Luận án Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại nhà nước Việt Nam hiện nay

­íc cã ®­îc ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý ®iÒu hµnh giái, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ®iÒu hµnh NHTMNN trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®Æc biÖt chuÈn bÞ cho héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc vÒ ng©n hµng. Thùc hiÖn chÕ ®é tuyÓn chän, bæ nhiÖm, g¾n quyÒn lîi, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña gi¸m ®èc víi c¸c NHTMNN víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. ThÝ ®iÓm thuª Tæng gi¸m ®èc ®iÒu hµnh. KiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vËt chÊt víi tinh thÇn cho nh÷ng ng­êi cã tay nghÒ cao, tr×nh ®é chuyªn m«n giái, ®ãng gãp nhiÒu cho NHTMNN ®Ó thu hót nh÷ng ng­êi nµy vµo lµm viÖc vµ g¾n bã l©u dµi víi NHTMNN. 3.2.2.4. Qu¶n lý rñi ro tæng thÓ HÖ thèng qu¶n lý rñi ro t¹i c¸c NHTMNN trong vµi n¨m gÇn ®©y ®· ®­îc quan t©m ë møc ®é nhÊt ®Þnh, nh­ng do nh÷ng h¹n chÕ cã tÝnh c¬ chÕ vµ kü thuËt hÖ thèng nµy ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc ®ßi hái phøc t¹p cña mét NHTM hiÖn ®¹i ho¹t ®éng trong m«i tr­êng nhiÒu rñi ro vµ thiÕu hoµn chØnh nh­ ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN ViÖt Nam ®­îc che ch¾n bëi hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ cña NHNN nh­ trÇn l·i suÊt, c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i tÖ, c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i, h¹n møc tÝn dông cho mét kh¸ch hµng, c¸c qui ®Þnh vÒ b¶o l·nh, thÕ chÊp v.v... nªn rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng ch­a lín, tËp trung chñ yÕu vµo rñi ro thÞ tr­êng - tõ phÝa kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m tíi cïng víi qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh møc ®é rñi ro ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt lµ rñi ro l·i suÊt, rñi ro hèi ®o¸i, rñi ro thÞ tr­êng vµ rñi ro thanh kho¶n. V× vËy, cïng víi viÖc n©ng cÊp hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý c¸c NHTMNN cÇn x©y dùng chiÕn l­îc vµ qui tr×nh xö lý rñi ro cho toµn bé ho¹t ®éng. Nh÷ng rñi ro nãi chung trong ho¹t ®éng ng©n hµng cÇn ®­îc trÝch lËp quü bï ®¾p rñi ro ngay khi b¾t ®Çu thùc hiÖn s¶n phÈm. ThiÕt lËp vµ duy tr× c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé phï hîp vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ t¹i c¸c NHTMNN. C¸c NHTMNN cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé cho hÖ thèng m×nh hay ®¬n vÞ m×nh dùa trªn c¬ së quy ®Þnh khung vÒ nh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu b¾t buéc ®èi víi kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé NHTM do NHNN ban hµnh. Dùa trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c cña ñy ban Basel, cã sù chän läc vËn dông s¸ng t¹o trong ®iÒu klÖn cô thÓ cña n­íc ta ®Ó ban hµnh c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n lµm c¨n cø cho viÖc ®¸nh gi¸ c¸c c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé ®èi víi tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô néi b¶ng vµ ngo¹i b¶ng cña mét NHTMNN hay hÖ thèng NHTM. C¸c NHTM cÇn x¸c ®Þnh tiªu chÝ vÒ gi¸m s¸t, thanh tra vµ chÕ ®é b¸o c¸o. HÖ thèng gi¸m s¸t ho¹t ®éng NHTMNN hiÖn nay qu¸ coi träng vµo c«ng t¸c thanh tra t¹i chç, xem nhÑ c«ng t¸c thanh tra gi¸m s¸t tõ xa vµ kiÓm to¸n néi bé. ý nghÜa cña gi¸m s¸t tõ xa vµ kiÓm to¸n néi bé ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng lµ ë chç t¹o ra c¸c th«ng tin, c¸c hÖ thèng tÝn hiÖu c¶nh b¸o ®Ó ng¨n chÆn sím c¸c sù cè cã thÓ ®Õn tõ nhiÒu phÝa ®èi víi ng©n hµng, ®ång thêi gióp cho c«ng t¸c thanh tra xö lý ®óng träng ®iÓm, kÞp thêi vµ cã hiÖu qu¶ thiÕt thùc, kh«ng g©y phiÒn to¸i cho ho¹t ®éng kinh doanh. §Ó thùc hiÖn môc tiªu nãi trªn c¸c NHTM cÇn tæ chøc l¹i hÖ thèng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu tµi chÝnh vµ c¸c chØ tiªu kh¸c vÒ c¬ sè vèn, trÞ gi¸ l·i thùc, vèn dù tr÷, tiÒn vay vµ c¸c tµi s¶n kh¸c ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý gi¸m s¸t. MÆt kh¸c ph¶i chÊn chØnh vµ n©ng cao chÊt l­îng cña kiÓm to¸n néi bé tõ quy tr×nh kiÓm to¸n ®Õn tÝnh x¸c thùc vµ ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin, c¸c chØ tiªu tµi chÝnh còng nh­ c¸c ®Ò xuÊt vÒ c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh (t­ vÊn) vµ ®µo t¹o l¹i c¸c c¸n bé kiÓm tra, kiÓm to¸n theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Thùc hiÖn nghiªm ngÆt chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh, thèng kª vµ c¸c b¸o c¸o kh¸c theo qui ®Þnh, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý (MIS) nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña viÖc xö lý th«ng tin. Qu¶n lý rñi ro tÝn dông - Tæ chøc l¹i m« h×nh qu¶n lý tÝn dông theo nhãm kh¸ch hµng, cã ph©n lo¹i cã chÝnh s¸ch kh¸ch hµng cô thÓ vµ ®­îc ph©n cÊp qu¶n lý chi tiÕt ®Õn tõng c¸n bé tÝn dông. - HiÖn ®¹i ho¸ qui tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n, øng dông phÇn mÒm phôc vô cho c«ng t¸c thÈm ®Þnh. ph©n tÝch tµi chÝnh, truy cËp th«ng tin, triÓn khai hÖ thèng nµy ®Õn c¸c cÊp qu¶n lý tÝn dông cÇn thiÕt. - Dµnh kinh phÝ tho¶ ®¸ng ®Ó ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé tÝn dông ®Æc biÖt c¸c kü n¨ng ph©n tÝch tµi chÝnh, x©y dùng m« h×nh tÝn dông, thÈm ®Þnh dù ¸n, tiÕp thÞ nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ mét sè kü n¨ng kh¸c ®èi víi mét sè kh¸ch hµng tÝn dông lín. - Tæ chøc nghiªn cøu ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c kh¸ch hµng ®Æc biÖt lµ kh¸ch hµng lín, trªn c¬ së ®ã x©y dùng h¹n møc tÝn dông tæng hîp cho mét ngµnh hoÆc cô thÓ cho tõng kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ sù phï hîp cña kho¶n tÝn dông vµ h¹n møc tÝn dông, ®ång thêi tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ l¹i tÝn dông tr­íc khi ra h¹n vay hoÆc lËp l¹i lÞch tr×nh tr¶ nî. - Ph©n lo¹i c¸c kho¶n vay vµ ph­¬ng ph¸p lËp dù phßng cho phï hîp víi qui ®Þnh cña NHNN ®ång thêi nghiªn cøu kiÕn nghÞ víi NHNN vÒ lÜnh vùc nµy theo th«ng lÖ quèc tÕ ®Ó kÞp thêi bæ sung, söa ®æi. - X©y dùng hÖ thèng ®o l­êng rñi ro tÝn dông, hÖ thèng thang ®iÓm tin dông phï hîp víi môc tiªu lîi nhuËn vµ kh¶ n¨ng chÊp nhËn rñi ro cña ng©n hµng. - Tæ chøc ®¸nh gi¸ th­êng xuyªn chÊt l­îng tÝn dông ®Ó ®­a ra c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi ®iÒu chØnh h¹n møc tÝn dông cho kh¸ch hµng. - ThiÕt lËp h¹n møc b¶o l·nh tÝn dông cho tõng kh¸ch hµng, ban hµnh qui tr×nh ®¸nh gi¸ b¶o l·nh t­¬ng tù nh­ c¸c kho¶n cho vay, thiÕt lËp c¸c qui tr×nh qu¶n lý c¸c tµi kho¶n ngo¹i b¶ng mét c¸ch chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ ®Æc biÖt ë cÊp chi nh¸nh. Qu¶n lý rñi ro thanh kho¶n T¨ng c­êng kh¶ n¨ng nghiªn cøu vµ ph©n tÝch kinh tÕ ®Ó phßng ngõa tõ xa rñi ro thanh kho¶n. - X©y dùng qui tr×nh ph©n tÝch møc ®é thanh kho¶n cña c¸c chi nh¸nh, ®ång thêi ph¶i thay ®æi hÖ thèng tÝnh to¸n thanh kho¶n theo h¹n møc cè ®Þnh hiÖn nay b»ng viÖc tÝnh thanh kho¶n theo luång chu chuyÓn trong ho¹t ®éng tÝn dông. - §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i kh¸ch hµng tiÒn göi ®Ó æn ®Þnh thanh kho¶n. §èi víi c¸c kh¸ch hµng lín cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn thanh kho¶n cÇn cã cam kÕt chÆt chÏ vÒ tiÕn ®é thùc hiÖn nghiÖp vô tr¸nh biÕn ®éng lín ®Õn qu¶n lý thanh kho¶n. - Cã kÕ ho¹ch dù phßng thanh kho¶n hîp lý. Qu¶n lý rñi ro l·i suÊt - Thèng nhÊt c¸c mÉu b¸o c¸o chi tiÕt vÒ rñi ro l·i suÊt vµ qui tr×nh ph©n tÝch biÕn ®éng l·i suÊt theo h­íng ®Þnh l­îng ho¸ ®­îc møc rñi ro nµy, trªn c¬ së ®ã cã gi¶i ph¸p t¨ng hoÆc gi¶m l·i suÊt khi thÊy cÇn thiÕt. - Cã qui chÕ b¾t buéc vÒ ®¸nh gi¸ cô thÓ rñi ro l·i suÊt ®èi víi mét s¶n phÈm tÝn dông hoÆc dÞch vô tr­íc khi ®­a ra thÞ tr­êng. X©y dùng qui tr×nh dù b¸o biÕn ®éng l·i suÊt trong n­íc vµ quèc tÕ, trªn c¬ së ®ã ¸p dông c¸c c«ng cô phßng ngõa rñi ro h÷u hiÖu. Qu¶n lý rñi ro hèi ®o¸i - ThiÕt lËp hÖ thèng c¸c h¹n møc vÒ ho¹t ®éng kinh doanh hèi ®o¸i cña phßng nguån vèn vµ cho c¸c chi nh¸nh cô thÓ còng nh­ c¬ cÊu tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ trªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n. - ThiÕt lËp h¹n møc vÒ kho¶ng chªnh lÖch cho phÐp gi÷a tµi s¶n vµ c«ng nî b»ng ngo¹i tÖ cho tõng bé phËn kinh doanh. - ThiÕt lËp h¹n møc mµ c¸c bé phËn kinh doanh cã thÓ mua b¸n mµ kh«ng cÇn b¸o tr­íc phßng nguån vèn trung ­¬ng. - ThiÕt lËp c¸c h¹n møc vÒ ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ trong néi bé phßng nguån vèn trung ­¬ng bao gåm h¹n møc qua ngµy, qua ®ªm vµ cã kú h¹n, h¹n møc cho tõng ®èi t¸c kinh doanh vµ tõng nh©n viªn giao dÞch. 3.2.3. §Çu t­, n©ng cao chÊt l­îng c«ng nghÖ ng©n hµng So víi nhiÒu ngµnh kh¸c, viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong khu vùc ng©n hµng ®· ®­îc chó träng vµ cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn so víi yªu cÇu qu¶n lý ho¹t ®éng hÖ thèng ng©n hµng hiÖn ®¹i theo tiªu chuÈn khu vùc th× c¸c NHTMNN ViÖt Nam cßn ph¶i ®Çu t­ rÊt lín cho lÜnh vùc nµy. NHNN cÇn cã chiÕn l­îc chung vµ biÖn ph¸p c¶ gãi cho c¶ hÖ thèng vµ tõng NHTMNN tr¸nh chång chÐo, tèn kÐm, kh«ng hiÖu qu¶. - Tr­íc m¾t thóc ®Èy h¬n n÷a viÖc triÓn khai dù ¸n hiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng vµ hÖ thèng thanh to¸n do WB tµi trî nh»m t¹o ra nÒn t¶ng c«ng nghÖ tiªu chuÈn quèc tÕ. §Æc biÖt lµ c¸c tiÓu dù ¸n vÒ hÖ thèng thanh to¸n néi bé vµ kÕ to¸n kh¸ch hµng cã tÇm quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu c¸c NHTMNN. - C¸c NHTMNN cÇn tËp trung ®Çu t­ n©ng cÊp hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý (MIS) phôc vô cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh kinh doanh, kiÓm so¸t ho¹t ®éng ng©n hµng qu¶n lý kh¸ch hµng, qu¶n lý rñi ro, qu¶n lý tµi s¶n nî - cã vµ c«ng t¸c kÕ to¸n. - §Ó triÓn khai ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ, c¸c NHTMNN cÇn rµ so¸t l¹i c¸c quy ®Þnh, quy chÕ, tiªu chÝ thèng kª - kÕ to¸n bÊt hîp lý ®ang c¶n trë viÖc øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tr×nh NHNN xem xÐt, söa ®æi trong thêi gian tíi. - N©ng cÊp c«ng nghÖ nh»m hiÖn ®¹i hãa, ®a d¹ng hãa nghiÖp vô vµ dÞch vô: Lµ xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña c¸c NHTM hiÖn nay nh»m duy tr× qu¹n hÖ víi c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng vµ më réng kh¸ch hµng trªn c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng. Mét ng©n hµng kinh doanh ®a n¨ng - thùc hiÖn kinh doanh ®a d¹ng nghiÖp vô, dÞch vô ng©n hµng cho c¸c kh¸ch hµng trong nÒn kinh tÕ - sÏ cã nhiÒu lîi thÕ trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. §a d¹ng hãa nghiÖp vô, dÞch vô ng©n hµng th«ng qua viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé cña c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, sÏ thu hót nhiÒu kh¸ch hµng, t¨ng ®­îc nguån vèn th«ng qua c¸c kho¶n thu dÞch vô gióp cho ng©n hµng cã kh¶ n¨ng ph©n t¸n, h¹n chÕ c¸c rñi ro, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ tõng b­íc v­¬n ra thÞ tr­êng bªn ngoµi. Do ®ã, c¸c NHTMNN cÇn tËp trung ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ng©n hµng hiÖn ®¹i vµ ph¶i kh«ng ngïng n©ng cao chÊt l­îng c¸c nghiÖp vô vµ dÞch vô ng©n hµng truyÒn th«ng ®· cã; x©y dùng chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng ho¹t ®éng kinh doanh dùa trªn c¬ së hiÖn ®¹i ho¸, ®a d¹ng hãa nghiÖp vô vµ dÞch vô ng©n hµng; c¸c NHTMNN ®­îc tù chñ trong viÖc quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cho viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ vÒ mÆt tµi chÝnh, s¶n phÈm ®Çu t­; trong ®ã x¸c ®Þnh b­íc ®i thÝch hîp cho tõng giai ®o¹n më cöa héi nhËp víi khu vùc, víi quèc tÕ vµ phï hîp víi ®Þnh h­íng chung cña NHNN vÒ chiÕn l­îc hiÖn ®¹i hãa ng©n hµng; x©y dùng hµnh lang ph¸p lý ®ång bé vµ lµnh m¹nh, nh»m thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin m¹nh mÏ trong lÜnh vùc dÞch vô kinh doanh ng©n hµng; khuyÕn khÝch c¸c NHTMNN øng dông thÝ ®iÓm c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vÒ ng©n hµng cña mét sè n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn tõng b­íc cho héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. ViÖc n©ng cÊp c«ng nghÖ th«ng tin t¹i c¸c NHTMNN ®ßi hái ph¶i cã nguån tµi chÝnh ®Çu t­ lín, do ®ã c¸c NHTMNN víi quy m« nhá khã cã thÓ triÓn khai thùc hiÖn nÕu kh«ng cã vai trß cña ChÝnh phñ vµ NHNN ®øng ra lµm trung gian trong viÖc huy ®éng nguån tµi chÝnh trong n­íc vµ tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ cho viÖc ®Çu t­ n©ng cÊp. - NHNN vµ ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ tµi chÝnh cho c¸c NHTMNN ®Ó ®Çu t­ ®ång bé hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin vµ ®µo t¹o c¸n bé khai th¸c vµ xö lý theo yªu cÇu qu¶n lý. Kho¶n chi phÝ nµy lµ rÊt lín vµ v­ît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c NHTMNN hiÖn nay. 3.2.4. Thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN Trong giai ®o¹n hiÖn nay viÖc cæ phÇn ho¸ cã t¸c dông rÊt tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, c¸c nguyªn nh©n d­íi ®©y sÏ minh chøng cho ®iÒu ®ã: - XuÊt ph¸t tõ mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN víi viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN. ViÖc cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ph¶i tiÕn hµnh song song víi cæ phÇn ho¸ c¸c NHTM thuéc së h÷u nhµ n­íc, bëi v× nÕu nh­ ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt mµ kh«ng ®ång bé víi qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN th× sÏ ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho nh÷ng thiÖt h¹i cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc nãi riªng vµ cho toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi nãi chung. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ vai trß ng©n s¸ch nhµ n­íc ®èi víi viÖc ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi c¸c DNNN nãi riªng. HiÖn nay møc chñ së h÷u cña c¸c doanh nghiÖp trung b×nh kho¶ng 30%. Nh­ vËy vÒ c¨n b¶n th× nguån vèn kinh doanh cña c¸c DNNN lµ ®i vay tõ c¸c Ng©n hµng mµ chñ yÕu lµ tõ c¸c NHTMNN. - Sù gi¸m s¸t cña thÞ tr­êng ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng sÏ yÕu ®i nhiÒu khi së h÷u nhµ n­íc chiÕm tû träng lín trong hÖ thèng ng©n hµng. - Xóc tiÕn cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam. Theo lé tr×nh cña hiÖp ®Þnh, sau 9 n¨m HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc c¸c Ng©n hµng Mü ®­îc phÐp thµnh lËp c¸c Ng©n hµng con 100% vèn t¹i ViÖt Nam, t¹o ra sù canh tranh khèc liÖt mµ khi ®ã theo quy luËt sÏ thùc sù ho¹t ®éng theo ®óng b¶n chÊt cña nã. ChØ cã nh÷ng nh÷ng ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, qu¶n lý tèt, cung cÊp dÞch vô cã chÊt l­îng cao sÏ chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh. T¨ng thªm n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN th«ng qua cæ phÇn ho¸ sÏ t¹o ra nguån vèn thùc hiÖu qu¶ h¬n viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña Bé tµi chÝnh v× ®ã chØ lµ biÖn ph¸p t×nh thÕ mµ l©u dµi sÏ lµ g¸nh nÆng cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ còng lµ g¸nh nÆng ®èi víi nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN cÇn ph¶i tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: Tr­íc hÕt, cÇn ph¶i tÝnh to¸n kü l­ìng vÒ viÖc bæ sung thªm vèn cho c¸c NHTMNN ®ang ho¹t ®éng yÕu kÐm tr­íc khi cæ phÇn ho¸. Cæ phÇn ho¸ ph¶i tiÕn hµnh thËn träng tr¸nh g©y có sèc cho nÒn kinh tÕ. ViÖc cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN ViÖt Nam ph¶i ®­îc tÝnh to¸n kü l­ìng vµ chñ ®éng nh­ng kh«ng ph¶i chØ ®îi ®Õn khi khñng ho¶ng hÖ thèng ng©n hµng míi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. NÕu ChÝnh phñ vÉn n¾m gi÷ phÇn lín sù kiÓm so¸t hoÆc thËm chÝ n¾m gi÷ cæ phÇn kh«ng chi phèi nh­ng vÉn cßn kh¸ lín cña ng©n hµng th× cæ phÇn ho¸ hoÆc s¶n sinh ra mét vµi hoÆc kh«ng s¶n sinh ra c¸c lîi Ých vÒ ph­¬ng diÖn ho¹t ®éng ng©n hµng. Khi ChÝnh phñ vÉn cßn cã tiÕng nãi m¹nh mÏ trong viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý ®iÒu hµnh th× c¸c th«ng lÖ cho vay dÔ dµng cã xu h­íng tiÕp tôc thËm chÝ ngay sau c¶ khi t­ nh©n hãa. C¸c NHTMNN ViÖt Nam cã thÓ lùa chän viÖc b¸n trùc tiÕp cho mét nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc chø kh«ng cæ phÇn hãa theo c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu. ChØ cã rÊt Ýt hoÆc kh«ng cã sù c¶i thiÖn ho¹t ®éng cña ngµnh ng©n hµng nÕu ®­îc b¸n th«ng qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu. Lý do ch¾c ch¾n lµ viÖc b¸n cæ phiÕu réng r·i hay chØ cã vµi nhµ ®Çu t­ ®­îc biÕt th«ng tin ®· lµm h¹n chÕ quyÒn lùc trong viÖc thùc hiÖn c¶i c¸ch ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Trong khi ®ã c¸c ®èi t¸c chiÕn l­îc th­êng sö dông møc ®é kiÓm so¸t qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó chuyÓn c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng sang ho¹t ®éng trªn c¬ së th­¬ng m¹i. ViÖc cÊm së h÷u n­íc ngoµi h¹n chÕ nh÷ng kÕt qu¶ cña cæ phÇn hãa. Kinh nghiÖm c¸c n­íc ®· cho thÊy r»ng së h÷u n­íc ngoµi lµ mét ng©n hµng n­íc ngoµi danh tiÕng th× ®i kÌm víi sù c¶i thiÖn ho¹t ®éng nhiÒu h¬n. Bªn c¹nh c¸c kü n¨ng chuyªn m«n do c¸c chñ së h÷u n­íc ngoµi ®em l¹i th× viÖc b¸n cho ng­êi n­íc ngoµi ®Æc biÖt quan träng trong m«i tr­êng ph¸p lý nghÌo nµn n¬i mµ c¸c quy ®Þnh t¹i n­íc b¶n xø buéc c¸c chñ së h÷u ph¶i cã c¸c quyÕt ®Þnh cho vay thËn träng h¬n. ViÖc cæ phÇn hãa nh×n chung lµ thµnh c«ng h¬n khi b¾t ®Çu tr­íc b»ng t¸i c¬ cÊu ho¹t ®éng vµ tµi chÝnh. Khi c¸c ng©n hµng ®­îc b¸n ®i nh­ nguyªn tr¹ng cña nã, c¸c chñ së h÷u tiÒm n¨ng ph¶i ®èi mÆt víi c¸c bÊt æn ®Þnh vÒ chÊt l­îng tµi s¶n còng nh­ kh¶ n¨ng kh«ng bݪt tr­íc ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cã ®é nh¹y c¶m chÝnh trÞ nh­ t¸i c¬ cÊu c¸c kho¶n nî ®äng, gi¶m sè nh©n viªn d«i d­, ®ãng cöa c¸c chi nh¸nh lµm ¨n kh«ng cã l·i. C¸c bÊt æn nµy gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña ng©n hµng vµ h¹n chÕ sù hîp vèn cña nh÷ng ng­êi mua tiÒm n¨ng. Trõ phi cã mét sè c¸c c¶i c¸ch thùc hiÖn song hµnh t¸i c¬ cÊu mµ kh«ng cã t­ nh©n hãa chØ cã thÓ c¶i c¸ch ho¹t ®éng ng©n hµng ®Õn mét møc nµo ®ã. C¸c c¶i c¸ch song hµnh nµy gåm sù nhÊt trÝ réng r·i trong chÝnh phñ ®Ó xãa bá cho vay theo chØ ®Þnh vµ thùc hiÖn sù qu¶n lý ng©n hµng chuyªn nghiÖp víi mét nhiÖm vô râ rµng ®Ó ®iÒu hµnh ng©n hµng theo mét c¬ së th­¬ng m¹i. Cæ phÇn hãa hay t¸i c¬ cÊu ng©n hµng ®Ó thµnh c«ng th× cÇn ®­îc hç trî b»ng sù gi¸m s¸t vµ quy ®Þnh ®¶m b¶o an toµn m¹nh mÏ vµ b»ng c¸c thö nghiÖm thÝch hîp vµ phï hîp ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý vµ chñ së h÷u ng©n hµng. Trong ®iÒu kiÖn ë n­íc ta hiÖn nay, thêi gian ®Çu, Nhµ n­íc nªn n¾m gi÷ tû lÖ së h÷u cao vµ chñ ®éng trong viÖc gi¶m dÇn quyÒn së h÷u ®èi víi c¸c ng©n hµng ®­îc cæ phÇn ho¸ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ NHTMNN ViÖt Nam cÇn ®­îc triÓn khai khÈn tr­¬ng, song hµnh víi tiÕn tr×nh më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh theo c¸c cam kÕt héi nhËp cña ViÖt Nam trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü còng nh­ viÖc ra nhËp WTO. Nh­ng mét vÊn ®Ò quan träng h¬n sau tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸- ®ã lµ c¬ cÊu qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®èi víi NHTMNN ViÖt Nam ph¶i thùc sù ®­îc thay ®æi hoÆc chÝ Ýt ®­îc phÐp thÝ ®iÓm thùc hiÖn dùa trªn c¬ chÕ mét “ng©n hµng cæ phÇn”- cã nh­ vËy míi thùc sù ®¶m b¶o thµnh c«ng cña ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN. Cæ phÇn ho¸ lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu c¸c mÆt ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN VN, cô thÓ nh­ m« h×nh d­íi ®©y: Qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu NHTMNN ViÖt Nam T¸i c¬ cÊu tæ chøc, ho¹t ®éng T¸i c¬ cÊu tµi chÝnh T¸i c¬ cÊu nh©n lùc §Çu t­, n©ng cÊp c«ng nghÖ - Hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc theo h­íng gän nhÑ, hiÖu qu¶ - X©y dùng c¬ chÕ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng, gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh ng©n hµng, më réng chi nh¸nh, phßng ban, ®¹i diÖn, bæ nhiÖm ng­êi ®øng ®Çu c¸c chi nh¸nh vµ ®¹i diÖn. - ThiÕt lËp ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸m s¸t ho¹t ®éng ng©nhµng: qu¶n lý tµi s¶n nî- cã, kiÓm so¸t néi bé, x©y dùng hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý, quy tr×nh vµ bé m¸y kiÓm to¸n néi bé. - X©y dùng quy tr×nh ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ng©n hµng theo ph¹m vi ph©n quyÒn. - ThiÕt lËp nh÷ng nhiÖm vô chÝnh, chia t¸ch nh÷ng môc ®Ých c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ng©n hµng. Xö lý nî xÊu T¸i cÊp vèn - T¹o ra c¸c tµi kho¶n sinh lîi míi cho ng©n hµng trong qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu vèn. - Gi¶m thiÓu tèi ®a chi phÝ cho qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu vèn. - N©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cho ng©n hµng, lµm bµn ®¹p cho qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa vµ héi nhËp. - N©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh - N©ng cao chÊt l­îng nh©n lùc - Më réng c¸c h×nh thøc thóc ®Èy c«ng viÖc - §a d¹ng hãa c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch s¸ng t¹o - T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é nh©n lùc. - X©y dùng hÖ thèng céng nghÖ ng©n hµng tù ®éng, hiÖn ®¹i, phï hîp víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn víi m« h×nh tæ chøc vµ chÝnh s¸ch s¶n phÈm, chÝnh s¸ch kh¸ch hµng. - X©y dùng h Ö thèng th«ng tin qu¶n lý ph©n tÝch c¸c kÕ ho¹ch, hiÖn ®¹i hãa quy tr×nh nghiÖp vô Cæ phÇn hãa (Ph¸t hµnh cæ phiÕu) HiÖn nay, ChÝnh phñ, NHNN ®· cã quyÕt ®Þnh vÒ cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN. §ã lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n vµ tÊt yÕu ®Ó phï hîp víi xu thÕ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Tuy nhiªn ChÝnh phñ cÇn xem xÐt ®­a ra quyÕt ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò së h÷u vµ c¸c NHTMNN cÇn thiÕt thµnh lËp Ban chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ nh»m nghiªn cøu x©y dùng §Ò ¸n cæ phÇn ho¸ NHTMNN trong ®ã x¸c ®Þnh râ h×nh thøc, lé tr×nh cæ phÇn ho¸. 3.2.5. X©y dùng tËp ®oµn tµi chÝnh Vai trß cña khu vùc tµi chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ ®Æc biÖt quan träng, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng n­íc ch­a cã c¸c kªnh ph©n phèi vèn hiÖu qu¶. C¸c quèc gia ph¸t triÓn thuéc nhãm OECD cã tû träng khu vùc dÞch vô tµi chÝnh trong GDP lµ kh¸ cao (15-25%). Riªng Trung Quèc, tØ träng dÞch vô tµi chÝnh ®ãng gãp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ 20%. §èi víi ViÖt Nam, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh buéc ph¶i cã quy m« t­¬ng xøng míi ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn. HiÖn nay, tiÒm lùc tµi chÝnh cña c¸c NHTMNN lµ qu¸ nhá bÐ. Cã thÓ thÊy mét nghÞch lý trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay ®ã lµ tiÒm lùc tµi chÝnh cña khu vùc tµi chÝnh l¹i thua xa khu vùc c«ng nghiÖp. §èi víi nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp ho¸, t­ b¶n tµi chÝnh ph¶i cã møc tÝch luü lín h¬n nhiÒu t­ b¶n c«ng nghiÖp ®Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp vµ tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay, viÖc ®Çu t­ cho nh÷ng c«ng tr×nh träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ nh­ dÇu khÝ, ®iÖn lùc, hµng kh«ng th× rÊt khã kh¨n. V× vËy, nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra tõ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cho thÊy cÇn rÊt nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao vai trß, quy m« cña hÖ thèng ng©n hµng, t¨ng c­êng n¨ng lùc cho c¸c NHTM t­¬ng xøng víi tÇm vãc cña nÒn kinh tÕ còng nh­ ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi. Trong t­¬ng lai, cã thÓ ®¸nh gi¸ c¸c NHTMNN ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng v­¬n xa h¬n n÷a ®Ó trë thµnh nh÷ng tËp ®oµn tµi chÝnh ®¸p øng víi nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ. VÊn ®Ò x©y dùng tËp ®oµn tµi chÝnh – ng©n hµng ®èi víi NHTMNN ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt vµ tÊt yÕu, phï hîp víi sù ®æi míi trong chØ ®¹o cña ChÝnh phñ ®èi víi viÖc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc; ®ång thêi tr­íc søc Ðp cña tiÕn tr×nh héi nhËp buéc c¸c NHTMNN ph¶i liªn kÕt theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u ®Ó t¹o nªn søc m¹nh c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi. C¸c NHTMNN cã thÓ lùa chän 01 trong c¸c c¸ch thøc d­íi ®©y ®Ó x©y dùng thµnh tËp ®oµn tµi chÝnh, ®ã lµ: Mét NHTMNN cã thÓ tù x©y dùng thµnh mét tËp ®oµn tµi chÝnh nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn. Hîp nhÊt mét sè NHTMNN ®Ó trë thµnh tËp ®oµn tµi chÝnh. Th«ng qua cæ phÇn ho¸ nh÷ng NHTMNN mµ Nhµ n­íc cho phÐp hoÆc liªn doanh. Hîp nhÊt, s¸t nhËp mét vµi NHTM víi nhau qua ®ã, c¬ cÊu së h÷u thay ®æi t¹o c¬ së ph¸p lý cho sù thay ®æi c¬ cÊu tæ chøc trong c¸c NHTM. Hîp nhÊt gi÷a NHTMNN vµ c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó t¹o ra nh÷ng tËp ®oµn tµi chÝnh lín h¬n. Mét tËp ®oµn tµi chÝnh kh¸c víi mét NHTM th«ng th­êng ë chç tÝnh ®a n¨ng vµ ph¹m vi ho¹t ®éng réng kh¾p ë c¸c quèc gia. V× vËy, ®Ó trë thµnh mét tËp ®oµn tµi chÝnh, mét NHTMNN ph¶i cã sù thay ®æi ë c¸c mÆt sau: Thø nhÊt lµ sù thay ®æi vÒ vèn. §Ó ®¶m b¶o tiªu chuÈn quèc tÕ vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó tham gia c¸c mÆt ho¹t ®éng, mét ng©n hµng ph¶i cã hÖ sè CAR tõ 8% trë lªn. HÇu hÕt c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh næi tiÕng trªn thÕ giíi (tÝnh theo tier 1 n¨m 2004 ) ®Òu cã vèn chñ së h÷u trªn 30.000 triÖu USD nh­: Bank of China xÕp thø 11 víi vèn chñ së h÷u lµ 34.851 triÖu USD, MTFG ®øng thø 7 víi 39.932 triÖu USD. Bangkok Bank ®øng thø 196 mµ vèn chñ së h÷u ®· cã 2.460 triÖu USD. HÇu hÕt c¸c NHTM ViÖt Nam ®Òu cã vèn chñ së h÷u d­íi 1000 triÖu USD. V× vËy, cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh­ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi, cæ phiÕu ®Ó t¨ng vèn ®¹t ®Õn c¸c chuÈn mùc quèc tÕ vÒ an toµn vèn. Thø hai lµ ph¸t triÓn m¹ng l­íi. Më réng m¹ng l­íi th«ng qua viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc cã liªn quan vµ cã kh¶ n¨ng hç trî cho ho¹t ®éng cña NHTM nh­ C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä, C«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t­ chøng kho¸n, C«ng ty tµi chÝnh vµ dÞch vô chuyÓn tiÒn... C¸c c«ng ty lµ kªnh ph©n phèi s¶n phÈm, gãp phÇn tËn dông lîi thÕ s½n cã cña ng©n hµng trong viÖc n¾m b¾t c¸c c¬ héi më ra tõ qu¸ tr×nh më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. CÇn quan t©m ®Õn mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng mÑ vµ c¸c c«ng ty trùc thuéc sao cho thuËn lîi. Thø ba lµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô. Coi träng viÖc x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh, trong ®ã x¸c ®Þnh râ s¶n phÈm lâi cña hÖ thèng ng©n hµng phï hîp. Thø t­ lµ sù thay ®æi vÒ quy tr×nh, quy chÕ. X©y dùng quy chÕ vµ quy tr×nh nghiÖp vô vÒ qu¶n trÞ rñi ro, qu¶n lý tµi s¶n – nî, qu¶n lý vèn, qu¶n lý ®Çu t­, kiÓm to¸n néi bé phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ; x©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n theo chuÈn mùc quèc tÕ, thiÕt lËp c¸c chØ tiªu tµi chÝnh phï hîp víi khuyÕn nghÞ cña BIS, nhÊt lµ tiªu chuÈn vèn vµ dù phßng rñi ro. Thø n¨m lµ sù thay dæi vÒ c«ng nghÖ: ¦u tiªn n©ng cÊp hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý vµ ®iÓu hµnh nh»m n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý vµ kinh doanh cña c¸c NHTM. Nãi tãm l¹i, ph¸t triÓn thµnh mét tËp ®oµn tµi chÝnh ®a n¨ng lµ mét môc tiªu chiÕn l­îc cña c¸c NHTMNN ViÖt Nam. V× vËy, c¸c NHTMNN cÇn ph¶i nghiªn cøu kü l­ìng ®Ó chän h­íng ®i cho phï hîp, ®Ó trong t­¬ng lai, c¸c NHTMNN chñ chèt ViÖt Nam sÏ trë thµnh nh÷ng tËp ®oµn tµi chÝnh v÷ng m¹nh trong khu vùc vµ thÕ giíi. Tõ nh÷ng yªu cÇu nªu trªn, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt mét m« h×nh tæng thÓ ®Ó x©y dùng mét tËp ®oµn tµi chÝnh. H§QT Ban ®iÒu hµnh Ho¹t ®éng Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Ho¹t ®éng Kinh doanh b¶o hiÓm Cty BH liªn doanh víi n­íc ngoµi H®éng liªn kÕt b¸n chÐo c¸c s¶n phÈm BH BH riªng cña NHTM Nh¸nh KD NH b¸n lÎ Nh¸nh KD NH b¸n bu«n Nh¸nh KD trªn TT tµi chÝnh C«ng ty qu¶n lý quü C«ng ty chøng kho¶n C«ng ty cho thuª TC Cty TC Hång K«ng M¹ng l­íi c¸c VP khu vùc vµ toµn cÇu ThÞ tr­êng tµi chÝnh toµn cÇu T.T TChÝnh trong nøoc C«ng ty ThÎ Cty chuyÓn tתn t¹i Hoa kú Quü ®Çu t­ trong n­íc Quü ®Çu t­ n­íc ngoµi H®éng cung øng dÞch vô Xö lý d÷ liÖu vµ Tin häc Ng©n hµng H®éng kinh doanh mua b¸n Nî vµ Tµi s¶n H®éng kinh doanh BÊt ®éng s¶n C«ng ty chuyÓn m¹ch thÎ Trung t©m Tin häc Cty liªn doanh ptriÓn cao èc Cty KD BÊt ®éng s¶n Ho¹t ®éng Qu¶n lý ®Çu t­ M« h×nh tæ chøc ®Ò xuÊt cho tËp ®oµn tµi chÝnh cña NHTMNN VN DiÔn gi¶i m« h×nh tËp ®oµn tµi chÝnh NHTMNN - Ho¹t ®éng NHTM: lµ x­¬ng sèng cña “TËp ®oµn tµi chÝnh”- ngoµi môc tiªu tiÕp tôc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng trong n­íc, sÏ tiÕn tíi thµnh lËp c¸c Chi nh¸nh t¹i khu vùc ch©u ¸, ch©u ¢u vµ ch©u Mü; c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh còng sÏ tiÕp tôc v­¬n réng ra trªn thÞ tr­êng toµn cÇu, c¸c ®¬n vÞ trong m¶ng kinh doanh nµy (tæ chøc ho¹t ®éng theo thÞ tr­êng vµ ®èi t­îng kh¸ch hµng (b¸n bu«n, b¸n lÎ) bao gåm: + NHTMNN A: ®¹i diÖn cho th­¬ng hiÖu cña tËp ®oµn – cung øng c¸c dÞch vô NHTM c¸c lo¹i th«ng qua m¹ng l­íi trong n­íc, c¸c c«ng ty con vµ t¹i n­íc ngoµi; + C«ng ty tµi chÝnh Hong Kong (Vietnam Finance Co., Ltd- VFC): víi vai trß lµ ®Çu mèi ho¹t ®éng cña NHTMNN t¹i Hongkong- mét trong nh÷ng thÞ tr­êng tµi chÝnh quan träng cña Ch©u ¸ vµ ThÕ giíi- phôc vô quan hÖ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ gi÷a ViÖt Nam- Hongkong còng nh­ ViÖt Nam- Trung Quèc; + C«ng ty cho thuª tµi chÝnh: chuyªn m«n ho¸ trong kinh doanh phôc vô doanh nghiÖp nhá vµ võa còng nh­ kh¸ch hµng c¸ nh©n; + C«ng ty tµi chÝnh vµ chuyÓn tiÒn t¹i Hoa Kú: ®Ó thóc ®Èy dÞch vô kiÒu hèi, NHTM cã thÓ thµnh lËp mét c«ng ty chuyÓn tiÒn t¹i Hoa Kú vµ sÏ më réng ra thÞ tr­êng c¸c thÞ tr­êng kh¸c; + C«ng ty ThÎ chuyªn m«n ho¸ trong ho¹t ®éng ng©n hµng b¸n lÎ- cung øng réng r·i c¸c s¶n phÈm thÎ ®Õn kh¸ch hµng. + Ho¹t ®éng cung øng dÞch vô xö lý d÷ liÖu vµ tin häc ng©n hµng, dù kiÕn gåm hai ®¬n vÞ: (i) C«ng ty chuyÓn m¹ch thÎ vµ (ii) Trung t©m C«ng nghÖ th«ng tin Ng©n hµng. + C«ng ty qu¶n lý tµi s¶n : thµnh lËp víi môc ®Ých chÝnh lµ xö lý tµi s¶n thÕ chÊp liªn quan ®Õn c¸c kho¶n nî xÊu, hoµn thµnh sø m¹ng cña m×nh, c«ng ty sÏ chuyÓn ®æi chøc n¨ng phï hîp víi ®Þnh h­íng mang tÝnh kinh doanh trong thÞ tr­êng nµy. - Ho¹t ®éng Ng©n hµng §Çu t­: ®©y lµ m¶ng kinh doanh ®ang ph¸t triÓn rÊt nhanh vµ còng sÏ lµ mét nh¸nh kinh doanh chñ ®¹o cña TËp ®oµn tµi chÝnh NHTMNN. + C«ng ty Chøng kho¸n: ph¸t triÓn theo h­íng thùc sù trë thµnh c¸nh tay ®¾c lùc cña NHTMNN trong lÜnh vùc ng©n hµng ®Çu t­, ho¹t ®éng trªn c¬ së c¸c chuÈn mùc quèc tÕ tiªn tiÕn nhÊt. + C«ng ty Qu¶n lý quü ®Çu t­: trong bèi c¶nh c¶i c¸ch, ®æi míi doanh nghiÖp vµ cæ phÇn ho¸ hiÖn nay, tiÒm n¨ng vµ c¬ héi kinh doanh qu¶n lý quü vµ ®Çu t­ trùc tiÕp vµo c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ lµ rÊt ®¸ng quan t©m. Cïng víi C«ng ty Chøng kho¸n, kinh doanh qu¶n lý quü ®Çu ®Çu t­ sÏ t¹o cho NHTMNN kh¶ n¨ng hoµn thiÖn danh môc s¶n phÈm cña m×nh, cung cÊp cho kh¸ch hµng mäi s¶n phÈm/dÞch vô tµi chÝnh, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp vµ c¹nh tranh trªn tr­êng quèc tÕ. Ngoµi ra, C«ng ty còng sÏ lµ kªnh dÉn vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp hiÖu qu¶ th«ng qua c¸c quü ®Çu t­ h¶i ngo¹i vµ ®ång thêi còng sÏ gióp NHTMNN v­¬n ra c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ khi cÇn thiÕt. - Ho¹t ®éng kinh doanh B¶o hiÓm: thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam cßn rÊt non trÎ, tiÒm n¨ng t¨ng tr­ëng lín víi møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 20%, më réng ho¹t ®éng cña c«ng ty b¶o hiÎm lµ rÊt cÇn thiÕt. - Ho¹t ®éng kinh doanh BÊt ®éng s¶n: dÞch vô tµi chÝnh liªn quan kh¸ mËt thiÕt víi kinh doanh BÊt ®éng s¶n, tÝnh ®Õn nay, l­îng vèn ®Çu t­ vµo BÊt ®éng s¶n d­íi c¸c h×nh thøc cña c¸c NHTMNN lµ rÊt lín, riªng NHNT ®· ®Çu t­ 300 tû ®ång. Cã hai h×nh thøc cã thÓ nh¾m tíi: + TiÕp tôc ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt trong viÖc x©y dùng c¸c cao èc võa phôc vô môc ®Ých lµm trô së NHTMNN võa cho thuª...; + H×nh thµnh ®¬n vÞ chuyªn doanh trong lÜnh vùc nµy sÏ cã t¸c dông n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cho NHTMNN; ngoµi ra sÏ hç trî thªm cho c¸c dÞch vô hiÖn cã còng nh­ ®ang ph¸t triÓn cña ng©n hµng. 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ §Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn, t¸c gi¶ cã nh÷ng kiÕn nghÞ nh­ sau: 3.3.1. KiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n­íc vµ c¸c bé ngµnh liªn quan 3.3.1.1 §¶m b¶o m«i tr­êng kinh tÕ-chÝnh trÞ – x· héi æn ®Þnh M«i tr­êng chÝnh trÞ - ph¸p luËt chi phèi m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Sù thay ®æi cña m«i tr­êng chÝnh trÞ cã thÓ ¶nh h­ëng cã lîi cho nhãm doanh nghiÖp nµy nh­ng l¹i k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nhãm doanh nghiÖp kh¸c hoÆc ng­îc l¹i. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Mét m«i tr­êng ph¸p lý ®ång bé, lµnh m¹nh võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh võa ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ theo h­íng kh«ng ph¶i chØ chó ý ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ riªng cña m×nh, mµ ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ cña mäi thµnh viªn trong x· héi. HÖ thèng ph¸p luËt hoµn thiÖn, kh«ng thiªn vÞ lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò ngoµi kinh tÕ cña kinh doanh. Møc ®é hoµn thiÖn, sù thay ®æi vµ thùc thi ph¸p luËt trong nÒn kinh tÕ cã ¶nh h­ëng lín ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh cña doanh nghiÖp. M«i tr­êng nµy nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m v÷ng luËt ph¸p n­íc së t¹i vµ th«ng lÖ quèc tÕ ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh trong khu«n khæ cña hµnh lang ph¸p lý. Cã nh­ vËy míi ®¶m tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ. Thêi gian qua, m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« cña ViÖt Nam ch­a thùc sù æn ®Þnh, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp, khung thÓ chÕ ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ch­a ®ång bé. C¸c chñ thÓ kinh tÕ cßn manh món, møc ®é can thiÖp hµnh chÝnh vµo ho¹t déng ng©n hµng cßn lín, quyÒn lîi vµ quyÒn tù chñ kinh doanh cña c¸c NHTMNN ViÖt Nam ch­a ®­îc ®¶m b¶o b»ng ph¸p luËt, ®Æc biÖt khi x¶y ra tranh chÊp. NhiÒu quy ®Þnh, chÝnh s¸ch ch­a phï hîp víi nguyªn t¾c kinh tÕ thÞ tr­êng vµ c¸c th«ng lÖ chuÈn mùc quèc tÕ, nhiÒu nghiÖp vô cã t¸c dông gi¶m thiÓu vµ ph©n t¸n rñi ro ch­a ®­îc ®­a vµo ¸p dông réng r·i. Tuy nhiªn, nhu cÇu c¶i c¸ch, héi nhËp ®· vµ ®ang trë thµnh ®éng lùc cÊp thiÕt nhÊt ®Ó ®Èy m¹nh nh÷ng thay ®æi vÒ m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« cña ViÖt Nam. §Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTMNN hiÖu qu¶ vµ an toµn, hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i kh«ng ngõng ®­îc c¶i thiÖn, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý râ rµng, minh b¹ch, tiÕn dÇn tíi phï hîp víi nh÷ng th«ng lÖ quèc tÕ. ChÝnh phñ xem xÐt chØ ®¹o Ng©n hµng Nhµ n­íc ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n triÓn khai thùc hiÖn c¶i c¸ch hÖ thèng NHTMNN, theo ®ã quy ®Þnh vÒ c¸c tû lÖ b¶o ®¶m an toµn trong ho¹t ®éng ng©n hµng, vÒ ph©n lo¹i nî, trÝch lËp vµ sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro. Sù æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ vÜ m« lµ tiÒn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu cho sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM nãi chung vµ NHTMNN nãi riªng. M«i tr­êng kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh sÏ ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp dÉn tíi viÖc g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tr¶ nî ng©n hµng. 3.3.1.2 Më réng quyÒn tù chñ cho c¸c NHTMNN C¸c NHTMNN lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ - tÝn dông vµ dÞch vô ng©n hµng chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt DNNN & LuËt c¸c TCTD, c¸c qui ®Þnh cña LuËt vµ v¨n b¶n d­íi luËt hiÖn hµnh ch­a ph¸t huy ®­îc quyÒn tù chñ vÒ kinh doanh, vÒ qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n lý nh©n sù vµ tiÒn l­¬ng cho c¸c DNNN nãi chung vµ cho c¸c NHTMNN nãi riªng. ChÝnh phñ cÇn cho phÐp lµm thÝ ®iÓm më réng c¸c quyÒn tù chñ nãi trªn cho c¸c NHTMNN ®Ó gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu c¸c NHTMNN vµ toµn hÖ thèng doanh nghiÖp Nhµ n­íc. 3.3.1.3. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý §Ó ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTMNN Nhµ n­íc cÇn xem xÐt ban hµnh hoÆc chØnh söa néi dung mét sè v¨n b¶n cã liªn quan ®Õn mét sè vÊn ®Ò sau: C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cßn nÆng tÝnh bao cÊp cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng (nhÊt lµ trong chÝnh s¸ch tÝn dông n«ng th«n, tÝn dông víi DNNN vµ tÝn dông víi Ng©n s¸ch Nhµ n­íc). Ch­a cã sù t¸ch b¹ch râ rµng gi÷a ho¹t ®éng tÝn dông chÝnh s¸ch víi ho¹t ®éng tÝn dông th­¬ng m¹i c¶ vÒ nghiÖp vô lÉn m« h×nh tæ chøc. C¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn m« h×nh tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c NHTMNN nh­ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n thùc tÕ cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban ®iÒu hµnh, quyÒn tù chñ ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, tù chñ vÒ tæ chøc, nh©n sù, tµi chÝnh, ®Çu t­, ph©n phèi thu nhËp, khen th­ëng vµ xö ph¹t vËt chÊt. §©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµm xãi mßn ®éng lùc vµ h¹n chÕ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN. 3.3.1.4 N©ng cÊp hÖ thèng kÕ to¸n vµ th«ng tin b¸o c¸o. C¶i thiÖn hÖ thèng kÕ to¸n vµ th«ng tin b¸o c¸o hiÖn nay theo h­íng t­¬ng thÝch víi tiªu chuÈn quèc tÕ lµ cÇn thiÕt nh»m ®¸nh gi¸ tæng quan vµ sù hîp lý vÒ hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng cña NHTMNN trong hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. HÖ thèng kÕ to¸n n©ng cÊp míi ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu: th«ng tin vÒ sè liÖu ho¹t ®éng cña NHTMNN ph¶i chÝnh x¸c, minh b¹ch, toµn diÖn (bao gåm c¶ ho¹t ®éng chi tiÕt vµ toµn bé t×nh tr¹ng ho¹t ®éng cña NHTMNN trong hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai) vµ ®­îc cung cÊp kÞp thêi, th­êng xuyªn cho c¸c nhµ l·nh ®¹o ®iÒu hµnh, c¸c nhµ qu¶n lý ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh kÞp thêi. Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ tÝnh an toµn vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN mµ c¸c bªn cã quyÒn lîi cã liªn quan cã thÓ sö dông ®­îc nh­: c¸c nhµ qu¶n trÞ ®iÒu hµnh; thanh tra vµ gi¸m s¸t; c¸c nhµ ®Çu t­; c¸c chñ nî; kh¸ch hµng nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é an toµn, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN, ®ång thêi còng nh»m t¨ng c­êng nguyªn t¾c thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c bªn cã quyÒn lîi liªn quan cã thÓ gi¸m s¸t chÆt chÏ h¬n ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN. Ngoµi ra, ®iÒu nµy còng gãp phÇn t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c cæ ®«ng, c¸c nhµ ®Çu t­ cã c¬ së ®¸nh gi¸, suy xÐt vµ c©n nh¾c trong viÖc tham gia gãp vèn cæ phÇn khi tiÕn hµnh cæ phÇn hãa NHTMNN. 3.3.1.5 ChÝnh phñ cÇn ban hµnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch t¨ng c­êng quyÒn chñ ®éng ®Ó c¸c c«ng ty xö lý vµ khai th¸c nî cña c¸c NHTMNN cã thÓ chñ ®éng ph¸t m¹i tµi s¶n vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc lµm cña m×nh: nhÊt lµ c¸c c¬ chÕ vÒ ®Êu gi¸, ph¸t m¹i c¸c tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp, c¬ chÕ ®Æc biÖt vÒ chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt, c¬ chÕ ph¸t m¹i tµi s¶n thuéc së h÷u DNNN, c¸c thñ tôc cÊp phÐp liªn quan ®Õn viÖc ph¸t m·i tµi s¶n. T¹o ®iÒu kiÖn hç trî C«ng ty qu¶n lý khai th¸c tµi s¶n t¹i c¸c NHTMNN chuyÓn ®æi thµnh C«ng ty mua b¸n nî vµ thùc hiÖn chøc n¨ng theo th«ng lÖ quèc tÕ. ChÝnh phñ chØ ®¹o cô thÓ c¸c Bé, ngµnh , Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp chØ ®¹o kÞp thêi ®ång bé cïng ngµnh Ng©n hµng gi¶i quyÕt nh÷ng kho¶n nî tån ®äng cña c¸c NHTMNN. §Ò nghÞ Bé t­ ph¸p chØ ®¹o c¬ quan thi hµnh ¸n xö lý nhanh nh÷ng tµi s¶n b¶o ®¶m nî vay ®· ®­îc toµ tuyªn ph¸t m¹i ®Ó hç trî gióp c¸c ng©n hµng thu håi nî. §Ò nghÞ Bé tµi chÝnh cã h­íng dÉn miÔn gi¶m thuÕ vµ c¸c nghiÏa vô tµi chÝnh kh¸c ®èi víi nhµ n­íc khi c¸c NHTMNN b¸n c¸c tµi s¶n ®¶m b¶o theo chØ ®¹o cña ChÝnh phñ. C¬ chÕ bï ®¾p kÞp thêi c¸c kho¶n nî xÊu cho NHTMNN do sù thay ®æi chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc ®· trùc tiÕp t¹o ra (Di d©n lµm ch­¬ng tr×nh quèc gia; ®ãng cöa rõng; t¨ng gi¸ mét sè hµng ho¸ ®éc quyÒn cña Nhµ n­íc v.v ...). Cho phÐp vµ khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng thu håi nî ngoµi toµ ¸n, linh ho¹t trong viÖc chi hoa hång, thu håi mua b¸n vµ khai th¸c tµi s¶n xiÕt nî, tr¸nh viÖc h×nh sù ho¸ cña c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt vµo c¸c ho¹t ®éng nµy. 3.3.1.6. T¨ng c­êng sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c DNNN- kh¸ch hµng lín nhÊt cña c¸c NHTMNN hiÖn nay. §Ò nghÞ cho phÐp c¸c NHTMNN ®­îc phÐp tham gia vµo Ban chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN mµ cã d­ nî t¹i ng©n hµng. 3.3.1.7. §Ò nghÞ ChÝnh phñ, Bé tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc….hç trî c¸c NHTMNN trong x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn §Ò ¸n t¨ng vèn chñ së h÷u. 3.3.1.8. ChÝnh phñ vµ NHNN cho chñ tr­¬ng vµ ®Þnh h­íng chØ ®¹o thµnh lËp TËp ®oµn tµi chÝnh. Cô thÓ, ChÝnh phñ ®· cho phÐp thÝ ®iÓm chän 01 NHTMNN m¹nh nhÊt trong 04 Ng©n hµng nh­ Ng©n hµng ngo¹ th­¬ng ViÖt Nam ®Ó cæ phÇn ho¸ ®Çu tiªn, tiÕn tíi thµnh lËp tËp ®oµn tµi chÝnh. c¸c NHTMNN cÇn x©y dùng ®Ò ¸n víi sù trî gióp cña Ban ®æi míi DNNN vµ NHNN, tr­íc m¾t cho phÐp thµnh lËp c¸c c«ng ty ho¹t ®éng trong khu vùc dÞch vô tµi chÝnh nh­ b¶o hiÓm nh©n thä, qu¶n lý tµi s¶n.. nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh; §Ò nghÞ ChÝnh phñ sím söa ®æi NghÞ ®Þnh 187 vÒ cæ phÇn ho¸ ®Ó t¹o thuËn lîi h¬n cho c¸c NHTMNN trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ NHTMNN cÇn ®­îc triÓn khai khÈn tr­¬ng, song hµnh víi tiÕn tr×nh më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh theo c¸c cam kÕt héi nhËp cña ViÖt Nam trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü còng nh­ viÖc ra nhËp WTO. Mét vÊn ®Ò quan träng h¬n sau tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸- ®ã lµ c¬ cÊu qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®èi víi NHTMNN nµy lµ ph¶i thùc sù ®­îc thay ®æi hoÆc chÝ Ýt ®­îc phÐp thÝ ®iÓm thùc hiÖn dùa trªn c¬ chÕ mét “ng©n hµng cæ phÇn”- cã nh­ vËy míi thùc sù ®¶m b¶o thµnh c«ng cña ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c NHTMNN. §Ó sím t¹o dùng quy m« vµ tÇm vãc cÇn thiÕt cho NHTMNN nh»m héi nhËp thµnh c«ng, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ vµ NHNN xem xÐt cho phÐp triÓn khai c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ chiÕn l­îc, mua hoÆc s¸p nhËp thÝ mét sè ng©n hµng cæ phÇn nh»m t¨ng c­êng tiÒm lùc tµi chÝnh cña m×nh còng nh­ gãp phÇn lµm lµnh m¹nh ho¸ c¸c ng©n hµng yÕu kÐm. ViÖc sím mua l¹i hoÆc s¸p nhËp mét sè ng©n hµng TMCP vµo NHTMNN (®­îc chän ®Ó thµnh lËp tËp ®oµn) tr­íc khi ph¸t hµnh cæ phiÕu ra thÞ tr­êng ®Ó cã thÓ nhanh chãng c¶i thiÖn qui m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña NHNT. Cho phÐp NHTMNN ®­îc ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÝ ®iÓm ®èi víi mét sè lÜnh vùc ®Æc thï trong ng©n hµng theo tËp qu¸n vµ chuÈn mùc quèc tÕ, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho NHTM cã ®­îc sù chñ ®éng cao h¬n trong c¸c lÜnh vùc qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ qu¶n lý tµi chÝnh víi môc tiªu nh»m huy ®éng vµ ph¸t huy ®­îc c¸c nguån lùc vÒ vËt chÊt vµ con ng­êi nh»m phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh. 3.3.1.9. Nhµ n­íc cÇn ban hµnh LuËt chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, kh«ng chØ nh»m b¶o hé cho c¸c NHTM c¹nh tranh lµnh m¹nh mµ cßn b¶o vÖ lîi Ých cho kh¸ch hµng. C¸c ®iÒu kho¶n cña LuËt chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, cÇn quy ®Þnh theo h­íng: quy ®Þnh râ sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, c¸c NHTM trong giao dÞch víi kh¸ch hµng kh«ng ®­îc dïng c¸c thñ ®o¹n c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nh­: dïng thñ ®o¹n chµo mêi ®Ó l«i kÐo kh¸ch hµng; ®­a ra hµng lo¹t c¸c s¶n phÈm biÕu kh«ng; tù khoe khoang v­ît qu¸ kh¶ n¨ng sù thËt cña b¶n th©n; sö dông mét sè h×nh thøc nh»m gi¶m thÊp gi¶ dèi l·i suÊt cho vay, h¹ thÊp phÝ dÞch vô, gi¶m thÊp ®iÒu kiÖn cÊp tÝn dông; nÕu do hµnh ®éng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh mµ g©y ra tæn thÊt cho NHTM c¹nh tranh th× ph¶i chÞu ph¹t hµnh chÝnh, kinh tÕ; ngoµi ra cÇn cã v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ tiªu chuÈn hãa c¸c s¶n phÈm, dÞch vô do tæ chøc tÝn dông cung cÊp. §èi víi NHNN Víi chøc n¨ng lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông- ng©n hµng, c¸c NHNN cÇn: 3.3.2.1. NHNN cÇn chØ ®¹o s¸t sao viÖc thùc hiÖn §Ò ¸n t¸i c¬ cÊu c¸c NHTMNN giai ®o¹n II (2005-2010) trªn c¬ së ®óc kÕt c¸c kinh nghiÖm cã ®­îc ë giai ®o¹n 1. Ban chØ ®¹o c¬ cÊu l¹i c¸c NHTMNN cÇn ho¹t ®éng tÝch cùc h¬n n÷a theo ®óng chuÈn mùc quèc tÕ, cã tæng kÕt ®¸nh gÝa vµ ®iÒu chØnh víi 3 môc tiªu chÝnh: N©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh N©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ ®iÒu hµnh C«ng nghÖ hiÖn ®¹i NHNN cÇn th­êng xuyªn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ tµi chÝnh vµ dù b¸o xu h­íng ph¸t triÓn cña c¸c NHTMNN ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh c¸c qui ®Þnh vµ biÖn ph¸p gi¸m s¸t. §Æc biÖt lµ c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn toµn ngµnh c¶ vÒ m« h×nh ph¸t triÓn, chÝnh s¸ch, c«ng nghÖ vµ dÞch vô ng©n hµng trong bèi c¶nh héi nhËp vµ c¹nh tranh quèc tÕ ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. 3.3.2.2. Giao quyÒn tù chñ trong kinh doanh cho c¸c NHTMNN Cho ®Õn nay ho¹t ®éng kinh doanh, nhÊt lµ ho¹t ®éng cho vay cña NHTMNN vÉn bÞ chi phèi bëi c¸c c¬ chÕ cña NHNN nh­ l·i suÊt huy ®éng vµ cho vay, ®èi t­îng cho vay th­¬ng m¹i vµ cho vay theo chØ ®Þnh cña ChÝnh phñ.... §iÒu nµy g©y khã kh¨n trong ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tÝn dông vµ hiÖu qu¶ c¸c ng©n hµng víi c¶ hai ho¹t ®éng cho vay nãi trªn lµ kh«ng chÝnh x¸c vµ kh«ng cã ý nghÜa thùc tÕ. NHNN cÇn t¸ch b¹ch râ rµng gi÷a cho vay th­¬ng m¹i vµ cho vay theo chØ ®Þnh ChÝnh phñ, tr­êng hîp cÇn cho vay theo chØ ®Þnh th× cÇn cã b¶o l·nh cña Bé tµi chÝnh cho kho¶n vay ®ã. Trao quyÒn tù chñ cho c¸c NHTMNN trong viÖc ra quyÕt ®Þnh kinh doanh, qu¶n lý nh©n sù vµ tiÒn l­¬ng, qu¶n lý tµi chÝnh, kh«ng h¹n chÕ viÖc më réng c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cña c¸c NHTMNN.NHNN cÇn më réng quyÒn tù chñ tµi chÝnh cña c¸c NHTMNN v× nã cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh t¹o ra ®éng lùc vµ hÖ thèng khuyÕn khÝch vËt chÊt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu lùc qu¶n lý. Theo NghÞ ®Þnh 166/1999/N§-CP ban hµnh ngµy 19/11/1999 vÒ chÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi c¸c TCTD th× quyÒn tù chñ tµi chÝnh cña c¸c NHTMNN cßn rÊt h¹n chÕ thÓ hiÖn trªn mét sè mÆt: tiÒn thu sö dông vèn, viÖc lËp vµ sö dông c¸c quü. vÒ t¨ng vèn chñ së h÷u, c¬ chÕ tiÒn l­¬ng, viÖc giao quü l­¬ng... §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc nghiªn cøu söa ®æi nh»m hç trî cho qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i c¸c NHTMNN. Giao quyÒn tù chñ trong kinh doanh ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao tÝnh tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c NHTMNN. 3.3.2.3. T¨ng c­êng kiÓm tra, kiÓm so¸t. NHNN cÇn nghiªn cøu ban hµnh c¸c v¨n b¶n ®¶m b¶o ®ång bé t¹o hµnh lang ph¸p lý v÷ng ch¾c cho hÖ thèng NHTMNN ho¹t ®éng an toµn. N©ng cao h¬n n÷a vai trß vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p luËt cña kiÓm to¸n ®èi víi qu¶n lý tµi chÝnh, ®ång thêi thùc hiÖn chÕ ®é thanh tra gi¸m s¸t tµi chÝnh th«ng qua kiÓm to¸n theo c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng thanh tra cña NHNN, tr¸nh trïng lÆp, ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ xö lý kh¸ch quan c¸c vô vi ph¹m. Rµ so¸t l¹i c¸c thÓ chÕ, c¬ chÕ cña Nhµ n­íc, cña Thèng ®èc vµ c¸c qui chÕ cô thÓ cña c¸c NHTMNN ®Ó chØnh söa, bæ sung phï hîp víi lé tr×nh héi nhËp, t¹o søc m¹nh c¹nh tranh vµ thÝch øng nhanh cho c¸c NHTMNN, ®Æc biÖt trong viÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiiÒn tÖ: Dù tr÷ b¾t buéc, h¹n møc tÝn dông, chÝnh s¸ch chiÕt khÊu, l·i suÊt… HÖ thèng thèng kª, kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ th«ng tin tµi chÝnh toµn ngµnh cÇn hoµn thiÖn ®Ó phï hîp víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. §©y lµ c«ng cô qu¶n lý chØ ®¹o rÊt quan träng ®Ó NHNN gi¸m s¸t toµn hÖ thèng. 3.3.2.4. NHNN cÇn nghiªn cøu ¸p dông c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mang tÝnh thÞ tr­êng nh­ l·i suÊt c¬ b¶n vµ nghiÖp vô thÞ tr­êng më ®Ó cã t¸c ®éng h÷u hiÖu ®èi víi vèn kh¶ dông cña c¸c NHTM. §©y còng lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò cho viÖc x©y dùng mét chiÕn l­îc kinh doanh æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c cña c¸c NHTMNN. 3.3.2.5. §Ó gióp c¸c NHTMNN tõng b­íc n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh, ®¹t møc an toµn trong ho¹t ®éng theo c¸c chuÈn mùc quèc tÕ, NHNN cÇn kiÕn nghÞ ChÝnh phñ cho phÐp thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: - Cho phÐp NHTMNN gi÷ l¹i phÇn thu thuÕ sö dông vèn ®Ó t¨ng vèn chñ së h÷u - Cho phÐp chuyÓn phÇn vèn vay tõ Ng©n hµng thÕ giíi vµ Quü tiÒn tÖ quèc tÕ theo ch­¬ng tr×nh t¸i c¬ cÊu cho c¸c NHTMNN vµ cho phÐp c¸c ng©n hµng nµy kh«ng ph¶i nép thuÕ sö dông vèn hµng n¨m ®Ó c¸c ng©n hµng nhËn vèn vay ®Ó t¨ng vèn chñ së h÷u ®­îc sö dông kho¶n thuÕ vèn nµy hoµn tr¶ khoan vay theo c¸c ®iÒu kiÖn cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ vµ Ng©n hµng thÕ giíi. - æn ®Þnh møc nép ng©n s¸ch (lÊy n¨m 2000 lµm mèc) trong 3 n¨m ®Ó khuyÕn khÝch c¸c NHTMNN phÊn ®Êu v­ît chØ tiªu lîi nhuËn, cho phÐp lÊy phÇn v­ît ®Ó bæ sung vèn chñ së h÷u. - KhuyÕn khÝch c¸c NHTM tÝch cùc tËn thu håi c¸c kho¶n nî ®· khoanh ®Ó bæ sung vèn chñ së h÷u. Cho phÐp t¨ng vèn b»ng ph­¬ng thøc b¸n cæ phÇn ­u ®·i (kh«ng tham gia qu¶n lý) cho c¸n bé c«ng nh©n viªn víi cæ tøc cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm. 3.3.2.6. §Ó gióp c¸c NHTMNN n©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ ®iÒu hµnh cña c¸c NHTMNN, NHNN phèi hîp víi c¸c WB, IMF... hç trî c¸c NHTMNN trong t×m hiÓu vµ triÓn khai ®­a ph­¬ng thøc qu¶n trÞ ng©n hµng hiÖn ®¹i vµo øng dông thùc tÕ t¹i ViÖt Nam. NHNN cÇn cã lé tr×nh ban hµnh c¸c qui ®Þnh, qui ph¹m phï hîp víi th«ng lÖ theo lé tr×nh héi nhËp, cã tÝnh ®Õn khã kh¨n v­íng m¾c trong triÓn khai cña c¸c NHTMNN. Phèi hîp víi c¸c Bé Ngµnh cã liªn quan h­íng dÉn c¸c NHTMNN x©y dùng ®Ò ¸n chi tiÕt thµnh lËp tËp ®oµn tµi chÝnh tr×nh ChÝnh phñ cho phÐp thùc hiÖn. KÕt luËn Trªn c¬ së tËp hîp, luËn gi¶i, minh chøng vµ ph©n tÝch c¸c d÷ liÖu mét c¸ch khoa häc vµ thùc tiÔn, luËn ¸n ®· hoµn thµnh mét sè néi dung sau: Thø nhÊt: HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh lý luËn vÒ NHTM vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, néi dung ®¸nh gi¸, hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸. Kh¸i niÖm hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM tËp trung chñ yÕu trªn ph­¬ng diÖn lîi nhuËn vµ c¸c chØ tiªu vÒ lîi nhuËn cña c¸c NHTM. §Æc biÖt, t¸c gi¶ tËp trung ph©n tÝch hµng lo¹t nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM, ®óc kÕt ®­îc kinh nghiÖm cña Trung Quèc vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña NHTMNN. XÐt tæng thÓ, nh÷ng néi dung ®­îc ®Ò cËp phï hîp víi môc tiªu, ®èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu ®· x¸c ®Þnh, lµ c¬ së lý thuyÕt hoµn chØnh ®Ó tiÕp cËn nh÷ng vÊn ®Ò tiÕp theo. Thø hai: Trªn c¬ së kh¸t qu¸t vÒ hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam, t¸c gi¶ nhÊn m¹nh vai trß chñ lùc, chñ ®¹o cña c¸c NHTMNN. Theo ®ã, b»ng hÖ thèng t­ liÖu phong phó t¸c gi¶ ®· m« t¶, ph©n tÝch thùc tr¹ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTMNN ViÖt nam tõ n¨m 2000-2005 theo nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ®· thèng nhÊt ë phÇn lý thuyÕt. T¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh mÆc dï hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c NHTMNN ®· ®­îc c¶i thiÖn nh­ng so víi môc tiªu th× cßn thÊp, thËm chÝ lµ rÊt thÊp. Mét sè nguyªn nh©n (tõ phÝa c¸c NHTMNN, tõ phÝa NHNN, kh¸ch hµng...) ®­îc ph©n tÝch chøng minh cô thÓ. Thø ba: Víi ®Þnh h­íng, môc tiªu ph¸t triÓn c¸c NHTMNN ViÖt Nam trong thêi gian tíi, t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTMNN cµng trë nªn cÊp b¸ch h¬n bao giê hÕt. C¸c gi¶i ph¸p ®­îc luËn cø cã c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn nªn cã tÝnh øng dông cao. §Ó thùc thi c¸c gi¶i ph¸p, t¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n ®­a ra c¸c kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt thùc hiÖn. T¸c gi¶ hy väng r»ng luËn ¸n sÏ ®ãng gãp d­îc mét phÇn nhá trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTMNN VN hiÖn nay nãi riªng còng nh­ cña toµn hÖ thèng Ng©n hµng nãi chung. T¸c gi¶ ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c thµy c« h­íng dÉn vµ ®ång nghiÖp, c¸c nhµ khoa häc, c¸c c¸n bé qu¶n lý cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, 4 NHTMNN vµ mong muèn nhËn ®­îc gãp ý, gióp ®ì cña c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸c b¹n ®äc liªn quan ®Õn lÜnh vùc nµy. Tµi liÖu tham kh¶o TiÕng ViÖt: 1. Bé tµi chÝnh(2000), ChiÕn l­îc tµi chÝnh-tiÒn tÖ 2001-2010, Hµ néi C¸c M¸c(1987), T­ b¶n tËp III, phÇn 1, NXB Sù thËt, Hµ néi C¸c M¸c(1987), T­ b¶n tËp III, phÇn 2, NXB Sù thËt, Hµ néi ChÝnh phñ (1996), NghÞ ®Þnh sè 42,43/CP ngµy 16/07/1996. ChÝnh phñ (2000), nghÞ ®Þnh sè 49/2000/N§-CP ngµy 12/09/2000. ChÝnh phñ (2001) nghÞ ®Þnh sè 16/2001/N§-CP ngµy 02/05/2001. ChÝnh phñ (2001) nghÞ ®Þnh sè 32/2001/N§-CP ngµy 02/04/2001. D­¬ng HiÕu H¹nh (1999) Qu¶n trÞ tµi chÝnh doanh nghiÖp hiÖn ®¹i, NXB Khoa häc kü thuËt, Hµ néi. David Begg (1992) Kinh tÕ häc, NXB Gi¸o dôc, Hµ néi. DavidCox (1997) NghiÖn vô ng©n hµng hiÖn ®¹i, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi. NguyÔn DuÖ, Qu¶n trÞ ng©n hµng, NXB Thèng kª, Hµ néi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1986), V¨n kiÖn ®¹i héi §¹i biÓu §¶ng toµn quèc lÇn thø 10, NXB Sù thËt, Hµ Néi. Edward W Reed & Edward K Gill (1993) Ng©n hµng th­¬ng m¹i, NXB TP Hå ChÝ Minh. Frederic S. Miskin(1994), TiÒn tÖ, Ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh, NXB Khoa häc kü thuËt, Hµ néi. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam, B¸o c¸o th­êng niªn n¨m 2001,2002,2003,2004,2005, Hµ Néi. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam (2006), §Ò ¸n chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam (1996), Ng©n hµng ViÖt Nam- Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn – NXB ChÝnh trÞ quèc gia. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (2005) T¸i c¬ cÊu c¸c NHTMNN thùc tr¹ng vµ triÓn väng, Hµ néi. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam( 1997) Ph¸p luËt vÒ NHTW &NHTM mét sè n­íc- NXB ThÕ giíi. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (2001,2002,2003,2004) B¸o c¸o th­êng niªn Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt nam(2001,2002,2003,2004) B¸o c¸o th­êng niªn Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt nam (2001,2002,2003,2004) B¸o c¸o th­êng niªn Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt nam (2001,2002,2003,2004) B¸o c¸o th­êng niªn Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt nam (2001,2002,2003,2004) B¸o c¸o th­êng niªn NguyÔn Ninh KiÒu (1994), TiÒn tÖ Ng©n hµng, NXB Thèng kª, Hµ Néi. NguyÔn Quèc ViÖt (2001), Nh÷ng bÊt cËp trong hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam hiÖn nay, T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn NguyÔn V¨n TiÕn (1999) Qu¶n trÞ rñi ro trong kinh doanh ng©n hµng, NXB Thèng kª Hµ Néi Peter S. Rose (2001) Qu¶n trÞ Ng©n hµng th­¬ng m¹i, NXB Tµi chÝnh, Hµ néi Saunder (1996) Qu¶n trÞ c¸c tæ chøc tµi chÝnh- NXB Tµi chÝnh, Hµ néi TrÇn §×nh TriÓn (1997), Mét sè ý kiÕn bµn vÒ khung ph¸p luËt kinh tÕ ViÖt Nam ®¶m b¶o hÖ thèng ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh TiÒn tÖ. Tr­êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n (2002) Ng©n hµng th­¬ng m¹i, Qu¶n trÞ vµ nghiÖp vô, NXB Thèng kª. Tr­êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n (2005) NghiÖp vô Ng©n hµng th­¬ng m¹i – NXB Tµi chÝnh. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam (1997), LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông, NXB ChÝnh trÞ quèc gia. TiÕng Anh: 1. Alain C. Shapiro (1999) Multinational Financial Management– International Edition. Mc Graw- Hill (1996) Money & Banking – Book Company Runine Victor (1996) Development Banking & Finance, International Edition. Danh môc c¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè cña t¸c gi¶ 1. Ph¹m ThÞ BÝch L­¬ng ( 2000) “ Japanese banking system: problems and solutions”, Temple Science and Technology Nesw ( 7). 2. Ph¹m ThÞ BÝch L­¬ng ( 2000) “ Nh÷ng bµi häc rót ra tõ thµnh c«ng cña Ng©n hµng HSBC”, Temple Science and Technology News(5). 3. Ph¹m ThÞ BÝch L­¬ng (2000 )“ ChiÕn l­îc kh¸ch hµng cña Nokia” Temple Science and Technology News ( 6). 4. Ph¹m ThÞ BÝch L­¬ng ( 2001) “ Ph©n tÝch c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó chiÕn th¾ng”, T¹p chÝ Ng©n hµng (12), trang 48-49. 5. Ph¹m ThÞ BÝch L­¬ng ( 2002) “NghÖ thuËt l·nh ®¹o trong qu¶n lý chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp”, T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ (6), trang 15-17.