Khóa luận Trợ cấp xuất khẩu của Việt Nam trong điều kiện hội nhập

y nhiªn, thuÕ chèng trî cÊp còng kh«ng ®­îc ®¸nh qu¸ cao, v­ît qu¸ lîi Ých thùc sù mµ hµng nhËp khÈu nhËn ®­îc. VÒ h×nh thøc bªn ngoµi, thuÕ chèng trî cÊp l¹i cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång víi thuÕ nhËp khÈu. V× v©y, xÐt vÒ mÆt h×nh thøc, ë mét chõng mùc nhÊt ®Þnh còng cã thÓ coi thuÕ chèng trî cÊp lµ mét h×nh thøc thuÕ nhËp khÈu ®Æc biÖt. ThuÕ chèng trî cÊp gièng víi thuÕ nhËp khÈu ë c¸c ®iÓm sau: §èi t­îng chÞu thuÕ lµ hµng nhËp khÈu; Ph­¬ng ph¸p qu¶n lý thuÕ t­¬ng ®èi gièng víi thuÕ th«ng th­êng: cïng ®­îc c¬ quan h¶i quan thu t¹i cöa khÈu; T¸c ®éng t­¬ng ®èi râ rµng vµ minh b¹ch ë kh©u ¸p dông nÕu so víi c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan kh¸c (mÆc dï qu¸ tr×nh ®iÒu tra cã thÓ bÞ c¸c c¬ quan ¸p dông l¹m dông v× mét sè môc ®Ých nhÊt ®Þnh). Tuy nhiªn, thuÕ chèng trî cÊp cã mét sè ®iÓm kh¸c c¨n b¶n so víi thuÕ nhËp khÈu th«ng th­êng: ThuÕ nhËp khÈu th«ng th­êng chñ yÕu nh»m môc ®Ých b¶o hé cho s¶n xuÊt trong n­íc cßn thuÕ chèng trî cÊp nh»m ®¶m b¶o m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a hµng trong n­íc vµ hµng nhËp khÈu; ThuÕ nhËp khÈu th«ng th­êng mang tÝnh æn ®Þnh, trong khi thuÕ chèng trî cÊp mang tÝnh t×nh huèng râ rÖt. Dï lµ nh»m b¶o hé cho s¶n xuÊt trong n­íc, t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch hay ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi, thuÕ nhËp khÈu ®Òu ®­îc ¸p dông theo mét ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi æn ®Þnh. Trong khi ®ã, thuÕ chèng trî cÊp chØ xuÊt hiÖn khi ph¸t sinh trî cÊp lµm ¶nh h­ëng ®Õn nhµ s¶n xuÊt trong n­íc. ThuÕ chèng trî cÊp sÏ mÊt ®i khi kh«ng cßn trî cÊp n÷a hay khi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng cßn chÞu ¶nh h­ëng bÊt lîi cña hµng ho¸ ®­îc n­íc ngoµi trî cÊp n÷a. Ch­¬ng III: mét sè gi¶I PH¸P NH»M n©ng cao hiÖu qu¶ trî cÊp XUÊT KHÈU ë VIÖT NAM TRONG §IÒU KIÖN HéI NHËP I. C¬ së ®Ò ra gi¶i ph¸p 1. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n Dù kiÕn cña nh÷ng n¨m tíi, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ta cã mét sè thuËn lîi c¬ b¶n. Sau khi thi hµnh c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶i phãng tiÒm n¨ng, ChÝnh phñ ®· vµ ®ang quan t©m nhiÒu h¬n tíi c¸c gi¶i ph¸p theo chiÒu s©u, t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña toµn bé ho¹t ®éng xuÊt khÈu . Kh¶ n¨ng phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan ®Ó øng phã víi c¸c t×nh huèng phøc t¹p bªn ngoµi còng ®ang dÇn ®­îc c¶i thiÖn. Bªn c¹nh ®ã, bÇu kh«ng khÝ kinh doanh tiÕp tôc s«i ®éng, ViÖt nam tiÕp tôc ®­îc cho lµ ®iÓm ®Õn an toµn sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ®Çu t­ vµ xuÊt khÈu cña ta trong nh÷ng n¨m tíi. Tuy cã mét sè thuËn lîi nh­ng nh×n chung ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m tíi cña ta sÏ ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n, th¸ch thøc. Trong n­íc, mét sè mÆt hµng n«ng s¶n ®· gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh c¬ cÊu, hoÆc do tiÒm n¨ng s¶n xuÊt giíi h¹n , hoÆc do thÞ tr­êng ®· cã dÊu hiÖu b·o hoµ. Thø hai, vÊn ®Ò n¨ng lùc c¹nh tranh ch­a ®­îc c¶i thiÖn c¨n b¶n, viÖc rµ so¸t ®Ó gi¶m c¸c chi phÝ dÞch vô ®Çu vµo ®èi víi xuÊt khÈu triÓn khai cßn chËm. Nh÷ng v­íng m¾c vÒ mÆt thñ tôc vµ mÆt b»ng s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ tÝnh æn ®Þnh cña m«i tr­êng, chÝnh s¸ch ®Çu t­ vÉn lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc. Thø ba, t¸c ®éng cña c¸c gi¶i ph¸p vÒ më réng quyÒn kinh doanh ®èi víi xuÊt khÈu ngµy cµng gi¶m dÇn sau khi ®· ph¸t huy t¸c dông rÊt tÝch cùc trong giai ®o¹n tr­íc. MÆt kh¸c, cã thÓ nhËn thÊy c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña ta tuy nhiÒu nh­ng ch­a ®i vµo chiÒu s©u, cã chç cã n¬i cßn ch­a th«ng suèt vµ ch­a nhÊt qu¸n, c¸ biÖt mét sè biÖn ph¸p nÕu duy tr× l©u sÏ lµm t¨ng søc ú tõ phÝa doanh nghiÖp. Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè trong n­íc, t×nh h×nh bªn ngoµi còng cã nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi xuÊt khÈu, trong ®ã næi bÊt lµ: - DiÔn biÕn t×nh h×nh t¹i Ir¾c sÏ ¶nh h­ëng ®Õn côc diÖn kinh tÕ trªn thÕ giíi , t¸c ®éng lín tíi xu h­íng biÕn ®éng gi¸ dÇu th«, tõ ®ã ¶nh h­ëng d©y chuyÒn ®Õn gi¸ c¶ cña nhiÒu hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ tr­êng thÕ giíi . MÆt kh¸c, cuéc chiÕn t¹i Ir¾c còng t¸c ®éng trùc tiÕp tíi xuÊt khÈu cña ta vµo thÞ tr­êng nµy. HiÖn nay, ta xuÊt khÈu vµo Ir¾c mçi n¨m kho¶ng 400 – 450 triÖu USD (chiÕm 2,8% trong tæng kim ng¹ch). C¸c mÆt hµng chñ lùc lµ g¹o, chÌ, s¶n phÈm s÷a, dÇu thùc vËt. Trong t×nh h×nh chiÕn tranh, xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy sÏ cã thÓ bÞ gi¸n ®o¹n. V× vËy, ta cÇn ph¶i chñ ®éng më thÞ tr­êng míi, nhÊt lµ ®èi víi g¹o vµ chÌ ®Ó cã thÓ chuyÓn h­íng kÞp thêi. - Nh­ mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c, xuÊt khÈu cña n­íc ta, nhÊt lµ hµng dÖt may vµ giµy dÐp sÏ chÞu sù c¹nh tranh ngµy cµng lín, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn Trung Quèc lµ thµnh viªn WTO vµ EU ®ang lo¹i bá h¹n ng¹ch dÖt may víi mét sè n­íc thµnh viªn WTO th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh dÖt may song ph­¬ng (xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ta vµo EU n¨m 2002 ®· gi¶m tíi 9%). Tuy nhiªn, xuÊt khÈu cña ta còng cã c¬ héi míi khi Trung Quèc dµnh cho ViÖt Nam quy chÕ tèi huÖ quèc nh­ c¸ thµnh viªn WTO. Lîi thÕ nµy cïng víi lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý lµ c¬ së thuËn lîi ®Ó thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n l©u dµi víi Trung Quèc, t¨ng c­êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, thuû s¶n , nhÊt lµ vµo c¸c tØnh phÝa T©y nam Trung Quèc. - Tõ 1/1/2003, tiÕn tr×nh héi nhËp cña ta trong CEPT thùc sù ®i vµo chiÒu s©u. tÊt c¶ c¸c dßng thuÕ cßn l¹i trong danh môc lo¹i trõ t¹m thêi ph¶i ®­a vµo c¾t gi¶m xuèng møc 20%, trong ®ã cã nhiÒu mÆt hµng quan träng nh­ xi m¨ng, giÊy, g¹ch èp l¸t, s¾t thÐp, hµng ®iÖn tö , rau qu¶ vµ thùc phÈm chÕ biÕn... §©y sÏ lµ th¸ch lín ®èi víi c¸c ngµnh thay thÕ nhËp khÈu. Tuy nhiªn, ta còng cã thªm c¬ héi xuÊt khÈu khi b¾t ®Çu ®­îc h­ëng møc thuÕ ­u ®·i cña c¸c n­íc ASEAN –6 (hÇu hÕt c¸ dßng thuÕ ®· ®­îc gi¶m xuèng 0-5%). c¸c mÆt hµng cÇn t¨ng c­êng xuÊt khÈu lµ hµng dÖt may, giµy dÐp, h¶i s¶n, thùc phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm gç, s¶n phÈm nhùa vµ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n. - Nh÷ng thùc tÕ míi cña m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ : Trong nh÷ng thËp kû 90, khi nãi ®Õn th­¬ng m¹i thÕ giíi, th× ®ã kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc kinh doanh th­êng lÖ, bëi v× nh÷ng thùc tÕ míi ®· lµm thay ®æi tËn gèc rÔ m«i tr­êng kinh doanh. KÕt qña thµnh c«ng cña vßng ®µm ph¸n Uruguay, sù thèng nhÊt liªn minh Ch©u ¢u, viÖc h×nh thµnh khèi tù do B¾c Mü, tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ nhiÒu khèi mËu dÞch kh¸c n÷a...®· lµm thay ®æi thÞ tr­êng toµn cÇu. Nh÷ng thùc tÕ míi nµy ®· lµm thay ®æi c¨n b¶n chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc, dÉn ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu, trong ®ã c¸c n­íc ph¶i xem xÐt lùa chän c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cô thÓ còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt khÈu tèt nhÊt. MÆt kh¸c, nh÷ng thay ®æi nµy còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho sù ra ®êi c¸c h×nh thøc tµi trî xuÊt kh©ñ míi, lµm ph¸t sinh c¸c yªu cÇu vÒ nh÷ng xu h­íng míi trong th«ng tin thÞ tr­êng, nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ nu«i d­ìng thÕ giíi quan míi vÒ c«ng ty xuÊt khÈu nh­ lµ nh÷ng c«ng ty quèc tÕ ho¸.. Nh÷ng ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng kinh doanh míi tíi c¸c quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tãm t¾t d­íi ®©y: - VÊn ®Ò tù do ho¸ th­¬ng m¹i - C¸c hiÖp ®Þnh WTO Ngµy 5 th¸ng t­ n¨m 1994, t¹i Marakesh - Marèc, HiÖp ®Þnh cuèi cïng cña vßng ®µm ph¸n Uruguay ®· ®­îc ký kÕt. WTO ra ®êi ngµy th¸ng giªng n¨m 1995 víi ph­¬ng ch©m ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh trao ®æi th­¬ng m¹i ®Ó c¶i thiÖn viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. ViÖc gi¶m thuÕ quan do yªu cÇu cña tù do ho¸ ®· t¸c ®éng ngay lËp tøc ®Õn mä khÝa c¹nh cña kinh tÕ thÕ giíi: + Thø nhÊt, thuËt ng÷ "c¹nh tranh quèc tÕ "theo quan niÖm cò trë nªn h¹n hÑp bëi v× hµng ho¸ vµ dÞch vô cña mét n­íc ngµy nay kh«ng chØ ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt ë thÞ tr­êng n­íc ngo¹i mµ ngay ë thÞ tr­êng trong n­íc, hµng ho¸ ®ã còng vÊp ph¶i sù c¹nh tranh m¹nh mÏ do viÖc b¶o héi kh«ng cßn ®­îc duy tr×. + Thø hai, nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc míi ®­îc t¹o ra tõ tù do ho¸ th­¬ng m¹i . ë nhiÒu n­íc , d­íi søc Ðp c¹nh tranh sÏ cã nh÷ng ngµnh vµ s¶n phÈm kh«ng thÓ tån t¹i ®­îc n÷a do kh«ng cßn ®­îc b¶o hé vµ ­u ®·i. §iÒu nµy b¾t buéc c¸c n­íc ph¶i t×m ra c¸c s¶n phÈm míi thay thÕ hay ®iÒu chØnh s¶n phÈm cho phï hîp. ChÝnh v× vËy, viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc xuÊt khÈu vèn ®· khã l¹i cµng trë lªn khã kh¨n h¬n, dã lµ ch­a nãi tíi viÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu. + Thø ba, c¸c tËp ®oµn c«ng nghiÖp hïng m¹nhvµ c¸c n­íc ph¸t triÕnÏ t×m ra nh÷ng ph­¬ng thøc míi ®Ó b¶o hé c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cña hä. Mét mÆt, c¹nh tranh yªu cÇu c¸c n­íc ph¶i n©ng cao c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îngvµ dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng còng nh­ ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh vÒ m«i tr­êg trong s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, c¸c tiªu chuÈn nµy l¹i ®­îc c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sö dông nh­ nh÷ng hµng rµo phi thuÕ quan ®Ó ng¨n trë xuÊt khÈu cu¶ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. + Thø t­, c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn nhÊt sÏ lµ c¸c n­íc bÞ rñi ro nhÊt bëi c¸c t¸c ®éng cña tù do ho¸ . C¸c n­íc nµy hÇu nh­ ch­a cã hµng ho¸, dÞch vô ®Ó b¸n ra thÞ tr­êng tù do ®Ó h­ëng lîi tõ viÖc gi¶m thuÕ quan trong khi l¹i ph¶i mëcöa thÞ tr­êng ngay cho hµng ho¸, dÞch vô cña n­íc ngoµi. ThËm chÝ, c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn nhÊt còng kh«ng cã n÷ng nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng nghieen cøu triÓn khai nh»m c¶i tiÕn kü thuËt s¶n xuÊt, cung cÊp s¶n phÈm thÝch øng víi thÞ tr­êng...Do vËy, ë c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn nµy, vÊn ®Ò ®au ®Çu nhÊt lµ viÖc gi¶i bµi to¸n ph¸t triÓn kinh tÕ trong m«i tr­êng toµn cÇu ho¸.Khi bµn luËn vÒ chñ ®Ò nµy,, rÊt nhiÒu ý kiÕn cho lµ c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc xuÊt khÈu trong liªn quan chÆt chÏ víi chiÕn l­îc ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. + Thø n¨m, nh÷ng thùc tiÔn míi tõ m«i tr­êng th­¬ng m¹i thÕ giíi tù do ho¸ còng ®ång nghÜa víi c¸c yªu cÇu rÊt lín vµ rÊt cÊp b¸ch ph¶i hç trî ph¸t triÓn cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi nªn kinh tÐ ®Ó c¸c n­íc nµy cã thÓ thùc sù tham gia vµo hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn. - Giao l­u dÔ dµng vµ nhanh chãng h¬n Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña xa lé th«ng tin Internet tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 ®· t¹o ra nh÷ng c¬ h«Þ ch­a tõng cã cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña hä. M¹ng internet tinh vi dùa trªn nÒn nh÷ng m¸y fax truyÒn thèng vµ c¸c diÔn ®µn ®iÖn tö hiÖn nay cho phÐp thùc hiÖn giao l­u quèc tÕ hÕt søc nhanh chãng víi chi phÝ thÊp h¬n nhiÒu. ViÖc ®­a vµo sö dông hÖ thèng th­ ®iÖn tö míi ®©y l¹i t¹o thªm nh÷ng c¬ héi míi cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tiÕn hµnh ho¹t ®éng marketing vµ ph©n ph¸t th«ng tin cho kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ sö dông internet nh­ mét c«ng cô marketing ®¾c lùc: qu¶ng c¸o, th«ng tin vÒ s¶n phÈm,gi¶i ®¸p vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô nhanh chãng, b¸n hµng trùc tiÕp, cung cÊp dÞch vô kh¸ch hµng, nghiªn cøu thÞ tr­êng, t×m kiÕm kh¸ch hµng... mét c¸ch nhanh chãng vµ Ýt tèn kÐm. 2. Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong thêi gian tíi Nh»m gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lî chñ tr­¬ng ®­êng lèi cña ®¶ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, thùc hiÖn c¸c môc tiªu xuÊt khÈu ®· ®­îc ®Ò ra trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi m­êi n¨m 2001-2010 T­ t­ëng vµ n«i dung bao trïm vÒ chiÕn l­íc xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam ®­îc ®Ò cËp t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX lµ: nç lùc gia t¨ng tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, gãp phÇn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®¸t n­íc, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, thu ngo¹i tÖ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo h­íng n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng, gia t¨ng s¶n phÈm chÕ biÕn vµ chÕ t¹o c¸c lo¹i s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ chÊt x¸m cao, thóc ®Èy xuÊt khÈu dÞch vô. Cô thÓ lµ ph¶i h­íng tíi thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c môc tiªu cña chiÕn l­îc xuÊt khÈu 2001-2010, trong ®ã: Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô: N¨m 2005 ®¹t 32,4 tû uSD N¨m 2010 ®¹t 62,7 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô sau: VÒ xuÊt khÈu hµng ho¸: Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m: 15%, trong ®ã: + Thêi kú 2001-2005 : t¨ng 16% + Thêi kú 2006-2010: t¨ng 14% Gi¸ trÞ xuÊt khÈu: n¨m 2005 ®¹t kho¶ng 28,4 tû USD vµ n¨m 2010 ®¹t kho¶ng 56,4 tû uSD VÒ xuÊt khÈu dÞch vô: Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m thêi kú 2001-2010 ®¹t 15% Gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 2005 ®¹t kho¶ng 4 tû USD, n¨m 2010 ®¹t 8,1 tû USD C¬ cÊu hµng ho¸ vµ dÞch vô xuÊt khÈu chuyÓn dÞch theo h­íng: Tr­íc m¾t huy ®éng ®­îc mäi nguån lùc hiÖn cã cña ®¸t n­íc ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¹o c«ng anh viÖc lµm, t¨ng thu ngo¹i tÖ; Chñ ®éng gia t¨ng xuÊt khÈu s¶n phÈm chÕ biÕn vµ chÕ t¹o víi gi¸ trÞ gi t¨ng ngµy cµng cao, chó träng c¸c s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ tri thøc cao, gi¶m dÇn tû träng hµng th«; C¶i tiÕn chÊt l­îng, mÉu m· s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng. C¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu chuyÓn dÞch theo h­íng më réng vµ ®a d¹ng ho¸, dùa trªn nguyªn t¾c: TÝch cùc, chñ ®éng tranh thñ më réng thÞ tr­êng, nhÊt lµ sau khi tham gia WTO; §a ph­¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c, phßng ngõa chÊn ®éng ®ét ngét; Më réng tèi ®a vÒ diÖn song träng ®iÓm lµ c¸c thÞ tr­êng cã søc mua lín, tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng cung øng c«ng nghÖ nguån; T×m kiÕm c¸c thÞ tr­êng míi ë Mü la tinh vµ Ch©u phi. 3. Nh÷ng quan ®iÓm chÝnh vÒ trî cÊp xuÊt khÈu C¸c chuyªn gia kinh tÕ ®· chØ râ r»ng trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ míi hiÖn nay, ®Ó ®¶m b¶o thµnh c«ng trong xuÊt khÈu cña mét n­íc vÒ l©u dµi vµ ®Ó tu©n theo luËt cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ViÖt Nam kh«ng thÓ kÐo dµi chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt khÈu khi ®· chÝnh thøc gia nhËp WTO. Chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p më réng ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ra thÕ giíi ®Æc biÖt ph¶i chó träng tíi c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu. C«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng chØ tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng nh­ th«ng tin th­¬ng m¹i, c¸c ®oµn c«ng t¸c th­¬ng m¹i, qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i vµ ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi...mµ cÇn cã nh÷ng néi dung míi, ®Æc biÖt lµ t¨n c­¬ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, cung cÊp cho xuÊt khÈu, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu còng nh­ viÖc x©y dùng cc¸ chiÕn l­îc xuÊt khÈu quèc gia. V× nh÷ng vÊn ®Ò nµy mang tÝnh quy luËt phæ biÕn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ nªn còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò phæ biÕn ë ViÖt nam. Thùc tÕ, n­íc ta ®ang ®øng tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò lín, nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu bÒn v÷ng lµ: - Nh÷ng h¹n chÕ vÒ nguån hµng cho xuÊt khÈu: Nh÷ng h¹n chÕ vÒ nguån hµng cho xuÊt khÈu lµ vËt c¶n lín nhÊt ®èi víi xuÊt khÈu bÒn v÷ng cña ViÖt nam. NÕu ViÖt Nam kh«ng ®ñ n¨ng lùc ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi th× khã cã thÓ duy tr× ®­îc nhÞp ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao lµm ®éng lùc cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Thùc tÕ, cã rÊt nhiÒu b»ng chøng chøng tá nh÷ng khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng th­êng lµ hÖ qña cña nh÷ng khã kh¨n trong s¶n xuÊt. §¬n cö nh­ thÞ tr­êng thÞt lîn, tr­íc ®©y ViÖt nam ®· tõng cã hiÖp ®Þnh “G to G” víi Malaysia vµ Singapore vÒ xuÊt khÈu thÞt lîn sang hai thÞ tr­êng nµy, nh­ng cdo chóng ta kh«ng cã thÞt lîn ®Ó xuÊt hÈu sang hai thÞ tr­êng ®ã nªn ®· bá mÊt hai thÞ tru­êng. Ngay c¶ nh÷ng mÆt hµng ViÖt nam ®ang d­ thõa cung cÊp nh­ cµ phª, h¹t tiªu còng cã thÓ chøng tá nh÷ng khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng ®Òu b¾t nguån tõ s¶n xuÊt mµ ra. NÕu chóng ta trång ®­îc nhiÒu gièng cµ phª chÌ h¬n th× chóng ta ®· cã thÓ cã thÞ tr­êng tèt h¬n cho xuÊt khÈu cµ phª, hoÆc chóng ta kh«ng chØ xuÊt khÈu h¹t tiªu ®en x« mµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c s¶n phÈm kh¸c nh­ h¹t tiªu tr¾ng, h¹t tiªu xanh, nhùa dÇu h¹t tiªu...theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi th× râ rµng cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÞ tr­êng xuÊt khÈu h¹t tiªu tèt h¬n...Nh÷ng bÊt cËp trong s¶n xuÊt cung øng c¸c s¶n phÈm trªn cho xuÊt khÈu th­êng lµ do khan hiÕm nguån tµi trî, thiÕu c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i vµ thiÕu c¸c dÞch vô tèt phôc vô cho s¶n xuÊt. ThiÕu søc c¹nh tranh: C¹nh tranh cña ®Êt n­íc, cña doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm lµ ch×a kho¸ ®Ó ®¶m b¶o xuÊt khÈu thµnh c«ng. Nh÷ng yÕu kÐm trong c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ vµ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ®­îc thÓ hiÖn qua thø h¹ng 62/78 n­íc mµ WEF (®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c nÒn kinh tÕ n¨m 2001) xÕp h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh tæng thÓ cña ViÖt nam n¨m 2001. ViÖc thiÕu c¸c ph­¬ng tiÖn vµ dÞch vô hç trî th­¬ng m¹i mang tÝnh c¹nh tranh nh­ c«ng nghÖ tiÕn tiÕn, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vµ kiÓm tra chÊt l­îng tèi ­u, hÖ thèng marketing hoµn h¶o, kü thuËt bao gãi tèt nhÊt, tµi trî xuÊt khÈu c¹nh tranh vµ c¸c kü n¨ng xuÊt khÈu kh¸c ®· lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña nhiÒu s¶n phÈm cña ViÖt nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. HiÓu biÕt h¹n chÕ vÒ luËt lÖ xuÊt khÈu: C¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cÇn ph¶i hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng phøc hîp, ®å sé c¸c quy t¾c, luËt lÖ cña WTO ®Ó cã thÓ h×nh thµnh lªn c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu quèc gia hiÖn thùc vµ b¸n ®­îc s¶n phÈm ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. RÊt tiÕc lµ hiÖn nay ë n­íc ta míi chØ cã rÊt Ýt c¸c chuyªn gia vÒ lÜnh vùc nµy nªn nhiÖm vô ®µo t¹o vµ phæ biÕn kiÕn thøc vÒ c¸c hiÖp ®Þnh WTO cµng trë nªn khã kh¨n. - ThiÕu c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu quèc gia: ViÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu, n¾m v÷ng bÝ quyÕt kü thuËt xuÊt khÈu vµ th©m nhËp ®­îc thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®ßi hái ph¶i cã c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu quèc gia lµm c¬ së nÒn t¶ng. ChiÕn l­îc xuÊt khÈu quèc gia cña ViÖt Nam thêi kú 2001-2010 ®· ®­îc ChÝnh phñ phª duyÖt th¸ng 10/2000. §Ó chiÕn l­îc ®­îc triÓn khai cã hiÖu qu¶, ph¶i x©y dùng c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu cña tõng ngµnh vµ tõng khu vùc doanh nghiÖp. Cho tíi nay, rÊt nhiÒu ngµnh vµ nhiÒu doanh nghiÖp cña ViÖt Nam ch­a x©y dùng ®­îc c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu. III. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trî cÊp xuÊt khÈu ë viÖt nam. 1. C¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« 1.1. ThiÕt lËp c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ tr­êng n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c DNVVN. XTXK ph¶i gãp phÇn khai th¸c tíi møc cao nhÊt lîi thÕ c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 1.2. TiÕp tôc hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý vµ t¹o m«i tr­êng t©m lý x· héi thuËn lîi hç trî c¸c DNVVN ViÖt nam tham gia xuÊt khÈu. 1.3. §Ó t¹o mét khung ph¸p lý hoµn chØnh, thèng nhÊt hç trî ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña khu vùc DNVVN, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p sau ®©y: - TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, x©y dùng m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng. - Trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng th­¬ng m¹i thÕ giíi ngµy cµng trë nªn toµn cÇu hãa vµ tù do ho¸ m¹nh mÏ víi sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ th«ng tin, m¹ng internet...viÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu nhanh vµ bÒn v÷ng ®ßi hái c¸c n­íc ph¶i tham gia ph©n c«ng lao ®éng qu«cs tÕ dùa trªn lîi thÕ c¹nh tranh cña tõng n­íc, mµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña lîi thÕ c¹nh tranh lµ lîi thÕ so s¸nh. Qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi n­íc d­íi t¸c ®éng ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ thay ®æi, nh÷ng lîithÕ so s¸nh vµ lîi thÕ c¹nh tranh cña tõng n­íc sÏ thay ®æi. Nh­ vËy XTXK cña ViÖt Nam tr­íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh vµ xuÊt ph¸t tõ lîi thÕ c¹nh tranh cña ®Êt n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp vÒ tõng s¶n phÈm, dÞch vô. - §Þnh h­íng XTXK c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cña ViÖt Nam thêi gian tíi lµ: Trong thêi gian tr­íc m¾t, XTXK vÉn ph¶i tËp trung vµo viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho c¸c s¶n phÈm n«ng l©m thuû s¶n, kho¸ng s¶n nguyªn liÖu, hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, sö dông nhiÒu lao ®éng... nh­ng ph¶i h­íng tíi viÖc xóc tiÕn m¹nh mÏ c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng, cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao vµ tri thøc cao hµng chÕ biÕn s©u, thiÕt kÕ, chÕ t¹o, hµng ®iÖn tö, tin häc, kÓ c¶ phÇn mÒm) còng nh­ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh­ xuÊt khÈu lao ®éng, du lÞch, vËn t¶i biÓn vµ dÞch vôc¶ng, giao nhËn y tÕ gi¸o dôc... XTXK ph¶i chó träng x©y dùng vµ n©ng cao uy tÝn cña hµng hãa vµ dÞch vô ViÖt Nam c¶ ë thÞ tr­êng trong n­íc quèc tÕ. Ho¹t ®éng XTXK cña ViÖt nam ph¶i theo h­íng x©y dùng vµ n©ng cao uy tÝn cña hµng hãa vµ dÞch vô ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p gi¸m s¸t vµ qu¶n lý chÊt l­îng hµng hãa xuÊt khÈu theo tiªu chuÈn quèc tÕ, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp c¶i tiÕn mÉu m·, ®ãng gãi, bao b× ®ång thêi tÝch cùc tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ ë n­íc ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doang nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®¹t c¸c tiªu chuÈn kü thuËt quèc tÕ nh­ ISO 9000, ISO 14000 HACCP... nh»m xo¸ bá nh÷ng rµo c¶n kü thuËt do c¸c n­¬c ph¸t triÓn ®Æt ra. XTXK ph¶i thóc ®Èy kh¶ n¨ng tham gia xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. XuÊt ph¸t tõ vai trß cña c¸c DNVVN nh­ lµ yÕu tè tiÒm n¨ng quan träng tr­íc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ cña ViÖt Nam nãi riªng, ho¹t ®éng XTXK cña CHÝnh phñ ph¶i thóc ®Èy kh¶ n¨ng tham gia xuÊt khÈu cña c¸c DNVVN. §Þnh h­íng ho¹t ®éng XTXK cña Nhµ n­íc cho c¸ doanh nghiÖp nh­ sau: Thêi gian tr­íc m¾t vÉn cßn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña c¸c donh nghiÖp lín nh­ng bªn c¹nh ®ã, ph¶i tËp trung mäi nç lùc cña nhµ n­íc vµ toµn x· héi hç trî c¸c DNVVN tham gia xu¸t khÈu, n©ng phÇn ®ãng gãp cña DNVVN trong xuÊt khÈu t­¬ng ÷ng víi tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña khu vùc nµy. - T¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng XTXK ë n­íc ngoµi (offshore) ®i ®«i víi viÖc c¶i tiÕn kh¶ n¨ng cung cÊp cho xuÊt kh©ñ ë trong n­íc vµ ®Èy nhanh tèc ®é quèc tÕ ho¸ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc (onshore). - T¨ng c­êng cö c¸n bé tæ chøc c¸c ho¹t ®éng XTTM ë n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch c¸c donh nghiÖp më ®¹i diÖn th­êng tró, v¨n phßng liªn l¹c, ®¹i diÖn ñy th¸c, c«ng ty liªn doanh tr­íc m¾t lµ ë c¸c thÞ tr­êng träng ®iÓm vµ c¸c trung t©m th­¬ng m¹i lín cña thÕ giíi nh­ Mü, NhËt B¶n, EU vµ Trung Quèc... ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng XK. TriÓn khai x©y dùng c¸ trung t©m th­¬ng m¹i ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, tÝch cùc tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ c¸c dÞch vô ViÖt Nam còng nh­ h×nh ¶nh cña mét ®Êt n­íc ViÖt Nam an toµn, mét ®èi t¸c th­¬ng m¹i tin cËy... MÆt kh¸c, c«ng t¸c XTXK cÇn ph¶i quan t©m h¬n n÷a tíi viÖc ph¸t triÓn cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô cho XK th«ng qua viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc nghiªn cøu triÓn khai n¨ng lùc thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o s¶n phÈm, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, ®æi míi tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §ång thêi c«ng t¸c XTXK cßn ph¶i chó ý gióp hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc vµ n©ng cao n¨n lùc qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c¸c dÞch vô hç trî vÒ ®µo t¹o vµ dÞch vô thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i ®Ó doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh tæng thª., biÕt ®iÒu chØnh m×nh ®Ó thÝch øng víi sù thay ®æi ph­¬ng thøc kinh doanh còng nh­ ®¸p øng ®­îc sù tr«ng ®îi cña thÞ tr­êng vÒ mét nhµ cung cÊp c¹nh tranh. - T¨ng c­êng ®a d¹ng ho¸ nguån lùc XTXK, hoµn thiÖn vÒ mÆt tæ chøc vµ ®a d¹ng hãa c¸c dÞch vô XTXK cña ChÝnh phñ vµ c¸c TSIs nh»m ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vµ yªu cÇu cña c¸c DN XK vµ c¸c kh¸ch hµng ®Î ®¶y m¹nh XK cña ®Êt n­íc. - §a d¹ng hã© nguån lùc tµi chÝnh ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XTXK cña c¶ nhµ n­íc vµ t­ nh©n; nç lùc thùc hiÖn xóc tiÕn ®Çu t­ cho XK; thµnh lËp c¸c quü hç trî XTXK ®Ó hç trî cho c¸c TPOS vµ b¶n th©n c¸c DN trong c¸c c«ng t¸c nh­ ®µo t¹o t­ vÊn, tham gia héi trë triÓn l·m... 1.4. N©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c HiÖp héi ngµnh hµng: HiÖn nay, c¶ n­íc ®· cã 13 HiÖp héi ngµnh hµng xuÊt khÈu. Mét sè HiÖp héi ®· cã t¸c dông tÝch cùc nh­ng nh×n chung hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ vai trß cña HiÖp héi cßn h¹n chÕ. Nguyªn nh©n lµ do thiÕu mét chÕ ®Þnh hoµn chØnh vµ ®ång bé vÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña HiÖp héi, bé m¸y chuyªn tr¸ch cña HiÖp héi ch­a ®ñ m¹nh vµ kh«ng hîp lý (cã phÇn bÞ nhµ n­íc hãa), néi dung ho¹t ®éng cña HiÖp héi ch­a ®­îc ®Þnh h×nh. MÆt kh¸c, ®èi víi n­íc ta, HiÖp héi ngµnh hµng cßn lµ vÊn ®Ò míi. Do tÇm quan träng cña HiÖp héi trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, kiÕn nghÞ Thñ t­íng ChÝnh phñ: (a) Sím tæ chøc héi nghÞ chuyªn ®Ò ®Ó bµn vÒ HiÖp héi ngµnh hµng. (b) Ban hµnh mét nghÞ ®Þnh riªng cña ChÝnh phñ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña HiÖp héi ngµnh hµng (kh«ng xö lý chung víi c¸c lo¹i h×nh héi, hiÖp héi kh¸c). Theo quan ®iÓm häc viªn, quy ®Þnh míi vÒ hiÖp héi nªn cã sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm râ rµng viÖc qu¶nlý nhµ n­íc c¸c hiÖp héi cho c¸c Bé, ngµnh theo h­íng: Bé Néi vô so¹n th¶o ban hµnh hoÆc tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng cña c¸c HiÖp héi, ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp vµ qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, c¸c Bé qu¶n lý ngµnh quyÕt ®Þnh thµnhlËp c¸c HiÖp héi nghÒ nghiÖp (nh­ Héi nhµ v¨n, héi nhµ b¸o...) Riªng Bé Th­¬ng m¹i qu¶n lý c¸c HiÖp héi ngµnh hµng tõ quyÕt ®Þnh thµnh lËp, ®iÒu lÖ, x©y dùng c¸c quy ®Þnh bæ sung, nªu râ chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña c¸c HiÖp héi trong lÜnh vùc xuÊt khÈu ®Õn theo dâi ho¹t ®éng. Së dÜ ®Ò xuÊt c¬ chÕ nh­ trªn lµ v× ®Æc thï vµ nhu cÇu ho¹t ®éng cña c¸c lo¹i h×nh héi, hiÖp héi lµ rÊt kh¸c nhau. §Æc biÖt, trong bèi c¶nh n­íc ta ®ang chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, nªn cã mét c¬ chÕ phï hîp ®Ó t¹o ra sù g¾n kÕt chÆt chÏ gi÷a Bé Th­¬ng m¹i, c¸c Bé, ngµnh s¶n xuÊt vµ HiÖp héi ngµnh hµng. (3) Cho phÐp ®Þnh h×nh l¹i néi dung ho¹t ®éng cña c¸c hiÖp héi theo c¸c h­íng chñ yÕu sau: - Hç trî c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµ më réng thÞ tr­êng néi ®Þa; cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng trong c¸c doanh nghiÖp héi viªn. - X¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng liªn kÕt vµ hîp t¸c trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn c¬ së tù nguyÖn cña c¸c thµnh viªn. - B¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c héi viªn trong c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ hoÆc chèng b¸n ph¸ gi¸. - Ph¶n ¸nh ý kiÕn cña c¸c héi viªn vÒ quy ho¹ch vµ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt - kinh doanh ngµnh hµng lªn c¸c c¬ quan ChÝnh phñ. - Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng quèc tÕ nh»m n©ng cao vÞ thÕ vµ uy tÝn cña ngµnh trong céng ®ång quèc tÕ. (c) Giao c¸c Bé, ngµnh h÷u quan xóc tiÕn viÖc thµnh lËp mét sè HiÖp héi míi nh­ hiÖp héi ®èi víi ngµnh hµng cao su, mét sè ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ. 1.5. VÒ viÖc bÞ ®¸nh thuÕ chèng trî cÊp xuÊt khÈu: nÕu bÞ ®¸nh thuÕ chèng trî cÊp trùc tiÕp, ta cã thÓ kh¾cphôc t×nh tr¹nh trªn b»ng c¸ch trî cÊp gi¸n tiÕp nh­: tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu, tham gia héi chî triÓn l·m ë n­íc ngoµi, cÊp kinh phÝ cho c¸c kh¸o ®µo t¹o nh©n lùc... 2. C¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« 2.1. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt - ChÝnh s¸ch ®èi víi lµng nghÒ NghÒ thñ c«ng truyÒn thèng cña ViÖt nam ®­îc duy tr× vµ ph¸t triÓn chñ yÕu lµ ë c¸c lµng nghÒ. C¶ n­íc cã ®Õn hµng ngµn lµng nghÒ, cã nh÷ng lµng nghÒ tån t¹i vµ ph¸t triÓn hµng tr¨m n¨m, thËm chÝ hµng ngµn n¨m nay (nghÒ gèm b¸t trµng cã tõ 500 n¨m, nghÒ kim hoµn 1.400 n¨m, nghÒ t¬ lôa Hµ §«ng 1.700 n¨m). Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, c¸c lµng nghÒ ®· ph©n ho¸ râ rÖt: mét sè ph¸t triÓn m¹nh vµ lan to¶ sang c¸c vïng xung quanh (nh­ nghÒ gèm, ch¹m kh¶m, chÕ biÕn gç, m©y tre ®an); mét sè ph¸t triÓn cÇm chõng, kh«ng æn ®inh ( nghÒ ®å sµnh, ®óc ®ång…); nh­ng cã nh÷ng lµng nghÒ gÆp nhiÒu khã kh¨n Ýt cã c¬ héi ph¸t triÓn ( nghÒ giÊy giã, gß ®ång, dÖt thæ cÈm Ch¨m…) thËm chÝ ®ang trong qu¸ tr×nh suy vong vµ cã kh¶ n¨ng mÊt ®i (nh­ nghÒ giÊy s¾c, tranh d©n gian, dÖt quai thao…) §Ó c¸c ngµnh, nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, c¸c lµng nghÒ duy tr× vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî, chñ yÕu tËp trung trªn c¸c mÆt sau: + §èi t­îng ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i cña Nhµ n­íc lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc thµnh lËp theo ph¸p luËt. V× vËy, c¸c lµng nghÒ ph¶i th«ng qua c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ®Ó tranh thñ, khai th¸c c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ­u ®·i hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch sÏ ®­îc ban hµnh trong t­¬ng lai. Nh­ vËy, tr­íc hÕt cÇn phæ biÕn, h­íng dÉn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt –kinh doanh trong lµng nghÒ ®¨ng ký ho¹t ®éng theo ®óng ph¸p luËt,hiÓu biÕt c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c thñ tôc ®· qui ®Þnh ®Ó ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ­u ®·i hiÖn cã sÏ ®­îc Nhµ n­íc ban hµnh. ChÝnh s¸ch hç trî ­u ®·i cña hµ n­íc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng lµ mÆt hµng chñ yÕu trong chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c lµng nghÒ. + Lµng nghÒ víi t­ c¸ch lµ mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh, mét ®¬n vÞ lµm ¨n cã tÝnh ph­êng, héi cÇn ph¸t huy ®­îc néi lùc cña m×nh nh­ng còng cÇn ®­îc sù hç trî cña Nhµ n­íc ®Ó xö lý mét sè vÊn ®Ò nh­ c¬ së h¹ tÇng, m«i tr­êng … nh­ viÖc Nhµ n­íc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ngoµi hµng rµo cña c¸c khu c«ng nghiÖp (ë c¸c khu c«ng nghiÖp, Nhµ n­íc b¶o ®¶m ®Çu t­ 100%). Tõ ®ã, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cho thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (®­êng giao th«ng, bÕn b·i, ®­êng d©y t¶i ®iÖn…), dù ¸n xö lý c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng…t¹i khu vùc lµng nghÒ, cô thÓ lµ Nhµ n­íc ®Çu t­ riªng qua ng©n s¸ch cña tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ cho lµng nghÒ ®­îc duyÖt hµng n¨m víi møc kh«ng thÊp h¬n 50% tæng sè thu vµo ng©n s¸ch tõ lµng nghÒ trong n¨m tr­íc. C¸c lµng nghÒ cã xuÊt khÈu trªn 30% gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ cña m×nh th× ®­îc UBND tØnh, thµnh phè xem xÐt phª duyÖt c¸c dù ¸n ®µu t­ thuéc lÜnh vùc nªu trªn theo qui ®Þnh cña chÝnh phñ vµ ®­a vµo dù ¸n ng©n s¸ch cñ tØnh, thµnh phè ®Ó ®­îc cÊp vèn theo qui ®Þnh hiÖn hµnh. - ChÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n NghÖ nh©n, thî c¶ cã vai trß rÊt tÝch cùc b¶o tån vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ còng nh­ lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng. Cã thÓ nãi kh«ng cã nghÖ nh©n th× kh«ng cã lµng nghÒ hîac hoÆc tÝ nhÊt th× còng kh«ng thÓ cã lµng nghÒ ph¸t triÓn, lµng nghÒ lõng danh. Muèn duy tr× vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng , Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n, gióp ®ì, hç trî , khuyÕn khÝch hä ph¸t huy tµi n¨ng ph¸t triÓn nghÒ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt phôc vô nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu, truyÒn d¹y cho con ch¸u, ®µo t¹o lµng nghÒ cho lao ®éng s¶n xuÊt… Ngay trong thêi kú phong kiÕn ë n­íc ta, nh÷ng nghÖ nh©n, thî giái cã c«ng s¸ng t¹o c¸c s¶n phÈm tinh x¶o, nh÷ng c«ng tr×nh nghÖ thuËt, kiÕn tróc næi tiÕng th­êng ®­îc nhµ vua phong c¸c danh hiÖu “Kú tµi hÇu”, “Hµn l©m ®¹i chiÕu”, “Cöu phÈm b¸ hé”…, ®­îc th­ëng vµ hËu ®·i. Vµ trong thêi gian qua ®· cã tæ chøc xÐt phong tÆng danh hiÖu “NghÖ nh©n” vµ th­ëng huy ch­¬ng “bµn tay vµng” cho nh÷ng nghÖ nh©n, thî giái. Tr­íc thùc tÕ trªn, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cã chÝnh s¸ch vµ ban hµnh qui chÕ chÝnh thøc vÒ phong tÆng danh hiÖu “NghÖ nh©n” vµ gi¶i th­ëng “Bµn tay vµng” kÌm theo gi¶i th­ëng cho c¸c nghÖ nh©n, thî giái ®¹t tiªu chuÈn qui ®Þnh. Tiªu chuÈn ®Ó ®­îc phong tÆng danh hiÖu nghÖ nh©n cã thÓ lµ: + Ph¶i lµ thî giái , cã tay nghÒ cao, ®iªu luyÖn víi thñ ph¸p nghÖ thuËt, kü x¶o riªng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm tinh x¶o ®éc ®¸o; ®­îc ®ång nghiÖp thõa nhËn vµ suy t«n vÒ tr×nh ®é tay nghÒ. + Cã nhiÒu thµnh tÝch s¸ng t¹o s¸ng t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt ®­îc x· héi c«ng nhËn (®­îc gi¶i th­ëng trong c¸c cuéc thi, triÓn l·m, s¶n phÈm ®­îc ®Æt trong b¶o tµng, c«ng tr×nh v¨n ho¸) hoÆc s¶n phÈm mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao (s¶n xuÊt víi khèi l­îng lín cho tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, t¹o nhiÒu viÖc lµm…). Cã s¸ng kiÕn c¶I t¹o kü thuËt s¶n xuÊt trong nghÒ, nh­ sö dông nguyªn liÖu míi, c¶i tiÕn c«ng cô lµm nghÒ, c¶i tiÕn thao t¸c kü thuËt, cã hiÖu qu¶ trong lao ®éng s¶n xuÊt… + Cã thµnh tÝch truyÒn nghÒ, d¹y nghÒ, tÝch cùc tham gia söa ch÷a, phôc chÕ c¸c s¶n phÈm, c«ng tr×nh v¨n ho¸, x©y dùng c«ng tr×nh v¨n ho¸ míi theo yªu cÇu cña Nhµ n­íc. KiÕn nghÞ ChÝnh phñ giao cho mét c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc (Bé v¨n ho¸ th«ng tin hoÆc Bé C«ng nghiÖp,…) hoÆc Liªn minh c¸c hîp t¸c x· so¹n th¶o tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh chÝnh s¸ch vµ qui chÕ nµy. Sau khi cã qui chÕ chÝnh thøc, c¬ quan nµy tiÕp tôc ®­îc giao hiÖm vô theo dâi, qu¶n lý vµ tæ chøc thùc hiÖn. ViÖc xÐt th­ëng vµ phong th­ëng danh hiÖu nghÖ nh©n theo qui chÕ do Héi ®ång ë Trung ­¬ng thùc hiÖn, cã ®¹i diÖn l·nh ®¹o mét sè Bé, ngµnh tham gia, hoÆc chÝnh phñ uû quyÒn cho UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng lËp Héi ®ång xÐt duyÖt theo qui chÕ chung. NghÖ nh©n ®­îc phong tÆng cã quyÒn lîi sau: + §­îc th­ëng b»ng tiÒn khi nhËn danh hiÖu vµ huy ch­¬ng + §­îc båi d­ìng kiÕn thùc vÒ héi ho¹, mü thuËt t¹i c¸c tr­êng cao ®¼ng mü thuËt (miÔn phÝ) +Tuú theo nhuu cÇu ph¸t triÓn cña tõng ngµnh nghÒ, ®­îc Nhµ n­íc tæ chøc cho ®i th¨m quan, kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi (miÔn phÝ) + §­îc h­ëng thï lao xøng ®¸ng khi tham gia truyÒn nghÒ, d¹y nghÒ vµ ®­îc th­ëng khi cã thµnh tÝch xuÊt s¾c. + §­îc Nhµ n­íc b¶o hé qiuyÒn së h÷u ®èi víi c¸c s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸. + Khi cã s¶n phÈm ®éc ®¸o tinh x¶o hoÆc maaux m· hµng míi xuÊt khÈu víi khèi l­îng lín thi ®­îc xÐt th­ëng theo kÕt qu¶ xuÊt khÈu thu ®­îc. + Trong tr­êng hîp nghÖ nhan, thîi giái tiÕp xóc víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi chµo b¸n vµ t×m ®­îc kh¸ch mua hµng theo mÉu m· m×nh s¸ng t¹o ra th× doanh nghiÖp ký hîp ®ång vµ xuÊt khÈu l« hµng ®ã ph¶i tr¶ thï lao vÒ chuyÓn giao quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp (nÕu cã) hoÆc tiÒn hoa hång m«i giíi cho nghÖ nh©n theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, ®ång thêi nÕu viÖc xuÊt khÈu cã ý nghÜa, gi¸ trÞ kinh tÕ lín th× nghÖ nh©n cßn ®­îc Nhµ n­íc xÐt thuëng tho¶ ®¸ng. + §­îc Nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ cho ho¹t ®éng cña c©u l¹c bé nghÖ nh©n nh»m trao ®æi kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp. §èi víi viÖc ®µo t¹o nghÖ nh©n, thî giái cÇn ®­îc Nhµ n­íc hç trî nh­ sau: + Nh÷ng ng­êi ®· ®­îc phong danh hiÖu nghÖ nh©n hoÆc nh÷ng thî giëi ®¹t tr×nh ®é xÊp xØ nghÖ nh©n do ®Þa ph­¬ng ®Ò nghÞ, ®­îc Nhµ n­íc hç trî theo c¸c l¸¬p båi d­ìng kiÕn thøc vÒ héi ho¹, mü thuËt t¹i c¸c tr­êng cao ®¼ng mü thuËt theo chÕ ®é miÔn phÝ (v× nghÖ nh©n, thî giái tr­ëng thµnh th«ng qua thùc tÕ lao ®éng s¶n xuÊt vµ tiÕp thu kinh nghiÖm, bÝ quyÕt kü thuËt gia truyÒn ch­a ®­îc häc hµnh cã bµi b¶n nªn søc s¸ng t¹o bÞ h¹n chÕ. Kinh nghiÖm thùc tÕ chØ ra r»ng, nÕu nghÖn nh©n thî giái hîp t¸c g¾n bã víi ho¹ sÜ th× sù s¸ng t¹o trong nghÒ nghiÖp, s¶n xuÊt t¨ng lªn gÊp béi). + NghÖ nh©n nµo cã thµnh tÝch ®µo t¹o mét nghÖ nh©n kh¸c nèi nghiÖp m×nh hoÆc ®µo t¹o thµnh c«ng mét thî c¶ (tr×nh ®é xÊp xØ tiªu chÈn nghÑ nh©n, ®­îc c¬ së s¶n xuÊt suy t«n vµ ®Þa ph­¬ng x¸c nhËn) th× ®­îc Nhµ n­íc cÊp b»ng khen hoÆc trao huy ch­¬ng “V× sù nghiÖp ph¸t triÓn ngµnh nghÒ truuyÒn thèng” kÌm theo mét kho¶n tiÒn hç trî chi phÝ ®µo t¹o d­íi d¹ng mét kho¶n tiÒn xøng ®¸ng (gi¸ trÞ cã thÓ lµ 50 triÖu VN§). + Nhµ n­íc cö nghÖ nh©n thî giái ra n­íc ngoµi tham quan kh¶o s¸t häc hái nghÒ nghiÖp theo chÕ ®é miÔn phÝ võa lµ quyÒn lîi cña nghÖ nh©n nh­ ®a nªu ë phÇn trªn, võa lµ mét ph­¬ng thøc ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é s¸ng t¹o cho nghÖ nh©n. + ViÖc thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n, thî giái lµ mét ®¶m b¶o duy tr× vµ ph¸t triÓn ®éi ngò thî lµnh nghÒ trong c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, gãp phÇn b¶o tån vµ ph¸t triÓn mét trong nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ quý gi¸ cña d©n téc. - ChÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng thñ c«ng Thî thñ c«ng trong c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng th­êng kh«ng häc trong c¸c tr­êng líp mµ chñ yÕu c¸c nghÖ nh©n, thî giái truyÒn d¹y nghÒ theo ph­¬ng ph¸p “cÇm tay chØ viÖc”, võa lµm võa häc”. Trong ®ã, nh÷ng thñ ph¸p kü thuËt , nghÖ thuËt, bÝ quyÕt nhµ nghÒ th­êng c¸c nghÖ nh©n, thî c¶ chØ truyÒn d¹y cho con ch¸u m×nh, kh«ng dÔ lé ra ngoµI, hä gi÷ g×n c¸c bÝ quyÕt ®ã víi ý thøc ®Çy ®ñ vµ cÈn träng. Trong lÜnh vùc kh¸c th­êng ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ x©y dùng c¸c tr­êng d¹y nghÒ , vËy Nhµ n­íc còng cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî ®µo t¹o thî thñ c«ng trong c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng phï hîp víi ®Æc ®iÓm nªu trªn. §Ó thùc hiÖn yªu cÇu nµy cã thÓ ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch – biÖn ph¸p sau: + Më tr­êng mü thuËt thùc hµnh ë mét sè n¬i (tØnh, thµnh) cã nhu cÇu hoÆc më thªm khoa mü thuËt thùc hµnh trong c¸c tr­êng cao ®¼ng kü thuËt hiÖn cã ®Ó ®µo t¹o thî phæ th«ng theo ph­¬ng thøc võa häc võa lao ®éng s¶n xuÊt t¹i c¸c lµng nghÒ, c¬ së s¶n xuÊt, nhÊt lµ nh÷ng c¬ së cã nhiÒu hµng xuÊt khÈu. Nhµ n­íc hç trî mét phÇn chi phÝ vµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cã lao ®éng võa häc võa lµm ®ãng gãp mét phÇn. Chi phÝ nhµ n­íc hç trî chñ yÕu sö dông ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ vÒ gi¶ng dËy nh­ mêi gi¶ng viªn vµ nghÖ nh©n gi¶ng bµI vµ h­íng dÉn thùc hµnh, c¸c chi phÝ thÝ nghiÖm (nÕu cã)… NÕu kh«ng lµm ®­îc nh­ trªn th× nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ tõ quü hç trî viÖc lµm (vèn ng©n s¸ch cÊp cho ch­¬ng tr×nh hç trî viÖc lµm hµng n¨m cña nhµ n­íc) ®Ó c¸c c¬ së s¶n xuÊt, nh©t slµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu tù tæ chøc viÖc ®µo t¹o nghÒ. Kinh phÝ hç trî ®­îc thùc hiÖn theo dù ¸n ®µo t¹o hoÆc theo kÕt qu¶ ®µo t¹o nghÒ do UBND tØnh, thµnh xÐt duyÖt. - ChÝnh s¸ch cung øng nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ: §Ó t¹o diÒu kiÖn cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt –kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ tiÕp cËn thuËn lîi h¬n nguån nguyªn liÖu khai th¸c trong n­íc, nhÊt lkµ mét sè nguyªn liÖu nh­ gç, song, m©y, tre, l¸….. ; ®Ò nghÞ cho ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch-biÖn ph¸p sau: + §èi víi gç nguyªn liÖu khai th¸c tõ rõng tù nhiªn ®­îc c¸c Bé, ngµnh vµ UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng giao h¹n møc cho c¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm gç mü nghÖ thuéc ngµnh, ®Þa ph­¬ng m×nh qu¶n lý (trªn c¬ së h¹n møc chung do thñ t­íng chÝnh phñ phª duyÖt), ®Ò nghÞ ­u tiªn giao h¹n møc cho c¸c ®¬n vÞ cã hîp ®ång xuÊt khÈu s¶n phÈm gç mü nghÖ. Tuy nhiªn, c¸c ®¬n vÞ nµy ph¶i quyÕt to¸n viÖc sö dông gç nguyªn liÖu cho c¸c hîp ®ång ®ã th× míi ®­îc giao h¹n møc gç nguyªn liÖu cho n¨m sau vµ ®­îc nhËn gç trùc tiÕp tõ c¸c ®¬n vÞ khai th¸c gç, tr¸nh viÖc giao nhËn lßng vßng ®Èy gi¸ thµnh lªn cao, khã c¹nh tranh tiªu thô s¶n phÈm. + §èi víi c¸c lo¹i nguyªn liÖu kh¸c, nh­ song m©y, tre l¸… c¸c ®¬n vÞ khai th¸c phôc vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, kiÕn nghÞ Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî c¸c dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng vïng trång nguyªn liÖu (m©y v­ên…) phôc vô xuÊt khÈu (giao ®¸t, gi¶m tiÒn thuª ®Êt hoÆc tiÒn thuÕ sö dông ®Êt…) T¹i Philippin, chÝnh phñ ®· hç trî cho c¸c c«ng ty t­ nh©n lËp n«ng trang trång m©y 6.000 ha, nay ®· cã thu ho¹ch víi gièng m©y ®­êng kÝnh lín, gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cao. Nhµ n­íc tæ chøc x©y dùng ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c vµ xö lý nguyªn liÖu ®Ó cung øng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nh­ nguyªn liÑu gç, nguyªn liÖu cho ngµnh s¶n xuÊt gèm s­…, v× c¸c c¬ së s¶n xuÊt th­êng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng vèn vµ kü thuËt ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c«ng nghiÖp nµy. Nguyªn liÖu ®­îc khai th¸c, xö lý ®óng qui tr×nh c«ng gnhÖ võa ®¶m b¶o tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, ®¶m b¶o chÊt l­îng nguyªn liÖu ®Çu vµo do ®ã nÇn cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña ta trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 2.2. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu + T¨ng møc ­u ®·i ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ (söa ®æi, bæ sung NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP ngµy 8/7/1999). Theo hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i hiÖn hµnh, nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh néi ®Þa c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ thuéc c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®­îc ­u ®·i ë møc cao h¬n c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ kh¸c kh«ng thuéc c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng. Nh­ng trong xuÊt khÈu (nÕu xuÊt khÈu ®¹t gi¸ trÞ trªn 30% gi¸ trÞ hµng ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp), th× kh«ng cã sù kh¸c biÖt. V× vËy kiÕn nghÞ: hµng thñ c«ng mü nghÖ thuéc c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng theo qui ®Þnh trong tr­êng hîp cã xuÊt khÈu ®¹t trªn 30% gi¸ trÞ cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt – kinh doanh, tøc lµ ®¹t 2 néi dung ®­îc ­u ®·i qui ®Þnh trong danh môc A, th× cho h­ëng møc ­u ®·i cao h¬n liÒn kÒ, thÝ dô: Dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ thuéc ngµnh nghÒ truyÒn thèng (thuéc danh môc A), cã sö dông nhiÒu lao ®éng, ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 2 n¨m vµ gi¶m 50% cho bèn b­íc tiÕp theo; NÕu dù ¸n thùc hiÖn xuÊt khÈu trªn 30% (tøc lµ ®¹t néi dung kh¸c cña danh môc A), th× ®­îc h­ëng møc ­u ®·i cao h¬n liÒn kÒ, tøc lµ miÔn ba n¨m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ gi¶m 50% cho 5 n¨m tiÕp theo. + Söa ®æi bæ sung c¸c qyu ®Þnh cho vay vèn, nhÊt lµ vèn ­u ®·I Theo nghÞ ®Þnh 43/1999/N§-CP ngµy 29/6/1999 cña chÝn phñ vÒ tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc, chØ nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ t¹i c¸c vïng khã kh¨n (trong ®ã cã dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n sö dông nhiÒu lao ®éng) míi ®­îc vay vèn tõ quü Hç trî ph¸t triÓn Nhµ n­íc. V× vËy, kiÕn nghÞ chÝnh phñ më réng cho vay vèn tõ quü nµy ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh thuéc c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng ®· ®­îc quy ®Þnh trong danh môc A, kh«ng kÓ lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ t¹i vïng nµo; ®ång thêi c¸c dù ¸n nµy ®­îc ¸p dông chÝnh s¸ch “hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­” quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 43 nªu trªn, hoÆc ®­îc Quü nµy b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t­. Tr­êng hîp dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt th× cßn cã thÓ ®­îc Quü hç trî xuÊt khÈu Quèc gia cÊp tÝn dông xuÊt khÈu ­u ®·i vµ b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i hiÖn cã ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng (theo LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc) lµ ¸p dông cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ thµnh lËp míi hoÆc më réng c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ. HiÖn nay, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Òu thiÕu vèn, kh«ng vay ®­îc vèn hoÆc kh«ng ®ñ søc vay vèn víi l·i suÊt cao ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó khuyÕn khÝch khai th¸c c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn cã t¨ng nguån hµng cho xuÊt khÈu, ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cã hîp ®ång xuÊt khÈu ®¹t møc tõ 50 ngµn USD trë lªn kiÕn nghÞ ChÝnh phñ cho h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ vèn kinh doanh nh­ sau: + §­îc ng©n hµng ­u tiªn cho vay ®ñ vèn s¶n xuÊt - kinh doanh theo hîp ®ång ®· ký, + Sau khi thùc hiÖn hîp ®ång, ®­îc uü Hç trî ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc hoÆc quü Hç trî xuÊt khÈu hç trî l·i suÊt theo qui ®Þnh taÞ NghÞ ®Þnh 43/1999/N§- CP ngµy 29/6/1999, tøc lµ hç trî 50% l·i suÊt trªn sè vèn thùc tÕ ®· vay cña Ng©n hµng. + §ång thêi, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu còng ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp qui ®Þnh t¹i ®iÒu 27 NghÞ ®Þnh 5/1999/N§-CP ngµy 8/7/1999 cña ChÝnh phñ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, tøc lµ c¸c ­u ®·i bæ sung vÒ thuÕ ®èi víi nhµ ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu. 2.3. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu + ChÝnh s¸ch hç trî c«ng t¸c tiÖp thÞ vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i Do ®Æc ®iÓm khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, kiÕn nghÞ Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî mét phÇn chi phÝ xóc tiÕn, tiÕp thÞ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. H¬n n÷a, trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, kh«ng cã hoÆc Ýt thÊy n­íc nµo kh«ng dµnh mét nguån kinh phÝ nhÊt ®Þnh tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc hç trî cho c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i, nhÊt lµ cho viÖc khuyÕch tr­¬ng xuÊt khÈu. Cô thÓ , Nhµ n­íc hç trî c¸c h×nh thøc sau: a. Hç chî 50% chi phÝ thuª gian hµng cho së së s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ tham gia héi chî triÓn l·m ë n­íc ngoµi. 50% chi phÝ cßn l¹i®­îc hç trä nÕu ®¬n vÞ nµo ký ®­îc hîp®ång xuÊt khÈu víi trÞ gi¸ trªn 50 ngµn USDtrong thêi gian héi chî diÔn ra. ViÑc hç trî nµy cã thÓ thùc hiÖn trùc tiÕp ®èi víi doanh nghiÖp tõ mét trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i hoÆc th«ng qua c¸c c«ng ty quèc doanh ®­îc giao nhiÖm vô tæ chøc tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m quèc tÕ. b. §Ò nghÞ cho thµnh lËp thªm mét sè trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i t¹i mét sè n¬i ë n­íc ngoµi t­¬ng tù nh­ "ViÖt Nam Square" t¹i Osaka, NhËt B¶n (cã thªm ë vïng Trung §«ng, Ph¸p hoÆc §øc, Nga, Hoa Kú hoÆc Canada, mçi n¬i mét trung t©m). C¸c trung t©m nµy cã c¸c gian hµng cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc thuª ®Ó tr­ng bµy chµo b¸n hµng xuÊt khÈu víi gi¸ khuyÕn khÝch. Riªng hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc miÔn phÝ. c. Phôc vô lÔ héi cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi lµ mét h­íng quan träng thóc dÈy xuÊt khÈu. Hµng n¨m trªn thÕ gi­oÝ cã rÊt nhiÒu lÔ héi, nÕu n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu, thiÕt kÕ mÉu m· hµng phï hîp nhu cÇu cña tõng lÔ héi th× cã thÓ b¸n ®­îc nhiÒu lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ, kÓ c¶ hµng thæ cÈm cña c¸c d©n téc ë n­íc ta. §Ó cã thÓ triÓn khai xuÊt khÈu phôc vô c¸c nhu cÇu lÔ héi vµ Noel cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi nh­ lµ mét trong nh÷ng mòi nhän khuyÕch tr­¬ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trong nh÷ng n¨m tíi, kiÕn nghÞ: - ë nh÷ng n¬i ViÖt Nam cã ®¹i diÖn th­¬ng m¹i th× giao nhiÖm vô cho hä t×m hiÓu kh¶o s¸t nhu cÇu phô vô lÔ héi vµ Noel t¹i ®Þa bµn. Khi ph¸t hiÖn nhu cÇu vµ t×m ®­îc ®èi t¸c th× cö ngay nhãm c«ng t¸c ®Õn tËn n¬i kh¶o s¸t, thiÕt kÕ mÉu m· hµng chµo b¸n vµ ký hîp ®ång cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt trong n­íc s¶n xuÊt vµ giao hµng. ChÝ phi cho nhãm c«ng t¸c trong mét vµi n¨m ®Çu do Nhµ n­íc hç trî 100%. NÕu ký ®­îc hîp ®ång cã gi¸ trÞ th× ®­îc xÐt th­ëng. - ë nh÷ng n¬i n­íc ta ch­a cã c¸n bé th­¬ng m¹i th­êng tró th× giao cho Ban xóc tiÕn th­¬ng m¹i cïng c«ng ty héi chî triÓn l·m qu¶ng c¸o cña Bé nghiªn cøu, cã kÕ ho¹ch cö nhãm c«ng t¸c (bao gåm ho¹ sÜ, nghÖ nh©n, c¸n bé kinh doanh ngµnh hµng) ®Õn t×m hiÓu, kh¶o s¸t, thiÕt kÕ mÉu m· chµo b¸n hµng theo c¬ chÕ chÝnh s¸ch nªu trªn. d. Cho phÐp c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®­îc nhËn tiÒn thï lao hoÆc hoa hång m«i giíi vµ cho phÐp c¸c c«ng ty xuÊt khÈu ®­îc tr¶ kho¶n tiÒn nµy theo møc tho¶ thuËn khi ký vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu (viÖc m«i giíi ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hîp ®ång m«i giíi). e. ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch viÖc khai th¸c c¸c ho¹t ®éng quèc tÕ nh­ héi th¶o, biÓu diÔn th¶o t¸c nghÒ nghiÖp…nh»m më réng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ truyÒn thèng, phôc vô xuÊt khÈu. VÝ dô nh­ t¹i Achentina vµo th¸ng 4 hµng n¨m cã tæ chøc héi chî hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ gÇn 700 nghÖ nh©n cña c¸c n­íc ®­îc mêi tham gia biÓu diÔn, thao t¸c nghÒ, cã gian hµng tr­ng bµy miÔn phÝ cho nghÖ nh©n…Tuú tr­êng hîp cÇn thiÕt, Nhµ n­íc cã thÓ hç trî kinh phÝ cho c¸c nghÖ nh©n ViÖt nam tham gia c¸c ho¹t ®éng nµy; kÕt hîp víi viÖc giíi thiÖu mÉu m· hµng ho¸. H¬n n÷a, nghÖ nh©n cã thÓ chµo b¸n, ký kÕt c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu theo uû nhiÖm cña c¸c C«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc, ®­îc h­ëng thï lao hoÆc hoa hång theo kÕt qu¶ chµo b¸n vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu ký ®­îc. 2.4. ChÝnh s¸ch th­ëng xuÊt khÈu Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, ®Ó ®­îc th­ëng vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, doanh nghiÖp ph¶i ®¹t møc kim ng¹ch 5 triÖu USD/ n¨m trë lªn. §©y lµ mét tiªu chuÈn qu¸ cao vµ khã cã doanh nghiÖp nµo ®¹t ®­îc tiªu chuÈn ®Ó ®­a vµo diÖn ®­îc xÐt th­ëng. §Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tÝch cù tham gia ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®ång thêi còng lµ c¸ch hç trî v­ît qua nh÷ng khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh; kiÕn nghÞ cho ¸p dông tiªu chuÈn kim ng¹ch xÐt th­ëng ë tõ møc 2 triÖu USD/n¨m trë lªn; v× nÕu cã nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá ®¹t møc kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trªn 2 triÖu USD/n¨m, th× ®ã lµ ®iÒu ®¸ng mõng. V¶ l¹i, nÕu cã ®­îc th­ëng th× doanh nghiÖp còng chØ ®­îc h­ëng 1 lÇn trong c¶ cuéc ®êi tån t¹i cña m×nh; cßn sau ®ã nÕu doanh nghiÖp duy tr× vµ ph¸t triÓn tèt ®Ó ®­îc xÐt th­ëng tèt th× doanh nghiÖp ph¶i cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t møc qui ®Þnh. Møc hiÖn hµnh lµ 20%/n¨m ®èi víi toµn bé kim ng¹ch cña ®¬n vÞ n¨m sau so víi n¨m tr­íc. KÕt luËn ******************* B­íc sang thÕ kû XXI, thÕ giíi ®ang b­íc vµo mét nÒn kinh tÕ míi. §ã lµ nÒn kinh tÕ dùa trªn nÒn t¶ng cña tri thøc vµ c«ng nghÖ. M«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n tr­íc lµn sãng m¹nh mÏ cña toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ vµ sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ...Nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n cña m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ mét mÆt t¹o ra nh÷ng c¬ héi to lín cho sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia, nh­ng mÆt kh¸c l¹i ®Æt c¸c n­íc tr­íc th¸ch thøc lín nhÊt cho ph¸t triÓn, ®ã lµ c¹nh tranh khèc liÖt h¬n bao giê hÕt. §Ó giµnh th¾ng lîi trong cuéc c¹nh tranh sèng cßn nµy, c¸c n­íc, khi tham gia th­¬ng m¹i quèc tÕ, ph¶i cã c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu thÝch øng vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng hç trî xuÊt khÈu phï hîp. §iÒu nµy cµng ®óng víi ViÖt nam khi §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h­íng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Môc tiªu nhÞp ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu t¨ng gÊp hî hai lÇn nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP trong chiÕn luøc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001-2010 cã thùc hiÖn ®­îc hay kh«ng tuú thuéc vµo nh÷ng nç lùc ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam trong viÖc tranh thñ tèi ®a c¸c c¬ héi míi më ra tõ m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ vµ v­ît lªn nh÷ng th¸ch thøc cña c¹nh tranh khèc liÖt. ChÝnh v× vËy, viÖc chó träng vµo trî cÊp xuÊt khÈu cµng trë nªn quan träng vµ còng lµ lý do khiÕn t¸c gi¶ lùa chän nghiªn cøu ®Ò tµi "Trî cÊp xuÊt khÈu nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp". Nh÷ng ®ãng gãp cña b¶n kho¸ luËn cho trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm mµ t¸c gi¶ tãm t¾t sau ®©y: - Nªu ra c¸c h×nh thøc trî cÊp xuÊt khÈu chñ yÕu cña mét sè n­íc cã ®iÒu kiÖn t­¬ng tù ViÖt nam ®· ¸p dông; - Ph©n tÝch nh÷ng thµnh tùu vµ tån t¹i cña trî cÊp xuÊt khÈu ViÖt nam ®· ¸p dông trong thêi gian qua; - Nªu ra nh÷ng thuËn lîi vµ th¸ch thøc ®èi víi viÖc ¸p dông trî cÊp xuÊt khÈu khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ §Ó tõ ®ã rót ra kinh nghiÖm vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trî cÊp xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn h«i nhËp. Hoµn thµnh b¶n kho¸ luËn nµy, em hy väng cã thÓ ®ãng gãp mét phÇn nhá bÐ ®Ó c¸c c¬ quan nghiªn cøu th­¬ng m¹i cã thÓ ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng mÆt tèt vµ ch­a tèt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn võa qua, ®­a ra mét sè gîi ý ®Ó c¸c c¬ quan nghiªn cøu th­¬ng m¹i nghiªn cøu tham kh¶o. Hy väng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp, ViÖt nam sÏ ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu vµ më réng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng vµ, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Nghiªn cøu ra nh÷ng chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt khÈu hiÖu qu¶, hîp ph¸p trong tiÕn tr×nh héi nhËp. ********************************* Danh môc tµi liÖu tham kh¶o QQQ - B¸o c¸o tæng kÕt cña vô XNK - Bé th­¬ng m¹i 2002. - NghÞ quyÕt sè 12/2001/NQ-CP ngµy 02/11/2001 - Gi¸o tr×nh Thanh to¸n quèc tÕ . Chñ biªn: PGS.NG¦T.§inh Xu©n Tr×nh - TÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu, thanh to¸n quèc tÕ vµ kinh doanh ngo¹i tÖ - T¸c gi¶: Lª V¨n T­ & Lª Tïng V©n, NXB: Thèng kª. - H­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam tíi n¨m 2010 Chñ biªn: PTS. Ph¹m QuyÒn & PTS. Lª Minh T©m. - ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam 2001- 2010. - QuyÕt ®Þnh 195/ 1999/ Q§ - TTg vÒ quü hç trî xuÊt khÈu. - ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i, Hå s¬ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt nam, Hµ Néi n¨m 1999 - Th­¬ng m¹i ViÖt nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ, hµ néi, 1999 - KS.Vò L­u, b¸o c¸o tæng hîp ®Ò tµi khoa häc cÊp bé “ C¬ së khoa häc vÒ chiÕn l­îc hç trî xuÊt khÈu cho c¸c hîp t¸c x· vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá viÖt nam”, Hµ n«i, 1999 - LuËn ¸n tiÕn sÜ " Ph¸t huy n¨ng lùc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu ë ViÖt nam hiÖn nay" cña NguyÔn ThÞ Hång Minh, thø tr­ëng Bé Thuû s¶n, 1996.