Khóa luận Tự do hoá lãi suất: Thực trạng và giải pháp trong tiến trình hội nhập

LỜI NÓI ĐẦU Tự do hóa lãi suất hiện nay là một xu thế tất yếu đối với mọi quốc gia trong việc điều hành cơ chế lãi suất và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó trong tiến trình hội nhập nền kinh tế với thế giới. Kinh nghiệm của một số ngân hàng Trung ương các nước trong điều hành cơ chế lãi suất đã chỉ ra những bài học cho Việt Nam, giúp chúng ta chọn được bước đi đúng đắn và phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội của nước ta hiện nay. Qua phân tích diễn biến lãi suất tín dụng của Việt Nam trong thời gian qua, đặc biệt từ 6/2002 với cơ chế lãi suất thỏa thuận mà theo đó, các tổ chức tín dụng ấn định lãi suất cho vay trên cơ sở cung-cầu vốn thị trường và uy tín của khách hàng vay, chúng ta có thể thấy Việt Nam đã và đang từng bước tiến tới tự do hóa lãi suất. Bên cạnh những điều kiện thuận lợi, chúng ta cũng đã gặp không ít những khó khăn cần khắc phục. Mặc dù vậy, chúng ta vẫn xác định mục tiêu và bước đi tiếp theo là hướng tới một cơ chế lãi suất tự do hoàn toàn, phù hợp với xu thế chung của thời đại. Trên cơ sở đó, khoá luận đã đề ra các điều kiện nhằm tiếp tục tiến trình tự do hóa lãi suất; từ đó người viết cũng xin mạnh dạn kiến nghị một số giải pháp: giải pháp trước mắt là cần phải phát huy cơ chế lãi suất thỏa thuận hiện nay; và giải pháp lâu dài là nhằm tiến tới một cơ chế tự do hóa hoàn toàn về lãi suất trong thời gian tới. Do vốn kiến thức và thời gian nghiên cứu có hạn, trong quá trình làm khóa luận không tránh khỏi những sai sót, kính mong các thầy cô giáo, bạn bè đóng góp ý kiến, giúp đỡ để khóa luận được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Mục lục Lời nói đầu 4 Chương I Lý luận chung về lãi suất và tự do hoá lãi suất 6 I. Tìm hiểu về lãi suất 6 1. Khái niệm chung về lãi suất 6 2. Lý thuyết về lãi suất trong nền kinh tế thị trường 7 2. 1. Lý thuyết cho vay không lấy lãi 7 2. 2. Lý thuyết của K. Marx (Các Mác) về nguồn gốc và bản chất của lợi tức cho vay trong nền kinh tế hàng hoá Tư bản chủ nghĩa. 8 2.3. Lý thuyết của trường phái Keynes 10 3. Đặc điểm của lãi suất tín dụng trong nền kinh tế thị trường 11 4. Vai trò của lãi suất trong nền kinh tế thị trường 12 II. Tìm hiểu về cơ chế điều hành lãi suất tín dụng 14 1. Khái niệm về cơ chế điều hành lãi suất tín dụng 14 2. Mục tiêu của cơ chế điều hành lãi suất 15 3. Nội dung cơ chế điều hành lãi suất 15 3. 1. Cơ chế điều hành gián tiếp 15 3. 2. Cơ chế điều hành trực tiếp 16 4. Kinh nghiệm của một số ngân hàng Trung ương trong điều hành cơ chế lãi suất 17 4. 1. Ngân hàng Trung ương Châu Âu 17 4. 2. Ngân hàng quốc gia Pháp 17 4. 3. Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) 18 4. 4. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản 18 4. 5. Ngân hàng Trung ương Malaysia 19 4. 6. Ngân hàng Trung ương Trung Quốc 21 III. Tìm hiểu về tự do hoá lãi suất 22 1. Khái niệm, bản chất và vai trò của tự do hoá lãi suất 22 1.1. Khái niệm chung và bản chất và biểu hiện của tự do hoá lãi suất 22 1.2. Vai trò của tự do hoá lãi suất trong nền kinh tế thị trường 23 2. Điều kiện tiền đề để tiến hành tự do hoá lãi suất 25 2. 1. ổn định môi trường kinh tế vĩ mô 25 2.2. Hệ thống pháp lý đầy đủ và thống nhất. 27 2.3. Khả năng giám sát và điều hành chính sách tiền tệ của ngân hàng Trung ương phải đủ mạnh. 28 2.4. Hệ thống tài chính trung gian phát triển lành mạnh và an toàn 29 2.5. Tài chính Nhà nước đủ mạnh 29 2. 6. Chế độ tỷ giá linh hoạt 30 3. Bước đi trong tiến trình tự do hoá lãi suất 30 3.1. Tốc độ tự do hoá lãi suất 30 3.2. Trình tự của quá trình tự do hoá lãi suất 30 3.3. Thời gian của quá trình tự do hoá lãi suất 31 4.2. Tác động của tự do hoá lãi suất 32 4.2. 1. Tác động tích cực 32 4.2.2. Tác động tiêu cực 33 Chương II Thực trạng tự do hoá lãi suất ở Việt Nam 36 I. Diễn biến lãi suất tín dụng trong thời gian qua 36 1.Cơ chế lãi suất thực âm thời kỳ trước 1992 36 2. Cơ chế lãi suất thực dương và quản lý theo khung lãi suất thời kỳ 6/1992 đến 1995 37 3. Cơ chế lãi suất thực dương thời kỳ 1996 – 7/2000 nhưng có nới lỏng hơn giai đoạn trước với quy định về trần lãi suất cho vay 39 4. Cơ chế lãi suất thoả thuận – một bước tiến quan trọng trong tiến trình tự do hoá lãi suất thời kỳ từ tháng 8/2000 đến nay 41 4. 1. Cơ chế điều hành lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam 41 4. 2. Cơ chế điều hành lãi suất ngoại tệ 43 4. 3. Cơ chế lãi suất cho vay thoả thuận bằng đồng Việt Nam 46 4.3.1.Sự cần thiết phải thực hiện tự do hoá lãi suất tín dụng ngân hàng ở Việt Nam 47 4.3.2. Cơ sở pháp lý và thực tế cuả việc Ngân hàng Nhà nước xác định và công bố lãi suất cơ bản 49 T10/2000 52 4.3.3. Một số yêu cầu đòi hỏi đối với các tổ chức tín dụng khi áp dụng cơ chế cho vay theo lãi suất thoả thuận. 54 II. Những điều kiện thuận lợi và khó khăn để thực hiện tự do hoá lãi suất ở Việt Nam 56 1. Những điều kiện thuận lợi: 56 1.1.Về tình hình kinh tế vĩ mô: 56 1.2. Về tình hình thị trường tài chính 56 1.3.Về tình hình hoạt động của hệ thống ngân hàng thương mại và các thể chế tài chính trung gian khác. 57 1.4. Chế độ công bố thông tin tài chính, chế độ kế toán và kiểm toán 57 1.5. Tình hình dự trữ ngoại tệ quốc gia 57 1.6. Năng lực tài chính và khả năng thanh toán 57 2. Những khó khăn trong tiến trình tự do hoá lãi suất ở Việt Nam 58 III. Mục tiêu và bước đi tiếp theo của quá trình tự do hoá lãi suất ở Việt Nam 59 1. Mục tiêu quan điểm của quá trình tự do hoá lãi suất ở Việt Nam 59 2. Bước đi tiếp theo của tự do hoá lãi suất 60 Chương III Giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện tiến trình tự do hoá lãi suất ở Việt Nam trong điều kiện hội nhập 63 I. Điều kiện để tiếp tục tiến trình tự do hoá lãi suất 63 II. Giải pháp trước mắt của tiến trình tự do hoá lãi suất 64 1. Củng cố thị trường nội tệ liên ngân hàng, thị trường đấu thầu trái phiếu, tín phiếu kho bạc Nhà nước, nghiệp vụ thị trường mở với quy mô đủ lớn, hoạt động hiệu quả và có chiều sâu, để lấy mức lãi suất hình hành trên các thị trường này làm cơ sở để xác định lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam. 64 2. Củng cố hoạt động của các công cụ điều hành chính sách tiền tệ, đặc biệt là các công cụ điều hành gián tiếp như lãi suất tái chiết khấu, nghiệp vụ thị trường mở, dự trữ bắt buộc. Tạo ra các môi trường và hàng hoá để các công cụ tiền tệ có thể hoạt động có hiệu quả. 65 3. Sử dụng vai trò, vị trí của Hiệp hội ngân hàng trong việc phối hợp nhằm ổn định mặt bằng lãi suất kinh doanh của các tổ chức tín dụng, tránh việc cạnh tranh không lành mạnh thông qua lãi suất. 66 4. Công bố lãi suất tiền gửi và cho vay bằng đồng Việt Nam tính theo năm, các kỳ hạn cụ thể đối với ãi suất cho vay và huy động được tính trên cơ sở lãi suất năm, như đối với lãi suất ngoại tệ, cho phù hợp với thông lệ quốc tế. 68 5. Chính phủ hạn chế và đi đến chấm dứt hoàn toàn việc phát hành trái phiếu, tín phiếu kho bạc Nhà nước trực tiếp đối với dân chúng với lãi suất cố định, mà thực hiện đấu thầu trái phiếu, tín phiếu qua Ngân hàng Nhà nước và thị trường chứng khoán 68 II. Giải pháp lâu dài nhằm tiếp tục quá trình tự do hoá lãi suất: 69 1. Xem xét bỏ việc khống chế lãi suất tiền gửi tối đa bằng đô la Mỹ đối với pháp nhân tại các tổ chức tín dụng. 69 2. Tách hoạt động cho vay chính sách ra khỏi các hoạt động cho vay thương mại của các ngân hàng thương mại, nhằm thực hiện việc xoá bỏ các hình thức lãi suất cho vay ưu đãi trong hệ thống ngân hàng. 69 3.Thả nổi lãi suất trái phiếu của các tổ chức tín dụng 70 4. Thực hiện cơ chế điều hành hệ thống lãi suất chỉ đạo: 71 Kết Luận 74 Danh mục tài liệu tham khảo 75

doc76 trang | Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1528 | Lượt tải: 2download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Tự do hoá lãi suất: Thực trạng và giải pháp trong tiến trình hội nhập, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh, thµnh phè vµ thÞ phÇn tÝn dông b»ng VND cña mçi ng©n hµng th­¬ng m¹i. Md lµ møc ®é vµ chiÒu h­íng biÕn ®éng cung-cÇu vèn tÝn dông kú th¸ng tiÕp theo: §©y lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu, t¸c ®éng ®Õn diÔn biÕn l·i suÊt thÞ tr­êng, ®­îc x¸c ®Þnh dùa vµo quan hÖ vÒ khèi l­îng vèn vµ tèc ®é gia t¨ng gi÷a vèn huy ®éng vµ cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ cña hÖ thèng tæ chøc tÝn dông trong kú hiÖn t¹i; ®ång thêi, kÕt hîp víi sù ph©n tÝch, dù b¸o c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn cung-cÇu vèn tÝn dông trong kú tiÕp theo nh­: kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm cña d©n c­ vµ huy ®éng vèn tõ n­íc ngoµi (vèn ®Çu t­ trùc tiÕp, ODA vµ kiÒu hèi), nhu cÇu vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ d©n c­, tÝnh “mïa vô” vÒ huy ®éng vµ cho vay vèn cña th¸ng trong n¨m, kh¶ n¨ng huy ®éng vµ cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông. L lµ møc ®é vµ chiÒu h­íng biÕn ®éng cña l¹m ph¸t: Nh©n tè nµy võa ph¶n ¸nh hÖ qu¶ cña diÔn biÕn nÒn kinh tÕ-x· héi vµ còng lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp lµm cho l·i suÊt thÞ tr­êng t¨ng lªn hoÆc gi¶m xuèng. E lµ møc ®é vµ chiÒu h­íng biÕn ®éng cña tû gi¸ VND/óD vµ Ri lµ møc ®é vµ chiÒu h­íng biÕn ®éng cña l·i suÊt thÞ tr­êng quèc tÕ: Theo m« h×nh RVND = f(E,Ri,k) RVND lµ l·i suÊt VND, k lµ hÖ sè tÝn nhiÖm cña d©n c­ ®èi víi VND. Trong ®iÒu kiÖn ®« la ho¸ nÒn kinh tÕ, th× l·i suÊt VND bÞ t¸c ®éng kh¸ nh¹y c¶m vµ thuËn chiÒu víi biÕn ®éng cña E vµ Ri, cßn hÖ sè k chËm thay ®æi h¬n. C¨n cø vµo diÔn biÕn thùc tÕ vµ dù b¸o chiÒu h­íng biÕn ®éng cña E, Ri vµ k ®Ó cã thÓ l­îng tÝnh møc c©n b»ng cã thÓ cña ph­¬ng tr×nh nãi trªn vµ møc ®é biÕn ®éng cña RVND . Ms lµ møc ®é vµ chiÒu h­íng biÕn ®éng vèn kh¶ dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, kh¶ n¨ng cung øng tiÒn cña Ng©n hµng Nhµ n­íc b»ng c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo chñ tr­¬ng “th¾t chÆt hay níi láng tiÒn tÖ”, phï hîp víi môc tiªu, diÔn biÕn kinh tÕ vÜ m«: §©y lµ “van” b¬m tiÒn ra hay rót tiÒn vÒ cã t¸c ®éng tøc thêi ®èi víi l·i suÊt thÞ tr­êng, thÓ hiÖn vai trß kiÓm so¸t l·i suÊt thÞ tr­êng tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. B¶ng 5: BiÕn ®éng cña l·i suÊt c¬ b¶n trong mèi quan hÖ víi l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n vµ l·i suÊt thÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng: §¬n vÞ: %/th¸ng Thêi gian L·i suÊt c¬ b¶n LSCV ng¾n h¹n bq ë thµnh thÞ LSCV ng¾n h¹n bq ë n«ng th«n LS thÞ tr­êng néi tÖ liªn NH T8/2000 0,75 0,775 0.90 0.62 T9/2000 0,75 0,775 0,90 0,60 T10/2000 0,75 0,775 0,90 0,56 T11/2000 0,75 0,775 0,90 0.58 T12/2000 0,75 0,775 0,90 0,61 T1/2001 0,75 0,775 0,90 0,60 T2/2001 0,75 0,775 0,90 0,57 T3/2001 0,725 0.75 0,875 0,59 T4/2001 0,70 0,725 0,850 0,58 T5/2001 0,65 0,70 0,825 0,55 T6/2001 0,65 0,675 0,80 0,53 T7/2001 0,65 0,675 0,80 0,55 T8/2001 0,65 0,675 0,80 0,57 T9/2001 0,65 0,675 0,80 0,58 T10/2001 0,60 0,675 0,80 0,54 T11/2001 0,60 0,675 0,80 0,54 T12/2001 0,60 0,675 0,80 0,53 T1/2002 0,60 0,65 0,82 0,56 T2/2002 0,60 0,65 0,82 0,56 T3/2002 0,60 0,65 0,82 0,55 T4/2002 0,60 0,65 0,82 0,61 T5/2002 0,60 0,65 0,82 0,60 T6/2002 0,60 0,65 0,82 0,54 T7/2002 0,60 0,68 0,87 0,56 T8/2002 0,620 0,68 0,87 0,61 T9/2002 0,620 0,68 0,87 0,59 T10/2002 0,620 0,70 0,87 0,58 T11/2002 0,620 0,70 0,89 0,59 T12/2002 0,620 0,70 0,89 0,58 T1/2003 0,620 0,72 0,89 0,55 T2/2003 0,620 0,72 0,89 0,59 T3/2003 0,620 0,75 0,90 0,53 T4/2003 0,625 0,79 0,91 0,54 T5/2003 0,625 0,79 0,91 0,57 T6/2003 0,625 0,79 0,91 0,57 Nguån: Ng©n hµng Nhµ n­íc Trªn c¬ së tæng hîp chiÒu h­íng vµ møc ®é t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nãi trªn ®Ó x¸c ®Þnh møc cô thÓ l·i suÊt c¬ b¶n, gi÷ nguyªn hoÆc t¨ng, gi¶m víi biªn ®é kho¶ng 0,025 - 0,05%/th¸ng. Cã thÓ thÊy r»ng, l·i suÊt c¬ b¶n kh«ng ph¶i lµ th­¬ng sè cña phÐp chia l·i suÊt cho vay th«ng th­êng mµ nã cã néi hµm ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi kh¸ch quan, tæng hîp c¸c mèi quan hÖ t¸c ®éng trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Ó h×nh thµnh nªn l·i suÊt, ®ång thêi còng thÓ hiÖn môc tiªu ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. §iÒu nµy lµm cho l·i suÊt c¬ b¶n cã thÓ tiÕp tôc ®ãng vai trß ph¸t tÝn hiÖu ®Ó ®Þnh h­íng l·i suÊt thÞ tr­êng. B¶ng sè liÖu sau ®©y (b¶ng 5) cho thÊy, l·i suÊt c¬ b¶n biÕn ®éng phï hîp víi l·i suÊt thÞ tr­êng, kh«ng cã sù biÕn ®éng ®ét biÕn, nh»m h¹n chÕ rñi ro, tr¸nh x¸o trén thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ ngo¹i hèi. L·i suÊt c¬ b¶n cã chªnh lÖch thùc tÕ thÊp h¬n l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n ë khu vùc thµnh thÞ kho¶ng 0,05%-0,2%/th¸ng, thÊp h¬n l·i suÊt cho vay ë khu vùc n«ng th«n kho¶ng 0,15%-0,3%/th¸ng, cao h¬n 0,08-0,1%/th¸ng so víi l·i suÊt thÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng. Møc chªnh lÖch nµy ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt c¬ b¶n víi l·i suÊt thÞ tr­êng ®­îc x¸c lËp t­¬ng ®èi hîp lý kÓ c¶ tr­íc vµ sau thêi ®iÓm 1/6/2002 - Thêi gian tr­íc vµ sau thêi ®iÓm 1/6/2002, nhiÒu ng©n hµng th­¬ng m¹i tiÕp tôc sö dông l·i suÊt c¬ b¶n lµm c¬ së ®Ó Ên ®Þnh l·i suÊt cho vay ®èi víi kh¸ch hµng vay, víi biªn ®é 0,3%/ th¸ng hoÆc lín h¬n ®èi víi kho¶n vay cã thêi h¹n dµi; Theo cam kÕt gi÷a ban qu¶n lý dù ¸n hç trî tµi chÝnh n«ng th«n I, II víi ng©n hµng thÕ giíi (bªn tµi trî), th× l·i suÊt c¬ b¶n ®­îc lÊy lµm c¬ së ®Ó Ên ®Þnh l·i suÊt b¸n bu«n vèn cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i; mçi khi Ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè l·i suÊt c¬ b¶n, ®Òu nhËn ®­îc ph¶n øng tÝch cùc tõ thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ mèi quan t©m cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n. §iÒu nµy ph¶n ¸nh møc ®é tin cËy nhÊt ®Þnh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ kh¸ch hµng vay ®èi víi l·i suÊt c¬ b¶n vµ t¸c dông cña nã trong viÖc ®Þnh h­íng l·i suÊt thÞ tr­êng tiÒn tÖ. - Do sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng tÝn dông, nhiÒu ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ò nghÞ ng©n hµng Nhµ n­íc ®iÒu chØnh linh ho¹t h¬n l·i suÊt c¬ b¶n ®Ó ph¸t tÝn hiÖu cho chiÒu h­íng l·i suÊt thÞ tr­êng, t¹o c¬ së cho ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ kh¸ch hµng vay tho¶ thuËn l·i suÊt cho vay ®­îc nhanh chãng h¬n. 4.3.3. Mét sè yªu cÇu ®ßi hái ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông khi ¸p dông c¬ chÕ cho vay theo l·i suÊt tho¶ thuËn. Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè tÝch cùc th× khi thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ cho vay theo l·i suÊt tho¶ thuËn, c¸c tæ chøc tÝn dông còng sÏ gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò, thËm chÝ rñi ro ph¸t sinh tõ c¬ chÕ nµy vµ cÇn cã c¸ch nh×n nhËn, gi¶i quyÕt ®óng. Cã lÏ còng dÔ nhËn thÊy nguy c¬ lín nhÊt lµ sÏ cã mét bé phËn kh¸ch hµng nhÊt ®Þnh nµo ®ã chÊp nhËn mét møc l·i suÊt vay tho¶ thuËn ë møc cao, thËm chÝ kh¸ cao so víi mÆt b»ng b×nh th­êng ®Ó ®­îc vay vèn ng©n hµng, cho dï cã nh÷ung yÕu tè rñi ro, kh«ng ®¶m b¶o an toµn nhÊt ®Þnh. Tr­íc kia khi vÉn cßn c¬ chÕ cò th× thùc ra l·i suÊt vÉn ®­îc “tho¶ thuËn” gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng, nh­ng chØ ®Õn giíi h¹n tèi ®a cho phÐp (l·i suÊt trÇn hoÆc l·i suÊt c¬ b¶n céng biªn ®é tèi ®a). Theo c¬ chÕ cho vay míi, nÕu kh«ng cã nh÷ng nhËn thøc ®óng, c¸c tæ chøc tÝn dông rÊt dÔ bÞ nh÷ng nguy c¬ rñi ro nghiªm träng khi ¸p dông c¬ chÕ nµy trong thùc tÕ mét c¸ch qu¸ ®¬n gi¶n, thËm chÝ sai lÇm lµ rñi ro cao th× vÉn cho vay nh­ng l·i suÊt cao lµ ®­îc. Nh­ng vÊn ®Ò mµ tæ chøc tÝn dông ph¶i quan t©m ë ®©y lµ liÖu lîi nhuËn t¨ng thªm do l·i suÊt cho vay cao cã ®ñ ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ rñi ro hay kh«ng? C©u tr¶ lêi ch¾c ch¾n lµ kh«ng. Dï l·i suÊt cho vay ®­îc tho¶ thuËn cã cao ®Õn mÊy trªn thùc tÕ còng kh«ng thÓ bï ®¾p næi thiÖt h¹i nÕu rñi ro thËt sù x¶y ra. Cßn nÕu cho r»ng kh«ng ph¶i víi kh¸ch hµng vay vèn l·i suÊt cao nh­ vËy ®Òu sÏ bÞ rñi ro vµ lîi nhuËn t¨ng thªm tõ nhiÒu kh¸ch hµng sÏ bï ®¾p cho mét ng­êi. C¸ch nghÜ phÇn nµo cã tÝnh chÊt nh­ “ho¹t ®éng b¶o hiÓm” thÕ nµy còng kh«ng æn, cã phÇn nµo may rñi, kh«ng biÕt cø bao nhiªu ng­êi kh«ng hay bao nhiªu d­ nî kh«ng bÞ rñi ro cã thÓ g¸nh tr¸ch nhiÖm bï ®¾p cho mét tr­êng hîp rñi ro. Ngoµi ra ch­a kÓ ®Õn mét t¸c ®éng kh¸c lµ víi nhu cÇu vay vèn rÊt lín, ®Æc biÖt t¹i khu vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n trong khi nguån vèn ®Ó cho vay vÉn cßn cã h¹n th× rÊt cã thÓ nh÷ng ng­êi rñi ro cao, chÊp nhËn l·i suÊt vay vèn cao sÏ chiÕm mÊt “chç” ®­îc vay vèn cña nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu vay vèn kh¸c, an toµn h¬n, Ýt rñi ro h¬n nh­ng chØ chÊp nhËn l·i suÊt võa ph¶i. Vµ nh­ vËy bµi to¸n cho ai vay, gi÷a ng­êi kh¸ch hµng cã rñi ro cao h¬n, chÊp nhËn l·i suÊt cao h¬n vµ ng­êi kh¸ch hµng Ýt rñi ro h¬n nh­ng chØ ¸p dông l·i suÊt vay còng ph¶i thÊp h¬n kh«ng chØ phô thuéc vµo c¸ nh©n c¸n bé thÈm ®Þnh, c¸n bé tÝn dông mµ cßn c¶ nhËn thøc vµ chiÕn lùoc kinh doanh cña ng©n hµng. §©y thùc sù lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng, tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng nªn ®Þnh h­íng thÕ nµo, chän nhãm kh¸ch hµng nµo, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh nguån vèn cho vay vÉn cã h¹n, c¹nh tranh huy ®éng ®Ó cã nguån vèn cho vay rÊt khèc liÖt. VËy th× cÇn ph¶i ®Þnh h­íng cho c¸c tæ chøc tÝn dông nh­ thÕ nµo liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông c¬ chÕ vay theo l·i suÊt tho¶ thuËn tr¸nh ®­îc nguy c¬ rñi ro trªn? XÐt riªng vÒ ho¹t ®éng tÝn dông trong thùc tÕ hiÖn nay cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i th× l·i suÊt cho vay cao chñ yÕu do l·i suÊt huy ®éng ®Çu vµo cao vµ do chi phÝ ho¹t ®éng, chi phÝ qu¶n lÝ cao, trong ®ã cã bao gåm c¶ c¸c chi phÝ ®iÒu chuyÓn vèn, chi phÝ thÈm ®Þnh, theo dâi qu¶n lý nî…Vµ khi ¸p dông c¬ chÕ cho vay theo tho¶ thuËn th× l·i suÊt cho vay cao cßn do rñi ro cña kh¸ch hµng vay vèn. §©y còng chÝnh lµ mét ®iÓm rÊt cÇn ph¶i chó ý trong khi vËn dông ph­¬ng thøc cho vay tho¶ thuËn trong thùc tÕ. Bëi v× nÕu hiÓu ®óng rñi ro cña kh¸ch hµng cao th× còng chØ lµ sÏ dÉn ®Õn c¸c chi phÝ ho¹t ®éng, thÈm ®Þnh, theo dâi qu¶n lý nî…ph¶i cao thªm phï hîp ®Ó lo¹i trõ bít hay gi¶m thiÓu rñi ro. Chóng ta ®Òu biÕt r»ng trªn thùc tÕ bao giê còng tån t¹i mét sù kh«ng c©n xøng vÒ th«ng tin cã ®­îc cña ng­êi cho vay vµ ng­êi ®i vay cµng kh«ng “c©n xøng” mµ khi vÉn chÊp nhËn cho vay th× l·i suÊt vay vèn ph¶i cao h¬n b×nh th­êng. SÏ thËt lµ sai lÇm nÕu trong tr­êng hîp ng©n hµng vÉn cho kh¸ch hµng chÊp nhËn rñi ro cao vµ phÇn thu l·i vay t¨ng thªm do gia t¨ng chªnh lÖch ®Çu ra lµ phÇn ®Ó dù tr÷ vµ bï vµo khi cã rñi ro thËt sù x¶y ra. Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn ®Çu bµi viÕt, l·i suÊt cho vay t¨ng thªm kh«ng thÓ bï l¹i thiÖt h¹i nÕu mãn vay thËt sù trë thµnh xÊu, thµnh nî thÊt tho¸t. Gi¶ sö cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× sÏ ph¶i cã rÊt nhiÒu kh¸ch hµng tèt còng ph¶i chÞu mét l·i suÊt vay vèn cao mµ ®¸ng lÏ hä kh«ng ph¶i chÞu nh­ vËy. Ph­¬ng ch©m kinh doanh ®óng ®¾n, c¸ch lµm hîp lÝ mµ mét tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng ph¶i lµm khi ®ång ý cho vay kh¸ch hµng víi mét l·i suÊt cao h¬n b×nh th­êng lµ ng©n hµng ph¶i chÊp nhËn mÊt c«ng søc nhiÒu, chÊp nhËn chi phÝ nhiÒu h¬n ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro cã thÓ x¶y ra th«ng qua c¸c biÖn ph¸p nh­ thÈm ®Þnh kÜ h¬n, theo dâi qu¶n lÝ nî tèt h¬n kh¸ch hµng ®ã…Nãi c¸ch kh¸c lµ ng©n hµng ph¶i ®Çu t­ chi phÝ nhiÒu h¬n cho viÖc khai th¸c, xö lÝ th«ng tin, ph©n lo¹i kh¸ch hµng, qu¶n lÝ vµ theo dâi trong qu¸ tr×nh vay…nh»m cã ®­îc t×nh tr¹ng “th«ng tin c©n xøng h¬n” so víi kh¸ch hµng vay vèn. NÕu thùc hiÖn nh­ thÕ trong tr­êng hîp nµy ng©n hµng còng kh«ng thÓ cã ®­îc chªnh lÖch l·i suÊt ®Çu ra vµ ®Çu vµo cao h¬n b×nh th­êng. II. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n ®Ó thùc hiÖn tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam 1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi: 1.1.VÒ t×nh h×nh kinh tÕ vÜ m«: Thùc tiÔn ®· chøng minh thùc hiÖn tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam lµ nhu cÇu tÊt yÕu. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ th¶ næi l·i suÊt th× ViÖt Nam hiÖn nay ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn. VÒ t×nh h×nh kinh tÕ vÜ m«, trong thËp kû qua, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cña ViÖt Nam nh×n chung kh¸ cao, tõ 6% ®Õn 7%, ®· cã rÊt nhiÒu tiÕn bé. Nh­ng sù t¨ng tr­ëng nµy ch­a thùc sù v÷ng ch¾c, cßn tiÒm Èn nh÷ng nh©n tè bÊt lîi, thiÕu bÒn v÷ng. Chóng ta ch­a chñ ®éng kiÓm so¸t l¹m ph¸t, tû gi¸ ch­a æn ®Þnh vµ ng©n s¸ch cßn mÊt c©n ®èi. Tuy nhiªn, theo dù b¸o nÒn kinh tÕ n­íc ta sÏ tiÕp tôc t¨ng tr­ëng trong vµi n¨m tíi, ®©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó chóng ta thùc hiÖn l·i suÊt tho¶ thuËn hiÖn nay. 1.2. VÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng tµi chÝnh ThÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam cßn hÕt søc kÐm ph¸t triÓn vµ l¹c hËu so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Sù l¹c hËu, s¬ khai cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam thÓ hiÖn ë t×nh tr¹ng c¸c c«ng cô tµi chÝnh cßn nghÌo nµn vÒ chñng lo¹i vµ nhá bÐ vÒ l­îng giao dÞch t¹i trung t©m giao dÞch chøng kho¸n TP Hå ChÝ Minh vµ trªn thÞ tr­êng më trong nh÷ng n¨m qua. 1.3.VÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh trung gian kh¸c. HÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam cßn nhiÒu yÕu kÐm trªn c¸c mÆt: Qu¶n lý yÕu kÐm, dÔ ®æ vì do vèn tù cã thÊp, nî qu¸ h¹n cao, tÝnh c¹nh tranh vµ sinh lêi thÊp. ë ViÖt Nam hiÖn nay, hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh chiÕm ®a sè vÒ thÞ phÇn tÝn dông (trªn 70%), tæng tµi s¶n cã cña hÖ thèng nµy còng chiÕm 80% tæng tµi s¶n cã cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam, c¸c ng©n hµng nµy l¹i cho vay c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ chñ yÕu. MÆc dï ®· cã nh÷ng c¶i c¸ch nhÊt ®Þnh song viÖc tån ®äng nî qu¸ h¹n lµ rÊt lín do nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç. Trong khi ®ã c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn vèn nhá bÐ, dÞch vô ®¬n ®iÖu, chi nh¸nh kh«ng nhiÒu. V× vËy ®· lµm gi¶m tÝnh c¹nh tranh cña hÖ thèng ng©n hµng. 1.4. ChÕ ®é c«ng bè th«ng tin tµi chÝnh, chÕ ®é kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n Nh×n chung, chÕ ®é c«ng bè th«ng tin tµi chÝnh, chÕ ®é kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ch­a hiÖu qu¶. Trung t©m th«ng tin tÝn dông ng©n hµng CIC cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ®i vµo ho¹t ®éng nh­ng cßn trong giai ®o¹n thÝ ®iÓm vµ do ®ã ch­a cã c¬ quan ®¸nh gi¸ tÝn nhiÖm doanh nghiÖp mét c¸ch ®éc lËp. §iÒu nµy g©y khã kh¨n vµ lµ th¸ch thøc c¸c tæ chøc tÝn dông trong viÖc më réng tÝn dông h¬n n÷a theo c¬ chÕ l·i suÊt th­¬ng m¹i thùc sù. 1.5. T×nh h×nh dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc gia Dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc gia ch­a ®ñ m¹nh ®Ó cã thÓ th¶ næi l·i suÊt. Trong khi ®ã kinh nghiÖm vÒ x©y dùng, qu¶n lý, ®iÒu hµnh, gi¸m s¸t vµ t¸c ®éng vµo môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia theo c¬ chÕ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc cßn rÊt míi, bëi v× nh÷ng c«ng cô gi¸n tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ míi ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng. 1.6. N¨ng lùc tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n N¨ng lùc tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n còng nh­ hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n trong nÒn kinh tÕ cßn ch­a ®ång ®Òu. Vµ mét t¸c nh©n quan träng cßn g©y c¶n trë qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ c¸c luËt, v¨n b¶n ph¸p quy vÒ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, phi th­¬ng m¹i trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸ch xö lý vi ph¹m ch­a rµnh rät, thiÕt ®ång bé, thËm chÝ cßn chång chÐo. Nh­ vËy, hiÖn nay ViÖt Nam nªn tiÕp tôc th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trªn ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tù do hãa hoµn toµn l·i suÊt khi héi ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn. 2. Nh÷ng khã kh¨n trong tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam + HiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ cßn thÊp, søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸ cßn yÕu c¶ ë thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp lµ lo¹i võa vµ nhá; vèn tù cã vµ tû suÊt lîi nhuËn ®¹t thÊp, huy ®éng vèn trùc tiÕp tõ thÞ tr­êng khã kh¨n; doanh nghiÖp Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ nh­ng phÇn lín thua lç kÐo dµi nªn vèn tÝn dông vÉn lµ nguån vèn chñ yÕu hç trî cho ho¹t ®éng ®Çu t­, s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, v× vËy c¬ chÕ l·i suÊt ch­a thÓ hoµn toµn tù do ho¸ mang tÝnh thÞ tr­êng. + C¸c c«ng cô gi¸n tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ míi ®­a vµo vËn hµnh, ch­a ®ñ lín vÒ quy m« vµ c­êng ®é ®Ó t¸c ®éng tøc thêi ®èi víi thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thay thÕ ngay c¸c c«ng cô trùc tiÕp. V× thÕ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong giai ®o¹n ®Çu chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ chóng ta vÉn ph¶i sö dông kÕt hîp gi÷a c«ng cô gi¸n tiÕp vµ trùc tiÕp. + C«ng t¸c thanh tra kiÓm so¸t cña Ng©n hµng Nhµ n­íc tuy ®· tr­ëng thµnh mét b­íc ®¸ng kÓ nh­ng ch­a ®ñ m¹nh vµ ch­a bao qu¸t ®­îc hÕt so víi nh÷ng ®ßi hái míi cña nÒn kinh tÕ. C«ng t¸c kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ch­a nÒ nÕp vµ ch­a ®¹t tíi ®­îc chuÈn mùc cña quèc tÕ. Khu«n khæ ph¸p lý vµ quy chÕ phßng ngõa rñi ro trong thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ ch­a ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, nÕu tù do ho¸ l·i suÊt qu¸ sím sÏ kh«ng kiÓm so¸t ®­îc. + T×nh h×nh tµi chÝnh vµ n¨ng lùc thÓ chÕ trong ®¸nh gi¸ vµ kiÓm so¸t rñi ro cña hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam ch­a ®ñ v÷ng ch¾c, nªn tù do ho¸ l·i suÊt cã thÓ sÏ khuyÕn khÝch c¸c Ng©n hµng chÊp nhËn c¶ nh÷ng ng­êi ®i vay m¹o hiÓm, tõ ®ã ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh lµnh m¹nh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cßn yÕu kÐm, bÊt cËp chªnh lÖch nhau kh¸ lín, viÖc c¶i tæ hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cã nhiÒu khã kh¨n: vèn tù cã nhá lµm gi¶m kh¶ n¨ng më réng tÝn dông vµ lµm t¨ng rñi ro tÝndông; hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp; chÊt l­îng tÝn dông còng rÊt thÊp, nî qu¸ h¹n lín; tr×nh ®é qu¶n trÞ kinh doanh cßn thÊp so víi c¸c ng©n hµng trong khu vùc, kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp. TÊt c¶ lµ c¶n trë ®èi víi qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam. + T×nh tr¹ng ®« la ho¸ trong nÒn kinh tÕ ch­a ®­îc thu hÑp vµ cã nguy c¬ më réng; tû gi¸ hèi ®o¸i ch­a æn ®Þnh; niÒm tin cña d©n chóng vµo sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ ch­a cao; v× thÕ yÕu tè t©m lý kh¸ nh¹y c¶m vµ t¸c ®éng m¹nh tíi thÞ tr­êng tiÒn tÖ mçi khi ng©n hµng Nhµ n­íc ®iÒu chØnh l·i suÊt. Tõ nh÷ng lý do nªu trªn ®©y cho thÊy thêi ®iÓm hiÖn nay ch­a ph¶i lµ thêi ®iÓm thÝch hîp ®Ó tiÕn hµnh tù do ho¸ l·i suÊt hoµn toµn hay nãi c¸ch kh¸c kh«ng thÓ tù do ho¸ l·i suÊt mét c¸ch ®ét ngét hay nãng véi. Do ®ã cÇn ph¶i duy tr× vµ kiÓm so¸t l·i suÊt víi mét møc ®é nhÊt ®Þnh trong giai ®o¹n qua ®é chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ vµ chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn vµ b­íc ®i thÝch hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ bèi c¶nh cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®Ó tiÕn tíi tù do ho¸ l·i suÊt hoµn toµn trong thêi gian tíi. III. Môc tiªu vµ b­íc ®i tiÕp theo cña qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam 1. Môc tiªu quan ®iÓm cña qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam Còng nh­ c¸c n­íc, môc tiªu quan ®iÓm cña qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian trong viÖc huy ®éng tiÕt kiÖm ë trong n­íc víi møc cao ®Ó ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng tÝn dông cã chÊt l­îng vµ tèc ®é cao, gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®èi néi, ®èi ngo¹i cña ®ång ViÖt Nam. ChÝnh s¸ch l·i suÊt thùc thi trong nh÷ng thêi gian tíi ®©y theo h­íng l·i suÊt ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së nguyªn t¾c cña c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ng víi b­íc ®i thÝch hîp, thËn träng, dÇn dÇn, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ, tõng b­íc tiÕn tíi tù do ho¸ l·i suÊt, quèc tÕ ho¸ thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc, ®ång thêi víi c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh vµ n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña c¸c tæ chøc tÝn dông; xö lý l·i suÊt néi tÖ trong mèi quan hÖ víi l·i suÊt ngo¹i tÖ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸, qu¶n lý ngo¹i hèi. C¬ chÕ l·i suÊt míi ph¶i thùc d­¬ng, linh ho¹t, ph¶n ¸nh ®óng cung-cÇu vèn trªn thÞ tr­êng, kh«ng ®Ó x¶y ra biÕn ®éng xÊu víi kinh tÕ –x· héi, phï hîp víi quy ®Þnh cña LuËt Ng©n hµng. C¸c b­íc ®i cña tù do ho¸ l·i suÊt ph¶i ®i ®«i víi sö dông c«ng cô ®iÒu tiÕt l­u th«ng tiÒn tÖ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ c¶i c¸ch doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, doanh nghiÖp, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tr¶ nî vay ng©n hµng. Tõng b­íc tù do ho¸ l·i suÊt nh­ng vÉn ®¶m b¶o sù kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng, phï hîp víi môc tiªu vµ diÔn biÕn kinh tÕ vÜ m«, tiÕn tr×nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ®iÒu kiÖn thùc tÕ thÞ tr­êng tiÒn tÖ trong n­íc vµ h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a rñi ro vµ t¸c ®éng xÊu cña biÕn ®éng thÞ tr­êng tiÒn tÖ thÕ giíi. Qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ®­îc thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«; hÖ thèng tæ chøc tÝn dông cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng an toµn vµ ®ñ v÷ng vµng tr­íc sù c¹nh tranh vÒ l·i suÊt; ng©n hµng Nhµ n­íc cã c¬ chÕ gi¸m s¸t vµ can thiÖp ®ñ m¹nh vµ c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó ph¶n øng kÞp thêi rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi thÞ tr­êng tõ viÖc tù do ho¸ l·i suÊt; n¨ng lùc tµi chÝnh thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn ph¶i ë møc an toµn ®Ó gi¶m thiÓu ¸p lùc cña viÖc t¨ng l·i suÊt vµo giai ®o¹n th¶ næi; møc ®é héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc vµ quèc tÕ. Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng thÓ ngåi chê mét c¸ch bÞ ®éng mµ ph¶i t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn, tËn dông nh÷ng c¬ héi, thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ng¾n h¹n, dµi h¹n cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu tù do ho¸ l·i suÊt. 2. B­íc ®i tiÕp theo cña tù do ho¸ l·i suÊt TÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay, mét bé phËn lín l·i suÊt tiÒn göi b»ng ®ång ViÖt Nam (trõ l·i suÊt tr¸i phiÕu cña ng©n hµng th­¬ng m¹i), l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay ngo¹i tÖ (trõ l·i suÊt tiÒn göi b»n ®« la Mü cña c¸c ph¸p nh©n t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông), l·i suÊt thÞ tr­êng liªn ng©n hµng ®· ®­îc tù do ho¸. Tõ th¸ng 6/2002, l·i suÊt cho vay b»ng ®ång ViÖt Nam ®èi víi nÒn kinh tÕ vÒ c¬ b¶n còng ®­îc tù do ho¸. Nh­ tr×nh bµy ë phÇn trªn, b­íc ®i trong tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn tõ tiÒn göi tr­íc, sau ®Õn l·i suÊt cho vay lµ b­íc ®i thÝch hîp víi môc tiªu vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, thÞ tr­êng tiÒn tÖ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, thùc tiÔn cho thÊy viÖc tù do ho¸ hoµn toµn l·i suÊt tiÒn göi cã thÓ g©y ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn nh÷ng ng©n hµng th­¬ng m¹i quy m« nhá, cã kh¶ n¨ng chi tr¶ thÊp. V× vËy, ph­¬ng ¸n vÒ lé tr×nh tiÕp theo cña tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi nªn thùc hiÖn theo tr×nh tù sau ®©y: B­íc 1 : Xo¸ bá viÖc khèng chÕ l·i suÊt tiÒn göi tèi ®a b»ng ®« la Mü cña c¸c ph¸p nh©n t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông, tù do ho¸ l·i suÊt hoµn toµn ngo¹i tÖ. B­íc 2 :Xo¸ bá c¸c h×nh thøc l·i suÊt ­u ®·i cho vay trong hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i. B­íc cuèi cïng : Th¶ næi l·i suÊt tr¸i phiÕu b»ng ViÖt Nam ®ång vµ ngo¹i tÖ cña c¸c tæ chøc tÝn dông. Nh­ vËy ®Õn ®©y ®· hoµn tÊt qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt. L·i suÊt ®­îc h×nh thµnh hoµn toµn dùa trªn cung-cÇu vÒ vèn tÝn dông trªn thÞ tr­êng. Thùc hiÖn lé tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt nãi trªn cã tÝnh kh¶ thi vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi cña ViÖt Nam, bëi v×: + T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i më réng huy ®éng vµ cho vay vèn trung vµ dµi h¹n phï hîp víi môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ ®a d¹ng ho¸ c«ng cô nî trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ; t¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c tæ chøc tÝn dông, l·i suÊt tÝn dông sÏ dÇn ph¶n ¸nh ®óng cung- cÇu trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. + Phï hîp víi chñ tr­¬ng c¶i c¸ch ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®Æc biÖt c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã quy m« nhá. Nh­ vËy, kÓ tõ khi b¾t ®Çu ®æi míi ho¹t ®éng ng©n hµng, c¬ chÕ kiÓm so¸t, ®iÒu hµnh l·i suÊt cña ViÖt Nam ®· dÇn dÇn ®­îc níi láng, gi¶m dÇn sù can thiÖp trùc tiÕp cña ng©n hµng Nhµ n­íc th«ng qua c«ng cô kiÓm so¸t vµ h­íng dÉn tíi sù tù do ho¸ l·i suÊt víi nh÷ng b­íc ®i cô thÓ. §Æc biÖt ®èi víi viÖc bá biªn ®é l·i suÊt, tõ th¸ng 6/2002, l·i suÊt cho vay b»ng ®ång ViÖt Nam ®· c¬ b¶n ®­îc tù do ho¸ theo c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn, phï hîp víi quan hÖ cung-cÇu vÒ vèn, tÝn dông cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ trong n­íc. Cã thÓ nãi r»ng, l·i suÊt tho¶ thuËn lµ mét b­íc tiÕn quan träng trong tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt. Tuy nhiªn, liªn quan ®Õn c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt hiÖn nay cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i tiÕp tôc xem xÐt nh»m hoµn thiÖn, ®¸p øng ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ trong tiÕn tr×nh héi nhËp vµ h­íng tíi tù do ho¸ l·i suÊt hoµn toµn khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi cho phÐp. V× vËy viÖc ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan thùc tr¹ng c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt cña ViÖt Nam trong thêi gian qua, kÕt hîp víi bµi häc kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi lµ c¬ së quan träng ®Ó x¸c ®Þnh h­íng hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt ë ViÖt Nam trong thêi gian tiÕp theo, tõ ®ã kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p tr­íc m¾t vµ l©u dµi cho tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam. Ch­¬ng III Gi¶i ph¸p nh»m tiÕp tôc thùc hiÖn tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp I. §iÒu kiÖn ®Ó tiÕp tôc tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt + Nh÷ng kinh nghiÖm vÒ x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nãi chung vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt nãi riªng trong 15 n¨m ®æi míi ho¹t ®éng cña ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam thêi gian qua cho thÊy nh÷ng c¶i c¸ch trong c¬ chÕ, chÝnh s¸ch l·i suÊt lµ hoµn toµn ®óng h­íng, thËn träng, thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ to lín vµ ®· h­íng dÇn tíi môc tiªu tù do ho¸ l·i suÊt. + Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc, ®Æc biÖt c¸c n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®· vµ ®ang thùc hiÖn qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh nãi chung vµ tù do ho¸ l·i suÊt nãi riªng, qua ®ã häc tËp nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng vµ nhËn biÕt ®­îc nh÷ng khã kh¨n còng nh­ nh÷ng sai lÇm cã thÓ gÆp trªn con ®­êng tiÕn tíi tù do ho¸ l·i suÊt. + LuËt ng©n hµng Nhµ n­íc vµ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông ®· vµ ®ang ph¸t huy hiÖu lùc trªn thùc tÕ, ®©y lµ thuËn lîi lín cho viÖc x©y dùng ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc n©ng lªn tÇm ph¸p lý cao h¬n, ®¶m b¶o cho Ng©n hµng Nhµ n­íc ph¸t huy ®óng vai trß, chøc n¨ng trong qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, ng©n hµng th«ng qua nh÷ng c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. + Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· vµ ®ang ®­îc thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ ®ång thêi ch¾c ch¾n sÏ cã nh÷ng kÕt qu¶ c¶ vÒ qui m« ho¹t ®éng, chÊt l­îng, kinh nghiÖm qu¶n lý, kh¶ n¨ng c¹nh tranh, hoµ nhËp víi thÞ tr­êng, céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ. ChÝnh xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸, nh÷ng cam kÕt quèc tÕ vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ (HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü) buéc ViÖt Nam ph¶i cã b­íc ®i trong tiÕn tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh, trong ®ã tù do ho¸ l·i suÊt lµ h¹t nh©n cña tiÕn tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh. + ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ 10 n¨m vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m tíi cña ViÖt Nam vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®­îc ®Æt ra víi c¸c môc tiªu chñ yÕu lµ: Tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm quèc d©n (GDP) t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m tèi thiÓu lµ 7% trong 5 n¨m 2001-2005, ®Õn n¨m 2010 Ýt nhÊt gÊp ®«i n¨m 2000 (b×nh qu©n hµng n¨m trong 10 n¨m t¨ng 7,2%). Ph¸t triÓn ®­îc mét b­íc quan träng tiÒm lùc kinh tÕ, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt. N©ng cao râ rÖt hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, doanh nhiÖp vµ nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o ®­îc nhu cÇu thiÕt yÕu cho tiªu dïng, mét phÇn ®¸ng kÓ cho s¶n xuÊt vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ lµnh m¹nh, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ, kiÓm so¸t ®­îc béi chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc, l¹m ph¸t, nî n­íc ngoµi trong giíi h¹n an toµn vµ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. TÝch luü néi bé nªn kinh tÕ n¨m 2005 ®¹t 27% GDP, ®Õn n¨m 2010 ®¹t trªn 30% GDP, xuÊt khÈu t¨ng b×nh qu©n 13-15%. Tèc ®é t¨ng d©n sè ®Õn n¨m 2005 gi¶m xuèng cßn 1,23%; gi¶m tû lÖ lao ®éng thÊt nghiÖp xuèng d­íi møc cho phÐp. V× vËy, ®©y võa lµ yªu cÇu ®Æt ra võa lµ ®iÒu kiÖn cho tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt trong thêi gian tíi. II. Gi¶i ph¸p tr­íc m¾t cña tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt 1. Cñng cè thÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng, thÞ tr­êng ®Êu thÇu tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc, nghiÖp vô thÞ tr­êng më víi quy m« ®ñ lín, ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ cã chiÒu s©u, ®Ó lÊy møc l·i suÊt h×nh hµnh trªn c¸c thÞ tr­êng nµy lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh l·i suÊt c¬ b¶n b»ng ®ång ViÖt Nam. Nh­ ®· ®Ò cËp ë phÇn tr­íc, l·i suÊt c¬ b¶n ®èi víi cho vay b»ng ®ång ViÖt Nam hiÖn nay trªn thÞ tr­êng ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së l·i suÊt cho vay ®èi víi kh¸ch hµng tèt nhÊt (cã chÊt l­îng uy tÝn) cña 15 ng©n hµng th­¬ng m¹i, trong ®ã cã bèn ng©n hµng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc, nªn c¸c møc l·i suÊt nµy ch­a ph¶n ¸nh ®óng mét c¸ch chÝnh x¸c l·i suÊt cho vay phæ biÕn tèt nhÊt cho toµn bé hÖ thèng ng©n hµng. Trong khi ®ã do ®iÒu kiÖn thùc tÕ thÞ tr­êng tiÒn tÖ trong n­íc, thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng ch­a ph¸t triÓn, nghiÖp vô thÞ tr­êng më b¾t ®Çu ®­îc thùc hiÖn nh­ng ch­a cã chiÒu s©u. ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc ch­a ph¶n ¸nh ®óng l·i suÊt cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ nªn ch­a thÓ c¨n cø vµo c¸c l·i suÊt trªn c¸c thÞ tr­êng nµy lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh l·i suÊt c¬ b¶n. Theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trong khu vùc, l·i suÊt c¬ b¶n cña hä th­êng ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn l·i suÊt h×nh thµnh trªn c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ nh­: thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, thÞ tr­êng më, thÞ tr­êng tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc…V× vËy trong thêi gian tíi ®©y, chóng ta cÇn ph¶i cñng cè ho¹t ®éng cña c¸c thÞ tr­êng nµy, ®Ó lÊy møc l·i suÊt lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc l·i suÊt c¬ b¶n b»ng ®ång ViÖt Nam. 2. Cñng cè ho¹t ®éng cña c¸c c«ng cô ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng cô ®iÒu hµnh gi¸n tiÕp nh­ l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu, nghiÖp vô thÞ tr­êng më, dù tr÷ b¾t buéc. T¹o ra c¸c m«i tr­êng vµ hµng ho¸ ®Ó c¸c c«ng cô tiÒn tÖ cã thÓ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. NghiÖp vô thÞ tr­êng më: ®¶m b¶o hµng ho¸ cho thÞ tr­êng më th«ng qua viÖc ph¸t hµnh th­êng xuyªn víi khèi l­îng lín tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu kho b¹c, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu ng©n hµng Nhµ n­íc. §¶m b¶o cho c¸c giao dÞch ®­îc th«ng suèt, tù do ho¸ gi¸ c¶ cña c¸c hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng më (®Êu thÇu trªn c¬ së khèi l­îng), më réng ®èi t­îng tham gia, tin häc ho¸ c¸c t¸c nh©n tham gia thÞ tr­êng liªn ng©n hµng vµ thÞ tr­êng më. L·i suÊt t¸i chiÕt khÊu: ngoµi nh÷ng chøng tõ cã gi¸ ®­îc sö dông ®Ó t¸i cÊp vèn, t¸i chiÕt khÊu cho c¸c tæ chøc tÝn dông lµ tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc, tÝn phiÕu ng©n hµng Nhµ n­íc nh­ hiÖn nay, më réng thªm c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ kh¸c nh­ : tr¸i phiÕu chÝnh phñ cßn thêi h¹n thanh to¸n d­íi 1 n¨m, c¸c th­¬ng phiÕu cã ®é tÝn nhiÖm cao… ®ång thêi ph¶i ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ nh÷ng tr­êng hîp ®­îc thùc hiÖn t¸i cÊp vèn, t¸i chiÕt khÊu phï hîp víi nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra biÕn ®éng vÒ cung- cÇu vèn dÉn ®Õn t¨ng l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ; qua ®ã ®Ó tr¸nh nh÷ng trïng lÆp gi÷a nghiÖp vô t¸i cÊp vèn víi nghiÖp vô thÞ tr­êng më. Bªn c¹nh ®ã, cÇn xem xÐt ®Ó mét sè chi nh¸nh ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn t¸i cÊp vèn, t¸i chiÕt khÊu cho c¸c tæ chøc tÝn dông ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc tÝn dông ë n«ng th«n tiÕp cËn víi nguån vèn nµy vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, tÝn dông. Dù tr÷ b¾t buéc: thùc hiÖn dù tr÷ b¾t buéc thèng nhÊt cho tÊt c¶ c¸c tµi s¶n nî cña c¸c tæ chøc tÝn dông, tr¸nh t×nh tr¹ng ph©n ®o¹n trong huy ®éng nguån vèn; thùc hiÖn thêi h¹n tÝnh tr÷ b¾t buéc theo tuÇn; tõng b­íc ®­a tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc xuèng møc trung b×nh cña thÕ giíi, trªn c¬ së ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt tiÒn tÖ gi¸n tiÕp kh¸c, cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o sù can thiÖp thÞ tr­êng tiÒn tÖ kÞp thêi khi cã nh÷ng diÔn biÕn bÊt th­êng x¶y ra trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt. 3. Sö dông vai trß, vÞ trÝ cña HiÖp héi ng©n hµng trong viÖc phèi hîp nh»m æn ®Þnh mÆt b»ng l·i suÊt kinh doanh cña c¸c tæ chøc tÝn dông, tr¸nh viÖc c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh th«ng qua l·i suÊt. §Æc ®iÓm næi bËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®ã lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c chñ thÓ, gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau.Tuy nhiªn kh«ng thÓ thiÕu vai trß qu¶n lý nhµ n­íc th«ng qua hÖ thèng luËt ph¸p, c«ng cô cña m×nh vµ vai trß cña c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp, th«ng th­êng lµ HiÖp héi ngµnh nghÒ. Ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i òng kh«ng n»m ngoµi tÝnh quy luËt ®ã. Mét diÔn biÕn bÊt th­êng trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ n­íc ta tõ ®Çu n¨m ®Õn nay ®ã lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i c¹nh tranh víi nhau ®­a l·i suÊt vèn néi tÖ t¨ng lªn qu¸ cao, trong khi ®ã l·i suÊt ngo¹i tÖ gi¶m xuèng qu¸ thÊp. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, d­ luËn ®Æt vÊn ®Ò ph¸t huy vai trß cña HiÖp héi ng©n hµng vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc trong ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mµ kh«ng r¬i vµo t×nh tr¹ng can thiÖp vÒ mÆt hµnh chÝnh vµo tÝnh tù chñ kinh doanh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i; trong viÖc bµn b¹c thèng nhÊt phèi hîp hµnh ®éng v× lîi Ých chung gi÷a c¸c ng©n hµng héi viªn. Tr­íc hÕt ph¶i nãi vÒ ng©n hµng Nhµ n­íc. Trªn thùc tÕ ®· ph¶i thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p qu¶n lÝ Nhµ n­íc cña m×nh phï hîp víi giai ®o¹n chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ®Ó lµm h¹ nhiÖt l·i suÊt qu¸ nãng trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ; ®ång thêi linh ho¹t trong ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt ®Ò ¸n ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ng©n hµng th­¬ng m¹i theo quy ®Þnh cña LuËt c¸c Tæ chøc TÝn dông, ng©n hµng Nhµ n­íc ®· yªu cÇu ng©n hµng §Çu t­-Ph¸t triÓn ViÖt Nam, Ng©n hµng N«ng nghiÖp-Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam, Ng©n hµng Nhµ n­íc ph¸t triÓn Nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long, c©n nh¾c mét sè møc l·i suÊt cña m×nh. Víi chøc n¨ng tù chñ trong kinh doanh, 3 ng©n hµng ®ã ®· gi¶m møc l·i suÊt huy ®éng vèn kú h¹n ng¾n. TiÕp ®Õn ng©n hµng Nhµ n­íc tæ chøc cuéc häp víi 4 ng©n hµng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc, chiÕm tíi 70% thÞ phÇn huy ®éng vèn vµ cho vay, ®Ó bµn biÖn ph¸p gi¶m l·i suÊt trªn thÞ tr­êng. Qua cuéc häp, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nµy ®· c¾t gi¶m l·i suÊt huy ®éng vèn kú h¹n ng¾n. Riªng ng©n hµng ng«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, cã quy m« lín nhÊt, chiÕm tíi trªn 25% thÞ phÇn huy ®éng vèn vµ thÞ phÇn cho vay trong toµn quèc, víi m¹ng l­íi ®«ng nhÊt cßn quyÕt ®Þnh gi¶m c¶ l·i suÊt ®iÒu hoµ vèn trong hÖ thèng cña m×nh; ®ång thêi gi¶m møc l·i suÊt mµ c¸c chi nh¸nh ®i vay c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i kh¸c. B¾t ®Çu tõ th¸ng 8-2003, ng©n hµng Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh gi¶m ®¸ng kÓ l·i suÊt t¸i cÊp vèn tõ 6,0%/n¨m xuèng 5,0%/n¨m; l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu tõ 5,0%/n¨m xuèng 4,2%/n¨m; tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc c¶ néi tÖ vµ ngo¹i tÖ cã møc gi¶m 0,5%-1,0% so víi møc thùc hiÖn tr­íc ®ã. TiÕp ®Õn lµ nãi ®Õn hiÖp héi ng©n hµng: NhËn thøc râ viÖc gi÷a c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i c¹nh tranh ®¬n ph­¬ng t¨ng mÆt b»ng l·i suÊt lªn qu¸ cao, ch¼ng nh÷ng ¶nh h­ëng chung ®Õn lîi Ých trong hÖ thèng, ®Õn hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ, mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña b¶n th©n mçi ng©n hµng, trung tuÇn th¸ng 8-2003 võa qua, hiÖp héi ng©n hµng ViÖt Nam tiÕp tôc cã cuéc häp riªng víi 4 ng©n hµng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc, víi sù tham dù cña l·nh ®¹o ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó bµn biÖn ph¸p s¸t thùc h¬n n÷a h¹ mÆt b»ng l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ. Cuéc häp ®· thèng nhÊt c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lÊy møc l·i suÊt huy ®éng vèn kú h¹n 6 th¸ng lµm l·i suÊt c¬ b¶n gi÷a c¸c ng©n hµng héi viªn; ®ång thêi th­êng xuyªn th«ng b¸o cho nhau viÖc thay ®æi c¸c møc l·i suÊt cña m×nh th«ng qua HiÖp héi Ng©n hµng. TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p ®ã cña ng©n hµng Nhµ n­íc vµ cña HiÖp héi Ng©n hµng ®· chøng tá mét mÆt t«n träng tÝnh tù chñ kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, sö dông ®óng c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ t«n träng tÝnh quy luËt vÒ l·i suÊt ph¶n ¸nh cung-cÇu vèn trong nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng; mÆt kh¸c thóc ®Èy sù hîp t¸c vµ ®iÒu hoµ lîi Ých gi÷a c¸c thnµh viªn cña HiÖp héi Ng©n hµng, thùc hiÖn vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ l·i suÊt trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi kinh tÕ. Thùc tÕ lµ l·i suÊt huy ®éng vèn kú h¹n ng¾n cña hÇu hÕt c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· gi¶m xuèng. Riªng Héi së chÝnh ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng ViÖt Nam th× quyÕt ®Þnh tõ ngµy 25-8/2003, gi¶m tõ 0,01% - 0,04% ë hÇu hÕt c¸c kú h¹n huy ®éng vèn. Thùc tiÔn thêi gian qua cho thÊy, c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt tháa thuËn cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn dông Ên ®Þnh l·i suÊt vµ c¹nh tranh víi nhau trong viÖc huy ®éng tiÒn göi, còng nh­ cho vay, tõ ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, l«i kÐo kh¸ch hµng cu¶ nhau, g©y bÊt lîi cho c¸c tæ chøc tÝn dông. V× vËy c¸c tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµn, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc ®· phèi hîp víi nhau th«ng qua HiÖp héi ng©n hµng ®Ó tho¶ thuËn duy tr× mÆt b»ng l·i suÊt kinh doanh nh»m ®¶m b¶o lîi Ých chung cho c¸c tæ chøc tÝn dông còng nh­ kh¸ch hµng vay vèn, kh«ng g©y x¸o trén vÒ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng. V× vËy khi thùc hiÖn c¬ chÕ l·i suÊt tháa thuËn cµng cÇn thiÕt ph¶i sö dông vai trß, vÞ trÝ cña HiÖp héi ng©n hµng trong viÖc phèi hîp nh»m æn ®Þnh mÆt b»ng l·i suÊt kinh doanh cña c¸c tæ chøc tÝn dông tr¸nh t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh th«ng qua l·i suÊt. 4. C«ng bè l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay b»ng ®ång ViÖt Nam tÝnh theo n¨m, c¸c kú h¹n cô thÓ ®èi víi l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng ®­îc tÝnh trªn c¬ së l·i suÊt n¨m, nh­ ®èi víi l·i suÊt ngo¹i tÖ, cho phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Thêi gian qua, l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay t¹i tæ chøc tÝn dông trong n­íc t­¬ng ®èi cao ®Ó phï hîp víi møc l¹m ph¸t tõng thêi kú nÕu tÝnh l·i suÊt theo l·i suÊt theo n¨m sÏ ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý cña ng­êi vay do møc l·i suÊt qu¸ cao. HiÖn nay l·i suÊt ®ang ®­îc duy tr× ë møc thÊp nªn cã hoµn toµn cã ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh vµ c«ng bè l·i suÊt theo n¨m ®èi víi c¶ tiÒn göi vµ tiÒn cho vay, phï hîp víi l·i suÊt ngo¹i tÖ vµ th«ng lÖ quèc tÕ. H¬n thÕ n÷a viÖc tÝnh l·i suÊt theo n¨m sÏ ph¶n ¸nh mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c chi phÝ vÒ vèn ®èi víi ng­êi göi, ng­êi vay vµ tæ chøc tÝn dông. 5. ChÝnh phñ h¹n chÕ vµ ®i ®Õn chÊm døt hoµn toµn viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc trùc tiÕp ®èi víi d©n chóng víi l·i suÊt cè ®Þnh, mµ thùc hiÖn ®Êu thÇu tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu qua Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n TÊt c¶ nh»m h×nh thµnh l·i suÊt cña c¸c c«ng cô nî cña ChÝnh phñ trªn c¬ së thÞ tr­êng vµ quan hÖ cung-cÇu vèn. Tr¸nh viÖc c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a l·i suÊt tÝn dông Nhµ n­íc vµ l·i suÊt kinh doanh cña c¸c tæ chøc tÝn dông, ®ång thêi tiÕt kiÖm chi phÝ cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. II. Gi¶i ph¸p l©u dµi nh»m tiÕp tôc qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt: 1. Xem xÐt bá viÖc khèng chÕ l·i suÊt tiÒn göi tèi ®a b»ng ®« la Mü ®èi víi ph¸p nh©n t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông. L·i suÊt tiÒn göi lo¹i nµy do tæ chøc tÝn dông Ên ®Þnh nh­ ®èi víi tiÒn göi ngo¹i tÖ cña d©n c­, ®Ó tiÕn tíi tù do ho¸ hoµn toµn l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ. Tõ cuèi n¨m 1998 ®Õn nay, nh»m gãp phÇn t¨ng c­êng ho¹t ®éng qu¶n lý ngo¹i hèi, h¹n chÕ c¸c tæ chøc tÝn dông g¨m gi÷ ngo¹i tÖ trªn tµi kho¶n tiÒn göi ®Ó h­ëng l·i suÊt cao vµ tr¸nh rñi ro vÒ tû gi¸, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· qui ®Þnh møc l·i suÊt tiÒn göi tèi ®a b»ng ®« la Mü ®èi víi ph¸p nh©n t¹i tæ chøc tÝn dông, møc l·i suÊt nµy th­êng thÊp h¬n l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c­ cïng k× h¹n tõ 2%-2, 5%/n¨m. Tuy nhiªn do møc l·i suÊt tiÒn göi thÊp mét sè tæ chøc kinh tÕ kh«ng muèn göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông cña ViÖt Nam, mµ mang göi t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông cña n­íc ngoµi ®Ó h­ëng møc l·i suÊt cao h¬n, g©y mÊt nguån ngo¹i tÖ trong n­íc. Víi c¬ chÕ qu¶n lý tû gi¸ nh­ hiÖn nay, tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh theo thÞ tr­êng hµng ngµy, t­¬ng ®èi æn ®Þnh, kh«ng g©y ®ét biÕn, tû lÖ kÕt hèi gi¶m, l·i suÊt gÇn ®©y liªn tôc gi¶m, nªn t©m lý g¨m gi÷ ngo¹i tÖ cña c¸c tæ chøc kinh tÕ kh«ng nh­ thêi gian tr­íc ®©y. V× vËy ®©y lµ thêi ®iÓm hoµn toµn thÝch hîp ®Ó xo¸ bá hoµn toµn viÖc kh«ng chÕ l·i suÊt tiÒn göi tèi ®a b»ng ®« la Mü cña c¸c ph¸p nh©n t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông, nh»m tù do ho¸ l·i suÊt hoµn toµn ngo¹i tÖ. 2. T¸ch ho¹t ®éng cho vay chÝnh s¸ch ra khái c¸c ho¹t ®éng cho vay th­¬ng m¹i cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, nh»m thùc hiÖn viÖc xo¸ bá c¸c h×nh thøc l·i suÊt cho vay ­u ®·i trong hÖ thèng ng©n hµng. Xo¸ bá c¸c h×nh thøc l·i suÊt cho vay ­u ®·i trong hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt. Theo kinh nghiÖm tù do ho¸ l·i suÊt cña c¸c n­íc, th× viÖc ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò xo¸ bá c¸c møc l·i suÊt ­u ®·i trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ qu¸ muén. C¸c n­íc th­êng tiÕn hµnh viÖc xãa bá kiÓm so¸t nµy vµo thêi k× ®Çu cña qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt. Së dÜ nh­ vËy lµ v×, viÖc tån t¹i c¸c møc l·i suÊt ­u ®·i cã ¶nh h­ëng tíi c¸c møc l·i suÊt cho vay th­¬ng m¹i cña c¸c trung gian tµi chÝnh. Th«ng th­êng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i hiÖn nay vÉn dïng nguån vèn tù huy ®éng ®Ó cho vay ­u ®·i theo c¸c môc tiªu chØ ®Þnh, nh­ng viÖc cÊp bï phÇn gi¶m l·i suÊt cho vay ch­a ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ (chØ thùc hiÖn khi kÕt qu¶ kinh doanh bÞ lç). Trong nh÷ng tr­êng hîp nh­ vËy, l·i suÊt cho vay th­¬ng m¹i sÏ bÞ ®Èy lªn cao ®Ó bï ®¾p cho nh÷ng kho¶n vay ­u ®·i. Bªn c¹nh ®ã, viÖc cho vay ­u ®·i tr­êng hîp th­êng g¾n liÒn víi rñi ro tÝn dông, do ng­êi vay g©y ra, nh­ng còng cã thÓ do chÝnh c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i g©y ra, v× hä nghÜ r»ng c¸c kho¶n cho vay ®ã ®· ®­îc Nhµ n­íc b¶o l·nh, nªn kh«ng quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t­, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh sö dông vèn vay… Xo¸ bá c¸c h×nh thøc l·i suÊt cho vay ­u ®·i trong hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i hiÖn nay kh«ng lµm t¨ng mÆt b»ng l·i suÊt cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ, do ®ã kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh c¬ cÊu kinh tÕ hiÖn nay. Tãm l¹i viÖc tån t¹i qu¸ l©u c¸c h×nh thøc cho vay ­u ®·i ¶nh h­ëng xÊu ®Õn toµn bé ho¹t ®éng ®Çu t­ tÝn dông, lµm tª liÖt ®éng c¬ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é thÈm ®Þnh, gi¸m s¸t vèn vay, ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. 3.Th¶ næi l·i suÊt tr¸i phiÕu cña c¸c tæ chøc tÝn dông Khi kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng ph¸t triÓn, c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, th× míi th¶ næi l·i suÊt tr¸i phiÕu cña c¸c tæ chøc tÝn dông. §©y lµ kh©u cuèi cïng cña qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt. Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, khi c¸c tæ chøc tÝn dông muèn ph¸t hµnh kú phiÕu, tr¸i phiÕu ph¶i cã ®Ò ¸n xin phÐp ng©n hµng Nhµ n­íc trong ®ã ®Ò cËp cô thÓ ®Õn kÕ ho¹ch ph¸t hµnh nh­: khèi l­îng vèn huy ®éng, thêi ®iÓm ph¸t hµnh, kÕt thóc, ®Þa bµn ph¸t hµnh… ®Æc biÖt lµ l·i suÊt huy ®éng. ViÖc qui ®Þnh nh­ vËy ®Ó khi mét tæ chøc tÝn dông huy ®éng d­ãi h×nh thøc nµy kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn nguån vèn tÝn dông cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, kh«ng g©y x¸o trén thÞ tr­êng tiÒn tÖ nãi chung. V× vËy viÖc th¶ næi l·i suÊt kú phiÕu, tr¸i phiÕu cña c¸c tæ chøc tÝn dông chØ nªn thùc hiÖn khi c¸c yÕu tè kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng ph¸t triÓn, c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong viÖc ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng tiÒn tÖ. 4. Thùc hiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh hÖ thèng l·i suÊt chØ ®¹o: Khi thÞ tr­êng tiÒn tÖ thùc sù ph¸t triÓn theo h­íng æn ®Þnh vµ cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn tù do ho¸ l·i suÊt hoµn toµn, th× cã thÓ bá c¬ chÕ diÒu hµnh theo l·i suÊt c¬ b¶n ®Ó chuyÓn h¼n sang c¬ chÕ ®iÒu hµnh hÖ thèng l·i suÊt chØ ®¹o cña ng©n hµng Nhµ n­íc- l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu vµ l·i suÊt cho vay qua ®ªm. Sau khi bá biªn ®é l·i suÊt, thùc hiÖn c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn, th× vai trß cña l·i suÊt c¬ b¶n ®èi víi cho vay b»ng ®ång ViÖt Nam thùc chÊt chØ cßn mang tÝnh h­íng dÉn, tham kh¶o cho c¸c tæ chøc tÝn dông, kh«ng cßn vai trß kiÓm so¸t vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn l·i suÊt trªn thÞ tr­êng. V× vËy, khi thÞ tr­êng tiÒn tÖ thùc sù ph¸t triÓn theo h­íng æn ®Þnh vµ cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tù do ho¸ l·i suÊt hoµn toµn, cÇn ph¶i chuyÓn sang c¬ chÕ ®iÒu hµnh hÖ thèng l·i suÊt chØ ®¹o cña ng©n hµng Nhµ n­íc. Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn t¸i cÊp vèn cho c¸c tæ chøc tÝn dông theo h×nh thøc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu, cho vay cã b¶o ®¶m b»ng thÕ chÊp hå s¬ tÝn dông hoÆc cÇm cè th­¬ng phiÕu hoÆc c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n kh¸c vµ cho vay qua cöa sæ chiÕt khÊu ®Æc biÖt. C¸c h×nh thøc nµy cã thêi h¹n cho vay ng¾n, cã thÓ cho vay trong vµi ba ngµy, thËm chÝ cho vay qua ®ªm ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt kh¶ n¨ng thanh to¸n sau khi c¸c tæ chøc tÝn dông ®· thùc hiÖn vay m­în lÉn nhau trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng. L·i suÊt cña c¸c h×nh thøc t¸i cÊp vèn nµy do ng©n hµng Nhµ n­íc qui ®Þnh, th­êng cao h¬n c¸c møc l·i suÊt kh¸c, ®Ó thùc hiÖn ®iÒu tiÕt vµ chØ ®¹o mÆt b»ng l·i suÊt trªn thÞ tr­êng còng nh­ thùc hiÖn vai trß ng©n hµng Nhµ n­íc lµ ng­êi cho vay cuèi cïng. L·i suÊt nµy ®­îc quy ®Þnh tõng thêi kú tuú theo môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nãi chung, cã chó ý ®Õn cung – cÇu tÝn dông trong n­íc vµ quèc tÕ, ®Æc biÖt chó ý ®Õn trªn thÞ tr­êng vèn vµ tû gi¸ ngo¹i tÖ. C¸c tæ chøc tÝn dông cã thÓ tù do vµ kh«ng h¹n chÕ sè l­îng tiÒn göi t¹i ng©n hµng Nhµ n­íc. Nh­ng ®Ó h¹n chÕ hoÆc khuyÕn khÝch th× ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh møc l·i suÊt tiÒn göi cao hay thÊp, thËm chÝ l·i suÊt tiÒn göi lo¹i nµy cã thÓ b»ng kh«ng. Møc l·i suÊt tiÒn göi lu«n cã kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh víi l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu vµ cho vay qua ®ªm nãi trªn. §èi víi 2 lo¹i l·i suÊt nµy, ng©n hµng Nhµ n­íc sÏ t¹o ra kho¶ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh cã tÝnh chÊt khung l·i suÊt cho thÞ tr­êng tiÒn tÖ. L·i suÊt nghiÖp vô thÞ tr­êng më lµ l·i suÊt ®Êu thÇu c¸c lo¹i tÝn phiÕu vµ c¸c lo¹i giÊy cã gi¸ ng¾n h¹n. Ng©n hµng Nhµ n­íc tham gia tæ chøc nghiÖp vô thÞ tr­êng më vµ chi phèi møc l·i suÊt ®Êu thÇu. Møc l·i suÊt nµy th­êng n»m gi÷a 2 lo¹i l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu vµ l·i suÊt tiÒn göi nãi trªn. L·i suÊt thÞ tr­êng liªn ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn viÖc vay m­în ng¾n h¹n lÉn nhau gi÷a c¸c tæ chøc tÝn dông trong tr­êng hîp thiÕu vèn mµ ch­a ®Õn phiªn giao dÞch trªn thÞ tr­êng më. V× vËy l·i suÊt thÞ tr­êng liªn ng©n hµng lu«n dao ®éng xung quanh l·i suÊt thÞ tr­êng më vµ phô thuéc vµo l·i suÊt t¸i cÊp vèn cña ng©n hµng Nhµ n­íc. L·i suÊt thÞ tr­êng liªn ng©n hµng cã vai trß chi phèi l·i suÊt huy ®éng vµ cho vay cña tæ chøc tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ theo h­íng: l·i suÊt huy ®éng th­êng thÊp h¬n l·i suÊt thÞ tr­êng liªn ng©n hµng vµ cao hoan l·i suÊt tiÒn göi t¹i ng©n hµng Nhµ n­íc; l·i suÊt cho vay thÊp h¬n l·i suÊt chiÕt khÊu cña ng©n hµng Nhµ n­íc vµ cao h¬n l·i suÊt thÞ tr­êng liªn ng©n hµng. Nh­ vËy c¬ chÕ ®iÒu hµnh hÖ thèng l·i suÊt nµy lµ sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña l·i suÊt t¸i cÊp vèn cña ng©n hµng Nhµ n­íc ®Õn l·i suÊt tÝn dông cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ, th«ng qua l·i suÊt trung gian cña nghiÖp vô thÞ tr­êng më vµ thÞ tr­êng liªn ng©n hµng. Khi ®ã ng©n hµng Nhµ n­íc ®· thùc sù sö dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ ®Ó t¸c ®éng vµ ®iÒu hµnh thÞ tr­êng thay thÕ cho c¸c biÖn ph¸p can thiÖp mang tÝnh hµnh chÝnh. Muèn vËy, ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn sím hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, còng nh­ sím ®­a vµo sö dông c¬ chÕ l·i suÊt cho vay qua ®ªm, ®Ó ph¸t huy vai trß cña c«ng cô l·i suÊt ®iÒu hµnh cña ng©n hµng Nhµ n­íc, gãp phÇn thùc hiÖn hiÖu qu¶ h¬n n÷a môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña m×nh. Tãm l¹i, sau gÇn 15 n¨m ®æi míi ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ ®æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt nãi riªng, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay, vÒ c¬ b¶n l·i suÊt tiÒn göi b»ng ®ång ViÖt Nam, l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay ngo¹i tÖ, l·i suÊt thÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng ®· ®­îc tù do ho¸. L·i suÊt cho vay b»ng ®ång ViÖt Nam ®èi víi nÒn kinh tÕ còng ®­îc tù do ho¸ theo c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn tõ th¸ng 6/2002. Nh­ vËy, nghiªn cøu ch­¬ng III ®· chØ ra nh÷ng c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn cña qu¸ tr×nh tiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng theo h­íng tù do ho¸; tõ ®ã x¸c ®Þnh môc tiªu, quan ®iÓm vµ b­íc ®i cô thÓ tiÕp theo cña qu¸ tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt ë ViÖt Nam. §ång thêi kiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé vµ ®Ò xuÊt c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt theo h­íng tù do ho¸ ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi. KÕt LuËn Tù do hãa l·i suÊt hiÖn nay lµ mét xu thÕ tÊt yÕu ®èi víi mäi quèc gia trong viÖc ®iÒu hµnh c¬ chÕ l·i suÊt vµ ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi xu thÕ ®ã trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ víi thÕ giíi. Kinh nghiÖm cña mét sè ng©n hµng Trung ­¬ng c¸c n­íc trong ®iÒu hµnh c¬ chÕ l·i suÊt ®· chØ ra nh÷ng bµi häc cho ViÖt Nam, gióp chóng ta chän ®­îc b­íc ®i ®óng ®¾n vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi cña n­íc ta hiÖn nay. Qua ph©n tÝch diÔn biÕn l·i suÊt tÝn dông cña ViÖt Nam trong thêi gian qua, ®Æc biÖt tõ 6/2002 víi c¬ chÕ l·i suÊt tháa thuËn mµ theo ®ã, c¸c tæ chøc tÝn dông Ên ®Þnh l·i suÊt cho vay trªn c¬ së cung-cÇu vèn thÞ tr­êng vµ uy tÝn cña kh¸ch hµng vay, chóng ta cã thÓ thÊy ViÖt Nam ®· vµ ®ang tõng b­íc tiÕn tíi tù do hãa l·i suÊt. Bªn c¹nh nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, chóng ta còng ®· gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n cÇn kh¾c phôc. MÆc dï vËy, chóng ta vÉn x¸c ®Þnh môc tiªu vµ b­íc ®i tiÕp theo lµ h­íng tíi mét c¬ chÕ l·i suÊt tù do hoµn toµn, phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i. Trªn c¬ së ®ã, kho¸ luËn ®· ®Ò ra c¸c ®iÒu kiÖn nh»m tiÕp tôc tiÕn tr×nh tù do hãa l·i suÊt; tõ ®ã ng­êi viÕt còng xin m¹nh d¹n kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p: gi¶i ph¸p tr­íc m¾t lµ cÇn ph¶i ph¸t huy c¬ chÕ l·i suÊt tháa thuËn hiÖn nay; vµ gi¶i ph¸p l©u dµi lµ nh»m tiÕn tíi mét c¬ chÕ tù do hãa hoµn toµn vÒ l·i suÊt trong thêi gian tíi. Do vèn kiÕn thøc vµ thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, trong qu¸ tr×nh lµm khãa luËn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, kÝnh mong c¸c thÇy c« gi¸o, b¹n bÌ ®ãng gãp ý kiÕn, gióp ®ì ®Ó khãa luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Bé kÕ ho¹ch ®Çu t­ (1996), ChÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p huy ®éng vèn, Nxb Thèng Kª Hµ Néi 2. Cox Daviv (1997), NghiÖp vô ng©n hµng hiÖn ®¹i, Nxb sù thËt, Hµ Néi 3. Häc viÖn ng©n hµng (1999), §Þnh h­íng ®iÒu hµnh l·i suÊt c¬ b¶n cña ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, Tµi liÖu héi th¶o khoa häc. 4. D­¬ng Thu H­¬ng (1993), §iÒu hµnh cung øng tiÒn tÖ theo tÝn hiÖu thÞ tr­êng, §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc, ViÖn khoa häc ng©n hµng, Hµ Néi 5. D­¬ng thu H­¬ng (1996), §iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong giai ®o¹n 1996-2000, §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc, ViÖn khoa häc ng©n hµng, Hµ Néi 6. §¹i häc kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi (1992), LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, Nxb Gi¸o Dôc, Hµ Néi. 7. Marx.K (1963), T­ b¶n quyÓn 2,3 tËp 2, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 8. Mishkhin (1999), TiÒn tÖ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh, Nxb Khoa häc kÜ thuËt, Hµ Néi. 9. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (1997), ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña ng©n hµng Trung ­¬ng ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 10. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (1996), B¸o c¸o th­êng niªn, Cty in c«ng ®oµn ViÖt Nam, Hµ Néi. 11. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (1997), B¸o c¸o th­êng niªn, Cty in c«ng ®oµn ViÖt Nam, Hµ Néi. 12. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (1998), B¸o c¸o th­êng niªn, Cty in c«ng ®oµn ViÖt Nam, Hµ Néi. 13. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (1999), B¸o c¸o th­êng niªn, Cty in c«ng ®oµn ViÖt Nam, Hµ Néi. 14. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (2000), B¸o c¸o th­êng niªn, Cty in c«ng ®oµn ViÖt Nam, Hµ Néi. 15. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (2001), B¸o c¸o th­êng niªn, Cty in c«ng ®oµn ViÖt Nam, Hµ Néi. 16. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (2002), B¸o c¸o th­êng niªn, Cty in c«ng ®oµn ViÖt Nam, Hµ Néi. 17. Ng©n hµng thÕ giíi (1998), C¸c hÖ thèng tµi chÝnh vµ sù ph¸t triÓn, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 18. NguuyÔn B¸ Nha (1997), L·i suÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Nxb Thèng kª, Hµ Néi. 19. Samuelson (1995), Kinh tÕ häc, Nxb Thèng kª, Hµ Néi. 20. T¹p chÝ ng©n hµng, sè 11-2003 21. T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh, sè ra ngµy 15-7-2003 22. T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh, sè ra ngµy 15-9-2003 23. T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh, sè ra ngµy 1-11-2003 24. Trang web www.imf.org www.worldbank.com www.vnexpress.net www.vneconomic.com

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docLuan van Nhung.doc
Tài liệu liên quan