Luận án Định giá tài sản và xác định lợi nhuận trên các báo cáo tài chính

öôïc noäp cho cô quan Thueá quaûn lyù thay cho “Tôø khai quyeát toaùn thueá thu nhaäp doanh nghieäp” ñính keøm vôùi caùc baùo caùo taøi chính. Caàn phaân bieät giöõa baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá thu nhaäp doanh nghieäp vaø baûn “Quyeát toaùn thueá thu nhaäp doanh nghieäp”, caùc thoâng tin keá toaùn thueá toång hôïp do doanh nghieäp laäp seõ ñöôïc trình baøy treân baûng caùo keát quaû kinh doanh “theo muïc tieâu tính thueá”, caùc thoâng tin keá toaùn thueá sau khi ñöôïc kieåm tra, xeùt duyeät seõ ñöôïc trình baøy treân baûng “Quyeát toaùn thueá thu nhaâïp doanh nghieäp”. Nhaèm ñôn giaûn hoaù, taêng cöôøng tính linh hoaït, vaø khoâng thöôøng xuyeân thay ñoåi khi coù caùc quy ñònh môùi, maãu baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu tính thueá thay cho “Tôø khai quyeát toaùn thueá thu nhaäp doanh nghieäp” ñeà xuaát ñöôïc trình baøy trong baûng 3.7 Baûng 3.7- Baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá Baûng keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh (Theo muïc tieâu tính thueá thu nhaäp doanh nghieäp) Naêm 20xx Ñôn vò tính:_____ STT Chæ tieâu Maõ soá Thöïc hieän naêm Thueá thu nhaäp ñieàu chænh 01 Lôïi nhuaän (loã) thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính. 30 Ñieàu chænh taêng: 02 Caùc khoaûn chi phí khoâng ñöôïc khaáu tröø cho muïc tieâu tính thueá 30.1 03 Caùc khoaûn thu nhaäp khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhöng laø thu nhaäp chòu thueá 30.2 Ñieàu chænh giaûm 04 Caùc khoaûn chi phí khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhöng laø chi phí hôïp lyù khaáu tröø thueá 30.3 05 Caùc khoaûn thu nhaäp theå hieän treân baùo caùo taøi chính khoâng laø thu nhaäp chòu thueá 30.4 06 Lôïi nhuaän chòu thueá (loã) töø hoaït ñoäng kinh doanh 30.0 07 Lôïi nhuaän (loã) khaùc theo muïc tieâu taøi chính. 40 Ñieàu chænh taêng: 08 Caùc khoaûn chi phí khoâng ñöôïc khaáu tröø cho muïc tieâu tính thueá 40.1 09 Caùc khoaûn thu nhaäp khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhöng laø thu nhaäp chòu thueá 40.2 Ñieàu chænh giaûm 10 Caùc khoaûn chi phí khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhöng laø chi phí hôïp lyù khaáu tröø thueá 40.3 11 Caùc khoaûn thu nhaäp theå hieän treân baùo caùo taøi chính khoâng laø thu nhaäp chòu thueá 40.4 12 Lôïi nhuaän chòu thueá (Loã) khaùc 40.0 13 Toång lôïi nhuaän (Loã) tröôùc thueá 50 Ñieàu chænh taêng: 14 Caùc khoaûn chi phí khoâng ñöôïc khaáu tröø cho muïc tieâu tính thueá 50.1 15 Caùc khoaûn thu nhaäp khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhöng laø thu nhaäp chòu thueá 50.2 Ñieàu chænh giaûm 16 Caùc khoaûn chi phí khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhöng laø chi phí hôïp lyù khaáu tröø thueá 50.3 17 Caùc khoaûn thu nhaäp theå hieän treân baùo caùo taøi chính khoâng laø thu nhaäp chòu thueá 50.4 18 Toång lôïi nhuaän chòu thueá (Loã) 50 19 Loã naêm tröôùc chuyeån sang 60 20 Toång thu nhaäp chòu thueá sau khi chuyeån loã 70 21 Thueá thu nhaäp doanh nghieäp 80 22 Thueá ñöôïc mieãn giaûm (neáu coù) 80.1 23 Toång soá thueá taïm noäp trong naêm 80.2 24 Soá thueá coøn laïi phaûi noäp 80.3 25 Lôïi nhuaän (loã) sau thueá 90 Phaàn giaûi thích maãu bieåu baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá thu nhaäp: - Veà noäi dung baùo caùo Trình baøy söï khaùc bieät giöõa keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính vaø keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá vôùi caùc chæ tieâu lôïi nhuaän hoaït ñoäng kinh doanh, lôïi nhuaän khaùc vaø toång lôïi nhuaän kinh doanh. Taát caû caùc chæ tieâu trong phaàn naøy ñeàu trình baøy theo toång soá phaùt sinh trong kyø baùo caùo. - Nguoàn goác soá lieäu ñeå laäp baùo caùo + Caên cöù vaøo soá lieäu cuûa baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính + Caên cöù vaøo soá lieäu treân soå keá toaùn trong kyø töø taøi khoaûn loaïi 5 ñeán loaïi 9. - Noäi dung vaø phöông phaùp laäp caùc chæ tieâu @ Coät thöïc hieän naêm + Lôïi nhuaän (loã) thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh (Maõ soá 30): Soá lieäu ñeå ghi vaøo chæ tieâu naøy laø soá lieäu cuûa coät luõy keá töø ñaàu naêm cuûa chæ tieâu “lôïi nhuaän (loã) thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh” (maõ soá 30) cuûa baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính. + Caùc khoaûn ñieàu chænh taêng, giaûm veà thu nhaäp vaø chi phí (Maõ soá 30.1, 30.2, 30.3, 30.4, 40.1, 40.2, 40.3, 40.4) Soá lieäu ñeå ghi vaøo caùc chæ tieâu naøy laø soá lieäu treân “Baùo caùo chi tieát caùc khoaûn ñieàu chænh thu nhaäp chòu thueá” vôùi maõ soá töông öùng. + Lôïi nhuaän chòu thueá (Loã) töø hoaït ñoäng kinh doanh (Maõ soá 30.0) Chæ tieâu naøy phaûn aùnh keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp trong kyø baùo caùo sau khi ñieàu chænh caùc khoaûn doanh thu, chi phí theo luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp. Maõ soá 30.0 = Maõ soá 30 + (Maõ soá 30.1+ Maõ soá 30.2) – (Maõ soá 30.3+Maõ soá 30.4) + Lôïi nhuaän chòu thueá (Loã) khaùc (Maõ soá 40.0) Chæ tieâu naøy phaûn aùnh lôïi nhuaän (loã) khaùc cuûa doanh nghieäp trong kyø baùo caùo sau khi ñieàu chænh caùc khoaûn thu nhaäp, chi phí theo luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp. Maõ soá 40.0 = Maõ soá 40 + (Maõ soá 40.1+ Maõ soá 40.2) – (Maõ soá 40.3+Maõ soá 40.4) + Toång caùc khoaûn ñieàu chænh taêng giaûm: - Caùc khoaûn chi phí khoâng ñöôïc khaáu tröø cho muïc tieâu tính thueá: Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång caùc chi phí khoâng ñöôïc khaáu tröø cho muïc tieâu tính thueá thu nhaäp trong kyø naøy. Maõ soá 50.1= Maõ soá 30.1 + Maõ soá 40.1 - Caùc khoaûn thu nhaäp khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu taøi chính nhöng laø thu nhaäp chòu thueá. Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång caùc khoaûn thu nhaäp khoâng theå hieän treân keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính nhö laø thu nhaäp chòu thueá trong kyø naøy. Maõ soá 50.2 = Maõ soá 30.2 + Maõ soá 40.2 - Caùc khoaûn chi phí khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu taøi chính nhöng laø chi phí hôïp lyù khaáu tröø thueá. Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång caùc khoaûn chi phí khoâng theå hieän treân keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính nhö laø chi phí hôïp lyù khaáu tröø thueá trong kyø naøy. Maõ soá 50.3 = Maõ soá 30.3 + Maõ soá 40.3 - Caùc khoaûn thu nhaäp theå hieän treân baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu taøi chính nhöng khoâng laø thu nhaäp chòu thueá. Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång caùc khoaûn thu nhaäp theå hieän treân keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính nhöng khoâng laø thu nhaäp chòu thueá trong kyø naøy. Maõ soá 50.4 = Maõ soá 30.4 + Maõ soá 40.4 + Toång lôïi nhuaän chòu thueá (Loã): Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång soá lôïi nhuaän (loã) thöïc hieän trong kyø baùo caùo cuûa doanh nghieäp sau khi ñieàu chænh caùc khoaûn thu nhaäp, chi phí theo luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp. Maõ soá 50 = Maõ soá 30.0 + Maõ soá 40.0 + Loã naêm tröôùc chuyeån sang: Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång soá loã cuûa naêm tröôùc (neáu coù) chuyeån sang ñöôïc xaùc ñònh theo keá hoaïch chuyeån loã cuûa cô sôû kinh doanh + Toång thu nhaäp chòu thueá sau khi chuyeån loã: Maõ soá 70 = Maõ soá 50 – Maõ soá 60 + Thueá thu nhaäp doanh nghieäp: Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång soá thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi noäp trong kyø baùo caùo: Maõ soá 80 = Maõ soá 70 * Thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp + Thueá ñöôïc mieãn giaûm (neáu coù) Cô sôû kinh doanh töï xaùc ñònh caùc ñieàu kieän ñöôïc mieãn thueá, giaûm thueá, thueá suaát öu ñaõi, thôøi haïn aùp duïng thueá suaát öu ñaõi, möùc mieãn giaûm thueá vaø thôøi gian mieãn giaûm thueá. + Soá thueá ñaõ taïm noäp trong naêm Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång soá thueá ñaõ noäp theo caùc giaáy noäp tieàn hoaëc bieân lai noäp thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong kyø tính thueá. + Soá thueá coøn laïi phaûi noäp Maõ soá 80.3 = Maõ soá 80 – Maõ soá 80.1 – Maõ soá 80.2 + Lôïi nhuaän sau thueá (Loã): Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toång soá lôïi nhuaän (loã) thuaàn töø caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp sau khi ñieàu chænh caùc khoaûn thu nhaäp, chi phí theo luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp vaø tröø thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi noäp (neáu coù) phaùt sinh trong kyø baùo caùo. Maõ soá 90 = Maõ soá 70 – Maõ soá 80 @ Coät thueá thu nhaäp ñieàu chænh Soá lieäu cuûa coät naøy ñöôïc laäp caên cöù vaøo coät thöïc hieän naêm cuûa doøng töông öùng nhaân vôùi thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp cuûa khoaûn muïc. Doøng 21, maõ soá 80 coät thöïc hieän naêm vaø coät thueá thu nhaäp ñieàu chænh phaûi truøng khôùp, vaø coät naøy cuõng laø cô sôû ñeå kieåm tra laïi vieäc tính toaùn. Tuyø theo ñaëc ñieåm cuûa töøng doanh nghieäp, caùc khoaûn ñieàu chænh taêng, giaûm coù theå ñöôïc trình baøy chi tieát treân caùc baùo caùo chi tieát theo baûng 3.8 khoâng baét buoäc. Baûng3.8- Baùo caùo chi tieát caùc khoaûn ñieàu chænh thueá thu nhaäp doanh nghieäp. Baùo caùo chi tieát caùc khoaûn ñieàu chænh thu nhaäp chòu thueá Naêm 20xx Ñôn vò tính:_____ STT Chæ tieâu Maõ soá Soá tieàn 01 Caùc khoaûn ñieàu chænh taêng Caùc khoaûn chi phí khoâng ñöôïc khaáu tröø cho muïc tieâu tính thueá 50.1 Töø hoaït ñoäng kinh doanh 30.1 …. Töø hoaït ñoäng khaùc 40.1 …. Caùc khoaûn thu nhaäp khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhöng laø thu nhaäp chòu thueá 50.2 Töø hoaït ñoäng kinh doanh 30.2 …. Töø hoaït ñoäng khaùc 40.2 …. 02 Caùc khoaûn ñieàu chænh giaûm Caùc khoaûn chi phí khoâng theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhö laø chi phí hôïp lyù khaáu tröø thueá 50.3 Töø hoaït ñoäng kinh doanh 30.3 …. Töø hoaït ñoäng khaùc 40.3 …. Caùc khoaûn thu nhaäp theå hieän treân baùo caùo taøi chính nhöng khoâng laø thu nhaäp chòu thueá 50.4 Töø hoaït ñoäng kinh doanh 30.4 …. Töø hoaït ñoäng khaùc 40.4 …. 03 Ñieàu chænh taêng giaûm thuaàn 50 Maãu baùo caùo chi tieát khoâng caàn quy ñònh cuï theå maø tuøy theo ñaëc ñieåm kinh doanh cuûa doanh nghieäp vaø thöïc teá phaùt sinh nghieäp vuï, doanh nghieäp seõ keâ khai chi tieát. Caên cöù vaøo luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp, doanh nghieäp seõ töï keâ khai caùc khoaûn caàn ñieàu chænh nhaèm dieãn giaûi chi tieát caùc maõ soá 30.1, 30.2, 30.3, 30.4, 40.1, 40.2, 40.3, 40.4 treân baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá. Nhaèm hoã trôï thoâng tin cho caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp, baùo caùo chi tieát naøy caàn theå hieän chæ tieâu “Ñieàu chænh taêng giaûm thuaàn” (maõ soá 70) Ñieàu chænh taêng, giaûm thuaàn= Toång chænh taêng – Toång ñieàu chænh giaûm Maõ soá 50.0 = (Maõ soá 50.1 + Maõ soá 50.2) – Maõ soá (50.3 + Maõ soá 50.4) - Phaân loaïi cheânh leäch Caên cöù vaøo baûn chaát vaø noäi dung cuûa caùc khoaûn cheânh leäch giöõa doanh thu vaø chi phí laøm caên cöù xaùc ñònh lôïi nhuaän kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính vaø doanh thu vaø chi phí laøm caên cöù xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá, caùc khoaûn cheânh leäch neân chia laøm hai loaïi sau: - Cheânh leäch taïm thôøi: laø khoaûn cheânh leäch giöõa giaù trò ghi soå cuûa caùc khoaûn muïc taøi saûn hay nôï phaûi traû trong baûng caân ñoái keá toaùn vaø cô sôû tính thueá thu nhaäp cuûa caùc khoaûn muïc naøy. Caùc khoaûn cheânh leäch taïm thôøi seõ laø caên cöù xaùc ñònh lôïi nhuaän chòu thueá cho thôøi kyø töông lai. Ví duï: Cheânh leäch taïm thôøi coù theå do doanh nghieäp choïn löïa phöông phaùp phaân boå khaùc bieät giöõa baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính vaø baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá nhö phöông phaùp phaân boå coâng cuï, duïng cuï. - Cheânh leäch thöôøng xuyeân: laø khoaûn cheânh leäch giöõa giaù trò ghi soå cuûa caùc khoaûn muïc taøi saûn hay nôï phaûi traû trong baûng caân ñoái keá toaùn vaø cô sôû tính thueá thu nhaäp cuûa caùc khoaûn muïc naøy. Caùc khoaûn cheânh leäch thöôøng xuyeân seõ khoâng laø caên cöù xaùc ñònh lôïi nhuaän chòu thueá cho thôøi kyø töông lai. Cheânh leäch thöôøng xuyeân xuaát phaùt töø caùc khoaûn doanh thu, chi phí bò khoáng cheá hoaëc khoâng tuaân thuû caùc quy ñònh veà thueá. Ví duï: Caùc chi phí khoâng coù chöùng töø hôïp leä. Caùc khoaûn ñieàu chænh taêng, giaûm thueá thu nhaäp doanh nghieäp treân baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá ñeà xuaát bao goàm caû cheânh leäch thöôøng xuyeân vaø cheânh leäch taïm thôøi. - Phöông phaùp xöû lyù cheânh leäch Trong thöïc teá hieän nay taïi caùc doanh nghieäp, do Boä Taøi chính vöøa ban haønh chuaån möïc keá toaùn vaø chöa coù caùc höôùng daãn coù lieân quan ñeán vieäc xöû lyù cheânh leäch giöõa keát quaû kinh doanh cuûa baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu taøi chính vaø baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu tính thueá, neân phaàn lôùn caùc doanh nghieäp ñeàu khoâng thöïc hieän caùc xöû lyù khi phaùt sinh caùc cheânh leäch. Nhaèm naâng cao tính höõu duïng cuûa caùc thoâng tin treân caùc baùo caùo taøi chính, caùc khoaûn cheânh leäch giöõa keát quaû kinh doanh theo keá toaùn vaø thueá caàn ñöôïc thöïc hieän xöû lyù nhö sau: - Ñoái vôùi cheânh leäch taïm thôøi: Caùc khoaûn cheânh leäch taïm thôøi seõ aûnh höôûng ñeán caên cöù tính thueá trong töông lai, neân caùc naøy caàn ñöôïc ñieàu chænh theo nguyeân taéc ghi nhaän laø moät khoaûn nôï phaûi traû (neáu khoaûn cheânh leäch naøy laø thu nhaäp chòu thueá trong töông lai) hay ghi nhaän laø moät taøi saûn (neáu khoaûn cheânh leäch naøy coù theå khaáu tröø trong töông lai). + Neáu cheânh leäch taïm thôøi laø caùc khoaûn thu nhaäp chòu thueá hoaõn laïi phaûi chòu thueá thu nhaäp trong töông lai thì ñöôïc ghi nhaän laø moät khoaûn nôï phaûi traû, ñeà xuaát taøi khoaûn xöû lyù laø taøi khoaûn “Thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû”. Taøi khoaûn naøy laø taøi khoaûn caáp 3 cuûa taøi khoaûn 3334 “Thueá thu nhaäp doanh nghieäp”. Ñaây laø taøi khoaûn ñieàu chænh taêng cuûa taøi khoaûn 3334 neân coù keát caáu töông töï taøi khoaûn 3334. Soá dö ñaàu kyø: Soá thueá hoaõn laïi luõy keá ñaàu kyø Soá phaùt sinh giaûm: Soá thueá hoaõn laïi ñaõ xöû lyù trong kyø Soá phaùt sinh taêng: Soá thueá hoaõn laïi phaùt sinh trong kyø Soá dö cuoái kyø: Soá thueá hoaõn laïi luõy keá cuoái kyø Taøi khoaûn naøy ñöôïc môû chi tieát cho töøng noäi dung lieân quan ñeán caùc khoaûn thueá hoaõn laïi phaûi traû. + Neáu cheânh leäch taïm thôøi laø caùc khoaûn taøi saûn seõ ñöôïc khaáu tröø thueá thu nhaäp trong töông lai thì ñöôïc ghi nhaän laø moät taøi saûn, taøi khoaûn xöû lyù laø taøi khoaûn 134 “Thueá traû tröôùc ngaén haïn” hay 234 “Thueá traû tröôùc daøi haïn”. Tuøy thuoäc vaøo thôøi gian maø khoaûn cheânh leäch seõ chuyeån thaønh khoaûn thu nhaäp chòu thueá trong töông lai maø thöïc hieän caùc xöû lyù keá toaùn vaøo taøi khoaûn 134 “Thueá traû tröôùc ngaén haïn” hay 234 “Thueá traû tröôùc daøi haïn”. Taøi khoaûn 134 vaø 234 laø taøi khoaûn taøi saûn coù keát caáu nhö sau: Soá dö ñaàu kyø: Soá thueá traû tröôùc luõy keá ñaàu kyø Soá phaùt sinh taêng: Soá thueá traû tröôùc phaùt sinh trong kyø Soá phaùt sinh giaûm: Soá thueá traû tröôùc xöû lyù trong kyø Soá dö cuoái kyø: Soá thueá traû tröôùc luõy keá cuoái kyø Caùc taøi khoaûn naøy ñöôïc môû chi tieát cho töøng noäi dung lieân quan ñeán caùc khoaûn thueá traû tröôùc. - Ñoái vôùi cheânh leäch thöôøng xuyeân: Caùc khoaûn cheânh leäch thöôøng xuyeân seõ khoâng aûnh höôûng ñeán caên cöù tính thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong töông lai, do ñoù caùc khoaûn naøy khoâng caàn phaûi ñieàu chænh caùc doanh thu chi phí loaïi tröø hay tính theâm maø chæ caàn ñieàu chænh soá cheânh leäch thueá thu nhaäp phaûi noäp coù lieân quan. Vieäc thöïc hieän caùc buùt toaùn xöû lyù caùc khoaûn cheânh leäch nhö sau: - Ñoái vôùi cheânh leäch taïm thôøi: + Khi chi phí keá toaùn > chi phí hôïp lyù tính thueá * Xöû lyù chi phí nhöõng naêm ñaàu khi chi phí keá toaùn > chi phí hôïp lyù tính thueá, laøm cho soá thueá thu nhaäp phaûi noäp > soá thueá thu nhaäp tính treân lôïi nhuaän keá toaùn, khoaûn ñieàu chænh caàn ñöôïc thöïc hieän: Nôï TK Thueá traû tröôùc soá cheânh leäch töøng naêm Coù TK Thueá phaûi noäp soá cheânh leäch töøng naêm * Xöû lyù chi phí nhöõng naêm cuoái khi chi phí keá toaùn < chi phí hôïp lyù tính thueá: Nôï TK Lôïi nhuaän chöa phaân phoái soá thueá traû tröôùc luõy keá Coù TK Thueá traû tröôùc soá thueá traû tröôùc luõy keá Nhaèm cung caáp caùc thoâng tin höõu ích hôn, caùc khoaûn thueá traû tröôùc naøy caàn phaân loaïi thaønh thueá traû tröôùc ngaén haïn hay thueá traû tröôùc daøi haïn. - Thueá traû tröôùc ngaén haïn: laø caùc khoaûn thueá traû tröôùc nhöng seõ ñöôïc khaáu tröø khi xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá trong naêm saép tôùi. - Thueá traû tröôùc daøi haïn: laø caùc khoaûn thueá traû tröôùc nhöng seõ ñöôïc khaáu tröø khi xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá sau hôn 1 naêm. + Khi chi phí keá toaùn < chi phí hôïp lyù tính thueá * Xöû lyù chi phí nhöõng naêm ñaàu khi chi phí keá toaùn < chi phí hôïp lyù tính thueá: Nôï TK Thueá phaûi noäp soá cheânh leäch töøng naêm Coù TK Thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû soá cheânh leäch töøng naêm * Xöû lyù chi phí nhöõng naêm cuoái khi chi phí keá toaùn > chi phí hôïp lyù tính thueá: Nôï TK Thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû soá thueá traû chaäm luõy keá Coù TK Lôïi nhuaän chöa phaân phoái soá thueá traû chaäm luõy keá - Ñoái vôùi cheânh leäch taïm thôøi: + Ñieàu chænh taêng thueá thu nhaäp phaûi noäp: Nôï TK Lôïi nhuaän chöa phaân phoái Coù TK Thueá phaûi noäp + Ñieàu chænh giaûm thueá thu nhaäp phaûi noäp: Nôï TK Thueá phaûi noäp Coù TK Lôïi nhuaän chöa phaân phoái Tình huoáng minh hoïa cho caùc ñeà xuaát naøy ñöôïc trình baøy chi tieát trong noäi dung cuûa phuï luïc soá 3. 3.2.3 Thuyeát minh baùo caùo taøi chính Nhö ñaõ trình baøy, vieäc ñöa ra caùc quy ñònh dieãn giaûi chi tieát caùc noäi dung trong thuyeát minh baùo caùo taøi chính nhö hieän nay thöôøng daãn ñeán keát quaû laø Boä Taøi chính thöôøng xuyeân ban haønh caùc höôùng daãn, söûa ñoåi boå sung khi coù caùc chuaån möïc keá toaùn môùi ban haønh. Beân caïnh ñoù, caùc noäi dung quy ñònh trình baøy trong baûn thuyeát minh baùo caùo taøi chính cuõng khoù coù theå bao quaùt ñöôïc taát caû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán yeâu caàu trình baøy trong caùc chuaån möïc keá toaùn. Vì vaäy, ñeå thuyeát minh baùo caùo taøi chính mang tính bao quaùt, linh hoaït vaø phuø hôïp trong caùc tình huoáng khi ban haønh hay söûa ñoåi caùc chuaån möïc keá toaùn, Boä Taøi chính khoâng caàn thieát phaûi ñöa ra caùc quy ñònh höôùng daãn chi tieát. Theo chuaån möïc keá toaùn soá 21 “Trình baøy baùo caùo taøi chính”, thì khi quyeát ñònh trình baøy chính saùch keá toaùn cuï theå trong baùo caùo taøi chính doanh nghieäp caàn xem xeùt vieäc dieãn giaûi naøy coù giuùp cho ngöôøi söû duïng hieåu ñöôïc caùch thöùc phaûn aùnh caùc nghieäp vuï giao dòch vaø caùc söï kieän trong keát quaû hoaït ñoäng vaø tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp hay khoâng. Maët khaùc, vieäc trình baøy caùc chính saùch keá toaùn moät caùch cuï theå seõ ñöôïc quy ñònh chi tieát trong caùc chuaån möïc keá toaùn. Theo noäi dung quy ñònh naøy, Boä taøi chính chæ caàn ban haønh maãu thuyeát minh baùo caùo taøi chính veà caáu truùc vaø caùc noäi dung chung. Rieâng phaàn lieân quan ñeán caùc chuaån möïc keá toaùn cuï theå, caùc doanh nghieäp caàn tuaân thuû theo caùc quy ñònh dieãn giaûi chi tieát trong töøng chuaån möïc keá toaùn. Beân caïnh ñoù, nhaèm cung caáp caùc thoâng tin höõu ích hôn cho ngöôøi söû duïng, treân baùo caùo taøi chính neân thuyeát minh söï aûnh höôûng cuûa caùc tröôøng hôïp laïm phaùt hay giaûm phaùt ñeán caùc khoaûn muïc troïng yeáu treân baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò, vaø coâng boá giaù trò coù theå thöïc hieän cuûa caùc khoaûn muïc troïng yeáu. 3.3 KIEÁN NGHÒ VAØ BIEÄN PHAÙP AÙP DUÏNG. 3.3.1 Trình baøy moät soá caùc vaán ñeà caàn söûa ñoåi boå sung lieân quan ñeán caùc ñeà xuaát. Nhaèm hoã trôï cho caùc ñeà xuaát mang tính khaû thi trong thöïc teá, luaän aùn ñöa ra nhöõng kieán nghò vaø bieän phaùp aùp duïng lieân quan ñeán vieäc hoaøn thieän vaán ñeà xaùc ñònh thu nhaäp vaø ñònh giaù taøi saûn treân caùc baùo caùo taøi chính doanh nghieäp Vieät nam nhö sau: 3.3.1.1 Lieân quan ñeán vaán ñeà ñònh giaù taøi saûn treân baùo caùo taøi chính. - Hoaøn thieän chuaån möïc chung. Nhaèm taïo döïng moät khuoân khoå phaùp lyù hoaøn chænh cho vieäc ñònh giaù caùc taøi saûn treân baùo caùo taøi chính, Boä taøi chính caàn söûa ñoåi, boå sung chuaån möïc chung trong heä thoáng chuaån möïc keá toaùn Vieät nam caùc noäi dung: - Ñònh nghóa taøi saûn - Ñieàu kieän ghi nhaän caùc yeáu toá baùo caùo taøi chính - Cô sôû xaùc ñònh giaù trò - Nguyeân taéc troïng yeáu Noäi dung söûa ñoåi, boå sung nhö ñaõ trình baøy trong caùc ñeà xuaát nhaèm hoaøn thieän hôn chuaån möïc chung, vaø taïo döïng moät khuoân khoå lyù thuyeát vaø phaùp lyù hoaøn chænh hôn trong vieäc ñònh giaù taøi saûn treân caùc baùo caùo taøi chính. Noäi dung phaàn chuaån möïc chung sau khi chænh söûa trình baøy ôû phuï luïc soá 6. - Söûa ñoåi, boå sung caùc chuaån möïc, cheá ñoä keá toaùn coù lieân quan + Söûa ñoåi, boå sung thoâng tö 105/2002/QÑ-BTC Vieäc ñaùnh giaù laïi ngoaïi teä cuoái kyø vaãn tuaân thuû theo chuaån möïc keá toaùn soá 10 “AÛnh höôûng cuûa vieäc thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi”, vaø söûa ñoåi, boå sung thoâng tö höôùng daãn 105/2003/TT ban haønh ngaøy 4 thaùng 11 naêm 2003 lieân quan ñeán noäi dung höôùng daãn chuaån möïc keá toaùn soá 10 “AÛnh höôûng cuûa vieäc thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi” veà ñaùnh giaù laïi caùc khoaûn muïc tieàn teä coù goác ngoaïi teä taïi ngaøy laäp baûng caân ñoái keá toaùn ôû thôøi ñieåm cuoái naêm taøi chính. + Ban haønh chuaån möïc keá toaùn “Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö” Ban haønh chuaån möïc keá toaùn “Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö” vaø caùc höôùng daãn lieân quan ñeán caùc khoaûn chöùng khoaùn ñaàu tö vôùi caùc noäi dung: - Phaân bieät chöùng khoaùn ñaàu tö coù nieâm yeát vaø khoâng nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn. - Quy ñònh veà phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò caùc khoaûn ñaàu tö chöùng khoaùn vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn. - Quy ñònh veà caùc noäi dung trình baøy vaø coâng boá ñoái vôùi caùc khoaûn ñaàu tö chöùng khoaùn. - Höôùng daãn xöû lyù keá toaùn caùc cheânh leäch giöõa giaù goác vaø giaù thò tröôøng. Vieäc xöû lyù caùc cheânh leäch giöõa giaù goác vaø “giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc” ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc taøi khoaûn: + Taøi khoaûn chi tieát 412 “Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn” . + Taøi khoaûn söûa ñoåi noäi dung vaø keát caáu 129 “ Taêng (giaûm) giaù caùc khoaûn ñaàu tö ngaén haïn”. + Taøi khoaûn söûa ñoåi noäi dung vaø keát caáu 229 “ Taêng (giaûm) giaù caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn”. + Söûa ñoåi thoâng tö 107/TT-BTC Caàn söûa ñoåi caùc noäi dung trong thoâng tö 107/TT-BTC ban haønh ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2001 lieân quan ñeán keá toaùn döï phoøng caùc khoaûn phaûi thu vôùi caùc noäi dung: - Xaùc ñònh baûn chaát cuûa caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi laø chi phí cuûa phöông thöùc baùn haøng traû chaäm. - Phaân bieät roõ raøng giöõa thôøi ñieåm laäp döï phoøng vaø thôøi ñieåm xoùa soå caùc khoaûn phaûi thu. - Höôùng daãn laäp döï phoøng caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi theo phöông phaùp öôùc tính theo doanh thu baùn chòu thuaàn thöïc hieän trong kyø. - Höôùng daãn söûa ñoåi, boå sung veà keá toaùn caùc nghieäp vuï kinh teá chuû yeáu lieân quan ñeán döï phoøng caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi. + Söûa ñoåi, boå sung chuaån möïc keá toaùn soá 2 “Haøng toàn kho” - Söûa ñoåi, boå sung chuaån möïc keá toaùn soá 2 “Haøng toàn kho” vôùi caùc noäi dung: + Phaân loaïi haøng toàn kho theo muïc ñích xaùc ñònh giaù trò. Haøng toàn kho coù theå chia ra laøm 2 nhoùm: nhoùm haøng toàn kho coù giaù caû thò tröôøng ñöôïc Nhaø nöôùc quy ñònh vaø nhoùm haøng toàn kho Nhaø nöôùc khoâng quy ñònh veà giaù caû thò tröôøng. + Quy ñònh boå sung veà phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò cuûa caùc nhoùm haøng toàn kho. + Quy ñònh boå sung veà caùc noäi dung trình baøy vaø coâng boá ñoái vôùi caùc nhoùm haøng toàn kho. + Boå sung noäi dung cuûa ñoaïn 08 chuaån möïc keá toaùn soá 2 “Haøng toàn kho” lieân quan ñeán chi phí saûn xuaát chung coá ñònh phaân boå vaøo chi phí saûn xuaát kinh doanh - Ban haønh thoâng tö höôùng daãn xöû lyù keá toaùn caùc cheânh leäch giöõa giaù goác vaø giaù thò tröôøng haøng toàn kho. Vieäc xöû lyù caùc cheânh leäch taêng giaù giöõa giaù goác vaø “giaù trò coù theå thöïc hieän ñöôïc” ñöôïc thöïc hieän thoâng qua taøi khoaûn: + Taøi khoaûn 632 “Giaù voán haøng baùn”. + Taøi khoaûn söûa ñoåi noäi dung vaø keát caáu: 159 “ Taêng (giaûm) giaù haøng toàn kho”. + Söûa ñoåi, boå sung chuaån möïc keá toaùn soá 3 “ Taøi saûn coá ñònh höõu hình”, chuaån möïc keá toaùn soá 4 “Taøi saûn coá ñònh voâ hình” - Boå sung noäi dung trình baøy vaø coâng boá trong chuaån möïc keá toaùn soá 03 “Taøi saûn coá ñònh höõu hình” vaø noäi dung chuaån möïc keá toaùn soá 04 “Taøi saûn coá ñònh voâ hình” lieân quan ñeán vieäc ñònh giaù laïi taøi saûn. Ñoàng thôøi ñöa ra caùc höôùng daãn coù lieân quan ñeán vieäc ñònh giaù nhö danh muïc caùc coâng ty thaåm ñònh giaù ñöôïc nhaø nöôùc coâng nhaän vaø caùc yeâu caàu thöøa nhaän “giaù trò coù theå thöïc hieän ñöôïc” cuûa caùc taøi saûn sau khi ñaõ ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc coâng ty thaåm ñònh giaù nhö nguoàn thoâng tin höõu ích cho caùc quyeát ñònh kinh teá coù lieân quan nhö cho vay, ñònh giaù doanh nghieäp,… - Boå sung caùc noäi dung trình baøy vaø coâng boá ñoái vôùi caùc taøi saûn coá ñònh khoâng söû duïng trong chuaån möïc keá toaùn soá 3 “Taøi saûn coá ñònh höõu hình”, vaø chuaån möïc keá toaùn soá 4 “Taøi saûn coá ñònh voâ hình”. - Höôùng daãn xöû lyù keá toaùn caùc nghieäp vuï ñaùnh giaù laïi taøi saûn coá ñònh khoâng söû duïng. Vieäc xöû lyù caùc cheânh leäch taêng, giaûm do ñaùnh giaù laïi taøi saûn coá ñònh khoâng söû duïng ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc taøi khoaûn: + Taøi khoaûn chi tieát 412 “Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn”. + Söûa ñoåi, boå sung noäi dung chuaån möïc keá toaùn soá 5 “Baát ñoäng saûn ñaàu tö” - Boå sung noäi dung trình baøy vaø coâng boá trong chuaån möïc keá toaùn soá 05 “Baát ñoäng saûn ñaàu tö” lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh giaù trò sau khi ghi nhaän ban ñaàu. - Ñieàu chænh vaø boå sung ñoaïn 22 cuûa chuaån möïc lieân quan ñeán baát ñoäng saûn ñaàu tö chôø taêng giaù. - Boå sung veà caùc noäi dung trình baøy vaø coâng boá ñoái vôùi caùc baát ñoäng saûn ñaàu tö ñang chôø taêng giaù. - Ban haønh thoâng tö höôùng daãn xöû lyù keá toaùn caùc nghieäp vuï ñaùnh giaù laïi baát ñoäng saûn ñaàu tö chôø taêng giaù. Vieäc xöû lyù caùc cheânh leäch taêng, giaûm do ñaùnh giaù laïi caùc baát ñoäng saûn ñaàu tö chôø taêng giaù ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc taøi khoaûn: + Taøi khoaûn chi tieát 412 “Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn”. + Taøi khoaûn 229 “Taêng (giaûm) giaù caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn” 3.3.1.2 Lieân quan ñeán vaán ñeà xaùc ñònh lôïi nhuaän. - Thay ñoåi caùc quy ñònh veà Thueá. Thay ñoåi ñieåm 1, muïc II, khoaûn D veà “Keâ khai thueá thu nhaäp doanh nghieäp” trong thoâng tö 128/2003/TT-BTC höôùng daãn thi haønh Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp. Thay theá “Tôø khai quyeát toaùn thueá thu nhaäp doanh nghieäp” maø doanh nghieäp phaûi noäp thaønh “Keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá”. Cô sôû kinh doanh coù traùch nhieäm keâ khai vaø noäp baûng “Keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá” cho cô quan tröïc tieáp quaûn lyù khi keát thuùc kyø tính thueá. Caên cöù ñeå keâ khai laø döïa vaøo keát quaû saûn xuaát, kinh doanh haøng hoùa, dòch vuï treân baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu taøi chính vaø caùc ñieàu chænh taêng, giaûm doanh thu, chi phí theo Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp do cô sôû kinh doanh töï xaùc ñònh. Caùc cô sôû kinh doanh caàn noäp ñính keøm theo baûng “Keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá”, baûng “Baùo caùo chi tieát caùc ñieàu chænh thu nhaäp chòu thueá” nhaèm giaûi trình caùc caên cöù ñieàu chænh vaø xaùc ñònh soá thueá thu nhaäp phaûi noäp trong naêm. Baûng “Keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá”: noäi dung, keát caáu vaø phöông phaùp laäp nhö ñeà xuaát vaø boå sung theâm phaàn II vaø phaàn III trong quyeát ñònh 167/2000/BTC ban haønh ngaøy 25/10/2000. Maãu bieåu baùo caùo trình baøy ôû phuï luïc soá 4. - Thay ñoåi caùc quy ñònh veà keá toaùn. - Boä Taøi chính caàn ban haønh thoâng tö höôùng daãn chuaån möïc keá toaùn soá 17 “Thueá thu nhaäp doanh nghieäp” vaø caùc thoâng tö höôùng daãn chi tieát. - Noäi dung cuûa thoâng tö höôùng daãn chuaån möïc keá toaùn soá 17“Thueá thu nhaäp doanh nghieäp” caàn bao goàm caùc noäi dung chuû yeáu: + Phaân bieät cheânh leäch taïm thôøi vaø cheânh leäch thöôøng xuyeân lieân quan ñeán söï khaùc bieät giöõa lôïi nhuaän keá toaùn vaø lôïi nhuaän chòu thueá. + Höôùng daãn caùc xöû lyù keá toaùn lieân quan ñeán caùc khoaûn cheânh leäch. Vieäc thöïc hieän xöû lyù caùc khoaûn cheânh leäch taïm thôøi ñöôïc thöïc hieän qua caùc taøi khoaûn: - Boå sung taøi khoaûn “Thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû” laø taøi khoaûn caáp 3 cuûa taøi khoaûn 3334 “Thueá thu nhaäp doanh nghieäp”. Taøi khoaûn naøy ñöôïc môû chi tieát cho töøng noäi dung lieân quan ñeán caùc khoaûn thueá thu nhaäp traû chaäm. - Boå sung taøi khoaûn 134 “Thueá traû tröôùc ngaén haïn” vaø 234 “Thueá traû tröôùc daøi haïn”. Caùc taøi khoaûn naøy ñöôïc môû chi tieát cho töøng noäi dung lieân quan ñeán caùc khoaûn thueá traû tröôùc. 3.3.1.3 Söûa ñoåi, boå sung caùc baùo caùo taøi chính - Lieân quan ñeán caùc baûng caân ñoái keá toaùn Trong baûng caân ñoái keá toaùn, boå sung caùc chæ tieâu “Thueá traû tröôùc ngaén haïn”, “Thueá traû tröôùc daøi haïn”, “Thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû” [phuï luïc soá 7] - Lieân quan ñeán caùc baûng keát quaû kinh doanh Thay ñoåi, boå sung cheá ñoä baùo caùo taøi chính vôùi baûng “Keát quaû kinh doanh” theo muïc tieâu taøi chính: maãu bieåu, noäi dung, vaø phöông phaùp laäp nhö höôùng daãn boå sung, söûa ñoåi “Baùo caùo keát quaû kinh doanh” cuûa thoâng tö 89/2002/TT-BTC ban haønh ngaøy 9 thaùng 10 naêm 2002, tuy nhieân baûng keát quaû kinh doanh seõ boå sung taùch bieät phaàn “AÛnh höôûng cuûa söï thay ñoåi caùc chính saùch keá toaùn”. [phuï luïc soá 5] - Lieân quan ñeán thuyeát minh baùo caùo taøi chính - Thay ñoåi maãu thuyeát minh baùo caùo taøi chính theo ñeà xuaát [phuï luïc soá 8] vôùi caùc quy ñònh yeâu caàu thöïc hieän theo caùc quy ñònh veà trình baøy vaø coâng boá ñaõ ñöôïc höôùng daãn trong caùc chuaån möïc keá toaùn cuï theå. - Boå sung söï trình baøy söï aûnh höôûng cuûa laïm phaùt ñeán caùc khoaûn muïc troïng yeáu treân baùo caùo taøi chính. - Boå sung söï coâng boá giaù trò coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa caùc khoaûn muïc troïng yeáu treân caùc baùo caùo taøi chính. 3.3.2 Caùc kieán nghò khaùc coù lieân quan. 3.3.2.1 Veà phía Nhaø nöôùc - Veà lónh vöïc thueá, nhaèm muïc tieâu thöïc hieän caûi caùch haønh chính thueá, hieän ñaïi hoùa coâng taùc quaûn lyù thueá, vaø phaùt huy tính töï chuû, yù thöùc töï giaùc thöïc hieän phaùp luaät veà thueá, Boä Taøi chính cuøng vôùi Toång cuïc Thueá caàn thöïc hieän vaø phaùt trieån cô cheá cô sôû saûn xuaát kinh doanh töï khai, vaø töï noäp thueá. Cô sôû kinh doanh caàn töï keâ khai thueá, töï xaùc ñònh soá thueá phaûi noäp, vaø noäp baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá cho cô quan thueá. Cô sôû kinh doanh chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät veà tính trung thöïc, vaø chính xaùc cuûa caùc soá lieäu treân baûng keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu tính thueá. Ñeå thöïc hieän cô cheá naøy, Boä Taøi chính caàn tieáp tuïc thay ñoåi caùc thuû tuïc haønh chính moät caùch ñoàng boä, aùp duïng caùc thuû tuïc keâ khai, noäp thueá ñôn giaûn vaø thuaän lôïi hôn. Ñoàng thôøi môû caùc lôùp taäp huaán hay phaùt trieån caùc dòch vuï tö vaán thueá höôùng daãn nhöõng thay ñoåi veà thuû tuïc keâ khai thueá vaø quyeát toaùn thueá thu nhaäp doanh nghieäp nhaèm taïo thuaän lôïi hôn cho caùc cô sôû kinh doanh hieåu roõ quyeàn haïn vaø traùch nhieäm, töï giaùc tuaân thuû caùc nghóa vuï thueá theo quy ñònh. - Veà lónh vöïc keá toaùn-kieåm toaùn, ngoaøi vieäc ban haønh caùc chuaån möïc keá toaùn-kieåm toaùn môùi, caùc höôùng daãn coù lieân quan vaø söûa ñoåi, boå sung caùc chuaån möïc keá toaùn-kieåm toaùn hieän haønh, thì trong thôøi gian tröôùc maét Boä taøi chính caàn xem xeùt, thöïc hieän caùc noäi dung chuû yeáu sau: + Xaùc ñònh khung phaùp lyù cuûa caùc vaên baûn phaùp quy veà keá toaùn- kieåm toaùn. Tieáp tuïc hoaøn thieän caùc vaên baûn höôùng daãn Luaät keá toaùn ñeå taïo haønh lang phaùp lyù vöõng chaéc cho söï phaùt trieån cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät nam. + Hoaøn thieän heä thoáng chuaån möïc keá toaùn Vieät nam ñoàng thôøi ban haønh nhöõng quy ñònh boå sung phuø hôïp vôùi caùc noäi dung ñaõ ban haønh trong caùc boä luaät khaùc nhö Luaät keá toaùn, Luaät thueá, Luaät chöùng khoaùn, …Caùc thoâng tö, vaên baûn höôùng daãn chæ neân döøng laïi ôû möùc giaûi thích nhaèm cuï theå hoùa caùc yeâu caàu cuûa caùc chuaån möïc, khoâng neân ñöa ra caùc noäi dung môùi, maâu thuaãn vôùi chuaån möïc ñaõ ban haønh. + Xem xeùt caùc noäi dung trong caùc chuaån möïc keá toaùn môùi saép ban haønh vaø caùc höôùng daãn söûa ñoåi boå sung caùc chuaån möïc keá toaùn-kieåm toaùn hieän haønh. Qua caùc chuaån möïc ban haønh vaø caùc thoâng tö höôùng daãn cho thaáy vieäc soaïn thaûo caùc chuaån möïc cuõng nhö thoâng tö höôùng daãn ñöôïc phaân coâng theo töøng nhoùm, toå soaïn thaûo, ñieàu naøy daãn ñeán söï khoâng nhaát quaùn trong caùch söû duïng thuaät ngöõ cuõng nhö noäi dung giöõa caùc chuaån möïc khaùc nhau cuõng nhö giöõa chuaån möïc vaø thoâng tö höôùng daãn chuaån möïc. Trong quy trình xaây döïng chuaån möïc, noäi dung cuûa caùc chuaån möïc döï thaûo caàn thieát phaûi ñöôïc xem xeùt trong moái töông quan vôùi noäi dung Luaät keá toaùn, noäi dung cuûa chuaån möïc chung vaø noäi dung cuûa caùc chuaån möïc keá toaùn, kieåm toaùn ñaõ ban haønh vaø seõ ban haønh. - Veà moái lieân quan giöõa keá toaùn-thueá, caàn ban haønh vaên baûn höôùng daãn roõ raøng cho caùc doanh nghieäp söï khaùc bieät giöõa lôïi nhuaän keá toaùn vaø lôïi nhuaän chòu thueá moät caùch ñoàng boä giöõa caùc vaên baûn höôùng daãn veà thueá vaø keá toaùn. - Veà moái lieân quan giöõa kieåm toaùn-thueá, theo nghò ñònh 105/2004NÑ-CP ban haønh ngaøy 30/03/2004 veà kieåm toaùn ñoäc laäp, moät trong nhöõng lónh vöïc hoaït ñoäng maø caùc coâng ty kieåm toaùn ñoäc laäp coù theå thöïc hieän laø “kieåm toaùn baùo caùo taøi chính vôùi muïc ñích thueá vaø dòch vuï quyeát toaùn thueá”. Tuy nhieân cuõng theo nghò ñònh treân, giaù trò cuûa keát quaû kieåm toaùn chæ laø “caên cöù tin caäy ñeå cô quan nhaø nöôùc, ñôn vò caáp treân quaûn lyù, ñieàu haønh theo chöùc naêng, nhieäm vuï ñöôïc giao” vaø khoâng ñeà caäp ñeán giaù trò cuûa kieåm toaùn baùo caùo taøi chính vôùi muïc ñích thueá ñoái vôùi cô quan thueá. Beân caïnh ñoù, luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp vaø caùc vaên baûn höôùng daãn coù lieân quan cuõng chöa ñeà caäp ñeán giaù trò cuûa keát quaû kieåm toaùn baùo caùo taøi chính vôùi muïc ñích thueá vaø dòch vuï quyeát toaùn thueá coù ñöôïc cô quan thueá chaáp nhaän hay khoâng. Ñeå thöïc hieän cô cheá cô sôû kinh doanh töï keâ khai thueá, Boä Taøi chính neân ban haønh caùc höôùng daãn veà giaù trò cuûa keát quaû kieåm toaùn baùo caùo taøi chính vôùi muïc ñích tính thueá ñoái vôùi cô quan Thueá. Tröôùc maét, neân baét buoäc caùc cô sôû kinh doanh ñöôïc choïn thí ñieåm töï keâ khai, töï noäp thueá thöïc hieän kieåm toaùn baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu tính thueá vaø cô quan thueá seõ chaáp nhaän keát quaû naøy nhö moät caên cöù tính thueá. 3.3.2.2 Veà phía doanh nghieäp Caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp caàn thay ñoåi nhaän thöùc veà lôïi nhuaän, lôïi nhuaän keá toaùn vaø caû lôïi nhuaän chòu thueá ñeàu laø lôïi nhuaän “hôïp phaùp”. Caùc doanh nghieäp khoâng neân môû 2 heä thoáng soå saùch keá toaùn maø chæ neân söû duïng 1 heä thoáng soå saùch keá toaùn vôùi 2 baùo caùo keát quaû kinh doanh theo muïc tieâu taøi chính vaø theo muïc tieâu tính thueá. Caàn nhaän thöùc raèng, cô quan thueá chæ caên cöù vaøo lôïi nhuaän keá toaùn thöïïc hieän caùc ñieàu chænh ñeå xaùc ñònh lôïi nhuaän chòu thueá chöù khoâng phaûi nghieâm caám caùc doanh nghieäp khoâng ñöôïc pheùp ñöa caùc nghieäp vuï khoâng coù “chöùng töø hôïp leä” vaøo soå saùch keá toaùn. Beân caïnh ñoù, thöïc teá hieän nay, phaàn lôùn caùc nhaân vieân keá toaùn taïi caùc doanh nghieäp ñieàu khoâng coù ñieàu kieän nghieân cöùu, tieáp caän vôùi caùc vaên baûn phaùp quy môùi veà taøi chính keá toaùn neân thöôøng hieåu sai hay khoâng aùp duïng caùc quy ñònh môùi veà keá toaùn, thueá. Do ñoù, nhaèm tuaân thuû caùc chuaån möïc keá toaùn, caùc cheá ñoä keá toaùn, caùc vaên baûn quy ñònh veà thueá trong vieäc laäp vaø trình baøy caùc baùo caùo taøi chính, caùc doanh nghieäp caàn taïo ñieàu kieän huaán luyeän caùc nhaân vieân keá toaùn hieåu bieát caùc chuaån möïc keá toaùn, caùc cheá ñoä keá toaùn môùi, caùc quy ñònh veà thueá hieän haønh vaø ñoùng goùp caùc yù kieán veà söï aûnh höôûng cuûa vieäc aùp duïng caùc vaên baûn phaùp quy veà keá toaùn trong thöïc teá taïi doanh nghieäp thoâng qua caùc hieäp hoäi, toå chöùc ngheà nghieäp. 3.3.2.3 Veà phía caùc toå chöùc giaùo duïc, caùc hieäp hoäi ngheà nghieäp Hieän nay, soá nguoàn löïc chuyeân gia chuyeân ngaønh keá toaùn taïi caùc tröôøng Ñaïi hoïc, cao ñaúng, caùc Vieän nghieân cöùu vaãn chöa ñöôïc söû duïng moät caùch ñuùng möùc trong vieäc hoã trôï xaây döïng heä thoáng chuaån möïc keá toaùn Vieät nam, trong khi quyeát ñònh soá 489/QÑ-BTC ban haønh ngaøy 10 thaùng 05 naêm 2000 veà “Quy trình xaây döïng, ban haønh vaø coâng boá chuaån möïc keá toaùn, chuaån möïc kieåm toaùn Vieät nam” quy ñònh böôùc thöù 2 trong trình töï trao ñoåi, xin yù kieán laø “Toå chöùc caùc cuoäc trao ñoåi roäng raõi xin yù kieán tham gia cuûa caùc chuyeân gia keá toaùn, kieåm toaùn, chuyeân gia taøi chính ôû caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc, caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø trung hoïc,….” Vì vaäy, quy trình xaây döïng, ban haønh vaø coâng boá caùc chuaån möïc keá toaùn, chuaån möïc kieåm toaùn Vieät nam raát caàn söï hoã trôï cuûa caùc chuyeân gia am hieåu chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø ñieàu kieän neàn kinh teá Vieät nam vaø caùc toå chöùc giaùo duïc, caùc hieäp hoäi ngheà nghieäp caàn phaûi trôû thaønh moät trung taâm hoã trôï cho vieäc nghieân cöùu vaø soaïn thaûo caùc chuaån möïc keá toaùn cuõng nhö caùc vaên baûn phaùp quy veà keá toaùn. Vì vaäy, caàn môû roäng phaïm vi vaø chöùc naêng cuûa caùc toå chöùc giaùo duïc, caùc hieäp hoäi ngheà nghieäp trong vieäc giaùm saùt vaø ñoùng goùp yù kieán lieân quan ñeán vieäc ban haønh cuõng nhö thöïc hieän caùc quy ñònh veà taøi chính, keá toaùn, thueá. Beân caïnh ñoù, caùc toå chöùc giaùo duïc caàn thieát keá laïi chöông trình giaûng daïy, bieân soaïn taøi lieäu giaûng daïy keá toaùn phuø hôïp vaø caäp nhaäp thöôøng xuyeân vôùi caùc chuaån möïc keá toaùn ban haønh. Caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, caùc trung taâm chuyeân ngaønh,… caàn trôû thaønh moät caàu noái giöõa caùc doanh nghieäp vaø vieäc aùp duïng caùc vaên baûn phaùp quy môùi veà keá toaùn trong vai troø höôùng daãn vaø thu thaäp caùc yù kieán ñoùng goùp töø phía caùc doanh nghieäp. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Hoaøn thieän vieäc ñònh giaù taøi saûn vaø xaùc ñònh lôïi nhuaän treân caùc baùo caùo taøi chính coù yù nghóa quan troïng trong vieäc taêng cöôøng tính höõu duïng cuûa caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính, phuø hôïp vôùi caùc thoâng leä quoác teá veà keá toaùn, vaø ñaùp öùng nhu caàu hoäi nhaäp khu vöïc vaø theá giôùi. Caùc thoâng tin veà giaù trò taøi saûn caàn höôùng ñeán muïc tieâu cung caáp thoâng tin höõu ích, ñaày ñuû cho caùc ñoái töôïng söû duïng phuø hôïp vôùi caùc quyeát ñònh coù lieân quan. Vieäc xaùc laäp vaø laøm roõ moái quan heä giöõa lôïi nhuaän keá toaùn (lôïi nhuaän theo muïc tieâu taøi chính) vaø lôïi nhuaän chòu thueá (lôïi nhuaän theo muïc tieâu tính thueá) nhaèm xaây döïng moät thay ñoåi nhaän thöùc sai leäch cuûa ña soá ngöôøi laäp, trình baøy cuõng nhö söû duïng caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính nhaèm hoaøn thieän heä thoáng thoâng tin keá toaùn theo phöông chaâm minh baïch, vaø coâng khai. Beân caïnh ñoù, caùc vaán ñeà hoaøn thieän caàn phaûi ñöôïc giaûi quyeát thoâng qua caùc quy ñònh söûa ñoåi caàn thieát treân caùc baùo caùo taøi chính theo muïc tieâu taøi chính cuõng nhö caùc quy ñònh veà thueá coù lieân quan. Vaán ñeà thöïc hieän hoaøn thieän laø caû moät quaù trình vaø khoâng chæ laø traùch nhieäm rieâng cuûa Nhaø nöôùc, maø coøn laø traùch nhieäm töø phía doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc, caù nhaân coù lieân quan. Vieäc giaûi quyeát moät caùch ñoàng boä caùc vaán ñeà seõ taïo ñoäng löïc phaùt trieån cho heä thoáng keá toaùn Vieät nam theo ñuùng ñònh höôùng, vôùi heä thoáng thoâng tin keá toaùn cung caáp deã hieåu, minh baïch, coâng khai vaø ñaày ñuû. 4 KEÁT LUAÄN Trong neàn kinh teá thò tröôøng, vôùi yeâu caàu ñoøi hoûi ngaøy caøng cao veà söï trung thöïc vaø ñoä tin caäy cuûa caùc thoâng tin do keá toaùn cung caáp nhaèm laøm cô sôû cho caùc quyeát ñònh kinh teá, Nhaø nöôùc ñaõ khoâng can thieäp vaø ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp baèng bieän phaùp haønh chính maø qua caùc chính saùch vaø coâng cuï kinh teá. Trong thôøi gian qua, moâi tröôøng phaùp lyù veà thueá, keá toaùn vaø kieåm toaùn ñaõ ñöôïc cuûng coá trong thôøi gian qua vôùi söï ra ñôøi cuûa caùc Luaät thueá môùi, Luaät keá toaùn vaø caùc chuaån möïc keá toaùn vaø kieåm toaùn taïo ñieàu kieän ñoùng goùp quan troïng trong vieäc naâng cao khaû naêng quaûn lyù, giaùm saùt vaø taêng cöôøng tính coâng khai, minh baïch cuûa neàn kinh teá. Tuy nhieân, quaù trình thöïc hieän cho thaáy caùc quy ñònh veà maët phaùp lyù hieän nay vaãn chöa ñuû ñeå höôùng daãn caùc hoaït ñoäng veà thueá keá toaùn, kieåm toaùn mang laïi hieäu quaû cao nhaát. Nhöõng haønh vi thieáu minh baïch trong tieán trình cung caáp thoâng tin taøi chính taïi caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc, caùc coâng ty coå phaàn hay vieäc kinh doanh khoâng hôïp phaùp, troán thueá taïi caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh ñaõ gaây ra nhöõng toån haïi lôùn cho neàn kinh teá quoác gia. Do ñoù, tính minh baïch trong caùc thoâng tin taøi chính cung caáp thaät söï laø cô sôû ñeå taïo laäp moät moâi tröôøng thoâng tin höõu duïng cho caùc quyeát ñònh veà caùc hoaït ñoäng kinh teá taøi chính. Vieäc phaân bieät roõ caùc khoaûn lôïi nhuaän vaø xaùc ñònh lôïi nhuaän ñaït ñöôïc cuûa doanh nghieäp cuõng nhö choïn löïa caùc phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò cuûa taøi saûn laø nhaèm giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán caùc nhu caàu thoâng tin ña chieàu cuûa caùc ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn. Caùc noäi dung lyù thuyeát trình baøy cho thaáy coù nhieàu phöông phaùp xaùc ñònh lôïi nhuaän cuõng nhö ñònh giaù taøi saûn treân caùc baùo caùo taøi chính, song yeâu caàu cuûa thöïc teá chæ cho pheùp choïn moät. Vieäc löïa choïn vaán ñeà nghieân cöùu maø luaän aùn trình baøy laø nhaèm phuø hôïp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng cuûa Vieät nam hieän nay, maø chuû yeáu laø nhu caàu thoâng tin cuûa caùc ñoái töôïng söû duïng. Moät khi giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà veà thoâng tin ña chieàu vaän haønh phuø hôïp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng thì ñoù seõ laø moät trong nhöõng noäi dung thieát yeáu nhaèm höôùng ñeán caùc muïc tieâu chung: - Taïo ra moät coâng cuï cung caáp thoâng tin phuø hôïp, ñoàng boä naâng cao hieäu quaû cung caáp thoâng tin cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät nam. - Vaø goùp phaàn hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn Vieät nam phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. DANH MUÏC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ ÑAÕ COÂNG BOÁ COÙ LIEÂN QUAN ÑEÁN LUAÄN AÙN 1/ Xaùùc laääp moäät khuoâân khoåå lyùù thuyeáát cho vieääc xaâây döïïng heää thoááng chuaåån möïïc keáá toaùùn Vieäät nam. (Taïïp chí Phaùùt trieåån kinh teáá soáá 122, thaùùng 12 naêêm 2000). 2/ YÙÙ kieáán veàà quy ñònh trong chuaåån möïïc chung cuûûa heää thoááng chuaåån möïïc keáá toaùùn Vieäät nam. (Taïïp chí Keáá toaùùn soáá 44 thaùùng 10 naêêm 2003). 3/ Veàà khaùùi nieääm caùùc yeááu toáá cuûûa baùùo caùùo taøøi chính trong chuaåån möïïc chung. (Taïïp chí Keáá toaùùn soáá 49 thaùùng 08 naêêm 2004). 4/ Vieääc ñònh giaùù taøøi saûûn treâân baùùo caùùo taøøi chính vaøø nhu caààu thoââng tin trong neààn kinh teáá thò tröôøøng. (Taïïp chí Phaùùt trieåån kinh teáá soáá 182, thaùùng 12 naêêm 2005) TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Tieáng Vieät 1. AASC (2002), Chuaån möïc keá toaùn doanh nghieäp Coäng Hoaø Nhaân daân Trung Hoa. 2. Ban Vaät Giaù Chính Phuû (2002), Chuyeân san thaåm ñònh giaù vaø thò tröôøng, NXB TPHCM. 3. Ban Vaät Giaù Chính Phuû (2003), Nhöõng tieâu chuaån thaåm ñònh giaù quoác teá naêm 2000, NXB TPHCM. 4. Boä Moân Keá toaùn Taøi chính (2004), Khoa Keá toaùn-Kieåm toaùn, Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá TPHCM, Keá toaùn Taøi Chính, NXB Thoáng keâ. 5. Boä Taøi Chính (1995), Heä thoáng keá toaùn Vieät nam. 6. Boä Taøi Chính (2001-2005), Heä thoáng chuaån möïc keá toaùn Vieät nam. 7. Chính phuû (2004), Nghò ñònh 105/2004/NÑ-CP ngaøy 30/03/2004 veà Kieåm toaùn ñoâïc laäp. 8. Toång Cuïc Thueá (2003), Heä thoáng caùc vaên baûn phaùp luaät veà thueá thu nhaäp doanh nghieäp (söûa ñoåi), NXB Thoáng keâ. 9. Buøi Vaên Döông, Voõ Vaên Nhò, Haø Xuaân Thaïch (1999), Keá toaùn taøi chính, NXB Thoáng keâ. 10. Dunckley, John (2002), Xu höôùng hoäi tuï vaø phaân kyø giöõa caùc tieâu chuaån thaåm ñònh giaù vaø tieâu chuaån keá toaùn, Chuyeân san thaåm ñònh giaù vaø thò tröôøng, NXB TPHCM. 11. Phuøng Thò Ñoan (2003), Thueâ Taøi saûn-Nhìn töø goùc ñoä chuaån möïc keá toaùn Vieät nam môùi ban haønh, Taïp chí keá toaùn 1-2003. 12. Nguyeãn Ñình Ñoã, Ngoâ Theá Chi, Tröông Thò Thuûy (2002), Thoâng leä vaø chuaån möïc keá toaùn quoác teá, NXB Xaây döïng. 13. EURO-Tap Viet (2000), Noäi dung toùm taét 39 chuaån möïc keá toaùn quoác teá, NXB Taøi chính. 14. John Ditty (2004), Ñeå heä thoáng keá toaùn Vieät nam ñöôïc quoác teá coâng nhaän, Taïp chí keá toaùn 01-2004 15. Buøi Vaên Mai (2003), Nhöõng neùt môùi trong döï thaûo Luaät Keá toaùn Vieät nam, Taïp chí keá toaùn, 1-2003. 16. Huøng Maïnh (1998), Keá toaùn quaûn lyù, NXB Thoáng keâ 17. Meigs, Water B., Meigs, Robert F. (1994), Keá toaùn- cô sôû cuûa caùc quyeát ñònh kinh doanh, NXB Chính Trò Quoác gia. 18. Ngaân Haøng Theá Giôùi (2000), Taøi lieäu höôùng daãn thöïc haønh caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá, NXB Chính Trò Quoác Gia. 19. Voõ Vaên Nhò, Mai Hoaøng Minh (2001), Keá toaùn vaø Thueá trong doanh nghieäp, NXB Thoáng Keâ. 20. Quoác Hoäi (2004), Luaät keá toaùn, Luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp. 21. Nguyeãn Haûi Saûn (1999), Ñaùnh giaù doanh nghieäp, NXB Taøi chính. 22. Traàn Vaên Taù (2003), Keá toaùn, kieåm toaùn Vieät nam trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá, Taïp chí keá toaùn, 1-2003. 23. Traàn Thò Giang Taân, Phaïm Quoác Thuaàn (2004), Xöû lyù cheânh leäch thueá thu nhaäp-chuaån möïc keá toaùn caàn ñöôïc ban haønh, Taïp chí keá toaùn 8-2004. 24. Ñaëng Vaên Thanh (2003), Coâng cuoäc ñoåi môùi heä thoáng keá toaùn Vieät nam. Thaønh coâng vaø trieån voïng, Taïp chí keá toaùn, 10-2003. 25. Ñoaøn Xuaân Tieân (2003), Ñoåi môùi coâng taùc keá toaùn, kieåm toaùn trong tieán trình caûi caùch kinh teá vaø hoäi nhaäp quoác teá, Taïp chí keá toaùn, 1- 2003. 26. Phuøng Vaên Tieán, Leâ Ngoïc Taùnh (1990), Toå chöùc keá toaùn vaø kieåm tra keá toaùn doanh nghieäp, NXB Ñaïi hoïc vaø Giaùo duïc chuyeân nghieäp. 27. Leâ Vaên Tö, Nguyeãn Quoác Khanh (2000), Moät soá vaán ñeà veà chính saùch tæ giaù hoái ñoaùi cho muïc tieâu phaùt trieån kinh teá Vieät nam, NXB Thoáng Keâ. 28. Vieän Nghieân Cöùu Khoa Hoïc Ngaân haøng(2003), Xaây döïng cô cheá quaûn lyù ngoaïi hoái phuø hôïp tieán trình hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, NXB Thoáng Keâ. 29. Nguyeãn Vieät (2000), Keá toaùn trong neàn kinh teá toaøn caàu, Taïp chí phaùt trieån kinh teá, 12-2000. Tieáng Anh 30. Ahmed Riahi Belkaoui (1993), Accounting Theory, Harcourt Brace, 3rd Edition. 31. Anthony, Robert N., David F. Hawkins, Kenneth A .Merchant (2003), Accounting Text and Cases, McGrawHill, 11th Edition. 32. Christopher Notes, Robert Parker (1995), Comparative International Accounting, Prentice Hall, 4th Edition. 33. Gerald I. White, Ashwinpaul C.Sondhi, Dov Fried (2003), The Analysis and use of Financial Statements, Wiley, 3rd Edition. 34. Glautier M.W.E, B. Underdown (1997), Accounting Theory and Practice, Pitman, 6th Edition. 35. Henderson Scott, Peirson Graham (1992), Issues in Financial Accounting, Longman, 5th Edition 36. International Accounting Standards Board (2003), Framework and International Accounting Standards. 37. International Valuation Standards Committee (2003), International Valuation Standards. 38. Meigs, Williams, Haka, Bettner (2001), Financial Accounting, McGraw Hill 39. Roberts Clare, Weetman Pauline, Gordon Paul (1998), International Financial Accounting, A Comparative Approach, Pitman. 40. Zeff, Stephen A., Bala G.Dharan (1994), Readings and Notes on Financial Accounting, McGraw Hill, 4th Edition.