Khóa luận Vài nét về thị trường cà phê thế giới và tình hình sản xuất, chế biến, xuất khẩu mặt hàng này của Việt Nam những năm gần đây

¸nh gi¸ l¹i chÊt l­îng v­êng c©y cµ phª, thanh lý nh÷ng diÖn tÝch kÐm hiÖu qu¶, tËp trung ®Çu t­ trªn sè diÖn tÝch cµ phª cã hiÖu qu¶ hiÖn cã ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm. VÒ h­íng ®Çu t­ th©m canh, cÇn tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n nh­ sau: - TËp trung mäi nç lùc vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho th©m canh bëi v× c©y cµ phª kh«ng yªu cÇu chi phÝ hµng n¨m rÊt lín. - TËp trung gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò ®¸p øng nhu cÇu vÒ ph©n bãn cho th©m canh. Theo quy tr×nh kü thuËt trång vµ ch¨m sãc cµ phª trong thêi kú kinh doanh cø hai n¨m ph¶i bãn mét lÇn ph©n h÷u c¬ víi khèi l­îng tõ 12-15tÊn/ha vµ hµng n¨m mçi ha cµ phª cÇn bãn kho¶ng 200kg ®¹m nguyªn chÊt 100kg Kali vµ 200kg l©n. Cung cÊp ph©n bãn yªu cÇu cho th©m canh cµ phª lµ rÊt Ýt, cßn thiÕu nhiÒu. ChÝnh v× vËy ph¶i kÕt hîp víi ch¨n nu«i, t¨ng c­êng s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu ph©n v« c¬, chó ý trång c©y ph©n xanh, më réng hÖ thèng dÞch vô ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu ph©n bãn cho th©m canh c©y cµ phª. - TËp trung gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n­íc t­íi cho cµ phª. T­íi n­íc cho cµ phª lµ vÊn ®Ò khã kh¨n ®èi víi 2 vïng cµ phª lín lµ T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé. Thùc tiÔn cho thÊy dï ®· ®Çu t­ vµo kh©u nµy rÊt lín song vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c©y cµ phª. Nguån n­íc m¹nh hiÖn nay ®ang rÊt thiÕu do n¹n ph¸ rõng. Nguån n­íc ngÇm còng c¹n dÇn do qu¸ tr×nh giÕng khoan khai th¸c, n­íc ngÇm rõng bÞ ph¸ nÆng nÒ. MÆt kh¸c thiÕt bÞ m¸y t­íi èng dÉn, nguån n¨ng l­îng cho m¸y t­íi cã nhiÒu khã kh¨n, ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng lín ®Õn n¨ng suÊt cµ phª. Do ®ã cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau: + Trång rõng lµ biÖn ph¸p quan träng, cã t¸c dông l©u dµi. + X©y dùng hÖ thèng ®iÖn ®Ó tiÕp thu nguån ®iÖn l­íi quèc gia. + Cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ dïng cho viÖc t­íi n­íc. - CÇn chó ý ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu phßng trõ s©u bÖnh cho c©y cµ phª. Thùc tÕ cho thÊy r»ng sù ph¸ ho¹i cña s©u bÖnh ¶nh h­ëng lín ®Õn n¨ng suÊt. Khi quy m« s¶n xuÊt ®­îc më réng th× vÊn ®Ò s©u bÖnh, cá d¹i cµng cÇn ®­îc chó ý. §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa to lín, gãp phÇn vµo t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª. - Hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì, khuyÕn khÝch cµ phª ngoµi quèc doanh ®Èy m¹nh th©m canh s¶n xuÊt, bëi v× hiÖn nay, cµ phª ngoµi quèc doanh ®· chiÕm ngoµi 30% diÖn tÝch cµ phª c¶ n­íc. - Më réng diÖn tÝch c©y cµ phª chÌ gi¶m sù chªnh lÖch vÒ chñng lo¹i cµ phª. S¶n xuÊt cµ phª n­íc ta thêi gian qua chñ yÕu lµ cµ phª vèi chiÕm tû träng kho¶ng 90% vÒ diÖn tÝch cµ phª chÌ chØ 10% diÖn tÝch. §iÒu nµy g©y thiÖt h¹i cho chóng ta v× cµ phª chÌ ®­îc ­a chuéng h¬n vµ gi¸ còng cao h¬n tõ 20-30%, thËm chÝ cã lóc cao h¬n 42,5%. H¬n n÷a, ®Çu t­ vµ x©y dùng c¬ b¶n cho mét ha cµ phª vèi, cµ phª dï cã thêi gian thu håi vèn nhanh h¬n; tû suÊt lîi nhuËn cao thÓ hiÖn ë chç. + Cµ phª chÌ ®­îc trång chñ yÕu ë miÒn nói phÝa B¾c, gi¸ ngµy c«ng lao ®éng thÊp. + Cµ phª trång trong ®iÒu kiÖn kh«ng t­íi n­íc hoÆc t­íi n­íc bæ sung thÊp, ®Çu t­ thuû lîi thÊp. + Cµ phª chÌ cã thêi gian kiÕn thiÕt c¬ b¶n ng¾n. 3. C¶i tiÕn c¸c chÝnh s¸ch hç trî s¶n xuÊt. 3.1. ChÝnh s¸ch thuÕ n«ng nghiÖp. - Nªn thu thuÕ theo h¹ng ®Êt vµ theo sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng víi môc ®Ých ®iÒu tiÕt ®Ó x©y dùng gi¸ b¶o hiÓm cho s¶n xuÊt khi gi¸ cµ phª thÕ giíi gi¶m xuèng thÊp. Võa qua hµng v¹n ha cµ phª bÞ chÆt, nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do sù qu¶n lý vÜ m« yÕu kÐm, kh«ng cã hÖ thèng gi¸ b¶o hiÓm (trªn c¬ së nguån lîi cña ngµnh ®Ó æn ®Þnh ngµnh). - §èi víi vïng ®Êt trèng, ®åi träc ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn cã thêi gian miÔn gi¶m thuÕ dµi h¬n ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt më réng diÖn tÝch trªn ®Êt nµy, nh»m n©ng cao s¶n l­îng vµ chÊt l­¬ng cµ phª xuÊt khÈu. Cô thÓ lµ: sau 3 n¨m ®Õn 5 n¨m kÓ tõ khi v­ên c©y ®­a vµo khai th¸c th× míi ®­îc thu thuÕ. 3.2. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ vèn: * §èi víi c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. ChØ thùc hiÖn ®Çu t­ víi c¸c ®¬n vÞ quèc doanh s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. ViÖc ®Çu t­ nµy cÇn h­íng vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: - CÇn ®Çu t­ cho viÖc x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng quan träng, cã t¸c dông lín trªn c¶ vïng s¶n xuÊt cµ phª réng lín nhÊt ®Þnh. Tr­íc hÕt coi träng kh©u ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi phôc vô cho viÖc t­íi n­íc, hÖ thèng giao th«ng, c¸c c¬ së chÕ biÕn cã tr×nh ®é kh¸c, hÖ thèng kho tµng b¶o qu¶n s¶n phÈm, c¸c c¬ së dÞch vô söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ, dÞch vô mua b¸n vËt t­ s¶n phÈm. - Khi ®Çu t­ th× mét phÇn vèn ®Çu t­ do ng©n s¸ch cÊp, phÇn kh¸c Nhµ n­íc cho vay hoÆc ph­¬ng thøc Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm ®Ó huy ®éng vèn trong d©n. - Mäi c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®· hoµn thµnh ph¶i giao cho c¸c c¬ quan nhÊt ®Þnh qu¶n lý, sö dông. Nh÷ng c¬ quan nµy cã tr¸ch nhiÖm khai th¸c c¸c c«ng tr×nh qua dÞch vô s¶n xuÊt hoÆc thu lÖ phÝ sö dông c«ng tr×nh ®ã ®Ó hoµn vèn n©ng cÊp. * §èi víi t­ nh©n, hé gia ®×nh. Nhµ n­íc cÇn ¸p dông chÝnh s¸ch cho vay dµi h¹n víi viÖc më réng diÖn tÝch cµ phª vµ cho vay ng¾n h¹n ®èi víi cµ phª th©m canh. Nhµ n­íc nªn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tr¹ng cña thÞ tr­êng cµ phª mµ cã chÝnh s¸ch hç trî n«ng d©n mét c¸ch kÞp thêi vµ hîp lý. III. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ chÕ biÕn. §©y lµ kh©u bøc xóc nhÊt trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay. ChÊt l­îng tù nhiªn cña cµ phª ViÖt Nam ®­îc ­a chuéng nh­ng thÞ tr­êng thÕ giíi kh«ng ®¸nh gi¸ cao cµ phª ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ vÒ ngo¹i quan. Cã gi¶i ph¸p ®óng vÒ chÕ biÕn sÏ t¹o ®éng lùc lín cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam. Gi¶i ph¸p vÒ chÕ biÕn lµ mét gi¶i ph¸p ®ång bé, bao gåm tõ kh©u thu h¸i, c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Õn b¶o qu¶n s¶n phÈm. 1. Thu h¸i cµ phª ®óng kü thuËt. Cµ phª lµ lo¹i s¶n phÈm dÔ uèng, v× vËy cÇn cÈn thËn khi thu ho¹ch ®Ó ®¶m b¶o cµ phª s¹ch sÏ, cã chÊt l­îng tèt. Nh­ng ng­êi trång cµ phª n­íc ta tõ tr­íc ®Õn nay vÉn cã thãi quen tuèt c¶ cµnh, h¸i c¶ qu¶ non. Cµ phª xanh non lµ thñ ph¹m h¹t ®en, n­íc uèng cã vÞ ®¾ng ch¸t. Khi h¸i, cÇn tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh sau: * Qu¶ ®óng ®é chÝn: Qu¶ cµ phª chÝn lµ qu¶ cµ phª t­¬i cã mµu ®á chÝn tù nhiªn trªn c©y mµ phÇn chÝn cña qu¶ kh«ng nhá h¬n 2/3 diÖn tÝch qu¶ (thö b»ng c¸ch bãp qu¶ cµ phª chÝn gi÷a hai ngãn tay c¸i vµ trá, thÊy qu¶ cµ phª mÒm vµ 2 nh©n cµ phª vät ra khái vá mét c¸ch dÔ dµng, nÕu cßn cøng vµ nh©n ch­a vät ra khái vá th× ch­a ®óng ®é chÝn). * Tû lÖ c¸c lo¹i qu¶ nh­ sau: Tû lÖ qu¶ chÝn tõ 90% trë lªn Tû lÖ qu¶ xanh giµ vµ ­¬ng, qu¶ kh« kh«ng qu¸ 10 %-20% Tû lÖ qu¶ chïm kh«ng qu¸ 1% Kh«ng ®­îc h¸i cµ phª xanh non * Cµ phª h¸i kh«ng ®­îc lÉn t¹p chÊt nh­ ®Êt ®¸, cµnh l¸..., tû lÖ t¹p chÊt d­íi 0,5% (®Çu vµ gi÷a vô), 1% tËn thu cuèi vô. * Lo¹i cµ phª tËn thu kh«ng ®­îc qu¸ 10% tæng s¶n l­îng c¶ vô. Trong qu¸ tr×nh thu ho¹ch cÇn ph¶i thùc hiÖn: - Thu ho¹ch lµm nhiÒu ®ît trong vô, chÝn ®Õn ®©u thu ho¹ch ®Õn ®ã, kh«ng ®­îc thu theo kiÓu "cuèn chiÕu" nghÜa lµ tuèt c¶ v­ên mét lÇn (gåm c¶ qu¶ xanh non, xanh giµ, ­¬ng chÝn, chÝn kh« trªn c©y), kh«ng ®Ó qu¶ chÝn kh« trªn c©y vµ rông. - Thu ho¹ch qu¶ chÝn kh«ng ®­îc tuèt c¶ chïm, kh«ng ®­îc lµm g·y cµnh, rông l¸, hoa, nô ¶nh h­ëng tíi vô sau. - Tr­íc vµ sau khi hoa në 3 ngµy ph¶i ngõng h¸i. 2. VËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n Cµ phª qu¶ sau khi thu ho¹ch cÇn ph¶i chuyÓn ngay vÒ nhµ m¸y ®Ó chÕ biÕn kÞp thêi, kh«ng ®­îc ®Ó qu¸ 24-36 tiÕng. Trong tr­êng hîp kh«ng vËn chuyÓn vÒ x­ëng chÕ biÕn kÞp thêi th× ph¶i b¶o qu¶n cµ phª b»ng c¸ch ®æ cµ phª trªn nÒn kh« r¸o, tho¸ng m¸t, kh«ng ®æ ®èng dµy qu¸ 40cm ®Ó cµ phª khái bÞ bèc nãng, vá qu¶ bÞ nÉu, lªn men, hÊp h¬i, ch¶y n­íc. NÕu ®Ó qu¶ cµ phª bÞ nh­ thÕ th× kh©u chÕ biÕn nh©n sÏ cã h¹t bÞ lªn men qu¸, h¹t bÞ n©u ®en, chua, cã mïi h«i thèi, khi nÕm thö do cã sù xuÊt hiÖn cña este vµ xªt«n. Xe vËn chuyÓn cµ phª vµ bao b× ®ùng cµ phª ph¶i s¹ch, kh«ng ®Ó dÝnh ®Êt bÈn, kh«ng cã mïi thuèc s©u, mïi ph©n hãa häc, ph©n sóc vËt... 3. §¶m b¶o kü thuËt chÕ biÕn: HiÖn nay chóng ta ®ang sö dông phæ biÕn 2 ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn: chÕ biÕn ­ít vµ chÕ biÕn kh«. * Ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn ­ít rÊt cÇn n­íc: ®ñ n­íc s¹ch x¶ vµo bÓ sifon, cÇn n­íc s¹ch ®Ó röa nhít sau khi ng©m ñ, cÇn n­íc s¹ch ®Ó vÖ sinh thiÕt bÞ chÕ biÕn hµng ngµy. Xay x¸t-ng©m ñ-ph¬i sÊy kÞp thêi vµ ®ñ n­íc sÏ tr¸nh ®­îc h¹t mèc, h¹t lªn men vµ kh«ng nhiÔm mïi vÞ l¹. Nh­ vËy, trong chÕ biÕn ­ít cÇn ®Æc biÖt quan t©m: - C©n ®èi l­îng n­íc cho qu¸ tr×nh chÕ biÕn. ChÊt l­îng m¸y chÕ biÕn ®¶m b¶o vµ ®ång bé. S©n ph¬i, lß sÊy ®ñ ®Ó ph¬i sÊy kÞp thêi. * Ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn kh«: thu ho¹ch cµ phª Robusta th­êng b¾t ®Çu vµo mïa kh« c¹n. MÆt kh¸c, qu¶ cµ phª Robusta kh«ng mäng n­íc nh­ cµ phª Arabica nªn cµ phª Robusta chñ yÕu dïng ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn kh«. Ph¬i sÊy kÞp thêi, chèng dån ®èng khi cµ phª cßn ®é Èm cao lµ yªu cÇu quan träng trong chÕ biÕn kh«. CÇn ®Çu t­ cho n«ng d©n lµm s©n ph¬i b»ng xim¨ng, xãa bá s©n ph¬i ®Êt. ¸p dông c«ng nghÖ chÕ biÕn tiªn tiÕn (GMP) ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm, chèng « nhiÔm nÊm mèc, chèng nhiÔm khuÈn ®éc tè, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn kh©u röa cµ phª. Lùa chän thiÕt bÞ phï hîp vµ theo tõng cÊp: chÕ biÕn kh« ë hé n«ng d©n, tr¹m röa ë hîp t¸c x·, chÕ biÕn hoµn chØnh ë c¸c vïng cµ phª tËp trung cã s¶n l­îng t­¬ng ®èi lín. Dï cµ phª ®­îc chÕ biÕn theo ph­¬ng ph¸p nµo th× còng ph¶i thùc hiÖn nghiªm tóc liªn hoµn quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n. 4. §æi míi thiÕt bÞ chÕ biÕn tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. ViÖt Nam ®· cã mét s¶n l­îng cµ phª kh¸ lín víi phÈm chÊt th¬m ngon nhê vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thæ nh­ìng thÝch hîp. Tuy nhiªn cµ phª h¹t xuÊt khÈu l¹i kh«ng cã chÊt l­îng t­¬ng xøng v× vËy ®· thua thiÖt vÒ gi¸ c¶ so víi c¸c n­íc kh¸c. Mét thêi gian dµi tr­íc ®©y, c«ng nghiÖp chÕ biÕn cµ phª ®· kh«ng ®­îc quan t©m ®Çy ®ñ, cã sù thiÕu sãt vÒ nhËn thøc, cã khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t­ nªn tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp kÐm, tæn thÊt sau thu ho¹ch kh¸ lín. Cã nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt ®· thÊt thu hµng tû ®ång v× chÊt l­îng h¹t kÐm. Trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®· b»ng mäi nç lùc ®Çu t­ vµo thiÕt bÞ chÕ biÕn ®Ó h¹n chÕ tèi ®a sù mÊt c©n ®èi gi÷a s¶n l­îng thu ho¹ch vµ kh¶ n¨ng chÕ biÕn. Nh­ng nh×n l¹i hÖ thèng thiÕt bÞ hiÖn cã: c¸c tØnh trång cµ phª chÌ phÝa B¾c míi chØ cã 18 d©y chuyÒn chÕ biÕn (tæng c«ng suÊt 84,5 tÊn qu¶ t­¬i/giê), chØ 4 tØnh (Yªn B¸i, S¬n La, Thanh Ho¸ vµ NghÖ An) cã kh¶ n¨ng chÕ biÕn hÕt s¶n l­îng cµ phª s¶n xuÊt ®­îc, c¸c tØnh cßn l¹i hoµn toµn ch­a cã d©y chuyÒn chÕ biÕn, hoÆc d©y chuyÒn chÕ biÕn kh«ng ®ñ c«ng suÊt. PhÇn lín trong sè 20.000 tÊn cµ phª chÌ hiÖn nay ®­îc chÕ biÕn b»ng ph­¬ng ph¸p thñ c«ng qua c¸c m¸y quay tay, nªn chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp, lµm gi¶m gi¸ trÞ thùc tÕ cµ phª chÌ. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cho thÊy: c«ng nghÖ nµo th× s¶n phÈm ®ã. Nh÷ng c¬ së l¾p ®Æt thiÕt bÞ tiªn tiÕn ®Òu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao. Ng­îc l¹i, nh÷ng c¬ së chÕ biÕn l¹c hËu ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bÞ ®éng vµ th­êng g©y ra l·ng phÝ, gi¸ thµnh cao mµ chÊt l­îng l¹i kÐm. HiÖn nay ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn cµ phª Arabica ®ßi hái hÖ thèng chÕ biÕn ­ít ®èi víi cµ phª Arabica sÏ ngµy cµng t¨ng. Bªn c¹nh ®ã, ®èi víi cµ phª Robusta chÕ biÕn kh« lµ chñ yÕu, nÕu mïa m­a kÐo dµi trong vô thu ho¹ch sÏ g©y khã kh¨n trong chÕ biÕn s¶n phÈm. V× vËy, nh÷ng n¨m tíi, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao nh»m æn ®Þnh vµ më réng thÞ tr­êng tiªu thô, viÖc hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ chÕ biÕn ph¶i ®­îc coi lµ nhiÖm vô rÊt quan träng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ngµnh cµ phª. §æi míi c«ng nghÖ trong ngµnh cµ phª ViÖt Nam cã thÓ xuÊt ph¸t tõ 3 nguån sau: Sö dông c«ng nghÖ truyÒn thèng hiÖn cã, c¶i tiÕn, hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ ®ã. Tù nghiªn cøu, øng dông, ph¸t triÓn. NhËp c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ n­íc ngoµi th«ng qua mua s¾m trang thiÕt bÞ vµ thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, cho dï chän ë nguån nµo th× viÖc lùa chän c«ng nghÖ cÇn ph¶i l­u ý ®Õn viÖc xö lý « nhiÔm, c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong t­¬ng lai. Do ®ã yªu cÇu ®Æt ra lµ c«ng nghÖ sö dông ph¶i mang tÝnh hiÖn ®¹i, ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ t¹i c¸c doanh nghiÖp. ViÖc lùa chän c«ng nghÖ ph¶i dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n sau: + C«ng nghÖ thÝch hîp: c«ng nghÖ thÝch hîp ph¶i ®­îc xem xÐt ®Õn khÝa c¹nh nguyªn liÖu ®Çu vµo, nhiªn liÖu, n¨ng l­îng phôc vô cho s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè m«i tr­êng. + C«ng nghÖ th«ng dông: c«ng nghÖ ®­îc ¸p dông ë nhiÒu n­íc, ®· ®­îc øng dông vµo thùc tÕ cho hiÖu suÊt cao. §æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ biÕn cµ phª cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c h­íng sau: Thay thÕ nh÷ng thiÕt bÞ ®· cò, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng m¸y sÊy, m¸y x¸t kh«. HiÖn ®¹i hãa nh÷ng thiÕt bÞ ë c¸c kh©u then chèt nh­ hÖ thèng ®¸nh bãng, ®o ®¹c th«ng sè kü thuËt vÒ ®é Èm…§Çu t­ l¾p ®Æt c¸c d©y chuyÒn chÕ biÕn liªn hoµn. Cô thÓ, ®èi víi vïng cã diÖn tÝch tõ 5000 ha trång cµ phª trë lªn cÇn cã nhµ m¸y c«ng suÊt 5-10 tÊn/n¨m, víi trang thiÕt bÞ ®ång bé, hoµn chØnh bao gåm s¬ chÕ, ph©n lo¹i, ®¸nh bãng, ®ãng bao. §Çu t­ thªm 3 d©y chuyÒn chÕ biÕn cµ phª hoµ tan ë c¶ 3 miÒn, c«ng suÊt mçi nhµ m¸y tõ 1000-2000 tÊn/n¨m, phôc vô trong n­íc vµ xuÊt khÈu. §èi víi cµ phª chÕ biÕn ë hé gia ®×nh, nªn khuyÕn khÝch chuyÓn sang chÕ biÕn cµ phª theo nhãm hé gia ®×nh hoÆc tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c, hîp t¸c x·. §Ó thùc hiÖn ®æi míi c«ng nghÖ cã hiÖu qu¶, ngµnh cµ phª cÇn ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau: + Ph¶i cã ph­¬ng ph¸p huy ®éng vèn hîp lý, ®Æc biÖt lµ nguån vèn trong d©n th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu…, tranh thñ nguån vèn hç trî tõ Nhµ n­íc, vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. + Cã hÖ thèng thÈm ®Þnh c«ng nghÖ chÝnh x¸c, tr¸nh t×nh tr¹ng mua ph¶i thiÕt bÞ cò, l¹c hËu. + Tæ chøc kÕ ho¹ch ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ lao ®éng ®Ó ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái cña c«ng nghÖ tiªn tiÕn. H¬n 70 doanh nghiÖp thuéc VICOFA tr­íc ®©y vÉn cã thãi quen thu mua cµ phª xuÊt khÈu. Hä ®· nhËn ra r»ng ®ã kh«ng ph¶i lµ con ®­êng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. NhiÒu doanh nghiÖp ®· chuyÓn sang ®Çu t­ chÕ biÕn cµ phª. §¸ng chó ý trong sè ®ã lµ XÝ nghiÖp cµ phª Trung Nguyªn. Doanh nghiÖp nµy trong n¨m qua ®· chøng tá ®­îc ­u thÕ cña m×nh b»ng c¸ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi b¸n hµng vµ chÕ biÕn cµ phª theo phong c¸ch riªng. IV. nh÷ng Gi¶i ph¸p vÒ xuÊt khÈu 1. VÒ phÝa Nhµ n­íc : S¶n xuÊt n«ng nghiÖp x­a nay vèn ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro kh¸ch quan nh­ thiªn tai, dÞch häa, s©u rÇy, sù kh¾c nghiÖt cña thêi tiÕt…, v× thÕ h¬n bÊt cø ngµnh nµo kh¸c, n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh cµ phª nãi riªng rÊt cÇn sù hç trî cña Nhµ n­íc tõ nhiÒu mÆt: 1.1. T¹o ®Êt trång cµ phª cho n«ng d©n ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai lµ vÊn ®Ò lín cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. CÇn xö lý tèt mèi quan hÖ gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông ®Êt. Trªn thùc tÕ ®· cã c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ngÇm, mua b¸n ®Êt ®ai dÉn ®Õn sö dông sai môc ®Ých, g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý cña Nhµ n­íc, thÊt tho¸t nguån thu ng©n s¸ch, n¹n tham nhòng n¶y sinh, c¶n trë qu¸ tr×nh tËp trung ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª. Do vËy, c¸c chÝnh s¸ch cÇn tËp trung lµ: Gi¶i quyÕt nhanh viÖc cÊp giÊp chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho hé n«ng d©n ®Ó hé yªn t©m ®Çu t­, khai th¸c vµ sö dông tèt tµi nguyªn ®Êt. Gi¶i quyÕt ruéng ®Êt cho nh÷ng ng­êi lµm n«ng nghiÖp sèng ë n«ng th«n ®Ó hä cã ®Êt s¶n xuÊt. Më réng quyÒn cho chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong viÖc cÊp ®Êt vµo môc ®Ých s¶n xuÊt vµ cho thuª ®Êt. T¨ng thêi h¹n sö dông vµ miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi phÇn vèn bÞ bá vµo viÖc më mang ®Êt ®ai, tËn dông ®Êt thõa, ®Êt trèng ®åi träc… ®Ó ®­a vµo s¶n xuÊt. §¬n gi¶n hãa thñ tôc chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p, khuyÕn khÝch sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cao h¬n. T¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi ®­îc giao ®Êt nh­ng kh«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt lµm nghÒ kh¸c cã thu nhËp cao h¬n ®Ó hä cã thÓ chuyÓn nh­îng cho c¸c hé kh¸c, ®ång thêi khuyÕn khÝch h×nh thµnh c¸c trang tr¹i, tiÓu ®iÒn s¶n xuÊt cµ phª. 1.2. §iÒu chØnh l¹i chÝnh s¸ch thuÕ: §iÒu chØnh thêi gian thu thuÕ vµ giao nép thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp hîp lý ®Ó n«ng d©n cã thêi gian lùa chän thêi ®iÓm b¸n s¶n phÈm cã lîi nhÊt. §iÒu chØnh tû lÖ thuÕ ®Ó l¹i cho ®Þa ph­¬ng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ n«ng nghiÖp trong mét thêi gian cÇn thiÕt. §Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ nªn gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®èi víi nh÷ng trang thiÕt bÞ, m¸y mãc s¶n xuÊt chÕ biÕn cµ phª. Kh«ng tÝnh phô thu cµ phª xuÊt khÈu nÕu gi¸ thu mua cµ phª gi¶m thÊp h¬n 17.000 ®/kg ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng mua hÕt s¶n phÈm cho n«ng d©n víi gi¸ cã lîi cho s¶n xuÊt. Phô thu cµ phª xuÊt khÈu thùc chÊt lµ mét lo¹i thuÕ xuÊt khÈu bæ xung ®¸nh vµo thu nhËp cña ng­êi trång cµ phª th«ng qua c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª, song ®iÒu ®¸ng nãi lµ kho¶n thu nµy kh«ng ®­îc sö dông trë l¹i ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª. Do ®ã ngoµi viÖc ®ãng gãp phô thu xuÊt khÈu cho quü hç trî s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª, tÊt c¶ c¸c kho¶n phô thu kh¸c (ngoµi c¸c s¾c thuÕ hiÖn cã) ®Òu nªn lo¹i bá. 1.3. X©y míi vµ n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt kü thuËt Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ x©y dùng nh÷ng h¹ng môc c«ng tr×nh quan träng, bøc thiÕt, hiÖu qu¶. C¸c h¹ng môc c«ng tr×nh nµy cã t¸c dông lín trªn c¶ mét vïng s¶n xuÊt cµ phª réng lín nhÊt ®Þnh. Tr­íc hÕt tËp trung ®Çu t­ x©y dùng c¸c h¹ng môc thuéc c¸c c«ng tr×nh thuû lîi phôc vô cho nhu cÇu t­íi tiªu, c¸c c¬ së c¬ b¶n, hÖ thèng giao th«ng, kho tµng b¶o qu¶n s¶n xuÊt …Nguån vèn ng©n s¸ch lµ nguån vèn chÝnh ®Ó ®Çu t­, ngoµi ra Nhµ n­íc cã thÓ ®i vay hoÆc huy ®éng vèn trong d©n víi ph­¬ng ch©m Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm. Giao nh÷ng c«ng tr×nh ®· ®­îc hoµn thµnh cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý vµ chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn tr­íc Nhµ n­íc. C¸c c¬ quan nµy cã tr¸ch nhiÖm khai th¸c c¸c c«ng tr×nh qua c¸c dÞch vô s¶n xuÊt. §Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ë tÇm vi m« vµ vÜ m«, nhÊt lµ ph©n tÝch, xö lý, dù b¸o vµ x©y dùng cËp nhËt hÖ thèng th«ng tin t­ liÖu nh»m x©y dùng chiÕn l­îc vÒ thÞ tr­êng. 1.4. Hç trî tiªu thô s¶n phÈm HiÖn nay t×nh h×nh tiªu thô cµ phª rÊt phøc t¹p. L­îng cµ phª s¶n xuÊt hµng n¨m rÊt lín vµ kh«ng tiªu thô hÕt. MÆt kh¸c, hiÖn t­îng tranh mua tranh b¸n kh«ng cã sù qu¶n lý g©y nªn t×nh tr¹ng tiªu cùc. Cã qu¸ nhiÒu ®Çu mèi thu mua còng nh­ xuÊt khÈu cµ phª. ViÖc qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¸ c¶, khèi l­îng ch­a ®¶m b¶o, lµm gi¶m uy tÝn cña ngµnh. §Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ xuÊt khÈu vµ t¹o uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau: - Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî tæ chøc tiªu thô hÕt mäi s¶n phÈm nh©n d©n lµm ra. ViÖc thu mua cµ phª cña d©n ph¶i th­êng xuyªn, ®Æc biÖt chó träng vµo thêi kú sau thu ho¹ch. Muèn vËy, c¸c tæ chøc cã chøc n¨ng thu mua cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ lùc l­îng cho thu mua, tr¸nh hiÖn t­îng khi d©n cÇn b¸n th× Nhµ n­íc ch­a cã tiÒn, dÉn ®Õn c¸c c¬ quan, tæ chøc kh«ng cã chøc n¨ng thu mua tung tiÒn ra Ðp gi¸ ng­êi s¶n xuÊt. - Nhµ n­íc cÇn tiÕn hµnh tæ chøc vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c c«ng ty thu mua chuyªn t­ vÊn, kiÓm tra, qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm. Qu¶n lý chÆt s¶n phÈm ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng cµ phª lµ mét viÖc cÇn ph¶i lµm ngay. - Cã chÝnh s¸ch gi¸ c¶ hîp lý nh»m æn ®Þnh s¶n xuÊt cµ phª. Gi¸ thu mua nguyªn liÖu ®­îc ®Þnh gi¸ tõ gi¸ FOB xuÊt khÈu vµ Nhµ n­íc cÇn thèng nhÊt mét gi¸ chung tuú thuéc vµo sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. - X©y dùng gi¸ b¶o hiÓm: Dùa vµo nguån lîi thu tõ thuÕ vµo nh÷ng n¨m gi¸ thÞ tr­êng thÕ giíi lªn cao ®Ó hç trî gi¸ thu mua nguyªn liÖu cña ng­êi s¶n xuÊt trong nh÷ng n¨m biÕn ®éng m¹nh vÒ gi¸ cµ phª. Cô thÓ lµ nªn lÊy gi¸ trung b×nh cña thÞ tr­êng thÕ giíi trong nhiÒu n¨m ®Ó qui vÒ gi¸ thu mua nguyªn liÖu trong n­íc. Ngoµi ra cã thÓ quy ®Þnh gi¸ sµn cho n«ng d©n khi gi¸ cµ phª trª thÞ tr­êng thÕ giíi xuèng thÊp ®Ó tr¸nh n¶y sinh t©m lý ch¸n c©y cµ phª, dÉn ®Õn bá kh«ng ch¨m sãc, thËm chÝ chÆt ph¸ v­ên c©y cµ phª ®Ó trång c©y kh¸c nh­ mÊy th¸ng qua. Trong tr­êng hîp do quy ®Þnh gi¸ sµn mua cña n«ng d©n mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu bÞ thua thiÖt th× Nhµ n­íc cã thÓ th«ng qua quü hç trî xuÊt khÈu bï lç cho nhµ xuÊt khÈu. §©y còng chÝnh lµ kinh nghiÖm cña Venezuela. 1.5. Thu hót vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc * §èi víi ®Çu t­ trong n­íc: Huy ®éng nguån vèn trong n­íc theo h×nh thøc gãp vèn cæ phÇn x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ c¸c c¬ së thu mua xuÊt khÈu. T×m c¸c ®èi t¸c liªn doanh nh»m ®Çu t­ vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh cµ phª. Nguån vèn cña Nhµ n­íc theo c¸ch lång ghÐp c¸c ch­¬ng tr×nh cïng ®Çu t­ x©y dùng trªn tõng ®Þa bµn. B¶n th©n Tæng c«ng ty cµ phª ViÖt Nam vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ph¶i tù tÝch luü vèn tù cã ®Ó ngµnh cµng lín m¹nh vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ ®Çu t­ cho s¶n xuÊt. Huy ®éng nguån vèn, søc lao ®éng, c¬ së vËt chÊt cho ng­êi trång, thu gom xuÊt khÈu. Nguån vèn ph¶i ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ vµ tiÕt kiÖm, ®Çu t­ ®óng môc tiªu, ®èi t­îng. * §èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi: Më réng quan hÖ quèc tÕ, tranh thñ sù ®Çu t­ cña n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi víi sù ­u ®·i hÊp dÉn theo m« h×nh liªn doanh. T¨ng c­êng liªn doanh liªn kÕt víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi ®Ó häc hái, tiÕp cËn nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn vµ kinh nghiÖm qu¶n lý, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. T¨ng c­êng n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nh»m t¹o m«i tr­êng ®Çu t­, hµnh lang ph¸p lý th«ng tho¸ng, thuËn lîi cho nhµ ®Çu t­. 1.6. Hç trî vÒ vèn: Vèn lµ vÊn ®Ò mu«n thuë cho sù ph¸t triÓn cña bÊt kú ngµnh nghÒ nµo. Chóng ta liªn tôc h« khÈu hiÖu cÇn n©ng cÊp, c¶i t¹o, x©y dùng míi… nh­ng vÊn ®Ò lµ vèn ë ®©u vµ sö dông nh­ thÕ nµo cho hîp lý. §Êt n­íc ta ®ang chuyÓn m×nh ®Ó v­¬n lªn, mäi ngµnh mäi nghÒ ®Òu cÇn vèn ®Ó ph¸t triÓn. Do ®ã, viÖc ph©n bæ vµ hç trî tµi chÝnh cho phï hîp lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch vèn trong ngµnh cµ phª lµ gióp c¸c doanh nghiÖp cã thªm vèn ®Ó cã thÓ g¨m hµng cho ®Õn khi gi¸ lªn, mua thiÕt bÞ ®Ó ®æi míi c¬ cÊu xuÊt khÈu theo ®Þnh h­íng xuÊt khÈu hµng chÕ biÕn cã chÊt l­îng cao thay cho xuÊt khÈu hµng th« ch­a chÕ biÕn, bï lç khi huû cµ phª xÊu theo nghÞ quyÕt cña ICO v× khi huû bá cµ phª doanh nghiÖp sÏ ph¶i chÞu mét kho¶n lç kh«ng nhá, cÇn ®­îc Nhµ n­íc hç trî. §Ó hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh cµ phª cÇn hai nhãm gi¶i ph¸p: Gi¶i ph¸p chung ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn an toµn, cã hiÖu qu¶: Gi¶m bít thñ tôc vay vèn: më réng m¹ng l­íi cho vay vµ c¸c h×nh thøc huy ®éng, khuyÕn khÝch c¹nh tranh hîp ph¸p Ph¸t triÓn quü tÝn dông nh©n d©n Ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh cung cÊp vèn trung vµ dµi h¹n nh­ thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng vèn trung vµ dµi h¹n. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu. Gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh cµ phª: ngoµi chÝnh s¸ch vèn chung cho c¸c doanh nghiÖp nh­ trªn, cÇn ph¶i cã nh÷ng ­u ®·i vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh cµ phª ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn ®­îc b×nh th­êng. §Ó hç trî vèn cã hiÖu qu¶, cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi chÝnh s¸ch vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy theo h­íng ­u ®·i l·i suÊt vµ khuyÕn khÝch thµnh lËp trung t©m hç trî s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. ¦u ®·i l·i suÊt: l·i suÊt tiÒn vay hiÖn nay lµ kh¸ cao ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ cµng cao ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cµ phª trong giai ®o¹n khã kh¨n nh­ hiÖn nay. Nh­ng sè l­îng doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cµ phª nãi riªng trong nÒn kinh tÕ kh¸ lín mµ nguån vèn tµi chÝnh ®Ó hç trî th× cã h¹n nªn kh«ng thÓ ­u ®·i tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nµy. Do vËy chØ nªn ­u ®·i l·i suÊt cho c¸c doanh nghiÖp cã triÓn väng, kinh doanh hiÖu qu¶. Thµnh lËp quü hç trî s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª: quü nµy cã thÓ ®­îc x©y dùng theo ph­¬ng thøc thu mét phÇn chªnh lÖch gi¸ khi xuÊt khÈu ®­îc gi¸ hoÆc c¶ ng­êi s¶n xuÊt vµ kinh doanh cïng thùc hiÖn chÕ ®é ®ãng b¶o hiÓm ®Ó lËp quü. Quü sÏ hç trî khi thÞ tr­êng cã nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi g©y hËu qu¶ thua thiÖt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nh»m gi÷ v÷ng diÖn tÝch cµ phª, tr¸nh tù chÆt ph¸, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång kh«ng hîp lý khi thu nhËp cña ng­êi trång cµ phª bÞ gi¶m xuèng. Thµnh lËp trung t©m b¶o l·nh: ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh cµ phª, mét trong nh÷ng khã kh¨n lµ kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó vay vèn ng©n hµng. Do ®ã rÊt cÇn tæ chøc trung gian lµm ®Çu mèi gi÷a doanh nghiÖp vµ ng©n hµng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn. Mét trong nh÷ng h×nh thøc ®ã lµ quü b¶o l·nh tÝn dông. Quü b¶o l·nh tÝn dông võa t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn, võa lµ h×nh thøc rµng buéc chÆt chÏ gi÷a ng­êi vay, ng­êi cho vay, tæ chøc trung gian vµ Nhµ n­íc, nhê ®ã mµ gi¶m bít møc ®é rñi ro khi vay vèn. Thay ®æi lÞch thu nî cña n«ng d©n, kh«ng thu vµo cuèi n¨m, nh­ vËy ng­êi d©n cã ®iÒu kiÖn gi÷ s¶n phÈm l¹i nh»m chÊm døt t×nh tr¹ng b¸n cµ phª å ¹t vµo ®Çu vô t¹o nªn søc Ðp lµm gi¶m gi¸ cµ phª xuÊt khÈu. 1.7. T¨ng c­êng qu¶n lý xuÊt khÈu cµ phª: a. C¶i tiÕn c«ng t¸c thu mua HiÖn nay, t×nh h×nh thu mua s¶n phÈm cµ phª hÕt søc phøc t¹p. Cã qu¸ nhiÒu ®Çu mèi thu mua vµ xuÊt khÈu, g©y khã kh¨n cho qu¶n lý s¶n phÈm, gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng cµ phª ch­a ®¶m b¶o, lµm gi¶m uy tÝn cña ngµnh. ViÖc thu mua cÇn cã c¶i tiÕn. X©y dùng mét hÖ thèng c«ng ty cã ®ñ ®iÒu kiÖn, vèn, chuyªn thu mua, chÕ biÕn ®óng thêi vô, tr¶ tiÒn ngay t¹o ®iÒu kiÖn quay vßng vèn nhanh cho ng­êi s¶n xuÊt. Kh«ng nªn cã qu¸ nhiÒu c«ng ty tham gia thu mua, niªn vô 1999/2000 cã tíi 157 c«ng ty tham gia xuÊt khÈu, g©y t×nh tr¹ng lén xén, khã qu¶n lý. Nh­ng nÕu cã qu¸ Ýt c«ng ty ®­îc xuÊt khÈu trùc tiÕp th× sÏ g©y ra ®éc quyÒn, Ðp gi¸, g©y thiÖt h¹i ®Õn ng­êi s¶n xuÊt. HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam cÇn xem xÐt l¹i danh s¸ch c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ®Ó biÕt nªn khai th¸c vµo thÞ tr­êng nµo, víi khèi l­îng bao nhiªu, xuÊt khÈu vµo thêi ®iÓm nµo lµ thÝch hîp, vµ ®¬n vÞ nµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tõ ®ã lùa chän ra mét sè c«ng ty cã ®ñ kh¶ n¨ng,lùa chän theo n¨ng lùc kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ. Yªu cÇu tèi thiÓu ®èi víi mét ®¬n vÞ xuÊt khÈu cµ phª lµ: Cã 5 n¨m liªn tôc kinh doanh xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu mçi niªn vô trªn 15.000 tÊn. Yªu cÇu nµy ®Ó ®¶m b¶o ®¬n vÞ chung thuû víi xuÊt khÈu cµ phª, kh«ng mang tÝnh chÊt ®¸nh qu¶, thÊy gi¸ lªn cã l·i th× tham gia vµo thÞ tr­êng, ®Õn khi t×nh h×nh khã kh¨n th× bá mÆc. Cã kinh nghiÖm bu«n b¸n víi n­íc ngoµi, hiÓu biÕt vµ cã kinh nghiÖm vÒ nghiÖp vô ®Ó tr¸nh nh÷ng tranh chÊp, thiÖt h¹i sau nµy. C¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kh«ng g©y thua thiÖt. Niªn vô 01/02 cho thÊy nhiÒu c«ng ty kh«ng biÕt x¸c ®Þnh ®óng ®é Èm cµ phª thùc tÕ, kh«ng thèng nhÊt ®­îc víi b¹n hµng vÒ c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng nªn s¶n phÈm bÞ tõ chèi. S¶n phÈm xuÊt khÈu ®¶m b¶o kh«ng bÞ ®èi t¸c n­íc ngoµi Ðp gi¸, chªnh lÖch gi¸ FOB ViÖt Nam vµ gi¸ quèc tÕ kh«ng qu¸ lín. C¸c doanh nghiÖp kh«ng hoµn thµnh nhiÖm vô trong niªn vô tr­íc ph¶i xem xÐt l¹i. NÕu kh¶ n¨ng thùc thi vÉn tiÕp tôc yÕu kÐm th× niªn vô tiÕp theo ph¶i nh­êng chç cho c¸c doanh nghiÖp cã n¨ng lùc h¬n. Tæng c«ng ty cµ phª ViÖt Nam vµ HiÖp héi cµ phª ca cao VICOFA còng ®Ò nghÞ chØ c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu míi ®­îc ®Æt ®¹i lý thu mua trùc tiÕp tõ c¸c vïng s¶n xuÊt. NÕu kh«ng ®ñ tiªu chuÈn trªn mµ tranh mua cña ®¬n vÞ xuÊt khÈu trùc tiÕp, g©y biÕn ®éng thÞ tr­êng th× sÏ ph¶i chÞu chÕ tµi ®Ó b¶o vÖ lîi Ých chung cña toµn hiÖp héi. H×nh thøc ph¹t lµ nép ph¹t 10% gi¸ FOB cña doanh nghiÖp vµo quü b×nh æn gi¸, hoÆc chÞu h×nh thøc h¹n chÕ do hiÖp héi quy ®Þnh. HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam cïng víi UBND c¸c tØnh trång cµ phª bµn b¹c, tham kh¶o ý kiÕn cña ban vËt gi¸ ChÝnh phñ ®Ó ®­a ra gi¸ mua hîp lý, kÕt hîp hµi hßa lîi Ých cña ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi xuÊt khÈu vµ lîi Ých cña Nhµ n­íc. Chóng ta cã thÓ tham kh¶o c¸ch ®­a ra møc gi¸ tèi thiÓu ®Ó xuÊt khÈu cµ phª cña HiÖp héi cµ phª Colombia hoÆc c¸ch lµm cña chÝnh phñ Braxin, chÝnh phñ sÏ mua cµ phª cho n«ng d©n trong tr­êng hîp cÇn thiÕt. b. C¶i thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng: VÒ l©u dµi, c¸c tæ chøc xuÊt khÈu ph¶i quan t©m hµng ®Çu ®Õn viÖc ®¶m b¶o chÊt l­îng xuÊt khÈu. Muèn vËy, cÇn lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng. C«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng bao gåm nhiÒu néi dung, tuy nhiªn tõ thùc tÕ hiÖn nay nªn chó träng mét sè vÊn ®Ò sau: N©ng cao tiªu chuÈn xuÊt khÈu vµ kiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng xuÊt khÈu. Thèng nhÊt qu¶n lý gi¸m ®Þnh hµng xuÊt khÈu: ®Ó n©ng cao chÊt l­îng gi¸m ®Þnh, ®¶m b¶o quyÒn lîi ®óng ®¾n cho mçi kh¸ch hµng vµ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu, vÒ phÝa Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng qu¶n lý c¸c mÆt: n¨ng lùc ho¹t ®éng cña tõng ®¬n vÞ theo tiªu chuÈn cña Uû ban KHKT Nhµ n­íc quy ®Þnh trong th«ng t­ 1708 ngµy 12/12/1989 vµ NQ86/CP ngµy 8/12/1999 cña ChÝnh phñ, ®ång thêi th­êng xuyªn kiÓm tra ®Ó thèng nhÊt qu¶n lý thiÕt bÞ ®o l­êng theo tiªu chuÈn quèc tÕ. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp, cÇn cã ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nghiÖp vô cho c¸n bé gi¸m ®Þnh, phæ biÕn kinh nghiÖm cho hä ®Ó gi¸m ®Þnh mét c¸ch chÆt chÏ. B¶n th©n ®éi ngò c«ng ty gi¸m ®Þnh còng cÇn lµm viÖc nghiªm tóc vµ cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, triÖt ®Ó ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vÒ cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, tr¸nh t×nh tr¹ng níi láng ®Ó ng­êi xuÊt khÈu lîi dông. Trong qu¸ tr×nh kiÓm hµng, cÇn quan s¸t kü tr¸nh t×nh tr¹ng hµng ®· kiÓm råi bÞ ®æi ruét. Khi x¨m hµng lÊy mÉu cÇn x¨m ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau ®Ó lÊy ®­îc mÉu cã tÝnh ®¹i diÖn cao. 2. VÒ phÝa ngµnh vµ HiÖp héi 2.1. N©ng cÊp hÖ thèng th«ng tin : Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ai n¾m ®­îc th«ng tin th× ng­êi ®ã sÏ chiÕn th¾ng trong kinh doanh. §èi víi thÞ tr­êng cµ phª, mét thÞ tr­êng lu«n biÕn ®éng th× viÖc n¾m b¾t th«ng tin cã vai trß cùc kú quan träng. Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c dù b¸o vµ cËp nhËt th«ng tin thÞ tr­êng ch­a tèt nªn trong xuÊt khÈu cµ phª cña ta th­êng kh«ng ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèi ®a. Trong t­¬ng lai, ®Ó c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô cho cµ phª ®¹t hiÖu qu¶ cao, ngµnh cµ phª vµ HiÖp héi cµ phª cacao ViÖt Nam cÇn ®Æc biÖt chó träng ®Õn c¸c gi¶i ph¸p sau: Thµnh lËp trung t©m giao dÞch xuÊt khÈu cµ phª víi sù tham gia cña c¸c chuyªn gia giái cña ViÖt Nam ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp n¾m b¾t th«ng tin vµ kh¸ch hµng. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DN tham gia héi chî triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc. Tæ chøc c¸c c©u l¹c bé ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ trao ®æi, häc hái kinh nghiÖm cña nhau. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ x©y dùng c¬ së d÷ liÖu vµ sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn qu¶n lý th«ng tin hiÖn ®¹i nh­ m¸y vi tÝnh, m¹ng th«ng tin ®Ó doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi c¸c c¬ së d÷ liÖu hiÖn ®¹i trong vµ ngoµi n­íc. Ngoµi ra, ngµnh cµ phª còng nªn dµnh mét phÇn ng©n s¸ch ®Ó ®Çu t­ vµo viÖc mua s¸ch b¸o, th«ng tin thÞ tr­êng gi¸ c¶ vÒ cµ phª nh»m tËn dông tèt mäi c¬ héi kinh doanh. 2.2. Më réng thÞ tr­êng, tham gia s©u réng vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ N­íc ta s¶n xuÊt cµ phª chñ yÕu lµ ®Ó xuÊt khÈu, do vËy khèi l­îng tiªu thô phô thuéc rÊt lín vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Dù b¸o trong kho¶ng 2-3 n¨m n÷a, t×nh h×nh thÞ tr­êng cµ phª vÉn ë t×nh tr¹ng cung v­ît cÇu, gi¸ c¶ sÏ t¨ng nh­ng vÉn ë møc bÊt lîi cho c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª. §Ó t¨ng ®­îc s¶n l­îng còng nh­ gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®ßi hái chóng ta kh«ng nh÷ng chØ duy tr× ®­îc c¸c thÞ tr­êng vèn cã mµ ph¶i nghiªn cøu tiÕp cËn víi thÞ tr­êng míi. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu nµy, ngµnh cµ phª cÇn cã chiÕn l­îc thÞ tr­êng cô thÓ, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ trong quan hÖ thÞ tr­êng. Cô thÓ lµ: - CÇn cã gi¶i ph¸p ®Ó kh«i phôc thÞ tr­êng SNG vµ §«ng ¢u v× xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng nµy cã nhiÒu thuËn lîi. §©y lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng ®· quen víi cµ phª ViÖt Nam nªn kh«ng mÊt nhiÒu c«ng søc ®Ó th¨m dß vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng. MÆt kh¸c, cµ phª ViÖt Nam kh«ng cã nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng nµy. H¬n n÷a, kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn kh«ng qu¸ xa, cã thÓ kÕt hîp hai chiÒu. Do ®ã rÊt thuËn lîi ®Ó ¸p dông ph­¬ng thøc Barter (hµng ®æi hµng), xuÊt khÈu cµ phª kÕt hîp víi nhËp khÈu c¸c mÆt hµng mµ ViÖt Nam cßn thiÕu nh­ s¾t, thÐp, ph©n bãn, s¨m lèp «t«... - §èi víi nh÷ng thÞ tr­êng míi cã søc tiªu thô lín nh­ Mü, óc, §øc, Ph¸p cÇn nghiªn cøu kü nhu cÇu cña c¸c thÞ tr­êng nµy ®Ó tháa m·n yªu cÇu cña kh¸ch, ®¶m b¶o cho sù æn ®Þnh l©u dµi trong quan hÖ mua b¸n. - §èi víi NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng tiªu thô cµ phª víi sè l­îng lín nh­ng l¹i lµ thÞ tr­êng rÊt khã tÝnh. Nh÷ng n¨m qua cµ phª ViÖt Nam ®· vµo ®­îc thÞ tr­êng NhËt B¶n nh­ng xÐt vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa lý vµ quan hÖ cung cÇu th× sè l­îng cµ phª ViÖt Nam nhËp vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n trong thêi gian qua vÉn ch­a t­¬ng xøng. Do ®ã, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng nµy cÇn chó träng vµo biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng. - ThÞ tr­êng Trung Quèc còng lµ mét thÞ tr­êng rÊt hÊp dÉn ®èi víi cµ phª ViÖt Nam nh­ng ch­a ®­îc khai th¸c ®Çy ®ñ. Trung Quèc lµ n­íc ®«ng d©n nhÊt thÕ giíi víi 1,2 tû d©n. Hä tËp qu¸n uèng trµ nh­ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y do c¶i c¸ch më cöa, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nªn ë c¸c thµnh phè, c¸c khu c«ng nghiÖp vµ c¸c khu du lÞch…nhu cÇu uèng cµ phª còng ®· t¨ng lªn. ViÖt Nam cã chung biªn giíi víi Trung Quèc, ®­êng s¾t, ®­êng bé, ®­êng hµng kh«ng ®Òu thuËn lîi, nh÷ng khu chî vïng biªn réng lín víi nh÷ng chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu rÊt cëi më. Do vËy, cã thÓ nãi c¬ héi ®Ó cµ phª ViÖt Nam më réng thÞ phÇn cña m×nh ë thÞ tr­êng nµy lµ rÊt lín. Chóng ta cÇn tËn dông hÕt nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trªn ®Ó nhanh ch©n ®­a cµ phª ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng tiªu thô réng lín nµy. Trªn c¬ së h­íng më réng thÞ tr­êng nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, ®Ó thµnh c«ng trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng th× yÕu tè cÇn coi träng hµng ®Çu lµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng marketing. Ph¶i nghiªn cøu kü thÞ hiÕu cña tõng khu vùc thÞ tr­êng ®Ó tõ ®ã tæ chøc s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ cung cÊp ®óng lo¹i cµ phª mµ thÞ tr­êng cÇn. Ch¼ng h¹n, ë §«ng ¢u thÝch cµ phª hçn hîp m¹nh nªn cÇn t¨ng tû träng Robusta lªn ; ë Mü thÝch c¸c lo¹i cµ phª ®Æc s¶n chÊt l­îng cao (Gourmet Coffee) ®­îc qu¶ng c¸o d­íi nhiÒu tªn kh¸c nhau nh­ Full moon coffee, Real cowboy coffee… ; ë NhËt B¶n, ng­êi tiªu dïng thÝch lo¹i cµ phª pha trén, ®Æc biÖt lµ cµ phª ®ãng hép vµ cµ phª ®¸; kh«ng nªn xuÊt khÈu cµ phª s÷a sang ý bëi v× ng­êi ý ­a dïng ®­êng chø kh«ng dïng s÷a, hä còng kh«ng uèng cµ phª pha nhanh, chÕ biÕn s½n ®­îc b¸n víi gi¸ rÎ ë c¸c m¸y b¸n lÎ ngoµi phè, mµ thÝch mua cµ phª bét ®Ó ®em vÒ tù pha trong gia ®×nh ; lèi sèng c«ng nghiÖp ®ßi hái ph¶i tiÕt kiÖm thêi gian nªn ng­êi Hµ Lan vµ ng­êi §øc th× l¹i ng­îc l¹i, cã chiÒu h­íng tiªu thô ngµy cµng nhiÒu cµ phª pha nhanh. Nh­ vËy, ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cô thÓ ®èi víi tõng thÞ tr­êng ®Ó ®­a ra lo¹i cµ phª ®óng tiªu chuÈn thÞ tr­êng yªu cÇu míi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng t¹o lËp vµ gi÷ v÷ng ®­îc kh¸ch hµng nh»m n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, mét mÆt chóng ta cÇn ¸p dông chiÕn l­îc ®a d¹ng hãa s¶n phÈm. §a d¹ng hãa s¶n phÈm cµ phª xuÊt khÈu còng cã nghÜa lµ gi¶m bít rñi ro, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong viÖc ®iÒu chØnh s¶n xuÊt theo nhu cÇu thÞ tr­êng, lÊp c¸c lç hæng cña thÞ tr­êng néi ®Þa, gi¶m bít sù x©m nhËp cña s¶n phÈm n­íc ngoµi, ®ång thêi t¨ng c­êng kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Muèn vËy, ngµnh cµ phª ph¶i ®Çu t­ hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i cµ phª nh­ cµ phª hoµ tan, cµ phª h¶o h¹ng…MÆt kh¸c, HiÖp héi cµ phª ca caoViÖt Nam cÇn th«ng qua tham t¸n th­¬ng m¹i cña ta ë n­íc ngoµi ®­a c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh cµ phª tham dù c¸c héi chî triÓn l·m, ®Æt c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm cµ phª cña ViÖt Nam víi b¹n bÌ quèc tÕ. ViÖt Nam ®· gia nhËp ICO, còng nªn tÝnh ®Õn viÖc chóng ta tham gia ACPC. §©y lµ c¬ héi ®Ó t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i, khoa häc, c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn nguån lùc, t¹o ®iÒu kiÖn cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng. 2.3. N©ng cao vai trß cña HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam (VICOFA): ViÖc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª hiÖn nay cßn ph©n t¸n, thiÕu tËp trung. Ngoµi sù qu¶n lý cña hai ®¬n vÞ chuyªn tr¸ch vÒ cµ phª lµ VICOFA vµ VINACAFE th× cßn mét sè c¬ quan trong c¸c bé vµ tæ chøc Nhµ n­íc ®ang chÞu tr¸ch nhiÖm kh¸c nhau ®èi víi ho¹t déng cña ngµnh cµ phª. C¸ch tæ chøc nµy hoµn toµn kh¸c víi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª trªn thÕ giíi, nã dÉn ®Õn sù chång chÐo trong c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt vµ ®iÒu hµnh xuÊt khÈu. V× vËy cÇn n©ng cao h¬n n÷a vai trß cña HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam nh»m thèng nhÊt qu¶n lý vÒ mét mèi theo h­íng sau: - ChuyÓn giao mét sè quyÒn h¹n kh«ng h¼n lµ quyÒn qu¶n lý Nhµ n­íc cho HiÖp héi. VÝ dô: quyÒn ®iÒu hµnh quü ph¸t triÓn ngµnh, quyÒn thèng nhÊt gi¸ b¸n tèi thiÓu... ®­a VICOFA thùc sù trë thµnh mét tæ chøc chuyªn tr¸ch cña ngµnh cµ phª. - Bªn c¹nh ®ã, nhanh chãng ph¸t triÓn tõ VICOFA mét tæ chøc liªn kÕt mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng nh­ xuÊt khÈu.Tæ chøc nµy kh«ng chØ liªn kÕt vÒ mÆt kinh tÕ gi÷a doanh nghiÖp Nhµ n­íc mµ cÇn më réng cho sù tham gia cña khu vùc t­ nh©n kinh doanh cµ phª. Nã ®ãng vai trß lµ mét tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé ®èi víi toµn ngµnh cµ phª bao gåm: s¶n xuÊt, thÞ tr­êng, chÕ biÕn, xuÊt khÈu. Kinh phÝ ban ®Çu cã thÓ do Nhµ n­íc cÊp, nh­ng sau ®ã chñ yÕu thu trªn mçi tÊn cµ phª xuÊt khÈu mµ nã cÊp phÐp vµ kho¶n ®ãng gãp th­êng niªn cña c¸c héi viªn. Tuy ho¹t ®éng ®éc lËp nh­ng nã l¹i thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch d­íi sù gi¸m s¸t cña chÝnh phñ, bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, bé Th­¬ng m¹i... 3. Gi¶i ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp: 3.1. Gi¶i ph¸p vÒ vèn : Nh­ ®· nãi ë trªn, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh cµ phª cña ta vèn Ýt nªn kh«ng thÓ g¨m hµng chê gi¸ lªn cao. §Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò thiÕu vèn nµy, doanh nghiÖp cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng c¸c c¸ch sau: Vay vèn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn d­íi h×nh thøc gãp vèn, vay víi l·i suÊt ­u ®·i hoÆc cã thÓ vay tõ quü phóc lîi. TËn dông vèn cña ng­êi s¶n xuÊt b»ng c¸ch khuyÕn khÝch hä tham gia gãp vèn b»ng s¶n phÈm hoÆc cho c«ng ty mua chÞu víi l·i suÊt thÝch hîp. HiÖn nay ë n«ng trang, vèn cña n«ng d©n rÊt lín, qua ph­¬ng ph¸p trªn míi cã thÓ huy ®éng ®­îc nguån vèn nhµn rçi, võa cã lîi cho doanh nghiÖp võa cã lîi cho ng­êi s¶n xuÊt. Huy ®éng vèn cña x· héi th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu… Tranh thñ nguån vèn hç trî cña Nhµ n­íc. Tham gia liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c ®¬n vÞ trong vµ ngoµi n­íc. 3.2. T¨ng c­êng ho¹t ®éng marketing, më réng thÞ tr­êng: Còng nh­ c¸c ngµnh nghÒ kh¸c, khi c¶ n­íc b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®Æc biÖt khi tham gia vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ trong xu thÕ tù do ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ, khu vùc th× ho¹t ®éng marketing cµng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Ho¹t ®éng marketing kh«ng chØ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn h×nh ¶nh s¶n phÈm víi c¸c b¹n hµng mµ cßn lµ tiÒn ®Ò x©y dùng hÖ thèng kªnh ph©n phèi sao cho hiÖu qu¶ nhÊt. Trong m«i tr­êng c¹nh tranh nh­ hiÖn nay, tr­íc nh÷ng biÕn ®éng hÕt søc kh«ng thuËn lîi cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi, c¸c nhµ s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam cÇn quan t©m h¬n n÷a tíi ho¹t ®éng nµy. Cã thÓ tËp trung vµo mét sè ho¹t ®éng cô thÓ sau: a. Tæ chøc c«ng t¸c th¨m dß, t×m hiÓu thÞ tr­êng: Nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi bÊt kú mét chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh nµo khi tham gia th­¬ng m¹i quèc tÕ trong xu h­íng toµn cÇu hãa nh­ hiÖn nay. Tõ nghiªn cøu nµy doanh nghiÖp sÏ cã nh÷ng kÕt luËn cô thÓ nh»m cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ h¬n n÷a vµo nh÷ng kh©u cô thÓ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn ®Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng s¶n phÈm thÝch øng víi tõng lo¹i thÞ tr­êng còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng ®ã. §Ó th¨m dß thÞ tr­êng thµnh c«ng, doanh nghiÖp cÇn dµnh mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó mua th«ng tin, cö c¸n bé trùc tiÕp sang t×m hiÓu thÞ tr­êng. b. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn, khuÕch tr­¬ng s¶n phÈm C¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn, khuÕch tr­¬ng s¶n phÈm bao gåm c¸c biÖn ph¸p nh­ qu¶ng c¸o, c¸c ho¹t ®éng yÓm trî, xóc tiÕn b¸n hµng… ®­îc sö dông ®Ó th«ng tin vÒ nh÷ng hµng hãa nh»m l«i kÐo kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh ®Ó cã thÓ b¸n ®­îc nhiÒu hµng h¬n vµ h¬n hÕt lµ chóng ta cã thÓ giíi thiÖu s¶n phÈm, n©ng cao uy tÝn s¶n phÈm cña m×nh víi kh¸ch hµng. Do kh«ng cã kinh nghiÖm trong m«i tr­êng c¹nh tranh nªn ngµnh cµ phª ViÖt Nam ch­a thùc sù ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng nµy. Trong khi chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ta ch­a cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ th× sù thiÕu kinh nghiÖm vµ thiÕu c¸c dÞch vô, ho¹t ®éng xóc tiÕn, khuÕch tr­¬ng ®· cµng lµm cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam gÆp khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm b¹n hµng. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp cµ phª ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn, khuÕch tr­¬ng s¶n phÈm vµ h×nh ¶nh cña m×nh th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nh­: Më réng ho¹t ®éng qu¶ng c¸o vÒ s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam víi thÕ giíi víi nh÷ng th«ng tin trung thùc, h×nh ¶nh hÊp dÉn g©y Ên t­îng. TiÕn hµnh më thªm c¸c cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm t¹i c¸c trung t©m thµnh phè lín cã nhu cÇu cµ phª lín. Nªn b¾t ch­íc c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª kh¸c thµnh lËp c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi mÆc dï viÖc nµy kh¸ tèn kÐm nh­ng c¸i lîi thu ®­îc sÏ kh«ng nhá. PhÇn lín cµ phª cña ViÖt Nam xuÊt cho c¸c nhµ thu mua n­íc ngoµi, c¸c c«ng ty nµy mua cµ phª ViÖt Nam vÒ s¬ chÕ råi b¸n cho c¸c nhµ rang xay cµ phª, nghÜa lµ ViÖt Nam kh«ng liªn hÖ trùc tiÕp víi c¸c nhµ rang xay mµ ph¶i qua trung gian. VÒ l©u dµi, c¸c nhµ rang xay míi lµ n¬i tiªu thô æn ®Þnh (v× hä ph¶i ho¹t ®éng theo chÝnh s¸ch, quy m« cña nhµ m¸y hä). ChÝnh v× vËy, viÖc ®Æt v¨n phßng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó giíi thiÖu trùc tiÕp cµ phª ViÖt Nam víi nh÷ng n¬i tiªu thô nµy. ViÖc ®­a c¸c th«ng tin vÒ ngµnh s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam b»ng tiÕng n­íc ngoµi qua c¸c trang Web trªn m¹ng còng cÇn ®­îc quan t©m h¬n n÷a ®Ó cã ®­îc sù phong phó vÒ néi dung th«ng tin, hÊp dÉn sù quan t©m cña c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. Tæ chøc c¸c héi nghÞ kh¸ch hµng ®Þnh kú theo tõng mïa vô, tham gia c¸c héi chî triÓn l·m. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng tr­íc vµ sau b¸n hµng nh­ h­íng dÉn sö dông, kiÓm tra chÊt l­îng sau b¸n hµng. Nh÷ng ho¹t ®éng trªn sÏ gãp phÇn n©ng cao h×nh ¶nh, uy tÝn, chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 3.3. §a d¹ng hãa s¶n phÈm §a d¹ng hãa chñng lo¹i mÆt hµng, ®Æc biÖt lµ mÆt hµng cã chÊt l­îng cao lµ mét trong nh÷ng chiÕn l­îc th­êng xuyªn ®­îc c¸c nhµ s¶n xuÊt sö dông nh»m tháa m·n tèi ®a nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Nh­ chóng ta ®· biÕt, cµ phª ngµy cµng trë thµnh ®å uèng quen thuéc ®èi víi nhiÒu ng­êi, tuy nhiªn ë mçi mét n¬i l¹i cã c¸ch chÕ biÕn, pha chÕ, th­ëng thøc kh¸c nhau theo nh÷ng khÈu vÞ kh¸c nhau. Chóng ta ®· cã nh÷ng gièng cµ phª cã h­¬ng vÞ tù nhiªn th¬m ngon, h¬n n÷a nhê cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi cho phÐp chóng ta cã thÓ trång ®­îc nhiÒu chñng lo¹i cµ phª kh¸c nhau. Do ®ã, chóng ta hoµn toµn cã c¬ së ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc ®a d¹ng hãa chñng lo¹i s¶n phÈm. Cô thÓ: Kh«ng chØ xuÊt khÈu mét lo¹i cµ phª nh©n sèng nh­ hiÖn nay mµ ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ cho s¶n xuÊt cµ phª chÕ biÕn dµnh cho xuÊt khÈu th× míi cã thÓ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª. S¶n xuÊt cµ phª h¶o h¹ng (Gourmet Coffee) vµ cµ phª h÷u c¬ (Organic Coffee). 3.4. X©y dùng th­¬ng hiÖu cho mÆt hµng cµ phª ViÖt Nam: "ChÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam kh«ng thua kÐm g× cµ phª Braxin, nh­ng v× kh«ng cã th­¬ng hiÖu nªn kh«ng thÓ c¹nh tranh ®­îc". ¤ng Rolf Sauerbier-gi¸m ®èc tiÕp thÞ cña c«ng ty Craft Foods, mét h·ng cµ phª næi tiÕng cña §øc nhËn ®Þnh nh­ vËy. ChÝnh v× vËy, c«ng ty nµy kh«ng mua cµ phª cña ViÖt Nam víi gi¸ cao h¬n ®­îc. NghÞch lý ®· x¶y ra, ViÖt Nam xuÊt khÈu cµ phª nguyªn liÖu, ®Ó råi ph¶i tr¶ ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu c¸c thµnh phÈm cµ phª cña chÝnh ViÖt Nam. Còng theo c¸c chuyªn gia quèc tÕ, ngoµi lÝ do d­ thõa cµ phª trªn thÕ giíi lµm cho gi¸ cµ phª ViÖt Nam suy gi¶m th× mét nguyªn nh©n n÷a lµ cµ phª ViÖt Nam cßn thiÕu th­¬ng hiÖu, mét yÕu tè cã tÇm quan träng ®Æc biÖt cho mäi s¶n phÈm giao dÞch trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Cã nhiÒu hµng hãa cña ViÖt Nam nh­ may mÆc, giÇy dÐp, n«ng s¶n xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi mµ ch­a cã th­¬ng hiÖu cña riªng m×nh. Th­¬ng hiÖu ®· vµ ®ang trë thµnh thø tµi s¶n v« h×nh quan träng vµ vò khÝ c¹nh tranh s¾c bÐn cña doanh nghiÖp trªn th­¬ng tr­êng. Cµng ngµy c¸c doanh nghiÖp ®· nhËn thÊy r»ng, mét trong nh÷ng tµi s¶n quý gi¸ nhÊt cña hä chÝnh lµ th­¬ng hiÖu. Trªn thùc tÕ, mÆc dï hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam ®· cã mÆt ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi nh­ng nhiÒu ng­êi tiªu dïng vÉn ch­a biÕt ®Êy lµ hµng hãa cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ®ã lµ thiÕu tªn th­¬ng hiÖu. Trong khi ®ã, nh÷ng n­íc xuÊt khÈu n«ng s¶n c¹nh tranh víi ta nh­ Th¸i Lan l¹i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. G¹o cña Th¸i Lan ®­îc ®ãng gãi cã nh·n m¸c ®Çy ®ñ, tªn gäi b»ng tiÕng Anh, tiÕng Th¸i, thËm chÝ c¶ tiÕng ViÖt. G¹o cña Th¸i Lan ®· th©m nhËp vµo c¸c kªnh ph©n phèi ë hÖ thèng siªu thÞ, c¸c cöa hµng cña ViÖt Nam, Hoa kiÒu t¹i nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Trong khi ®ã, mét sè s¶n phÈm cã tªn tuæi cña ViÖt Nam ®ang cã nguy c¬ bÞ x©m h¹i th­¬ng hiÖu nghiªm träng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong thêi gian gÇn ®©y, d­ luËn ®Æc biÖt quan t©m khi c¸c th­¬ng hiÖu nh­ thuèc l¸ Vinataba, n­íc m¾m Phó Quèc, cµ phª Trung Nguyªn ®· bÞ c¸c ®èi thñ ®¨ng ký sö dông ®éc quyÒn th­¬ng hiÖu ë mét sè thÞ tr­êng n­íc ngoµi. C¸c n­íc l¸ng giÒng Trung Quèc, Th¸i Lan, nhÊt lµ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ NhËt, Hµn Quèc, mçi s¶n phÈm ®Òu g¾n víi mét th­¬ng hiÖu næi tiÕng. ViÖt Nam lµ n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín thø hai thÕ giíi nh­ng tíi nay vÉn ch­a cã th­¬ng hiÖu vÒ cµ phª. Trong thêi gian tíi cÇn x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh mang tÝnh quèc gia ®Ó t«n vinh c¸c th­¬ng hiÖu ViÖt Nam vµ x©y dùng uy tÝn cña nh·n hiÖu ViÖt Nam, trong ®ã cã mÆt hµng cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Ch­¬ng tr×nh nµy sÏ lùa chän mét sè c«ng ty ®· cã s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng quèc tÕ tham gia. Nh÷ng c«ng ty ®­îc chän sÏ ®­îc phÐp d¸n biÓu tr­ng lµ mét ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o ra n­íc ngoµi vÒ c«ng ty vµ c¸c s¶n phÈm ®­îc d¸n biÓu tr­ng, môc ®Ých lµ t¨ng c­êng nhËn biÕt cña ng­êi tiªu dïng vµ c¸c nhµ nhËp khÈu trªn thÕ giíi, ®Ó hä cã th¸i ®é nh×n nhËn tÝch cùc h¬n, cã lßng tin h¬n ®èi víi s¶n phÈm cµ phª cña ViÖt Nam. Mét sè kiÕn nghÞ - ®Ò xuÊt Tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam trong thêi gian qua, t¸c gi¶ xin cã mét sè kiÕn nghÞ nh­ sau: 1. Nhµ n­íc cÇn coi cµ phª lµ c©y trång mòi nhän, cã nhiÒu tiÒm n¨ng khai th¸c vµ cÇn x¸c ®Þnh râ ®©y lµ mét mÆt hµng chñ lùc trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp - c©y c«ng nghiÖp - n«ng s¶n xuÊt khÈu ®Ó cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn hîp lý. Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cµ phª lín, kinh doanh cã hiÖu qu¶ ®­îc quyÒn tÝch luü tËp trung t­ b¶n ®Ó cã nguån vèn l­u ®éng ®ñ m¹nh, chñ ®éng thu mua s¶n phÈm cña ng­êi s¶n xuÊt vµ lµm tèt c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 2. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o hé cho ng­êi s¶n xuÊt cµ phª ®Ó hä cã ®iÒu kiÖn duy tr× ph¸t triÓn vµ th©m canh n¨ng suÊt c©y trång khi møc gi¸ cµ phª xuèng ngang b»ng hoÆc thÊp h¬n gi¸ thµnh s¶n xuÊt. 3. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ­u tiªn cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã hiÖu qu¶ cao ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy cã ®ñ m¹nh vÒ tµi chÝnh, ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay, cã ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng ®Ó c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. §ång thêi nghiªn cøu c¸c h×nh thøc hç trî vèn ®Ó c¸c chñ v­ên cµ phª, c¸c ®¬n vÞ chuyªn doanh cµ phª ë ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ ph¸t triÓn m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cho ng­êi lao ®éng. ChÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cÇn ph¶i hîp lý, linh ho¹t. Cô thÓ lµ thuÕ ®Êt n«ng nghiÖp cÇn ®Þnh ra theo h¹ng ®Êt. Kh«ng nªn c¨n cø theo n¨ng suÊt thùc thu hµng n¨m trªn m¶nh ®Êt ®ã ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt ®Çu t­ t¨ng n¨ng suÊt c©y trång. 4. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª, kh«ng nªn ®Ó t×nh tr¹ng qu¸ nhiÒu ®¬n vÞ kiÓm tra chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu nh­ hiÖn t¹i mµ thiÕu kinh nghiÖm vµ nghiÖp vô cµ phª. 5. Ngµnh cµ phª cÇn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµ phª xuÊt khÈu, nhÊt lµ cµ phª chÕ biÕn d¹ng thµnh phÈm, ®ång thêi ph¶i n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÕ giíi. 6. Ngµnh cµ phª cÇn cã chiÕn l­îc thÞ tr­êng cô thÓ, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ thÞ tr­êng vµ cÇn cã chiÕn dÞch tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, më réng kh¶ n¨ng tiÕp thÞ, x©y dùng nh÷ng b¹n hµng lín æn ®Þnh l©u dµi, ®ång thêi tranh thñ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cho th©m canh vµ më réng s¶n xuÊt cµ phª nhÊt lµ trong kh©u chÕ biÕn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu. 7. X©y dùng vµ cñng cè hÖ thèng th«ng tin trong toµn ngµnh cµ phª, th­êng xuyªn liªn tôc ®Ó n¾m b¾t vµ xö lý th«ng tin nhanh chãng, chÝnh x¸c, thèng nhÊt trong c«ng t¸c kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, tranh thñ thêi c¬ thuËn lîi trong kinh doanh. 8. CÇn ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ ng­êi lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cµ phª vµ nhÊt lµ ®éi ngò lµm c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu cã ®ñ ®iÒu kiÖn, n¨ng lùc trong ho¹t ®éng tiÕp thÞ vµ kinh doanh cµ phª. kÕt luËn Cµ phª lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam, lµ s¶n phÈm quan träng thu nhiÒu ngo¹i tÖ gãp phÇn cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. MÆc dï c©y cµ phª tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n th¨ng trÇm, nh­ng nã lu«n lµ c©y c«ng nghiÖp mòi nhän, chiÕn l­îc, g¾n liÒn víi cuéc sèng vµ sù ®æi ®êi cña hµng v¹n ng­êi s¶n xuÊt, trong ®ã cã nhiÒu ®ång bµo d©n téc Ýt ng­êi. ViÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª lu«n lµ mèi quan t©m, lµ môc tiªu l©u dµi cña chóng ta. Tuy nhiªn trong thêi gian qua, viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª mét c¸ch qu¸ nhanh, ®ång thêi víi sù biÕn ®éng m¹nh cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi, lµm cho chóng ta ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Thùc tÕ ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch ®óng ®¾n nh»m h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n, ®­a ngµnh cµ phª ViÖt Nam thùc sù trë thµnh mét ngµnh hµng kinh tÕ mòi nhän trong thêi kú ®Çu cña sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n­íc. Khãa luËn tèt nghiÖp “Vµi nÐt vÒ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam trong thêi gian qua” ®· c¨n cø vµo thùc tr¹ng cña ngµnh cµ phª trong thêi gian qua tõ ®ã nªu lªn sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2005-2010 vµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam giai ®o¹n nµy. §Ò tµi nªu trªn ®Ò cËp ®Õn néi dung kh¸ réng, khã vµ phøc t¹p, rÊt cÇn sù quan t©m cña nhiÒu cÊp vµ nhiÒu ngµnh h÷u quan. MÆc dï t¸c gi¶ ®· rÊt cè g¾ng nh­ng do tr×nh ®é lý luËn vµ nhËn thøc cßn h¹n chÕ, thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ cã h¹n nªn khãa luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. RÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý, bæ sung cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó khãa luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n.