Luận án Các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA ở Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Bất kỳ một nền kinh tế nào, muốn phát triển, tăng trưởng nhanh chóng và bền vững, trước hết phải đáp ứng nhu cầu về vốn. Chính vì lẽ đó, người ta cho rằng, vốn có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, không chỉ đóng vai trò như là yếu tố mở đầu, yếu tố tham gia, yếu tố điều chỉnh mà còn là yếu tố quyết định đối với mọi quá trình sản xuất từ hình thái kinh tế đơn giản nhất đến hình thái kinh tế hiện đại, tinh vi và phức hợp nhất. Điều đó không chỉ đúng đối với các nước phát triển mà còn đúng đối với các nước đang phát triển, được mô tả bằng sơ đồ vòng tròn. Sơ đồ trên cho ta thấy, một nền kinh tế phát triển, tăng trưởng nhanh chóng và bền vững thì sau mỗi chu kỳ sản xuất, từng yếu tố trong sơ đồ vòng tròn đều lớn hơn trước và do vậy, vòng tròn sẽ giãn nở không ngừng, và ngược lại. Từng nguồn vốn cho phát triển đều được hình thành từ nguồn vốn trong nước, tức từ bản thân nền kinh tế tạo ra và huy động được, và nguồn vốn từ bên ngoài, thông qua các hình thức vay nợ và viện trợ Chúng ta cho rằng, nguồn vốn có từ trong nước là chủ yếu nhưng đồng thời, cũng đánh giá rằng nguồn vốn bên ngoài là rất quan trọng, bên cạnh vốn bằng tiền còn có nguồn vốn về sức lao động, đất đai và công nghệ Hơn nữa, bất kỳ sự tăng trưởng cơ bản nào vẫn xuất phát từ nội lực, nhưng các nguồn tài chính nước ngoài đóng góp rất nhiều cho tăng trưởng ở các nước đang phát triển, đặc biệt ở thời kỳ đầu cất cánh. Lợi ích mang lại của các nguồn tài chính nước ngoài không chỉ ở quy mô về vốn thu nhận được mà chính là ở vai trò tác động lan tỏa của nó khi chuyển giao và tiếp nhận công nghệ hiện đại, kể cả công nghệ vào thế hệ đời chót, nhằm thúc đẩy năng lực cạnh tranh trong nước, cải thiện cơ sở hạ tầng và tạo sức ép cải thiện về thể chế. Nguồn vốn nước ngoài thường bao gồm vốn phát triển chính thức (Official Development Finance - ODF) và dòng vốn tư nhân. ODF lại bao gồm chủ yếu phần cho vay chính thức giữa các quốc gia và viện trợ, trong đó ODA là nguồn vốn quan trọng cho các nước đang phát triển trong thời kỳ đầu của quá trình công nghiệp hóa. Tuy nhiên nguồn ODA hiện nay đang có xu hướng giảm tại các nước đang phát triển do áp lực cân đối ngân sách của các nước viện trợ cùng với việc sử dụng kém hiệu quả nguồn viện trợ này tại các nước đang phát triển. Ơû Việt Nam, cho đến nay lượng vốn ODA đưa vào đầu tư phát triển kinh tế – xã hội trên phạm vi cả nước còn chiếm tỷ trọng rất thấp, chỉ đạt 70-80% kế hoạch. Đặc biệt, so với số được cam kết và ký kết, tốc độ giải ngân vốn ODA ở Việt Nam còn thấp hơn mức trung bình của các nước trong khu vực, thường chỉ đạt khoảng 50% tổng số vốn đã được các nhà tài trợ cam kết. Xuất phát từ thực trạng đó, tôi cho rằng việc nghiên cứu và tìm ra “Các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA ở Việt Nam” làm đề tài cho luận án cao học của mình là rất cần thiết nhằm qua đó, hy vọng góp phần giải quyết những hạn chế, vướng mắc gây cản trở tiến độ giải ngân vốn ODA ở Việt Nam và hướng tới tối đa hóa hiệu quả sử dụng vốn trong đầu tư phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Mục đích trước hết của đề tài là đánh giá tình hình thu hút và sử dụng vốn ODA cũng như phân tích thực trạng giải ngân ODA ở Việt Nam thời gian vừa qua. Từ đó, rút ra những mặt đạt được và những hạn chế tồn tại cần khắc phục. Trên cơ sở nhận định của các nhà tài trợ và phía Việt Nam, nêu lên những nguyên nhân tác động và đề xuất các định hướng, các giải pháp cụ thể trong điều kiện nền kinh tế Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và đẩy nhanh tiến độ giải ngân ODA với mục đích tối đa hóa hiệu quả sử dụng nguồn vốn ODA trong thời gian sắp tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nguồn vốn ODA. Đề tài này có liên quan đến nhiều lĩnh vực khoa học khác nhau như kinh tế, tài chính, luật pháp và cả những vấn đề ở phạm vi quốc tế. Tuy nhiên, luận văn chỉ tập trung nghiên cứu tình hình thu hút, sử dụng và giải ngân ODA của Việt Nam, đặc biệt chú trọng đến những giải pháp ở tầm vĩ mô và vi mô gắn liền với hiệu quả sử dụng nguồn vốn ODA. 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu được sử dụng xuyên suốt trong luận văn là phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp so sánh, phân tích các thông tin và số liệu thống kê, phương pháp thống kê toán, suy luận, định tính, Luận văn còn sử dụng các tài liệu, các kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước về các vấn đề có liên quan đến đề tài nghiên cứu. 5. Điểm mới của luận văn - Đánh giá khái quát tình hình ODA toàn cầu thời gian vừa qua và dự kiến xu hướng ODA trong những năm sắp tới. - Đánh giá cụ thể những mặt đạt được và những hạn chế còn tồn tại trong thu hút và sử dụng ODA ở Việt Nam. - Trên cơ sở nhận định của các nhà tài trợ và nhận định từ phía Việt Nam, đưa ra các nguyên nhân tác động cụ thể theo ba nhóm chính là: nguyên nhân của sự yếu kém trong quản lý nhà nước về ODA, nguyên nhân của tình trạng giải ngân chậm, nguyên nhân làm cho hiệu quả sử dụng vốn ODA chưa cao. Từ đó, đưa ra các nhóm giải pháp tương ứng giải quyết, khắc phục từng nguyên nhân. Một số điểm mới trong giải pháp: + Thống nhất sự phân cấp giữa Quy chế ODA và Quy chế ĐT&XD đối với các dự án nhóm A. + Tăng lương cho các BQLDA bằng cách thay đổi chính sách tiền lương; thực hiện cơ chế khoán lương, khoán phí; vận động các nhà tài trợ hỗ trợ thêm tiền lương hoặc đồng ý trả lương cho BQLDA. + Đánh giá các dự án sau khi hoàn thành gắn với việc tìm ra các giải pháp xử lý các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. 6. Kết cấu của luận văn Luận văn với đề tài “Các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA ở Việt Nam” gồm 78 trang với 3 chương: Chương 1: Một số nhận thức mang tính lý luận về nguồn vốn ODA và giải ngân vốn ODA – gồm 20 trang với 2 bảng và 1 hình. Chương 2: Tình hình giải ngân và thực tế sử dụng nguồn vốn ODA ở Việt Nam – gồm 37 trang với 7 bảng và 7 hình. Chương 3: Các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA ở việt nam – gồm 21 trang với 1 bảng.

90 trang | Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1568 | Lượt tải: 3

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

n vieäc söû duïng nguoàn voán ODA ôû caùc nöôùc nhaän vieän trôï ñaït hieäu quaû hôn raát nhieàu. 3.1.5. Taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng hoã trôï trong coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà nguoàn voán ODA Song song vôùi vieäc kieän toaøn veà maët phaùp lyù, Chính phuû Vieät Nam caàn tieán haønh moät loaït caùc hoaït ñoäng tích cöïc, goùp phaàn hoã trôï coâng taùc quaûn lyù ODA nhö: - Chính phuû phoái hôïp vôùi caùc nhaø taøi trôï toå chöùc hoäi nghò lieân quan ñeán cô cheá ODA, caùc hoäi nghò kieåm ñieåm veà tình hình thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö söû duïng voán ODA. Hoäi nghò veà quaûn lyù caùc döï aùn ñaàu tö söû duïng ODA nhaèm xaùc ñònh vaø thaùo gôõ nhöõng vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän chöông trình döï aùn ODA, caäp nhaät vaø ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän caùc bieän phaùp ñaõ ñeà ra ñeå caûi tieán quaù trình thöïc hieän döï aùn ODA. - Nguyeân taéc vaø noäi dung cuûa vieäc phaân caáp trong quaûn lyù nguoàn voán ODA ôû moïi ngaønh, moïi caáp töø trung öông ñeán ñòa phöông caàn ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng hôn veà quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cuûa töøng ñôn vò tham gia. - Chính phuû caàn coù söï chæ ñaïo kòp thôøi vaø cuï theå vieäc thu huùt vaø söû duïng ODA nhö ñaûm baûo voán ñoái öùng, vaán ñeà thueá GTGT ñoái vôùi caùc chöông trình, döï aùn ODA nhaèm giaûi quyeát caùc vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn ODA. - Coâng taùc theo doõi vaø ñaùnh giaù döï aùn ODA caàn ñöôïc quan taâm nhieàu hôn nöõa. Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö caàn phoái hôïp vôùi caùc cô quan lieân quan theo doõi chaët cheõ tình hình thöïc hieän caùc döï aùn ODA, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc döï aùn ODA coù quy moâ voán lôùn, nhaèm giaûi quyeát kòp thôøi nhöõng khoù khaên gaây neân söï chaäm treã trong quaù trình thöïc hieän döï aùn. - Kieän toaøn heä thoáng theo doõi vaø ñaùnh giaù döï aùn töø caùc Boä, ngaønh Trung öông tôùi ñòa phöông nhaèm thuùc ñaåy quaù trình thöïc hieän vaø söû duïng hieäu quaû nguoàn voán ODA. Moãi cô quan quaûn lyù, thöïc hieän caùc chöông trình döï aùn ODA töø trung öông ñeán ñòa phöông phaûi thaønh laäp ñôn vò chuyeân traùch ñeå theo doõi vaø ñaùnh giaù döï aùn. - Thieát laäp moät heä thoáng thoâng tin môû veà nhaø taøi trôï, veà cô cheá hoaït ñoäng, veà caùc loaïi voán vay, veà thuû tuïc, khaû naêng trôï giuùp cuûa nhaø taøi trôï. Vôùi hieåu bieát saâu saéc veà nhaø taøi trôï, Vieät Nam seõ coù ñieàu kieän nghieân cöùu vaø quyeát ñònh caùc döï aùn naøo seõ söû duïng voán ODA ñeå ñem laïi hieäu quaû cao nhaát. Taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng hoã trôï trong coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà ODA seõ goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu chung laø caûi thieän, naâng cao hieäu quaû vaø chaát löôïng söû duïng ODA phuïc vuï söï nghieäp phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. 72 3.1.6. Taêng cöôøng tính minh baïch trong quaûn lyù nhaø nöôùc veà ODA Nhöõng thay ñoåi veà theå cheá trong cô cheá quaûn lyù nhaø nöôùc caàn phaûi loaïi boû nhöõng ñoäng cô thuùc ñaåy tham nhuõng chaúng haïn tính minh baïch, tinh thaàn traùch nhieäm, khaû naêng phaùn ñoaùn vaø caùc quy trình tham gia. Tính minh baïch coù theå ñöôïc taêng cöôøng baèng vieäc ñôn giaûn hoùa quy trình ra quyeát ñònh thoâng qua vieäc phaân ñònh hôn traùch nhieäm cuûa caùc boä ngaønh vaø caùc cô quan. Boä Taøi chính cuõng chæ ra raèng vieäc taêng cöôøng tính minh baïch trong caùc heä thoáng cuûa nhaø taøi trôï, ñaëc bieät caùc vaán ñeà nhö tuyeån choïn tö vaán vaø thöïc hieän hôïp ñoàng cuõng raát caàn thieát. Caàn thöïc hieän nhöõng giaûi phaùp sau ñeå ñaáu tranh choáng tham nhuõng: - Caûi caùch luaät phaùp vaø caùc quy ñònh nhaèm thuùc ñaåy tính minh baïch vaø giaûm bôùt quy trình thuû tuïc haønh chính. - Xaây döïng caùc giao dieän ñieän töû ñeå giaûm thieåu tieáp xuùc tröïc tieáp trong caùc coâng vieäc vôùi Chính phuû. - Caûi caùch caùc thuû tuïc haønh chính bao goàm caùc yeâu caàu veà thôøi haïn hoaøn thaønh, khuyeán khích tính hieäu quaû, naâng cao caùc tieâu chuaån ñaïo ñöùc trong ñoäi nguõ caùn boä coâng chöùc… - Nhöõng caûi caùch trong cô caáu dòch vuï xaõ hoäi. - Thöïc hieän vieäc keâ khai taøi saûn cuûa caùc quan chöùc chính quyeàn. - Nhöõng caûi caùch veà tieàn löông caùn boä coâng chöùc ñeå vöôït qua ñoäng cô tham nhuõng tieàm aån. - Coâng khai quy hoaïch thu huùt voán ODA, coâng khai cô cheá vaø quy trình phaân boå voán ODA ñoàng thôøi môøi caùc nhaø taøi trôï tham gia caùc ñoaøn thanh tra, giaùm saùt cuûa Chính phuû, cuûa caùc boä, caùc tænh ñoái vôùi caùc coâng trình söû duïng voán cuûa töøng nhaø taøi trôï. Noùi chung, caùc bieän phaùp thöïc hieän choáng tham nhuõng phaûi ñaït ñöôïc yeâu caàu: baát kyø ai laïm duïng quyeàn löïc ñeå tham nhuõng ñeàu bieát raèng ruûi ro bò phaùt hieän vaø tröøng phaït lôùn hôn caùi lôïi hoï coù theå coù ñöôïc qua tham nhuõng. Coù nhö theá tình traïng tham nhuõng môùi giaûm vaø haïn cheá thaát thoaùt, laõng phí trong söû duïng voán ñaàu tö noùi chung vaø voán ODA noùi rieâng. 3.1.7. Thaønh laäp cô quan chuyeân traùch veà ODA Hieän nay, Chính phuû ñang giao cho Boä Taøi chính quaûn lyù veà vaán ñeà tieáp nhaän voán, theo doõi nhaän nôï vaø traû nôï…; Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö quaûn lyù veà giaûi trình kinh teá kyõ thuaät cuûa caùc döï aùn ODA; caùc cô quan khaùc hoã trôï trong vieäc quaûn lyù; moãi ngaønh, moãi ñòa phöông laïi coù moät Ban quaûn lyù döï aùn ODA – caùc Ban quaûn lyù naøy thöïc chaát chæ nhö moät ñaàu moái tieáp nhaän vieän trôï, chöù khoâng coù nghieäp vuï veà quaûn lyù. Vieäc thaønh laäp moät cô quan phuï traùch vieän trôï quoác teá ñeå thöïc hieän 73 chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà maët vieän trôï seõ coù lôïi ñieåm hôn caùch quaûn lyù hieän taïi laø: - Xaây döïng ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi chuyeân laøm coâng taùc ODA coù chuyeân moân, nghieäp vuï. Moät maët vöøa ñaûm baûo quyeàn lôïi quoác gia, maët khaùc khaéc phuïc nhöõng yeáu keùm hieän ñang toàn taïi ñeå tranh thuû söï uûng hoä cao hôn cuûa caùc nhaø taøi trôï. - Khaéc phuïc tình traïng choàng cheùo trong xeùt duyeät caùc döï aùn ODA, ruùt ngaén thôøi gian xem xeùt, thaåm ñònh vaø pheâ duyeät do phaûi thoâng qua nhieàu cô quan quaûn lyù caáp trung öông, thuùc ñaåy nhanh thôøi gian thöïc hieän döï aùn vaø tieán ñoä giaûi ngaân . - Theo doõi vaø kieåm tra chaët cheõ vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc trong söû duïng voán ODA nhaèm naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán vieän trôï öu ñaõi naøy. Cô quan quaûn lyù vieän trôï quoác teá thöïc hieän vieäc quaûn lyù, tieáp nhaän vieän trôï nöôùc ngoaøi vaø nhöõng vaán ñeà khaùc coù lieân quan vôùi nhöõng nhieäm vuï cuï theå sau: - Nghieân cöùu chi tieát ñieàu kieän hoã trôï cuûa caùc nhaø taøi trôï song phöông vaø ña phöông nhaèm thöïc hieän toát coâng taùc tö vaán vaø giuùp caùc ñòa phöông, ñôn vò cô sôû trong vieäc laäp döï aùn, caùc baûn giaûi trình ñeå naâng cao tính caïnh tranh trong vieäc thu huùt ODA. - Chuû ñoäng ñònh höôùng nhöõng chöông trình, muïc tieâu caàn vieän trôï ODA. - Soan thaûo nhöõng vaên baûn quy ñònh veà tieáp nhaän vaø söû duïng ODA. - Ñaøm phaùn vôùi nhaø taøi trôï ñeå nhaän ñöôïc söï uûng hoä tuyeät ñoái cuûa hoï. - Soaïn thaûo, cung caáp caùc taøi lieäu vaø môû caùc lôùp ñaøo taïo caên baûn veà ñaáu thaàu quoác teá, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng döï aùn ODA nhaèm tieát kieäm nguoàn voán vay ñöôïc cuûa caùc toå chöùc taøi chính quoác teá. - Quaûn lyù vaø thanh tra, kieåm tra vieäc söû duïng ODA ôû caùc ñòa phöông, ñôn vò cô sôû. Vieäc thaønh laäp cô quan chuyeân traùch ODA seõ taêng tính hieäu quaû, tính khoa hoïc, ñaûm baûo tính chuyeân moân hoùa vaø chuû ñoäng trong moâi tröôøng ODA. 3.2. Nhoùm giaûi phaùp 2: Ñaåy nhanh tieán ñoä giaûi ngaân voán ODA Nhoùm giaûi phaùp 2 goàm 5 giaûi phaùp cuï theå, laø nhöõng ñeà xuaát nhaèm khaéc phuïc vaán ñeà chaäm treã giaûi ngaân, ñaåy nhanh tieán ñoä thöïc hieän döï aùn vôùi yeâu caàu laø ñaït ñöôïc möùc giaûi ngaân döï kieán 17,5-19,5 tyû USD trong 5 naêm tôùi (2006-2010). 3.2.1. Giaûi quyeát toát vaán ñeà voán ñoái öùng Voán ñoái öùng laø phaàn voán trong nöôùc tham gia trong töøng chöông trình, döï aùn ODA ñöôïc cam keát giöõa phía Vieät Nam vaø phía nöôùc ngoaøi treân cô sôû hieäp ñònh 74 vaên kieän döï aùn vaø quyeát ñònh ñaàu tö cuûa caáp coù thaåm quyeàn. Voán ñoái öùng cuûa töøng döï aùn ODA coù khaùc nhau tuøy theo yeâu caàu cuûa nhaø taøi trôï vaø trong moãi haïng muïc cuûa moät döï aùn tyû leä voán ñoái öùng cuõng khaùc nhau, thöôøng voán ñoái öùng cho moät döï aùn töø 15-20%. Vaán ñeà voán ñoái öùng cuõng ñang laø moät trôû ngaïi lôùn trong vieäc thöïc hieän tieán ñoä giaûi ngaân. Vieäc phaân boå voán ñoái öùng caàn thöïc hieän theo nguyeân taéc chæ khi naøo saép xeáp töông ñoái ñuû voán ñoái öùng thì môùi kyù keát hieäp ñònh vay nôï. Maëc duø ñaây khoâng phaûi laø vieäc deã daøng do NSNN haøng naêm luoân gaëp khoù khaên vôùi nhu caàu chi raát lôùn nhöng laø moät vieäc caàn thieát ñeå naâng cao khaû naêng haáp thuï voán cuûa baûn thaân neàn kinh teá trong nöôùc, taêng cöôøng khaû naêng töï phaùt trieån cuûa Vieät Nam, traùnh phuï thuoäc quaù lôùn vaøo caùc khoaûn nôï nöôùc ngoaøi vaø taïo ñöôïc khaû naêng chuû ñoäng cho phía Vieät Nam trong quaù trình thöïc hieän döï aùn. Ñeå giaûi quyeát toát vaán ñeà voán ñoái öùng, caàn thöïc hieän caùc giaûi phaùp sau: - Thöïc hieän toát coâng taùc laäp keá hoaïch voán ñoái öùng: trong döï toaùn ngaân saùch haøng naêm cuûa ñòa phöông hay boä ngaønh caàn boá trí ñuû löôïng voán ñoái öùng, keá hoaïch voán ñoái öùng phaûi ñöôïc laäp cuøng vôùi keá hoaïch giaûi ngaân voán nöôùc ngoaøi cuûa chöông trình, döï aùn ODA. Keá hoaïch voán ñoái öùng phaûi ñaûm baûo tieán ñoä ñaõ cam keát vôùi phía nöôùc ngoaøi, ñoàng thôøi phaûi phuø hôïp vôùi tình hình vaø khaû naêng thöïc teá trieån khai. Keá hoaïch voán ñoái öùng phaûi phaân boå cuï theå theo töøng loaïi nguoàn voán: voán ngaân saùch chi söï nghieäp, voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn taäp trung do ngaân saùch caáp phaùt, voán vay tín duïng theo keá hoaïch nhaø nöôùc, voán töï coù cuûa caùc ñôn vò (nhö caùc döï aùn ñieän, caáp thoaùt nöôùc…), voán vay töø caùc nguoàn khaùc, voán huy ñoäng töø caùc taàng lôùp daân cö hoaëc nhöõng ngöôøi ñöôïc höôûng lôïi ñoùng goùp (nhö caùc döï aùn caáp nöôùc, ñöôøng oáng nöôùc, veä sinh…). - Ngoaøi nguoàn voán coù theå huy ñoäng noùi treân, chuû döï aùn cuõng coù theå phaùt haønh traùi phieáu ñoâ thò ñeå huy ñoäng voán. Rieâng ñoái vôùi caùc döï aùn veà ñöôøng vaø caàu, beân caïnh voán ngaân saùch, coù theå huy ñoäng caùc nguoàn sau: + Keâu goïi caùc nhaø ñaàu tö kinh doanh ñòa oác khai thaùc quyõ ñaát doïc hai beân ñöôøng ñeå xaây döïng caùc khu taùi ñònh cö vaø kinh doanh nhaèm ñaùp öùng ñuû hoaëc moät phaàn voán ñoái öùng cuûa döï aùn. + Thöïc hieän ñaáu giaù quyõ ñaát doïc hai beân ñöôøng ñeå ñaàu tö phaàn voán ñoái öùng cuûa döï aùn. + Keâu goïi ñaàu tö baèng hình thöùc BOT phaàn voán ñoái öùng. + Thu tieàn do taêng giaù ñaát taïi nhöõng khu vöïc sau khi döï aùn hoaøn thaønh ñeå ñaàu tö vaøo coâng trình trong phaàn voán ñoái öùng. - Xin ghi thu ghi chi thueá GTGT, thueá tieâu thuï ñaëc bieät, thueá nhaäp khaåu… theo quy ñònh. 75 - Ñeå ñaûm baûo cam keát veà voán ñoái öùng, caàn öu tieân boá trí ñaày ñuû vaø kòp thôøi voán ñoái öùng trong keá hoaïch ngaân saùch haøng naêm cho chöông trình, döï aùn ODA thuoäc dieän ñöôïc söû duïng NSNN tröôùc khi boá trí cho caùc nhieäm vuï chi khaùc. - Vieäc caáp phaùt voán ñoái öùng cho caû chi xaây döïng cô baûn vaø chi haønh chính söï nghieäp phaûi caên cöù vaøo tieán ñoä giaûi ngaân cuûa töøng döï aùn, thanh toaùn voán ñoái öùng döïa treân cô sôû khoái löôïng ñaõ ñöôïc thöïc hieän vaø tieán ñoä giaûi ngaân cuûa döï aùn. - Chuû döï aùn coù traùch nhieäm söû duïng voán ñoái öùng ñuùng muïc ñích vaø coù hieäu quaû. - Môû roâng khaû naêng söû duïng ngaân saùch döï phoøng ngoaøi keá hoaïch vaø khuyeán khích chuû döï aùn ñi vay ngaân haøng ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán ñoái öùng. - Boä Taøi chính xem xeùt laïi quy trình thuû tuïc caáp voán ñoái öùng. Vaán ñeà voán ñoái öùng ñöôïc giaûi quyeát toát seõ goùp phaàn thöïc hieän ñuùng theo tieán ñoä giaûi ngaân ñaõ ñònh. 3.2.2. Ñaåy nhanh coâng taùc ñeàn buø vaø giaûi phoùng maët baèng Ñoái vôùi nhieàu döï aùn haï taàng noùi chung vaø caùc döï aùn haï taàng söû duïng nguoàn voán ODA noùi rieâng, giaûi phoùng maët baèng laø moät trong nhöõng khoù khaên lôùn nhaát, thöôøng xuyeân nhaát vaø gaây chaäm treã nhieàu nhaát ñeán tieán ñoä thöïc hieän döï aùn. Ñaây laø lónh vöïc ñöôïc xaùc ñònh caàn coù söï ñieàu phoái nhieàu hôn nöõa giöõa caùc nhaø taøi trôï ODA vaø Chính phuû, cuõng nhö giöõa caùc cô quan khaùc cuûa Chính phuû nhö chính quyeàn trung öông, chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc BQLDA. Chính phuû neân ñoùng vai troø laø cô quan ñieàu phoái trong quaù trình naøy. Thaønh laäp ban chæ ñaïo vôùi traùch nhieäm ñieàu phoái chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc BQLDA. Nhöõng coâng vieäc naøy caàn ñöôïc thöïc hieän ngay trong giai ñoaïn ñaàu cuûa döï aùn. Ñoàng thôøi, taêng cöôøng haøi hoøa chính saùch, thuû tuïc giöõa Chính phuû vaø nhaø taøi trôï, taêng cöôøng naêng löïc trong nöôùc ñeå thöïc hieän caùc chöông trình haønh ñoäng giaûi phoùng maët baèng vaø taùi ñònh cö. - Xaây döïng caùc quy hoaïch phaùt trieån caùc vuøng, caùc ngaønh ñeå laøm caên cöù boá trí ñaát cho caùc döï aùn ODA. - Vieäc söûa ñoåi Nghi ñònh 22/1998/NÑ-CP veà ñeàn buø thieät haïi khi Nhaø nöôùc thu hoài ñaát ñeå söû duïng vaøo muïc ñích quoác phoøng, an ninh, lôïi ích quoác gia, lôïi ích coâng coäng ñaõ ñöôïc quy ñònh trong Nghò ñònh 197/2004/NÑ-CP veà boài thöôøng, hoã trôï vaø taùi ñònh cö khi Nhaø nöôùc thu hoài ñaát. Nghò ñònh 197 ñaõ söûa ñoåi nhöõng ñieåm chöa hôïp lyù cuûa Nghò ñònh 22, quy ñònh möùc ñeàn buø cho taát caû caùc ñoái töôïng chòu aûnh höôûng cuûa döï aùn vaø caùc loaïi thieät haïi; oån ñònh cuoäc soáng vaø ñaûm baûo thu nhaäp. Tuy nhieân, do Nghò ñònh 197 môùi ñöôïc ban haønh vaøo thaùng 12/2004 neân saép tôùi caàn phoå bieán roäng raõi hôn nöõa ñeå moïi ngöôøi daân ñeàu bieát, goùp phaàn ñaåy nhanh hôn coâng taùc giaûi phoùng maët baèng. 76 - Xaây döïng quy trình xem xeùt vaø pheâ duyeät caùc keá hoaïch giaûi phoùng maët baèng vaø taùi ñònh cö ôû caùc cô quan lieân quan chòu traùch nhieäm quaûn lyù caùc döï aùn ñaàu tö vaø xaây döïng. Naâng cao naêng löïc ôû taát caû caùc caáp ñoái vôùi caùc cô quan lieân quan vaø caùc toå chöùc ôû ñòa phöông tham gia vaøo quaù trình laäp keá hoaïch vaø quaûn lyù coâng taùc giaûi phoùng maët baèng vaø taùi ñònh cö. - Thaønh laäp Ban giaûi phoùng maët baèng vaø taùi ñònh cö trong caùc toå chöùc ôû caáp trung öông vaø caùc tænh chòu traùch nhieäm veà vaán ñeà giaûi phoùng maët baèng vaø taùi ñònh cö. - Coâng taùc giaûi phoùng maët baèng caàn coù söï chæ ñaïo saâu saùt cuûa caáp uûy Ñaûng vaø chính quyeàn ñòa phöông, nhaát laø vai troø chæ ñaïo cuûa Uûy ban nhaân daân tænh veà boä maùy toå chöùc thöïc hieän taïi ñòa phöông. Ñaûm baûo söï phoái hôïp thöôøng xuyeân giöõa BQLDA vaø chính quyeàn ñòa phöông. Caàn thöôøng xuyeân trao ñoåi kinh nghieäm vaø phoái hôïp vôùi caùc döï aùn ODA khaùc treân ñòa baøn tænh ñeå naâng cao hieäu quaû coâng taùc giaûi phoùng maët baèng taïi ñòa phöông. Coi troïng coâng taùc tuyeân truyeàn vaän ñoäng quaàn chuùng. - Ñaûm baûo cô cheá laøm chuyeân traùch veà giaûi phoùng maët baèng vaø chuù troïng ñeán vieäc tuyeån choïn caùn boä coù naêng löïc, coù chuyeân moân nghieäp vuï cuõng nhö coù kieán thöùc hieåu bieát xaõ hoäi ñeå thöïc hieän coâng taùc giaûi phoùng maët baèng moät caùch chuû ñoäng, naêng ñoäng, saùng taïo vaø linh hoaït. - Vaän duïng chính saùch vaø ñôn giaù, ñeàn buø giaûi phoùng maët baèng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa ñòa phöông vaø tính chaát cuûa döï aùn. Ngoaøi ra ñôn giaù ñeàn buø cuõng phaûi thoûa ñaùng, phuø hôïp vôùi giaù thò tröôøng vaø ñuùng quy ñònh hieän haønh. - Cho pheùp Kho baïc Nhaø nöôùc taïm öùng cho caùc chuû ñaàu tö vaø hoäi ñoàng ñeàn buø moät soá tieàn nhaát ñònh ñeå hoï thöïc hieän ño veõ, khaûo saùt… sau khi thaønh laäp hoäi ñoàng ñeàn buø vaø tröôùc khi döï toaùn phuïc vuï ñeàn buø ñöôïc duyeät. - Nhaø nöôùc vaø caùc ñòa phöông caàn phaûi xöû lyù kieân quyeát vaø nhaát quaùn caùc vuï khieáu kieän veà giaù ñeàn buø vaø saün saøng cöôõng cheá nhöõng hoä choáng ñoái khoâng chaáp haønh di dôøi. - Chæ ñaïo caùc ñôn vò ñoäc quyeàn nhö böu ñieän, ñieän löïc, caáp thoaùt nöôùc, coâng ty ñieän thoaïi… thöïc hieän nhanh vieäc di dôøi caùc ñöôøng daây ñieän, ñieän thoaïi, caáp thoaùt nöôùc… vaø xöû lyù nghieâm caùc ñôn vò ñoäc quyeàn naøy neáu laøm sai quy ñònh hoaëc coù bieåu hieän quan lieâu, haùch dòch, cöûa quyeàn. - Ñeå khaéc phuïc tình traïng khoâng coù voán giaûi ngaân moät laàn vôùi khoái löôïng lôùn, chuû ñaàu tö vaø hoäi ñoàng ñeàn buø caàn phaûi chuû ñoäng khaûo saùt, ño veõ vaø laäp döï toaùn ñeàn buø laøm nhieàu ñôït vaø trình kho baïc Nhaø nöôùc giaûi ngaân töøng ñôït moät, traùnh tình traïng laøm moät luùc vaø yeâu caàu giaûi ngaân moät ñôït. 77 Neáu thöïc hieän toát coâng taùc giaûi phoùng maët baèng vaø taùi ñònh cö seõ mang laïi thaønh coâng böôùc ñaàu trong vieäc thöïc hieän döï aùn ñuùng tieán ñoä vaø ñaåy nhanh tieán ñoä giaûi ngaân voán ODA. 3.2.3. Naâng cao chaát löôïng coâng taùc ñaáu thaàu Quaù trình ñaáu thaàu vaø tuyeån choïn tö vaán ñöôïc xaùc ñònh nhö moät vaán ñeà mua saém ñaëc bieät quan troïng. Ñeå naâng cao chaát löôïng ñaáu thaàu nhaèm ñaåy nhanh toác ñoä giaûi ngaân, caàn ñaûm baûo thöïc hieän caùc coâng vieäc sau: - Taêng cöôøng hôn nöõa caùc quy ñònh veà phaùp lyù vaø caùc höôùng daãn thöïc hieän, cuõng nhö taêng cöôøng naêng löïc vaø kinh nghieäm treân phaïm vi roäng ñeå aùp duïng nhöõng quy ñònh vaø höôùng daãn naøy. Naêng löïc ñöôïc taêng cöôøng trong lónh vöïc naøy coù theå phaùt huy thoâng qua vieäc bao goàm caùc nguyeân taéc vaø thöïc tieãn ñaáu thaàu mua saém trong giaùo trình giaûng daïy veà kyõ thuaät vaø thöông maïi, cuõng nhö ñaøo taïo taùc nghieäp cho caùc ñôn vò chuyeân traùch. - Coâng taùc ñaáu thaàu phaûi ñöôïc thöïc hieän nhaát quaùn theo nguyeân taéc caïnh tranh treân thò tröôøng, cho ñaáu thaàu coâng khai vaø ñuùng phaùp luaät. - Tieâu chuaån ñaùnh giaù phaûi ñöôïc quyeát ñònh tröôùc khi quy trình ñaùnh giaù baét ñaàu vaø phaûi aùp duïng ñuùng nhöõng tieâu chuaån naøy. Naêng löïc cuûa caùc nhaø thaàu phaûi ñöôïc saøng loïc thoâng qua sô tuyeån, chung khaûo. Caùc goùi thaàu thaáp phaûi ñöôïc xem xeùt kyõ ñeå ñaûm baûo raèng chuùng ñaùp öùng ñöôïc caùc nghóa vuï vaø caùc tieâu chuaån kyõ thuaät quy ñònh trong hôïp ñoàng. - Ban haønh moät quy trình mua saém roõ raøng, minh baïch vaø giaûm thieåu caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù ñònh tính khoâng nhöõng taïo ra hieäu quaû vaø tính kinh teá maø coøn giaûm bôùt nhu caàu pheâ duyeät qua nhieàu caáp veà maët haønh chính, ñaëc bieät ôû nhöõng döï aùn phaân caáp. - Neân toå chöùc hoäi thaûo ñeå hoïc hoûi caùch quaûn lyù ñaáu thaàu vaø hôïp ñoàng quoác teá vôùi caùc chuyeân gia quoác teá ñöôïc môøi tham döï vôùi chuû ñeà taäp trung vaøo caùc vaán ñeà nhö ñaùnh giaù taøi chính caùc coâng ty, baûo hieåm, quaûn lyù khieáu naïi, thanh toaùn, heä thoáng giaáy pheùp cho nhaø thaàu vaø caùc vaán ñeà veà thueá. - Caàn xaùc ñònh laïi khuoân khoå thôøi gian vaø ñaët ra thôøi haïn cuï theå ñeå caùc cô quan lieân quan giaûi trình caùc vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc raø soaùt laïi vieäc ñaáu thaàu. - Thöïc hieän chöông trình ñaøo taïo quoác gia veà caùc chuyeân gia ñaáu thaàu taïi caùc cô quan lieân quan. Thöïc hieän toát coâng taùc ñaáu thaàu khoâng nhöõng ñaûm baûo cho caùc döï aùn thöïc hieän ñuùng tieán ñoä maø coøn giuùp choïn ñöôïc nhaø thaàu chaát löôïng coù naêng löïc toát trong thöïc hieän döï aùn. 78 3.2.4. Hoaøn thieän quy trình ruùt voán, thuû tuïc giaûi ngaân vaø taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt quaù trình giaûi ngaân nguoàn voán ODA Quy trình ruùt voán, thuû tuïc giaûi ngaân vaø coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt quaù trình giaûi ngaân coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng vaø tieán ñoä thöïc hieän quaù trình giaûi ngaân. Nguoàn voán ODA thöïc chaát laø khoaûn chi tieâu töø ngaân saùch nhaø nöôùc. Nguyeân taéc quan troïng nhaát veà quaûn lyù voán ODA laø theo luaät Ngaân saùch Nhaø nöôùc, taát caû voán ODA ñeàu ñöôïc coi laø voán thuoäc Ngaân saùch Nhaø nöôùc vaø ñöôïc quaûn lyù theo caùc quy ñònh veà quaûn lyù chi tieâu ngaân saùch hieän haønh. - Thuû tuïc ruùt voán ODA tuy ñaõ coù böôùc tieán boä nhöng coøn röôøm raø, phöùc taïp, traûi qua nhieàu caáp, maát nhieàu thôøi gian taïi cô quan kieåm soaùt chi: Kho baïc Nhaø nöôùc, Quyõ Hoã trôï Ñaàu tö vaø Phaùt trieån… Caàn coù böôùc caûi tieán quy trình giaûi ngaân theo höôùng ñôn giaûn hoùa thuû tuïc keát hôïp vôùi kieåm tra giaùm saùt chaët cheõ, ñaûm baûo toác ñoä vaø chaát löôïng giaûi ngaân. Caùc thuû tuïc, quy trình ruùt voán NSNN cuõng caàn ñöôïc xem xeùt nhaèm hôïp lyù hoùa vaø taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy cho coâng taùc giaûi ngaân. - Höôùng daãn aùp duïng caùc hình thöùc ruùt voán thích hôïp ñaûm baûo söï thoâng suoát vaø tieát kieäm thôøi gian, ñaït hieäu quaû cao. Höôùng daãn cuï theå cho caùc BQLDA thöïc hieän toát coâng taùc quaûn lyù taøi chính, quy ñònh cuï theå thuû tuïc ruùt voán vaø quaûn lyù ruùt voán. Bieân soaïn, phoå bieán caùc taøi lieäu höôùng daãn nghieäp vuï giaûi ngaân, quaûn lyù taøi chính. - Taêng cöôøng kieåm tra, giaùm saùt quaù trình giaûi ngaân: thuû tuïc giaûi ngaân phaûi ñaùp öùng yeâu caàu veà thuû tuïc cuûa nhaø taøi trôï, caùc quy ñònh hieän haønh cuûa phía Vieät Nam. Kieåm tra hoà sô veà tính phaùp lyù, hôïp leä, tính ñaày ñuû cuûa hoà sô. Yeâu caàu chuû döï aùn boå sung, hoaøn chænh kòp thôøi neáu coù thieáu soùt. Kieåm tra, kieåm soaùt chaët cheõ chöùng töø chi cuûa ñôn vò, xaùc nhaän vaøo phieáu giaù thanh toaùn giaù trò hôïp leä ñuû ñieàu kieän thanh toaùn ñuùng theo tyû leä voán nöôùc ngoaøi vaø voán ñoái öùng ñaõ ñöôïc quy ñònh trong ñieàu öôùc quoác teá hoaëc trong taøi lieäu döï aùn. Phieáu giaù phaûi coù xaùc nhaän cuûa cô quan kieåm soaùt chi laø cô sôû ñeå thöïc hieän ruùt voán ngoaøi nöôùc. Ngoaøi ra, trong coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt, caàn aùp khung thôøi gian hôïp lyù ñeå ñaûm baûo veà tieán ñoä thöïc hieän. - Trong quaù trình thöïc hieän vieäc giaùm saùt chaát löôïng ñònh kyø cuûa caùc döï aùn do beân thöù ba cuûa phía Vieät Nam thöïc hieän phaûi ñöôïc loàng gheùp trong chu kyø quaûn lyù döï aùn. Caùc chöùc naêng cuûa cô quan kieåm toaùn nhaø nöôùc coù theå ñöôïc taêng cöôøng ñeå giaùm saùt döï aùn ñaàu tö trong quaù trình thöïc hieän cuõng nhö sau khi döï aùn hoaøn thaønh. 3.2.5. Hoaøn thieän chính saùch veà thueá ñoái vôùi döï aùn töø nguoàn voán ODA Trong coâng taùc quaûn lyù taøi chính veà döï aùn ODA, caùc chính saùch veà thueá ñang laø vaán ñeà coøn nhieàu vöôùng maéc ñoái vôùi nhaø taøi trôï, nhaø thaàu vaø chuû ñaàu tö. 79 Nhöõng vöôùng maéc naøy ñaõ gaây luùng tuùng trong vieäc thöïc hieän nghóa vuï ñoái vôùi nhaø nöôùc ñoàng thôøi caûn trôû tieán ñoä thöïc hieän döï aùn vaø coâng taùc giaûi ngaân voán ODA. Do ñoù, caàn coù giaûi phaùp hoaøn thieän chính saùch thueá ñoái vôùi döï aùn ODA: - Hoaøn thieän caùc vaên baûn phaùp lyù quy ñònh veà thueá ñoái vôùi döï aùn ODA. Coù nhöõng höôùng daãn cuï theå veà coâng taùc thöïc hieän nghóa vuï thueá ñoái vôùi nhaø nöôùc phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh trong nöôùc vaø ñieàu öôùc quoác teá ñaõ kyù keát. - Thueá nhaäp khaåu: Ñieàu chænh, boå sung caùc quy ñònh veà thueá nhaäp khaåu, thueá GTGT, thueá tieâu thuï ñaëc bieät ñoái vôùi caùc haøng hoùa nhaäp khaåu phuø hôïp vôùi giai ñoaïn hieän nay cuûa Vieät Nam, phuø hôïp vôùi xu theá quoác teá. Hoaøn thieän caùc danh muïc haøng nhaäp khaåu ñöôïc höôûng öu ñaõi veà thueá. Coù höôùng daãn cuï theå veà lónh vöïc, ngaønh ngheà, ñòa ñieåm thuoäc ñoái töôïng khuyeán khích theo luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc seõ ñöôïc mieãn thueá nhaäp khaåu. Caûi tieán quy trình, thuû tuïc xin mieãn giaûm thueá, keâ khai noäp thueá. Taïo ñieàu kieän cho thuû tuïc mieãn giaûm thueá nhö cung caáp kòp thôøi giaáy chöùng nhaän öu ñaõi cuûa Boä hoaëc Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö. - Hoaøn thieän thuû tuïc, quy ñònh hoaøn thueá GTGT: Coù nhöõng quy ñònh roõ raøng veà ñoái töôïng ñöôïc hoaøn thueá GTGT. Höôùng daãn vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho coâng taùc hoaøn thueá ñoái vôùi döï aùn ODA: + Höôùng daãn vieäc ñaêng kyù maõ soá thueá söû duïng ñeå hoaøn thueá GTGT, quy ñònh cuï theå tröôøng hôïp ñaêng kyù maõ soá thueá cho nhaø thaàu chính trong nöôùc, nhaø thaàu chính nöôùc ngoaøi ñang kinh doanh taïi Vieät Nam, nhaø thaàu chính laø lieân doanh giöõa nhieàu beân… + Quy ñònh roõ veà hoà sô vaø thuû tuïc hoaøn thueá, nhanh choùng traû lôøi nhöõng vöôùng maéc, giaûi quyeát kòp thôøi nhöõng vöôùng maéc gaëp phaûi. + Quy ñònh roõ raøng vaø tuaân thuû ñuùng nhöõng quy ñònh veà thôøi haïn noäp hoà sô hoaøn thueá, thôøi gian xeùt hoaøn thueá cuûa cô quan thueá. + Sau khi hoaøn thueá, caùc beân lieân quan vaø cô quan thueá caàn tieán haønh kieåm tra, thanh tra theo quy ñònh hieän haønh ñeå phaùt hieän caùc nghi vaán, sai soùt. - Thueá nhaø thaàu: caàn hoaøn thieän chính saùch veà thueá ñoái vôùi nhaø thaàu, tieán tôùi haøi hoøa chính saùch thueá theo tieâu chuaån quoác teá. Höôùng daãn vaø giuùp ñôõ caùc nhaø thaàu laøm quen vaø thöïc hieän toát nghóa vuï noäp thueá cho Nhaø nöôùc Vieät Nam. Caùc loaïi thueá aùp duïng ñoái vôùi nhaø thaàu nöôùc ngoaøi bao goàm: Thueá thu nhaäp doanh nghieäp, thueá ñoái vôùi thieát bò, maùy moùc, phöông tieän vaän taûi nhaäp khaåu ñeå thöïc hieän döï aùn, thueá xuaát khaåu, thueá nhaäp khaåu, thueá thu nhaäp vaø caùc loaïi thueá khaùc. Hoã trôï nhaø thaàu trong coâng taùc quaûn lyù thueá, taïo moïi ñieàu kieän toát trong coâng taùc hoaøn thueá, thöïc hieän cam keát quoác teá trong coâng haøm trao ñoåi hay taïi hieäp ñònh traùnh ñaùnh thueá hai laàn. 80 - Thueá thu nhaäp caù nhaân (TNCN): Ñoái vôùi chuyeân gia nöôùc ngoaøi khoâng thuoäc dieän mieãn giaûm thueá, caùc nhaø thaàu caàn ñöôïc höôùng daãn cuï theå trong traùch nhieäm trích noäp thueá TNCN cho lao ñoäng cuûa mình, thöïc hieän ñuùng caùc quy ñònh veà thuû tuïc ñaêng kyù vaø keâ khai noäp thueá. Maëc duø ñoái töôïng noäp thueá TNCN laø lao ñoäng nöôùc ngoaøi höôûng thu nhaäp, nhöng thöïc chaát ñaõ ñöôïc tính vaøo chi phí nhaân coâng cuûa döï aùn. Möùc thueá quy ñònh hieän haønh cuûa Vieät Nam ñoái vôùi lao ñoäng nöôùc ngoaøi laø raát cao. Do ñoù, caàn phaûi xem xeùt laïi nhöõng möùc ngaïch quy ñònh veà thueá TNCN nhaèm giaûm bôùt gaùnh naëng cho chuû ñaàu tö. Beân caïnh ñoù, caùc nhaø hoaïch ñònh cuõng phaûi tính ñeán caùc giaûi phaùp mang tính “ñoái öùng” phuø hôïp vaø haøi hoøa ñöôïc lôïi ích trong nöôùc vaø caùc nhaø taøi trôï nhö dôõ boû daàn haøng raøo thueá quan baûo hoä caùc ngaønh coâng nghieäp non treû vaø baûng thueá xuaát nhaäp khaåu haøng hoùa cuûa caùc ñoái taùc… Caùc chính saùch thueá phaûi ñöôïc caûi thieän vôùi söï phoái hôïp ñoàng boä giöõa caùc boä, caùc cô quan lieân quan nhaèm naâng cao naêng löïc quaûn lyù taøi chính veà thueá ñoái vôùi caùc döï aùn ODA. 3.3. Nhoùm giaûi phaùp 3: Naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán ODA Nhoùm giaûi phaùp naøy goàm 5 giaûi phaùp cuï theå, laø nhöõng ñeà xuaát khoâng lieân quan tröïc tieáp ñeán vaán ñeà giaûi ngaân nhöng coù aûnh höôûng ñeán hieäu quaû söû duïng nguoàn voán ODA, caùc coâng trình döï aùn ñöôïc hình thaønh töø nguoàn voán ODA. 3.3.1. Xaây döïng vaø hoaøn chænh quy hoaïch söû duïng voán ODA Coâng taùc quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ODA ñoùng vai troø quan troïng ôû moïi caáp ñeå vaän ñoäng ñieàu phoái söû duïng ODA. Quy hoaïch, keá hoaïch laø cô sôû ñieàu phoái vaø söû duïng ODA nhöng caàn phaûi lieân tuïc caäp nhaät vaø ñieàu chænh kòp thôøi cho phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh thöïc teá, phoái hôïp chaët cheõ vaän ñoäng, söû duïng nguoàn voán ODA vôùi caùc nguoàn voán khaùc. - Xaây döïng quy hoaïch vaän ñoäng vaø söû duïng ODA phaûi phuø hôïp vôùi keá hoaïch phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, phuø hôïp vôùi tính chaát vaø xu höôùng phaùt trieån cuûa nguoàn voán, theå hieän ñöôïc moái quan heä giöõa caùc ngaønh, caùc vuøng. Coâng taùc ñieàu phoái phaûi gaén vôùi quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng nhaèm thöïc hieän ñuùng muïc tieâu phaùt trieån vaø coâng baèng xaõ hoäi. - Xaây döïng heä thoáng tieâu chí öu tieân vaän ñoäng vaø söû duïng ODA moät caùch thoáng nhaát, töø ñoù xaùc ñònh nhu caàu veà ODA cho giai ñoaïn môùi treân cô sôû caân ñoái caùc nguoàn voán khaùc cuõng nhö khaû naêng cung caáp cuûa caùc nhaø taøi trôï vaø khaû naêng haáp thuï cuûa neàn kinh teá. - Phaân boå voán cho caùc coâng trình, cô sôû haï taàng kinh teá cuûa Vieät Nam coù nhu caàu voán lôùn, coù khaû naêng traû nôï trong töông lai xa, moät soá lónh vöïc coâng 81 nghieäp coù tính chaát ñaëc bieät cuûa Vieät Nam, chuù yù ñöa vaøo caùc döï aùn coâng nghieäp khoâng coù tính sinh laõi nhöng laïi coù vai troø raát quan troïng trong neàn kinh teá. Quy hoaïch caùc döï aùn söû duïng voán ODA bao goàm caùc döï aùn coù chaát löôïng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån cuûa Vieät Nam vaø thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa caùc nhaø taøi trôï laø heát söùc caàn thieát. Quy hoaïch naøy coù thôøi haïn 5 naêm vaø caàn ñöôïc xaây döïng sôùm, döïa treân chöông trình ñaàu tö coâng coäng cuûa Chính phuû, Quy hoaïch toång theå phaùt trieån coâng nghieäp vaø keát caáu haï taàng, Quy hoaïch thu huùt vaø söû duïng ODA phuïc vuï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø ñònh höôùng phaùt trieån. Quy hoaïch caàn tính tôùi nhöõng thay ñoåi, nhöõng bieán chuyeån cuûa tình hình kinh teá – xaõ hoäi Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaø caû saép tôùi. 3.3.2. Thöïc hieän ñoàng boä quy trình thaåm ñònh vaø thöïc hieän döï aùn Thöïc hieän ñoàng boä quy trình thaåm ñònh vaø thöïc hieän döï aùn laø yeâu caàu quan troïng ñeå ñaït ñöôïc thaønh coâng cuûa döï aùn. Moät chu trình döï aùn phaûi tuaân thuû nguyeân taéc vaø thöïc hieän toát ôû taát caû caùc böôùc. Baûng 3-1: Caùc böôùc thöïc hieän cuûa moät chu trình döï aùn Chu trình döï aùn Coâng taùc thöïc hieän Xaùc ñònh döï aùn - Xem xeùt döï aùn coù ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån chuû yeáu - Saøng loïc böôùc ñaàu döï aùn Chuaån bò - Nghieân cöùu tröôùc ñaàu tö - Xem xeùt chi tieát tính khaû thi veà maët kinh teá, xaõ hoäi, kyõ thuaät, taøi chính vaø tính hôïp lyù veà moâi tröôøng cuûa döï aùn Thaåm ñònh - Thaåm ñònh tính khaû thi - Kieåm tra caùc khía caïnh kinh teá – xaõ hoäi, taøi chính, kyõ thuaät, moâi tröôøng, toå chöùc vaø quaûn lyù döï aùn - Thaåm ñònh tính phuø hôïp veà ñieàu kieän vay voán Thöông löôïng trao ñoåi coâng haøm vaø hieäp ñònh vay voán - Thöông löôïng veà moät thoûa thuaän chính thöùc - Trao ñoåi coâng haøm xaùc nhaän caùc vaán ñeà ñaõ ñöôïc thoûa thuaän - Thöông löôïng kyù keát hieäp ñònh vay voán - Quy ñònh chi tieát veà soá löôïng tieàn vay vaø caùc ñieàu khoaûn, ñieàu kieän, muïc ñích, quy moâ vaø noäi dung döï aùn, thuû tuïc ñaáu thaàu, thuû tuïc giaûi ngaân… Ñaáu thaàu vaø giaûi ngaân - Ñaáu thaàu haøng hoùa vaø dòch vuï caàn thieát - Giaûi ngaân tieàn voán vay ñöôïc thöïc hieän theo tieán ñoä thöïc 82 hieän döï aùn vaø theo yeâu caàu giaûi ngaân cuûa beân vay Thöïc hieän döï aùn vaø giaùm saùt - Giaùm saùt chaët cheõ tieán ñoä thöïc hieän laãn khaâu thuû tuïc voán vay Haäu ñaùnh giaù vaø theo doõi kieåm tra sau khi hoaøn thaønh - Ñaùnh giaù sau khi hoaøn thaønh nhaèm ruùt ra caùc baøi hoïc töø döï aùn - Kieåm tra maët vaän haønh sau khi hoaøn thaønh coâng trình - Giai ñoaïn chuaån bò ñöôïc xaùc ñònh laø heát söùc caàn thieát ñoái vôùi coâng taùc thöïc hieän döï aùn, do ñoù caùc döï aùn caàn ñöôïc chuaån bò ñaày ñuû hôn nöõa tröôùc khi pheâ duyeät. Thieát keá döï aùn vaø caùc hoà sô môøi thaàu phaûi chuaån bò xong tröôùc hoaëc ngay khi khoaûn tín duïng coù hieäu löïc. Ñieàu naøy ñoøi hoûi quyeát ñònh cuûa Chính phuû vaø vieäc thaønh laäp BQLDA phaûi dieãn ra sôùm hôn nhieàu trong chu trình döï aùn. - Coâng taùc chuaån bò chöông trình döï aùn phaûi ñöôïc quan taâm naâng cao chaát löôïng hôn nöõa, ñaûm baûo söû duïng hieäu quaû nguoàn voán naøy. Trong caùc baùo nghieân cöùu khaû thi caàn phaân tích ñaày ñuû nhöõng vaán ñeà veà thò tröôøng, veà hieäu quaû kinh teá, khaû naêng traû nôï (ñoái vôùi döï aùn vay laïi…) vaø laøm roõ traùch nhieäm cuûa chuû döï aùn. - Trong coâng taùc pheâ duyeät luaän chöùng khaû thi caùc döï aùn ODA, vieäc pheâ duyeät phaûi ñi ñoâi vôùi vieäc ra quyeát ñònh caáp ñaát. - Giaûm bôùt söï giaùm saùt khoâng caàn thieát trong giai ñoaïn chuaån bò döï aùn: nhöõng giaùm saùt khoâng caàn thieát cuûa boä chuû quaûn hoaëc caùc sôû ngaønh doïc cuûa Chính phuû, caùc boä khaùc phaûi ñöôïc giaûm bôùt ñeå ñôn giaûn hoùa quy trình ra quyeát ñònh vaø thuùc ñaåy quaù trình khôûi ñoäng döï aùn. - Caùc BQLDA caàn taêng cöôøng phoái hôïp vôùi tö vaán giaùm saùt nhaèm quaûn lyù tieán ñoä vaø chaát löôïng coâng trình. Trong tröôøng hôïp thi coâng chaäm so vôùi tieán ñoä hay xaûy ra caùc söï coá khi thi coâng, caùc BQLDA phaûi baùo caùo ngay cho UBND tænh, thaønh phoá vaø cô quan lieân quan ñeå kòp ñeà ra phöông aùn giaûi quyeát. - Vieäc ñôn giaûn hoùa quy trình ra quyeát ñònh ñoøi hoûi coù nhieàu noã löïc hôn nöõa, döïa treân söï phaân caáp, naâng cao quaûn lyù vaø taêng cöôøng naêng löïc. Ñôn giaûn hoùa quy trình laø caàn thieát nhöng chæ thöïc hieän ñöôïc neáu coù söï keát hôïp toát nhaát giöõa traùch nhieäm giaùm saùt cuûa caáp treân vaø khuyeán khích quyeàn töï chuû cuûa caáp döôùi. - Vieäc phaân caáp vaø trao quyeàn hôn nöõa töø caáp trung öông vaø caáp cao hôn cho caáp ñòa phöông vaø caáp döôùi chaúng haïn nhö cô quan chuû quaûn vaø caùc BQLDA laø caàn thieát. Ñoàng thôøi, quaù trình phaân caáp ñoøi hoûi nhöõng noã löïc to lôùn cuûa Chính phuû nhaèm taêng cöôøng naêng löïc cho caùc cô quan chuû quaûn vaø caùc BQLDA. Chính phuû coù theå tieán moät böôùc baèng caùch thöïc hieän nhöõng bieän phaùp linh hoaït hôn nhö nôùi loûng vieäc kieåm tra quy trình thuû tuïc cuûa caáp treân ñoái vôùi caùc BQLDA coù 83 nhieàu kinh nghieäm; chaáp thuaän cho chuû döï aùn ñöôïc pheùp vaø chòu traùch nhieäm quyeát ñònh noäi dung cuûa hôïp ñoàng (goàm caû hôïp ñoàng vôùi nhaø thaàu nöôùc ngoaøi) ñoái vôùi caùc goùi thaàu quy moâ nhoû; phaân caáp cho caùc cô quan chuû quaûn caùc ñòa phöông pheâ duyeät thieát keá chi tieát vaø toång döï toaùn cuûa caùc döï aùn ODA nhaèm khaéc phuïc tình traïng keùo daøi thôøi gian xem xeùt pheâ duyeät caùc taøi lieäu naøy nhö hieän nay… - Hieäu löïc hoùa caùc quy ñònh cuûa nhaø taøi trôï: caàn coù nhieàu noã löïc hôn nöõa ñeå ñaûm baûo taát caû caùc ñoái taùc Vieät Nam lieân quan ñeán caùc döï aùn ODA hieåu vaø thöïc hieän ñuùng caùc höôùng daãn vaø quy ñònh cuûa nhaø taøi trôï. Chính phuû caàn ñöa ra nhöõng bieän phaùp toát hôn nöõa ñeå thuùc ñaåy vaø taêng cöôøng söï hieåu bieát cô baûn cuûa caùc caùn boä trong BQLDA cuõng nhö caùc toå chöùc chính phuû veà nhaø taøi trôï vaø caùc höôùng daãn cuûa nhaø taøi trôï. - Haøi hoøa caùc thuû tuïc cuûa nhaø taøi trôï: soá löôïng nhaø taøi trôï caøng nhieàu thì caøng coù nhieàu thuû tuïc vaø quy ñònh khaùc nhau maø Chính phuû phaûi tuaân theo ñeå tieáp nhaän vaø thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö hoã trôï baèng nguoàn voán ODA. Beân caïnh taøi trôï, caàn haøi hoøa caùc thuû tuïc ñaàu tö caøng nhieàu caøng toát ñeå giaûm thieåu gaùnh naëng veà nôï cho Chính phuû. Vieäc tieâu chuaån hoùa giöõa caùc nhaø taøi trôï veà hieäp ñònh tín duïng, caùc höôùng daãn vaø caùc vaên kieän phaùp lyù lieân quan khaùc cuõng seõ taïo ra nhöõng taùc ñoäng tích cöïc ñoái vôùi vieäc giaûm thieåu khoái löôïng coâng vieäc cuûa Chính phuû. - Haøi hoøa giöõa chu kyø döï aùn cuûa nhaø taøi trôï vaø cuûa Chính phuû: caàn thieát phaûi haøi hoøa chu kyø döï aùn cuûa Chính phuû vaø nhaø taøi trôï. Ñoä treã thôøi gian giöõa chu kyø döï aùn cuûa Chính phuû vaø cuûa nhaø taøi trôï laø thöïc teá thöôøng xuyeân xaûy ra, chaúng haïn nhö quaù trình pheâ duyeät döï aùn hoaëc söï thieáu huït nguoàn voán ñoái öùng ñaõ gaây ra söï chaäm treã cho quaù trình thöïc hieän döï aùn. - Ngoaøi nhöõng quy ñònh chung ñöôïc aùp duïng thoáng nhaát nhö nhau cho taát caû caùc nhaø taøi trôï, Chính phuû caàn chæ ñaïo caùc Boä phoái hôïp vôùi nhau ñeå soaïn thaûo moät khung chính saùch cho töøng nhaø taøi trôï ñaëc bieät laø nhöõng nhaø taøi trôï ODA lôùn cho Vieät Nam nhö Nhaät Baûn, Ngaân haøng theá giôùi, Ngaân haøng phaùt trieån chaâu AÙ… Khi coù khung chính saùch naøy, taát caû caùc döï aùn ODA cuûa cuøng moät nhaø taøi trôï ñeàu thöïc hieän theo moät khung chính saùch chung thoáng nhaát trong caû nöôùc. Ñieàu naøy seõ giuùp cho caùc ñòa phöông naém baét roõ chính saùch, yeâu caàu cuûa töøng nhaø taøi trôï ñeå aùp duïng thoáng nhaát trong caû nöôùc nhaèm ñaåy nhanh tieán ñoä thöïc hieän caùc döï aùn ODA. 3.3.3. Ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc Theo lyù luaän chung, nhaân toá con ngöôøi coù vò trí quan troïng, quyeát ñònh thaéng lôïi cuûa moïi coâng vieäc, trong thu huùt vaø söû duïng ODA cuõng khoâng ngoaïi leä. Caàn 84 quan taâm ñuùng möùc, kòp thôøi ñeán vieäc toå chöùc ñaøo taïo, boài döôõng, naâng cao tinh thaàn traùch nhieäm, trình ñoä chuyeân moân cho ñoäi nguõ caùn boä thöïc hieän döï aùn: - Caùc caùn boä laøm vieäc taïi caùc BQLDA caàn phaûi coù trình ñoä hoïc vaán cao hôn vaø nhieàu kinh nghieäm hôn. Caùch hieäu quaû nhaát ñeå taêng cöôøng naêng löïc chuyeân moân vaø kinh nghieäm laø ñaøo taïo taïi choã: hoïc hoûi kinh nghieäm töø caùc nhaø tö vaán nöôùc ngoaøi, trao ñoåi caùn boä vôùi caùc BQLDA khaùc nhaèm hoïc hoûi kinh nghieäm giuùp cho vieäc thöïc hieän döï aùn trong töông lai cuûa mình. Ngoaøi ra, caàn xem xeùt taïo ñieàu kieän ñeà ñöa ngöôøi ñi hoïc taäp nöôùc ngoaøi nhaèm hoïc hoûi nhöõng kieán thöùc vaø kinh nghieäm ñeå thöïc hieän döï aùn moät caùch coù hieäu quaû. - Caàn coù nhöõng bieän phaùp caàn thieát nhaèm ñaøo taïo vaø huaán luyeän caùc caùn boä laøm vieäc trong BQLDA. Ñieàu quan troïng laø phaûi choïn ñuùng ñoái töôïng caùn boä tham gia caùc khoùa ñaøo taïo vaø nhöõng caùn boä ñaõ qua ñaøo taïo phaûi ñöôïc söû duïng vaøo vò trí thích hôïp. - Xaây döïng nhöõng khoaù ñaøo taïo ngaén haïn nhöng thöôøng xuyeân. Caàn nghieân cöùu vaø tieâu chuaån hoùa caùc khoaù ñaøo taïo treân phaïm vi toaøn quoác cho nhöõng muïc tieâu chính nhö khoùa hoïc ñaøo taïo veà kyõ thuaät, taøi chính, keá toaùn. Phöông phaùp, noäi dung ñaøo taïo caàn ñöôïc nghieân cöùu caån thaän ñeå mang laïi hieäu quaû. Caùc lónh vöïc ñaøo taïo caàn ñöôïc chuù troïng: + Quaûn lyù döï aùn trong caùc döï aùn ñaàu tö söû duïng nguoàn voán ODA - Caùc quy ñònh cuûa Vieät Nam, caùc thuû tuïc vaø höôùng daãn cuûa caùc nhaø taøi trôï + Caùc thuû tuïc vaø trình töï ñaáu thaàu quoác teá nhö: Chuaån bò hoà sô môøi thaàu, caùc phöông phaùp xeùt thaàu, caùch xeùt thaàu coù öu tieân trong nöôùc… + Caùc vaán ñeà lieân quan ñeán hôïp ñoàng xuaát phaùt töø quan ñieåm phaùp lyù vaø thöïc tieãn + Caùc quy ñònh veà phöông thöùc thanh toaùn quoác teá nhö thanh toaùn tröïc tieáp, thanh toaùn qua L/C… + Caùc quy ñònh, cô cheá vaø thöïc tieãn cuûa nguoàn taøi trôï + Keá toaùn, phaân tích vaø ñaùnh giaù kinh teá – taøi chính + Quaûn lyù xaây döïng – lieân quan ñeán coâng ngheä coù nhu caàu caäp nhaät thoâng tin cuõng nhö giaùm saùt tröïc tieáp coâng ngheä nöôùc ngoaøi. Keát hôïp vôùi vieäc taêng cöôøng naêng löïc quaûn lyù caùc döï aùn ODA, phaûi taêng cöôøng naêng löïc quaûn lyù, giaùm saùt, ñaùnh giaù hoaït ñoäng ODA ôû moãi caáp, moãi ngaønh, ñoàng thôøi phaùt hieän ñöôïc nhöõng nguyeân taéc, cheá ñoä khoâng coøn phuø hôïp, ñeà xuaát söûa ñoåi, boå sung kòp thôøi ñeå phaùt huy ñöôïc taùc duïng cuûa coâng taùc quaûn lyù nguoàn voán ODA, khaéc phuïc ñöôïc tình traïng choàng cheùo, phieàn haø, gaây caûn trôû cho vieäc trieån khai caùc chöông trình, döï aùn ODA. 85 3.3.4. Caûi tieán cô cheá tieàn löông cho caùc ban quaûn lyù döï aùn Chính phuû vaø caùc boä caàn phaûi coù chính saùch tieàn löông cho caùc BQLDA ODA moät caùch thoûa ñaùng, phuø hôïp vôùi coâng söùc maø hoï boû ra, coù nhö vaäy hoï môùi taän taâm vaø heát söùc mình vì coâng vieäc. Tuy nhieân ñaây laø moät vaán ñeà raát khoù vì vieäc thay ñoåi tieàn löông ôû caùc BQLDA ODA cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc thay ñoåi tieàn löông ôû caùc BQLDA khaùc, caùc ñôn vò haønh chính söï nghieäp… Do ñoù, veà vaán ñeà tieàn löông coù theå aùp duïng caùc giaûi phaùp sau: - Thöïc hieän cô cheá khoaùn löông, khoaùn chi phí ôû caùc BQLDA ODA. - Beân caïnh tieàn löông höôûng theo quy ñònh caàn keâu goïi caùc nhaø taøi trôï hoã trôï theâm. - Vaän ñoäng caùc nhaø taøi trôï ñeå hoï ñoàng yù traû löông cho caùc nhaân vieân ôû caùc BQLDA ODA. Neáu caùc BQLDA ñöôïc höôûng möùc löông xöùng ñaùng, ngoaøi vieäc phaùt huy heát naêng löïc cuûa töøng caù nhaân, coøn coù theå loaïi tröø nhöõng ñoäng cô tham nhuõng tieàm aån, giaûm bôùt thaát thoaùt, laõng phí trong quaù trình söû duïng voán, cuõng laø naâng cao hieäu quaû söû duïng voán ODA. 3.3.5. Ñaùnh giaù caùc döï aùn sau khi hoaøn thaønh Caùc ñòa phöông caàn nghieâm tuùc ñaùnh giaù caùc döï aùn sau khi hoaøn thaønh moät caùch coù heä thoáng nhaèm ruùt ra caùc baøi hoïc töø nhöõng döï aùn ñoù ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû hôn caùc döï aùn khaùc trong töông lai. Vieäc ñaùnh giaù caùc döï aùn sau khi hoaøn thaønh caàn phaûi phaân tích, so saùnh vieäc thöïc hieän caùc döï aùn ñoù vôùi keá hoaïch cuûa döï aùn trong thôøi kyø thaåm ñònh. Phaân tích naøy bao goàm quy moâ, thieát keá, laõi döï tính… Sau khi ñaùnh giaù, caùc ñòa phöông caàn baùo caùo vaø tham khaûo yù kieán cuûa beân cho vay, Chính phuû, caùc Boä… ñeå tìm ra nhöõng giaûi phaùp xöû lyù caùc khoù khaên, vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän vaän haønh, baûo döôõng döï aùn hoaëc kieán nghò xöû lyù neáu vöôït quaù thaåm quyeàn vaø neáu caàn phaûi coù söï giuùp ñôõ veà maët kyõ thuaät. 86 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3: Chæ tieâu keá hoaïch 2001-2005 ñeà ra laø giaûi ngaân 9 tyû USD, nhöng döï baùo 4 naêm nay môùi ñaït gaàn 6 tyû USD. Döï baùo naêm 2005 cuõng chæ giaûi ngaân ñöôïc theâm khoaûng 1,7 tyû USD. Ñieàu ñoù coù nghóa laø löôïng voán ODA ñöôïc ñöa vaøo ñaàu tö phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi trong thôøi gian qua chæ ñaït 87% so vôùi keá hoaïch ñeà ra. Trong khi ñoù, muïc tieâu huy ñoäng nguoàn voán ODA trong 5 naêm tôùi 2006-2010 döï kieán laø 17,5-19,5 tyû USD. Nhö vaäy, ñeå thöïc hieän thaønh coâng muïc tieâu treân, chuùng ta phaûi noã löïc ñeå ñaåy nhanh toác ñoä giaûi ngaân ñaït gaáp 2,5 laàn so vôùi möùc giaûi ngaân 5 naêm vöøa qua. Ñeå thuùc ñaåy giaûi ngaân ODA trong thôøi gian saép tôùi, chuùng ta caàn taäp trung thaùo gôõ 6 nhoùm vaán ñeà lôùn, ñoù laø: (1) Ñaát ñai vaø giaûi phoùng maët baèng; (2) Baûo ñaûm voán ñoái öùng; (3) Ñaáu thaàu vaø söû duïng tö vaán; (4) Kieän toaøn vaø taêng cöôøng naêng löïc caùc ban quaûn lyù döï aùn; (5) Caûi tieán thuû tuïc haønh chính; (6) Haøi hoøa thuû tuïc vôùi caùc nhaø taøi trôï. Tuy nhieân, vieäc thöïc hieän caùc giaûi phaùp caàn ñöôïc tieán haønh moät caùch ñoàng boä nhaèm sôùm ñaåy nhanh toác ñoä giaûi ngaân ODA, naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû söû duïng nguoàn voán naøy, goùp phaàn thöïc hieän nhöõng muïc tieâu kinh teá – xaõ hoäi ñaõ ñaët ra. 87 KEÁT LUAÄN Cuøng vôùi vieäc thöïc hieän chính saùch môû cöûa, chính saùch ñoái ngoaïi ña daïng hoùa, ña phöông hoùa, hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá theá giôùi, Vieät Nam ñaõ tieáp caän ñöôïc caùc nguoàn voán song phöông vaø ña phöông döôùi hình thöùc ODA. Trong 5 naêm qua (2001-2005), nguoàn voán ODA ñöa vaøo thöïc hieän khoaûng 7,8 tyû USD, taäp trung cho vieäc phaùt trieån caùc ngaønh giao thoâng, naêng löôïng ñieän, noâng, laâm nghieäp – thuûy saûn, y teá, giaùo duïc – ñaøo taïo, khoa hoïc, coâng ngheä – moâi tröôøng, caáp thoaùt nöôùc, ñieàu chænh cô caáu kinh teá, caûi caùch kinh teá. Coù haøng loaït coâng trình ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh hoaëc ñang ñöôïc xaây döïng baèng nguoàn voán naøy, ñoùng goùp cho söï thaønh coâng cuûa moät soá chöông trình quoác gia coù yù nghóa saâu roäng nhö chöông trình daân soá vaø phaùt trieån, tieâm chuûng môû roäng, dinh döôõng treû em… Tuy nhieân, möùc giaûi ngaân ODA ñaït ñöôïc 5 naêm vöøa qua chöa nhö mong muoán, chæ ñaït 87% keá hoaïch, vaø döôùi 50% möùc cam keát caùc nhaø taøi trôï daønh cho Vieät Nam. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu giaûi ngaân gaáp 2,5 laàn so vôùi thôøi gian qua, trong 5 naêm tôùi ñaây, chuùng ta caàn noã löïc hôn nöõa trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà gaây vöôùng maéc, caûn trôû coâng taùc thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ODA. Caùc bieän phaùp thaùo gôõ caàn ñöôïc tieán haønh nhanh choùng, ñoàng loaït ñeå traùnh laõng phí thôøi gian, cuõng laø laõng phí tính öu ñaõi cuûa nguoàn voán naøy vì chuùng ta chæ ñöôïc tieáp nhaän noù trong khoaûng 10 naêm nöõa maø thoâi. Cuõng caàn bieát raèng: Maëc duø nguoàn voán ODA mang tính öu ñaõi hôn baát cöù nguoàn voán naøo khaùc, nhöng noù laïi chöùa ñöïng nhöõng yeâu caàu veà chính trò, xaõ hoäi. Vì vaäy, khi tieáp nhaän nguoàn voán naøy, caàn phaûi caân nhaéc sao cho ñaûm baûo ñöôïc muïc tieâu coù tính nguyeân taéc, phaûi coi troïng hieäu quaû söû duïng nguoàn voán ODA hôn laø khoái löôïng ODA ñöôïc söû duïng. Nguoàn voán naøy tuy goùp phaàn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa nöôùc tieáp nhaän, song cuõng coù theå daãn ñeán tình traïng nôï choàng chaát neáu khoâng söû duïng coù hieäu quaû voán vay vaø thöïc hieän nghieâm ngaët cheá ñoä traû nôï vay. Ñoái vôùi Vieät Nam, trong giai ñoaïn hoäi nhaäp hieän nay, ODA thöïc söï raát quan troïng. Tuy nhieân, ñeå phaùt trieån kinh teá nhanh vaø beàn vöõng thì vieäc thu huùt 88 nguoàn voán ODA thoâi chöa ñuû, maø caàn quan taâm hôn ñeán vieäc thu huùt nguoàn voán FDI vaø ñaëc bieät chuù troïng chính saùch tieát kieäm, huy ñoäng voán trong nöôùc vì ñaây môùi chính laø nguoàn söùc maïnh noäi löïc, laâu daøi, laø yeáu toá quyeát ñònh söï phaùt trieån oån ñònh kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Nhöõng giaûp phaùp ñöôïc trình baøy trong luaän vaên laø nhöõng giaûi phaùp cô baûn xuaát phaùt töø thöïc teá thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ODA thôøi gian vöøa qua cuõng nhö treân cô sôû ñònh höôùng, muïc tieâu söû duïng ODA trong nhöõng naêm saép tôùi cuûa Vieät Nam. Tuy nhieân, khi ñeà taøi naøy kheùp laïi, cuõng ñoàng thôøi laïi môû ra cho nhöõng höôùng nghieân cöùu môùi xung quanh noäi dung cuûa ñeà taøi noùi treân ñoái vôùi nhöõng ai ñaõ vaø ñang quan taâm ñeán moät lónh vöïc voâ cuøng phong phuù, haáp daãn vaø ñaày tính thuyeát phuïc naøy, bôûi leõ noù khoâng chæ döøng laïi ôû nhöõng nhaän thöùc lyù luaän maø coøn coù yù nghóa cöïc kyø quan troïng trong xu höôùng thöïc tieãn. Xuaát phaùt töø xu theá phaùt trieån vaø hoäi nhaäp quoác teá, trong thôøi gian tôùi coù theå nhöõng giaûi phaùp naøy caàn ñöôïc boå sung, hoaøn thieän vaø phaùt trieån thaønh nhöõng giaûi phaùp môùi phuø hôïp hôn, thoûa ñaùng hôn nhaèm ñaùp öùng vôùi tình hình quoác teá môùi. Do trình ñoä kieán thöùc coøn haïn heïp vaø thôøi gian nghieân cöùu coù haïn trong khi caùc vaán ñeà lieân quan ñeán ñeà taøi laø khaù roäng neân chaéc chaén luaän vaên coøn nhieàu ñieåm thieáu soùt. Raát mong nhaän ñöôïc söï pheâ bình, ñoùng goùp yù kieán cuûa quyù thaày coâ ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn chænh hôn. 89 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Tieáng Vieät 1. Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc: Nhöõng hieåu bieát caên baûn vaø thöïc tieãn ôû Vieät Nam, Nguyeãn Thò Hoàng Vaân, NXB Giaùo duïc 1998. 2. Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc ODA - Nhöõng hieåu bieát caên baûn vaø thöïc tieãn taïi Vieät Nam, Haø Thò Ngoïc Oanh. 3. Ñaùnh giaù vieän trôï: Khi naøo coù taùc duïng, khi naøo khoâng, vaø taïi sao, Baùo caùo nghieân cöùu chính saùch cuûa Ngaân haøng Theá giôùi. 4. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX, NXB Chính trò quoác gia, Haø Noäi 2001. 5. Keá hoaïch söû duïng nguoàn voán phaùt trieån chính thöùc giai ñoaïn 2001-2005, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Haø Noäi 2001. 6. Voán vay öu ñaõi ôû Vieät Nam nhöõng naêm gaàn ñaây - thöïc traïng vaán ñeà vaø giaûi quyeát tröôøng hôïp Nhaät Baûn, Löu Ngoïc Trònh, NXB Lao ñoäng – xaõ hoäi 2002. 7. Toång quan vieän trôï phaùt trieån chính thöùc Vieät Nam, UNDP Vieät Nam, Haø Noäi 2003. 8. Chöông trình phaùt trieån Lieân hieäp quoác taïi Vieät Nam 2003-2004, UNDP Vieät Nam, Haø Noäi 2004. 9. Caùc baøi tham luaän trong buoåi hoäi thaûo veà ODA taïi TPHCM naêm 2003. 10. Caùc baøi giaûng moân Taøi chính phaùt trieån, Chöông trình giaûng daïy Kinh teá Fulbright 2004-2005. 11. Taïp chí Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam, Taïp chí Kinh teá vaø Phaùt trieån, Taïp chí Kinh teá vaø Döï baùo, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá. 12. Trang Web: www.worldbank.org.vn, www.adbvrm.org.vn, www.mof.gov.vn, www.vneconomy.com.vn, www.mpi.gov.vn, www.undp.org.vn 90 Tieáng Anh 1. Does Aid work?, Robert Cassen & Associates, Clarendon Press, Oxford 1994. 2. Overview of Official Development Assistance in Viet Nam, UNDP Viet Nam, Ha Noi 2004 3. Viet Nam Development Cooperation Report, UNDP Viet Nam, Ha Noi June 2005. 4. Financial Flows to Developing Countries, Global Development Finance 2005. 5. Report of the ‘Seminar on Evaluation Study of Japanese ODA for Vietnam’, International Development Center of Japan (IDCJ), Hanoi 2003. 6. Website: www.worldbank.org, www.undp.org, www.adb.org, www.saigontimes.com.vn/tbktsg

Các file đính kèm theo tài liệu này:

43401.pdf