nh©n d©n quËn Hai Bµ Tr­ng. Tæng hîp h×nh ph¹t cña c¶ hai b¶n ¸n lµ 54 th¸ng tï. [37] - NÕu téi míi ph¹m bÞ toµ tuyªn ph¹t lµ ph¹t tiÒn th× ng­êi bÞ kÕt ¸n ph¶i chÊp hµnh ®ång thêi hai h×nh ph¹t cña hai b¶n ¸n. VÝ dô: A ph¹m téi cè ý g©y th­¬ng tÝch bÞ toµ ¸n tuyªn ph¹t 24 th¸ng tï nh­ng cho h­ëng ¸n treo thêi gian thö th¸ch lµ 36 th¸ng. ChÊp hµnh thêi gian thö th¸ch ®­îc 1 n¨m A l¹i ph¹m téi ®¸nh b¹c vµ bÞ tuyªn ph¹t 10 triÖu ®ång. Tr­êng hîp nµy, Toµ ¸n sÏ buéc A ph¶i chÊp hµnh ®ång thêi hai h×nh ph¹t cña hai b¶n ¸n lµ 24 th¸ng tï giam vµ 10 triÖu ®ång. Tr­êng hîp kh¸c lµ tr­êng hîp mét ng­êi ®ang chÊp hµnh thêi gian thö th¸ch l¹i bÞ ®em ra xÐt xö vÒ téi ®· ph¹m tr­íc ®ã th× Toµ ¸n cã cho bÞ c¸o h­ëng ¸n treo mét lÇn n÷a hay kh«ng vµ nÕu cho h­ëng th× sÏ tæng hîp nh­ thÕ nµo? T¹i NghÞ quyÕt sè 01/H§TP ngµy 02/10/2007, trong h­íng dÉn vÒ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi bÞ xö ph¹t tï ®­îc h­ëng ¸n treo th× ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt lµ: “bÞ xö ph¹t tï kh«ng qu¸ 3 n¨m, kh«ng ph©n biÖt vÒ téi g×”. Tr­êng hîp ng­êi bÞ xÐt xö trong cïng mét lÇn vÒ nhiÒu téi mµ khi tæng hîp h×nh ph¹t, h×nh ph¹t chung kh«ng qu¸ møc 3 n¨m tï th× còng cã thÓ cho h­ëng ¸n treo. Nh­ vËy, theo tinh thÇn cña nghÞ quyÕt trªn, khi xÐt xö mét ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo ®ang trong thêi gian thö th¸ch vÒ téi ng­êi ®ã ®· thùc hiÖn tr­íc khi cã b¶n ¸n cho h­ëng ¸n treo nÕu tæng hîp h×nh ph¹t cña c¸c téi (h×nh ph¹t cña b¶n ¸n ®· cho h­ëng ¸n treo vµ h×nh ph¹t cña téi míi xÐt xö) kh«ng qu¸ 3 n¨m tï th× Toµ ¸n cã thÓ cho h­ëng ¸n treo mét lÇn n÷a. NÕu cho h­ëng ¸n treo, Toµ ¸n ph¶i tæng hîp h×nh ph¹t vµ Ên ®Þnh thêi gian thö th¸ch chung cho ng­êi bÞ kÕt ¸n. ViÖc x¸c ®Þnh thêi gian thö th¸ch ®­îc thùc hiÖn theo h­íng dÉn t¹i NghÞ quyÕt sè 01/NQ-H§TP ngµy 02/10/2007 cña TANDTC. Cô thÓ t¹i môc 6.4 NghÞ quyÕt nµy quy ®Þnh: “Khi cho ng­êi bÞ ph¹t tï h­ëng ¸n treo, trong mäi tr­êng hîp Toµ ¸n ph¶i Ên ®Þnh thêi gian thö th¸ch tõ mét n¨m ®Õn n¨m n¨m vµ ph©n biÖt nh­ sau: a, Tr­êng hîp ng­êi bÞ xö ph¹t tï kh«ng bÞ t¹m giam th× thêi gian thö th¸ch b»ng hai lÇn møc h×nh ph¹t tï, nh­ng kh«ng ®­îc d­íi mét n¨m vµ kh«ng ®­îc qu¸ n¨m n¨m. b, Tr­êng hîp ng­êi bÞ xö ph¹t tï ®· bÞ t¹m giam th× lÊy møc ph¹t tï trõ ®i thêi gian ®· bÞ t¹m giam ®Ó x¸c ®Þnh møc h×nh ph¹t tï cßn l¹i ph¶i chÊp hµnh. Thêi gian thö th¸ch trong tr­êng hîp nµy b»ng hai lÇn møc h×nh ph¹t tï cßn l¹i ph¶i chÊp hµnh, nh­ng kh«ng ®­îc d­íi mét n¨m vµ kh«ng ®­îc qu¸ n¨m n¨m.” NÕu kh«ng cho h­ëng ¸n treo, Toµ ¸n sÏ buéc ng­êi bÞ kÕt ¸n ph¶i chÊp hµnh ®ång thêi hai b¶n ¸n: chÊp hµnh h×nh ph¹t tï cña b¶n ¸n míi vµ thêi gian thö th¸ch cña b¶n ¸n cho h­ëng ¸n treo. Thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t tï ®­îc tÝnh vµo thêi gian chÊp hµnh thö th¸ch cña ¸n treo. Tr­êng hîp nµy, ®· ®­îc h­íng dÉn t¹i NghÞ quyÕt sè 01/NQ-H§TP ngµy 18/10/1990 cña TANDTC h­íng dÉn ¸p dông §iÒu 44 BLHS. Cô thÓ theo nghÞ quyÕt nµy th×: “…NÕu trong thêi gian thö th¸ch, ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo l¹i bÞ ph¹t tï vÒ téi ®· thùc hiÖn tr­íc khi bÞ ph¹t tï vµ ®­îc h­ëng ¸n treo th× tuú tr­êng hîp, Toµ ¸n cã thÓ cho hoÆc kh«ng cho h­ëng ¸n treo mét lÇn n÷a. NÕu Toµ ¸n kh«ng cho h­ëng ¸n treo mét lÇn n÷a vµ ng­êi bÞ kÕt ¸n chÊp hµnh h×nh ph¹t tï trong thêi gian thö th¸ch cña ¸n treo th× thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t tï ®­îc tÝnh vµo thêi gian thö th¸ch cña ¸n treo” Néi dung h­íng dÉn trªn tuy ®­îc quy ®Þnh t¹i NghÞ quyÕt sè 01/H§TP ngµy18/10/1990 nh­ng ®Õn nay vÉn cßn hiÖu lùc v× NghÞ quyÕt sè 01/H§TP ngµy 02/10/2007 cã h­íng dÉn mét sè quy ®Þnh míi vÒ ¸n treo nh­ng nghÞ quyÕt nµy kh«ng thay thÕ hoµn toµn néi dung NghÞ quyÕt sè 01/H§TP ngµy 18/10/1990. VÝ dô: ngµy 20-3-2004, NguyÔn V¨n T bÞ xö ph¹t 2 n¨m tï vÒ téi trém c¾p theo kho¶n 1 ®iÒu 138 BLHS nh­ng ®­îc Toµ ¸n cho h­ëng ¸n treo, thêi gian thö th¸ch lµ 36 th¸ng. Ngµy 20-9-2004, T l¹i bÞ ®em ra xÐt xö vµ bÞ tuyªn ph¹t 2 n¨m tï vÒ téi cè ý g©y th­¬ng tÝch theo kho¶n1 §iÒu 104 BLHS mµ T ®· thùc hiÖn vµo n¨m 2003. Khi xÐt xö Toµ ¸n ®· kh«ng tæng hîp h×nh ph¹t mµ buéc T ph¶i chÊp hµnh ®ång thêi c¶ hai b¶n ¸n. Do thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t tï 2 n¨m trong tr¹i giam ®­îc tÝnh vµo thêi gian thö th¸ch nªn ®Õn ngµy 20-9-2006, T chÊp hµnh xong h×nh ph¹t cña b¶n ¸n ph¹t tï th× ®Õn ngµy 20-3-2007, T còng chÊp hµnh xong thêi gian thö th¸ch. Tãm l¹i, ¸n treo lµ biÖn ph¸p miÔn chÊp hµnh h×nh ph¹t tï cã ®iÒu kiÖn- mét chÕ ®Þnh thÓ hiÖn nguyªn t¾c nh©n ®¹o XHCN trong luËt h×nh sù. Tuy nhiªn, nÕu ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo mµ ph¹m téi míi trong thêi gian thö th¸ch th× Toµ ¸n sÏ buéc hä ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n ®· cho h­ëng ¸n treo vµ tæng hîp víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n míi thµnh h×nh ph¹t chung. Tr­êng hîp ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo ®ang trong thêi gian thö th¸ch mµ l¹i bÞ xÐt xö vÒ mét téi ®· thùc hiÖn tr­íc khi cã b¶n ¸n cho h­ëng ¸n treo th× tuú tõng tr­êng hîp Toµ ¸n sÏ cho tiÕp tôc h­ëng ¸n treo mét lÇn n÷a hoÆc kh«ng cho h­ëng. NÕu cho ng­êi bÞ ph¹t tï h­ëng ¸n treo mét lÇn n÷a th× Toµ ¸n ph¶i tæng hîp h×nh ph¹t cña c¶ hai b¶n ¸n vµ Ên ®Þnh thêi gian thö th¸ch. NÕu kh«ng cho h­ëng ¸n treo, Toµ ¸n buéc ng­êi bÞ kÕt ¸n ph¶i chÊp hµnh ®ång thêi hai b¶n ¸n. Thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t tï ®­îc tÝnh vµo thêi gian thö th¸ch cña ¸n treo. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÊn ®Ò tæng hîp h×nh ph¹t liªn quan ®Õn ¸n treo, t¸c gi¶ cã t×m hiÓu t×nh h×nh xÐt xö c¸c vô ¸n h×nh sù trong 7 n¨m kÓ tõ ngµy BLHS n¨m 1999 cã hiÖu lùc vµ thÊy r»ng: sè ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo trong tæng sè bÞ c¸o ®­îc ®­a ra xÐt xö lu«n chiÕm mét tØ lÖ kh«ng nhá. §iÒu ®ã thÓ hiÖn chÝnh s¸ch h×nh sù nh©n ®¹o XHCN cña Nhµ n­íc ta còng nh­ kh¼ng ®Þnh môc ®Ých cña h×nh ph¹t trong luËt h×nh sù ViÖt Nam lu«n mang tÝnh gi¸o dôc nhiÒu h¬n lµ tÝnh trõng trÞ ®èi víi ng­êi ph¹m téi. N¨m Tæng sè vô ¸n ®· xÐt xö Tæng sè bÞ c¸o bÞ xÐt xö Sè bÞ c¸o ®­îc h­ëng ¸n treo ChiÕm tØ lÖ % 2000 41409 61491 14594 23,73% 2001 41265 58221 11626 19,96% 2002 43012 61256 10519 17,17% 2003 45949 68365 14180 20,74% 2004 48287 75453 17643 23,38% 2005 49935 79318 19402 24,46% 2006 56137 91379 23188 25,37% B¶ng 1. Sè liÖu vÒ tæng sè bÞ c¸o ®­îc h­ëng ¸n treo tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2006 (Nguån: Phßng tæng hîp Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao) BiÓu ®å vÒ sè bÞ c¸o ®­îc h­ëng ¸n treo trong tæng sè bÞ c¸o bÞ xÐt xö tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2006 4. Tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m nhiÒu téi Ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi lµ ng­êi ch­a trßn 18 tuæi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi mµ BLHS quy ®Þnh ®ã lµ téi ph¹m. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 12 BLHS n¨m 1999 vÒ ®é tuæi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù th× chØ nh÷ng ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 14 tuæi trë lªn míi bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Trong luËt h×nh sù ViÖt Nam, ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi lµ mét chñ thÓ ®Æc biÖt. V× vËy, viÖc quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t nãi chung vµ tæng hîp h×nh ph¹t nãi riªng ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn còng lµ mét tr­êng hîp ®Æc biÖt. TÝnh chÊt ®Æc biÖt ë chç ngoµi viÖc ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh chung khi quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t hay tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi Toµ ¸n cßn ph¶i c¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh t¹i Ch­¬ng X BLHS. Khi quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi, Toµ ¸n ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 69 BLHS. Cô thÓ: “ViÖc xö lý hµnh vi ph¹m téi cña ng­êi ch­a thµnh niªn chñ yÕu nh»m gi¸o dôc gióp ®ì hä söa ch÷a sai lÇm, ph¸t triÓn lµnh m¹nh vµ trë thµnh c«ng d©n cã Ých cho x· héi”. Nguyªn t¾c nµy, xuÊt ph¸t tõ chÝnh s¸ch h×nh sù nh©n ®¹o XHCN cña Nhµ n­íc ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi. Bëi lÏ, ng­êi ch­a thµnh niªn lµ ng­êi cã n¨ng lùc nhËn thøc vµ n¨ng lùc ph¸p luËt cßn h¹n chÕ. C¸c cßn em ®ang trong ®é tuæi “¨n ch­a no, lo ch­a tíi”, ch­a hoµn thiÖn vÒ thÓ chÊt còng nh­ nhËn thøc. Ng­êi ch­a thµnh niªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m sinh lý ®Æc thï nh­: bång bét, nhÑ d¹, tß mß, dÔ bÞ l«i kÐo vµ kÝch ®éng, kh¶ n¨ng tù kiÒm chÕ cßn yÕu…Do nhËn thøc vÒ x· héi nãi chung vÒ ph¸p luËt nãi riªng cßn h¹n chÕ nªn ý thøc ph¹m téi cña ng­êi ch­a thµnh niªn lµ ch­a s©u s¾c. MÆt kh¸c, so víi ng­êi ®· thµnh niªn ph¹m téi th× kh¶ n¨ng tiÕp thu sù gi¸o dôc, c¶i t¹o cña Nhµ n­íc, nhµ tr­êng vµ x· héi ë ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi lµ cao h¬n. V× vËy, nh×n chung møc ®é g©y nguy hiÓm cho x· héi cña hµnh vi ph¹m téi cña ng­êi ch­a thµnh niªn lµ thÊp h¬n so víi hµnh vi ph¹m téi t­¬ng tù cña ng­êi ®· thµnh niªn thùc hiÖn. Tõ nhËn thøc ®ã, quan ®iÓm cña Nhµ n­íc ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn chñ yÕu lµ gi¸o dôc c¶i t¹o, h×nh ph¹t ¸p dông víi c¸c em còng kh«ng n»m ngoµi môc ®Ých nµy. §èi víi tr­êng hîp ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m nhiÒu téi, viÖc tæng hîp h×nh ph¹t ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 75 BLHS. Cô thÓ: “§èi víi ng­êi ph¹m nhiÒu téi, cã téi ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi ®ñ 18 tuæi, cã téi ®­îc thùc hiÖn sau khi ®ñ 18 tuæi, th× viÖc tæng hîp h×nh ph¹t ®­îc ¸p dông nh­ sau: 1. NÕu téi nÆng nhÊt ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®ã ch­a ®ñ 18 tuæi, th× h×nh ph¹t chung kh«ng ®­îc v­ît qu¸ møc h×nh ph¹t cao nhÊt quy ®Þnh t¹i §iÒu 74 cña Bé luËt nµy; 2. NÕu téi nÆng nhÊt ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®ã ®· ®ñ 18 tuæi, th× h×nh ph¹t chung ¸p dông nh­ ®èi víi ng­êi ®· thµnh niªn ph¹m téi.” Theo quy ®Þnh trªn cña §iÒu 75, ®Ó tæng hîp h×nh ph¹t ®­îc trong tr­êng hîp nµy th× Tßa ¸n ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc hai vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. §ã lµ, vÊn ®Ò x¸c ®Þnh téi nÆng nhÊt vµ thêi ®iÓm thùc hiÖn téi nÆng nhÊt ®ã khi ng­êi ch­a thµnh niªn ®· ®ñ 18 tuæi hay ch­a. ViÖc ¸p dông kho¶n 1 hay kho¶n 2 ®Ó tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp nµy hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc x¸c ®Þnh hai vÊn ®Ò ®ã. VËy téi nÆng nhÊt ®­îc x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo? Theo tinh thÇn cña Th«ng t­ liªn tÞch sè 02/2000/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP-BCA ngµy 05-07-2000 cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, Bé t­ ph¸p, Bé c«ng an h­íng dÉn thi hµnh §iÒu 7 BLHS n¨m 1999 vµ môc 2 NghÞ quyÕt sè 32/1999/QH 10 ngµy 21-12-1999 cña Quèc héi khi h­íng dÉn x¸c ®Þnh “h×nh ph¹t nÆng h¬n”, “h×nh ph¹t nhÑ h¬n” th×, “téi nÆng nhÊt” ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: - NÕu tÊt c¶ c¸c téi cã quy ®Þnh c¸c lo¹i h×nh ph¹t kh¸c nhau, th× téi nÆng nhÊt lµ téi cã quy ®Þnh lo¹i h×nh ph¹t nÆng nhÊt, nÆng h¬n. VÝ dô: §iÒu 84 BLHS n¨m 1999 quy ®Þnh khñng bè cã h×nh ph¹t nÆng nhÊt lµ tö h×nh ®­îc coi lµ nÆng h¬n so víi téi ph¸ rèi an ninh t¹i §iÒu 89 víi h×nh ph¹t nÆng nhÊt lµ tï cã thêi h¹n. - NÕu tÊt c¶ c¸c téi cã quy ®Þnh cïng mét lo¹i h×nh ph¹t, th× téi nÆng nhÊt lµ téi cã møc h×nh ph¹t tèi ®a cña khung h×nh ph¹t nÆng nhÊt cao h¬n VÝ dô: Téi mua b¸n phô n÷ (kho¶n 2 §iÒu 119) BLHS n¨m 1999 cã møc h×nh ph¹t tèi ®a cña khung h×nh ph¹t nÆng nhÊt lµ 20 n¨m tï sÏ ®­îc coi lµ téi nÆng h¬n so víi téi lµm nhôc ng­êi kh¸c (kho¶n 2 §iÒu 121) cã møc h×nh ph¹t cao nhÊt lµ 3 n¨m tï. - NÕu tÊt c¶ c¸c téi cã quy ®Þnh cïng mét lo¹i h×nh ph¹t vµ møc tèi ®a cña khung h×nh ph¹t nÆng nhÊt cña c¸c téi lµ b»ng nhau, th× téi nÆng nhÊt lµ téi cã møc tèi thiÓu cña khung h×nh ph¹t nhÑ nhÊt cao h¬n. VÝ dô: Téi tham « tµi s¶n (§iÒu 278) vµ téi l¹m quyÒn trong khi thi hµnh c«ng vô (§iÒu 282) cïng quy ®Þnh vÒ h×nh ph¹t tï vµ cã møc cao nhÊt cña khung h×nh ph¹t nÆng nhÊt lµ 20 n¨m tï, nh­ng téi tham « tµi s¶n cã møc tèi thiÓu cña khung h×nh ph¹t nhÑ nhÊt lµ 2 n¨m tï lín h¬n 1 n¨m tï lµ møc tèi thiÓu cña khung h×nh ph¹t nhÑ nhÊt cña téi l¹m quyÒn trong khi thi hµnh c«ng vô nªn sÏ ®­îc x¸c ®Þnh lµ téi nÆng h¬n. - NÕu tÊt c¶ c¸c téi ®Òu quy ®Þnh h×nh ph¹t chÝnh nÆng nhÊt nh­ nhau (vÒ møc tèi thiÓu vµ møc tèi ®a), th× téi nÆng nhÊt lµ téi cã quy ®Þnh h×nh ph¹t chÝnh kh¸c nÆng h¬n. VÝ dô: Téi cè ý g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i søc khoÎ cña ng­êi kh¸c do v­ît qu¸ giíi h¹n phßng vÖ chÝnh ®¸ng (§iÒu 106) vµ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c (§iÒu 110) ®Òu quy ®Þnh lo¹i h×nh ph¹t cao nhÊt lµ tï cã thêi h¹n víi møc cao nhÊt ®Òu lµ 3 n¨m tï vµ møc thÊp nhÊt lµ 3 th¸ng tï. Tuy nhiªn, ë h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, §iÒu 106 quy ®Þnh møc h×nh ph¹t nÆng nhÊt lµ ®Õn hai n¨m cßn §iÒu 110 møc cao nhÊt chØ lµ mét n¨m. Do vËy, téi quy ®Þnh t¹i §iÒu 106 ®­îc coi lµ téi nÆng h¬n. - NÕu tÊt c¶ c¸c téi ®Òu quy ®Þnh gièng nhau vÒ c¸c lo¹i h×nh ph¹t vµ møc tèi thiÓu còng nh­ møc tèi ®a cña h×nh ph¹t chÝnh nÆng nhÊt, th× téi nÆng nhÊt lµ téi cã quy ®Þnh thªm h×nh ph¹t bæ sung. VÝ dô: Téi lµm tr¸i c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô qu©n sù §iÒu 261 ®­îc x¸c ®Þnh lµ nÆng h¬n so víi téi chèng ng­êi thi hµnh c«ng vô §iÒu 257. V× c¸c quy ®Þnh: ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn 3 n¨m; ph¹t tï cã thêi h¹n víi møc tèi ®a lµ 7 n¨m tï vµ møc tèi thiÓu lµ 2 n¨m tï cña §iÒu 261 lµ gièng víi quy ®Þnh cña §iÒu 257, nh­ng §iÒu 261 cßn quy ®Þnh thªm h×nh ph¹t bæ sung ®èi víi téi nµy lµ “ng­êi ph¹m téi cßn cã thÓ bÞ cÊm ®¶m nhiÖm chøc vô nhÊt ®Þnh tõ mét n¨m ®Õn n¨m n¨m” Trong tr­êng hîp x¸c ®Þnh ®­îc téi nÆng nhÊt mµ ng­êi ch­a thµnh niªn thùc hiÖn khi ®ñ 18 tuæi th× viÖc tæng hîp h×nh ph¹t theo kho¶n 2 §iÒu 75 ®­îc ®­a vÒ thùc hiÖn nh­ §iÒu 50 ®Ó quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t chung. Cßn ë tr­êng hîp khi x¸c ®Þnh ®­îc téi nÆng nhÊt ng­êi ch­a thµnh niªn thùc hiÖn khi ch­a ®ñ 18 tuæi th× ¸p dông kho¶n 1 §iÒu 75 ®Ó tæng hîp h×nh ph¹t. §iÒu 75 kho¶n 1 quy ®Þnh tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n. C¨n cø vµo quy ®Þnh t¹i §iÒu 74 vµ kho¶n 1 §iÒu 75 cã thÓ hiÓu: NÕu téi nÆng nhÊt ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®ã ch­a ®ñ 18 tuæi th×, h×nh ph¹t chung kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 12 n¨m hoÆc 1/2 møc ph¹t tï mµ ®iÒu luËt quy ®Þnh (®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 14 ®Õn d­íi 16 tuæi) vµ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 18 n¨m hoÆc 3/4 møc ph¹t tï mµ ®iÒu luËt quy ®Þnh (®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi). Theo t¸c gi¶, quy ®Þnh t¹i §iÒu 74 nµy chØ ®­îc ¸p dông cho tr­êng hîp ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m mét téi, trong khi ®ã quy ®Þnh t¹i §iÒu 75 kho¶n 1 l¹i ®­îc ¸p dông ®Ó tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp ph¹m nhiÒu téi. Nh­ vËy, ®· cã sù “®¸nh ®ång” gi÷a hai tr­êng hîp nµy víi nhau. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ mét ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m nhiÒu téi (vµ cã thÓ c¸c téi ®ã cã møc ®é nguy hiÓm t­¬ng ®­¬ng nhau) còng chØ bÞ tuyªn møc h×nh ph¹t cao nhÊt kh«ng cao h¬n so víi mét ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m mét téi. VÝ dô: 15 tuæi A ph¹m téi c­íp tµi s¶n theo kho¶n 3 §iÒu 133 vµ téi c­ìng ®o¹t tµi s¶n, B còng 15 tuæi chØ ph¹m téi c­íp tµi s¶n còng theo kho¶n 3 §iÒu 133. Trong tr­êng hîp nµy, møc h×nh ph¹t cao nhÊt mµ A ph¶i chÞu chØ kh«ng qu¸ 10 n¨m tï (møc cao nhÊt cña kho¶n 3 §iÒu 133 lµ 20 n¨m tï vµ téi c­íp tµi s¶n lµ téi nÆng nhÊt), cßn B tuy chØ ph¹m mét téi c­íp tµi s¶n nh­ng còng cã thÓ ph¶i chÞu møc h×nh ph¹t cao nhÊt lµ 10 n¨m tï. XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c c«ng b»ng, nguyªn t¾c c¸ thÓ ho¸ h×nh ph¹t trong luËt h×nh sù còng nh­ thùc tiÔn ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m, theo t¸c gi¶ cÇn cã quy ®Þnh nghiªm kh¾c h¬n ®èi víi tr­êng hîp ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m nhiÒu téi. Kho¶n 1 §iÒu 75 quy ®Þnh “NÕu téi nÆng nhÊt ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®ã ch­a ®ñ 18 tuæi, th× h×nh ph¹t chung kh«ng ®­îc v­ît qu¸ møc h×nh ph¹t cao nhÊt quy ®Þnh t¹i §iÒu 74 cña Bé luËt nµy”. Tuy nhiªn, viÖc hiÓu vÒ “møc h×nh ph¹t cao nhÊt” t¹i §iÒu 74 trong thùc tiÔn cßn gÆp ph¶i nhiÒu vÊn ®Ò do sù h¹n chÕ vÒ mÆt kü thuËt lËp ph¸p cña quy ph¹m nµy. Cô thÓ, §iÒu 74 quy ®Þnh: “Ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi chØ bÞ ph¹t tï cã thêi h¹n theo quy ®Þnh sau ®©y: 1. §èi víi ng­êi tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi khi ph¹m téi, nÕu ®iÒu luËt ®­îc ¸p dông quy ®Þnh h×nh ph¹t tï chung th©n hoÆc tö h×nh, th× møc h×nh ph¹t cao nhÊt ®­îc ¸p dông kh«ng qu¸ m­êi t¸m n¨m tï; nÕu lµ tï cã thêi h¹n th× møc h×nh ph¹t cao nhÊt ®­îc ¸p dông kh«ng qu¸ ba phÇn t­ møc ph¹t tï mµ ®iÒu luËt quy ®Þnh; 2. §èi víi ng­êi tõ ®ñ 14 tuæi ®Õn d­íi 16 tuæi khi ph¹m téi, nÕu ®iÒu luËt ®­îc ¸p dông quy ®Þnh h×nh ph¹t tï chung th©n hoÆc tö h×nh, th× møc h×nh ph¹t cao nhÊt ®­îc ¸p dông kh«ng qu¸ m­êi hai n¨m tï, nÕu lµ tï cã thêi h¹n th× møc h×nh ph¹t cao nhÊt ®­îc ¸p dông kh«ng qu¸ mét phÇn hai møc ph¹t tï mµ diÒu luËt quy ®Þnh”. Víi quy ®Þnh trªn, cÇn hiÓu r»ng nhµ lµm luËt dông ý gi¶m nhÑ h×nh ph¹t cho ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi so víi ng­êi ®· thµnh niªn lµ so s¸nh víi trong cïng mét khung h×nh ph¹t. Nh­ng t¹i §iÒu 74 nhµ lµm luËt l¹i dïng tõ chung chung lµ “®iÒu luËt” mµ kh«ng chØ râ khung h×nh ph¹t bÞ ¸p dông. Quy ®Þnh nh­ trªn sÏ dÉn ®Õn viÖc vËn dông kh«ng thèng nhÊt vµ lµ kÏ hë ®Ó ph¸t sinh tiªu cùc. Do vËy, ®Ó tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp nµy ®­îc chÝnh x¸c th× còng cÇn cã sù söa ®æi §iÒu 74 BLHS cho phï hîp h¬n. Nghiªn cøu vÊn ®Ò tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m nhiÒu téi, t¸c gi¶ nhËn thÊy trong vÊn ®Ò nµy cßn cÇn l­u ý c¸c ®iÓm sau: Mét lµ, §iÒu 75 BLHS míi chØ quy ®Þnh vÒ viÖc tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ph¹m téi, cã téi thùc hiÖn tr­íc cã téi thùc hiÖn sau khi ®ñ 18 tuæi mµ ch­a quy ®Þnh viÖc tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi mét ng­êi ph¹m tÊt c¶ c¸c téi khi ch­a ®ñ 18 tuæi. VËy trong tr­êng hîp ®ã, Toµ ¸n sÏ tæng hîp nh­ thÕ nµo? H×nh ph¹t chung ®èi víi h×nh ph¹t tï, trong tr­êng hîp nµy sÏ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ møc h×nh ph¹t ®­îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu luËt nµo? cã ph¶i møc 30 n¨m ë §iÒu 50 hay kh«ng? vµ trong tr­êng hîp cã téi thùc hiÖn khi tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi, cã téi thùc hiÖn khi tõ ®ñ 14 tuæi ®Õn d­íi 16 tuæi th× h×nh ph¹t chung kh«ng ®­îc v­ît qu¸ møc 3/4 hay 1/2? Nh­ vËy, ®Ó tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp nµy, Toµ ¸n sÏ ph¶i thùc hiÖn rÊt nhiÒu b­íc míi cã thÓ quyÕt ®Þnh ®­îc h×nh ph¹t chung cho bÞ c¸o. §iÒu nµy rÊt dÔ dÉn ®Õn viÖc nhÇm lÉn, sai sãt trong qu¸ tr×nh ¸p dông. V× vËy, theo t¸c gi¶ cÇn cã quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi tr­êng hîp nµy. Hai lµ, BLHS còng ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n, trong tr­êng hîp c¸c b¶n ¸n ®Òu ®­îc ¸p dông ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn còng nh­ tr­êng hîp cã b¶n ¸n ®­îc ¸p dông khi ng­êi ®ã lµ ng­êi ch­a thµnh niªn, cã b¶n ¸n ¸p dông khi ng­êi ®ã ®· thµnh niªn. Theo kho¶n 1 §iÒu 75 nÕu mét ng­êi ph¹m nhiÒu téi, cã téi thùc hiÖn tr­íc khi ®ñ 18 tuæi, cã téi thùc hiÖn sau khi ®· ®ñ 18 tuæi th× h×nh ph¹t chung ®­îc quyÕt ®Þnh trªn nguyªn t¾c kh«ng ®­îc qu¸ møc cho phÐp cña §iÒu 74 BLHS. Cã ý kiÕn cho r»ng quy ®Þnh nh­ trªn lµ bÊt hîp lý v× §iÒu 74 lµ ®iÒu luËt quy ®Þnh vÒ møc ph¹t tï ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. “§èi víi mét téi ph¹m do mét ng­êi thùc hiÖn ë ®é tuæi ch­a thµnh niªn ng­êi ®ã ®· ®­îc h­ëng møc h×nh ph¹t gi¶m nhÑ theo quy ®Þnh cña §iÒu 74. Khi ng­êi ®ã ®· thµnh niªn l¹i ph¹m téi tiÕp, nÕu tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi hä vÉn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 74 cã nghÜa lµ ®· ®em quy ®Þnh cã tÝnh chÊt ­u ®·i víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi ¸p dông víi ng­êi ®· thµnh niªn ph¹m téi. §iÒu nµy kh«ng b¶o ®¶m nguyªn t¾c c«ng b»ng cña luËt h×nh sù, lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña viÖc ®Êu tranh vµ phßng ngõa téi ph¹m.”[ 34 ] ý kiÕn trªn cã h¹t nh©n hîp lý. Tuy nhiªn, khi xÐt xö ng­êi ch­a thµnh niªn nãi chung vµ viÖc tæng hîp h×nh ph¹t nãi riªng, ngoµi viÖc tu©n theo c¸c nguyªn t¾c chung cßn ph¶i ¸p dông c¸c quy ®Þnh cã tÝnh chÊt ­u ®·i ®èi víi chñ thÓ ®Æc biÖt nµy. Do vËy, c¶ trong luËt h×nh sù vµ ¸p dông luËt h×nh sù sÏ cã nh÷ng quy ®Þnh kh«ng hoµn toµn tu©n thñ theo c¸c nguyªn t¾c xÐt xö chung ®èi víi ng­êi ®· thµnh niªn. §ã cã thÓ coi lµ ngo¹i lÖ cña cña c¸c nguyªn t¾c chung. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm nh©n th©n cña ng­êi ch­a thµnh niªn lµ ng­êi ch­a hoµn thiÖn vÒ t©m sinh lý, dÔ bÞ kÝch ®éng, kh¶ n¨ng tù kiÒm chÕ kÐm tuy nhiªn hä l¹i cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o, tiÕp nhËn sù gi¸o dôc tèt h¬n ng­êi thµnh niªn. Nhµ n­íc ta lu«n thÓ hiÖn chÝnh s¸ch h×nh sù nh©n ®¹o ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi, lu«n t¹o c¬ héi cho hä trë thµnh ng­êi cã Ých cho x· héi. Qua ph©n tÝch quy ®Þnh t¹i §iÒu 75 BLHS, t¸c gi¶ m¹nh d¹n ®­a ra ý kiÕn nªn söa l¹i ®iÒu luËt nµy nh­ sau: “§iÒu 75. Tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp ph¹m nhiÒu téi. §èi víi ng­êi ph¹m nhiÒu téi, viÖc tæng hîp h×nh ph¹t ®­îc ¸p dông nh­ sau: 1. NÕu tÊt c¶ c¸c téi ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi ®ñ 18 tuæi, th× h×nh ph¹t chung kh«ng ®­îc v­ît qu¸ møc h×nh ph¹t cao nhÊt quy ®Þnh t¹i §iÒu 74Bé luËt nµy; 2. Cã téi ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi ®ñ 18 tuæi, cã téi ®­îc thùc hiÖn sau khi ®ñ 18 tuæi, th× ®­îc ¸p dông nh­ sau: a, NÕu téi nÆng nhÊt ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®ã ch­a ®ñ 18 tuæi, th× h×nh ph¹t chung còng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ møc h×nh ph¹t cao nhÊt quy ®Þnh t¹i §iÒu 74 Bé luËt nµy; b, NÕu téi nÆng nhÊt ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®ã ®· ®ñ 18 tuæi, th× h×nh ph¹t chung ¸p dông nh­ ®èi víi ng­êi ®· thµnh niªn ph¹m téi.” BLHS n¨m 1999 quy ®Þnh tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi lµ mét sù tiÕn bé trong lÞch sö lËp ph¸p h×nh sù, lµ mét sù bæ sung cÇn thiÕt trong chÝnh s¸ch h×nh sù cña nhµ n­íc. Tuy nhiªn, viÖc tæng hîp h×nh ph¹t míi chØ ®­îc quy ®Þnh ®èi víi h×nh ph¹t tï cßn c¸c h×nh ph¹t kh¸c còng cÇn ®­îc tæng hîp nh­: c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ hoÆc ph¹t tiÒn. Trong tr­êng hîp nh­ vËy, th× møc cao nhÊt cña h×nh ph¹t chung cã bÞ h¹n chÕ bëi c¸c quy ®Þnh t¹i §iÒu 72, §iÒu 73 hay kh«ng? hay lµ theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 50 BLHS. T¸c gi¶ cho r»ng, viÖc tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi c¸c h×nh ph¹t kh¸c còng nªn cã quy ®Þnh riªng ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi. Tãm l¹i, quy ®Þnh vÒ viÖc tæng hîp h×nh ph¹t ¸p dông riªng ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi cã ý nghÜa rÊt to lín, nã thÓ hiÖn xuyªn suèt tinh thÇn nh©n ®¹o cña ph¸p luËt h×nh sù ­u tiªn h¬n ®èi víi ng­êi ch­a ph¸t triÓn ®Çy ®ñ vÒ t©m sinh lý, vÒ nhËn thøc x· héi vµ cuéc sèng, ®ång thêi thÓ hiÖn nguyªn t¾c xö lý lµ gi¸o dôc, phßng ngõa lµ chÝnh, b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cho ng­êi ch­a thµnh niªn. BLHS n¨m 1999 ®· quy ®Þnh viÖc tæng hîp h×nh ph¹t tï ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi trong tr­êng hîp cã téi ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®ã ch­a ®ñ 18 tuæi, cã téi ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®ã ®· ®ñ 18 tuæi. Tõ gãc ®é hoµn thiÖn ph¸p luËt h×nh sù, t¸c gi¶ cho r»ng BLHS cÇn sím bæ sung quy ®Þnh vÒ tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi c¸c lo¹i h×nh ph¹t kh¸c nh­ ph¹t tiÒn vµ c¶i t¹o kh«ng giam gi÷; cÇn cã sù söa ®æi §iÒu 74, §iÒu 75 BLHS cho râ rµng h¬n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Toµ ¸n khi ¸p dông ®Ó tæng hîp h×nh ph¹t. §Êt n­íc ta ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn vµ héi nhËp. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang chi phèi mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. Tuy nhiªn, mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ nµy chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn diÔn biÕn phøc t¹p cña t×nh h×nh téi ph¹m trong ®ã cã t×nh h×nh ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi. Tõ khi BLHS n¨m 1999 cã hiÖu lùc, trong tæng sè bÞ c¸o bÞ xÐt xö sè bÞ c¸o lµ ng­êi ch­a thµnh niªn lu«n chiÕm trªn 5%, con sè nµy cã xu h­íng ngµy cµng gia t¨ng. §Ó c«ng t¸c xÐt xö ng­êi ch­a thµnh niªn ®­îc ®¶m b¶o, bªn c¹nh viÖc n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé, thÈm ph¸n th× viÖc hoµn thiÖn c¸c quy ph¹m ph¸p luËt h×nh sù ¸p dông ®èi víi chñ thÓ nµy còng lµ yÕu tè mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. B¶ng sè 2. Sè liÖu vÒ tæng sè bÞ c¸o ®· xÐt xö lµ ng­êi ch­a thµnh niªn tõ n¨m 2000 ®Õn 2006 N¨m Tæng sè vô ¸n ®· xÐt xö Tæng sè bÞ c¸o bÞ xÐt xö Tæng sè bÞ c¸o ®· xÐt xö lµ ng­êi CTN ChiÕm tØ tÖ % 2000 41409 61491 3609 5,86% 2001 41265 58221 3441 5,91% 2002 43012 61256 3139 5,12% 2003 45949 68365 3994 5,84% 2004 48287 75453 2540 3,36% 2005 49935 79318 4670 5,88% 2006 56137 91379 5967 6,52% (Nguån: Phßng tæng hîp Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao) BiÓu ®å sè bÞ c¸o lµ ng­êi ch­a thµnh niªn trong tæng sè bÞ c¸o bÞ xÐt xö tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2006 KÕt luËn chung Tæng hîp h×nh ph¹t lµ mét chÕ ®Þnh ®· ®­îc h×nh thµnh tõ kh¸ sím trong lÞch sö lËp ph¸p h×nh sù ViÖt Nam. Tr­íc khi cã BLHS ®Çu tiªn n¨m 1985 viÖc tæng hîp h×nh ph¹t ®· ®­îc h­íng dÉn trong c¸c b¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c nghµnh Toµ ¸n vµ c¸c c«ng v¨n cña TANDTC h­íng dÉn c¸c Toµ ¸n ®Þa ph­¬ng trong c«ng t¸c xÐt xö. Tõ khi BLHS n¨m 1985 ra ®êi, chÕ ®Þnh tæng hîp h×nh ph¹t ®· ®­îc quy ®Þnh trong BLHS vµ ®­îc h­íng dÉn thi hµnh trong c¸c nghÞ quyÕt cña Héi ®ång thÈm ph¸n TANDTC. Qua c¸c lÇn söa ®æi bæ sung BLHS n¨m 1985, ®Õn BLHS míi n¨m 1999 chÕ ®Þnh tæng hîp h×nh ph¹t ®· ®­îc hoµn thiÖn h¬n, phï hîp h¬n. Tæng hîp h×nh ph¹t lµ tr­êng hîp Toµ ¸n x¸c ®Þnh h×nh ph¹t chung cho ng­êi bÞ tuyªn nhiÒu h×nh ph¹t. ViÖc tæng hîp h×nh ph¹t ®óng cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ vµ môc ®Ých cña h×nh ph¹t, gãp phÇn tÝch cùc vµo c«ng t¸c ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m nh»m gi÷ g×n trËt tù x· héi ViÖc tæng hîp h×nh ph¹t ngoµi viÖc tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c chung cña luËt h×nh sù th× cßn cã nh÷ng nguyªn t¾c ®Æc thï cña chÕ ®Þnh nµy nh­: nguyªn t¾c ph¸p chÕ XHCN, nguyªn t¾c nh©n ®¹o XHCN, nguyªn t¾c c¸ thÓ ho¸ h×nh ph¹t vµ nguyªn t¾c c«ng b»ng. Theo BLHS n¨m 1999, c¸c tr­êng hîp ph¶i tæng hîp h×nh ph¹t gåm: tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp ph¹m nhiÒu téi, tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n, tæng hîp h×nh ph¹t cã liªn quan ®Õn ¸n treo vµ tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi. Tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp ph¹m nhiÒu téi ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 50 BLHS n¨m 1999. Tr­êng hîp nµy, ®¸ng chó ý nhÊt lµ c¸c nguyªn t¾c tæng hîp h×nh ph¹t vµ c¸ch thøc tæng hîp h×nh ph¹t. Toµ ¸n sÏ tuyªn h×nh ph¹t cho tõng téi sau ®ã tæng hîp thµnh h×nh ph¹t chung. H×nh ph¹t chung kh«ng ®­îc v­ît qua 30 n¨m tï. C¸c nguyªn t¾c tæng hîp gåm: nguyªn t¾c céng h×nh ph¹t, nguyªn t¾c thu hót h×nh ph¹t vµ nguyªn t¾c cïng tån t¹i. Mçi nguyªn t¾c ®­îc ¸p dông trong tõng tr­êng hîp cô thÓ. Tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu51 BLHS. §©y lµ tr­êng hîp mét ng­êi ®ang ph¶i chÊp hµnh mét b¶n ¸n l¹i bÞ ®em ra xÐt xö vÒ mét téi kh¸c ®· thùc hiÖn tr­íc hoÆc sau khi cã b¶n ¸n ®ã vµ tr­êng hîp mét ng­êi ph¶i chÊp hµnh nhiÒu b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt nh­ng phÇn h×nh ph¹t cña c¸c b¶n ¸n ch­a ®­îc tæng hîp. Tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n ®¸ng chó ý nhÊt lµ tr­êng hîp mét ng­êi ®ang chÊp hµnh mét b¶n ¸n mµ l¹i ph¹m téi míi. Tr­êng hîp nµy, thêi gian ®· chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n tr­íc kh«ng ®­îc trõ vµo thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t chung. Tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n thùc chÊt lµ tr­êng hîp ph¹m nhiÒu téi nh­ng ®­îc ®­a ra xÐt xö ë nh÷ng lÇn kh¸c nhau. Tæng hîp h×nh ph¹t trong c¸c tr­êng hîp cã liªn quan tíi ¸n treo ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 5 §iÒu 60 lµ tæng hîp h×nh ph¹t trong tr­êng hîp mét ng­êi ®ang chÊp hµnh thêi gian thö th¸ch cña ¸n treo l¹i bÞ xÐt xö vÒ mét téi ph¹m kh¸c mµ hä ®· thùc hiÖn tr­íc hoÆc sau khi cã b¶n ¸n treo. Tr­êng hîp ng­êi ®ù¬c h­ëng ¸n treo mµ ph¹m téi míi trong thêi gian thö th¸ch th× Toµ ¸n buéc hä ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t cña b¶n ¸n truíc vµ tæng hîp víi h×nh ph¹t cña b¶n ¸n sau thµnh h×nh ph¹t chung vµ kh«ng cho bÞ c¸o h­ëng ¸n treo lÇn n÷a. Tr­êng hîp ng­êi ®­îc h­ëng ¸n treo bÞ ®em ra xÐt xö vÒ téi ®· ph¹m tr­íc khi cã b¶n ¸n treo th× tïy tõng tr­êng hîp Toµ ¸n cã thÓ cho h­ëng ¸n treo mét lÇn n÷a hoÆc kh«ng. NÕu cho h­ëng ¸n treo, th× Toµ ¸n ph¶i tæng hîp h×nh ph¹t vµ Ên ®Þnh thêi gian thö th¸ch cho ng­êi bÞ kÕt ¸n. NÕu kh«ng cho h­ëng ¸n treo, th× Toµ ¸n buéc hä ph¶i chÊp hµnh ®ång thêi c¶ hai b¶n ¸n. Tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m nhiÒu téi ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 75 BLHS lµ tr­êng hîp tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi mét ng­êi ph¹m nhiÒu téi mµ cã téi ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi ng­êi ®ã ®ñ 18 tuæi, cã téi thùc hiÖn sau khi ®· ®ñ 18 tuæi. Trong tr­êng hîp nµy, vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ x¸c ®Þnh téi nÆng nhÊt mµ ng­êi ch­a thµnh niªn ®· ph¹m. MÆt kh¸c, khi tæng hîp h×nh ph¹t, Toµ ¸n ngoµi viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh chung cßn ph¶i ¸p dông c¸c quy ®Þnh t¹i ch­¬ng X BLHS. Ng­êi ch­a thµnh niªn lµ mét chñ thÓ ®Æc biÖt do vËy khi tæng hîp h×nh ph¹t sÏ cã nh÷ng ngo¹i lÖ so víi nh÷ng nguyªn t¾c tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi thµnh niªn. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc biÖt cña chñ thÓ nµy vµ chÝnh s¸ch h×nh sù nh©n ®¹o cña Nhµ n­íc ta. Tuy nhiªn, nh÷ng quy ®Þnh vÒ tæng hîp h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m nhiÒu téi cßn nhiÒu h¹n chÕ cÇn ®­îc hoµn thiÖn. Tæng hîp h×nh ph¹t lµ mét chÕ ®Þnh ph¸p lý cã ý nghÜa quan träng trong ph¸p luËt h×nh sù, cã vai trß to lín trong c«ng t¸c ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m. ViÖc nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn chÕ ®Þnh nµy lµ mét nhiÖm vô quan träng ®èi víi khoa häc luËt h×nh sù. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. D­¬ng TuyÕt Miªn (2006), §Þnh téi danh vµ quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t, Nxb. Lao ®éng vµ x· héi, Hµ Néi. 2. §inh V¨n QuÕ (2000), B×nh luËn khoa häc Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam n¨m 1999 phÇn chung, Nxb. TP. Hå ChÝ Minh. 3. Lª V¨n LuËt (2005) ChÕ ®Þnh ¸n treo trong luËt h×nh sù ViÖt Nam, (s¸ch tham kh¶o), Nxb. T­ ph¸p, Hµ Néi. 4. NguyÔn Ngäc Hoµ (chñ biªn) (2001) Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ h×nh ph¹t, Nxb. CAND, Hµ Néi. 5. NguyÔn Ngäc Hoµ, Lª ThÞ S¬n (2006), Tõ ®iÓn ph¸p luËt h×nh sù, Nxb T­ ph¸p, Hµ Néi. 6. U«ng Chu L­u (chñ biªn) (2004), B×nh luËn khoa häc Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam n¨m 1999. 7. Vâ Kh¸nh Vinh (chñ biªn) (1995), Téi ph¹m häc, luËt h×nh sù vµ luËt tè tông h×nh sù, ch­¬ng “QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t”, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 8. TrÇn V¨n S¬n (1996) QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t trong luËt h×nh sù ViÖt Nam, luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc. 9. Tr­êng ®¹i häc luËt Hµ Néi (2006) Gi¸o tr×nh luËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb. CAND, Hµ Néi. 10. ViÖn ng«n ng÷ häc – Trung t©m tõ ®iÓn häc (1994), Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb. Gi¸o dôc. 11. S¾c lÖnh sè 21/SL S¾c lÖnh cña chñ tÞch chÝnh phñ l©m thêi n­íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ ngµy 14/2/146. 12. Quèc héi n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1985), Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam n¨m 1985, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 13. Quèc héi n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1989), LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu BLHS ngµy 28/12/1989 cña Quèc héi. 14. Quèc héi n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1991), LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu BLHS ngµy 12/8/1991 cña Quèc héi. 15. Quèc héi n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1999), Bé luËt h×nh sù Viªt Nam n¨m 1999, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 16. Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao (1964), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ngµnh Toµ ¸n n¨m 1964, Hµ Néi. 17.Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao (1973), C«ng v¨n sè 612/NCPL ngµy 14/7/1973 cña TADNTC h­íng dÉn c¸c Toµ ®Þa ph­¬ng vÒ viÖc viÕt c¸c b¶n ¸n h×nh sù s¬ thÈm vµ phóc thÈm. 18. Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao (1975), HÖ thèng ho¸ luËt lÖ vÒ h×nh sù, Hµ Néi. 19.Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao (1986), NghÞ quyÕt sè 02/NQ-H§TP ngµy 05/01/1986 cña Héi ®ång thÈm ph¸n TANDTC h­íng thi hµnh mét sè ®iÒu cña BLHS. 20. Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao (1990), NghÞ quyÕt sè 01/NQ-H§TP ngµy 18/10/1990 cña Héi ®ång thÈm ph¸n TANDTC h­íng thi hµnh vÒ §iÒu 44 BLHS. 21. Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n Tèi cao, Th«ng t­ liªn tÞch sè 02/TTLT-TANDTC-VKSNDTC ngµy 20/12/1991 h­íng dÉn thi hµnh mét sè quy ®Þnh cña LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña BLHS. 22. Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n Tèi cao, Bé t­ ph¸p, Bé c«ng an (2000), Th«ng t­ liªn tÞch sè 02/2000/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP-BCA ngµy 05/7/2000 h­íng dÉn thi hµnh §iÒu 7 BLHS vµ Môc 2 NghÞ quyÕt sè 32/1999/QH 10 ngµy 21/12/1999 cña Quèc héi. 23. Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao (2007), NghÞ quyÕt sè 01/NQ-H§TP ngµy 02/10/2007 cña Héi ®ång thÈm ph¸n TANDTC h­íng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh cña BLHS vÒ thêi hiÖu thi hµnh b¶n ¸n, miÔn chÊp hµnh h×nh ph¹t, gi¶m thêi h¹n chÊp hµnh h×nh ph¹t. 24. Toµ ¸n nh©n d©n Tèi cao (2008), Sè liÖu tõ phßng tæng hîp. 25. §inh V¨n QuÕ (2004), “Tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n”, T¹p chÝ Toµ ¸n nh©n d©n, (11) 26. §inh V¨n QuÕ (2007), “QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi”, T¹p chÝ kiÓm s¸t, (6) 27. §inh ThÞ ChiÕn, (2000), “§iÒu 50, 51 cã m©u thuÉn víi §iÒu 33 BLHS hay kh«ng”, §Æc san khoa häc ph¸p lý, (4) 28. §ç V¨n ChØnh (2004), “VÒ viÖc tæng hîp h×nh ph¹t”, T¹p chÝ toµ ¸n (1) 29. NguyÔn Ngäc Hoµ, (2003), “Tr­êng hîp “ph¹m nhiÒu luËt” trong luËt h×nh sù”, T¹p chÝ luËt häc (1) 30. NguyÔn Kh¾c C«ng (1991), “Mét sè suy nghÜ vÒ chÕ ®Þnh ¸n treo”, T¹p chÝ Toµ ¸n, (1). 31. Ph¹m Hång H¶i (2000) “Mét sè ®iÓm míi c¬ b¶n trong phÇn chung BLHS n¨m 1999”, T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt (6). 32. Ph¹m ThÞ BÝch Häc (1999), “§iÒu kiÖn thö th¸ch cña ¸n treo vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc vi ph¹m ®iÒu kiÖn thö th¸ch cña ¸n treo theo luËt h×nh sù ViÖt nam”, T¹p chÝ luËt häc, (2) . 33. Ph¹m V¨n ThiÖu (2008), “Tæng hîp h×nh ph¹t cña nhiÒu b¶n ¸n”, T¹p chÝ Toµ ¸n, (3). 34. Ph¹m M¹nh Hïng (1999), “VÊn ®Ò ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi trong luËt h×nh sù”, T¹p chÝ kiÓm s¸t (4), Tr. 21. 35. TrÇn V¨n Dòng (2002), “QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi nguêi ch­a thµnh niªn ph¹m téi”, T¹p chÝ luËt häc, (5). 36. TrÇn V¨n §Ö (2003), “QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi tr­êng hîp ph¹m nhiÒu téi”, T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt (1) 37. Toµ ¸n nh©n d©n quËn §èng §a, Hµ Néi (2007), B¶n ¸n h×nh sù s¬ thÈm sè 538/2007/HSST ngµy 05/11/2007. 38. Toµ ¸n nh©n d©n quËn §èng §a, Hµ Néi (2007), B¶n ¸n h×nh sù s¬ thÈm sè 622/2007/HSST ngµy 06/12/2007. 39. 40. 41. B¶ng ch÷ viÕt t¾t trong kho¸ luËn BLHS Bé luËt h×nh sù XHCN x· héi chñ nghÜa TANDTC toµ ¸n nh©n d©n tèi cao Môc lôc