Khóa luận Vấn đề thu hút và sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức trong ngành giáo dục ở Việt nam giai đoạn 1993-2002, Thực trạng và giải pháp

víi nh÷ng mèi lo ng¹i cña m×nh khi cã mét dù ¸n ®ang gÆp khã kh¨n. Th«ng th­êng th× ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn cña ChÝnh phñ ®èi víi c«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n th­êng dùa vµo yªu cÇu cña c¸c nhµ tµi trî vµ kh«ng ®­îc hiÓu mét c¸ch cÆn kÏ nh­ mét c«ng cô mang tÝnh s¸ng t¹o nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ tÝnh bÒn v÷ng cña dù ¸n. 3.2.7. HÖ thèng chia sÎ th«ng tin cßn nhiÒu ®iÓm ch­a hîp lÝ. Do c«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kh«ng tèt nªn viÖc ®­a th«ng tin ®Õn cÊp cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt ®· kh«ng kÞp thêi, nªn kh«ng th¸o gì ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò mang tÝnh hÖ thèng, dÉn ®Õn tiÕn ®é thùc hiÖn chËm ë nhiÒu dù ¸n. Ch­a cã mét c¬ quan ®iÒu phèi nµo tæng hîp ®ñ sè liÖu vÒ nguån vèn ODA cho ngµnh gi¸o dôc (thËm chÝ chÝnh BGD & §T còng kh«ng cã sè liÖu cô thÓ vÒ l­îng vèn ODA cam kÕt vµ gi¶i ng©n cho tõng n¨m mµ hä chØ biÕt tiÕp nhËn qua tõng dù ¸n) nªn viÖc thu thËp sè liÖu th­êng gÆp nhiÒu khã kh¨n, ph¶i thu thËp qua c¸c nhµ tµi trî hoÆc chØ lµ sè ­íc l­îng. H¬n n÷a, do n¨m tµi chÝnh cña ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî th­êng kh¸c nhau nªn viÖc ph©n tÝch sè liÖu th­êng gÆp nhiÒu khã kh¨n. Toµn bé hÖ thèng qu¶n lý th«ng tin còng ch­a ®­îc hiÖn ®¹i ho¸ b»ng m¸y vi tÝnh, nªn dÉn ®Õn sù chËm ch¹p trong viÖc xö lý th«ng tin. 3.2.8. PhÝa ViÖt Nam ch­a thùc hiÖn tèt vai trß chñ ®éng trong c¶ qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ODA NhiÒu ®èi t¸c ViÖt Nam ch­a nhËn thøc ®­îc ®Çy ®ñ vai trß lµm chñ cña n­íc tiÕp nhËn viÖn trî vµ cã t©m lý sî mÊt dù ¸n nªn thiÕu chñ ®éng khi tham gia dù ¸n. V× thÕ ®«i khi phÝa ViÖt Nam ®Ó cho nhµ tµi trî tù thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh mµ xÐt mét c¸ch kh¸ch quan th× cã nhiÒu thiÖt thßi cho phÝa ViÖt Nam. §Æc biÖt, xÐt trong tr­êng hîp c¸c dù ¸n vay vèn th× nh­ thÕ lµ mét sù l·ng phÝ vèn, ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi. §iÒu ®ã còng gãp phÇn lµm gi¶m uy tÝn cña ViÖt Nam còng nh­ søc m¹nh cña phÝa ViÖt Nam trong quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c. NhiÒu dù ¸n hç trî kü thuËt trong ngµnh gi¸o dôc chñ yÕu do c¸c nhµ tµi trî chø kh«ng ph¶i do c¸c c¬ quan tiÕp nhËn x©y dùng. Mét sè nhµ tµi trî gi÷ quyÒn kiÓm so¸t ng©n s¸ch dù ¸n, thËm chÝ ®Õn møc kh«ng cung cÊp th«ng tin cho phÝa ViÖt Nam. ViÖc tuyÓn dông chuyªn gia t­ vÊn cho dù ¸n lÏ ra ph¶i lµ c«ng viÖc chung th× trong mét sè tr­êng hîp l¹i ®­îc ®Æt d­íi quyÒn kiÓm so¸t ngÆt nghÌo cña c¸c nhµ tµi trî. Cã mét vµi dù ¸n bÞ h¹n chÕ hiÖu qu¶ thùc hiÖn do bÞ nhµ tµi trî chi phèi trong viÖc ®­a ra ý t­ëng, x¸c ®Þnh vÊn ®Ò thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn dù ¸n. Ch­¬ng 3 Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA cho ngµnh gi¸o dôc ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi. I. Môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam thêi kú 2001- 2010. 1. Môc tiªu chung ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam thêi kú 2001- 2010. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi 2001- 2010 ®· nªu râ: “®Ó ®¸p øng yªu cÇu vÒ con ng­êi vµ nguån nh©n lùc- nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc trong thêi kú CNH – H§H, cÇn t¹o sù chuyÓn biÕn c¬ b¶n vµ toµn diÖn vÒ gi¸o dôc”. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc 2001- 2010 lµ: - T¹o b­íc chuyÓn biÕn c¬ b¶n vÒ chÊt l­îng gi¸o dôc theo h­íng tiÕp cËn víi tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thÕ giíi, phï hîp víi thùc tiÔn cña ViÖt Nam, phôc vô thiÕt thùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n­íc, cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng. PhÊn ®Êu ®­a nÒn gi¸o dôc n­íc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng tôt hËu trªn mét sè lÜnh vùc so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc. - §æi míi môc tiªu, néi dung, ph­¬ng ph¸p, ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc c¸c cÊp bËc häc vµ tr×nh ®é ®µo t¹o; ph¸t triÓn ®éi ngò gi¸o viªn ®¸p øng võa t¨ng quy m«, võa n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y- häc, ®æi míi qu¶n lý gi¸o dôc t¹o c¬ së ph¸p lý vµ ph¸t huy néi lùc ph¸t triÓn gi¸o dôc. - ¦u tiªn n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o nh©n lùc, ®Æc biÖt chó träng nh©n lùc khoa häc- c«ng nghÖ tr×nh ®é cao, c¸n bé qu¶n lý, kinh doanh giái, c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ trùc tiÕp gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ; ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn phæ cËp THCS. 2. Môc tiªu ph¸t triÓn c¸c cÊp häc: §ång thêi víi viÖc t¨ng c­êng chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶, tiÕp tôc më réng quy m« c¸c cÊp bËc häc vµ tr×nh ®é ®µo t¹o, phï hîp víi c¬ cÊu tr×nh ®é, c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu vïng miÒn cña nh©n lùc, n©ng tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ë c¸c tr×nh ®é vµo n¨m 2001 ®¹t 40% trong ®ã cao ®¼ng trë lªn 6%, trung häc chuyªn nghiÖp 8%, c«ng nh©n kü thuËt 26%; thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong gi¸o dôc vµ t¹o c¬ héi häc tËp ngµy cµng tèt h¬n cho c¸c tÇng líp nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ ë c¸c vïng cßn nhiÒu khã kh¨n. 2.1. Gi¸o dôc mÇm non: N©ng cao chÊt l­îng ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ d­íi 6 tuæi, t¹o c¬ së ®Ó trÎ ph¸t triÓn vÒ thÓ chÊt, t×nh c¶m, trÝ tuÖ thÈm mü; më réng hÖ thèng nhµ trÎ vµ líp mÉu gi¸o trªn mäi ®Þa bµn d©n c­; ®Æc biÖt ë n«ng th«n vµ nh÷ng vïng khã kh¨n. §Õn n¨m 2010 hÇu hÕt trÎ em ®­îc ch¨m sãc, gi¸o dôc b»ng nh÷ng h×nh thøc thÝch hîp. Gi¶m tØ lÖ suy dinh d­ìng cña trÎ trong c¸c c¬ së mÇm non xuèng d­íi 20% vµo n¨m 2005, d­íi 15% vµo n¨m 2010. 2.2. Gi¸o dôc phæ th«ng: Cung cÊp häc vÊn phæ th«ng c¬ b¶n, hÖ thèng vµ cã tÝnh h­íng nghiÖp; tiÕp cËn tr×nh ®é c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc. Cô thÓ: TH: T¨ng tû lÖ huy ®éng häc sinh trong ®é tuæi ®Õn tr­êng 95% n¨m 2000 lªn 97% n¨m 2005 vµ 99% n¨m 2010. THCS: Cung cÊp cho häc sinh häc vÊn phæ th«ng c¬ së vµ nh÷ng hiÓu hiÕt ban ®Çu vÒ kü thuËt vµ h­íng nghiÖp ®Ó thùc hiÖn ph©n luång sau THCS, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh tiÕp tôc häc tËp ë c¸c thµnh phè, ®« thÞ vïng kinh tÕ ph¸t triÓn vµo n¨m 2010. T¨ng tû lÖ häc sinh THCS trong ®é tuæi tõ 74% n¨m 2000 lªn 80% vµo n¨m 2005vµ 90% vµo n¨m 2010. THPT: T¨ng tû lÖ häc sinh trong ®é tuæi vµo THPT tõ 38% n¨m 2000 lªn 45% n¨m 2005 vµ 50% n¨m 2010. 2.3. Gi¸o dôc nghÒ nghiÖp: §Æc biÖt quan t©m n©ng cao chÊt l­îng d¹y nghÒ g¾n víi n©ng cao ý thøc kû luËt lao ®éng vµ t¸c phong lao ®éng hiÖn ®¹i. Më réng ®µo t¹o kü thuËt viªn, nh©n viªn nghiÖp vô cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp ë tr×nh ®é trung cÊp dùa trªn nÒn häc vÊn THCS. Trung häc chuyªn nghiÖp: Thu hót häc sinh trong ®é tuæi vµo trung häc chuyªn nghiÖp ®¹t 10% n¨m 2005, 15% n¨m 2010. D¹y nghÒ: Thu hót häc sinh sau THCS vµo c¸c tr­êng d¹y nghÒ tõ 6% n¨m 2000 lªn 10% n¨m 2005, 15% n¨m 2010. - D¹y nghÒ bËc cao: thu hót häc sinh sau THPT, trung häc chuyªn nghiÖp vµo häc ch­¬ng tr×nh nµy ®¹t 5% n¨m 2005, 10% n¨m 2010. 2.4. Gi¸o dôc cao ®¼ng , §¹i häc vµ sau §¹i häc : T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó më réng gi¸o dôc sau trung häc th«ng qua viÖc ®a d¹ng hãa ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o trªn c¬ së x©y dùng mét hÖ thèng liªn th«ng phï hîp víi c¸c c¬ cÊu tr×nh ®é, c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu vïng miÒn cña nh©n l­c vµ n¨ng lùc cña c¸c c¬ së ®µo t¹o. - N©ng tû lÖ sinh viªn trªn 10.000 d©n tõ 118 n¨m häc 2000- 2001 lªn 200 n¨m 2010. T¨ng quy m« ®µo t¹o th¹c sÜ tõ 11.727 häc viªn n¨m 2000 lªn 38.000, nghiªn cøu sinh tõ 3870 n¨m 2000 lªn 15.000 n¨m 2010. 2.5. Gi¸o dôc trÎ khuyÕt tËt: T¹o c¬ héi cho trÎ khuyÕt tËt ®­îc häc tËp ë mét trong c¸c lo¹i h×nh líp hoµ nhËp, b¸n hoµ nhËp hoÆc chuyªn biÖt, ®¹t tû lÖ 50% vµo n¨m 2005 vµ 70 % vµo n¨m 2010. 2.6. Gi¸o dôc phi chÝnh quy: §©y lµ h×nh thøc huy ®éng tiÒm n¨ng cña céng ®ång ®Ó x©y dùng x· héi häc tËp, t¹o c¬ héi cho mäi ng­êi, mäi tr×nh ®é, mäi løa tuæi, mäi n¬i cã thÓ häc tËp suèt ®êi, phï hîp hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn mçi c¸ nh©n, gãp phÇn n©ng cao d©n trÝ vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc. Cñng cè vµ n©ng cao kÕt qu¶ xo¸ mï ch÷ cho ng­êi lín, ®Æc biÖt lµ ë vïng nói, vïng s©u, vïng xa. Thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh sau xo¸ mï ch÷, bæ tóc trªn TH ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn chñ tr­¬ng phæ cËp gi¸o dôc THCS vµo n¨m 2010; t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn phæ cËp bËc trung häc trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. T¹o c¬ héi cho ®«ng ®¶o ng­êi lao ®éng ®­îc tiÕp tôc häc tËp, ®­îc ®µo t¹o l¹i, ®­îc båi d­ìng ng¾n h¹n, ®Þnh kú vµ th­êng xuyªn theo c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc, c¸c ch­¬ng tr×nh kü n¨ng nghÒ nghiÖp. Chó träng ph¸t triÓn c¸c ch­¬ng tr×nh chuÈn bÞ ®éi ngò gi¸o viªn, c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý, c«ng chøc nhµ n­íc tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. II. §Þnh h­íng vµ quan ®iÓm huy ®éng, sö dông nguån vèn ODA ph¸t triÓn ngµnh gi¸o dôc ViÖt Nam: 1. §Þnh h­íng vËn ®éng vµ sö dông nguån vèn ODA thêi kú 2001-2005: 1.1. §Þnh h­íng chung vËn ®éng vµ sö dông nguån vèn ODA : §Þnh h­íng vµ sö dông nguån vèn ODA trong thêi kú 2001-2005 cña ViÖt Nam lµ tiÕp tôc tranh thñ sù hç trî vÒ nguån ODA nh»m hç trî cho ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn nhanh chãng vµ bÒn v÷ng. Trong 5 n¨m tíi , ChÝnh phñ ViÖt Nam mong muèn giµnh kho¶ng 15% vèn ODA cho ®Çu t­ ph¸t triÓn thuû s¶n, n«ng-l©m nghiÖp, thuû lîi kÕt hîp víi môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n ; 25% cho ngµnh giao th«ng, b­u ®iÖn; 25% cho ngµnh n¨ng l­îng vµ c«ng nghiÖp. Coi träng sö dông vèn ODA trong c¸c lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¸o dôc ®µo t¹o, x· héi, b¶o vÖ m«i tr­êng. ChÝnh phñ ViÖt Nam dù kiÕn sö dông c¸c lo¹i h×nh ODA theo c¸c ®Þnh h­íng sau: Vèn ODA kh«ng hoµn l¹i ®­îc ­u tiªn sö dông cho nh÷ng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n thuéc c¸c lÜnh vùc: Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo (tr­íc hÕt t¹i c¸c vïng n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè); gi¸o dôc, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; y tÕ, d©n sè vµ ph¸t triÓn; b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn; nghiªn cøu c¬ b¶n ®Ó chuÈn bÞ cho ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn (quy ho¹ch, ®iÒu tra c¬ b¶n, tæng quan nghiªn cøu kh¶ thi); c¶i c¸ch hµnh chÝnh, t­ ph¸p, t¨ng c­êng n¨ng lùc cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ë Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng vµ ph¸t triÓn thÓ chÕ... ODA vèn vay ®­îc ­u tiªn sö dông cho nh÷ng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n thuéc c¸c lÜnh vùc: Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n; giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c; xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; c¬ së h¹ tÇng x· héi ( y tÕ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, cÊp tho¸t n­íc, b¶o vÖ m«i tr­êng, c¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng,...); hç trî mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt nh»m gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu cho ng­êi nghÌo khæ, kh¾c phôc c¸c tÖ n¹n x· héi; hç trî c¸n c©n thanh to¸n,... Trong 5 n¨m nµy, cïng víi c¸c nguån lùc trong n­íc, ChÝnh phñ ViÖt Nam muèn tËp trung h¬n n÷a nguån ODA cho c¸c vïng nghÌo, cã nhiÒu khã kh¨n nh­ ®ång b»ng s«ng Cöu Long, vïng duyªn h¶i miÒn Trung, T©y Nguyªn, vïng nói phÝa B¾c ®Ó hç trî thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n . Ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c vµ tiÕp cËn theo ngµnh lµ mét ph­¬ng ph¸p tèt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ODA. ChÝnh phñ hoan nghªnh vµ hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c nhµ tµi trî trong c¸c nhãm ®èi t¸c vÒ ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc cô thÓ. Trong mét sè lÜnh vùc, ChÝnh phñ mong muèn sö dông ODA ®Ó hç trî thùc hiÖn c¸c néi dung sau: - VÒ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thuû s¶n, thuû lîi: Nguån ODA sÏ hç trî ®a d¹ng cho ph¸t triÓn n«ng th«n vµ n«ng nghÅÖp, ®Æc biÖt@lµ c¸c vïng s©u, vïng xa. G¾n víi ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n nh­ ®iÖn, ®­êng, tr­êng häc, cÊp n­íc sinh ho¹t, trång vµ b¶o vÖ rõng; c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n; hç trî Ķi c¸ch chÝnh s¸cI vµ thÓ chÕ nh»m gióp cho ho¹t ®éng n«ng nghiÖp g¾n víi thÞ tr­êng thóc ®Èy s¶n xuÊt, t¨ng tr­ëng, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm; m{ réng ph¹m vi c¸c dÞch vô tµi chÝnh n«ng th«n nh»m t¹o vèn cHo ng­êi n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng thªm thu nhËp. -VÒ y tÕ-x· héi: C¶i t¹o, n©ng cÊp vµ t¨ng c­êng trang thiÕt bÞ y tÕ cho c¸c bÖnh viÖn
tÛnh, n©ng cÊp c¸c bÖnh viÖn ®a khoa tuyÕn tØnh, thµnh phè ch­a ®­îc sö dông vèn ODA trong giai ®o¹n 1996-2000; t¨ng c­êng n¨ng l­îng cho hÖ thèng y tÕ x·, huyÖn; x©y dùng mét sè xÝ nghiÖp ®­îc s¶n xuÊt thuèc tiªu chuÈn; t¨ng c­êng n¨ng lùc kiÓm so¸t sö dông thuèc; thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh d©n sè vµ ph¸t triÓn, ch­¬ng tr×nh thanh to¸n mét sè bÖnh x· héi, ch­¬ng tr×nh n­íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr­êng n«ng th«n, ch­¬ng tr×nh phßng chèng HIV/AIDS...hç trî c¶i c¸ch chÝnh s¸ch cña ngµnh y tÕ.(VÒ gi¸o dôc ®µo t¹o: Nguån ODA sÏ hç trî c¬ së v«t chÊt kü thuËt cho hÖ thèng ®µo t¹o ë c¸c cÊp; hç trî ph¸t triÓn m¹ng l­íi c¸c tr­ßng d¹y nghÒ; t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o; n©ng cao tr×nh ®é gi¸o viªn vµ cung cÊp häc bæng cho c«ng t¸c ®µo t¹o vµ nghiªn cøu. -VÒ c«ng nghiÖp: Cã thÓ sö dông ODA ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ , trang thiÕt bÞ ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm, nh»m gi÷ æn ®Þnh vÒ c«ng ¨n viÖc lµm, gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi ... -VÒ n¨ng l­îng: TiÕp tôc ph¸t triÓn c¸c nguån ®iÖn, hÖ thèng ®­êng d©y t¶i ®iÖn vµ c¸c tr¹m biÕn thÕ, quan t©m tíi më réng ®iÖn l­íi vÒ khu vùc n«ng th«n vµ c¸c vïng gÆp khã kh¨n. Chó träng ph¸t triÓn c¸c tr¹m thñy ®iÖn quy m« nhá do c¸c vïng nói, ®iÖn giã vµ n¨ng l­îng mÆt trêi cho c¸c vïng s©u vïng xa, miÒn nói h¶i ®¶o,... -VÒ giao th«ng vËn t¶i: TiÕp tôc ph¸t triÓn ®i ®«i víi n©ng cÊp vµ duy tu b¶o d­ìng hÖ thèng ®­êng quèc lé vµ c¸c cÇu cã tÝnh chÊt huyÕt m¹ch, kh«i phôc, n©ng cÊp c¸c tuyÕn tØnh lé. Dµnh tû lÖ nguån ODA thÝch hîp ph¸t triÓn c¸c ®­êng quèc lé; b¶o ®¶m giao th«ng th«ng suèt ®Õn c¸c vïng d©n c­, nhÊt lµ c¸c vïng s©u, vïng xa miÒn nói... -VÒ cÊp tho¸t n­íc ®« thÞ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng: TËp trung hç trî ®Ó n©ng cÊp hÖ thèng cÊp n­íc cho c¸c thÞ x· ch­a ®­îc nhËn nguån vèn ODA trong giai ®o¹n 1996-2002; ­u tiªn n©ng cÊp hÖ thèng cÊp n­íc t¹i c¸c huyÖn lÞ vµ vïng n«ng th«n. Quan t©m ®Õn hÖ thèng tho¸t n­íc, vÖ sinh m«i tr­êng, xö lý r¸c th¶i t¹i mét sè thµnh phè, thÞ x· ®«ng d©n, m«i tr­êng ®ang bÞ « nhiÔm nÆng. -VÒ b­u ®iÖn: TËp trung ­u tiªn sö dông nguån vèn ODA ®Ó ph¸t triÓn viÔn th«ng n«ng th«n. Chóng ta tin t­ëng r»ng víi ®Þnh h­íng ®óng ®¾n cña ChÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc sö dông nguån vèn ODA vµ sù hîp t¸c, hç trî tÝch cùc nhiÒu h¬n n÷a cña c¸c nhµ tµi trî, kinh tÕ x· héi ViÖt Nam cã thªm ®iÒu kiÖn t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. 1.2. §Þnh h­íng sö dông nguån vèn ODA cho ph¸t triÓn gi¸o dôc ViÖt Nam: Thø nhÊt, ngµnh gi¸o dôc ®· ®­îc nhµ n­íc xÕp ­u tiªn trong viÖc tiÕp nhËn nguån vèn ODA (viÖn trî kh«ng hoµn l¹i) sau y tÕ, d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh víi tiªu chÝ tr­íc m¾t lµ tËp trung c¶i t¹o vµ x©y dùng mét sè trõ¬ng §H ë mét sè lÜnh vùc quan träng; c¶i c¸ch gi¸o dôc TH, trung häc vµ d¹y nghÒ; t¨ng c­êng kh¶ n¨ng s­ ph¹m vµ thÓ chÕ còng nh­ t¨ng c­êng mèi liªn kÕt gi÷a ®µo t¹o vµ thÞ tr­êng lao ®éng... T¨ng c­êng ®Çu t­ cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o d¨c biÖt lµ gi¸o dôc ®µo t¹o kü n¨ng c«ng nghiÖp, coi gi¸o dôc lµ h¹t nh©n cña ph¸t triÓn: Kinh nghiÖm thùc tiÔn cho thÊy ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng, c¸c quèc gia cÇn ph¶i t¹o ra vµ ph¸t huy ®­îc nguån lùc v« cïng quÝ gi¸, nguån vèn nh©n lùc. C¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ngo¹n môc trong nh÷ng n¨m 1990 còng mét phÇn lín nhê vµo nç lùc cña hä trong viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. VÝ dô, vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1980 Singapore cã chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, bÊt chÊp nh÷ng h¹n chÕ cña n­íc nµy vÒ diÖn tÝch, chi phÝ lao ®éng kh¸ cao so víi c¸c n­íc l¸ng giÒng, thÞ tr­êng nhá hÑp, Singapore ®· ®Çu t­ vµo gi¸o dôc ®µo t¹o kü n¨ng c«ng nghiÖp vµ d¹y nghÒ ®Ó t¹o ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc chuyÓn ®æi lùc l­îng lao ®éng tõ c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng, c«ng nghÖ thÊp sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ ®Þnh h­íng xuÊt khÈu, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c quèc gia nµy. ViÖt Nam lµ n­íc ®i sau cã thÓ tiÕp thu bµi häc nµy . Thø hai, Nhµ n­íc cã nh÷ng biÖn ph¸p tiÕp tôc thu hót nguån vèn ODA tõ c¸c nhµ tµi trî song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ®ång thêi cã kÕ ho¹ch gi¶i ng©n vµ tæ chøc tèt vèn ®èi øng nh»m ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ó cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng cña nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam nãi chung. 2. Quan ®iÓm huy ®éng vµ sö dông hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ®èi víi ph¸t triÓn ngµnh gi¸o dôc ViÖt Nam: Quan ®iÓm 1: ODA lµ nguån vèn n­íc ngoµi cÇn thiÕt vµ ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ë ViÖt Nam: Trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, ViÖt Nam cßn lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn, nhu cÇu vÒ vèn thùc hiÖn CNH-H§H rÊt lín. Trong khi nguån vèn trong n­íc ch­a ®ñ ®¸p øng th× nguån vèn n­íc ngoµi, trong ®ã vèn ODA ®ãng vai trß quan träng. ViÖc huy ®éng vµ sö dông vèn ODA ®­îc thùc hiÖn theo ph­¬ng ch©m: “Ph¸t huy cao ®é néi lùc, ®ång thêi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng”. ChÝnh phñ cÇn so¹n th¶o mét chiÕn l­îc vay ODA râ rµng cô thÓ vµ chi tiÕt ®Ó võa më réng quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c cung cÊp ODA, võa cã ch­¬ng tr×nh sö dông hiÖu qu¶ ®èi víi ODA ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n. Quan ®iÓm 2: ODA lµ nguån vèn ­u ®·i song cÇn ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých vµ cã hiÖu qña: Nguån vèn ODA lµ nguån vèn ­u ®·i cña ChÝnh phñ cho nªn ChÝnh phñ cÇn thiÕt ph¶i hiÓu r»ng nguån vèn nµy kh«ng ph¶i v« tËn mµ ngµy cµng gi¶m. Do ®ã, cÇn tËp trung sö dông vèn ODA cho nh÷ng môc tiªu quan träng cña Nhµ n­íc mµ kh«ng cÇn sö dông ®Ó thay thÕ ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n. §iÒu nµy cã nghÜa lµ trong nh÷ng ngµnh nghÒ hoÆc khu vùc mµ ®Çu t­ t­ nh©n cã thÓ ®¶m ®­¬ng ®­îc th× kh«ng nªn dïng vèn ODA ®Ó c¹nh tranh víi t­ nh©n vµ ®Èy ®Çu t­ t­ nh©n ra ngoµi. Quan ®iÓm 3: CÇn thiÕt ph¶i t¨ng tû träng vèn ODA cho gi¸o dôc. Cïng víi vèn trong n­íc, ODA ®­îc ®Çu t­ vµo c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc v× theo kinh ngiÖm cña mét sè n­íc Ch©u ¸ cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh nh­ Hµn Quèc, Singapore, Malaysia th× ®Çu t­ gi¸o dôc lµ kho¶n ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ nhÊt bëi lÏ ®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn con ng­êi, t¹o nh÷ng yÕu tè tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ®Êt n­íc. III. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót vµ hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA trong ngµnh gi¸o dôc ë ViÖt Nam thêi gian tíi. 1. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót nguån vèn ODA cho ngµnh gi¸o dôc ë ViÖt Nam thêi gian tíi. ViÖc thu hót vèn ODA phô thuéc rÊt lín vµo quan hÖ cña nhµ tµi trî víi c¸c n­íc nhËn nguån vèn ODA. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña ODA lµ nguån hç trî ph¸t triÓn nªn c¸c nhµ tµi trî lu«n ®¸nh gi¸ cao nh÷ng n­íc sö dông ODA cã hiÖu qu¶. Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam ®· ®­îc c¸c nhµ tµi trî ®¸nh gi¸ cao vÒ viÖc sö dông nguån vèn ODA ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, trong ®ã cã ODA dµnh cho ph¸t triÓn gi¸o dôc. Tuy nhiªn, ®Ó thu hót ®­îc nhiÒu dù ¸n ODA víi môc ®Ých ph¸t triÓn gi¸o dôc cã hiÖu qu¶ h¬n, cã thÓ xem xÐt mét sè gi¶i ph¸p sau: 1.1. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý. M«i tr­êng ph¸p lý lµ mét yÕu tè hÕt søc quan träng trong viÖc thu hót ®Çu t­ cu¶ c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Æc biÖt lµ trong vÊn ®Ò thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA. M«i tr­êng ph¸p lý kh«ng chØ bao gåm c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ODA mµ cßn bao gåm c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ … liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ODA. Do vËy, m«i tr­êng ph¸p lý t¸c ®éng rÊt lín ®Õn lßng tin cña c¸c nhµ tµi trî vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam. Th«ng qua c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ODA, c¸c nhµ tµi trî cã thÓ biÕt n­íc nhËn viÖn trî qu¶n lý vµ sö dông nguån viÖn trî nh­ thÕ nµo, cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. Trong thêi gian qua, mÆc dï ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý vÒ ODA ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ®iÒu chØnh mét sè lÜnh vùc liªn quan ®Õn ODA nh­ng hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý vÒ ODA vÉn cßn nhiÒu yÕu ®iÓm. V× vËy, ChÝnh phñ ph¶i phèi hîp víi c¸c bé ngµnh nghiªn cøu ®Ó so¹n th¶o ra c¸c quy chÕ, th«ng t­ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ODA sao cho t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho viÖc thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA ë ViÖt Nam: - Ngoµi viÖc cÇn ph¶i cã mét chiÕn l­îc sö dông vèn râ rµng theo môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc tõng thêi kú, tõng cÊp vµ lo¹i h×nh gi¸o dôc th× còng cÇn ph¶i cã hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch hoµn chØnh nh»m t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi. - Nghiªn cøu x©y dùng LuËt hay Ph¸p lÖnh vÒ qu¶n lý vay nî vµ viÖn trî n­íc ngoµi ®èi víi ph¸t triÓn gi¸o dôc: V¨n b¶n ph¸p lý nµy ph¶i ®iÒu chØnh tÊt c¶ c¸c quan hÖ liªn quan ®Õn vèn ODA cho ph¸t triÓn gi¸o dôc nh­ qu¸ tr×nh quyÕt ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n, qu¶n lý dù ¸n... theo h­íng gi¶m bít thñ tôc hµnh chÝnh, quy ®Þnh râ tr¸nh nhiÖm cña tõng cÊp tham gia. Ph©n lo¹i c¸c dù ¸n ODA nh»m thèng nhÊt c¸c quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch, ph©n bæ vèn, kiÓm so¸t chi, thèng nhÊt ®Þnh møc chi tiªu cho c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn gi¸o dôc cã néi dung gièng nhau, thèng nhÊt c¸c thñ tôc quyÕt to¸n lµm cho viÖc qu¶n lý ®¬n gi¶n h¬n còng nh­ lµm gi¶m ®Çu mèi qu¶n lý dù ¸n, tõ ®ã gi¶m chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ®Çu t­. - §Þnh h­íng ph©n cÊp qu¶n lý c¸c dù ¸n ODA cho ph¸t triÓn gi¸o dôc: Ph©n cÊp nhiÒu h¬n vµ phï hîp víi n¨ng lùc thùc tÕ cña tõng cÊp, ®Æc biÖt lµ trao quyÒn réng r·i cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cã liªn quan trùc tiÕp tíi dù ¸n, kÌm theo chÕ ®é tr¸ch nhiÖm. Ph©n cÊp m¹nh h¬n cho cÊp d­íi, ®ång thêi víi viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn. - §¬n gi¶n hãa thñ tôc hµnh chÝnh vµ hoµn thiÖn, thèng nhÊt c¬ chÕ tµi chÝnh cho gi¸o dôc: CÇn rµ so¸t l¹i vµ lo¹i bá ngay nh÷ng quy ®Þnh vÒ thñ tôc xÐt duyÖt kh«ng cÇn thiÕt, c¸c thñ tôc r­êm rµ vµ tèn phÝ thêi gian. C¬ chÕ tµi chÝnh ph¶i ®­îc xem xÐt vµ quy ®Þnh cô thÓ trong khi duyÖt b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi vµ nªu trong quy ®Þnh ®Çu t­ dù ¸n. C¶i tiÕn quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch vµ gi¶i ng©n cña dù ¸n ODA cho ph¸t triÓn gi¸o dôc phï hîp víi c¸c nhµ tµi trî. 1.2. X¸c ®Þnh h­íng huy ®éng vµ sö dông nguån vèn ODA Trªn c¬ së c¸c NghÞ quyÕt c¸c §¹i héi §¶ng ®· ®Ò ra vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc, cÇn ®­a ra mét chiÕn l­îc thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA. ChiÕn l­îc nµy cÇn tËp trung vµo viÖc sö dông ODA víi nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn râ rµng, x¸c ®Þnh c¸c ­u tiªn, c¸c chiÕn l­îc cho ngµnh gi¸o dôc còng nh­ ®èi víi tõng cÊp häc. ChiÕn l­îc nµy cßn ®Ò ra nh÷ng ®Þnh h­íng vËn ®éng vµ nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ ®Ó thu hót c¸c nhµ tµi trî quan t©m, ®ång thêi còng cÇn s¾p xÕp c¸c lÜnh vùc cã nh÷ng ®Æc ®iÓm mµ nhµ tµi trî cã thÓ ph¸t huy ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh vèn cã cña m×nh. Dùa vµo bµi häc kinh nghiÖm thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c¸c dù ¸n gi¸o dôc, chiÕn l­îc cÇn x©y dùng mét quan ®iÓm râ rµng vÒ nh÷ng g× cã thÓ vµ kh«ng thÓ lµm ®­îc, ®Ó tõ ®ã ®­a ra nh÷ng h­íng dÉn trong viÖc thiÕt kÕ dù ¸n trong t­¬ng lai. Cïng víi nhµ tµi trî, chiÕn l­îc cÇn x¸c lËp mét sè nguyªn lý cho viÖc thiÕt kÕ dù ¸n gi¸o dôc: Khi nµo cÇn sö dông cè vÊn dµi h¹n, cÇn lång ghÐp chuyªn gia t­ vÊn trong n­íc vµo c¸c dù ¸n nh­ thÕ nµo, cÇn xö lý c¸c khã kh¨n ra sao ®Ó cã thÓ b¶o ®¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng c¸c dù ¸n. ChÝnh phñ vµ c¸c bé ngµnh cÇn cã sù chØ ®¹o râ rµng h¬n cho c¸c nhµ tµi trî vÒ nh÷ng thay ®æi ­u tiªn cña ngµnh ®èi víi viÖc sö dông hç trî kü thuËt nh»m h­íng hä ®Õn nh÷ng lÜnh vùc ®ang bÞ l·ng quªn, x¸c ®Þnh c¸c lÜnh vùc míi cÇn cã dù ¸n hç trî kü thuËt vµ ng¨n chÆn t×nh tr¹ng tËp trung qu¸ nhiÒu nguån lùc vµo mét sè lÜnh vùc. ChiÕn l­îc cÇn x¸c ®Þnh cµng cô thÓ cµng tèt c¸c môc tiªu dµi h¹n cña viÖc ®Çu t­ b»ng nguån vèn ODA vµ v¹ch ra ®iÓm xuÊt ph¸t ®óng ®¾n ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu ®ã. 1.3. Chñ ®éng ®­a ra nh÷ng danh môc, ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ­u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc. C¸c bé, c¸c ngµnh cã liªn quan nh­ BKH & §T, BGD & §T vµ Bé Tµi chÝnh ph¶i cïng phèi hîp ®Ó lùa chän ra nh÷ng môc tiªu ®¸ng ­u tiªn ®­îc ®Çu t­ nhÊt. Danh s¸ch c¸c dù ¸n nµy ph¶i ®­îc sù nhÊt trÝ cao cña c¸c c¬ quan chÝnh phñ trung ­¬ng còng nh­ c¸c ®Þa ph­¬ng vµ ®ång thêi ph¶i ®­îc ®­a ra c«ng khai trong c¸c v¨n b¶n ®Ó th«ng b¸o cho mäi ng­êi biÕt. Sù lùa chän c¸c dù ¸n nµy ph¶i xuÊt ph¸t tõ lîi Ých kinh tÕ – x· héi chung cña ®Êt n­íc, còng nh­ ph¶i g¾n víi quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh, vïng l·nh thæ (mét sè tØnh cÇn ®­îc trî gióp nhiÒu h¬n c¸c tØnh kh¸c tû lÖ nhËp häc TH ë ®é tuæi trung b×nh t¹i 12 tØnh kÐm nhÊt thÊp h¬n trªn 20% so víi 12 tØnh tèt nhÊt, v× vËy cÇn ph¶i cã sù trî gióp ®Æc biÖt nh»m vµo c¸c tØnh nµy, ®Æc biÖt lµ B×nh Ph­íc, Lai Ch©u, Hµ Giang, Kontum, S¬n La). §ång thêi còng ph¶i chó ý tíi hiÖu qu¶ ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc do c¸c ch­¬ng tr×nh, c¸c dù ¸n nµy mang l¹i cho c¸c cÊp, c¸c lo¹i h×nh gi¸o dôc cô thÓ. 1.4. C¶i thiÖn chÊt l­îng dù ¸n ODA ChÊt l­îng dù ¸n ODA lu«n lµ mét yÕu tè rÊt quan träng ®Ó c¸c nhµ tµi trî quyÕt dÞnh cã nªn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam hay kh«ng. V× vËy, nÕu chÊt l­îng dù ¸n cµng cao, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña c¸c nhµ tµi trî còng nh­ c¸c môc tiªu ph¸t triÓn vµ t×nh h×nh thùc tÕ cña ViÖt Nam th× kh¶ n¨ng thu hót ®­îc nguån vèn ODA tõ dù ¸n ®ã cµng lín. §Æc biÖt, ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ cho ngµnh gi¸o dôc th× chÊt l­îng dù ¸n cµng ®¸ng quan t©m h¬n v× môc tiªu cña c¸c dù ¸n nµy lµ phôc vô cuéc sèng cña con ng­êi. NÕu nh­ c«ng t¸c lËp dù ¸n thiÕu cÈn thËn, thiÕu nghiªm tóc, chØ nh»m môc ®Ých xin ®­îc nguån vèn ODA ®Çu t­ råi sau ®ã thùc hiÖn kh«ng ®óng môc tiªu, th× sÏ g©y nh÷ng ph¶n øng kh«ng tèt tõ phÝa nh©n d©n, lµm mÊt lßng tin cña nh©n d©n víi ChÝnh phñ. Qua thùc tÕ lËp c¸c dù ¸n ®Çu t­ cho ngµnh gi¸o dôc trong thêi gian qua, ®Ó n©ng cao chÊt l­îng dù ¸n th× ChÝnh phñ còng nh­ BKH&§T, BGD&§T cÇn ph¶i chó ý mét sè vÊn ®Ò sau: Môc tiªu ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n gi¸o dôc ph¶i râ rµng x¸c ®Þnh trªn nhu cÇu thùc tÕ cña n¬i ®­îc tiÕp nhËn dù ¸n. §¶m b¶o tÝnh khoa häc cña dù ¸n, cã nghÜa lµ dù ¸n ph¶i ®­îc lËp trªn c¬ së nghiªn cøu c«ng phu tØ mØ, nghiªm tóc tõ c¸c khÝa c¹nh. §¶m b¶o tÝnh hÖ thèng cña dù ¸n: c¸c néi dung cña dù ¸n ph¶i ®­îc x©y dùng trong mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, vµ trong mèi quan hÖ víi c¸c dù ¸n kh¸c trong khu vùc ®­îc ®Çu t­, ®ång thêi dù ¸n ph¶i ®Æt trong tæng thÓ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi chung cña tØnh, thµnh phè, hay cña ngµnh, lÜnh vùc cô thÓ. §¶m b¶o tÝnh cô thÓ cña dù ¸n: c¸c tÝnh to¸n, ph©n tÝch ph¶i dùa trªn c¸c d÷ liÖu cô thÓ, ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cao, phï hîp t×nh h×nh thùc tÕ, ®Æc biÖt ph¶i chó ý vÊn ®Ò nµy h¬n víi nh÷ng dù ¸n do n­íc ngoµi lËp. §¶m b¶o tÝnh chuÈn mùc cña dù ¸n, tøc lµ c¸c dù ¸n ph¶i ®­îc lËp trªn c¬ së c¸c chuÈn mùc chung, ®Ó sao cho dù ¸n cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ kh«ng chØ cña phÝa ViÖt Nam, mµ cßn cña c¸c nhµ tµi trî n­íc ngoµi. §èi víi nh÷ng dù ¸n mµ phÝa ViÖt Nam cïng chuÈn bÞ víi phÝa t­ vÊn n­íc ngoµi, th× ngay tõ kh©u lËp dù ¸n cÇn x¸c ®Þnh râ c¸c quy tr×nh, quy ph¹m kü thuËt ®­îc ¸p dông, tr¸nh t×nh tr¹ng ¸p dông quy tr×nh n­íc ngoµi nh­ng l¹i kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn cô thÓ cña khu vùc ®­îc ®Çu t­, ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c tr×nh, duyÖt dù ¸n sau nµy. 2. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m t¨ng tèc ®é gi¶i ng©n cho ngµnh gi¸o dôc ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi. ViÖc n©ng cao tèc ®é gi¶i ng©n lµ rÊt quan träng v× nã gióp ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng tiÕn ®é dù ¸n, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn vay vµ duy tr× lßng tin cña c¸c nhµ tµi trî. §Ó n©ng cao tèc ®é gi¶i ng©n cña c¸c dù ¸n sö dông nguån vèn ODA, cã thÓ xem xÐt mét sè c¸c biÖn ph¸p sau: 2.1. Hµi hoµ thñ tôc gi÷a phÝa ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî. Hµi hoµ thñ tôc trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n còng nh­ hµi hoµ trong quy chÕ ®Êu thÇu dù ¸n tõ c¶ hai phÝa ChÝnh phñ vµ nhµ tµi trî lµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA. Hµng tr¨m nhµ tµi trî song ph­¬ng, ®a ph­¬ng, còng nh­ c¸c tæ chøc, th× mçi nhµ tµi trî ®Òu cã nh÷ng quy chÕ, thñ tôc riªng. V× thÕ, ChÝnh phñ ViÖt Nam còng nh­ c¸c bé ngµnh ph¶i nghiªn cøu kü c¸c quy chÕ, thñ tôc riªng cña tõng nhµ tµi trî ®Ó hiÓu râ vµ tõ ®ã cã thÓ ¸p dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶. H¬n n÷a, c¶ phÝa ViÖt Nam còng nh­ c¸c nhµ tµi trî mét khi ®· b¾t tay cïng hîp t¸c th× ph¶i cïng ®øng ra chia sÎ, gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n. Võa qua t¹i Héi nghÞ cÊp cao Rome vÒ thñ tôc tæ chøc vµo ngµy 24-25/2/2003, ViÖt Nam ®· ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng l¸ cê ®Çu vÒ hµi hßa thñ tôc dù ¸n. §ång thêi, Héi nghÞ còng ®­a ra mét sè h­íng ®Ó ViÖt Nam cã thÓ phèi hîp víi c¸c nhµ tµi trî tèt h¬n: - Víi nhãm c¸c nhµ tµi trî ®ång t­ t­ëng (LMDG). + Hoµn thµnh cuèn tõ ®iÓn thuËt ng÷ vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn ®Ó ®µo t¹o thÝ ®iÓm cho c¸c dù ¸n nhãm LMDG tµi trî. + Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh n©ng cao n¨ng lùc ®Ó ®­a ra c¸c thñ tôc vÒ hµi hßa vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý dù ¸n th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o víi viÖc thµnh lËp quü ñy th¸c. + Hµi hßa thñ tôc vÒ theo dâi vµ b¸o c¸o (cïng víi WB, ADB, JBIC). - Víi WB, ADB vµ JBIC: TriÓn khai ma trËn hµi hßa thñ tôc víi c¸c lÜnh vùc ­u tiªn ng¾n h¹n. + §Êu thÇu: Ban hµnh Ph¸p lÖnh ®Êu thÇu phï hîp tiªu chuÈn quèc tÕ vµ ban hµnh c¸c quy ®Þnh chung vÒ ®Êu thÇu c¹nh tranh trong n­íc. + Qu¶n lý dù ¸n: Tæ chøc Héi nghÞ chung, kiÓm ®iÓm t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n. - Víi c¸c nhµ tµi trî song ph­¬ng kh¸c: TiÕp tôc chuÈn bÞ sæ tay h­íng dÉn chung. 2.2. T¨ng c­êng hiÖu qu¶ c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch gi¶i ng©n §©y lµ mét kh©u rÊt quan träng trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­. V× vËy, khi lËp kÕ ho¹ch cho dù ¸n, ChÝnh phñ vµ BKH&§T, BGD&§T ph¶i x¸c ®Þnh râ møc vèn ®èi øng, h×nh thøc ®ãng gãp vµ nguån ®ãng gãp (tõ ng©n s¸ch trung ­¬ng, ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng hay ng©n s¸ch bé, ngµnh thùc hiÖn dù ¸n). Khi x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch n¨m vÒ gi¶i ng©n, th× ph¶i c¨n cø vµo c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA ®èi víi ch­¬ng tr×nh dù ¸n, vµ ph¶i chÊp hµnh sù chØ ®¹o cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn vÒ x©y dùng kÕ ho¹ch. §ång thêi còng ph¶i chó ý ®Õn kh¶ n¨ng thùc thi cña dù ¸n vµ dù b¸o c¸c t¸c ®éng kh¸ch quan cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n: ®iÒu kiÖn nh©n lùc, thêi gian, vËt chÊt tèi thiÓu cho c¸c ho¹t ®éng nh­ thñ tôc xÐt thÇu, tr×nh duyÖt, rót vèn... ViÖc bè trÝ danh môc, ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA trong n¨m cÇn ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c bè trÝ nh­: chØ ®­a vµo danh môc ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®· ®­îc ký kÕt hiÖp ®Þnh hay ch¾c ch¾n cã kh¶ n¨ng rót vèn trong n¨m kÕ ho¹ch, gi¸ trÞ rót vèn ®­îc tÝnh trªn c¬ së kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n trong n¨m kÕ ho¹ch. §ång thêi, trong khi tiÕn hµnh ph¶i båi d­ìng ®µo t¹o c¸n bé trong c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, ®Ó c¸n bé cã thÓ tÝch luü thªm kinh nghiÖm, lËp kÕ ho¹ch tèt h¬n, phï hîp víi yªu cÇu cña phÝa ViÖt Nam vµ phÝa nhµ tµi trî còng nh­ phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. 2.3. Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò vèn ®èi øng Vèn ®èi øng cho c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông nguån vèn ODA lµ phÇn vèn trong n­íc tham gia trong tõng ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA ®­îc cam kÕt gi÷a phÝa ViÖt Nam vµ phÝa n­íc ngoµi trong c¸c hiÖp ®Þnh, v¨n kiÖn dù ¸n, quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cña cÊp cã thÈm quyÒn. C¸c dù ¸n vay vèn cña ChÝnh phñ NhËt B¶n hoÆc cña WB, ADB th­êng yªu cÇu vèn trong n­íc chiÕm tõ 15% - 30% tæng gi¸ trÞ dù ¸n, c¸c dù ¸n viÖn trî cña c¸c tæ chøc thuéc Liªn hîp quèc th­êng còng ®ßi hái trong n­íc kho¶ng 20% gi¸ trÞ dù ¸n. V× vËy, ®èi víi c¸c dù ¸n vèn vay, c¬ quan tiÕp nhËn dù ¸n ph¶i chó träng ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch vèn ®èi øng sím, cã nh­ vËy míi cã thÓ gi¶i ng©n ®­îc nguån vèn vay vµ kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é cña dù ¸n. Ph¶i ch¨ng Nhµ n­íc còng nh­ c¸c l·nh ®¹o c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng míi hÇu nh­ chØ dùa vµo nguån vèn ®èi øng rót tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc mµ cßn thiÕu nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m ph¸t huy néi lùc tiÒm tµng trong d©n. Bëi chÝnh nguån vèn trong d©n lµ biÖn ph¸p bæ sung vèn ®èi øng mµ Nhµ n­íc còng nh­ c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn xem xÐt vµ c©n nh¾c, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch Nhµ n­íc cßn h¹n hÑp. MÆt kh¸c, Bé tµi chÝnh còng cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ c¬ chÕ vèn ®èi øng ®Ó ®¶m b¶o vèn ®èi øng ®­îc cÊp ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi theo tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n, thèng nhÊt c¬ chÕ vèn ®èi øng ®èi víi nh÷ng dù ¸n cïng lo¹i. §ång thêi còng cÇn t¨ng c­êng qu¶n lý vµ sö dông vèn ®èi øng cho c¸c dù ¸n ODA phï hîp víi quy ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ kh«ng ®­îc sö dông vèn ®èi øng ngoµi c¸c môc ®Ých, néi dung cña dù ¸n. 3. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA trong ngµnh gi¸o dôc ë ViÖt Nam thêi gian tíi. 3.1. X¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm tõng ®èi t­îng tham gia dù ¸n ODA Trong viÖc tham gia dù ¸n ODA dµnh cho ph¸t triÓn gi¸o dôc, c¸c bé, ngµnh cïng c¸c c¬ quan liªn quan thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau trong viÖc khuyÕn khÝch c¸c nhµ tµi trî ®­a ra c¸c dù ¸n kh¶ thi vÒ ph¸t triÓn gi¸o dôc, còng nh­ vËn ®éng c¸c nhµ tµi trî thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®ã vµ sö dông nguån vèn ODA trong gi¸o dôc sao cho cã hiÖu qu¶. Ch¼ng h¹n nh­ BGD & §T cÇn nghiªn cøu, quy ho¹ch c¸c dù ¸n ODA dµnh cho gi¸o dôc kh¶ thi; Bé Tµi chÝnh më réng quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c, thóc ®Èy tiÕn ®é gi¶i ng©n cña c¸c dù ¸n; c¸c ®¬n vÞ, ®Þa ph­¬ng cã tr¸ch nhiÖm theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n, hiÖu qu¶ sö dông vèn; Ban qu¶n lý dù ¸n cÇn cã c¸c biÖn ph¸p thùc thi ®Ó vèn ODA dµnh cho gi¸o dôc kh«ng bÞ thÊt tho¸t mµ ®­îc sö dông sao cho cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ ®èi t­îng ®­îc trùc tiÕp thô h­ëng nh÷ng kÕt qu¶ do dù ¸n mang l¹i. V× vËy, tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng tham gia dù ¸n ph¶i nç lùc trong kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm cña m×nh gióp cho tõng kh©u, tõng c«ng viÖc cña dù ¸n, ®­îc hoµn thµnh ®óng thêi h¹n, sao cho dù ¸n ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. 3.2. C¶i thiÖn vµ chia sÎ th«ng tin: Trong thêi ®¹i c«ng nghÖ th«ng tin bïng næ nh­ hiÖn nay, th× viÖc c¶i thiÖn vµ chia sÎ th«ng tin lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng gióp gi¶i quyÕt ®­îc nhanh, vµ hiÖu qu¶ h¬n c«ng viÖc cÇn lµm. V× vËy, cÇn t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin gi÷a phÝa ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî còng nh­ gi÷a c¸c nhµ tµi trî ®· thùc hiÖn viÖn trî cho ViÖt Nam ®Ó gióp c¸c bªn hiÓu biÕt lÉn nhau h¬n, sù phèi hîp nhê ®ã cã hiÖu qu¶ h¬n, thiÕt thùc h¬n. Cã nghÜa lµ hai bªn cïng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ViÖt Nam nãi chung còng nh­ ®Æc ®iÓm, thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh nÒn gi¸o dôc ë ViÖt Nam nãi riªng, dùa trªn mét sè néi dung cô thÓ nh­: c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc ë c¸c tr­êng phæ th«ng, ®¹i häc, tr­êng d¹y nghÒ; néi dung ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, quy m«, chÊt l­îng hiÖu qu¶ gi¸o dôc ë tõng cÊp, tõng lo¹i h×nh, ®Þa ph­¬ng…. Nhµ tµi trî còng cÇn c¶i thiÖn qu¸ tr×nh chia sÎ th«ng tin vµ sè liÖu vÒ kÕ ho¹ch vµ ho¹t ®éng hiÖn t¹i cña hä ë ViÖt Nam. §ång thêi, nªn tæ chøc nhiÒu h¬n n÷a c¸c héi nghÞ, c¸c cuéc th¶o luËn ®Ó t¨ng thªm nhiÒu c¬ héi ®èi tho¹i gi÷a ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc tµi trî. V× chÝnh th«ng qua ®èi tho¹i mµ hai bªn sÏ hiÓu nhau h¬n vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn mèi quan hÖ ®èi t¸c, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Ngoµi ra, còng cÇn cã hÖ thèng d÷ liÖu qu¶n lý cËp nhËt vµ nèi m¹ng gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m« nh­: Bé Tµi chÝnh, BKH & §T, BGD & §T ®Ó cïng khai th¸c vµ chia sÎ th«ng tin qu¶n lý. Trong bé ngµnh qu¶n lý ODA chi cho ph¸t triÓn gi¸o dôc còng cÇn thiÕt l­u ý hÖ thèng th«ng tin néi ngµnh. §Æc biÖt, nªn thµnh lËp mét th­ viÖn hay mét ng©n hµng d÷ liÖu ®iÖn tö ®Ó l­u tr÷ ®­îc sè l­îng lín c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· thu ®­îc ®Ó c¸c nhµ nghiªn cøu, chuyªn gia t­ vÊn, c¸c c¬ quan vµ c¸c c¸n bé quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy cã thÓ tiÕp cËn ®­îc dÔ dµng. Cã nh­ vËy th× hiÖu qu¶ c«ng t¸c thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA míi ®­îc n©ng cao. 3.3. Ph¸t huy vai trß chñ ®éng vµ tham gia tÝch cùc cña phÝa ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ còng nh­ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA, tÝnh chñ ®éng cña bªn nhËn hç trî cã vai trß quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o thùc hiÖn thµnh c«ng dù ¸n vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng sau dù ¸n. C¸c nhµ tµi trî th­êng nhÊn m¹nh vai trß lµm chñ cña n­íc tiÕp nhËn viÖn trî, coi ®ã nh­ lµ “ng­êi cÇm l¸i con thuyÒn ph¸t triÓn”. Vai trß chñ ®éng cña bªn nhËn viÖn trî cÇn ph¶i ®­îc ®Ò cao ngay c¶ tõ kh©u ®Ò xuÊt nhu cÇu viÖn trî, h×nh thµnh vµ thiÕt kÕ dù ¸n, tæ chøc thùc hiÖn vµ theo dâi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. Nh×n chung, c¸c nhµ tµi trî ph¶i c¨n cø vµo c¸c nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ngµnh cña chuyªn gia t­ vÊn ®Ó x¸c ®Þnh c¸c lÜnh vùc tµi trî. V× vËy, c¸c nghiªn cøu ngµnh cña c¸c chuyªn gia t­ vÊn trong lÜnh vùc gi¸o dôc hay c¸c c¬ quan nghiªn cøu ®éc lËp thùc hiÖn vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh h­íng c¸c kho¶n ®Çu t­ t­¬ng lai cña c¸c nhµ tµi trî. XuÊt ph¸t tõ nhËn ®Þnh nµy, c¸c c¬ quan chñ quan ph¶i cã quan ®iÓm chñ ®éng trong ®iÒu hµnh vµ ®Þnh h­íng chuyªn gia ®Ó hä tËp trung vµo nh÷ng dù ¸n cÇn ®­îc ­u tiªn ®Çu t­ thùc sù. 3.4. N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý dù ¸n ODA. N¨ng lùc cña c¸c ban qu¶n lý dù ¸n phô thuéc phÇn lín vµo n¨ng lùc c¸ nh©n cña nh÷ng c¸n bé phô tr¸ch dù ¸n, tõ c¸n bé qu¶n lý cÊp ®Þa ph­¬ng ®Õn c¸c c¸n bé qu¶n lý cÊp trung ­¬ng. ChÊt l­îng cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý nµy lµ yÕu tè sèng cßn quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña dù ¸n. Nh­ng theo ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ mét sè nhµ tµi trî n­íc ngoµi th× n¨ng lùc chuyªn m«n vµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cña nh÷ng c¸n bé tham gia qu¶n lý, thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA cßn h¹n chÕ, nªn ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é còng nh­ hiÖu qu¶ thùc hiÖn dù ¸n. V× vËy, ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ sö dông cña c¸c dù ¸n ODA trong ngµnh gi¸o dôc th× viÖc n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý b»ng c¸c nguån vèn nµy lµ rÊt quan träng. Trong thêi gian tíi, ChÝnh phñ còng nh­ c¸c bé ngµnh cÇn tËp trung n©ng cao n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé b»ng c¸c biÖn ph¸p sau: - X©y dùng chiÕn l­îc c¸n bé chuyªn tr¸ch qu¶n lý, kÕt hîp ®µo t¹o t¹i chç c¸n bé hiÖn cã víi ®µo t¹o l©u dµi ®éi ngò c¸n bé kÕ cËn. - KhuyÕn khÝch c¸c c¸n bé qu¶n lý tù nghiªn cøu n©ng cao n¨ng lùc vÒ chuyªn m«n vµ ngo¹i ng÷ trong viÖc m×nh phô tr¸ch. C«ng t¸c ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý dù ¸n ODA, c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cÇn ®­îc thiÕt kÕ cho tõng chøc danh kh¸c nhau cña ban qu¶n lý dù ¸n, vµ cÇn cã ®¸nh gi¸ sau ®µo t¹o vµ cÊp chøng chØ. ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p nh»m thu hót c¸c c¸n bé cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é tõ c¸c n¬i kh¸c tham gia vµo viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n vay vèn vµ tµi trî. Tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o mêi c¸c chuyªn gia cã nhiÒu kinh nghiÖm, kÓ c¶ chuyªn gia n­íc ngoµi ®Õn gi¶ng d¹y; cö c¸n bé tham gia c¸c kho¸ ®µo t¹o do c¸c c¬ quan trung ­¬ng, viÖn nghiªn cøu tr­êng §H tæ chøc vµ c¸c kho¸ ®µo t¹o vÒ qu¶n lý ë n­íc ngoµi. VËn ®éng c¸c nhµ tµi trî n­íc ngoµi tµi trî cho c¸c kho¸ häc n©ng cao n¨ng lùc cho c¸n bé qu¶n lý. 3.5. §Èy m¹nh c«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n. C«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n ODA lµ mét c«ng viÖc rÊt quan träng vµ còng rÊt khã kh¨n, nhÊt lµ viÖc ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Th«ng th­êng c«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA bao gåm nh÷ng b­íc sau : - X¸c ®Þnh vµ cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ tiÕn ®é thùc hiÖn nh­ lµ viÖc gi¶i ng©n thùc tÕ vèn ODA, khèi l­îng c«ng viÖc ®· ®¹t ®­îc. - Xem xÐt møc ®é thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña dù ¸n. - Ph¸t hiÖn nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vµ kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan liªn quan biÖn ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt. - LËp b¸o c¸o tæng hîp ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n sö dông nguån vèn ODA. - KiÓm tra ®«n ®èc viÖc thùc hiÖn vµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA. C«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n ODA thùc hiÖn trong ngµnh gi¸o dôc cµng quan träng vµ ®ßi hái nhiÒu phøc t¹p h¬n v× môc tiªu cña c¸c dù ¸n ODA thùc hiÖn trong ngµnh gi¸o dôc lµ h­íng vÒ con ng­êi, nh»m n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc, c¶i thiÖn chÊt l­îng cuéc sèng. V× vËy, ChÝnh phñ vµ BKH&§T, BGD&§T cÇn chó träng ®Õn viÖc theo dâi hiÖu qu¶ l©u dµi còng nh­ tÝnh bÒn v÷ng, c¸c t¸c ®éng cña viÖc thùc hiÖn dù ¸n tíi toµn x· héi, chø kh«ng thÓ chØ ®¸nh gi¸ trªn bÒ mÆt nh÷ng con sè thu ®­îc. Cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau ®Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n ODA trong ngµnh gi¸o dôc : - ThiÕt lËp mét bé phËn chuyªn tr¸ch theo dâi vµ qu¶n lý c¸c dù ¸n ODA víi nhiÖm vô chÝnh : + X©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t­ hµng n¨m cho c¸c dù ¸n ODA + Cung cÊp c¸c th«ng tin liªn quan cho c¸c bªn liªn quan ®Ó kÞp thêi bè trÝ vèn ®èi øng. + Thu thËp c¸c b¸o c¸o theo dâi ®Þnh kú tõ c¸c c¬ quan thùc hiÖn, ph©n tÝch t×m ra nh÷ng v­íng m¾c ®Ó thµnh phè vµ cÊp cao h¬n gi¶i quyÕt. - X©y dùng hÖ thèng c¸c chØ tiªu thèng kª ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n ODA. C¸c ban qu¶n lý dù ¸n cÇn coi träng trong c«ng t¸c b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n, tr¸nh t×nh tr¹ng s¬ sµi, nÆng vÒ sè liÖu, Ýt phÇn kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p. C¸c ban qu¶n lý còng cÇn ph¶i chñ ®éng trong viÖc göi b¸o c¸o th­êng xuyªn theo ®óng thêi gian ®· ®­îc quy ®Þnh. -Tæ chøc c¸c cuéc giao ban ®Þnh kú, héi nghÞ kiÓm ®iÓm ®Ó kÞp thêi th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Ngoµi ra còng cÇn ph¶i cã thªm nh÷ng dÉn chøng thuyÕt phôc vÒ thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c¸c dù ¸n ®· thùc hiÖn. ChÝnh phñ cÇn ®¸nh gi¸ s©u s¾c h¬n mét sè dù ¸n cã chän läc, ®Ó cã thÓ ®ãng vai trß m¹nh mÏ h¬n trong viÖc lùa chän dù ¸n míi, kÓ c¶ viÖc kh­íc tõ mét sè ®Ò nghÞ dù ¸n cã Ýt kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi Ých. C«ng cuéc ®¸nh gi¸ ®ã còng cung cÊp c¬ së cho viÖc thiÕt kÕ tèt h¬n c¸c dù ¸n trong t­¬ng lai. KÕt luËn Víi nhËn thøc ODA lµ mét trong nh÷ng nguån lùc cã ý nghÜa quan träng, ChÝnh phñ ViÖt Nam lu«n quan t©m tíi c«ng t¸c thu hót, qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn nµy. Ngay tõ Héi nghÞ c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam lÇn ®Çu tiªn (th¸ng 11/ 1993), ChÝnh phñ ®· tuyªn bè quan ®iÓm cña m×nh vÒ vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ODA “ ®iÒu quan träng lµ nguån vèn bªn ngoµi ph¶i ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶. ChÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu phèi vµ sö dông viÖn trî n­íc ngoµi, víi nhËn thøc s©u s¾c r»ng nh©n d©n ViÖt Nam sÏ lµ ng­êi g¸nh chÞu c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho sù thÊt b¹i nÕu nguån vèn nµy sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶.” V× vËy, cã thÓ nãi, trong thêi gian qua nguån vèn ODA ®· gãp phÇn quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ViÖt Nam còng nh­ cho ngµnh gi¸o dôc nãi riªng. §­îc sù quan t©m cña §¶ng, ChÝnh phñ còng nh­ c¸c bé ngµnh, rÊt nhiÒu dù ¸n ODA ®· ®­îc thu hót ®Ó phôc vô cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc. C¸c dù ¸n kh«ng chØ phôc vô riªng môc ®Ých cña lÜnh vùc ®Çu t­, mµ cßn cã t¸c ®éng s©u réng vÒ mÆt x· héi, h­íng tíi c¸c ®Ých cuèi cïng lµ sù phôc vô cuéc sèng con ng­êi, v× chÊt l­îng cuéc sèng con ng­êi. Nhê thÕ mµ hÖ thèng gi¸o dôc ®· b­íc ®Çu ®a d¹ng ho¸ c¶ vÒ lo¹i h×nh, ph­¬ng thøc vµ nguån lùc … tõng b­íc hoµ nhËp víi xu thÕ chung cña gi¸o dôc thÕ giíi. Sù c«ng b»ng trong gi¸o dôc nhê ®ã còng ®­îc t¨ng c­êng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó con em gia ®×nh thuéc diÖn chÝnh s¸ch, con em d©n téc thiÓu sè, con em c¸c gia ®×nh nghÌo cã ®iÒu kiÖn häc tËp lªn cao, ph¸t huy n¨ng lùc cña m×nh. C«ng t¸c thu hót, qu¶n lý vµ sö dông ODA ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn nh­ng nh×n chung vÉn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®­îc xem xÐt, nghiªn cøu hoµn thiÖn ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña nguån vèn nµy. Trong t­¬ng lai, ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi còng nh­ cña riªng ngµnh gi¸o dôc th× ph¶i ®Çu t­ nhiÒu h¬n n÷a vµo ngµnh gi¸o dôc v× gi¸o dôc trong thÕ kû XXI lµ ch×a kho¸ ®Ó tiÕn tíi mét thÕ giíi tèt ®Ñp h¬n. Bèi c¶nh quèc tÕ vµ trong n­íc võa t¹o thêi c¬ lín, võa ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá cho gi¸o dôc n­íc ta vµ viÖc thu hót c¸c nguån lùc bªn ngoµi. Nguån cung cÊp ODA trªn thÕ giíi ®ang ngµy mét suy gi¶m trong khi sè l­îng c¸c n­íc xin tµi trî th× l¹i t¨ng lªn. V× vËy ®ßi hái ViÖt Nam nãi chung còng nh­ ngµnh gi¸o dôc ph¶i nç lùc h¬n n÷a nh»m t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA cã hiÖu qu¶ h¬n, ®Ó tõ ®ã cã thÓ x©y dùng mét nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®µo t¹o nguån nh©n lùc,n©ng cao phÈm chÊt toµn diÖn cña con ng­êi ViÖt Nam trong thêi ®¹i míi, thóc ®Èy tiÕn bé x· héi, gióp ViÖt Nam héi nhËp vµ kh¼ng ®Þnh tèt h¬n vÞ trÝ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. Thay cho lêi kÕt, em xin ®­îc trÝch lêi ph¸t biÓu cña thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i t¹i Héi nghÞ triÓn khai ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng míi ngµy 17/ 04/ 2002: “Than cã thÓ khai th¸c m·i råi sÏ hÕt, dÇu khÝ khai th¸c m·i råi sÏ hÕt, nh­ng con ng­êi ViÖt Nam th× hÕt thÕ hÖ nµy qua thÕ hÖ kh¸c m·i m·i lµ nguån lùc v« tËn, lµ søc m¹nh cña chóng ta. Thêi c¬ chØ trong vßng 10 – 15 n¨m tíi. Tõ ®©y cho ®Õn n¨m 2010 nhÊt thiÕt chóng ta ph¶i tËp trung cho gi¸o dôc, kh¾c phôc nh­îc ®iÓm, ®Çu t­ cho gi¸o dôc mét c¸ch ®ång bé, toµn diÖn. Trong thêi kú nµy, nÕu gi¸o dôc cña chóng ta kh«ng ph¸t triÓn toµn diÖn, ®¹t tíi chÊt l­îng vµ tr×nh ®é cao ®Ó ®¶m b¶o cho sù nghiÖp cã ý nghÜa lÞch sö lµ hoµn thµnh viÖc x©y dùng n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i, th× chóng ta sÏ bá lì thêi c¬ ®­a ®Êt n­íc ta ph¸t triÓn s¸nh vai víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi.” Danh môc Tµi liÖu tham kh¶o Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA- Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ n¨m 1999. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA- Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ n¨m 2000. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA- Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ n¨m 2001. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA- Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ n¨m2002. T×nh h×nh tæng quan vÒ ODA t¹i ViÖt Nam (ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc, UNDP- th¸ng 12/1998). T×nh h×nh tæng quan vÒ ODA t¹i ViÖt Nam (ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc, UNDP- th¸ng 12/1999). T×nh h×nh tæng quan vÒ ODA t¹i ViÖt Nam (ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc, UNDP- th¸ng 12/2000). T×nh h×nh tæng quan vÒ ODA t¹i ViÖt Nam (ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc, UNDP- th¸ng 12/2001). T×nh h×nh tæng quan vÒ ODA t¹i ViÖt Nam (ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc, UNDP- th¸ng 12/2002). Nh×n l¹i 5 n¨m thu hót vµ sö dông ODA ë ViÖt Nam – Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ - th¸ng 12/1997. Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh©n tµi – Nghiªm §×nh Vú, NguyÔn §¾c H­ng – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 2002. C¸c ®èi t¸c ph¸t triÓn cña ViÖt Nam 1999- UNDP. C¸c ®èi t¸c ph¸t triÓn cña ViÖt Nam 2000- UNDP. C¸c ®èi t¸c ph¸t triÓn cña ViÖt Nam 2001- UNDP. C¸c ®èi t¸c ph¸t triÓn cña ViÖt Nam 2002- UNDP. Liªn minh Ch©u ¢u, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam – th¸ng 9/2003. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c dù ¸n ph¸t triÓn tíi ®ãi nghÌo (sæ tay dµnh cho c¸n bé thùc hµnh) – Judy L.Baker – NXB V¨n ho¸ Th«ng tin 2002. H­íng dÉn vÒ quan hÖ quèc tÕ trong gi¸o dôc – Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o – NXB Gi¸o dôc 2002. Viet Nam – secondary education sector master plan. (Main report volume II) – Illawarra/technology cooporation 2/2002 – ADB). On the road to education for all lessons learnt from inclusive education in Viet Nam ( project activities during 1991-2002 supported by save the children, Sweden) – National Political Publisher Ha Noi 2002. Gi¸o dôc cho ai (B¸o c¸o ®Çu t­ tµi chÝnh cho gi¸o dôc c¬ b¶n t¹i ViÖt Nam tËp trung t¹i 3 tØnh Lµo Cai, Trµ Vinh, Hµ TÜnh) – nhãm nghiªn cøu: Bridget Crumpton, NguyÔn C«ng Gi¸p – b¸o c¸o oxfam Anh th¸ng 4/2002. B¸o c¸o bæ sung vÒ c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ODA 21/08/2003 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. Basic design study report on the project for improvement of the facilities of primary schools (phase IV) in the Socialist Republic of Viet Nam – Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o th¸ng 9/1997. Danh tËp c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 2001- 2002. B¸o Nh©n d©n sè 44 ngµy 2/11/2003. C¸c v¨n b¶n h­íng dÉn gi¶i ng©n ODA – Bé Tµi chÝnh 2000. T¹p chÝ §Çu t­ & Ph¸t triÓn sè 9/1998. T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 1(45)/ 1997, sè 7(87)/2003. Economic Review N° 1, 15 (1998); 5, 8 (1999); 10 (2002). Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn 20/04/2000. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o th¸ng 2/2000, th¸ng 9/2002. T¹p chÝ Nghiªn cøu Kinh tÕ th¸ng 11/1998, th¸ng 9/2000, th¸ng 5/2001, th¸ng 8/2002. T¹p chÝ ThÞ tr­êng Tµi chÝnh TiÒn tÖ th¸ng 8/2002. T¹p chÝ Con sè vµ Sù kiÖn th¸ng 3/1997. T¹p chÝ Tµi chÝnh th¸ng 5/1997. T¹p chÝ Kinh tÕ – KÕ ho¹ch th¸ng 6/1996, th¸ng 2/1998. T¹p chÝ Th«ng tin Tµi chÝnh th¸ng 8/1997. Viet Nam Economic Times , 9/2003. Ngµnh Gi¸o dôc-§µo t¹o thùc hiÖn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 2( kho¸ VIII) vµ NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX – Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o – NXB Gi¸o dôc. Gi¸o dôc thÕ giíi ®i vµo thÕ kû XXI – Ph¹m Minh H¹c,NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 2002. T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ-x· héi sè 1, 3, 12/2003. T¹p chÝ Gi¸o dôc sè 22, 23, 25 th¸ng 2/2002. T¹p chÝ Th«ng tin khoa häc Gi¸o dôc sè 83, 84 th¸ng 1/2002. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i sè 28/2002. §¸nh gi¸ viÖn trî : khi nµo cã t¸c dông, khi nµo kh«ng vµ t¹i sao – B¸o c¸o nghiªn cøu chÝnh s¸ch cña WB – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 1999. C¸c b¶n tin ODA n¨m 2002; 2003. Môc lôc Trang Phô lôc Danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t­ b»ng nguån vèn ODA cho ngµnh gi¸o dôc ®Õn n¨m 2010 STT Tªn dù ¸n N¨ng lùc Thêi gian thùc hiÖn (dù kiÕn) Tæng vèn ®Çu t­ (tr.USD) Yªu cÇu vèn ODA (tr.USD) 1 Gi¸o dôc c¬ së cho trÎ em cã hoµn c¶nh khã kh¨n 2001-2005 90 2 N©ng cÊp §¹i häc HuÕ 2001-2005 20 15 3 N©ng cÊp §¹i häc Th¸i Nguªn 2001-2005 22 20 4 Tr­êng §¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi 2001-2010 50 20 5 Trang bÞ §¹i häc Quèc Gia Hµ Néi 2001-2005 100 75 6 N©ng cÊp hÖ thèng tr­êng s­ ph¹m 2001-… 80 60 7 N©ng cÊp §¹i häc §µ N½ng 2001-2005 20 15 8 Trang bÞ §¹i häc Tp Hå ChÝ Minh 2001-2015 90 30 9 N©ng cao n¨g lùc ®µo t¹o Tr­êng hµng kh«ng thµnh phè Hå ChÝ Minh 2001… 30 20 10 N©ng cÊp §¹i häc Hµng H¶i 2001… 11 §µo t¹o gi¸o viªn ( tiÓu häc) 2001… 100 80 12 Tr­êng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ (c¬ khÝ, ®iÖn tö, chÕ biÕn thñy s¶n) TØnh Cµ Mau 2001-2004 2,5 2 13 Ph¸t triÓn gi¸o dôc trung häc phæ th«ng 2002-2007 70 50 14 Ph¸t triÓn gi¸o dôc trung häc c¬ së ( giai ®o¹n 2) 2003-2007 70 50 15 X©y dung n©ng cÊp hÖ thèng c¸c tr­êng tiÓu häc tØnh Th¸i Nguyªn 50 tr­êng 2002-2005 6 5,2 16 §Çu t­ x©y dung c¶i t¹o hÖ thèng tr­êng häc c¬ së tØnh Trµ Vinh 2002-2005 6,5 5,3 17 §Çu t­ tr­êng d¹y nghÒ huyÖn Ayunpa ( Gia Lai) Quy m« 500 häc sinh 2002-2003 5,5 5 18 Cung cÊp trang thiÕt bÞ d¹y vµ häc n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc t¹i tØnh Hµ Giang 2002-2003 8,2 7,5 19 X©y dùng tr­êng häc (B×nh Ph­íc) 2002-2005 6,07 6 20 X©y dùng c¸c tr­êng trung häc c¬ së Hßa B×nh) 800 phßng häc 2002-2005 5,5 5 21 X©y dùng c¬ së vËt chÊt tr­êng tiÓu häc vµ trung häc c¬ së B¾c Giang 2002-2005 16 13 22 §Çu t­ trang thiÕt bÞ vµ ®µo t¹o c¸n bé, gi¸o viªn( tr­êng trung häc c«ng nghiÖp HuÕ) 2002-2006 7 6 23 Ch­¬ng tr×nh n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt vµ t¨ng c­êng trang thiÕt bÞ tr­êng häc, ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé, gi¸o viªn ngµnh gi¸o dôc ( B×nh D­¬ng) 2002-2005 34,5 34,5 24 X©y dùng ph¸t triÓn tr­êng häc ( B×nh ThuËn) 37 tr­êng 2002-2004 10 10 25 X©y dung trung t©m ®µo t¹o c«ng nh©n Tp Hµ Néi 2002-2005 25 22 26 §Çu t­ trang thiÕt bÞ vµ ®µo taä gi¸o viªn tr­êng cao ®¼ng CNTP Hå ChÝ Minh 2002-2007 6 6 27 Trung t©m d¹y nghÒ vµ dÞch vô viÖc lµm tØnh Qu¶ng Ng·i 2002-2005 5,5 5 Nguån: Phô lôc 2 B¸o c¸o cña ChÝnh phñ t¹i Héi nghÞ nhãm t­ vÊn, Hµ Néi 7-8/12/2001