Luận án Đổi mới quản lý ngân sách địa phương các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng

ện các định mức chi tiêu NSNN ở một số lĩnh vực tại địa phương trên nguyên tắc thực hiện tốt Quyết định số 151/2006/QĐ-TTG ngày 29-6-2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc “Ban hành định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên NSNN năm 2007” và các quy định khác cho các năm tiếp theo. Định mức chi vừa là cơ sở quan trọng để xây dựng kế hoạch chi, vừa là căn cứ để thực hiện việc kiểm soát các khoản chi ngân sách nhà nước. Nguyên tắc chung để thiết lập các định mức chi là vừa phải đảm bảo phù hợp với yêu cầu thực tiễn khách quan của các đơn vị thụ hưởng nguồn kinh phí của ngân sách nhà nước vừa phải đảm bảo yêu cầu tiết kiệm và hiệu quả. Xây dựng các định mức chi ngân sách nhà nước về duy tu bảo dưỡng đường giao thông từ cấp tỉnh đến cấp huyện và cấp liên xã, liên thôn. Để từ đây có kế hoạch bố trí kinh phí hợp lý cho việc duy trì sửa chữa đảm bảo giao thông ở các cấp (Định mức tính theo Km đường từng loại) vì đây là khoản kinh phí rất cần thiết nhưng cũng rất dễ dẫn đến lãng phí. Chú trọng xây dựng định mức chi tiêu cho khu vực xã phường gồm cả định mức chi hành chính và định mức chi cho từng hoạt động sự nghiệp. Vì đây là khu vực rất “nhạy cảm” và có đặc thù riêng. Nên áp dụng cách chia định mức thành 2 phần phần “cứng” phần “mềm” • Phần “cứng“ là phần để đảm bảo thực hiện nội dung chính của công việc và nhất thiết Ngân sách Nhà nước phải đảm bảo vì đó là trách nhiệm của Ngân sách Nhà nước. Đó là các khoản tiền lương, phụ cấp, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, các khoản sinh hoạt phí hoặc có tính chất như lương và sinh hoạt phí. Những phần chi mang tính chất tiêu dùng bắt buộc và trực tiếp cho con người... • Phần “mềm“ là phần còn lại của định mức chi nhưng nó có độ co dãn nhất định, phần này thường là các khoản chi cho mua sắm, sửa chữa, xây dựng nhỏ và bổ sung các phương tiện phục vụ hoạt động của cơ quan ở mức tối thiểu. Khi nguồn Ngân sách “ thặng dư “ thì phần này có thể bố trí tăng thêm được. 139 3.2.4. Nâng cao chất lượng, hiệu quả thanh tra, kiểm tra và giám sát ở các cấp Tổ chức thực hiện nghiêm các quy định hiện hành về công tác thanh tra kiểm tra để phát huy cao nhất hiệu quả của công tác thanh tra kiểm tra. Thực hiện phân cấp, phân công công tác thanh tra, kiểm tra tài chính theo nguyên tắc phù hợp với phân cấp quản lý. Đổi mới công tác kiểm toán đối với các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp nhằm nâng cao trách nhiệm và hiệu quả sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước, xoá bỏ tình trạng nhiều đầu mối thanh tra, kiểm tra, kiểm toán đối với các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp. Thực hiện dân chủ công khai, minh bạch về tài chính công, tất cả các chỉ tiêu tài chính đều được công bố công khai nhằm phát hiện các đối tượng lợi dụng chức vụ quyền hạn để tham ô, tham nhũng, gây lãng phí tài sản, tiền vốn nguồn quỹ ngân sách của Nhà nước để xử lý nghiêm minh theo luật pháp qui định. Đồng thời qua thanh tra, kiểm tra cũng đề xuất các nội dung, biện pháp bổ sung để hoàn thiện chính sách, chế độ quản lý tài chính, tăng cường công tác phúc tra, kiểm tra việc thực hiện những kết luận, kiến nghị xử lý sau mỗi cuộc thanh tra, nhằm thu hồi vốn cho NSNN, củng cố kỷ luật tài chính và ý thức chấp hành luật pháp của Nhà nước trong tất cả các doanh nghiệp, các tổ chức và cá nhân. Từng bước đưa các hoạt động của Kiểm toán Nhà nước đặc biệt là kiểm toán nội bộ trở thành một hoạt động thường xuyên của các tổ chức doanh nghiệp, các cơ quan đơn vị có sử dụng kinh phí từ các nguồn huy động hoặc từ ngân sách nhà nước. Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp đối với ngân sách nhà nước nói chung, ngân sách địa phương nói riêng, ở các cơ quan trong hệ thống này cần nâng tỷ trọng đại biểu chuyên trách và chất lượng bộ máy giúp việc các đại biểu trong lĩnh vực ngân sách nhà nước, tăng cường đại biểu hội đồng nhân dân hoạt động chuyên nghiệp để giúp hội đồng nhân dân các cấp giám sát và quyết định chính xác các vấn đề có liên quan đến ngân sách. 140 Để tăng cường sự giám sát của cán bộ công nhân viên, của nhân dân nhằm thúc đẩy tiết kiệm chi, chống tham nhũng, lãng phí. Trong lĩnh vực tài chính phải thực hiện nghiêm chỉnh các quy định về công khai tài chính đối với các cấp ngân sách nhà nước, các đơn vị dự toán ngân sách, các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ, công khai các khoản đóng góp của dân, công khai phân bổ, quản lý sử dụng vốn đầu tư XDCB thuộc nguồn NSNN... Trong thực hiện công khai phải đổi mới phương thức, cải cách thủ tục tạo điều kiện tối đa cho người được cung cấp thông tin nắm được nhanh gọn chính xác những thông tin cơ bản kể cả nguồn tài chính và kết quả của việc sử dụng nguồn tài chính đó. Để tăng cường hiệu lực kiểm soát thu, chi NSNN, cần phối hợp các ngành Công an, Kiểm soát, Quản lý thị trường ở từng địa phương báo cáo UBND tỉnh, thành phố thành lập các Ban, bộ phận (như tuyên truyền, vận động, đấu tranh, truy quét đối tượng), để ngăn chặn và đẩy lùi các hiện tượng in ấn, mua, bán và sử dụng hoá đơn giả trong lưu thông hàng hoá, thanh quyết toán tài chính ở địa phương, đồng thời xử lý nghiêm các hiện tượng vi phạm theo quy định của Pháp luật. 3.2.5. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các đối tượng quản lý; đồng thời ban hành các hình thức khen thưởng, xử phạt công minh Chỉ đạo quyết liệt việc thực hiên cải cách thủ tục hành chính và tạo điều kiện cho các cơ quan chuyên môn như Thuế, Hải quan, tăng cường tuyên truyền, giáo dục và cung cấp dịch vụ thuế để nâng cao tính tự giác và trách nhiệm của người nộp thuế. Kinh nghiệm ở hầu hết các nước cho thấy, yếu tố cơ bản để thực hiện thành công một sắc thuế mới không chỉ phụ thuộc vào hệ thống văn bản pháp luật mà còn rất cần có sự hiểu biết sâu sắc, kỹ lưỡng và ý thức tự giác chấp hành của mỗi cán bộ thuế và của quảng đại quần chúng nhân dân, đặc biệt là là của những người nộp thuế. Cơ quan Thuế, Hải quan cần có sự phối hợp chặt chẽ với các cấp chính quyền địa phương và các cơ quan thông tin tuyên truyền đại chúng để tiến hành các công việc cụ thể sau: 141 Soạn thảo, phổ biến rộng rãi các tài liệu, lập trang Web trên mạng Internet, thiết lập đường dây nóng để giải thích, tuyên truyền về thuế cho mọi người dân biết để họ có hiểu biết đầy đủ, tường tận về chính sách thuế, phương pháp kê khai thuế, cách tính thuế và thời hạn nộp thuế; Thực hiện tuyên truyền giáo dục pháp luật thuế sâu rộng tới các tầng lớp dân cư thông qua các tổ chức đoàn thể như: Trung tâm xúc tiến thương mại đầu tư, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội Doanh nghiệp trẻ. Đưa giáo dục về thuế vào chương trình giảng dạy ở các trường học. Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về chính sách thuế, viết bài tuyên truyền về thuế, chiến dịch tuyên truyền về thuế; Cơ quan thu cần tổ chức các buổi toạ đàm, đối thoại với nhân dân, với các cơ sở kinh doanh để thăm dò, lắng nghe nguyện vọng của nhân dân, kịp thời giúp đỡ cơ sở sản xuất - kinh doanh tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc chấp hành chính sách thuế, qua đó phản ánh kịp thời các bất cập của cơ chế hiện hành lên cơ quan quản lý cấp trên để có những sửa đổi, bổ sung nhằm làm cho chính sách thuế ngày càng hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tập trung ngày càng nhiều nguồn thu cho NSNN. Công tác tập trung các khoản thu NSNN có kịp thời đầy đủ và có hiệu quả hay không phụ thuộc rất lớn vào ý thức tự giác chấp hành các quy định về việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế, về thời hạn, quy trình thu NSNN của các đối tượng nộp thuế. Công tác quản lý chi có hiệu quả hay không, ngoài việc thực hiện kiểm soát chặt chẽ của các cơ quan chức năng cũng phụ thuộc không nhỏ vào ý thức tự giác chấp hành kỷ cương kỷ luật tài chính của các đối tượng thụ hưởng. Các giải pháp và cơ chế thưởng phạt công minh cũng rất cần được nghiên cứu và cụ thể hóa đối với từng tổ chức và đối tượng cụ thể. 3.3. Kiến nghị Để hội tụ đủ những những điều kiện về mặt pháp lý cho việc thực hiện đổi mới, phát triển nói chung và quản lý ngân sách các địa phương nói riêng, rất cần sự trợ giúp của Quốc hội và chính phủ trên một số lĩnh vực. 142 3.3.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật Càng hội nhập thì sức ép hoàn thiện hành lang pháp lý càng đặt ra bức bách. Trong xu thế chung của mở cửa, hội nhập các quốc gia đều phải hướng tới sự cam kết chung trong thực hiện các thông lệ quốc tế, trên cả phương diện lý luận và thực tiễn, hoàn thiện hệ thống luật pháp của quốc gia cho phù hợp với luật pháp quốc tế là một yêu cầu đòi hỏi tất yếu, là nhân tố quyết định thành công, đảm bảo sự ổn định và phát triển của một quốc gia. Do vậy, các Luật Thương mại, Luật Hải quan, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán, Luật Khiếu nại tố cáo, Luật Ngân sách các Luật Thuế và các Luật khác cần phải được nghiên cứu, bổ sung đồng bộ phù hợp với chuẩn mực quốc tế vì đó chính là hành lang pháp lý cho mọi hoạt động xã hội, cho mọi tổ chức và công dân. Cần tập trung xây dựng và hoàn thiện các thể chế, trước hết là thể chế kinh tế của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thể chế về tổ chức và hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước; Đổi mới quy trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật; tạo ra sự tuân thủ và tổ chức thực thi pháp luật nghiêm minh trong các cơ quan nhà nước và cán bộ, công chức là những nhân tố có ảnh hưởng và tác động rất lớn đến hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội. Sớm tập trung nghiên cứu điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ, các Bộ cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và chính quyền địa phương các cấp cho phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới. Từng bước điều chỉnh những công việc mà Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và chính quyền địa phương đảm nhiệm để khắc phục những chồng chéo, trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ. Chuyển cho các tổ chức xã hội, tổ chức phi Chính phủ hoặc doanh nghiệp làm những công việc về dịch vụ không cần thiết phải do cơ quan hành chính nhà nước trực tiếp thực hiện. Rà soát và tích cực thực hiện cải cách hành chính không để người dân, doanh nghiệp muốn làm một việc phải qua quá nhiều cửa, nhiều nơi kể các trong những lĩnh vực cấp giấy phép hoạt động một số lĩnh vực như điện lực, hạ 143 tầng kinh tế khác (kể cả việc phân cấp, uỷ quyền cấp giấy phép cho các cơ sở ở một số lĩnh vực mà Bộ Công thương đang quản lý), các thủ tục xuất nhập khẩu cũng cần được đổi mới tạo thông thoáng và nhanh gọn về thủ tục hành chính cho các doanh nghiệp... Tiếp tục đẩy mạnh phân cấp giữa trung ương và địa phương, phân cấp giữa các cấp chính quyền địa phương, nâng cao thẩm quyền và trách nhiệm của chính quyền địa phương, tăng cường mối liên hệ và trách nhiệm của chính quyền trước nhân dân địa phương. Gắn phân cấp công việc với phân cấp tài chính, tổ chức và cán bộ. Định rõ những loại việc địa phương toàn quyền quyết định, những việc trước khi địa phương quyết định phải có ý kiến của Trung ương và những việc phải thực hiện theo quyết định của Trung ương; Cải tiến tổ chức quản lý, lề lối làm việc của cơ quan hành chính các cấp; Thực hiện từng bước hiện đại hoá nền hành chính. Các nội dung trên được tổ chức khoa học và minh bạch và được luật hoá thì các tầng nấc, cầu cấp về hành chính mới giảm nhẹ, thủ tục hành chính mới đơn giản, giảm được các thủ tục phiền hà tới mọi người dân, mọi tổ chức xã hội, quyền hạn và trách nhiệm của từng đơn vị tổ chức mới được nâng lên và xác định rõ ràng, việc xử lý các sai phạm mới nhanh chóng được giải quyết triệt để, mọi người dân mới có ý thức chấp hành tốt hơn kỷ cương, phép nước. 3.3.2. Hoàn thiện các chính sách vĩ mô Để thực hiện được những mục tiêu phát triển và đảm bảo tiềm lực tài chính quốc gia, điều tiết vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội, bảo đảm nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững. Theo tác giả, các cơ chế quản lý và chính sách tài chính tầm vĩ mô phải được tiếp tục nghiên cứu hoàn chỉnh trên một số lĩnh vực sau: 3.3.2.1. Đổi mới trong xây dựng hoạch định chính sách thuế Nghiên cứu để tiếp tục xây dựng hoàn thiện hệ thống chính sách thuế quốc gia theo hướng đồng bộ; cơ cấu hợp lý đảm bảo được sự công bằng,công khai minh bạch, phù hợp với kinh tế thị trường; đảm bảo được nguồn thu ổn 144 định lâu dài cho ngân sách; khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển, khuyến khích xuất khẩu; khuyến khích đầu tư không ngừng đổi mới công nghệ; đảm bảo ổn định và không ngừng nâng cao đời sống nhân dân; đảm bảo chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và thực hiện các mục tiêu chung trong phát triển kinh tế đất nước. Các chính sách thuế cần đảm bảo được sự công bằng, đảm bảo cho các hình thức thuế đủ sức bao quát được đủ đối tượng chịu thuế và đối tượng nộp thuế. Không để còn có hiện tượng phân biệt về thuế suất, tạo môi trường cạnh tranh thật bình đẳng cho các doanh nghiệp. Chính sách thuế phải dược sử dụng như một công cụ quan trọng điều tiết vĩ mô nền kinh tế, thúc đẩy khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp theo đúng thông lệ quốc tế và phải đảm bảo được an toàn, an ninh nền tài chính quốc gia. Tiếp tục rà soát và điều chỉnh một số chính sách thuế đảm bảo phù hợp với những quy định của WTO và triển khai thực hiện các cam kết, bao gồm: Công bố lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu theo cam kết đã thoả thuận. Rà soát, sửa đổi các quy định về phí và lệ phí liên quan đến hải quan, xuất khẩu để đảm bảo các nguyên tắc cam kết với WTO về phí, huỷ bỏ các văn bản hướng dẫn ưu đãi về thuế trước đây dựa trên thành tích xuất khẩu và dựa theo tỷ lệ nội địa hoá theo cam kết đã thoả thuận. Trước đây điều kiện tài chính còn có nhiều khó khăn chúng ta cần hướng vào đảm bảo nguồn thu là chủ yếu để đảm bảo sự ổn định và về định tính chúng ta luôn coi thu NSNN là nhân tố quyết định khi hoạch định chính sách có liên quan, chúng ta chỉ cần tập trung đảm bảo về số lượng mà không cần quan tâm đến hướng phát triển kinh tế và tổng thu nhập. Nay cục diện kinh tế đã có nhiều đổi khác chúng ta cần chuyển sang mục tiêu dài hạn, với chính sách thu hợp lý để tạo động lực khuyến khích phát triển sản xuất. Đó là sự coi trọng ảnh hưởng của thu tới sản xuất và tăng trưởng kinh tế, hướng vào quy mô và hiệu quả của nền kinh tế, chính sách này sẽ coi doanh nghiệp như một 145 yếu tố quan trọng cần thiết của nền kinh tế, do vậy sẽ không nhất thiết đề ra yêu cầu tăng thu hàng năm phải tăng đều hoặc bằng theo tốc độ tăng trưởng. Thời gian qua các phương thức quản lý vốn của chúng ta đã có nhiều cải cách khá tích cực, các doanh nghiệp đã thực hiện khá tốt việc cổ phần hoá, thị trường chứng khoán đã phát triển khá mạnh, các kênh huy động vốn của doanh nghiệp đã được khơi thông. Tuy vậy sự phát triển của các doanh nghiệp vẫn còn chưa vững chắc, chưa đủ sức cạnh tranh trên các thị trường lớn. Do vậy, một mặt nhà nước cần có những chiến lược, sách lược trong phát triển các doanh nghiệp và phát triển kinh tế một cách rõ ràng năng động hơn, mặt khác cần có một hệ thống luật pháp hoàn chỉnh, đồng bộ để bảo vệ các lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp không chỉ trong nước và cả trên trường quốc tế cả về bản quyền, thương hiệu, chống bán phá giá..., tạo mọi điều kiện để các doanh nghiệp tiếp xúc thương mại và hoạt động có hiệu quả tại các quốc gia trên thế giới. Nhà nước cần tạo thuận lợi để các Tổng công ty, các Tập đoàn kinh tế có tiềm lực đủ mạnh để khai thác lợi thế kinh tế theo quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy vậy, cần xác định rõ đó không phải là con số cộng đơn thuần các doanh nghiệp thành viên quy mô nhỏ với sự liên kết lỏng lẻo, công nghệ lạc hậu mà là các doanh nghiệp hoạt động thực thụ, chịu được áp lực cạnh tranh, có chiến lược hoạt động rõ ràng và phản ánh trung thực hiệu quả. 3.3.2.2. Đổi mới chính sách phân phối tài chính - ngân sách Cần nghiên cứu để điều chỉnh cơ cấu và chính sách chi NSNN cho sát thực phù hợp với mục tiêu khai thác và huy động có hiêụ quả tối đa mọi nguồn lực trong nước và ngoài nước, thúc đẩy tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Tuy vậy không coi nhẹ việc đảm bảo chi hợp lý cho việc ổn định và giữ vững sức mạnh của bộ máy quản lý nhà nước. Trước mắt nâng tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi NSNN một cách hợp lý để đầu tư cho con người, đảm bảo tăng tiền lương và thu nhập, đảm bảo an sinh xã hội, tạo mọi điều kiện thuận lợi về điều kiện vật chất và tinh thần cho cán bộ công 146 chức, đảm bảo cho cán bộ công chức có mức thu nhập phù hợp, gắn bó với nghề, các chính sách tiền lương, quyền lợi được hưởng và đãi ngộ khác với cán bộ công chức phải tương xứng với nhiệm vụ và trách nhiệm được giao, không để vì thu nhập thấp, đời sống vật chất quá khó khăn, thiếu thốn mà vi phạm các nguyên tắc quản lý, tham nhũng, hối lộ, để kiếm lợi bất chính, tạo hình ảnh xấu về cơ quan công quyền. Cân đối hợp lý giữa chi đầu tư kinh tế với chi đầu tư xã hội; chi đầu tư và chi bảo dưỡng. Thực hiện phân phối NSNN theo nguyên tắc thị trường, xoá bao biện, bao cấp, xoá cơ chế xin cho. tăng cường kiểm soát chi NSNN, nâng cao tính công khai, minh bạch, dân chủ trong quản lý tài chính - NSNN. Vốn đầu tư nhà nước gồm nhiều nguồn, tổng hợp các nguồn chiếm trên 50% tổng đầu tư xã hội. Thời gian tới việc tăng cường đầu tư của nhà nước chỉ nên tập trung cho cơ sở hạ tầng liên quan đặc biệt tới quốc kế dân sinh, đến môi trường, an ninh quốc phòng để đảm bảo chủ quyền đất nước, khi cơ sở hạ tầng đã tương đối hoàn chỉnh và tiềm lực tài chính của khu vực các doanh nghiệp và tư nhân tăng khá và có khả năng tham gia hoặc đảm đương được thì vốn đầu tư nhà nước cần chuyển dần sang tập trung giải quyết những vấn đề xã hội. Cần điều chỉnh theo hướng giảm tỷ trọng chi đầu tư từ NSNN đồng thời với việc huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển phấn đấu" Trong tổng số vốn đầu tư toàn xã hội, vốn đầu tư nước ngoài chiếm khoảng 30-40%. Trong đó, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm khoảng 17%; Vốn đầu tư gián tiếp qua thị trường chứng khoán (mua cổ phần của các doanh nghiệp, Ngân hàng Thương mại) chiếm khoảng 8%, phần còn lại gồm viện trợ ODA, vay thương mại (kể cả phát hành trái phiếu ra nước ngoài) và kiều hối”. Vai trò đầu tư của Nhà nước thường thể hiện trên hai phương diện: Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và hỗ trợ đầu tư vào những lĩnh vực then chốt (tuy nhiên, việc hỗ trợ này cần có giới hạn, nếu không sẽ có nguy cơ quay trở lại chế độ bao cấp, dẫn tới độc quyền, ảnh hưởng tiêu cực tới quá trình phân 147 phối). Chất lượng của cơ chế đầu tư ảnh hưởng rất lớn đến sự thành công của nhà nước trong cải cách và phát triển kinh tế, sự dàn trải trong đầu tư của ngân sách là sự lãng phí không nhỏ về kinh tế và thời gian, đi ngược lại mục tiêu tối đa hoá lợi ích quốc gia, kìm hãm tốc độ tăng trưởng kinh tế. Do vậy, nâng cao vai trò đầu tư nhà nước đảm bảo sự tăng trưởng bền vững và công bằng là yêu cầu không thể thiếu. Nhà nước cần có thêm các chế tài quy định về quản lý đầu tư công bao gồm cả những dự án đầu tư từ ngân sách nhà nước và dự án đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước để từ đó trên cơ sở toàn cục, có sự sắp xếp ưu tiên cho các danh mục dự án đem lại hiệu quả thiết thực nhất, tránh sự đầu tư trùng lắp theo chủ quan của từng doanh nghiệp; sử dụng các khoản đầu tư từ ngân sách nhà nước một cách có hiệu quả đặc biệt là các khoản huy động qua phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu tư các dự án, các công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng tác động đến tăng trưởng kinh tế và đời sống dân sinh, thực hiện tốt việc đầu tư kiên cố hoá trường lớp học và đầu tư nâng cấp các bệnh viện tuyến huyện để đáp ứng yêu cầu khám chữa bệnh của nhân dân và giảm áp lực cho các cơ sở y tế tuyến trên, ưu tiên cao nhất cho việc cung cấp đủ y, bác sỹ, các thiết bị y tế và nguồn tài chính cần thiết cho các trung tâm y tế cơ sở, các bệnh viện phòng khám phải được quản lý bởi nhà nước và các hiệp hội nghề nghiệp, chống tiêu cực trong ngành y tế, đảm bảo sức khoẻ và đời sống nhân dân. Động viên thu hút rộng rãi các nguồn vốn xã hội để đầu tư phát triển mạnh dịch vụ công. Giao quyền tự chủ đầy đủ nhất cho các đơn vị sự nghiệp cả về tổ chức, biên chế, công việc và thu - chi tài chính, đồng thời với việc đẩy mạnh tiến trình xã hội hoá các lĩnh vực giáo dục, khoa học và công nghệ, văn hoá, y tế, thể dục thể thao... nhằm huy động nguồn nội lực quan trọng cho đầu tư phát triển; chuyển đổi việc cung cấp một phần dịch vụ công từ Nhà nước cho các thành phần kinh tế khác thực hiện. 148 Dứt bỏ quan điểm chỉ dùng ngân sách nhà nước để đầu tư mà cần có nhiều cơ chế chính sách ổn định để khơi thông nguồn vốn đầu tư của toàn xã hội, của các thành phần kinh tế trong nước và đầu tư nước ngoài. 3.3.2.3. Đổi mới và thực hiện các biện pháp quản lí chặt chẽ trên toàn bộ các khâu của chu trình ngân sách a. Đổi mới, Lập và phân bổ dự toán ngân sách Xây dựng dự toán NSNN gắn với kế hoạch ngân sách trung, dài hạn mang tính khả thi và gắn với kết quả đầu ra, sự đổi mới quan trọng này cho thấy là ngay từ bước đầu tiên các kết quả đầu ra dự kiến đã được xác định, và các nguồn lực tài chính đảm bảo cũng vậy phải được bố trí sắp xếp để phục vụ được mục tiêu đó trong trung hạn, Nếu được cấp có thẩm quyền thông qua, quy trình xây dựng dự toán này không lập ngắt quãng từng năm mà thực hiện theo tính toán và dự báo trong khoảng thời gian 3 năm, theo đó năm đầu tiên là năm được các cơ quan có thẩm quyền phê chuẩn. Về kế hoạch tài chính trung hạn và kế hoạch chi tiêu trung hạn: Luật NSNN hiện hành chưa có quy định lập dự toán ngân sách hàng năm gắn với xây dựng khuôn khổ tài chính trung hạn và khuôn khổ chi tiêu trung hạn. Tuy nhiên trên thực tế đã có một số nhiệm vụ chi ngân sách đã được xác định thực hiện chi trong một số năm, như: các dự án xây dựng đầu tư XDCB thực hiện trong nhiều năm; các chương trình, dự án khoa học công nghệ cấp nhà nước; các chương trình, dự án cụ thể đã được Chính phủ phê duyệt về nội dung và kinh phí thực hiện trong nhiều năm;…Việc chưa thực hiện xây dựng khuôn khổ tài chính trung hạn và khuôn khổ chi tiêu trung hạn đã hạn chế tính dự báo của NSNN, hạn chế tính chủ động của các Bộ, Ngành, địa phương trong xây dựng kế hoạch phát triển và bố trí nguồn lực ngân sách một cách hợp lý và hiệu quả nhất; hạn chế căn cứ, xem xét và quyết định dự toán NSNN hàng năm của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. 149 Để thực hiện phương thức mới này cần có sự sủa đổi, bổ sung Luật NSNN; chuẩn bị rất tốt và chu đáo về các điều kiện và nhận thức, các thông số dự báo, các khuôn khổ kinh tế tài chính trung hạn, khuôn khổ ngân sách trung hạn, khuôn chi tiêu trung hạn, bổ sung xây dựng các chỉ tiêu vĩ mô về phát triển kinh tế - xã hội trung hạn như giá trị GDP, tốc độ tăng GDP, kim ngạch xuất nhập khẩu, dự báo tỉ giá ngoại tệ mạnh, chỉ số giá tiêu dùng... phục vụ công tác lập dự toán thu NSNN trung hạn. Việc thảo luận dự toán thu, chi NSNN chỉ nên thực hiện ở năm đầu của thời kỳ ổn định (các năm khác chỉ tổ chức thảo luận nếu thấy cần thiết). Qui trình lập dự toán thu NSNN nên theo hướng: chỉ thực hiện lập dự toán NSNN giữa 2 cấp là NSTW và NSĐP. Về lâu dài, khi nền kinh tế phát triển, công tác thống kê các chỉ tiêu kinh tế- xã hội được đầy đủ, kịp thời, trình độ quản lý, phân tích, đánh giá các hoạt động kinh tế, xã hội và thu NSNN cao, việc áp dụng công nghệ thông tin trong quá trình báo cáo, tổng hợp và xử lý số liệu chính xác thì công tác xây dựng dự toán thu, chi NSNN chuyển sang phương thức dự báo thu, chi NSNN trong dài hạn làm căn cứ quyết định dự toán thu NSNN. Theo tác giả nên bỏ công tác xây dựng, thảo luận nhiều vòng trong một năm về dự toán thu, chi NSNN như hiện nay; bỏ việc quy định quy lập dự toán theo quy trình 2 lên một xuống như hiện nay vì nó mang tính hình thức, rườm rà về thủ tục, mất nhiều thời gian do phải lập và duyệt từ nhiều cấp ngân sách. b. Đổi mới nhận thức và giám sát chặt chẽ việc chấp hành ngân sách Từng bước thực hiện quản lý, kiểm soát sử dụng ngân sách gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ kinh tế-xã hội của từng ngành, từng địa phương, từng đơn vị, gắn với sản phẩm và kết quả đầu ra;Phát huy vai trò của Quốc hội và HĐND các cấp trong việc quyết định và giám sát ngân sách; Xây dựng tiêu chuẩn, định mức phân bổ NSNN thời kỳ ổn định mới, thiết lập hệ thống thể chế, khuôn khổ pháp lý cho việc tổ chức quản lý, đánh giá hiệu quả sử dụng NSNN theo kết quả đầu ra. Xây dựng và triển khai thực hiện 150 có hiệu quả kế hoạch tài chính trung hạn. Trên cơ sở phân biệt rõ cơ quan hành chính công quyền với tổ chức sự nghiệp, dịch vụ công, thực hiện công khai minh bạch các định mức chế độ chi tiêu, đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách cho cơ quan hành chính, xoá bỏ chế độ đảm bảo kinh phí theo số lượng biên chế, thay thế bằng cách tính toán kinh phí căn cứ vào kết quả đầu ra và chất lượng hoạt động Khi Việt Nam chuyển sang kinh tế thị trường, chi tiêu công sẽ ngày càng trở thành một công cụ chính sách quan trọng để đạt được các mục tiêu tăng trưởng và giảm nghèo. Quản lý tốt chi tiêu công sẽ góp phần đưa đất nước tiến nhanh tới các mục tiêu đã hoạch định. Các bộ, ngành, cơ quan tổng hợp cần có chương trình cụ thể giúp Chính phủ, Uỷ ban nhân dân tỉnh khảo sát, nắm chắc tình hình hoạt động của các cơ sở kinh tế trên các địa bàn (bao gồm các doanh nghiệp, các tổ chức và cá nhân tham gia sản xuất kinh doanh trên tất cả các lĩnh vực) và các đối tượng đơn vị thụ hưởng ngân sách để chỉ đạo thực hiện việc chấp hành dự toán thu, chi ngân sách được phê duyệt hàng năm có hiệu quả. c. Đổi mới quyết toán ngân sách Công tác quyết toán ngân sách có nội dung hết sức quan trọng, là cơ sở cho việc đánh giá hiệu quả triển khai các nhiệm vụ thu, chi ngân sách. Để đáp ứng được các yêu cầu đó, cần tập trung cải tiến, hoàn thiện các nội dung sau : + Soát xét lại toàn bộ chế độ hiện hành về kế toán và quyết toán ngân sách nhà nước, bảo đảm cho quyết toán nhanh gọn, chính xác, trung thực. + Đổi mới quá trình lập, báo cáo, phê chuẩn quyết toán và tổng quyết toán ngân sách nhà nước theo hướng tăng cường trách nhiệm của các đơn vị, cơ quan, địa phương, nâng cao vai trò của cơ quan tài chính, Chính phủ và quyền lực của Quốc hội. Thực hiện việc quyết toán từ cơ sở lên. Gắn chặt giữa cơ quan chuẩn chi, cơ quan cấp phát, cơ quan quản lý trong quá trình thực hiện quyết toán và tổng quyết toán ngân sách nhà nước, đảm bảo cho số quyết toán là số thực thu, thực chi theo đúng mục lục ngân sách nhà nước. 151 Trong quyết toán NSNN các cấp, các đơn vị và các cấp ngân sách thuộc hệ thống NSNN cần thực hiện nghiêm nội dung: Tất cả các cấp NSNN phải tổ chức công tác hạch toán kế toán thống nhất theo chế độ kế toán và mục lục NSNN đã ban hành, thực hiên nghiêm các tỷ lệ điều tiết cho các cấp NSNN theo đúng quy định của cấp có thẩm quyền. Không được tự ý để ngoài ngân sách hoặc điều tiết sai quy định; Tất cả các đơn vị dự toán các cấp NSNN phải tổ chức công tác hạch toán kế toán thống nhất theo chế độ kế toán đơn vị dự toán được Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành hướng dẫn; Công tác quyết toán của đơn vị dự toán thuộc NSNN các cấp phải đảm bảo thực hiện: Báo cáo quyết toán ngân sách năm của tất cả các đơn vị dự toán phải được thẩm tra, xét duyệt trước khi tổng hợp báo cáo quyết toán năm để gửi cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp đảm bảo các nội dung quy định tại Thông tư 01/2007/TT- BTC ngày 02/01/2007 của Bộ Tài chính; Thủ trưởng các đơn vị dự toán cấp trên trực tiếp chịu trách nhiệm thực hiện kiểm tra và duyệt quyết toán thu, chi ngân sách các đơn vị trực thuộc theo các nội dung quy định, đối với những dự án nhiệm vụ có quy mô lớn được đề nghị cơ quan kiểm toán nhà nước hoặc sử dụng kiểm toán để có thêm căn cứ xét duyệt quyết toán theo quy định. Chịu trách nhiệm về kết quả xét duyệt hoặc thẩm định và thông báo quyết toán cho đơn vị dự toán cấp dưới. Trong quá trình thẩm định, xét duyệt quyết toán nếu phát hiện sai sót cơ quan quản lý cấp trên có quyền yêu cầu điều chỉnh và lập lại báo cáo quyết toán đảm bảo đúng các quy định, các khoản thu không đúng quy định phải hoàn trả đối tượng đã thu, các khoản chi không đúng quy định hiện hành của chế độ thực hiện xuất toán thu hồi nộp trả cơ quan hoặc nộp ngân sách nhà nước. 3.3.2.4. Đổi mới mối quan hệ giữa ngân sách trung ương với ngân sách địa phương thông qua việc phân công, phân cấp thẩm quyền và trách nhiệm. Đổi mới cơ chế phân cấp quản lý tài chính và ngân sách, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống tài chính quốc gia và vai trò chỉ đạo của ngân sách Trung ương, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của địa 152 phương và các ngành trong việc điều hành tài chính và ngân sách. Bảo đảm quyền quyết định ngân sách địa phương của HĐND các cấp, tạo điều kiện cho chính quyền địa phương chủ động xử lý các công việc ở địa phương, quyền quyết định của các Bộ, các Sở ban ngành về phân bổ ngân sách cho các đơn vị trực thuộc, quyền chủ động của các đơn vị sử dụng ngân sách trong phạm vi dự toán được duyệt phù hợp với chế độ, chính sách. Việt Nam đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực. Những yêu cầu mới đòi hỏi phải tăng cường đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước và kinh tế nói chung, về tài chính ngân sách nói riêng. Phân cấp chính là điều kiện để kinh tế cả nước nói chung, kinh tế vùng miền nói riêng, phát huy tính năng động, chủ động khơi thông các nguồn lực tiềm tàng và xử lý các vấn đề phát sinh kịp thời, có hiệu quả. Phân cấp là điều kiện tất yếu để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về các lĩnh vực. Khi quyền và nhiệm vụ đã được trao vào tay thì các cấp phải lo lắng, trăn trở và thấy trách nhiệm của mình trước dân hơn. Ngoài ra, phân cấp còn phát huy và sử dụng ngân sách cũng như nguồn lực tại chỗ cả về vật chất và tinh thần, trí tuệ được tốt hơn, nhằm tạo điều kiện để tăng nguồn thu ngân sách trên địa bàn, phát huy thế mạnh sẵn có của mỗi địa phương. Trước mắt để tăng thẩm quyền và trách nhiệm cho cơ sở, tăng thêm hiệu lực, hiệu quả trong quản lý ngân sách nhà nước. Theo tác giả, cần kiến nghị Chính phủ nghiên cứu để thống nhất chỉ đạo và mạnh dạn phân cấp quản lý kinh tế, phân cấp quản lý thu chi NSNN cho các cấp chính quyền địa phương trên cơ sở thống nhất chính sách chế độ theo một số nội dung sau: Phân định nguồn thu và nhiệm vụ chi ngân sách: Nội dung này hiện nay thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ và Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh. Song, do một số lĩnh vực kinh tế - xã hội chưa được phân cấp rõ ràng, cụ thể (Có địa phương phân cấp quản lý giáo dục cho huyện, xã; có địa phương vẫn do cấp tỉnh quản lý), vấn đề đặt ra là trong quản lý nhà nước về giáo dục, y tế, Chính phủ 153 cần sớm ban hành quy định về phân cấp quản lý cho các cấp chính quyền địa phương nhưng cũng cần quy định một mô hình thống nhất (tỉnh, huyện, xã) trong các hoạt động này để đảm bảo sự đồng bộ và sự đầu tư mang tính lâu dài. Chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu ngân sách: Nội dung này hiện nay thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Bộ Tài chính, Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh. Trong thời gian tới để đảm bảo việc thực hiện được thống nhất đúng thẩm quyền, tạo điều kiện cho công tác kiểm tra, kiểm soát; đối với những chế độ, chính sách liên quan đến tiền lương, tiền công, trợ cấp xã hội... Chính phủ cần có những quy định về phân cấp rõ ràng hơn về thẩm quyền của từng cấp trong đó có thẩm quyền của Chính phủ và của HĐND cấp tỉnh theo hướng: HĐND các tỉnh, thành phố được phép quy định những chế độ, định mức chi tiêu ngân sách ngoài danh mục thuộc thẩm quyền Chính phủ quy định. Căn cứ quy định khung đối tượng và mức được hưởng của các chế độ do Chính phủ ban hành, HĐND các tỉnh, thành phố được quyền quy định cụ thể số lượng đối tượng và mức được hưởng cụ thể phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Trao quyền tự chủ tài chính rộng hơn cho các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước, nhất là cơ chế tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp có thu: Các đơn vị này đã được giao quyền tự chủ về tài chính nhưng chưa được phân cấp tương ứng quyền tự chủ về tổ chức, biên chế và triển khai thực hiện nhiệm vụ. Cần đẩy mạnh phân cấp giao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp cung cấp dịch vụ công theo hướng, Chính phủ quy định phạm vi đối tượng, trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp cung cấp dịch vụ công, quy định danh mục, khung mức phí; chế độ quản lý (chứng từ thu, chi, kế toán, nội dung thu, chi...) đảm bảo thực hiện công khai, minh bạch. Bộ trưởng các Bộ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chịu trách nhiệm quy định về chức năng, nhiệm vụ, phê duyệt phương án tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị trực thuộc; xây dựng, ban hành các tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật theo quy định. 154 Người đứng đầu đơn vị sự nghiệp cung cấp dịch vụ công: Được giao quyền tự chủ một cách toàn diện từ tổ chức bộ máy, biên chế, tổ chức thực hiện nhiệm vụ công, quản lý sử dụng nguồn thu theo chế độ, chịu trách nhiệm về tài chính đối với chi hoạt động của đơn vị theo quy định của pháp luật. Đồng thời yêu cầu các đơn vị này phải hạch toán đầy đủ các chi phí như các đơn vị khác để đảm bảo tính công khai minh bạch trong quản lý tài chính, hiệu quả hoạt động. Đối với thu phí, lệ phí do các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện: Căn cứ vào lộ trình đổi mới cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập; khi chuyển đổi phương thức quản lý đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thì phí, lệ phí của các đơn vị sự nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực dịch vụ ( giáo dục, y tế, văn hoá, xã hội,…) được coi là nguồn thu của đơn vị; Nhà nước giao toàn bộ cho đơn vị sự nghiệp quản lý, sử dụng, kế toán, quyết toán và công bố công khai theo quy định của pháp luật và không nhất thiết cứ theo nguyên tắc cũ là hạch toán vào NSNN (ghi thu rồi lại ghi chi NSNN). Phân công quản lý Ngân sách: Việc phân công quản lý ngân sách hiện nay ở mỗi cấp còn giao cho nhiều cơ quan nhà nước thực hiện (Đầu tư, Tài chính, chủ quản) dẫn đến tình trạng ngân sách bị phân tán, cắt khúc ảnh hưởng lớn đến thực hiện những quy định về phân cấp ngân sách theo quy định của Luật NSNN. Cần nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung phân công về quản lý tài chính ngân sách theo hướng mỗi việc chỉ giao cho một cơ quan chuyên trách thực hiện. 3.3.2.5. Tăng cường đầu tư phát triển hệ thống thông tin, Phát triển hệ thống thanh toán Chỉ đạo các Bộ ngành liên quan thực hiện đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin đồng bộ từ trung ương tới các địa phương. Coi trọng và đánh giá đúng mức vai trò công tác phân tích, dự báo kinh tế phục vụ cho việc hoạch định chính sách kinh tế vĩ mô và chính sách tài chính, 155 ngân sách. Có thể nghiên cứu để hình thành cơ quan dự báo biến động kinh tế vĩ mô phân tích chính sách chuyên nghiệp và độc lập trực thuộc quốc hội hoặc chính phủ, tăng thêm các cơ chế và tiếng nói phản biện của đội ngũ chuyên gia và cán bộ nghiên cứu khoa học cao cấp để có những dự báo sát thực và lựa chọn những giải pháp phù hợp, trước khi quyết định các cơ chế chính sách kinh tế vĩ mô. Tiếp tục chỉ đạo các Bộ ngành trong đó có Bộ Tài chính và các cấp chính quyền địa phương sớm tạo mọi điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin, triển khai có hiệu quả hệ thống thông tin quản lý ngân sách và Kho bạc tích hợp (TABMIS -Treasury and budget Management Infomation System). Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và Kho bạc (TABMIS) chính là cấu phần quan trọng nhất trong 4 cấu phần của Dự án “Cải cách quản lý tài chính công”, là một phân hệ cốt lõi của cả hệ thống tin quản lý tài chính tích hợp (IFMIS). TABMIS sẽ bao gồm các hệ thống quản lý và phân bổ ngân sách, quản lý thu ngân sách, quản lý chi ngân sách, quản lý ngân quỹ, quản lý tài sản, báo cáo tài chính và tài khóa. TABMIS sẽ được triển khai ở các đơn vị KBNN (Trung ương, tỉnh, huyện), hệ thống cơ quan tài chính (Bộ Tài chính, Sở Tài chính, Phòng Tài chính), hệ thống cơ quan Kế hoạch đầu tư (Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Sở Kế hoạch và Đầu tư), một số đơn vị sử dụng ngân sách thí điểm.. Kiến trúc TABMIS dựa trên khuôn mẫu quản lý tài chính và ngân sách đã được kiểm chứng thực tế tại các nước phát triển và đang phát triển, tuân theo các chuẩn mực kế toán quốc tế. Hệ thống này sử dụng những giải pháp phần mềm trọn gói Oracle Financial đã chuẩn hoá cho mô hình khu vực công, phục vụ mô hình kế toán dồn tích, kế toán tiền mặt, đảm bảo tính linh hoạt của hệ thống và những chính sách đang trong quá trình thay đổi. 156 T¹o ®iÒu kiÖn vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó t¨ng c−êng chØ ®¹o vµ khuyÕn khÝch h×nh thøc thu NSNN qua c¸c ng©n hµng; cung cấp trao đổi thông tin giữa cơ quan thuế với Ngân hàng và tổ chức tín dụng theo yêu cầu của Luật Quản lý thuế. Mục đích là để đáp ứng yêu cầu của công tác quản lý thuế, đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế, tạo điều kiện quản lý thu thuế và an toàn trong hoạt động của ngân hàng; phát hiện nhanh các trường hợp tổ chức có dấu hiệu mất khả năng thanh toán để ngăn ngừa các hành vi trốn thuế. Tạo điều kiện về mặt pháp lý để tăng cường chỉ đạo thực hiện thanh toán điện tử ở diện rộng vì phương thức này đảm bảo sự nhanh chóng, thuận lợi, an toàn và chính xác. Không chỉ dừng ở đó, chương trình thanh toán điện tử tạo ra các điều kiện kỹ thuật cần thiết, sẵn sàng cho việc kết nối với các ngân hàng thương mại, tiến tới hình thành các kênh thanh toán song phương giữa hệ thống KBNN với hệ thống Ngân hàng Thương mại. Khuyến khích và tiến tới bắt buộc thực hiện các giao dịch thanh toán và chi ngân sách không dùng tiền mặt vừa kiểm soát được doanh thu chịu thuế của các doanh nghiệp vừa hạn chế các thao tác và chi phí trong vận chuyển, kiểm đếm và các thao tác kiểm soát tiền mặt của các tổ chức ngân hàng với kho bạc nhà nước trong lưu thông, thực hiện các khoản chi thanh toán cá nhân, mua sắm nhỏ qua hệ thống thẻ ATM, giúp nhà nước kiểm soát và quản lý thu thuế, quản lý thu nhập của các cá nhân và doanh nghiệp quản lý luồng tiền, thực hiện các chính sách vĩ mô kiểm soát lạm phát và hạn chế tiêu cực tham nhũng nảy sinh trong quá trình sử dụng tiền mặt. Với những luận giải, phân tích thực trạng, đề xuất các giải pháp nêu trên tác giả rất mong muốn luận án nghiên cứu “Đổi mới quản lý quản lý ngân sách địa phương các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng” sẽ góp phần nhỏ bé để tạo đà cho các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng trong tăng tốc và phát triển kinh tế xã hội theo đúng mục tiêu đã hoạch định./. 157 KẾT LUẬN Quản lý Ngân sách Nhà nước và quản lý ngân sách địa phương là vấn đề được Chính phủ và các cấp chính quyền tại các địa phương luôn quan tâm và coi trọng. Quản lý ngân sách Nhà nước, ngân sách địa phương của các cấp chính quyền tại các quốc gia phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như: Hiến pháp; pháp luật; các chính sách vĩ mô của Nhà nước: cơ chế phân cấp quản lý hành chính: phân cấp nhiệm vụ thu, chi ngân sách; sự hội nhập kinh tế quốc tế; nhận thức của các cấp chính quyền về vai trò của ngân sách; sự điều hành, quản lý và các công cụ, phương tiện quản lý được sử dụng; trình độ và nhận thức của mỗi công chức, mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp và tổ chức kinh tế... Việt Nam cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Trên thực tế, ở Việt Nam quản lý ngân sách địa phương nói chung và quản lý ngân sách địa phương các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng nói riêng đang là vấn đề thời sự cần được nghiên cứu một cách có hệ thống. Đề tài luận án "Đổi mới quản lý ngân sách địa phương các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng" được nghiên cứu nhằm góp phần đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn. Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, tác giả đã sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê trong quá trình thực hiện luận án. Đối chiếu với mục đích nghiên cứu luận án đã đạt được các kết quả sau: Hệ thống hóa được một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến NSNN, NSĐP; vai trò của NSNN, NSĐP; các căn cứ và nội dung quản lý NSĐP; các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý NSĐP, kinh nghiệm quản lý NSĐP của một quốc gia trên thế giới. 158 Phân tích đánh giá thực trạng quản lý NSĐP các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng, nêu bật những thành công trong quản lý NSĐP; phân tích các nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong quản lý NSĐP các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng. Khẳng định những quan điểm, mục tiêu trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương vùng Đồng bằng Sông Hồng. Từ đó, tác giả đề xuất 5 nhóm giải pháp cụ thể trong từng lĩnh vực nhằm đổi mới quản lý ngân sách địa phương các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng bao gồm: Đổi mới nhận thức của các địa phương; Đổi mới trách nhiệm và phương pháp quản lý ngân sách; Đổi mới tổ chức bộ máy quản lý ngân sách địa phương; Hoàn thiện hệ thống thông tin, phương tiện quản lý; Nâng cao chất lượng, hiệu quả thanh tra, kiểm tra và giám sát ở các cấp; tuyên truyền nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các đối tượng quản lý…; Đồng thời tác giả cũng đề xuất 2 nhóm kiến nghị với Chính phủ và các cấp có thẩm quyền gồm: Hoàn thiện hệ thống pháp luật; Hoàn thiện các chính sách vĩ mô để tạo điều kiện cho việc thực hiện các giải pháp được đề xuất. 159 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 1. Trần Quốc Vinh (2002), “Kho bạc Nhà nước Hải Dương với công tác cho vay giải quyết việc làm”, Tạp chí Thị trường giá cả. 2. Trần Quốc Vinh (2002), “Kho bạc Nhà nước Hải Dương 12 năm xây dựng và trưởng thành”, Tạp chí Quản lý Ngân quỹ Quốc gia, (6), tr.29. 3. Trần Quốc Vinh (2005), “Cơ chế khoán mới - Một số vấn đề cần quan tâm”, Tạp chí Quản lý Ngân quỹ Quốc gia, (41), tr.29. 4. Trần Quốc Vinh (2006), “Nâng cao chất lượng quản lý đầu tư XDCB trong hệ thống KBNN”, Tạp chí Quản lý Ngân quỹ Quốc gia, (50), tr.28. 5. Trần Quốc Vinh (2007), "Đánh giá chính xác hiệu quả cơ chế khoán từ cơ sở, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của Kho bạc Nhà nước", Tạp chí Quản lý ngân quỹ Quốc gia, (58), tr 13. 6. Trần Quốc Vinh (2008), "Một số vấn đề quản lý ngân sách góp phần phát triển kinh tế xã hội vùng Đồng bằng Sông Hồng", Tạp chí Quản lý ngân quỹ Quốc gia, (73), tr 10. 160 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Chính phủ (2004), Nghị định số 10/2004/NĐ-CP ngày 07/1/2004 của Chính phủ quy định về quản lý, sử dụng ngân sách và tài sản của Nhà nước đối với một số hoạt động thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh. 2. Chính phủ (2003), Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 6/6/2003 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật NSNN. 3. Chính phủ (2003), Nghị định số 73/2003/NĐ-CP ngày 23/6/2003 của Chính phủ về Quy chế xem xét, thảo luận quyết định dự toán, phân bổ dự toán và phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương. 4. Ban cán sự Đảng Bộ Tài chính (1996), Nghị quyết số 70 NQ/BCS ngày 10/12/1996 của Ban cán sự Đảng Bộ Tài chính về triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VIII về lĩnh vực tài chính. 5. Ban cán sự Đảng Bộ Tài chính (2006), Nghị quyết của Ban cán sự Đảng Bộ Tài chính về chương trình hành động thực hiện nghị quyết đại hội lần thứ X Đảng Cộng sản Việt Nam trong ngành Tài chính. 6. Báo Nhân dân (2006), “Xây dựng Đồng bằng Sông Hồng trở thành vùng động lực đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ”, (18501), tr.1-3. 7. Bộ Chính trị (2005), Phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh vùng Đồng bằng Sông Hồng đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020, Nghị quyết số 54/NQ-TW ngày 14/9/2005. 8. Bộ Kế hoạch Đầu tư (2006), Phương hướng nhiệm vụ và giải pháp phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBSH thời kỳ đến năm 2010 và những năm tiếp theo đến năm 2020. 9. Bộ Tài chính (2005), Báo cáo đánh giá kết quả chủ yếu của công tác thuế giai đoạn 2001-2005: nhiệm vụ và giải pháp của giai đoạn 2006-2010. 161 10. Bộ Tài chính (2000), Báo cáo tổng kết 4 năm (1997-2000) thực hiện Luật NSNN về quản lý ngân sách xã. 11. Bộ Tài chính (1998), Hướng dẫn thực hiện Luật NSNN, NXB Tài chính, Hà Nội. 12. Bộ Tài chính (2003), Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn thực hiện, NXB Tài chính, Hà Nội 13. Bộ Tài chính (2003), Quyết định số 130/2003/QĐ-BTC ngày 18/8/2003 của Bộ Tài chính về việc ban hành chế độ kế toán NSNN và hoạt động nghiệp vụ KBNN. 14. Bộ Tài chính (2004), Quyết định số 42/2004/QĐ-BTC ngày 22/4/2004 của Bộ Tài chính về việc ban hành quy định về chi NSTW bằng hình thức lệnh chi tiền. 15. Bộ Tài chính (2003), Thông tư số 80/2003/TT-BTC ngày 13/8/2003 của Bộ Tài chính hướng dẫn tập trung, quản lý các khoản thu NSNN qua KBNN 16. Bộ Tài chính (1998), Thông tư 103/1998/TT- BTC hướng dẫn việc phân cấp, lập, chấp hành và quyết toán NSNN. 17. Bộ Tài chính (2004), Thông tư số 03/2004/TT-BTC ngày 17/12/2003 của Bộ Tài chính về hướng dẫn kế toán các đơn vị hành chính sự nghiệp thực hiện Luật NSNN và khoán chi hành chính. 18. Bộ Tài chính (2004), Thông tư số 10/2004/TT-BTC ngày 19/2/2004 của Bộ Tài chính về hướng dẫn xét duyệt, thẩm định và thông báo quyết toán năm đối với các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp và ngân sách các cấp 19. Bộ Tài chính (2003), Thông tư số 59/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 6/6/2003 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật NSNN. 20. Bộ Tài chính (2003), Thông tư số 60/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 của Bộ Tài chính quy định về quản lý ngân sách xã và các hoạt động tài chính khác xã, phường, thị trấn. 162 21. Bộ Tài chính (2003), Thông tư số 79/2003/TT-BTC ngày 13/8/2003 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ quản lý, cấp phát, thanh toán các khoản chi NSNN qua KBNN. 22. Bộ Tài chính (1993), Thuế và phí trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam.. 23. Bộ Tài chính (1997), Văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Ngân sách nhà nước, NXB Tài chính, Hà Nội. 24. Bộ Tài chính, Học viện Tài chính (2005), Dự án Việt - Pháp FSP về tăng cường năng lực đào tạo quản lý tài chính công và thống kế kinh tế, Tài chính công, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 25. Bộ Tài chính -Viện Khoa học Tài chính (1993), Luật Tài chính, Ngân sách về Kế toán công ở các nước, Thông tin chuyên đề, Hà Nội. 26. Bộ Tài chính - Viện Khoa học Tài chính (1992), Quản lý Ngân sách nhà nước ở Việt Nam và các nước, Thông tin chuyên đề, Hà Nội. 27. Bộ Tài chính - Viện Khoa học Tài chính (1996), Tài chính trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá (1996), Thông tin chuyên đề, Hà Nội. 28. Mai Văn Bưu - Đoàn Thị Thu Hà (1999), Giáo trình Quản lý Nhà nước về kinh tế - NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội. 29. Nguyễn Thị Chắt (2005), “Giải pháp chủ yếu để quản lý và điều hành Ngân sách xã có hiệu quả theo tinh thần Luật Ngân sách năm 2002”, Tạp chí Thanh tra tài chính 2005(2), tr 13-14-55. 30. Dương Đăng Chinh (2005), “Một số vấn đề cơ bản về: Tài chính công và quản lý Tài chính công”, Tạp chí Quản lý Ngân quỹ Quốc gia 2005 (1+2), tr 27-28. 31. Hoàng Thị Chỉnh (2002), Giáo trình Kinh tế các nước Châu á - Thái Bình Dương, Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, NXB Thống kê, Thành phố Hồ Chí Minh 163 32. F. Baudhuin (1962), Tài chính công, Bản dịch của Trường Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. 33. Frederic Sminshkin (2001), Tiền tệ ngân hàng và thị trường tài chính, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 34. Trường Giang (2005), “Công tác thuế năm 2005, giai đoạn 2001-2005 và nhiệm vụ giai đoạn 2006-2010”, Tạp chí nghiên cứu Tài chính- Kế toán 2005 (12), tr 5-6-7. 35. Đoàn Thị Thu Hà - Nguyễn Thị Ngọc Huyền (1999), Chính sách kinh tế xã hội,- NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội. 36. Võ Đình Hảo - Nguyễn Công Nghịêp (1991), Tài chính trong nền kinh tế thị trường và xu hướng phát triển ở Việt Nam, NXB Pháp lý, Hà Nội. 37. Lưu Thị Hương- Vũ Duy Hào (2007), Tài chính doanh nghiệp, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. 38. Kho bạc Nhà nước (2000), Cẩm nang kiểm soát chi NSNN qua KBNN, NXB Tài chính, Hà Nội. 39. Hoàng Kim (2001), Tiền tệ - ngân hàng, thị trường tài chính, NXB Tài chính, Hà Nội. 40. M. Ivôncốp (1987), Từ điển Kinh tế chính trị học, NXB Tiến bộ Matxcơva. 41. Tào Hữu Phùng- Nguyễn Công Nghiệp (1992), Đổi mới NSNN - NXB Thống kê Hà Nội. 42. Tào Hữu Phùng - Nguyễn Đình Tùng (1993), Cơ chế mới và chế độ quản lý ngân sách xã, NXB Thống kê Hà Nội. 43. Quốc hội(1992), Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 44. Quốc hội (1994), Luật Hội đồng Nhân dân và ?y ban Nhân dân đã được Quốc hội nước Cộng hoà XHCN Việt Nam thông qua ngày 21/6/1994. 164 45. Quốc hội, (1996), Luật Ngân sách nhà nước năm 1996. 46. Quốc hội, (1998), Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Ngân sách nhà nước năm 1996. 47. Thủ tướng Chính phủ (2003), Quyết định số 139/20003/QĐ-TTg ngày 11/7/2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành định mức phân bổ dự toán chi NSNN năm 2004. 48. Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (1994), Những vấn đề cơ bản về kinh tế vĩ mô, NXB Thống kê. 49. Trường Đại học Tài chính - Kế toán Hà Nội (2000), Lý thuyết tài chính, NXB Tài chính, Hà Nội. 50. Viện Khoa học Tài chính (1996), Giới thiệu một số nội dung cơ bản của Luật NSNN, Thông tin phục vụ lãnh đạo tháng 5/1996. 51. Viện Khoa học Tài chính Hà Nội (1995), Lịch sử Tài chính Việt Nam. 52. Viện Khoa học Tài chính (2000), Thông tin phục vụ lãnh đạo tháng 7. 53. Viện Nghiên cứu phổ biến tri thức Bách Khoa (1998), Đại từ điển kinh tế thị trường, NXB Trẻ Hà Nội. 54. Viện Nghiên cứu Tài chính (1998), Thông tin phục vụ lãnh đạo tháng 5.