Luận án Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

an hành các văn bản cảnh báo về các phương thức trục lợi liên quan đến từng loại hình bảo hiểm cụ thể, như xe cơ giới, con người, kỹ thuật, hàng hoá,… và cập nhật thông tin liên tục về vấn đề này. - Phân loại khách hàng và có sự trao đổi thông tin giữa các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Đối với các khách hàng có tiền sử hay xảy ra tổn thất, yêu cầu bồi thường cần có sự theo dõi và thực hiện nghiêm việc phạt phí, giới hạn phạm vi bảo hiểm và bảo hiểm có điều kiện. Trên thực tế việc thực hiện biện pháp này gắn liền với việc nâng cao chất lượng đánh giá rủi ro trong khâu khai thác và nâng cao chất lượng công tác giám định để tạo nên một gói các giải pháp đồng bộ hiệu quả. 3.2.1.3. Nâng cao hiệu quả sử dụng các loại chi phí trong doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Trong ba chỉ tiêu được xây dựng trong chương 1: hiệu quả sử dụng chi phí trực tiếp cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm trong kỳ, hiệu quả sử dụng chi phí bán hàng và hiệu quả sử dụng chi phí quản lý doanh nghiệp, chỉ tiêu hiệu quả sử dụng chi phí trực tiếp cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm có thể 154 được coi là chỉ tiêu tổng hợp liên quan đến tất cả các chi phí trực tiếp phát sinh trong quá trình kinh doanh bảo hiểm, hai chỉ tiêu hiệu quả sử dụng chi phí bán hàng và hiệu quả sử dụng chi phí quản lý doanh nghiệp là hai chỉ tiêu cụ thể đánh giá mối liên hệ trực tiếp giữa chi phí bán hàng và chi phí quản lý liên quan đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Để nâng cao hiệu quả ba chỉ tiêu này cần tác động trực tiếp đến các chi phí phát sinh trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm. a. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí bán hàng Hiệu quả sử dụng chi phí bán hàng cho biết cứ một đồng chi phí bán hàng chi ra trong kỳ sẽ góp phần tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Phân tích kỹ chỉ tiêu này sẽ cho phép các DNBH tổ chức bán hàng, tổ chức các kênh phân phối sản phẩm hợp lý hơn, có hiệu quả hơn. Chỉ tiêu này cũng phản ánh thực trạng chất lượng, năng lực của đội ngũ cán bộ và đại lý khai thác trong doanh nghiệp. Kết quả phân tích chỉ tiêu này tại chương 2 cho thấy sự khác nhau cách biệt về hiệu quả sử dụng chi phí bán hàng giữa doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trong nước (giữa ALLIAN với PVI và PJICO). Tuy nhiên có một sự khác biệt giữa hai nhóm doanh nghiệp này: hầu hết các doanh nghiệp bảo hiểm có vốn đầu tư nước ngoài đều bị giới hạn phạm vi kinh doanh, khách hàng của họ hầu hết là doanh nghiệp liên doanh hoặc 100% vốn nước ngoài, có tập quán và thói quen bảo hiểm trong khi các doanh nghiệp bảo hiểm trong nước có lượng khách hàng lớn, giá trị bảo hiểm thường nhỏ, không chuyên nghiệp, hầu như không có thói quen bảo hiểm. Tuy nhiên một điều không thể phủ nhận là các doanh nghiệp bảo hiểm có vốn đầu tư nước ngoài chuyên nghiệp hơn các doanh nghiệp trong nước. Tại các doanh nghiệp bảo hiểm trong nước, rất nhiều khoản chi chưa hợp lý, như: chi hoa hồng, chi đối với người thứ ba. Ví dụ như chi hoa hồng cho khách hàng bị cấm bởi luật kinh doanh bảo hiểm 155 nhưng các doanh nghiệp vẫn chi để có được hợp đồng. Nếu các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ không quản lý tốt để hạ thấp những khoản chi này xuống sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí bán hàng việc kiểm soát chặt các danh mục chi bán hàng là cần thiết. Các biện pháp cụ thể trong giải pháp này bao gồm: - Không chi hoặc không hợp thức hoá các khoản chi bị cấm theo luật (chi hoa hồng cho khách hàng). Để thực hiện được điều này không phải đơn giản do bản thân các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ đã tạo ra thói quen xấu cho khách hàng trong thời gian dài. Việc cạnh tranh mở rộng thị phần cũng là một nhân tố dẫn đến việc trả hoa hồng cho khách hàng. Vì vậy để thực hiện được biện pháp này các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ phải có cam kết cụ thể bằng văn bản và ý thức rõ trách nhiệm cũng như lợi ích của mình. - Nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí bán hàng bằng biện pháp khoán chi phí bán hàng gắn với khoán doanh thu và hiệu quả khai thác (tỉ lệ bồi thường trên doanh thu mà nhân viên hoặc đại lý hoặc bộ phận, chi nhánh khai thác được). - Sử dụng các dịch vụ môi giới bảo hiểm chuyên nghiệp. Biện pháp này có thể giảm các chi phí khai thác trực tiếp và tận dụng các dịch vụ mà môi giới cung cấp để chuẩn hoá hiệu quả khai thác và đánh giá rủi ro. b. Nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí quản lý Chỉ tiêu hiệu quả sử dụng chi phí quản lý DNBH sẽ cho biết cứ một đồng chi phí quản lý chi ra trong kỳ, sẽ góp phần tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận kinh doanh bảo hiểm và lợi nhuận đầu tư tài chính. Để tăng hiệu quả sử dụng chi phí quản lý biện pháp hữu hiệu nhất là giảm các khoản chi quản lý trong doanh nghiệp bảo hiểm nhưng phải đảm bảo doanh thu và lợi nhuận của 156 doanh nghiệp không đổi hoặc tốc độ tăng của doanh thu và lợi nhuận phải lớn hơn tốc độ tăng của chi phí quản lý với giả sử các khoản chi khác không đổi. Về tổng thể, chi quản lý bao gồm các khoản chi chủ yếu như: lương, chi phí văn phòng, điện nước, liên lạc, đi lại,... Nhìn chung kết quả của bảng 2.16 và 2.5 cho thấy doanh nghiệp nào có qui mô lớn, nhiều lao động thì thường hiệu quả sử dụng chi lý quản lý thấp. Các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí quản lý cần tập trung vào việc giải quyết các vấn đề liên quan đến mô hình tổ chức và việc sử dụng linh hoạt lao động trong doanh nghiệp. Các biện pháp bao gồm: - Tùy vào đặc điểm kinh doanh của từng doanh nghiệp (doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp trong nước, công ty bảo hiểm ngành) cần xây dựng mô hình tổ chức hợp lý theo khu vực địa lý hoặc theo lĩnh vực chuyên môn hoặc kết hợp cả hai nhằm mục đích tổ chức bộ máy gọn nhẹ và hiệu quả nhất có thể. - Sử dụng linh hoạt đội ngũ bán hàng là các đại lý chuyên nghiệp hoặc bán chuyên nghiệp kết hợp với việc sử dụng môi giới bảo hiểm nhằm giảm thiểu tối đa chi phí lao động. Tuy nhiên việc sử dụng các lao động này cần kết hợp với giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp bảo hiểm. - Thực hiện các biện pháp tiết kiệm chi phí quản lý liên quan đến các chi phí văn phòng như điện nước, thiết bị văn phòng, văn phòng phẩm, thông tin liên lạc. - Sát nhập các bộ phận phòng ban hoặc chi nhánh có địa bàn hoặc công việc chồng chéo nhau góp phần giảm chi phí văn phòng và tránh cạnh tranh không lành mạnh trong nội bộ doanh nghiệp. c. Nâng cao hiệu quả sử dụng một số các chi phí trực tiếp khác Trong các khoản chi phí trực tiếp cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm, 157 ngoài các khoản chi chính như chi bồi thường, chi phí bán hàng, chi quản lý, chi trích lập dự phòng là những khoản chi lớn thì các khoản chi khác như chi giám định tổn thất, chi yêu cầu người thứ ba bồi thường, các khoản tận thu v.v. cũng có ảnh hưởng nhất định đến hiệu quả sử dụng chi phí trực tiếp. Vì vậy việc nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí cần áp dụng đối với tất cả các khoản chi và các khoản thu giảm chi của doanh nghiệp. Các biện pháp bao gồm: - Sử dụng hiệu quả các chi phí giám định bồi thường, chi yêu cầu người thứ ba bồi thường. Tùy thuộc vào qui mô và phạm vi hoạt động của doanh nghiệp có thể thực hiện chuyên môn hoá trong giám định hoặc thông qua bên thứ ba nhằm đảm bảo chi phí bỏ ra là phù hợp nhất đối với doanh nghiệp. - Tận thu triệt để các khoản phải thu để giảm chi phí phát sinh trong kỳ. Việc tận thu này liên quan đến các khoản thu bồi thường nhận tái bảo hiểm, thu đòi người thứ ba bồi hoàn, thu hàng đã xử lý, bồi thường 100% v.v... + Đối với các tài sản đã xử lý, thu hồi sau khi bồi thường 100% tổn thất cần có cơ chế quản lý chi tiết các tài sản này và tổ chức bán đấu giá nhằm thu hồi giá trị còn lại ở mức cao nhất có thể. Việc tổ chức bán đấu giá cần được công bố rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, nếu cần thiết có thể thuê các tổ chức chuyên nghiệp trong việc tổ chức bán đấu giá. + Công tác thu đòi người thứ ba cần được thực hiện triệt để. Thông qua theo dõi hồ sơ yêu cầu bồi thường, xác định chính xác số tiền cần phải thu đòi người thứ ba, đối tượng được xác định là người thứ ba gây ra thiệt hai và người bảo hiểm của họ nếu có. Việc thu đòi người thứ ba phải được tiến hành kịp thời và theo đúng qui trình thủ tục pháp lý để tránh các tranh chấp và rắc tối phát sinh. + Phối hợp với chặt chẽ với các công ty nhận tái bảo hiểm để xác định chính xác phạm vi được bảo hiểm và giá trị được bảo hiểm theo hợp đồng tái 158 bảo hiểm để xác định chính xác số tiền phải thu và thời gian thu. Cần xem xét lựa chọn công ty tái bảo hiểm căn cứ vào kinh nghiệm, khả năng tài chính, năng lực nhận tái bảo hiểm khi ký hợp đồng để đảm bảo quyền lợi bảo hiểm cho doanh nghiệp bảo hiểm gốc. 3.2.1.4. Nâng cao hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm Với vai trò là các trung gian tài chính, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ giữ vai trò quan trọng trong việc ổn định tài chính cho người tham gia bảo hiểm cũng như huy động vốn đầu tư cho phát triển của nền kinh tế. Hiệu quả đầu tư cao sẽ tăng hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm. Theo kết quả phân tích chương 2, mặc dù hiệu quả đầu tư tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm luôn cao và ổn định hơn hiệu quả sử dụng phí tính theo lợi nhuận thuần kinh doanh bảo hiểm; tuy nhiên, hiệu quả đầu tư của các DNBH phi nhân thọ còn rất khiêm tốn, mới chỉ đạt trung bình ở mức 0,07 vào năm 2007. Xuất phát từ các nguyên nhân được chỉ ra tại chương 2, giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ cần chú trọng vào các công việc sau: a. Tính được lượng phí bảo hiểm nhàn rỗi để đầu tư Hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm không chỉ phụ thuộc vào sự lựa chọn các lĩnh vực đầu tư có lợi nhuận cao, mà còn phụ thuộc vào quy mô phí bảo hiểm sử dụng đầu tư và thời gian đầu tư. Quy mô càng lớn thì lợi nhuận càng cao và lợi nhuận đầu tư trung và dài hạn thường cao hơn ngắn hạn. Như vậy, việc tính được phí bảo hiểm nhàn rỗi theo thời vụ để đầu tư là một công việc quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của DNBH. Trong nguồn vốn đầu tư nói trên, thì nguồn vốn đầu tư từ quỹ dự phòng nghiệp vụ chiếm hơn 90% tổng nguồn vốn đầu tư của các DNBH. Vì vậy, việc xác định phí bảo hiểm nhàn rỗi để đầu tư từ quỹ dự phòng nghiệp vụ là quan trọng hơn cả. 159 Mục đích của việc tính được phí nhàn rỗi từ các quỹ nghiệp vụ để đầu tư là tạo ra được nhiều vốn để đầu tư và dự tính được thời gian đầu tư của từng khoản vốn. Có hai phương pháp tính (dựa vào các phương pháp trích lập quỹ dự phòng nghiệp vụ) là: phương pháp định mức và phương pháp bình quân. + Phương pháp định mức: Theo phương pháp này, việc trích lập các quỹ dự phòng nghiệp vụ được tính vào cuối năm. Căn cứ để trích lập quỹ dự phòng là số phí giữ lại của từng nghiệp vụ và trích lập các quỹ. Quỹ dự phòng nghiệp vụ được tính chung cho toàn nghiệp vụ, chứ không được tính từ từng hợp đồng bảo hiểm và sau đó tổng hợp lên. Ưu điểm của phương pháp này là việc tính toán dễ dàng, nhưng lại khó cho việc tính thời hạn đầu tư. Trong ba quỹ dự phòng trên thì dự phòng phí và dự phòng bồi thường được sử dụng ngay trong năm, do đó thời gian nhàn rỗi tính theo tháng. Quỹ dự phòng dao động lớn được sử dụng khi tỷ lệ bồi thường vượt một định mức nào đó. Việc sử dụng quỹ này không thường xuyên, nhưng rất khó xác định thời gian cụ thể. + Phương pháp bình quân: Do trách nhiệm của DNBH không trùng với thời điểm người tham gia bảo hiểm nộp phí bảo hiểm, mà trải dài trong suốt thời hạn bảo hiểm, Do đó các DNBH phải phân bố phí bảo hiểm cho cả thời hạn bảo hiểm của hợp đồng. Phí bảo hiểm được phân bổ ngay sau khi DNBH thu của người tham gia bảo hiểm tuỳ theo đặc điểm của từng khoản mục trong phí bảo hiểm: 160 Phí bảo hiểm PHÍ THUẦN, KHOẢNG 65 - 85% Phân bổ cho suốt thời hạn hợp đồng Phân chia theo tháng Chi phí ký hợp đồng 10 - 30% Sử dụng ngay khi ký hợp đồng Không Phí hợp đồng bảo hiểm Chi phí khoảng 15 - 35% Chi phí quản lý hợp đồng 5% Sử dụng trong suốt thời hạn hợp đồng Phân chia theo tháng Thời gian hợp đồng Ví dụ: Hợp đồng bảo hiểm 01 chiếc tàu biển, thời hạn bảo hiểm từ 1/1 đến 31/12 năm 2008, phí bảo hiểm là 1.000 triệu, tỷ lệ phí thuần là 70% , chi phí chiếm 30%, trong đó chi phí ký hợp đồng là 25%, chi phí quản lý hợp đồng là 5%. • Dự kiến thời hạn sử dụng để đầu tư: Do thời hạn bảo hiểm của nghiệp vụ bảo hiểm thường tối đa là 1 năm, vì vậy thời gian tạm thời nhàn rỗi của phí bảo hiểm cũng chỉ thời gian tối đa là 1 năm. Theo phân tích ở phần trên, thời gian phí bảo hiểm nhàn rỗi từ 1 tháng, 2 tháng.... đến tối đa là 12 tháng. Tuy nhiên, do mức độ rủi ro rất thất thường nên để có khả năng thanh toán bồi thường cho những năm có tỷ lệ chi bồi thường cao hơn mức bình quân chung của các công ty bảo hiểm đã lập quỹ dự phòng dao động lớn. Quỹ dự phòng dao động lớn được tích luỹ qua nhiều năm và có thể dùng để đầu tư với thời hạn lớn hơn 1 năm. 161 Ví dụ: Hoạt động bảo hiểm một chuyến tàu biển, thời hạn bảo hiểm thời gian từ 1/1 đến 31/12/2008, phí bảo hiểm là 1.000 triệu đồng, tỷ lệ phí thuần là 72%, chi phí 28%. Trong đó: chi phí ký hợp đồng là 22%, chi phí quản lý hợp đồng là 6% THÁNG T1 T2 .......... T12 Phí thuần 720 Tr.đ 60 60 .......... 60 Chi phí ký HĐ 220 Tr.đ Sử dụng hết ngay khi ký HĐ Phí Bảo hiểm 1.000 Tr.đ Chi phí 280 Tr.đ Chi phí quản lý HĐ 60 Tr.đ 5 5 ....... 5 Như vậy theo sơ đồ này, phí thu được sử dụng hết như sau: Tháng 1 : Phí thu: 1.000 triệu đồng Chi : Chi phí ký hợp đồng 220 Tr.đồng : Phân bổ phí thuần 60 Tr.đồng : Chi phí quản lý 5 Tr.đồng Phí còn lại sau khi phân bổ cho tháng 1: 715 Tr.đồng Tháng 2 : Phí bảo hiểm đầu tháng: 715 Tr.đồng Chi : Chi quản lý 5 Tr.đồng : Phân bổ phí thuần 60 Tr.đồng Phí còn lại ở thời điểm đầu tháng 2: 650 Tr.đồng ........................................................................ Tháng 12 : Phí bảo hiểm đầu tháng 11: 130 Tr.đồng Chi : Chi quản lý 5 Tr.đồng : Phân bổ phí thuần 60 Tr.đồng Phí còn lại ở thời điểm đầu tháng 11: 65 Tr.đồng 162 Như vậy sau mỗi tháng đều có một lượng phí tạm thời nhàn rỗi có thể mang đi đầu tư. Số phí có thể mang đi đầu tư ở từng tháng như sau: Những vấn đề lý thuyết trên đây, đặt ra nhiệm vụ cho bộ phận đầu tư phải chọn phương pháp để trả lời cho được câu hỏi đặt ra: là vào thời gian nào đó lượng vốn của DNBH có thể sử dụng là bao nhiêu? Chỉ có như vậy thì phí bảo hiểm của DNBH mới thực sự được sử dụng hiệu quả. b. Thực hiện chuyên môn hoá hoạt động đầu tư. Cần xây dựng bộ phận chuyên trách phụ trách vấn đề đầu tư dưới dạng công ty thành viên hoặc quĩ đầu tư chuyên nghiệp phù với với mô hình tổ chức và qui mô doanh nghiệp, thuê các chuyên gia giỏi đảm nhiệm công việc này. c. Đa dạng hóa hoạt động đầu tư để nâng cao hiệu quả và hạn chế đến mức thấp nhất các rủi ro trong đầu tư. Các doanh nghiệp cần xây dựng danh mục đầu tư phù hợp với điều kiện và tính chất của hoạt động phi nhân thọ. Khi đầu tư cần tách bạch giữa vốn chủ sở hữu và quĩ dự phòng nghiệp vụ. Hoạt động đầu tư cần đảm bảo nguyên tắc an toàn, sinh lợi cũng như đáp ứng khả năng thanh toán thường xuyên đặc biệt là với nguồn vốn đầu tư từ dự phòng nghiệp vụ. 715 600 585 520 455 390 325 260 195 130 65 0 100 200 300 400 500 600 700 800 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 163 Mặc dù Nhà nước đã quy định tỷ lệ đầu tư tối đa phí bảo hiểm nhàn rỗi vào từng lĩnh vực kinh tế. Nhưng trên thực tế để đầu tư mang lại hiệu quả cao và an toàn, không chỉ phụ thuộc vào năng lực của doanh nghiệp bảo hiểm mà còn phụ thuộc vào môi trường đầu tư của đất nước. Cơ cấu đầu tư của bảo hiểm Việt Nam còn có nhiều sự khác biệt với cơ cấu đầu tư của các Công ty Bảo hiểm Châu Âu. Nếu tiền gửi ngân hàng của các công ty bảo hiểm Việt Nam chiếm từ 53% - 55% trong tổng vốn đầu tư thì các công ty bảo hiểm Châu Âu chỉ đầu tư theo hình thức tiền gửi ngân hàng khoảng từ 1-2%. Số vốn đầu tư cổ phiếu và trái phiếu chiếm tỷ trọng lớn (khoảng từ 80-90%) trong tổng vốn đầu tư của các công ty bảo hiểm Châu Âu, còn của các công ty bảo hiểm Việt Nam chỉ chiếm khoảng 40%. Tuy nhiên cơ cấu đầu tư này phù hợp với điều kiện của Việt Nam hiện nay, vì cơ cấu đầu tư này có sự an toàn và hiệu quả cao (90-95% là mua trái phiếu chính phủ, kho bạc và gửi tại ngân hàng có hiệu quả cao do lãi suất vay ngắn hạn của Việt Nam cao và những ưu tiên về thuế của Nhà nước cho việc mua trái phiếu kho bạc). Một số loại hình đầu tư mà các công ty bảo hiểm quốc tế đã triển khai mà các DNBH Việt Nam cần tham khảo như: • Một số Công ty Bảo hiểm Châu á đã thành công trong việc xây nhà bán trả chậm cho những người có thu nhập ổn định. Đầu tư vào lĩnh vực này có thể gặp rủi ro là giá nhà giảm, tuy nhiên mức rủi ro không cao. • Cho vay tài sản thế chấp: Tỷ lệ lãi suất cho vay của các Công ty bảo hiểm cao, tuy nhiên việc triển khai phải thận trọng, có sự nghiên cứu khách hàng đầy đủ, số lượng tiền cho vay phải thấp hơn so với khả năng trả nợ của khách hàng • Đầu tư chứng khoán: Ngoài một số hình thức đầu tư thông thường mà các DNBH đang tiến hành, đầu tư chứng khoán là một hình thức mới mẻ và 164 còn khá xa lạ với chúng ta song nó lại phù hợp với tình hình kinh tế hiện nay, nhất là khi Việt Nam đang cố gắng hội nhập kinh tế với các nước trên thế giới. Hiện nay, chỉ số chứng khoán trên cả hai sàn giao dịch Hà Nội và T.P. Hồ Chí Minh đang ở mức thấp, đây là cơ hội cho các nhà đầu tư trung và dài hạn. d. Sử dụng tối đa nguồn vốn đầu tư. Theo phân tích chương 2, giá trị đầu tư trở lại nền kinh tế của toàn thị trường mới chỉ đạt cao nhất vào năm 2007 với 92,4% và thấp nhất năm 2004 với 83,5% nguồn vốn đầu tư có được từ vốn chủ sở hữu và quĩ dự phòng nghiệp vụ. Việc vẫn để tồn đọng vốn đầu tư nhần rỗi sẽ làm giảm hiệu quả đầu tư do vậy các doanh nghiệp bảo hiểm cần tìm kiếm khai thác các danh mục đầu tư hiệu quả, sử dụng tối đa có thể nguồn vốn đầu tư của mình. 3.2.2. Các giải pháp hỗ trợ 3.2.2.1. Tăng doanh thu phí bảo hiểm Tăng doanh thu từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm là một giải pháp tổng thể liên quan đến tất cả các chính sách marketing, nhân lực, tổ chức, v.v. Tuy nhiên trong phạm vi giải pháp này của luận án chủ yếu đề cập đến chính sách marketing của doanh nghiệp. Kết quả chương 2 (bảng 2.5) cho thấy doanh thu của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ đều tăng nhanh qua các năm, điển hình là trường hợp doanh thu phí của PVI năm 2007 tăng gấp ba lần so với năm 2002. Ngoài các yếu tố chủ quan, doanh thu phí tăng có sự tác động rất lớn của các yêu tố khách quan như tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cao và ổn định trong thời gian qua, cơ cấu nền kinh tế có sự chuyển biến tích cực, thu nhập dân cư ngày càng được cải thiện. Trong điều kiện hiện nay, lạm phát gia tăng 2 chữ số (2007, 2008), nền kinh tế đang trong giai đoạn đình trệ thì việc tăng doanh thu phí trong thời gian tới sẽ là công việc hết sức khó khăn đối với các doanh nghiệp bảo hiểm bất chấp các nhận định đánh giá 165 của các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước rằng “Thị trường bảo hiểm Việt Nam là thị trường đầy tiềm năng”. Vì vậy để tăng doanh thu bảo hiểm các chính sách marketing của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ cần chuyên nghiệp và linh hoạt, cụ thể: - Tiến hành phân đoạn thị trường theo nhiều tiêu chí khác nhau phục vụ cho việc nghiên cứu sản phẩm và tổ chức phân phối. Cần chú trọng hơn nữa vào thị trường cá nhân - một thị trường rất tiềm năng nhưng hiện đang bị bỏ ngỏ. - Đa dạng hoá sản phẩm theo hướng đổi mới các sản phẩm hiện có và thiết kế thêm các sản phẩm mới phù hợp với sự thay đổi của nền kinh tế. Trên thực tế có rất nhiều lĩnh vực bảo hiểm thật sự tiềm năng nhưng đang bị bỏ ngỏ vì sản phẩm không phù hợp hoặc chưa linh hoạt (ví dụ như sản phẩm bảo hiểm hộ gia đình, bảo hiểm sức khoẻ, …). Thiết kế thêm các điều khoản bảo hiểm bổ sung để mở rộng phạm vi bảo hiểm (các điều khoản này có thể bảo hiểm bổ sung có điều kiện hoặc không điều kiện). - Đa dạng hoá kênh phân phối. Ngoài các kênh phân phối truyền thống như đại lý cá nhân, môi giới, phân phối trực tiếp các doanh nghiệp có thể xây dựng hệ thống các cộng tác viên bảo hiểm tổ chức hoặc cá nhân. Vấn đề là chọn đúng đối tượng làm cộng tác viên (quan hệ, tầm ảnh hưởng, tính ổn định,v.v.). Cần phát triển hệ thống bán bảo hiểm qua mạng. Số người sử dụng internet tại Việt Nam tăng theo cấp số nhân và họ thường là những đối tượng có trình độ văn hoá và nhận thức do vậy nếu tận dụng được kênh phân phối này có thể thuận tiện cả cho doanh nghiệp và người tham gia bảo hiểm. - Cần có chính sách phí linh hoạt tuy nhiên không được phép hạ phí dưới mức an toàn phục vụ cho mục đích cạnh tranh không lành mạnh. Các doanh nghiệp cần căn cứ vào khả năng tài chính, tỉ lệ tổn thất tại doanh nghiệp và khả năng phân tán rủi ro để đưa ra biểu phí phù hợp nhất nhưng 166 đảm bảo tính cạnh tranh. - Tăng cường công tác quảng cáo và xúc tiến bán hàng. Thực tế cho thấy sau khi một số doanh nghiệp thực hiện quảng cáo, khuyến mại mạnh vào năm 2003 (điểm hình là PJICO) thì doanh thu của họ tăng đáng kể và tốc độ tăng doanh thu lớn hơn tốc độ tăng của chi phí quảng cáo. Quảng cáo xúc tiến bán hàng có thể thực hiện dưới các phương thức sau: + Thực hiện các chương trình tuyên truyền quảng trên các phương tiện truyền thông dưới dạng các câu hỏi, trò chơi, tài trợ. + Áp dụng khuyến mại khi mua sản phẩm trọn gói hoặc bảo hiểm cam kết lâu dài. + Xây dựng hình ảnh doanh nghiệp thông qua công tác giới thiệu trước công chúng. + Quảng cáo thông qua các tờ rơi, các poster tại các địa điểm công cộng như trường học, bệnh viện, bãi đỗ xe,v.v. 3.2.2.2. Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Mặc dù các doanh nghiệp bảo phi nhân thọ Việt Nam đều đã được cổ phần hoá, song tổ chức bộ máy còn hết sức cồng kềnh, hiệu lực điều hành kém hiệu quả tất yếu dẫn đến sử dụng phí kém hiệu quả. Thời gian qua hầu hết các doanh nghiệp chỉ tập trung mở rộng địa bàn hoạt động để chiếm lĩnh thị phần, chạy theo doanh thu phí bảo hiểm. Hiện tượng này đã kéo theo một loạt các vấn đề như tuyển dụng thêm cán bộ; mở thêm các văn phòng đại diện, các chi nhánh; thành lập thêm những đơn vị hoạt động có liên quan (như chứng khoán, quản lý quỹ, đầu tư v.v...). Trong khi đó, năng lực quản lý tại một số DNBH, một số bộ phận chưa theo kịp với tốc độ phát triển của thị trường và những bất cập phát sinh là tất yếu. Một vấn đề cũng không thể bỏ qua đó là năng lực tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt 167 Nam dù đã được cải thiện, tăng vốn tuy nhiên nếu so sánh với các doanh nghiệp, tập đoàn bảo hiểm nước ngoài thì khả năng tài chính của ta vẫn còn quá khiêm tốn nếu không muốn nói là quá nhỏ bé. Vì vậy giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ là một giải pháp tổng thể, tác động cả gián tiếp lẫn trực tiếp đến hiệu quả sử dụng phí của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ cũng như góp phần nâng cao khả năng giữ lại và khả năng nhận tái của các doanh nghiệp bảo hiểm. Giải pháp này phải bao gồm một gói các biện pháp: - Nâng cao năng lực tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ dưới hình thức niêm yết trên thị trường, phát hành thêm cổ phiếu, huy động vốn bằng các hình thức khác theo qui định của pháp luật. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có thể lập kế hoạch góp thêm vốn, tự bổ sung vốn sao cho phù hợp với qui mô của doanh nghiệp và yêu cầu phát triển của thị trường. Biện pháp này sẽ góp phần nâng cao khả năng nhận bảo hiểm và mức giữ lại của doanh nghiệp gián tiếp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. - Tổ chức cơ cấu lại bộ máy quản lý doanh nghiệp. Cân nhắc việc sát nhập các đơn vị thành viên trên cùng một địa bàn (ví dụ PVI hiện có 3 công ty thành viên trên cùng địa bàn Hà nội, hay Bảo Minh có 2 đơn vị thành viên trên địa bàn Hà nội,…). Cơ cấu lại bộ máy tổ chức quản lý để giảm tải sự cồng kềnh và giảm chi phí hành chính, tuỳ vào đặc thù của mỗi doanh nghiệp có thể cơ cấu lại tổ chức các phòng ban cho phù hợp và đảm bảo nâng cao năng suất lao động, cải thiện hiệu quả chi phí quản lý. - Nâng cao năng lực và trình độ chuyên môn tái bảo hiểm, xây dựng các đối tác tái bảo hiểm chiến lược để có được lợi thế về hoa hồng, chất lượng dịch vụ và phạm vi an toàn. - Tăng cường năng lực quản lý và ứng dụng công nghệ trong quản lý và kinh doanh. Hiện tại hầu hết các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ lớn của 168 Việt Nam đã xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn ISO 9000 phiên bản 1994 gồm ISO 9001, 9002 và ISO 9003 - hệ thống tiêu chuẩn về quản lý chất lượng theo các chuẩn mực quốc tế. Tuy nhiên để cạnh tranh và hội nhập tất cả các doanh nghiệp đều phải xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn này. - Ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi hoạt động của doanh nghiệp cũng được coi là biện pháp cấp thiết. Các doanh nghiệp cần đầu tư xây dựng trung tâm quản lý và xử lý dữ liệu, sử dụng các phần mềm tính phí, cấp đơn, quản lý hợp đồng, phần mềm kế toán, phần mềm quản lý đại lý, phát triển mạng lưới thương mại điện tử và liên kết trực tuyến phục vụ cho công tác liên lạc, trao đổi thông tin và đào tạo. Từng bước xây dựng các địa chỉ giao dịch bán hàng trực tiếp trên mạng nhằm giảm thiểu chi phí bán hàng tăng hiệu quả sử dụng chi phí. - Tập trung xây dựng thương hiệu và uy tín doanh nghiệp. Đây là công việc lâu dài và tổng thể liên quan đến việc thực hiện tốt các công tác dịch vụ trước trong và sau bán hàng, quảng bá hình ảnh doanh nghiệp, sản phẩm và nâng cao hiểu biết của dân cư về bảo hiểm. 3.2.2.3. Cải thiện và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Như đã phân tích trong chương 2, hiệu quả tạo công ăn việc làm trong quá trình sử dụng phí bảo hiểm phi nhân thọ khá cao (1 tỉ đồng phí thu được tạo ra 1,612 chỗ làm việc cho người lao động - kết quả năm 2004). Tuy nhiên một trong những vấn đề tồn tại khi phân tích tổng thể thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam chính là chất lượng nguồn nhân lực liên quan đến trình độ chuyên môn, quản lý và năng lực của một bộ phận cán bộ nhân viên còn kém, đạo đức nghề nghiệp chưa được coi trọng. Nhân sự được đào tạo về bảo hiểm còn thiếu và yếu. Các yếu tố này tác động ngược trở lại làm cho hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm giảm sút. Vấn đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực bảo hiểm không phải là 169 vấn đề mới nhưng nâng cao theo hướng nào và tiến trình thực hiện ra sao thì vẫn chưa được thống nhất. Trong nội dung giải pháp này luận án tập trung vào các vấn đề sau: - Đào tạo chuyên môn về quản lý và nghiệp vụ cho các cán bộ quản lý. Có thể đào tạo trong nước hoặc ở nước ngoài. Các khoá đào tạo nên được đặt hàng trước nhằm đáp ứng đúng yêu cầu của doanh nghiệp và đối tượng được đào tạo. Các khoá đào tào phải đa dạng phù hợp với từng đối tượng: mới vào nghề, đang làm việc, cán bộ chủ chốt. - Thu hút lao động có trình độ, tuyển dụng lao động nước ngoài nhằm tận dụng kinh nghiệm và trình độ quản lý của họ. - Có chế độ ràng buộc, giữ chân các cán bộ có trình độ, được đào tạo bài bản. Hiện nay xảy ra tình trạng rất nhiều lao động có trình độ, được doanh nghiệp đào tạo nhưng rời bỏ doanh nghiệp để làm việc tại các lĩnh khác hoặc làm việc cho các doanh nghiệp bảo hiểm khác trong và ngoài nước. Việc bỏ việc ngang không có kỷ luật của lao động Việt Nam không những làm mất uy tín của doanh nghiệp bảo hiểm mà còn làm phát sinh các chi phí đào tạo, tìm người thay thế hoặc gây ra khoảng ngắt quãng trong qui trình kinh doanh. Vì vậy doanh nghiệp cần có các thoả thuận rằng buộc về thời gian làm việc tối thiểu, có chế độ giữ chân lao động hợp lý. - Nhanh chóng đầu tư đào tạo định phí viên. Theo qui định của Nghị định 45/NĐ-CP/2007, các doanh nghiệp bảo hiểm phải có định phí viên của doanh nghiệp trong khi đội ngũ định phí viên người Việt vẫn còn rất thiếu và yếu. Thuê định phí viên nước ngoài chi phí quá cao so với mặt bằng thu nhập trong nước. Vì vậy, việc đào tạo định phí viên là vô cùng cần thiết và quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp bảo hiểm nói riêng và thị trường bảo hiểm Việt Nam nói chung. Phương thức đào tạo có thể cử cán bộ đi đào tạo tại nước ngoài hoặc đào tạo từ xa hoặc đào tạo từ cơ sở, nghĩa là chọn ứng viên 170 ngay tại các trường đại học. - Cung cấp các khoá đào tạo nghiệp vụ cho đội ngũ đại lý bảo hiểm. Đại lý bảo hiểm phi nhân thọ có thể là tổ chức hoặc cá nhân. Khác với đại lý nhân thọ được đào tạo rất bài bàn và thường hoạt động chuyên nghiệp, các đại lý bảo hiểm phi nhân thọ thường là đại lý bán chuyên nghiệp mức độ chuyên tâm với nghề có thể chưa thật sự cao. Các khoá đào tạo thường quá ngắn và kiến thức quá nhiều do vậy không chuyển tải được hết kiến thức chuyên môn nghiệp vụ cho đại lý trong khi họ lại là những người đi khai thác trực tiếp. Vì vậy cần có các chương trình đào tạo bài bản cập nhật về kiến thức cho đội ngũ đại lý, cần giáo dục đạo đức nghề nghiệp và coi đây là vấn đề trọng. 3.2.2.4. Nâng cao chất lượng công tác thống kê và xây dựng mạng lưới kết nối thông tin giữa các doanh nghiệp Đây là công tác mà rất nhiều các doanh nghiệp bảo hiểm không mấy mặn mà nhưng lại giữ vai trò then chốt liên quan đến việc định phí, dự báo thị trường và phòng chống trục lợi. Kinh nghiệm của các doanh nghiệp bảo hiểm lớn có thời gian hoạt động lâu dài trên thế giới cho thất, công tác thống kê là chìa khoá cho doanh nghiệp bảo hiểm trong việc xác định hí bảo hiểm hợp lý và cạnh tranh cũng như là cơ sở để làm tốt công tác đánh giá rủi ro và đề phòng hạn chế rủi ro tổn thất. Kết quả phân tích chương 2 cho thấy hiệu quả bồi thường và trích lập dự phòng của các doanh nghiệp bảo hiểm là cao, đảm bảo trong các trường hợp có dao động lớn, đảm bảo hồi thường cho khách hàng. Tuy nhiên xét trên khía cạnh kinh tế, việc trích lập dự phòng và bồi thường lớn lại là yếu tố làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp và ảnh hưởng đến tỉ lệ phí mà doanh nghiệp xác định từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng phí. Vì vậy để tính toán chính xác tỉ lệ phí, mức trích lập dự phòng, xu thế phát triển của thị trường công tác thông kê cần được quan tâm đúng mức. Doanh nghiệp bảo hiểm cần phải thực 171 hiện các công việc sau: - Thành lập bộ phận thống kê trong doanh nghiệp. Tuỳ thuộc vào qui mô và phạm vi hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ mà bộ phận này sẽ chỉ có tại tổng công ty hoặc cả các công ty thành viên hoặc chi nhánh. - Thống kê đầy đủ các số liệu về khách hàng, tình hình tổn thất, xác suất xảy ra tổn thất. Công tác thống kê cần được phân tổ và cập nhật hàng ngày, liên tục và chính xác. Việc cập nhật thông tin cũng cần được thực hiện theo ngành dọc trong bản thân doanh nghiệp theo thời gian định kỳ hàng tháng, hàng quí và hàng năm. - Lập ngân hàng dữ liệu về khách hàng nhằm quản lý khách hàng tốt nhất và phục vụ cho công tác chăm sóc khách hàng cũng như phòng tránh trục lợi bảo hiểm. - Thiết lập mạng thông tin liên ngành trao đổi thông tin giữa các doanh nghiệp. Tuy nhiên để thực hiện biện pháp này cần phát huy vai trò của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam và sự đồng lòng của mỗi doanh nghiệp. 3.2.3. Các giải pháp điều kiện Để các các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thể được thực hiện và thực hiện có hiệu quả cần có các điều kiện nhất định liên quan đến vĩ mô nền kinh tế, môi trường pháp luật, sự phát triển của nền kinh tế trong nước, khu vực và quốc tế. Vì vậy, luận án đưa ra một số kiến nghị sau: 3.2.3.1. Ổn định kinh tế vĩ mô Kinh tế Việt Nam đang trải qua giai đoạn khó khăn nhất trong khoảng thời gian hơn 10 năm trở lại đây. Mặc dù tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2007 đạt 8,4%, cao nhất từ trước đến nay nhưng lạm phát đã tăng đến 2 chữ số. Tình hình kinh tế năm 2008 thậm chí khó khăn hơn khi lạm phát sáu tháng 172 đầu năm lên tới trên 18%. Dự báo của các nhà kinh tế cho thấy phải đến 2009 nền kinh tế mới có khả năng ổn định và phải 2010 mới có thể phục hồi. Thực trạng nền kinh tế hiện nay xuất phát từ cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Các nguyên nhân khách quan liên quan đến sự biến động liên tục của giá dầu thô trên thị trường thế giới, thiên tai và dịch bệnh xảy ra tại nhiều quốc gia, sự suy thoái chung của kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên các nhân tố chủ quan lại là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nóng của nền kinh tế Việt Nam hiện nay. Nếu so sánh kinh tế Việt Nam với kinh tế các nước trong khu vực và thế giới có thể thấy: lạm phát xảy ra tại tất cả các quốc gia, trong 6 tháng đầu năm 2008 tại các nền kinh tế phát triển như Mỹ, các nước EU lạm phát ở mức trên dưới 3%, tại các nước Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia,… lạm phát duy trì ở mức dưới 10%, Trung Quốc 6%. Nguyên nhân chủ quan của sự bất ổn kinh tế Việt Nam chính là: - Tình trạng nhập siêu quá cao; - Điều hành kinh tế vĩ mô còn chủ quan, yếu: chính sách tiền tệ chủ quan, sự bung ra của hàng loạt các ngân hàng năm 2007 dẫn đến lượng cung tiền đồng quá lớn năm 2007. Đây được coi là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến lạm phát. Chính sách tài khoá chưa chặt chẽ, tình trạng lãng phí, đầu tư không hiệu quả và thiếu trọng điểm; - Sự bung ra quá mạnh của các tập đoàn kinh tế trong nước vào các lĩnh vực không phải chuyên môn của họ; - Sự đi xuống của thị trường chứng khoán, bất động sản. Nhìn nhận thẳng vào vấn đề là cách tốt nhất để giải quyết khó khăn. Để nền kinh tế phục hồi tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển và phát triển thị trường bảo hiểm nói chung, bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng Chính phủ cần đưa ra các chính sách vĩ mô hợp lý để kiểm soát vĩ mô nền kinh tế, bao gồm: 173 - Kiểm soát chặt chẽ thị trường tài chính, tiền tế. - Điều chỉnh lãi suất và tỉ giá linh hoạt. - Tiết kiệm và nâng cao hiệu quả đầu tư của Nhà Nước. Các công trình đầu tư từ nguồn vốn nhà nước cần trọng điểm và duy trì đúng tiến độ. - Kiểm soát nhập siêu và khuyến khích xuất khẩu. Đây là động thái vô cùng quan trọng vì nó liên quan đến lượng cung cầu ngoại tệ của nền kinh tế và tác động trực tiếp đến tỉ giá. - Kích thích sản xuất trong nước, khuyến khích sử dụng các nguồn nguyên liệu sẵn trong nước hạn chế nhập khẩu nguyên liệu. Nền kinh tế Việt Nam đã có những phát triển vượt bậc trong thời gian qua tuy nhiên nếu nhìn vào thực chất có thể thấy ta vẫn chủ yếu đi gia công cho nước ngoài (lĩnh vực may mặc, giày da,…), khai thác bán tài nguyên thiên nhiên (than, dầu thô, khoáng sản như quặng titan, boxit, crom,…), bán các sản phẩm nông sản thô chưa qua chế biến (cà phê, cao su, hồ tiêu, điều,…), ngay như ngành công nghiệp ôtô được ưu tiên phát triển nhưng vẫn chủ yếu là nhập linh kiện về lắp ráp. Chính những yếu tố này làm cho nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc vào kinh tế nước ngoài không phát huy được nội lực. Để giải quyết vấn đề này không hề đơn giản mà cần có chính sách ưu tiên, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, pháp luật, thủ tục hành chính. Nếu làm được điều này nền kinh tế Việt Nam sẽ có cơ sở để phát triển ổn định và bền vững. 3.2.3.2. Tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm Công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm nói chung và bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng là nhân tố chính trực tiếp tác động đến sự phát triển của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ. Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đã thay đổi rất nhiều từ khi tham gia đàm phán và trở thành thành viên WTO, qui mô thị trường tăng nhanh với gần 50 doanh nghiệp 174 bảo hiểm tính đến tháng 6 năm 2008 và con số này sẽ còn tăng hơn nữa trong thời gian tới. Do vậy tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm phải là công việc thường xuyên liên tục và cần được quan tâm đúng mức. Công việc này cần đảm bảo các yếu tố: - Hoàn thiện hệ thống luật pháp liên quan đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Có thể nói thời gian qua Việt Nam đã làm được rất nhiều việc liên quan đến việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống luật pháp. Đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm, sự ra đời của Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2001, các Nghị định 45/NĐ-CP/2007, Nghị định 46/NĐ-CP/2007, Nghị định 118/NĐ- CP/2003, các Thông tư 155/TT-BTC/2007, Thông tư 256/TT-BTC/2007 là nỗ lực không ngừng của Nhà nước và các cơ quan quản lý. Tuy nhiên hệ thống văn bản pháp luật này vẫn cần có sự điều chỉnh kịp thời để phù hợp với qui mô, tốc độ và điều kiện phát triển của thị trường bảo hiểm Việt Nam. Đây chính là công việc mà Nhà nước nói chung và cơ quan quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm nói riêng cần phải thực hiện. - Trước hết cần củng cố kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm, bộ máy tổ chức phải phù hợp với qui mô của thị trường. - Xác định cơ cấu cán bộ, nâng cao trình độ của cán bộ quản lý, tiến hành đào tạo và đào tạo lại cả trong và ngoài nước nhằm theo kịp tốc độ phát triển của thị trường và đảm bảo hòa nhập quốc tế. - Công tác quản lý nhà nước phải được đơn giản hoá về thủ tục hành chính và là tác nhân kích hoạt sự phát triển lành mạnh của thị trường. Cần đảm bảo không xảy ra tình trạng quan liêu trong hoạt động kiểm tra, giám sát hoạt động của các doanh nghiệp bảo hiểm. Áp dụng các chuẩn mực quốc tế trong quản lý hoạt động kinh doanh bảo hiểm, học hỏi kinh nghiệm và trao đổi thông tin với các cơ quan quản lý các nước. 175 - Mối quan hệ giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp cần dựa trên tinh thần hợp tác và xây dựng, hạn chế sự can thiệp của Nhà nước vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tạo quyền chủ động cho doanh nghiệp. Các chỉ tiêu giám sát phải đảm bảo tính trung thực, khách quan và công khai hoá. - Thực hiện nghiêm chỉnh cam kết với WTO, xoá bỏ việc hạn chế về nội dung và phạm vi hoạt động của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và bình đẳng. 3.2.3.3. Phát huy hơn nữa vai trò của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam Hiệp hội bảo hiểm là tổ chức xã hội, giữ vai trò trung gian trong mối quan hệ tổng thể giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và khách hàng. Vì vậy, trong thời gian tới, Hiệp hội cần tham mưu cho các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc ban hành, sửa đổi Luật và các văn bản dưới luật nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu hội nhập. Hiệp hội bảo hiểm cũng cần phát huy tác dụng trong việc dung hoà giữa lợi ích kinh doanh của các doanh nghiệp với lợi ích khách hàng, khuyến cáo các doanh nghiệp có các hoạt động kinh doanh lành mạnh, loại bỏ các hoạt động cạnh tranh không lành mạnh, liên kết các doanh nghiệp trong việc đối phó với tình trạng trục lợi, thiếu nguồn nhân lực. Môi trường vĩ mô ổn định và quản lý nhà nước có hiệu quả là các điều kiện tiên quyết để phát triển thị trường bảo hiểm nói chung và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng. 176 KẾT LUẬN Bảo hiểm là hoạt động dịch vụ tài chính đặc biệt, chu trình kinh doanh sản phẩm bảo hiểm là chu trình kinh doanh ngược. Vì vậy, việc xác định phí đúng và thu được phí bảo hiểm đã khó, việc sử dụng phí như thế nào cho hiệu quả còn khó hơn. Với mục đích đánh giá thực trạng hoạt động và hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ nói chung và của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng, luận án đã hệ thống hoá và làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến bảo hiểm và hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của các DNBH phi nhân thọ là một nội dung mới và là một trong những cơ sở lý luận quan trọng – “ xương sống ” của bản luận án. Các chỉ tiêu được xây dựng một cách hệ thống và bài bản trên cơ sở phân tích chi tiết các yếu tố ảnh hưởng tới từng chỉ tiêu. Bằng nguồn tài liệu thống kê cập nhật và phong phú kết hợp với hệ thống chỉ tiêu được xây dựng ở chương 1, toàn cảnh thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam, thực trạng hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam được làm rõ ở chương 2. Qua tính toán, phân tích luận án làm rõ các mặt được, các mặt còn tồn tại trong kinh doanh bảo hiểm và sử dụng phí bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam. Những nhận định về hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của các DNBH phi nhân thọ Việt Nam là cơ sở để tác giả đề xuất những giải pháp và kiến nghị nhằm giúp các DNBH phi nhân thọ nước ta sử dụng phí có hiệu quả. Trong chương 3, trên cơ sở các phân tích đánh giá tại chương 2, cũng 177 như những cơ hội và thách thức đối với vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ khi Việt Nam gia nhập WTO, luận án đã xây dựng ba nhóm giải pháp: Các giải pháp trực tiếp, các giải pháp hỗ trợ và các giải pháp điều kiện. Nhìn chung các giải pháp này chính là các giải pháp khắc phục các tồn tại hiện nay trong việc sử dụng phí bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam. 178 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ 1. Trần Hùng Dũng (2002), "Một số suy nghĩ về giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của Công ty Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam". Tạp chí Dầu khí, số 8, 2002. 2. Trần Hùng Dũng (2008), "Phí bảo hiểm và hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm", Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số 136, tháng 10/2008. 3. Trần Hùng Dũng (2008), "Doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ở nước ta hoạt động hiệu quả", Tạp chí Cộng sản, số 22 (10-2008). 4. Trần Hùng Dũng (2008), "Phí bảo hiểm và hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam", Tạp chí Quản lý kinh tế, số 22, 9+10/2008. 5. Trần Hùng Dũng (2008), "Thị trường bảo hiểm Việt Nam – hậu WTO", Tạp chí nghiên cứu Tài chính kế toán, số 10 (63) 2008. 6. Trần Hùng Dũng (2009), "Thị trường bảo hiểm Việt Nam trước cơn bão khủng hoảng tài chính hiện nay", Tạp chí Cộng sản, số 26 (2-2009). 179 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG VIỆT 1 Bảo Việt Việt Nam (2003), Báo cáo tài chính năm 2003. 2 Bảo Việt Việt Nam (2004), Báo cáo tài chính năm 2004. 3 Bảo Việt Việt Nam (2005), Báo cáo tài chính năm 2005. 4 Bảo Việt Việt Nam (2006), Báo cáo tài chính năm 2006. 5 Bảo Việt Việt Nam (2007), Báo cáo tài chính năm 2007. 6 Bộ Tài chính (2001), Nghị định 43/2001/NĐ-CP Quy định chế độ tài chính đối với doanh nghiệp bảo hiểm và doanh nghiệp môi giới bảo hiểm. 7 Bộ Tài chính (2005), Thị trường bảo hiểm Việt Nam 2004. 8 Bộ Tài chính (2006, 2007, 2008), Thị trường bảo hiểm Việt Nam 2005, 2006, 2007. 9 Bộ Tài chính (2004), Thông tư 99/2004/TT - BTC- Hướng dẫn thi hành Nghị định 43/2001/NĐ. 10 Bộ Tài chính (2003), Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam từ năm 2003 đến 2010 11 Chính phủ (2004), Báo cáo của Chính phủ tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khoá XI, NXB Chính trị quốc gia. 12 Chính phủ (2008), Báo cáo của Chính phủ về tình hình kinh tế, xã hội năm 2008 và nhiệm vụ năm 2009 (do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trình bày tại Kỳ họ thứ 4, Quốc hội khóa XII, ngày 16/10/2008) 13 Công ty bảo hiểm Dầu khí (2001), Báo cáo tài chính năm 2001. 14 Công ty bảo hiểm Dầu khí (2002), Báo cáo tài chính năm 2002. 15 Công ty bảo hiểm Dầu khí (2003), Báo cáo tài chính năm 2003. 16 Công ty bảo hiểm Dầu khí (2004), Báo cáo tài chính năm 2004. 17 Công ty bảo hiểm Dầu khí (2005), Báo cáo tài chính năm 2005. 18 Công ty bảo hiểm Dầu khí (2006), Báo cáo tài chính năm 2006. 180 19 Công ty bảo hiểm Dầu khí (2007), Báo cáo tài chính năm 2007. 20 Công ty bảo hiểm Thành phố HCM (2001), Báo cáo tài chính năm 2001. 21 Công ty bảo hiểm Thành phố HCM (2002), Báo cáo tài chính năm 2002. 22 Công ty bảo hiểm Thành phố HCM (2003), Báo cáo tài chính năm 2003. 23 Công ty bảo hiểm Thành phố HCM (2004), Báo cáo tài chính năm 2004. 24 Công ty bảo hiểm Thành phố HCM (2005), Báo cáo tài chính năm 2005. 25 Công ty bảo hiểm Thành phố HCM (2006), Báo cáo tài chính năm 2006. 26 Công ty bảo hiểm Thành phố HCM (2007), Báo cáo tài chính năm 2007. 27 Công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (2001), Báo cáo tài chính năm 2001. 28 Công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (2002), Báo cáo tài chính năm 2002. 29 Công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (2003), Báo cáo tài chính năm 2003. 30 Công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (2004), Báo cáo tài chính năm 2004. 31 Công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (2005), Báo cáo tài chính năm 2005. 32 Công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (2006), Báo cáo tài chính năm 2006. 33 Công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (2007), Báo cáo tài chính năm 2007. 34 Công ty cổ phần bảo hiểm Xăng dầu (2001), Báo cáo tài chính năm 2001. 35 Công ty cổ phần bảo hiểm Xăng dầu (2002), Báo cáo tài chính năm 2002. 36 Công ty cổ phần bảo hiểm Xăng dầu (2003), Báo cáo tài chính năm 2003. 37 Công ty cổ phần bảo hiểm Xăng dầu (2004), Báo cáo tài chính năm 2004. 38 Công ty cổ phần bảo hiểm Xăng dầu (2005), Báo cáo tài chính năm 2005. 39 Công ty cổ phần bảo hiểm Xăng dầu (2006), Báo cáo tài chính năm 2006. 40 Công ty cổ phần bảo hiểm Xăng dầu (2007), Báo cáo tài chính năm 2007. 41 Công ty bảo hiểm liên hiệp - UIC (2004), Báo cáo tài chính năm 2003. 42 Công ty bảo hiểm liên hiệp - UIC (2005), Báo cáo tài chính năm 2004. 43 Công ty bảo hiểm liên hiệp - UIC (2006), Báo cáo tài chính năm 2005. 44 Công ty LDBH Quốc tế Việt Nam - VIA (2004), Báo cáo tài chính năm 2003. 45 Công ty LDBH Quốc tế Việt Nam - VIA (2005), Báo cáo tài chính 2004. 46 Công ty LDBH Quốc tế Việt Nam - VIA (2006), Báo cáo tài chính năm 2005. 181 47 Công ty liên doanh bảo hiểm BIDV - QBE (2004), Báo cáo tài chính năm 2003. 48 Công ty liên doanh bảo hiểm BIDV - QBE (2005), Báo cáo tài chính năm 2004. 49 Công ty liên doanh bảo hiểm BIDV - QBE (2006), Báo cáo tài chính năm 2005. 50 Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (2008), Báo cáo giải trình và trả lời chất vấn của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XII, ngày 13/11/2008. 51 Đào Minh Dương (2005), "Bảo hiểm cháy 2001 – 2005", Tạp chí thị trường bảo hiểm - Việt Nam (3). 52 Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị quốc gia. 53 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2004), Bài phát biểu của lãnh đạo Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam tại buổi họp báo ngày 29 tháng 4 năm 2004. 54 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2006), Báo cáo tổng quát về thị trường bảo hiểm Việt Nam. 55 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2002), Bản tin số 2, 2002 56 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2003), Bản tin số 2, 2003 57 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2004), Bản tin số 2, 2004 58 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2005), Bản tin số 2, 2005 59 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2006), Bản tin số 2, 2006 60 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2007), Bản tin số 4, 2007 61 Trương Mộc Lâm; Đoàn Minh Phụng (2005), Giáo trình nghiệp vụ bảo hiểm - NXB Tài chính. 62 Lê Song Lai (2005), "Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp trên thị trường bảo hiểm Việt Nam", Kỷ yếu hội thảo khoa học: "Giải pháp khuyến khích đầu tư hiệu quả vào nền kinh tế của các doanh nghiệp bảo hiểm" 63 Moody's (2005), Báo cáo tháng 8/2005. 64 Lê Hoài Nam (2005), "Tổng quan bảo hiểm kỹ thuật giai đoạn 2001 - 2005", Tạp 182 chí thị trường bảo hiểm - Tái bảo hiểm Việt Nam (3), tháng 8/2005. 65 Philip Kotler (1994), Marketing căn bản, NXB Thống kê. 66 Võ Thị Pha (2005), Giáo trình Lý thuyết bảo hiểm, NXB Tài chính 2005. 67 Quốc hội (2004), Luật doanh nghiệp nhà nước 2003, NXB Chính trị quốc gia. 68 Quốc hội (2006), Luật doanh nghiệp 2005, NXB Chính trị quốc gia. 69 Quốc hội (2001), Luật kinh doanh bảo hiểm, NXB Chính trị quốc gia. 70 Quốc hội (2004), Các Nghị quyết được thông qua tại kỳ họp thứ tư Quốc hội khoá XI, NXB Chính trị Quốc gia. 71 Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (2008), Giáo trình bảo hiểm, NXB Đại học KTQD. 72 Phạm Thị Thắng cùng các tác giả (2003), Chiến lược Marketing trong kinh doanh bảo hiểm ở nước ta hiện nay, Đề tài khoa học. 73 Phí Trọng Thảo - Ngô Minh Cách (2002), Marketing trong hoạt động khai thác bảo hiểm, NXB Thống kê. 74 Tổng Công ty CP tái bảo hiểm quốc gia Việt Nam (2004), Tạp chí Thị trường bảo hiểm - Tái bảo hiểm Việt Nam (11). 75 Tổng Công ty CP tái bảo hiểm quốc gia Việt Nam (2005), Tạp chí Thị trường bảo hiểm - Tái bảo hiểm Việt Nam (1). 76 Tổng Công ty CP tái bảo hiểm quốc gia Việt Nam (2006), "Dịch cúm gia cầm và những vấn đề liên quan đến bảo hiểm", Tạp chí thị trường bảo hiểm - Tái bảo hiểm Việt Nam (2). 77 Tập đoàn bảo hiểm AIG (2001), Sản phẩm bảo hiểm của AIA, NXB Tài chính. 78 Trịnh Quang Tuyến (2006), "Tổng quan thị trường bảo hiểm Việt Nam 2005", Kỷ yếu hội thảo:"Phát triển bảo hiểm góp phần phát triển kinh tế xã hội" tháng 5/2006. 79 VinaRe (2006), Báo cáo tổng kết 10 năm thị trường bảo hiểm - tái bảo hiểm - Hội nghị Tái bảo hiểm lần thứ II. 183 TIẾNG ANH 80 American International Group (2001), Annual report 2000 81 American International Group (2002), Annual report 2001 82 Asia Insurance Review 11/2004 (2004), Union Insurance of Taiwan eyeing the Global in Maket 83 Asia Insurance Review 11/2004 (2004), Safety Insurance - a Revolution in the Making 84 FFSA (2004), French Insurance in 2003 85 Milliman Global (2002), A view from the top distribution across Europe 86 QBE Insurance Group (2004), Annual report 2003 87 QBE Insurance Group (2005), Annual report 2004 88 QBE Insurance Group (2005), 10 year history