Luận án Một số giải pháp phát triển thị trường bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam

thä Hµn Quèc, Trung Quèc, Indonesia - c¸c thÞ tr−êng trong khu vùc cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn gÇn t−¬ng tù ViÖt Nam cho thÊy khi më cöa thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä, cã sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoµi, thÞ tr−êng lu«n ph¸t triÓn nhanh vµ m¹nh h¬n. §Æc biÕt nh− Hµn Quèc, mét sè doanh nghiÖp thËm chÝ ph¶i 146 t¸i c¬ cÊu l¹i, s¸t nhËp ®Ó t¹o ra doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cã tiÒm lùc, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. T¹i ViÖt Nam, víi 7 doanh nghiÖp trong ®ã cã 6 doanh nghiÖp ®X ®−a s¶n phÈm ra thÞ tr−êng tÝnh ®Õn 31/12/2005 (1 doanh nghiÖp 100% vèn Nhµ n−íc, 1 doanh nghiÖp liªn doanh vµ 4 doanh nghiÖp 100% vèn n−íc ngoµi), míi chØ khai th¸c xÊp xØ 50% l−îng phÝ tiÒm n¨ng vµ l−îng phÝ tiÒm n¨ng còng chØ chiÕm xÊp xØ 10% tæng tiÕt kiÖm cña c¸c hé d©n c−. Ngoµi ra, sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm ViÖt Nam ph¶i ®¶m b¶o nhu cÇu héi nhËp quèc tÕ vµ thùc hiÖn c¸c tháa thuËn song ph−¬ng gi÷a ViÖt Nam víi khèi ASEAN, AFTA, EU, Mü vµ tæ chøc Th−¬ng m¹i Quèc tÕ (WTO). ChÝnh v× vËy viÖc t¨ng c−êng n¨ng lùc cña thÞ tr−êng cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c h−íng sau: - §Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n−íc: Trªn thùc tÕ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n−íc ®X vµ ®ang ®−îc Nhµ n−íc thùc hiÖn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khèi doanh nghiÖp nµy. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n−íc sÏ t¹o ra sù n¨ng ®éng, n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ng−êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, khi cæ phÇn cã thÓ t¨ng thªm nguån vèn cho doanh nghiÖp tõ c¸c nguån vèn trong d©n c−, c¸c nhµ ®Çu t− trong vµ ngoµi n−íc. §Æc biÖt khi c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi tham gia vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cæ phÇn th× cã thÓ thu ®−îc nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc bao gåm: t¨ng nguån vèn cho doanh nghiÖp, tiÕp thu c¸c c«ng nghÖ míi tiªn tiÕn trong tæ chøc kinh doanh, ®Þnh phÝ tõ c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoµi, thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm míi, häc hái c¸c kinh nghiÖp qu¶n lý cña c¸c nhµ ®Çu t− tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong n−íc. - Më cöa thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä. Thùc tÕ ViÖt Nam còng nh− c¸c n−íc cho thÊy mçi khi cã thªm mét doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr−êng 147 b¶o hiÓm nh©n thä th× thÞ tr−êng l¹i s«i ®éng h¬n, sè hîp ®ång khai thai th¸c míi (nhu cÇu thùc tÕ) l¹i gia t¨ng. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i bëi mét sè lý do sau: + Khi cã thªm doanh nghiÖp b¶o hiÓm, c«ng t¸c qu¶ng c¸o vÒ b¶o hiÓm nh©n thä l¹i ®−îc t¨ng c−êng, hiÓu biÕt vÒ b¶o hiÓm nh©n thä cña mét bé phËn nhÊt ®Þnh d©n c− t¨ng lªn. + C¸c doanh nghiÖp míi ngoµi viÖc khai th¸c c¸c ®o¹n thÞ tr−êng ®ang ®−îc khai th¸c, hä më réng qui m« khai th¸c ®Õn c¸c ®o¹n thÞ tr−êng míi. + Sè s¶n phÈm ®a d¹ng h¬n, ng−êi d©n cã thªm c¬ héi lùa chän. Víi thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng th× viÖc tiÕp tôc më cöa thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Tuy nhiªn viÖc më cöa thÞ tr−êng cho c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm n−íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi nªn tiÕp tôc ®−îc thùc hiÖn, theo tr×nh tù sau: Thø nhÊt: Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm n−íc ngoµi më v¨n phßng ®¹i diÖn. Thùc tÕ Bé Tµi chÝnh ®X cho phÐp rÊt nhiÒu c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cã tiÒm n¨ng më v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam. §©y lµ b−íc quan träng ®èi víi doanh nghiÖp còng nh− c¬ quan qu¶n lý ViÖt Nam trong viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ thÞ tr−êng còng nh− kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. Thø hai, tiÕp tôc më cöa h¹n chÕ cho mét sè doanh nghiÖp b¶o hiÓm n−íc ngoµi thµnh lËp doanh nghiÖp 100% vèn n−íc ngoµi hoÆc cho phÐp doanh nghiÖp b¶o hiÓm n−íc ngoµi thµnh lËp liªn doanh víi c¸c doanh nghiÖp trong n−íc. ViÖc më cöa thÞ tr−êng b¶o hiÓm nªn lùa chän c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh, cã kinh nghiÖm ho¹t ®éng ®Ó t¹o ra mét thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam lµnh m¹nh, tiÕp thu mét c¸ch nhanh nhÊt c¸c c«ng nghÖ vµ kü thuËt qu¶n lý tiªn tiÕn, n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh cña thÞ tr−êng. 148 - T¨ng c−¬ng n¨ng lùc tµi chÝnh cña cac doanh nghiÖp b¶o hiÓm th«ng qua s¸t nhËp, liªn kÕt gi÷a doanh nghiÖp b¶o hiÓm víi nhau hoÆc víi c¸c ng©n hµng cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä. ViÖt Nam ®X gia nhËp WTO do vËy viÖc c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh, b¶o hiÓm, ng©n hµng n−íc ngoµi cã tiÒm lùc tµi chÝnh cã n¨ng lùc qu¶n lý cao tham gia vµo thÞ tr−êng lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Thùc tÕ nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong n−íc cÇn nhanh chãng xem xÐt vÊn ®Ò liªn kÕt s¸t nhËp víi nhau hoÆc víi c¸c Ng©n hµng cña ViÖt Nam ®Ó hç trî c¶i thiÖn kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ng©n hµng vµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm, tËn dông lîi thÕ b¸n chÐo s¶n phÈm, lîi thÕ vÒ chi phÝ, lîi thÕ vÒ qui m« vµ sö dông vèn linh ho¹t hiÖu qu¶. Sù liªn kÕt gi÷a ng©n hµng vµ b¶o hiÓm còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc kÕt hîp c¸c dÞch vô tµi chÝnh t¹o ra s¶n phÈm ng©n hµng b¶o hiÓm hÊp dÉn h¬n ®èi víi kh¸ch hµng. §©y thùc chÊt lµ sù ®æi míi chÝnh m×nh cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®Ó t¨ng c−êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ chñ ®éng ®èi ®Çu víi c¸c th¸ch thøc cña héi nhËp. 3.4.1.3. N©ng cao vai trß cña HiÖp héi B¶o hiÓm HiÖp héi b¶o hiÓm ViÖt Nam ®−îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 23/1999/Q§-BTCCBCP ngµy 09/07/1999. Cã thÓ nãi r»ng sù ra ®êi cña HiÖp héi ®X ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt lÞch sö trªn con ®−êng ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm ViÖt Nam. Víi vai trß lµ mét tæ chøc xX héi, thùc hiÖn chøc n¨ng hç trî vµ lµm cÇu nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp, ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm tr−íc c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vµ c«ng chóng, trong thêi gian qua HiÖp héi ®X cã mét sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. HiÖp héi ®X cïng c¸c doanh nghiÖp ®−a ra ®−îc c¸c tháa thuËn cam kÕt c¹nh tranh lµnh m¹nh, t¨ng c−êng sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng, thóc ®Èy thÞ tr−êng ®i theo ®óng ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ViÖt Nam. Tuy nhiªn, sù g¾n kÕt gi÷a c¸c thµnh viªn cña hiÖp héi vÉn ch−a thËt sù chÆt chÏ. HiÖp héi thiÕu bé phËn gi¸m s¸t thi 149 hµnh tháa thuËn cña c¸c thµnh viªn dÉn ®Õn c¸c tr−êng hîp vi ph¹m tháa thuËn vÒ møc phÝ c¹nh tranh, tranh giµnh thu hót ®¹i lý cña nhau. §Ó ph¸t triÓn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng trong thêi gian tíi, HiÖp héi b¶o hiÓm cÇn n©ng cao vai trß cña m×nh theo c¸c h−íng: Thø nhÊt, n©ng cao vai trß cña hiÖp héi trªn ph−¬ng diÖn qu¶n lý d−íi c¸c h×nh thøc: - X©y dùng qui ®Þnh vÒ sö ph¹t hµnh chÝnh ®èi víi tr−êng hîp héi viªn vi ph¹m ®iÒu lÖ cña HiÖp héi. - Më réng ph¹m vi hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm vÒ ®µo t¹o, trao ®æi th«ng tin, hîp t¸c kinh doanh, ®¸nh gi¸ rñi ro, tÝnh phÝ b¶o hiÓm, ®ång b¶o hiÓm, t¸i b¶o hiÓm, ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt. - Xem xÐt, söa ®æi, bæ sung §iÒu lÖ HiÖp héi b¶o hiÓm ViÖt Nam theo h−íng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm tham gia HiÖp héi, g¾n quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm víi HiÖp héi. - X©y dùng c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vÒ kinh doanh b¶o hiÓm vµ HiÖp héi ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c tháa thuËn gi÷a c¸c héi viªn nh»m ®¶m b¶o sù c¹nh tranh lµnh m¹nh trªn thÞ tr−êng. Xö lý kÞp thêi c¸c tr−êng hîp kh«ng tu©n thñ Qui chÕ hîp t¸c vµ c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ kinh doanh b¶o hiÓm. - KÕt hîp víi c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc xem xÐt, gi¸m s¸t, kiÓm so¸t c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm mµ c¸c doanh nghiÖp ®−a ra thÞ tr−êng nh»m ®¶m b¶o c¸c s¶n phÈm nµy thùc sù cã lîi cho kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm vµ cã lîi cho sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm. Thø hai, t¨ng c−êng ho¹t ®éng cña hiÖp héi theo h−íng b¸m s¸t thùc tÕ th«ng qua viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh “®µo t¹o c«ng chóng vÒ b¶o hiÓm. 150 Nh− ®X ph©n tÝch ë ch−¬ng 2, thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam trong 3 n¨m gÇn ®©y cã chiÒu h−íng ®i xuèng do t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè trong ®ã cã sù hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ vÒ b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng cña d©n c−. ChÝnh v× vËy viÖc “®µo t¹o c«ng chóng” vÒ b¶o hiÓm lµ c«ng viÖc cÇn lµm ngay ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña thÞ tr−êng. Ch−¬ng tr×nh “®µo t¹o c«ng chóng” vÒ b¶o hiÓm ph¶i ®¶m b¶o c¸c môc tiªu nhÊt ®Þnh bao gåm: + Gióp ng−êi d©n hiÓu vÒ sù cÇn thiÕt cña b¶o hiÓm vµ quyÒn lîi hä ®−îc h−ëng khi tham gia b¶o hiÓm + Lµm râ vai trß, vÞ trÝ vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm + Gi¶i ®¸p c¸c th¾c m¾c cña ng−êi tham gia b¶o hiÓm vÒ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm, doanh nghiÖp b¶o hiÓm vµ c¸c yªu cÇu hîp lý kh¸c Víi tÇm quan träng, qui m« còng nh− tÝnh chÊt ®¹i chóng cña ch−¬ng tr×nh th× viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh nªn do HiÖp héi b¶o hiÓm thùc hiÖn. Víi vai trß lµ tæ chøc trung gian b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm vµ kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm, HiÖp héi b¶o hiÓm d−êng nh− lµ tæ chøc thÝch hîp nhÊt thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t ch−¬ng tr×nh. Kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh do c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®ãng gãp theo tØ lÖ % doanh thu nh»m ®¶m b¶o phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña mçi doanh nghiÖp vµ ®¶m b¶o c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã thÓ h−ëng lîi tõ ch−¬ng tr×nh. Ch−¬ng tr×nh “®µo t¹o c«ng chóng” vÒ b¶o hiÓm ph¶i ®Õn ®−îc víi nh÷ng c¸ nh©n, hé gia ®×nh, c¸c tæ chøc kinh tÕ xX héi vµ doanh nghiÖp do vËy ch−¬ng tr×nh ph¶i ®−îc thùc hiÖn ®ång bé vµ kÐo dµi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Ch−¬ng tr×nh “®µo t¹o c«ng chóng” vÒ b¶o hiÓm cã thÓ bao gåm c¸c ho¹t ®éng sau: 151 + X©y dùng trang Web vÒ b¶o hiÓm trong ®ã cã ®−êng link nèi tíi trang web cña mçi doanh nghiÖp b¶o hiÓm. Néi dung cña trang Web vÒ b¶o hiÓm ph¶i bao gåm c¸c th«ng tin vÒ c¸c s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp, ph©n phèi, …MÆt kh¸c còng rÊt cÇn thiÕt qu¶ng b¸ vÒ trang Web nµy ®Ó mäi ®èi t−îng cã thÓ biÕt vµ truy cËp. + X©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh trß ch¬i hoÆc c¸c cuéc thi t×m hiÓu vÒ b¶o hiÓm trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh»m qu¶ng b¸ tuyªn truyÒn vÒ b¶o hiÓm. Tuy nhiªn ®Ó c¸c cuéc thi hoÆc trß ch¬i ®Õn ®−îc víi c«ng chóng th× c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®−a tin vÒ ho¹t ®éng nµy ph¶i ®−îc th«ng b¸o réng rXi vµ ®−îc nh¾c l¹i mét c¸ch liªn tôc. + CÇn thiÕt ph¶i lËp ®−êng d©y nãng ®Ó gi¶i ®¸p th¾c m¾c còng nh− gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. §Ó ch−¬ng tr×nh “®µo t¹o c«ng chóng vÒ b¶o hiÓm” ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ vµ ph¸t huy t¸c dông, HiÖp héi B¶o hiÓm cÇn thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c qu¶ng b¸ tuyªn truyÒn vÒ ch−¬ng tr×nh, c¸c ho¹t ®éng cña ch−¬ng tr×nh ph¶i ®−îc thùc hiÖn ®ång thêi vµ duy tr× trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi HiÖp héi ®Ó cung cÊp th«ng tin, tµi chÝnh vµ tr¶ lêi c¸c th¾c m¾c cña kh¸ch hµng. 3.4.1.4. Thµnh lËp trung t©m thi vµ cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ cho ®¹i lý. Nh− ®X ph©n tÝch trong ch−¬ng 2 cña luËn ¸n, lùc l−îng ®¹i lý ë ViÖt Nam ph¸t triÓn t−¬ng ®èi nhanh vÒ sè l−îng nh−ng chÊt l−îng ®¹i lý còng ®ang lµ vÊn ®Ò nãng cña thÞ tr−êng. C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä tù ®µo t¹o, tù cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ cho c¸c ®¹i lý vµ kh«ng cã mét sù kiÓm tra gi¸m s¸t nµo vÒ chÊt l−îng ®¹i lý tõ phÝa c¬ quan qu¶n lý. HiÖn t−îng ®¹i lý vi ph¹m ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, ®¹i lý gi¶i thÝch cho kh¸ch hµng kh«ng chÝnh x¸c, ®¹i lý chiÕm dông phÝ cña kh¸ch hµng,v.v. g©y ra c¸c t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn t©m lý kh¸ch hµng vµ h×nh ¶nh cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm. 152 Theo kinh nghiÖm cña c¸c n−íc cã thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ph¸t triÓn nh− Mü, NhËt, Hµn quèc,v.v. ®Ó thèng nhÊt vµ ®¶m b¶o chÊt l−îng cña ®éi ngò ®¹i lý, viÖc ®µo t¹o ®¹i lý cã thÓ do c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm thùc hiÖn nh−ng viÖc tæ chøc thi cÊp phÐp hµnh nghÒ cho ®¹i lý ph¶i do mét tæ chøc ®éc lËp thùc hiÖn. Do vËy, ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng ®¹i lý cña mçi doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng nh− ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng diÔn ra mét c¸ch lµnh m¹nh th× ViÖt Nam cÇn gÊp rót thµnh lËp Trung t©m kh¶o thÝ vµ kiÓm ®Þnh chÊt l−îng ®¹i lý. Tr−íc m¾t Trung t©m nµy cã thÓ do HiÖp héi b¶o hiÓm qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. C¸c ho¹t ®éng cña trung t©m cã thÓ tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau: + Tæ chøc thi cÊp chøng chØ hµnh nghÒ cho ®¹i lý. + KÕt hîp víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c trung t©m ®µo t¹o trong vµ ngoµi n−íc cung cÊp c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n bæ sung cho ®¹i lý vµ nh©n viªn b¶o hiÓm. + KÕt hîp víi c¸c tr−êng ®¹i häc vµ c¸c viÖn ®µo t¹o trong vµ ngoµi n−íc tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o dµi h¹n nh− ®¹i häc, cao häc vÒ b¶o hiÓm nh»m chuÈn ho¸ kiÕn thøc còng nh− cung cÊp nguån nh©n lùc cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc b¶o hiÓm ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng ViÖt Nam. 3.4.1.5. Thµnh lËp HiÖp héi §¹i lý Nh− ®X ph©n tÝch trong phÇn thùc tr¹ng, ®éi ngò ®¹i lý b¶o hiÓm nh©n thä hiÖn lµ lùc l−îng chÝnh tham gia ph©n phèi s¶n phÈm b¶o hiÓm trªn thÞ tr−êng. Tuy nhiªn vÊn ®Ò ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, n¨ng lùc ®¹i lý vÉn lu«n lµ vÊn ®Ò “nãng” cña thÞ tr−êng. Do vËy rÊt cÇn thiÕt thµnh lËp HiÖp héi ®¹i lý, mét mÆt nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c ®¹i lý mÆt kh¸c tæ chøc nµy còng ph¶i gi÷a vai trß nhÊt ®Þnh trong viÖc kiÓm so¸t chÊt l−îng ®¹i lý, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña ®¹i lý. 153 3.4.3. C¸c gi¶i ph¸p vi m« C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« gi÷ vai trß quan träng trong viÖc t¹o m«i tr−êng ho¹t ®éng. Tuy nhiªn, c¸c gi¶i ph¸p vi m« tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä l¹i gi÷ vai trß chÝnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng. C¸c gi¶i ph¸p vi m« luËn ¸n ®Ò cËp chñ yÕu tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÊt l−îng dÞch vô, s¶n phÈm, ph©n phèi, xóc tiÕn b¸n hµng vµ chÊt l−în nguån nh©n lùc. 3.4.3.1. N©ng cao chÊt l−îng dÞch vô Cã thÓ nãi r»ng, chÊt l−îng dÞch vô gi÷ vai trß mÊu chèt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä trong ho¹t ®éng khai th¸c ph¸t triÓn thÞ tr−êng. C«ng t¸c dÞch vô cña mét c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä th−êng kÐo dµi tõ khi giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm cho kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ®Õn khi chi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm. Qu¸ tr×nh nµy cã thÓ kÐo dµi trong nhiÒu n¨m theo thêi h¹n hîp ®ång. ChÝnh v× vËy viÖc n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô hoµn toµn kh«ng ®¬n gi¶n vµ ®ßi hái mét qu¸ tr×nh liªn tôc. N©ng cao chÊt l−îng dÞch vô trong kh©u khai th¸c: Ên t−îng ®Çu tiªn cña kh¸ch hµng ®èi víi c«ng ty b¶o hiÓm th−êng ph¸t sinh trong giai ®o¹n nµy. ViÖc n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô kh©u khai th¸c nªn chó träng vµo kh©u giíi thiÖu vÒ h×nh ¶nh c«ng ty, giíi thiÖu gi¶i thÝch vÒ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä vµ c«ng t¸c gi¶i ®¸p th¾c m¾c cña kh¸ch hµng khi tham gia b¶o hiÓm. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng viÖc nµy cÇn chó träng vµo mét sè c«ng t¸c sau: - T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o trªn c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn thanh, truyÒn h×nh, c¸c n¬i c«ng céng vÒ b¶o hiÓm nh©n thä nãi chung vµ vÒ s¶n phÈm b¶o hiÓm nãi riªng. - N©ng cao chÊt l−îng ®¹i lý. CÇn trang bÞ cho ®¹i lý c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n nhÊt vÒ b¶o hiÓm, b¶o hiÓm nh©n thä, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, nghÖ thuËt b¸n 154 hµng. Sau khi cã chøng chØ ®¹i lý, ®¹i lý vÉn cÇn ®−îc cung cÊp c¸c buæi ®µo t¹o, n©ng cao kiÕn thøc nh»m phôc vô kh¸ch hµng mét c¸ch tèt nhÊt. - Thùc hiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ rñi ro chÝnh x¸c, nhanh gän ®Ó nhanh chãng tr¶ lêi kh¸ch hµng vÒ viÖc tõ chèi b¶o hiÓm hoÆc chÊp nhËn b¶o hiÓm vµ ph¸t hµnh hîp ®ång. Sau khi hîp ®ång ®−îc ph¸t hµnh cÇn chuyÓn hîp ®ång ®Õn tay kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh nhÊt. Trªn thùc tÕ rÊt nhiÒu c¸c c«ng ty b¶o hiÓm khuyÕn khÝch ®¹i lý tÆng quµ kh¸ch hµng khi trao hîp ®ång b¶o hiÓm hoÆc vµo ngµy kû niÖm cña hîp ®ång b¶o hiÓm. Tuy nhiªn ®iÒu quan träng nhÊt cÇn chó träng lµ viÖc gi¶i thÝch râ rµng, chÝnh x¸c cho kh¸ch hµng vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña kh¸ch hµng khi tham gia b¶o hiÓm ®Ó tr¸nh c¸c tr−êng hîp hiÓu lÇm gi÷a c¸c bªn. N©ng cao chÊt l−îng dÞch vô trong c«ng t¸c gi¶i quyÕt khiÕu n¹i. Trªn thùc tÕ ®©y lµ mét giai ®o¹n hÕt søc nh¹y c¶m, chØ cÇn mét sù hiÓu lÇm nhá sÏ ¶nh h−ëng lín ®Õn danh tiÕng cña c«ng ty b¶o hiÓm hoÆc quyÒn lîi cña kh¸ch hµng. Trõ B¶o ViÖt Nh©n thä b¾t ®Çu chi tr¶ c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm ®¸o h¹n, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä kh¸c trªn thÞ tr−êng hiÖn t¹i míi chØ ho¹t ®éng tõ n¨m 1999 hoÆc 2000 do vËy ch−a cã hîp ®ång b¶o hiÓm nµo ®¸o h¹n. ViÖc chi tr¶ b¶o hiÓm chñ yÕu tËp trung vµo c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm cã sù kiÖn b¶o hiÓm ph¸t sinh. §Ó n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô trong gi¸m ®Þnh chi tr¶ b¶o hiÓm, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: - H−íng dÉn ng−êi thô h−ëng lËp hå s¬ yªu cÇu tr¶ tiÒn b¶o hiÓm, sau ®ã nhanh chãng tiÕp nhËn hå s¬ vµ thu thËp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. Trªn thùc tÕ rÊt nhiÒu ng−êi thô h−ëng kh«ng hiÓu râ thñ tôc yªu cÇu tr¶ tiÒn b¶o hiÓm vµ hä th−êng lóng tóng trong kh©u nµy. C«ng ty cã thÓ n©ng cao chÊt l−îng c«ng viÖc nµy th«ng qua sù linh ho¹t trong thñ tôc: cã thÓ h−íng dÉn trùc tiÕp qua ®iÖn tho¹i, th«ng qua ®¹i lý, hoÆc h−íng dÉn t¹i c«ng ty tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn cña kh¸ch hµng. 155 - Khi chi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cÇn cã sù linh ho¹t trong ph−¬ng thøc chi tr¶: cã thÓ chi tr¶ b»ng tiÒn mÆt, chi tr¶ qua chuyÓn kho¶n, qua b−u ®iÖn, qua m¹ng. ViÖc nµy sÏ t¹o thuËn lîi cho nh÷ng kh¸ch hµng ë xa hoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp ®Õn c«ng ty b¶o hiÓm. 3.4.3.2. Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä chØ ph¸t triÓn khi nÒn kinh tÕ ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, khi ®êi sèng cña d©n c− ®−îc c¶i thiÖn th× c¸c nhu cÇu vÒ b¶o hiÓm nh©n thä l¹i v« cïng ®a d¹ng. MÆt kh¸c, thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ph¸t triÓn sÏ t¨ng kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm trong d©n c− vµ ®ãng gãp lín cho sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng vèn, thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t−, hç trî kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®X cã ®ñ c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä truyÒn thèng nh− b¶o hiÓm trî cÊp, b¶o hiÓm tö kú, b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp, b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi. Tuy nhiªn mét sè s¶n phÈm vÉn cßn cøng nh¾c ch−a linh ho¹t. C¸c h×nh thøc b¶o hiÓm nhãm vÉn cßn h¹n chÕ, c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm phæ th«ng, b¶o hiÓm biÕn ®æi vÉn hoµn toµn v¾ng bãng. Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng nhu cÇu b¶o hiÓm thùc tÕ ®−îc tho¶ mXn còng nh− nhu cÇu tiÒm n¨ng, kÕt hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ vÒ kinh tÕ xX héi vµ phóc lîi, cã thÓ thÊy r»ng thÞ tr−êng tiÒm n¨ng cña b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam lµ rÊt lín, ®Æc biÖt thÞ tr−êng b¶o hiÓm cña c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm trî cÊp, b¶o hiÓm nhãm vÉn cßn bá ngá. Tuy nhiªn c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm cÇn linh ho¹t vµ ®a d¹ng ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ nhu cÇu cña d©n c−. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm cã thÓ cô thÓ nh− sau: - §èi víi c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm tö kú C¸c s¶n ph¶m b¶o hiÓm tö kú cÇn ®−îc ®a d¹ng ho¸ theo h−íng: 156 + ThiÕt kÕ vµ ®−a ra thÞ tr−êng c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm tö kú cã thÓ chuyÓn ®æi + ThiÕt kÕ vµ ®−a ra thÞ tr−êng c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm tö kú cã thÓ t¸i tôc + KÕt hîp víi c¸c tæ chøc Ng©n hµng thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm cã sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m ®¶m b¶o cho c¸c kho¶n vay, ph©n phèi th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng. - §èi víi c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp vµ b¶o hiÓm trän ®êi C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp vµ b¶o hiÓm trän ®êi ®ang triÓn khai trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam ®Òu lµ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä truyÒn thèng, c¸c gi¶ ®Þnh tÝnh phÝ, c¸c qui ®Þnh vÒ sè tiÒn b¶o hiÓm, thêi gian ®ãng phÝ vµ kho¶n phÝ ph¶i nép thiÕu linh ho¹t. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ lu«n biÕn ®éng, tØ gi¸ hèi ®o¸i gi÷a ®ång ViÖt Nam víi c¸c ®ång ngo¹i tÖ m¹nh nh− ®«la Mü, Euro lu«n biÕn ®éng, gi¸ vµng t¨ng h¬n 50% lµm cho c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nµy trë nªn thiÕu hÊp dÉn vµ tÝnh c¹nh tranh thÊ so víi c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh kh¸c nh− tiÕt kiÖm, chøng kho¸n. Doanh thu khai th¸c n¨m 2004 vµ 2005 ®X chøng minh cho thùc tÕ nµy. §iÒu kiÖn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, thu nhËp ng−êi d©n ngµy cµng t¨ng, thÞ tr−êng tµi chÝnh ngµy cµng ph¸t triÓn vµ s«i ®éng, do vËy c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ ®a d¹ng hãa c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp vµ b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi theo h−íng: + ThiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm cã sè tiÒn b¶o hiÓm t¨ng hoÆc ®−îc b¶o ®¶m theo l¹m ph¸t. Thùc ra mét sè doanh nghiÖp hiÖn t¹i còng ®ang triÓn khai s¶n phÈm b¶o hiÓm cã sè tiÒn b¶o hiÓm t¨ng nh−ng l−îng t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ so víi tèc ®é l¹m ph¸t dÉn ®Õn ch−a hÊp dÉn ®−îc ng−êi tham gia b¶o hiÓm. C¸c s¶n phÈm thiÕt kÕ míi ph¶i ®¶m b¶o cã ®é gia t¨ng hîp lý so víi tèc ®é l¹m ph¸t hµng n¨m. 157 + ThiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm b¶o ®¶m theo gi¸ trÞ vµng hoÆc ngo¹i tÖ. C¸c s¶n phÈm nµy cã thÓ ph¶i cã møc phÝ cao h¬n b×nh th−êng nh−ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o yÕu tè c¹nh tranh vµ ®©y lµ mét bµi to¸n khã ®èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm. - ThiÕt kÕ vµ ®−a ra thÞ tr−êng c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä míi. Kinh nghiÖm t¹i c¸c n−íc cã thÞ tr−êng b¶o hiÓm ph¸t triÓn cho thÊy khi lXi suÊt cña nÒn kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh kÌm theo sù ph¸t triÓn m¹nh cña thÞ tr−êng tµi chÝnh (®Æc biÖt lµ chøng kho¸n) th× sù c¹nh tranh ®èi víi c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä truyÒn thèng sÏ gia t¨ng vµ kÌm theo ®ã s¶n phÈm truyÒn thèng còng sÏ kÐm hÊp dÉn. ChÝnh v× vËy ®Ó thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä thÝch nghi ®−îc víi nÒn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm theo h−íng thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä míi: + ThiÕt kÕ s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä biÕn ®æi + ThiÕt kÕ s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä phæ th«ng + ThiÕt kÕ s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä phæ th«ng biÕn ®æi ThÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp do vËy viÖc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä míi lµ xu h−íng tÊt yÕu. C¸c s¶n phÈm míi cã phÝ vµ sè tiÒn b¶o hiÓm linh ho¹t, c¸c nh©n tè ®Þnh phÝ linh ho¹t h¬n so víi s¶n phÈm truyÒn thèng. C¸c yÕu tè nµy lµm cho c¸c s¶n phÈm míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh kh¸c nh− tiÕt kiÖm, chøng kho¸n, më réng c¬ héi lùa chän cho ng−êi tham gia b¶o hiÓm. Thùc chÊt ®©y còng chÝnh lµ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm ®ang ®−îc −a chuéng t¹i c¸c n−íc cã thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ph¸t triÓn nh− Mü, NhËt, Hµn Quèc, Th¸i Lan. 158 - §èi víi c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm tr¶ tiÒn ®Þnh kú Ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng hãa c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm tr¶ tiÒn ®Þnh kú nh»m khai th¸c thÞ tr−êng b¶o hiÓm h−u trÝ mµ hiÖn t¹i b¶o hiÓm xX héi cßn bá ngá. Trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä hiÖn t¹i chØ cã B¶o ViÖt Nh©n thä, b¶o Minh - CMG vµ Prudential triÓn khai c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm tr¶ tiÒn ®Þnh kú, do vËy c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ tr−êng cã thÓ ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng hãa lo¹i s¶n phÈm nµy. MÆt kh¸c do h×nh thøc b¶o hiÓm nµy liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch xX héi cña Nhµ n−íc, do vËy cÇn cã sù hç trî vµ khuyÕn khÝch nhÊt ®Þnh tõ phÝa ChÝnh phñ vÒ thuÕ. C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm tr¶ tiÒn ®Þnh kú ®X triÓn khai còng nh− c¸c s¶n phÈm míi ph¶i ®¶m b¸o c¸c yÕu tè sau: + Linh ho¹t vÒ thêi gian ®ãng phÝ vµ møc phÝ: cã thÓ ®ãng mét lÇn hoÆc theo ®Þnh kú, phÝ cã thÓ thay ®æi theo qui luËt thu nhËp cña ng−êi lao ®éng theo vßng ®êi. + Sè ng−êi ®−îc h−ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm cã thÓ lµ c¸ nh©n hoÆc cÆp vî chång víi thêi gian h−ëng tho¶ thuËn. HiÖn t¹i lo¹i s¶n phÈm b¶o hiÓm tr¶ tiÒn ®Þnh kú cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn lín nhÊt trªn thÞ tr−êng do nhiÒu yÕu tè nh− tËp qu¸n tiÕt kiÖm cña d©n c−, mong muèn cã thu nhËp æn ®Þnh khi tuæi giµ, mong muèn t¨ng thªm thu nhËp ngoµi l−¬ng h−u, t©m lý kh«ng muèn phô thuéc vµo con c¸i khi hÕt tuæi lao ®éng. - Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm Nh− ®X ®Ò cËp, ph¹m vi ®¶m b¶o cña b¶o hiÓm xX héi vÉn cßn rÊt h¹n chÕ vÒ ®èi t−îng, møc trî cÊp cßn thÊp so víi møc sèng d©n c−. MÆt kh¸c rÊt nhiÒu doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ph¸t sinh nhu cÇu b¶o hiÓm nhãm ®Ó g¾n kÕt gi÷ ch©n nh÷ng lao ®éng lµnh nghÒ, cã n¨ng lùc, n©ng cao phóc lîi cho ng−êi lao ®éng. MÆc dï vËy, thÞ tr−êng hiÖn t¹i chØ cã ba doanh nghiÖp lµ B¶o ViÖt, AIA vµ B¶o minh-CMG cung cÊp s¶n phÈm b¶o 159 hiÓm nhãm víi sè hîp ®ång b¶o hiÓm nhãm ®ang cã hiÖu lùc ch−a ®Õn con sè 1000 ( trong khi ë c¸c n−íc cã thÞ tr−êng b¶o hiÓm ph¸t triÓn nh− Mü, Cana®a, tØ lÖ hîp ®ång b¶o hiÓm nhãm chiÕm xÊp xØ 40% sè hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä ®−îc khai th¸c). ë ViÖt Nam, sè l−îng c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm nhãm vÉn cßn cßn qóa thÊp so víi tiÒm n¨ng cña thÞ tr−êng khi sè hîp ®ång b¶o hiÓm nhãm ®−îc khai th¸c trªn thÞ tr−êng chØ ®¹t 48 hîp ®ång n¨m 2003, mét con sè qu¸ khiªm tèn so víi h¬n 20.000 tæ chøc, doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ ë ViÖt Nam (®©y lµ sè doanh nghiÖp ®−îc thµnh lËp theo LuËt doanh nghiÖp tÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31/12/2003). Thùc tÕ khai th¸c b¶o hiÓm nhãm ë ViÖt Nam cßn thÊp cã thÓ do mét sè nguyªn nh©n sau: + C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm cßn Ýt, ch−a phï hîp, thiÕu hÊp dÉn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc vµ thËm chÝ c¶ c¸c hé gia ®×nh. + C«ng t¸c t− vÊn, giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm cßn h¹n chÕ. §Ó kh¾c phôc vµ khai th¸c triÖt ®Ó nhu cÇu tiÒm n¨ng ®èi víi c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä chó träng h¬n n÷a vµo thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm víi c¸c s¶n phÈm ®a d¹ng: + S¶n phÈm b¶o hiÓm tiÕt kiÖm nhãm: S¶n phÈm cã thÓ phï hîp víi c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi, g¾n kÕt gi÷a nh÷ng ng−êi lao ®éng cã vÞ trÝ vµ n¨ng lùc nhÊt ®Þnh víi tæ chøc vµ doanh nghiÖp. PhÝ b¶o hiÓm cã thÓ do tæ chøc, doanh nghiÖp chi tr¶ hoÆc do tæ chøc, doanh nghiÖp vµ ng−êi lao ®éng ®−îc b¶o hiÓm cïng ®ãng gãp. + B¶o hiÓm tö kú nhãm: quyÒn lîi b¶o hiÓm sÏ ®−îc tr¶ cho th©n nh©n khi thµnh viªn ®−îc b¶o hiÓm trong nhãm bÞ tö vong. + B¶o hiÓm tai n¹n nhãm: s¶n phÈm nµy cã thÓ cã ph¹m vi b¶o hiÓm t−¬ng tù s¶n phÈm b¶o hiÓm cho c¸ nh©n tuy nhiªn khi b¶o hiÓm cho nhãm phÝ b¶o hiÓm cã thÓ linh ho¹t vµ thÊp h¬n tïy thuéc vµo sè thµnh viªn trong nhãm. 160 + B¶o hiÓm y tÕ nhãm: ®¶m b¶o c¸c chi phÝ y tÕ (chi phÝ ®iÒu trÞ, phÉu thuËt, n»m viÖn) cho c¸c thµnh viªn trong nhãm. C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm ngoµi thiÕt kÕ cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc, còng cã thÓ thiÕt kÕ cho c¸c hé gia ®×nh. Khi thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm cÇn cã sù linh ho¹t vÒ thêi gian ®ãng phÝ vµ h×nh thøc thanh to¸n phÝ. - Sö dông linh ho¹t c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung ®Ó më réng ph¹m vi b¶o hiÓm cña c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm chÝnh Bªn c¹nh viÖc thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm míi, viÖc më réng ph¹m vi b¶o hiÓm th«ng qua c¸c ®iÒu kho¶n b¶o hiÓm bæ sung còng lµ mét biÖn ph¸p lµm míi s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn thiÕt kÕ c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung linh ho¹t phï hîp víi nhu cÇu cña ng−êi tham gia b¶o hiÓm. VÝ dô, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ ®−a ra c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung b¶o hiÓm thu nhËp bÞ mÊt do mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, b¶o hiÓm chi phÝ ®iÒu trÞ cho ng−êi m¾c bÖnh hiÓm nghÌo, b¶o hiÓm cung cÊp quyÒn lîi cho ng−êi sèng phô thuéc,v.v. ViÖc thiÕt kÕ ®−a ra nhiÒu ®iÒu kho¶n bæ sung cã thÓ më réng ph¹m vi b¶o hiÓm cho kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm, mÆt kh¸c còng lµ h×nh thøc më réng ph¹m vi kinh doanh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. 3.4.3.3. Hoµn thiÖn c¸c kªnh ph©n phèi C¸c kªnh ph©n phèi s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm ViÖt Nam t−¬ng ®èi ®a d¹ng, gåm c¸c ®¹i lý chuyªn nghiÖp, mét sè tæ chøc ng©n hµng, nh©n viªn cña c«ng ty b¶o hiÓm. Tuy nhiªn vÉn cßn rÊt nhiÒu kªnh ph©n phèi míi chØ mang tÝnh chÊt giíi thiÖu s¶n phÈm (qua m¹ng internet) hoÆc ch−a ®−îc sö dông (c¸c ®¹i lý phi nh©n thä, b−u ®iÖn, c¸c ®¹i lý b¸n chuyªn nghiÖp) hoÆc ®ang ®−îc sö dông nh÷ng vÉn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò (c¸c ®¹i lý chuyªn nghiÖp víi vÊn ®Ò ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp). C¸c kªnh ph©n phèi nµy cã thÓ cã ph¹m vi giao tiÕp réng hoÆc cã s½n c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng cña hä, do vËy nÕu tËn dông ®−îc c¸c ®èi t−îng 161 nµy nh− c¸c ®¹i lý b¶o hiÓm nh©n thä th× cã thÓ khai th¸c ®−îc c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng cña hä hoÆc phæ biÕn s¶n phÈm trªn ph¹m vi réng. ChÝnh v× vËy gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¸c kªnh ph©n phèi nhÊn m¹nh vµo hai yÕu tè chÝnh: thø nhÊt, n©ng cao chÊt l−îng chuyªn m«n vµ chÊt l−îng phôc vô cña c¸c kªnh ph©n phèi; thø hai, ®a d¹ng hãa c¸c kªnh ph©n phèi. - N©ng cao c¸c chØ tiªu tuyÓn dông Nh− ®X ph©n tÝch, tØ lÖ ®¹i lý bá viÖc hoÆc bÞ ®µo th¶i t¹i mét sè doanh nghiÖp t−¬ng ®èi cao do chÊt l−îng ®Çu vµo cña hä kh«ng ®¸p øng ®−îc ®ßi hái cña nghÒ nghiÖp cña doanh nghiÖp. §Ó gi¶m tØ lÖ ®¹i lý bÞ ®µo th¶i, bá viÖc nh»m gi¶m chi phÝ cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm, c¸c doanh nghiÖp cÇn n©ng cao chØ tiªu tuyÓn dông nh− ®ßi hái ng−êi tham gia tuyÓn dông ph¶i cã kinh nghiÖm b¸n hµng, giao tiÕp, cã tr×nh ®é häc vÊn Ýt nhÊt tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc, −u tiªn cho nh÷ng ng−êi cã tuæi ®êi cao, cã kinh nghiÖm lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc. Ngay trong qu¸ tr×nh tuyÓn dông cÇn ®Þnh h−íng râ cho ng−êi tham gia tuyÓn dông c¸c khã kh¨n vµ ®ßi hái cña nghÒ ®¹i lý b¶o hiÓm nh©n thä. - N©ng cao chÊt l−îng chuyªn m«n vµ dÞch vô cña c¸c kªnh ph©n phèi. N©ng cao chÊt l−îng chuyªn m«n vµ dÞch vô cña c¸c kªnh ph©n phèi sÏ quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ khai th¸c b¶o hiÓm nh©n thä. ChÝnh v× vËy, mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä lµ n©ng cao chÊt l−îng chuyªn m«n vµ dÞch vô cña hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm. ViÖc n©ng cao chÊt l−îng chuyªn m«n ®−îc cô thÓ hãa nh− sau: + N©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c tuyÓn dông vµ ®µo t¹o. Do nguån tuyÓn dông ngµy cµng h¹n chÕ vµ tØ lÖ ®¹i lý bá viÖc vÉn cßn rÊt cao nªn c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cÇn lùa chän c¸c ®¹i lý thùc sù cã n¨ng lùc th«ng qua viÖc chó träng h¬n n÷a ®Õn chÊt l−îng cña nguån tuyÓn dông nh− tr×nh ®é, kinh nghiÖm, sù nhiÖt t×nh. C«ng t¸c ®µo t¹o cÇn thùc hiÖn th−êng xuyªn liªn tôc cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm 162 nãi chung vµ b¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng cho ®¹i lý. Trang bÞ c¸c kiÕn thøc xX héi, giao tiÕp, nghÖ thuËt b¸n hµng cho ®¹i lý. + Gi¸o dôc ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho c¸c ®¹i lý. §©y lµ vÊn ®Ò rÊt nãng cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng. Trªn thÞ tr−êng hiÖn t¹i vÉn cßn tån t¹i c¸c ®¹i lý vi ph¹m ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp khi nãi xÊu c«ng ty b¹n, xói giôc kh¸ch hµng hñy bá hîp ®ång b¶o hiÓm ®Ó tham gia b¶o hiÓm t¹i c«ng ty kh¸c, gi¶i thÝch vÒ quyÒn lîi b¶o hiÓm m¬ hå, lÉn lén, thu n¹p ®¹i lý cña c¸c c«ng ty kh¸c... ®Ó ®¶m b¶o c¸c ®¹i lý ho¹t ®éng trung thùc, tu©n thñ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cÇn qui ®Þnh c¸c h×nh thøc th−ëng ph¹t nghiªm minh. + Tæ chøc c¸c buæi trao ®æi nghÒ nghiÖp, kinh nghiÖm, rót kinh nghiÖm gi÷a c¸c ®¹i lý thµnh c«ng víi c¸c ®¹i lý míi vµo nghÒ, gi÷a c¸c ®¹i lý ®ang cïng hµnh nghÒ. - §a d¹ng hãa c¸c kªnh ph©n phèi. §a d¹ng hãa c¸c kªnh ph©n phèi theo h−íng: + Sö dông c¸c ®¹i lý chuyªn nghiÖp: HiÖn t¹i c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®Òu coi ®©y lµ lùc l−îng chñ yÕu ph©n phèi s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä. Tuy nhiªn c¸c ®¹i lý nµy l¹i chñ yÕu tËp trung t¹i c¸c thµnh phè lín. §Ó khai th¸c hiÖu qu¶ tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng t¹i tÊt c¶ c¸c tØnh thµnh th× gi¶i ph¸p trong thêi gian tíi lµ ph¸t triÓn c¸c ®¹i lý chuyªn nghiÖp t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng, −u tiªn c¸c ®èi t−îng lµm c¸c c«ng t¸c xX héi, céng ®ång (vÝ dô nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong héi phô n÷, héi n«ng d©n, c«ng t¸c xX ph−êng). + Sö dông c¸c ®¹i lý lµ c¸c nh©n viªn lµm c«ng ¨n l−¬ng cña c«ng ty b¶o hiÓm. HiÖn t¹i kªnh ph©n phèi nµy chØ ®−îc mét sè Ýt c«ng ty b¶o hiÓm nh− B¶o ViÖt, B¶o Minh - CMG thùc hiÖn. Tuy nhiªn nÕu sö dông c¸c ®èi t−îng nµy lµm mét kªnh ph©n phèi s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä sÏ tËn dông ®−îc c¸c kiÕn thøc hä cã vÒ b¶o hiÓm vµ b¶o hiÓm nh©n thä. ViÖc gi¶i thÝch 163 thuyÕt phôc kh¸ch hµng sÏ thuËn lîi. §Ó sö dông kªnh ph©n phèi nµy mét c¸ch hiÖu qu¶ cÇn qui ®Þnh râ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña hä khi khai th¸c b¶o hiÓm. + Sö dông c¸c m«i giíi b¶o hiÓm. C¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm ®X ®−îc mét sè c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä triÓn khai vµ xu h−íng trong thêi gian tíi c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm sÏ rÊt ph¸t triÓn nh»m khai th¸c thÞ tr−êng tiÒm n¨ng mµ b¶o hiÓm xX héi cßn bá qua hoÆc nhu cÇu b¶o hiÓm cña c¸c doanh nghiÖp. C¸c m«i giíi b¶o hiÓm th−êng lµ nh÷ng c¸ nh©n, tæ chøc cã quan hÖ réng, ®¹i diÖn cho kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm phi nh©n thä. ChÝnh v× vËy khi sö dông kªnh ph©n phèi nµy sÏ tËn dông ®−îc c¸c mèi quan hÖ s½n cã cña hä. Ngoµi 5 c«ng ty m«i giíi b¶o hiÓm, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cã thÓ sö dông c¸c m«i giíi lµ c¸ nh©n hoÆc c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp (vÝ dô c¸c v¨n phßng luËt s−, c¸c tæ chøc m«i giíi th−¬ng m¹i, vËn t¶i,v.v.) ®Ó tËn dông tèi ®a c¸c mèi quan hÖ vµ nguån khai th¸c. + Sö dông kªnh ph©n phèi lµ c¸c ng©n hµng, b−u ®iÖn - kªnh ph©n phèi rÊt thµnh c«ng t¹i c¸c n−íc ph¸t triÓn. HiÖn t¹i ®X cã sù kÕt hîp nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä víi c¸c ng©n hµng nh−ng míi chØ dõng ë møc lµm ®¹i lý thu phÝ. Kªnh ph©n phèi nµy cã thuËn lîi lµ hä cã c¸c mèi quan hÖ s½n cã víi kh¸ch hµng cña hä vµ cã thÓ khai th¸c lu«n tõ nh÷ng kh¸ch hµng nµy. Tuy nhiªn nÕu sö dông kªnh ph©n phèi nµy cÇn cã sù ®¹o t¹o vµ rµng buéc quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm nhÊt ®Þnh cña hä ®Ó viÖc ph©n phèi b¶o hiÓm ®¶m b¶o quyÒn lîi cña kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm. + Ph©n phèi b¶o hiÓm qua m¹ng. C«ng nghÖ th«ng tin ®X ph¸t triÓn t−¬ng ®èi m¹nh ë n−íc ta vµ phæ biÕn réng rXi t¹i c¸c thµnh phè lín, c¸c trung t©m tØnh thµnh. ViÖc phæ biÕn th«ng tin qua m¹ng sÏ cung cÊp cho ng−êi sö dông m¹ng quan t©m tíi s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä nh÷ng th«ng tin chi tiÕt vÒ s¶n phÈm. HiÖn t¹i rÊt nhiÒu lo¹i hµng hãa ®−îc b¸n qua 164 m¹ng do vËy viÖc ph©n phèi s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä qua m¹ng t¹i ViÖt Nam lµ rÊt kh¶ thi. Tuy nhiªn khi sö dông kªnh ph©n phèi nµy cÇn thiÕt lËp c¸c diÔn ®µn trao ®æi trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Ó cã thÓ kÞp thêi gi¶i ®¸p c¸c th¾c m¾c vµ ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng. 3.4.3.4. T¨ng c−êng c«ng t¸c hç trî xóc tiÕn b¸n hµng MÆc dï HiÖp héi b¶o hiÓm cã thÓ gi÷ vai trß nhÊt ®Þnh trong viÖc “®µo t¹o c«ng chóng vÒ b¶o hiÓm” tuy nhiªn mçi doanh nghiÖp vÉn cÇn cã nç lùc cña b¶n th©n trong viÖc x©y dùng h×nh ¶nh vÒ b¶n th©n doanh nghiÖp còng nh− qu¶ng b¸ vÒ c¸c s¶n phÈm mµ hä ®ang cung cÊp. Trªn thùc tÕ mçi c«ng ty b¶o hiÓm cã mét chÝnh s¸ch hç trî xóc tiÕn b¸n hµng kh¸c nhau nh− qu¶ng c¸o h×nh ¶nh cña c«ng ty, qu¶ng c¸o theo s¶n phÈm, qu¶ng c¸o theo nhãm s¶n phÈm, tè chøc c¸c buæi tiÕp xóc víi c«ng chóng, lµm c¸c c«ng t¸c tõ thiÖn, tµi trî,v.v. §Æc biÖt ho¹t ®éng qu¶ng c¸o còng rÊt ®a d¹ng nh− qu¶ng c¸o trªn c¸c ph−¬ng tiÒn truyÒn th«ng, truyÒn h×nh, tê r¬i, c¸c héi th¶o kh¸ch hµng. Thùc tÕ hiÓu biÕt vÒ b¶o hiÓm nh©n thä cña d©n c− ®X ®−îc t¨ng râ rÖt so víi thêi ®iÓm n¨m 1996 hay 2000. Tuy nhiªn vÉn cßn rÊt nhiÒu ng−êi nhÇm lÉn gi÷a c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm nh©n thä, phi nh©n thä, b¶o hiÓm xX héi,v.v. Trong thêi gian tíi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cÇn t¨ng c−êng c«ng t¸c hç trî xóc tiÕn b¸n hµng trªn diÖn réng vµ tíi tÊt c¶ c¸c tÇng líp d©n c− theo c¸c ph−¬ng thøc sau: - T¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶ng c¸o theo c¸c h−íng: + T¨ng c−êng qu¶ng c¸o trªn c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn thanh, truyÒn h×nh. Ph−¬ng ph¸p nµy cã thÓ phæ biÕn h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp hoÆc s¶n phÈm trªn ph¹m vi réng, ®Õn nhiÒu ng−êi. + Qu¶ng c¸o trªn b¸o, t¹p chÝ cã thÓ qu¶ng c¸o vÒ c«ng ty hoÆc th«ng qua c¸c h×nh thøc tr¶ lêi hái ®¸p, th¾c m¾c. Ph−¬ng ph¸p nµy võa thÓ hiÖn sù quan t©m cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cña 165 m×nh, võa lµm râ c¸c v−íng m¾c cña kh¸ch hµng vµ t¹o ra ®−îc diÔn ®µn trao ®æi vÒ b¶o hiÓm nh©n thä. + Thùc hiÖn viÖc tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o chuyªn s©u vÒ s¶n phÈm th«ng qua c¸c héi nghÞ kh¸ch hµng ë qui m« nhá vµ võa. Th−êng th× th«ng qua c¸c héi th¶o kh¸ch hµng, ng−êi tham dù héi th¶o cã thÓ ph©n biÖt ®−îc sù kh¸c biÖt gi÷a b¶o hiÓm nh©n thä víi c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm kh¸c vµ cã ý thøc nhÊt ®Þnh vÒ mét sè s¶n phÈm mµ hä cÇn. + Qu¶ng c¸o qua c¸c tê r¬i. HiÖn t¹i c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä sö dông c¸c tê r¬i ®Ó giíi thiÖu vÒ b¶n th©n c«ng ty, vÒ tõng s¶n phÈm cña c«ng ty m×nh. Tuy nhiªn trªn c¸c tê r¬i cÇn bæ sung thªm c¸c th«ng tin cho biÕt s¶n phÈm phï hîp víi nhãm kh¸ch hµng tiÒm n¨ng nµo, phôc vô cho c¸c nhu cÇu g×, quyÒn lîi c¬ b¶n khi tham gia b¶o hiÓm ra sao. Ngoµi ra cã thÓ thiÕt kÕ c¸c tê r¬i mang tÝnh chÊt tæng hîp c¸c th«ng tin vÒ c¸c s¶n phÈm cña c«ng ty ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ thÊy ®−îc kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu b¶o hiÓm cña c«ng ty ®èi víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng còng nh− th«ng qua ®ã ph¸t sinh thªm nhu cÇu b¶o hiÓm. + Qu¶ng c¸o th«ng qua m¹ng internet. HiÖn t¹i míi chØ cã B¶o ViÖt Nh©n thä thùc hiÖn c«ng viÖc nµy. Víi sù ph¸t triÓn chãng mÆt cña c«ng nghÖ, viÖc giíi thiÖu s¶n phÈm trªn m¹ng cã thÓ gióp doanh nghiÖp tiÕp cËn víi c¸c kh¸ch hµng cã tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, mÆt kh¸c th«ng qua m¹ng internet, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ qu¶ng b¸ vÒ doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm th«ng qua c¸c ®−êng link tõ c¸c trang web cã l−îng kh¸ch truy cËp cao. - T¨ng c−êng quan hÖ ®èi víi c«ng chóng: Thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng tµi trî cho c¸c kú cuéc lín, cho c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn c¸c nhãm kh¸ch hµng tiÒm n¨ng, tham gia c«ng t¸c xX héi,v.v. nh»m x©y dùng h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp trong con m¾t c«ng chóng. 166 3.4.3.5. N©ng cao chÊt l−îng chuyªn m«n cña ®éi ngò nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä §éi ngò nh©n viªn qu¶n lý trong lÜnh vùc b¶o hiÓm nh©n thä chØ chiÕm mét tØ lÖ nhá so víi ®¹i lý, tuy nhiªn hä l¹i lµ nh÷ng ng−êi cã vai trß chñ ®¹o ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh. Do vËy viÖc n©ng cao chÊt l−îng chuyªn m«n vµ tÝnh chuyªn nghiÖp cña ®éi ngò nµy lµ v« cïng quan träng. - Nhanh chãng ®Çu t− ®µo t¹o c¸c ®Þnh phÝ viªn b¶o hiÓm. HiÖn t¹i ngµnh b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm nh©n thä nãi riªng ®ang thiÕu trÇm träng ®éi ngò ®Þnh phÝ viªn, chóng ta chñ yÕu ph¶i thuª c¸c chuyªn gia n−íc ngoµi trong lÜnh vùc nµy vµ rÊt tèn kÐm. Trong thêi gian tíi cÇn ®¹o t¹o ra c¸c ®Þnh phÝ viªn ng−êi ViÖt Nam bëi hä chÝnh lµ néi lùc cña ®Êt n−íc còng nh− hä lµ nh÷ng ng−êi hiÓu vÒ phong tôc tËp qu¸n vµ thãi quen cña ng−êi ViÖt Nam nªn viÖc ®Þnh phÝ cã thÓ ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ hîp lý cao. ViÖc ®µo t¹o c¸c ®Þnh phÝ viªn cã thÓ thùc hiÖn qua c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o tõ xa hoÆc ®µo t¹o t¹i n−íc ngoµi, tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o chi phÝ ®µo t¹o kh«ng qu¸ cao vµ thêi gian ®µo t¹o nhanh nhÊt cã thÓ th× ®èi t−îng ®−îc chän ®µo t¹o nªn lµ nh÷ng ng−êi cã chuyªn m«n vÒ to¸n häc vµ cã kinh nghiÖm vÒ b¶o hiÓm. - N©ng cao kh¶ n¨ng chuyªn m«n cho c¸c nh©n viªn lµm chøc n¨ng qu¶n lý, phôc vô vµ kinh doanh. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng mét bé phËn lín nh©n viªn lµm c«ng t¸c qu¶n lý trong ngµnh b¶o hiÓm nh©n thä ch−a qua ®µo t¹o c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm nh©n thä vµ qu¶n lý. MÆc dï cã mét bé phËn ®−îc ®µo t¹o tõ xa hoÆc ra n−íc ngoµi häc nh÷ng sè nµy lµ rÊt h¹n chÕ so víi toµn bé nh©n viªn cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä. Trong thêi gian tíi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä cÇn qui ho¹ch l¹i ®éi ngò nh©n viªn qu¶n lý, trang bÞ cho hä c¸c khãa häc cÇn thiÕt vÒ b¶o hiÓm nh©n thä vµ qu¶n lý th«ng qua ph−¬ng thøc ®µo t¹o tõ xa, ®µo t¹o t¹i chç hoÆc ®µo t¹o t¹i n−íc 167 ngoµi nh»m ®¸p øng ®ßi hái ngµy cµng cao vÒ chÊt l−îng chuyªn m«n trong mét m«i tr−êng mµ c¹nh tranh lu«n diÔn ra gay g¾t vµ khèc liÖt. - X©y dùng ®éi ngò ®µo t¹o viªn cã n¨ng lùc s− ph¹m cao vµ kiÕn thøc chuyªn m«n vµ thùc tÕ phong phó. §©y lµ nh÷ng ng−êi gãp phÇn t¹o nªn chÊt l−îng cña c¸c kªnh ph©n phèi do vËy hä cÇn cã kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t râ vµ khoa häc ®Õn c¸c häc viªn. §Ó lµm ®−îc ®iÒu nµy, ngoµi c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm nh©n thä, chuyªn m«n vµ nghÖ thuËt b¸n hµng c¸c ®µo t¹o viªn cÇn th©m nhËp thùc tÕ ®Ó cã kinh nghiÖm vµ hiÓu thùc tÕ thÞ tr−êng. 3.5. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ N−íc vµ ChÝnh Phñ nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä trong thêi gian tíi §Ó c¸c gi¶i ph¸p ®−îc ®Ò cËp ph¸t huy hiÖu qu¶, t¸c ®éng tèt tíi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam thùc tÕ cÇn cã ph¶i nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nh− sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ, sù ph¸t triÓn vÒ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cña nÒn kinh tÕ, sù c¶i thiÖn vÒ tr×nh ®é d©n trÝ, sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ, thÞ tr−êng chøng kho¸n, thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n. §iÒu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ xX héi cña Nhµ n−íc vµ ChÝnh phñ còng nh− sù nç lùc cña c¸c ban ngµnh cã liªn quan. V× vËy luËn ¸n ®−a ra mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ N−íc nh»m gãp phÇn thiÕt lËp m«i tr−êng ph¸t triÓn phï hîp cho thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam, c¸c kiÕn nghÞ bao gåm: 3.5.1. T¨ng c−êng vai trß qu¶n lý cña Nhµ n−íc, ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tµi kho¸ nh»m duy tr× sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, bÊt chÊp ¶nh h−ëng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh− chiÕn tranh ë Ir¾c, khñng ho¶ng tµi chÝnh t¹i c¸c n−íc §«ng Nam ¸, gi¸ dÇu th« t¨ng cao, dÞch cóm gia cÇm, bÖnh SARR, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn lu«n duy tr× ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ ë møc trªn 7% mét 168 n¨m. §©y chÝnh lµ thµnh c«ng cña ChÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc vËn dông tµi t×nh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ xX héi ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tµi kho¸. §Ó tiÕp tôc duy tr× sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ trong thêi gian tíi ChÝnh phñ cÇn tiÕp tôc ®−a ra chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hîp lý theo h−íng kiÓm so¸t lXi suÊt tiÒn göi, duy tr× tØ gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh,… §èi víi chÝnh s¸ch tµi kho¸, ChÝnh phñ cÇn c¾t gi¶m chi tiªu th«ng qua c¸c biÖn ph¸p: tinh gi¶m bé m¸y hµnh chÝnh, t¸ch biÖt gi÷a hµnh chÝnh sù nghiÖp víi s¶n xuÊt kinh doanh; t¨ng c−êng thùc hµnh tiÕt kiÖm chèng lXng phÝ, qu¶n lý chÆt c¸c dù ¸n ®Çu t− sö dông vèn ®Çu t− cña Nhµ N−íc. 3.5.2. C¶i thiÖn m«i tr−êng ®Çu t− Sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä phô thuéc rÊt nhiÒu vµo m«i tr−êng ®Çu t− cña nÒn kinh tÕ. Do vËy, Nhµ N−íc cÇn ban hµnh, söa ®æi hÖ thèng c¸c luËt, c¸c v¨n b¶n d−íi luËt phï hîp víi hoµn c¶nh ViÖt Nam khi ®X lµ thµnh viªn WTO, bao gåm: luËt doanh nghiÖp, luËt ®Çu t−, luËt thuÕ, luËt c¹nh tranh,v.v. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cÇn ®−a ra c¸c biÖn ph¸p m¹nh kh¾c phôc t×nh tr¹ng tham nhòng, s¸ch nhiÔu vµ thñ tôc hµnh chÝnh r−êm rµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh kinh doanh. 3.5.3. C¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c §Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh kinh tÕ xX héi cña c¸c khu vùc vïng s©u vïng xa, n©ng cao thu nhËp cho ng−êi d©n, gi¶m bít kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a c¸c khu vùc th× viÖc viÖc ®Çu t− ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c thùc chÊt lµ ho¹t ®éng ®i tr−íc ®ãn ®Çu. §Çu t− c¬ së h¹ tÇng cÇn tró träng vµo hÖ thèng giao th«ng ë n«ng th«n, giao th«ng liªn kÕt gi÷ c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c gi÷a c¸c vïng, c¸c khu vùc víi c¸c thµnh phè lín. Thùc chÊt ®©y chÝnh lµ c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt t¹o c¬ héi kªu gäi ®Çu t−, du lÞch cho c¸c ®Þa ph−¬ng gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ xX héi cña c¸c vïng, c¶i thiÖn thu nhËp cho d©n c−. 169 3.5.4. N©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc Nh− ®X ®Ò cËp trong phÇn lý luËn còng nh− ph©n tÝch thùc tÕ, chÊt l−îng nguån nh©n lùc lµ nh©n tè v« cïng quan träng t¸c ®éng ®Õn chÊt l−îng dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng nh− nhu cÇu b¶o hiÓm trong d©n c−. V× vËy, Nhµ N−íc vµ ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch gi¸o dôc ®éng bé t¹i tÊt c¶ c¸c cÊp häc, tr¸nh bÖnh thµnh tÝch, tiªu cùc ®¶m gi¸o dôc cã chÊt l−îng. §Æc biÖt víi gi¸o dôc sau phæ th«ng, cÇn cã ®Þnh h−íng nghÒ nghiÖp cho häc sinh, sinh viªn tr¸nh t×nh tr¹ng thõa thÇy thiÕu thî, ®Çu t− ph¶i s¸t víi nhu cÇu thùc tÕ tr¸nh lXng phÝ. Néi dung c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o cÇn gÇn h¬n víi thùc tÕ vµ kÕt hîp víi thùc hµnh ®Ó t¹o ra lùc l−îng lao ®éng cã tr×nh ®é, cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao khi ra tr−êng. 170 PhÇn kÕt luËn LuËn ¸n ®X hÖ thèng hãa mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ khoa häc c¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ b¶o hiÓm nh©n thä. C¸c kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm nh©n thä, thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ®−îc lµm râ trªn c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau, bªn c¹nh ®ã c¸c ®Æc ®iÓm cña b¶o hiÓm nh©n thä, s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä, thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ®−îc t¸ch biÖt. Sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a b¶o hiÓm nh©n thä víi c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm kh¸c ®−îc ph©n biÖt cô thÓ trong luËn ¸n. C¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr−êng ®−îc ph©n tÝch chi tiÕt vÒ vÞ trÝ, c¬ chÕ vËn hµnh, t¸c ®éng ®Õn thÞ tr−êng,… Trong phÇn ph©n tÝch t×nh h×nh b¶o hiÓm nh©n thä trªn thÕ giíi, dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä cña mét sè n−íc ®X rót ra ®−îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm h÷u Ých ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam. Trong phÇn ph©n tÝch thùc tr¹ng ®X ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng qu¸ tr×nh vËn hµnh cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam theo tr×nh tù thêi gian tõ khi míi h×nh thµnh n¨m 1996 ®Õn 2005 vµ theo c¸c nh©n tè cÊu thµnh nªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä. LuËn ¸n ®X lµm râ mét sè vÊn ®Ò: - X¸c ®Þnh râ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam lµ thÞ tr−êng míi s¬ khai ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh−ng ®X cã sù ph¸t triÓn nhanh vµ m¹nh. - HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam lµ c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n−íc ngoµi, cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä do thõa kÕ ®−îc kinh nghiÖm cña c¸c c«ng ty mÑ. Sù gãp mÆt cña c¸c doanh nghiÖp nµy ®X t¹o ra sù ph¸t triÓn mang tÝnh bïng næ cña thÞ tr−êng tõ n¨m 2000 ®Õn 2003. Tuy nhiªn do t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè nh− l¹m ph¸t, gi¸ vµng gia t¨ng,… sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng ®X 171 ch÷ng l¹i vµo n¨m 2004 vµ 2005, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p kÞp thêi ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh kinh doanh. - Ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn s¶n phÈm nh− chñng lo¹i s¶n phÈm, phÝ. Thùc tÕ cho thÊy c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm trªn thÞ tr−êng chØ bao gåm c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng, c¸c s¶n phÈm tr¶ tiÒn ®Þnh kú, s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm vÉn cßn rÊt nghÌo nµn, c¸c s¶n phÈm míi bao gåm c¸c s¶n phÈm phæ th«ng, c¸c s¶n phÈm biÕn ®æi, c¸c s¶n phÈm phæ th«ng biÕn ®æi vÉn hoµn toµn v¾ng bãng trªn thÞ tr−êng. - C¸c hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä ®X b¾t ®Çu cã sù ®a d¹ng víi sù tham gia cña c¸c tæ chøc ng©n hµng, víi viÖc giíi thiÖu s¶n phÈm qua m¹ng internet nh−ng kªnh ph©n phèi chÝnh vÉn lµ c¸c ®¹i lý chuyªn nghiÖp. Tuy nhiªn mét sè Ýt ®¹i lý vi ph¹m ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ®X lµm ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn h×nh ¶nh cña c¸c doanh nghiÖp vµ t¸c ®éng xÊu ®Õn t©m lý kh¸ch hµng. - §èi víi kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm, hµnh vi mua cña hä vÉn chñ yÕu tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm hçn hîp ®Æc biÖt lµ b¶o hiÓm cho trÎ em. Nhu cÇu ®−îc tho¶ mXn ®èi víi c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nhãm, b¶o hiÓm tö kú, b¶o hiÓm trän ®êi, b¶o hiÓm tr¶ tiÒn ®Þnh kú vÉn cßn h¹n chÕ. LuËn ¸n còng ®X lµm râ mét sè nguyªn nh©n h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam nh− c«ng t¸c tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o cßn h¹n chÕ, sù thiÕu linh ho¹t cña c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm, ¶nh h−ëng cña phong tôc tËp qu¸n tiÕt kiÖm cña ng−êi d©n, t¸c ®éng cña l¹m ph¸t vµ sù gia t¨ng cña gi¸ vµng, sù c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm tiÕt kiÖm, chøng kho¸n,v.v. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng−êi d©n tham gia b¶o hiÓm nh©n thä cña Nhµ n−íc ch−a cã. C¸c gi¶i ph¸p ®−îc ®−a ra trªn c¬ së xem xÐt toµn diÖn thùc tr¹ng thÞ tr−êng, c¸c nh©n tè thuËn lîi vµ khã kh¨n trong thêi gian tíi kÕt hîp víi 172 viÖc b¸m s¸t quan ®iÓm vµ môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr−êng b¶o hiÓm cña §¶ng vµ Nhµ n−íc. Nhãm gi¶i ph¸p vÜ m« chó träng vµo mét sè vÊn ®Ò: - Thø nhÊt, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä th«ng qua t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan qu¶n lý. - Thø hai, t¨ng c−êng n¨ng lùc cña thÞ tr−êng b¶o hiÓm theo hai h−íng t¨ng c−êng n¨ng lùc tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong n−íc vµ më cña thÞ tr−êng. - Thø hai, n©ng cao vai trß cña HiÖp héi b¶o hiÓm nh»m t¹o ra sù liªn kÕt vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng nh− x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cÇn thiÕt nh»m “®µo t¹o c«ng chóng vÒ b¶o hiÓm” còng nh− thèng nhÊt chÊt l−îng ®¹i lý. - Thø ba, thµnh lËp tæ chøc HiÖp héi ®¹i lý ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ®¹i lý còng nh− ®¶m b¶o chÊt l−îng cña ®¹i lý. Nhãm gi¶i ph¸p vi m« nhÊn m¹nh vµo c¸c vÊn ®Ò ®a d¹ng hãa s¶n phÈm, t¨ng c−êng tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o, n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô vµ chÊt l−îng cña c¸c kªnh ph©n phèi còng nh− chÊt l−îng chuyªn m«n cña ®éi ngò nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm. T¸c gi¶ hy väng phÇn nµo ®X nªu ®−îc mét sè gi¶i ph¸p mang tÝnh gîi më ®Ó gi¶i quyÕt c¸c h¹n chÕ cßn tån t¹i, ph¸t triÓn më réng thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Hy väng r»ng víi nh÷ng nç lùc lín lao cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä, sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, sù quan t©m cïng víi ý thøc b¶o hiÓm cña ng−êi d©n th× thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn nhanh chãng, sím héi nhËp víi thÞ tr−êng khu vùc vµ thÕ giíi. 173 Danh môc c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ 1. NguyÔn ThÞ H¶i §−êng (1997), “Vai trß cña B¶o hiÓm ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam”, T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, sè ®Æc san th¸ng 11. 2. NguyÔn ThÞ H¶i §−êng (1998), “Qu¶n lý rñi ro trong c¸c doanh nghiÖp”, T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn”, sè ®Æc san th¸ng 11. 3. NguyÔn ThÞ H¶i §−êng (2004), “ThÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”, T¹p chÝ Nghiªn cøu Tµi chÝnh KÕ to¸n, sè 1. 4. NguyÔn ThÞ H¶i §−êng (2004), “B¶o hiÓm trî cÊp tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ë ViÖt Nam”, T¹p chÝ ThÞ tr−êng gi¸ c¶, sè 202+203. 5. NguyÔn ThÞ H¶i §−êng (2006), “Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam”, sè ®Æc san th¸ng 11. 174 175 176 177 Danh môc c¸c phô lôc Phô lôc 1: B¸o c¸o nhanh vÒ thÞ tr−êng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam 2006 Phô lôc 2: §Æc ®iÓm s¶n phÈm, so s¸nh quyÒn lîi vµ phÝ cña c¸c s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä. Phô lôc 3: KÕt qu¶ ®iÒu tra nhu cÇu b¶o hiÓm Phô lôc 4: KÕt qu¶ ®iÒu tra kh¸ch hµng ®X tham gia b¶o hiÓm