Luận án Nghiên cứu ảnh hưởng của liều lượng đạm, lân, kali đến sinh trưởng, phát triển, năng suất và chất lượng của giống ngô chất lượng protein cao có triển vọng tại Thái Nguyên

,9 26,4 279,4 289,4 275,0 281,3 25,4 29,8 28,4 27,9 40K2O QP4 28,9 30,9 28,0 29,3 280,3 300,3 275,0 285,2 37,7 41,7 37,0 38,8 LVN10 29,0 31,2 28,6 29,6 290,3 298,0 285,4 291,2 38,6 43,6 40,0 40,7 80K2O QP4 30,2 33,0 30,8 31,3 307,7 310,7 298,7 305,7 46,2 50,8 47,5 48,2 LVN10 33,2 33,6 31,2 32,7 309,0 314,4 306,8 310,1 49,9 53,7 50,6 51,4 120K2O QP4 31,6 35,2 32,5 33,1 318,0 320,4 315,3 317,9 53,0 58,5 56,3 55,9 LVN10 35,0 36,2 34,0 35,1 323,2 329,5 321,6 324,8 57,0 62,7 60,0 59,9 160K2O QP4 32,9 35,6 33,4 34,0 319,1 321,0 316,4 318,8 53,3 59,0 56,8 56,4 LVN10 36,2 38,1 34,5 36,3 326,4 331,1 324,0 327,2 57,8 63,6 60,9 60,8 CV,% (kali) 6,3 7,1 7,2 7,3 8,0 7,1 10,4 13,9 12,0 CV,% (giống) 4,8 4,4 4,7 5,7 6,2 5,4 6,0 7,5 6,9 LSD05 (kali) 1,2 1,1 1,0 6,0 4,7 5,1 4,5 5,6 5,9 LSD05 (giống) 1,3 1,0 0,7 6,0 5,9 6,8 2,4 2,9 2,8 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 147 Ảnh hưởng của liều lượng kali đến khối lượng 1000 hạt biến động từ 272,9g (0K2O) – 318,8g (160K2O) ở QP4 và từ 281,3g (0K2O) – 327,2g (160K2O) ở LVN10. Ở liều lượng 160K2O khối lượng 1000 hạt tăng thêm 16,8% (QP4) và 16,3% (LVN10) so với không bón kali (0K2O). Ảnh hưởng của kali đến khối lượng 1000 hạt của giống QPM TPTD QP4 và giống ngô lai thường LVN10 tương đương nhau. Số liệu ở bảng 3.39b cho thấy ảnh hưởng của kali đến năng suất thực thu trung bình ba vụ được thể hiện rõ nhất, tăng dần theo các liều lượng kali tăng. Năng suất thực thu biến động từ 27,8 (0K2O) - 56,4 tạ/ha (160K2O) ở QP4 và từ 27,9 (0K2O) - 60,8 tạ/ha (160K2O) ở LVN10. Ở liều lượng 160K2O, năng suất thực thu tăng thêm 102,9% ở QP4 và 117,9% ở LVN10 so với không bón kali (0K2O). Ảnh hưởng của các liều lượng kali đến năng suất thực thu của giống QPM TPTD QP4 ít hơn so với giống ngô lai thường LVN10. 0 10 20 30 40 50 60 70 K1 K2 K3 K4 K5 Công thức bón kali N ăn g su ất th ực th u (t ạ/ ha ) QP4 LVN10 Biểu đồ 3.13. Ảnh hƣởng của liều lƣợng kali đến năng suất của giống ngô QP4 và LVN10 (trung bình ba vụ) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 148 Qua xử lý thống kê NSTT ở ba vụ cho thấy tất cả các công thức có bón kali trung bình ở các giống (40K2O – 160K2O) đều có năng suất thực thu cao hơn công thức không bón kali (0K2O); công thức 120K2O và 160K2O có năng suất thực thu qua các giống tương đương nhau ở mức tin cậy 95%. Giống ngô QPM TPTD QP4 qua các mức kali đạt năng suất thực thu tương đương giống ngô thường lai thường LVN10 ở mức tin cậy 95%. Trong cùng một mức kali, NSTT của giống QP4 thấp hơn giống LVN10 ở mức 120K2O – 160K2O, còn ở mức 0K2O – 80K2O thì tương đương nhau. Ảnh hưởng của các mức kali đến NSTT của giống QPM TPTD QP4 tương đương ngô lai thường LVN10, tăng dần theo mức kali tăng nhưng dừng lại ở mức 120K2O. 3.4.5. Tương quan giữa liều lượng kali và năng suất của giống ngô QP4 và LVN10 Để có kết luận chính xác về quan hệ giữa liều lượng lân bón với năng suất của giống ngô QP4 và LVN10, chúng tôi tiến hành phân tích tương quan thu được kết quả như sau: Bảng 3.40. Mô hình tƣơng quan tuyến tính dự đoán năng suất giống ngô QP4 và LVN10 dựa trên liều lƣợng lân Giống Hàm tƣơng quan tuyến tính Hệ số tƣơng quan R 2 QP4 Năng suất = 3056 + 18,575K** 0,932 LVN10 Năng suất = 3114 + 21,25K** 0,933 (K: Liều lượng kali; **: Tương quan có ý nghĩa ở mức 99%) Số liệu bảng 3.40 cho thấy năng suất hai giống ngô QP4 và LVN10 tương quan thuận và rất chặt với liều lượng kali. Dựa vào hàm tương quan tuyến tính ước lượng và liều lượng kali bón cụ thể có thể dự đoán được năng suất của giống ngô QP4 và LVN10. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 149 NS (QP4) y = -0.001x 2 + 0.3479x + 27.317 R 2 = 0.994 0 10 20 30 40 50 60 70 0 40 80 120 160 200 Kali (kg K2O/ha) T ạ /h a NS (LVN10) y = -0.0012x 2 + 0.3982x + 27.426 R 2 = 0.9956 0 10 20 30 40 50 60 70 0 40 80 120 160 200 Kali (kg K2O/ha) T ạ /h a Biểu đồ 3.14. Đồ thị năng suất QP4 theo các liều lƣợng kali Biểu đồ 3.15. Đồ thị năng suất LVN10 theo các liều lƣợng kali + Phương trình tương quan giữa liều lượng kali và năng suất giống ngô TPTD QP4 (trung bình ba vụ) là đường parabon ứng với hàm số: y = -0,001x 2 + 0,3479x + 27,317 - Lượng bón tối đa về kỹ thuật là 174 kg K2O/ha. - Lượng bón tối thích về kinh tế là 167 kg K2O/ha. + Phương trình tương quan giữa liều lượng kali và năng suất giống ngô lai thường LVN10 (trung bình ba vụ) là đường parabon ứng với hàm số: y = -0,0012x 2 + 0,3982x + 27,426 - Lượng bón tối đa về kỹ thuật là 166 kg K2O/ha. - Lượng bón tối thích về kinh tế là 160 kg K2O/ha. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 150 3.4.6. Ảnh hưởng của liều lượng kali đến hàm lượng và chất lượng protein của giống ngô QP4 và LVN10 Số liệu bảng 3.41 cho thấy ảnh hưởng của các liều lượng kali đến hàm lượng protein tổng số của các giống ngô biến động từ 10,15 (0K2O) - 11,13% (160K2O) ở giống QP4 và từ 8,29% (0K2O) – 8,55% (80K2O) ở giống LVN10. Hàm lượng protein ở liều lượng 160K2O tăng hơn so với không bón kali là 9,7% (QP4) và 2,7% (LVN10). Xử lý thống kê ở hai vụ cho thấy các công thức 80 – 160K2O qua các giống có hàm lượng protein cao hơn có ý nghĩa so với công thức không bón kali (0K2O) ở mức độ tin cậy 95%; công thức 80 - 120 - 160K2O có hàm lượng protein tương đương nhau ở mức độ tin cậy 95%. Giống QPM TPTD QP4 qua các mức kali có hàm lượng protein cao hơn giống ngô lai thường LVN10 có ý nghĩa ở mức độ tin cậy 95%. Trong cùng một mức kali thì giống QP4 đạt hàm lượng protein cao hơn giống LVN10 ở tất cả các công thức. Ảnh hưởng của các mức kali đến hàm lượng protein của giống QPM TPTD QP4 như sau: liều lượng 0 – 40K2O thấp nhất, tiếp đến là 80K2O, 120 – 160K2O tương đương nhau; đối với giống ngô lai thường LVN10 thì không có sự sai khác giữa các công thức. Như vậy, ảnh hưởng của các liều lượng kali đến hàm lượng protein của giống QPM TPTD QP4 rất rõ, còn đến ngô lai thường LVN10 thì ảnh hưởng không rõ. Ảnh hưởng của các liều lượng kali đến hàm lượng lysine của các giống ngô biến động từ 2,99 (0K2O) - 4,13% (160K2O) ở giống QP4 và từ 2,19 (0K2O) – 2,83% (160K2O) ở giống LVN10. Hàm lượng lysine tăng dần theo các liều lượng kali tăng và ở mức 160K2O, hàm lượng lysine tăng hơn so với không bón kali là 38,1% ở QP4 và 29,2% ở LVN10. Xử lý thống kê ở hai vụ cho thấy các công thức có bón kali qua các giống có hàm lượng lysine cao hơn có ý nghĩa so với công thức không bón kali ở mức độ tin cậy 95%; công thức 1 (0K2O) đạt hàm lượng lysine thấp nhất, công thức (80 – 160K2O) đạt Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 151 hàm lượng lysine tương đương nhau ở mức độ tin cậy 95%. Giống QP4 qua các liều lượng kali có hàm lượng lysine cao hơn giống LVN10 có ý nghĩa ở mức độ tin cậy 95%. Trong cùng một mức kali thì giống QP4 đạt hàm lượng lysine cao hơn giống LVN10 ở tất cả các công thức. Ảnh hưởng của các mức kali đến hàm lượng lysine của giống QPM TPTD QP4 như sau: đạt thấp nhất là ở 0K2O, ở liều lượng 80 - 160K2O đạt tương đương; đến giống ngô lai thường LVN10: không bón kali đạt thấp nhất, 40 – 160K2O đạt tương đương nhau ở mức độ tin cậy 95%. Bảng 3.41. Ảnh hƣởng của liều lƣợng kali đến hàm lƣợng protein, lysine và methionine của các giống ngô thí nghiệm vụ Xuân và Thu Đông 2005 Mức kali Giống Protein tổng số (%) Lysine/Protein (%) Methionine/Protein (%) X. 05 TĐ. 05 TB X. 05 TĐ. 05 TB X. 05 TĐ. 05 TB 0K2O QP4 10,18 10,11 10,15 3,05 2,92 2,99 2,58 2,72 2,65 LVN10 8,38 8,20 8,29 2,23 2,15 2,19 1,75 1,82 1,79 40K2O QP4 10,30 10,26 10,28 3,51 3,47 3,49 2,86 2,96 2,91 LVN10 8,41 8,32 8,37 2,54 2,46 2,50 1,84 1,95 1,90 80K2O QP4 10,68 10,58 10,63 3,95 3,80 3,88 3,08 3,12 3,10 LVN10 8,56 8,53 8,55 2,68 2,64 2,66 1,93 2,03 1,98 120K2O QP4 11,09 10,78 10,94 4,10 3,88 3,99 3,14 3,17 3,16 LVN10 8,30 8,60 8,45 2,79 2,72 2,76 2,11 2,20 2,16 160K2O QP4 11,15 11,10 11,13 4,15 4,10 4,13 3,18 3,29 3,24 LVN10 8,50 8,51 8,51 2,86 2,80 2,83 2,09 2,11 2,10 CV,% (kali) 2,78 2,42 2,07 2,10 2,28 2,23 CV,% (giống) 1,69 1,57 1,71 1,65 1,52 1,46 LSD05 (kali) 0,19 0,22 0,14 0,16 0,13 0,12 LSD05 (giống) 1,25 1,06 0,74 0,66 0,60 0,63 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 152 Biểu đồ 3.16. Ảnh hƣởng của liều lƣợng kali đến hàm lƣợng protein, lysine và methionine của giống ngô QP4 và LVN10 (TB 2 vụ) Ảnh hưởng của các liều lượng kali đến hàm lượng methionine của các giống ngô biến động từ 2,65 (0K2O) - 3,24% (160K2O) ở giống QP4 và từ 1,79 (0K2O) – 2,16% (120K2O) ở giống LVN10. Ở mức 160K2O, hàm lượng methionine tăng hơn so với không bón kali là 22,3% ở QP4 và 17,3% ở LVN10. Qua xử lý thống kê cho thấy các công thức có bón kali qua các giống có hàm lượng methionine cao hơn có ý nghĩa so với công thức không bón kali ở mức độ tin cậy 95%; công thức 1 (0K2O) đạt hàm lượng methionine thấp nhất, công thức 80 – 160K2O đạt hàm lượng methionine tương đương nhau ở mức độ tin cậy 95%. Giống QP4 qua các mức kali có hàm lượng methionine cao hơn giống LVN10 có ý nghĩa ở mức độ tin cậy 95%. Trong cùng một 0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 QP4 LVN10 QP4 LVN10 QP4 LVN10 Protein Lysine Methionine H àm lƣ ợn g % K1 K2 K3 K4 K5 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 153 mức kali thì ở tất cả các công thức giống QP4 đạt hàm lượng methionine cao hơn giống LVN10. Ảnh hưởng của các mức kali đến hàm lượng methionine của giống QPM TPTD QP4: tăng dần từ 0 – 80K2O đến (120 – 160K2O); đối với giống ngô lai thường LVN10 thì không có sự sai khác giữa các công thức. Như vậy, ảnh hưởng của các liều lượng kali đến hàm lượng protein tổng số, lysine, methionine của giống QPM TPTD QP4 cao hơn so với giống ngô lai thường LVN10. 3.4.7. Tương quan giữa liều lượng kali và chất lượng của giống ngô QP4 và LVN10 Để có kết luận chính xác về quan hệ giữa liều lượng kali bón với hàm lượng và chất lượng protein của giống ngô QP4 và LVN10, chúng tôi tiến hành phân tích tương quan, kết quả thể hiện ở bảng 3.42. Bảng 3.42. Mô hình phân tích tƣơng quan giữa liều lƣợng kali với hàm lƣợng và chất lƣợng protein của giống ngô QP4 và LVN10 Chỉ tiêu chất lƣợng Giống Hàm tƣơng quan tuyến tính Hệ số tƣơng quan R 2 Protein QP4 Pr = 10,102 + 0,007K ** 0,982 LVN10 Pr = 8,33 + 0,001K ns 0,610 Lysine QP4 Lys = 3,14 + 0,007K* 0,910 LVN10 Lys = 2,28 + 0,004K* 0,914 Methionine QP4 Met = 2,726 + 0,004K* 0,917 LVN10 Met = 1,81 + 0,002K* 0,869 (ns: Tương quan không có ý nghĩa; *,**: Tương quan có ý nghĩa ở mức 95%, 99%) Số liệu bảng 3.42 cho thấy hàm lượng protein và chất lượng protein (lysine và methionine) của giống QPM TPTD QP4 tương quan thuận và chặt với liều lượng kali. Còn đối với giống ngô lai thường LVN10, hàm lượng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 154 lysine và methionine tương quan có ý nghĩa, nhưng hàm lượng protein lại tương quan không ý nghĩa với liều lượng kali. Như vậy có thể dựa vào lượng kali bón và hàm tương quan tuyến tính ước lượng trên để dự đoán chất lượng ptotein của giống ngô QPM TPTD QP4. 3.4.8. Hiệu quả kinh tế của các liều lượng kali với giống ngô QP4 và LVN10 Ở mức không bón kali (0K2O) do năng suất thực thu trung bình ba vụ của hai giống QP4 và LVN10 đạt rất thấp nên hiệu quả kinh tế đạt thấp nhất. Với mức bón 120K2O, ở cả hai giống QPM QP4 và ngô thường LVN10 đạt hiệu quả kinh tế cao nhất (bảng 3.43). Bảng 3.43. Hiệu quả kinh tế của liều lƣợng kali đến giống ngô QP4 và LVN10 (trung bình 3 vụ) Liều lƣợng kali Giống Năng suất (kg/ha) Lãi thuần (1.000 đ) 0K2O QP4 2.780 3.729 LVN10 2.790 3.757 40K2O QP4 3.880 6.542 LVN10 4.070 7.074 80K2O QP4 4.820 8.907 LVN10 5.140 9.803 120K2O QP4 5.590 10.796 LVN10 5.990 11.916 160K2O QP4 5.640 10.669 LVN10 6.080 11.901 Ghi chú: Giá: Ngô hạt: 2.800 đ/kg; Phân chuồng: 200 đ/kg; Đạm Urê: 5.000 đ/kg; Lân Supe: 1.500 đ/kg; Kaliclorua: 4.000đ/kg. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 155 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 K1 K2 K3 K4 K5 Công thức bón kali L ãi th uầ n (t ri ệu đ ồn g) QP4 LVN10 Biểu đồ 3.17. Hiệu quả kinh tế qua liều lƣợng kali của giống ngô QP4 và LVN10 (trung bình ba vụ) 3.4.9. Hiệu quả nông học của K với giống ngô QP4 và LVN10 Hiệu quả nông học của K qua các giống ở cả ba vụ giảm dần từ 40 - 160K2O, trong vụ Xuân 2005 biến động từ 27,8 (40K2O) - 16,7 kg ngô hạt/kg K2O (160K2O) ở QP4 và từ 33,0 (40K2O) - 19,5 kg ngô hạt/kg K2O (160K2O) ở LVN10; vụ Thu Đông 2005 biến động tương ứng từ 31,5 - 18,7 kg ngô hạt/kg K2O (QP4) và từ 34,5 - 21,6 kg ngô hạt/kg K2O (LVN10); vụ Xuân 2006: Từ 24,9 - 18,3 kg ngô hạt/kg K2O (QP4) và 29,0 - 20,8 kg ngô hạt/kg K2O (LVN10); trung bình 3 vụ biến động từ 27,5 – 17,9 kg ngô hạt/ kg K2O (QP4) và 32,0 – 20,6 kg ngô hạt/ kg K2O (LVN10). Ở liều lượng 160K2O hiệu quả nông học của K có giảm mạnh. Giống QPM TPTD QP4 có hiệu quả nông học của K thấp hơn giống ngô lai thường LVN10. Hiệu quả nông học của K của cả hai giống ở vụ Xuân đạt thấp hơn so với ở vụ Thu Đông. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 156 Bảng 3.44. Hiệu quả nông học của K qua các liều lƣợng bón đến giống ngô QP4 và LVN10 Đơn vị tính: Kg ngô/kg K2O Lƣợng kali Giống X.05 TĐ.05 X.06 TB 0K2O QP4 - - - - LVN10 - - - - 40K2O QP4 27,8 31,5 23,5 27,5 LVN10 33,0 34,5 29,0 32,0 80K2O QP4 24,5 27,1 24,9 25,5 LVN10 30,6 29,9 27,8 29,4 120K2O QP4 22,0 24,5 23,9 23,4 LVN10 26,3 27,4 26,3 26,7 160K2O QP4 16,7 18,7 18,3 17,9 LVN10 19,5 21,6 20,8 20,6 Nghiên cứu của chúng tôi cho kết quả hiệu quả nông học của K đạt rất cao và cao hơn so với các kết quả nghiên cứu của Nguyễn Trọng Thi và Nguyễn Văn Bộ (1999) [39], trên đất bạc màu trồng ngô bón K đạt hiệu lực rất cao, đạt trung bình 15 – 20 kg ngô hạt/kg K2O, còn trên đất phù sa Sông Hồng chỉ đạt 5,2 kg ngô hạt/kg K2O. Thí nghiệm phân kali của chúng tôi được tiến hành trên đất cát pha bạc màu tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, có hàm lượng kali tổng số thuộc loại nghèo (0,21%) do vậy khi bón kali cho ngô thì thu được năng suất và hiệu quả nông học qua các liều lượng kali cao hơn nhiều so với không bón kali. Tóm lại, ảnh hưởng của kali đến các giống ngô QPM TPTD QP4 và ngô lai thường LVN10 rất rõ, năng suất ngô tăng lên cùng với việc tăng liều lượng kali. Tuy nhiên đến mức 160K2O năng suất có xu hướng không tăng, kết quả Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 157 này cũng phù hợp với nghiên cứu của Nguyễn Trọng Thi và Nguyễn Văn Bộ (1999) [39], trên đất bạc màu trồng ngô bón K đạt hiệu lực rất cao. Hiệu quả sử dụng K đạt trung bình 15 – 20 kg ngô hạt/kg K2O. Liều lượng bón kali cho ngô trên đất phù sa sông Hồng từ 60 – 90; trên đất bạc màu 90 – 120 kg K2O/ha; của Vũ Hữu Yêm và CS (1999) [54], trên đất bạc màu ngô rất cần bón kali, bón đến 150 kg/ha hiệu suất vẫn còn cao. 3.4.10. Ảnh hưởng của liều lượng kali đến năng suất protein của giống ngô QP4 và LVN10 Số liệu bảng 3.45 cho thấy ảnh hưởng của liều lượng kali đến năng suất protein của giống ngô QPM – QP4 và ngô thường LVN10 rất rõ, biến động từ 282,2 (0K2O) – 627,7 kg/ha (160K2O) ở giống QP4 và từ 231,3 (0K2O) – 517,4 kg/ha (160K2O) ở giống LVN10. Mức bón 160K2O đạt năng suất protein cao nhất ở cả hai giống. Năng suất ngô hạt của giống QP4 thấp hơn LVN10 nhưng năng suất protein cao hơn so với LVN10. Ảnh hưởng của kali đến năng suất protein của giống ngô QPM TPTD QP4 cao hơn so với giống ngô lai thường LVN10. Bảng 3.45. Ảnh hƣởng của liều lƣợng kali đến năng suất protein của giống ngô QP4 và LVN10 (TB 3 vụ) Đơn vị tính: Kg/ha Giống Liều lƣợng kali 0K2O 40K2O 80K2O 120K2O 160K2O QP4 282,2 398,9 512,4 611,5 627,7 LVN10 231,3 340,7 439,5 506,2 517,4 Tóm lại, với cả hai giống QP4 và LVN10, liều lượng 120K2O cho năng suất và hiệu quả kinh tế cao nhất. Liều lượng 80 – 160K2O cho hàm lượng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 158 protein, lysine và methionine cao hơn liều lượng 0 – 40K2O. Ảnh hưởng của liều lượng kali đến hàm lượng và chất lượng protein của giống ngô QPM TPTD QP4 rất rõ, còn với ngô lai thường LVN10 thì không rõ. Ảnh hưởng của liều lượng kali đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của giống ngô QPM TPTD QP4 thấp hơn so với giống ngô lai thường LVN10. Ngược lại, ảnh hưởng của liều lượng kali đến hàm lượng và chất lượng protein của giống ngô QPM TPTD QP4 cao hơn so với giống ngô lai thường LVN10. Qua bảng 3.46 cho thấy ảnh hưởng của các liều lượng đạm, lân, kali đến một số chỉ tiêu chính của giống QP4 và LVN10 rất rõ. Ở các mức bón đạm 240N, lân 160P2O5, kali 160 K2O, kết quả các chỉ tiêu chính đạt được tăng thêm nhiều so với đối chứng không bón đạm (0N), lân (0P2O5), kali (0K2O). Bảng 3.46. Ảnh hƣởng của mức 240N so với 0N; 160P2O5 - 0P2O5; 160K2O - 0K2O ở một số chỉ tiêu chính đối với giống ngô QP4 và LVN10 (trung bình ba vụ) Chỉ tiêu Đơn vị tính N P2O5 K2O QP4 LVN10 QP4 LVN10 QP4 LVN10 Thời gian sinh trưởng Ngày +7,0 +8,0 -6,0 -7,0 -6,0 -8,0 Chiều cao cây % +19,9 +22,8 +11,8 +15,6 +8,4 +10,4 Chỉ số diện tích lá % +54,2 +60,0 +39,1 +44,7 +34,6 +37,0 Năng suất thực thu % +138,5 +156,5 +89,2 +102,4 +102,9 +117,9 Protein tổng số % +51,5 +16,3 +20,8 +5,5 +9,7 +2,7 Lysine/Protein % +123,6 +68,4 +48,4 +30,0 +38,1 +29,2 Methionine/Protein % +100,0 +51,7 +28,3 +23,7 +22,3 +17,3 Qua biểu đồ 3.18 cho thấy: Ảnh hưởng của các liều lượng đạm, lân, kali đến các chỉ tiêu chính sinh trưởng, phát triển và năng suất của giống ngô QPM TPTD QP4 thấp hơn so với giống ngô lai thường LVN10. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 159 0 10 20 30 40 50 60 70 N1 N2 N3 N4 N5 P1 P2 P3 P4 P5 K1 K2 K3 K4 K5 Mức đạm Mức lân Mức kali Nă ng s uấ t ( tạ /h a) QP4 LVN10 Biểu đồ 3.18. Ảnh hƣởng của liều lƣợng đạm, lân, kali đến năng suất giống ngô QP4 và LVN10 Biểu đồ 3.19. Ảnh hƣởng của liều lƣợng đạm, lân, kali đến hàm lƣợng protein (Pr), lysine (Lys) và methionine (Met) của giống ngô QP4 và LVN10 0 2 4 6 8 10 0 12 N1 N2 N3 N4 N5 P1 P2 P3 P4 P5 K1 K2 K3 K4 K5 H à m l ƣ ợ n g ( % ) Pro. QP4 Pro. LVN10 Lys. QP4 Lys. LVN10 Met. QP4 Met. LVN10 Mức đạm Mức lân Mức kali Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 160 Biểu đồ 3.19 cho thấy: Ảnh hưởng của các liều lượng đạm, lân, kali đến các chỉ tiêu chất lượng của giống ngô QPM TPTD QP4 cao hơn so với giống ngô lai thường LVN10. Trong ba yếu tố đạm, lân, kali thì đạm có ảnh hưởng rõ nhất đến sinh trưởng, phát triển, năng suất, hàm lượng và chất lượng protein của cả hai giống ngô QP4 và LVN10. Từ kết quả 3 thí nghiệm về phân bón (đạm, lân, kali) cho thấy trên nền 10 tấn phân chuồng có 3 công thức phân bón tốt nhất sau: (1) 180N + 80P2O5 + 80K2O (2) 120N + 120P2O5 + 80K2O (3) 120N + 80P2O5 + 120K2O Nhằm lựa chọn được một công thức phân bón thích hợp nhất cho giống ngô QPM QP4 để thử nghiệm ở một số tỉnh miền núi phía Bắc, chúng tôi tiến hành so sánh các chỉ tiêu năng suất và chất lượng đạt được của 3 công thức trên. Bảng 3.47. So sánh các chỉ tiêu năng suất và chất lƣợng của ba công thức đã chọn từ 3 thí nghiệm phân đạm, lân, kali Công thức phân bón Năng suất ngô hạt (tạ/ha) Hàm lƣợng protein (%) Năng suất protein (kg/ha) Hàm lƣợng lysine (%) Hàm lƣợng methionine (%) Lãi thuần (1.000 đ) 1 56,4 10,95 617,6 4,08 3,21 10.551 2 53,4 11,03 589,0 4,11 3,15 9.990 3 55,9 10,94 611,5 3,99 3,16 10.796 Số liệu bảng 3.47 cho thấy công thức 1 (180N + 80P2O5 + 80K2O) có 3 chỉ tiêu đạt cao nhất, đó là năng suất ngô hạt, năng suất protein và hàm lượng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 161 methionine; công thức 2 (120N + 120P2O5 + 80K2O) có 2 chỉ tiêu đạt cao nhất: Hàm lượng protein và lysine; công thức 3 (120N + 80P2O5 + 120K2O) có 1 chỉ tiêu lãi thuần đạt cao nhất. Như vậy, công thức 180N + 80P2O5 + 80K2O là tốt nhất, thích hợp nhất với giống QP4 và được chọn làm thử nghiệm trong xây dựng mô hình giống ngô QP4 ở một số tỉnh miền núi phía Bắc. 3.5. Kết quả xây dựng mô hình Từ kết quả khảo nghiệm một số giống ngô thụ phấn tự do chất lượng cao, chúng tôi đã chọn được giống QP4 có triển vọng nhất, có khả năng sinh trưởng phát triển tốt, chống chịu khá, ổn định, có tiềm năng năng suất cao, đặc biệt có chất lượng protein cao. Kết quả thí nghiệm phân bón vụ Xuân và vụ Thu Đông 2005 cho thấy công thức 180N + 80P2O5 + 80K2O cho năng suất hạt và năng suất protein cao nhất. Chúng tôi đã phối hợp với dự án "Nghiên cứu có sự tham gia đối với sự phát triển vùng cao - PRDU" do Trung tâm Nông nghiệp Nhiệt đới Quốc tế (CIAT) quản lý đã tiến hành xây dựng mô hình trình diễn giống ngô QPM TPTD QP4 vụ Xuân năm 2006 tại huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang; số hộ tham gia: 9 hộ; diện tích mô hình: 1 ha trên đất ruộng bỏ hoá vụ Xuân; giống đối chứng: Ngô Trắng địa phương và Ngô Đỏ địa phương; ngày gieo trồng: 15/3/2006; mật độ 5,7 vạn cây/ha; lượng phân bón: 180 kg N + 80 kg P2O5 + 80 kg K2O. Kết quả xây dựng mô hình thử nghiệm như sau: Giống ngô QPM TPTD QP4 có thời gian sinh trưởng trung bình sớm (117 ngày) ngắn hơn hai giống Trắng và Đỏ địa phương (đối chứng) 11 - 15 ngày. Giống QP4 thấp cây (180,5 cm) thấp hơn so với hai giống địa phương 70 - 100 cm; chiều cao đóng bắp trung bình 65,5 cm, thấp hơn hai giống đối chứng từ 60 - 90 cm, do đó có khả năng chống đổ tốt hơn giống địa phương. Đây là một đặc điểm quý được cộng đồng địa phương đánh giá cao và chấp nhận. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 162 Bảng 3.48. Một số đặc điểm sinh trƣởng phát triển và năng suất của giống ngô QP4 vụ Xuân 2006 tại Hà Giang Giống TGST (ngày) Chiều cao cây (cm) C. cao đóng bắp (cm) Chiều dài bắp (cm) Đƣờng kính bắp (cm) Số hàng hạt (hàng) Số hạt/ hàng (hạt) Năng suất (tạ/ha) QP4 117 180,5 65,5 15,0 4,5 16,0 27,2 37,5 Trắng ĐP 132 280,0 159,3 14,0 4,0 13,2 27,0 28,0 Đỏ ĐP 128 249,0 125,0 12,5 3,9 11,5 22,0 21,0 Giống QPM TPTD QP4 có chiều dài bắp trung bình 15 cm, dài hơn đối chứng 1 - 2,5 cm; bắp to, đường kính bắp 4,5 cm, to hơn giống địa phương 0,5 - 0,6 cm. Số hàng hạt trên bắp đạt 16 hàng, nhiều hơn đối chứng từ 2,8 - 4,5 hàng; số hạt/hàng cũng nhiều hơn do đó năng suất đạt cao hơn (đạt 37,5 tạ/ha), bằng 133,9 - 178,6% so với đối chứng, tức là cao hơn 7,5 - 16,5 tạ/ha so với đối chứng. Đây là đặc điểm nổi bật và quan trọng nhất của giống ngô QPM TPTD QP4 được cộng đồng địa phương đánh giá cao. Giống QPM TPTD QP4 có độ đồng đều về chiều cao cây, chiều cao đóng bắp, dạng cây, dạng bắp đạt cao, trong khi giống địa phương bị lẫn tạp và thoái hóa nhiều nên độ đồng đều kém. Từ kết quả mô hình trình diễn giống mới vụ Xuân 2006 rất tốt, người nông dân chấp nhận sử dụng và nhân rộng giống ngô QPM TPTD QP4. Vụ Xuân 2007, chúng tôi tiếp tục xây dựng mô hình sản xuất giống ngô QPM TPTD QP4 trên địa bàn huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang với diện tích 5,3 ha trên đất bỏ hoá vụ Xuân và đất đồi dốc. Lượng phân bón đầu tư cho 1 ha là 180 kg N + 80 kg P2O5 + 80 kg K2O. Kết quả giống ngô QPM TPTD QP4 đạt năng suất trung bình 35,8 tạ/ha. Với sản lượng ngô thu được, một phần người nông dân Yên Minh chọn lọc ở những bắp ngô tốt, hạt tốt để làm giống cho Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 163 vụ sau hoặc bán cho nông dân các huyện bên cạnh, còn lại để làm lương thực vì ngô QP4 ăn ngon hơn nhiều các giống ngô khác. Kết quả xây dựng mô hình cả hai vụ (vụ Xuân 2006 và vụ Xuân 2007) đã được đánh giá thông qua Hội nghị đầu bờ và Hội thảo khoa học có người nông dân địa phương tham gia, đánh giá tại đồng ruộng và trong phòng. Ý kiến của tất cả người dân mong muốn trồng tiếp ở các vụ sau và thực tế giống QP4 đã được nhân rộng. Giống ngô QP4 được gieo trồng thử nghiệm tại huyện Hàm Yên – tỉnh Tuyên Quang vụ Xuân 2006 với diện tích 0,2 ha trên đất dốc, có 5 hộ tham gia. Lượng phân bón 180 kg N + 80 kg P2O5 + 80 kg K2O/ha. Kết quả thu được như sau: Giống ngô QP4 sinh trưởng, phát triển tốt, tỷ lệ nẩy mầm cao (95 – 98%), độ đồng đều khá, có thời gian sinh trưởng trung bình 113 ngày, chiều cao cây 205 cm, chiều cao đóng bắp 98 cm, khả năng chống đổ khá, ít nhiễm sâu bệnh, năng suất trung bình đạt 38,1 tạ/ha, màu sắc hạt vàng phù hợp với thị hiếu của nông dân địa phương. Giống ngô QP4 sinh trưởng, phát triển khá phù hợp với điều kiện thời tiết, khí hậu của Tuyên Quang, đáp ứng được nhu cầu ngô làm lương thực của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao, đồng thời cũng đáp ứng được tập quán tự để giống cho vụ sau của đồng bào các dân tộc tại địa phương. Gieo trồng thử nghiệm giống ngô QPM TPTD QP4 tại huyện Phổ Yên – tỉnh Thái Nguyên vụ Đông 2006 với diện tích 0,5 ha trên đất bãi ven sông chủ yếu là đất cát pha bạc màu, có 11 hộ tham gia. Lượng phân bón cho 1 ha là 180 kg N + 80 kg P2O5 + 80 kg K2O. Kết quả mô hình như sau: Giống ngô QPM TPTD QP4 sinh trưởng tốt, độ đồng đều khá, có thời gian sinh trưởng trung bình 110 ngày, chiều cao cây 209 cm, chiều cao đóng bắp 101 cm, khả năng chống đổ tốt, khả năng chống sâu bệnh khá, chịu hạn tốt, chịu rét tốt, chiều dài bắp 15,5 cm, tỷ lệ hạt/bắp 76,9%, hạt bán răng ngựa, màu vàng, khối lượng 1000 hạt đạt 280,7g, năng suất trung bình đạt 42,3 tạ/ha. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 164 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 1. Kết luận 1 - Qua khảo nghiệm 6 giống ngô thụ phấn tự do QPM trong 4 vụ tại Thái Nguyên đã chọn được giống QP4 triển vọng: Thời gian sinh trưởng thuộc nhóm chín trung bình sớm, thấp cây, chống đổ tốt, chịu hạn tốt, chống sâu bệnh khá. Năng suất khá cao và ổn định, tương đương đối chứng HQ2000 và Q2 (đạt 53,7 tạ/ha trong vụ Xuân và 63,3 tạ/ha trong vụ Thu Đông). Hàm lượng protein 11,06%, lysine 3,98% và methionine 3,00% tương đương giống lai QPM HQ2000 (11,05%; 3,98%; 3,01%) và cao hơn hẳn Q2 (8,65%; 2,50%; 1,92%). - Kết quả xây dựng mô hình giống ngô QPM thụ phấn tự do QP4 và kỹ thuật mới tại một số tỉnh cho thấy giống QP4 có thời gian sinh trưởng trung bình sớm, khả năng chống chịu tốt, năng suất đạt từ 35,8 – 42,3 tạ/ha. Sản lượng ngô được nông dân dùng làm lương thực và để giống cho vụ sau. 2 - Liều lượng đạm 180N (nền: 10 tấn PC + 80P2O5 + 80K2O), liều lượng lân 120P2O5 (nền: 10 tấn PC + 120N + 80K2O) và liều lượng kali 120K2O (nền: 10 tấn PC + 120N + 80P2O5) đối với hai giống QP4 và LVN10 cho năng suất và hiệu quả kinh tế cao nhất. - Liều lượng đạm 240N (+ nền), liều lượng lân 120 – 160P2O5 (+ nền) và liều lượng kali 80 – 160K2O (+ nền) cho hàm lượng protein cao nhất. - Liều lượng đạm 120 – 240N (+ nền), liều lượng lân 120 – 160P2O5 (+ nền) và liều lượng kali 80 – 160K2O (+ nền) cho chất lượng protein cao nhất. 3 - Trong ba yếu tố đạm, lân và kali thì đạm là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến sinh trưởng, phát triển, năng suất, hàm lượng và chất lượng protein của giống ngô QPM và ngô thường. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 165 4 - Ảnh hưởng của liều lượng kali đến hàm lượng và chất lượng protein của giống ngô QPM rất rõ, còn ngô thường thì không rõ. 5 - Ảnh hưởng của đạm, lân, kali đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của giống ngô QPM thấp hơn so với giống ngô thường, còn với hàm lượng và chất lượng protein thì ngược lại. 2. Đề nghị - Tiếp tục phát triển giống ngô QPM thụ phấn tự do QP4 ở vùng miền núi phía Bắc. - Khuyến cáo sử dụng công thức phân bón 180N + 80P2O5 + 80K2O cho giống ngô QP4 tại Thái Nguyên và các tỉnh miền núi phía Bắc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 166 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ [1] Đỗ Tuấn Khiêm, Trần Trung Kiên (2005), "Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển của một số giống ngô chất lượng protein cao vụ Thu Đông 2004 tại Thái Nguyên", Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tháng 10/2005, Tr. 23–26. [2] Trần Trung Kiên, Phan Xuân Hào (2007), “Ảnh hưởng của liều lượng đạm đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của giống ngô chất lượng protein cao (QPM) - QP4 và ngô thường - LVN10 tại Thái Nguyên”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam, Số 4(5)/2007, Tr. 18–26. [3] Phan Xuân Hào, Đỗ Tuấn Khiêm, Trần Trung Kiên (2008), “Kết quả khảo nghiệm một số giống ngô chất lượng protein cao (QPM) vụ Xuân và vụ Thu Đông 2004 - 2005 tại Thái Nguyên”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Đại học Thái Nguyên, 3(47) tập 2 năm 2008, Tr. 55–61. [4] Trần Trung Kiên, Phan Xuân Hào, Đỗ Tuấn Khiêm (2008), “Ảnh hưởng của các liều lượng đạm, lân, kali đến năng suất và chất lượng protein của giống ngô chất lượng protein cao (QPM) - QP4 và ngô thường - LVN10 tại Thái Nguyên”, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Số 11 - tháng 11/2008, Tr. 36-42. [5] Tran Trung Kien, Phan Xuan Hao, Đo Tuan Khiem (2008), “The effect of nitrogen, phosphorus, potassium dosages on the grain yeild and quality protein of quality protein maize variety (QPM) - QP4 and normal maize variety - LVN10 in Thai Nguyen, Vietnam’, Book of Abstracts - The Tenth Asian Regional Maize Workshop, Makassar, Indonesia, Oct. 20-23, 2008 (được báo cáo bằng Poster; đang được in trong cuốn sách "Maize for Asia - Emerging Trends & Technologies"). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 167 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt 1. Afendulop, K.P. (1972), “Ảnh hưởng của phân bón đến quá trình phát triển các cơ quan của cây ngô” (tài liệu dịch), Một số kết quả nghiên cứu của cây ngô, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 2. Vũ Kim Bảng (1991), “Nghiên cứu ảnh hưởng của việc xử lý một số chất kích thích sinh trưởng và nguyên tố vi lượng đến chất dinh dưỡng ở hạt ngô”, Kết quả nghiên cứu khoa học 1986 – 1991, Khoa Nông học – Trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội, Tr. 23-24. 3. Vũ Kim Bảng (1997), Nghiên cứu ảnh hưởng của việc phun lên lá dung dịch ZnSO4 đến một số chỉ tiêu sinh trưởng, sinh lý, sinh hoá, năng suất, chất lượng hạt ngô, Luận án Tiến sĩ nông nghiệp, Hà Nội. 4. Nguyễn Văn Bào (1996), Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật góp phần tăng năng suất ngô ở Hà Giang, Luận án PTS Khoa học Nông nghiệp, Hà Nội. 5. Berzenyi, Z., Gyorff, B. (1996), “Ảnh hưởng của các yếu tố trồng trọt khác nhau đến năng suất ngô”, Báo Nông nghiệp và Công nghệ thực phẩm, 7(199), Tr. 5. 6. Nguyễn Văn Bộ (1993), “Hiệu lực phân kali bón cho cây ngũ cốc ăn hạt trên các loại đất có hàm lượng kali tổng số khác nhau”, Tuyển tập Công trình Nghiên cứu Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp, NXB Nông nghiệp, Tr. 108–114. 7. Nguyễn Văn Bộ (2007), Bón phân cân đối và hợp lý cho cây trồng, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 8. Nguyễn Văn Bộ, Emutert, Nguyễn Trọng Thi (1999), Một số kết quả nghiên cứu về phân bón cân đối cho cây trồng ở Việt Nam, Kết quả Nghiên cứu khoa học, Quyển 3, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 168 9. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2001), Tuyển tập Tiêu chuẩn nông nghiệp Việt Nam, tập 1, Tr. 55-71. 10. Trần Văn Chính (2006), Giáo trình thổ nhưỡng học, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 11. Cục Trồng trọt - Bộ NN&PTNT (2006), Hướng dẫn quy trình kỹ thuật thâm canh một số giống cây trồng, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 12. Đường Hồng Dật (2003), Sổ tay hướng dẫn sử dụng phân bón, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 13. Đài Khí tượng thuỷ văn Thái Nguyên (2008), Số liệu khí tượng năm 2001–2007, Thái Nguyên. 14. Lê Văn Hải (2002), Nghiên cứu phản ứng của giống ngô lai chất lượng protein cao HQ-2000 với phân bón trên đất bạc màu huyện Hiệp Hoà - Bắc Giang, Luận văn Thạc sĩ nông nghiệp, Hà Nội. 15. Phan Xuân Hào, Vũ Đức Quang (2002), "Thực trạng sản xuất ngô ở Việt Nam và chương trình nghiên cứu công nghệ sinh học về cây ngô", Hội nghị ngô khu vực Châu Á lần thứ VIII, Băng Cốc, Thái Lan, tháng 8/2002. 16. Phan Xuân Hào, Trần Trung Kiên (2004), “Kết quả khảo nghiệm một số giống ngô chất lượng protein cao tại Thái Nguyên”, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số 1/2004, Tr. 29-31. 17. Bùi Huy Hiền (2002), "Tình hình sử dụng phân bón ở Việt Nam và vai trò của phân hỗn hợp NPK khi bón đầy đủ và cân đối để thâm canh cây trồng và bảo vệ môi trường", Hội thảo sản xuất và sử dụng phân bón Lâm Thao, Hà Nội, Tr. 1-2. 18. Ngô Xuân Hiền (1998), Ảnh hưởng của các loại phân chứa Lưu huỳnh (S) đến năng suất, chất lượng đậu tương đông và ngô đông trên đất bạc màu, Báo cáo khoa học – Viện Thổ nhưỡng Nông hoá, Hà Nội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 169 19. Nguyễn Thế Hùng (1996), “Xác định chế độ bón phân tối ưu cho giống ngô LVN10 trên đất bạc màu vùng Đông Anh – Hà Nội”, Kết quả Nghiên cứu Khoa học Nông nghiệp 1995 – 1996, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 20. Lê Quý Kha (2001), "Ảnh hưởng của thiếu nước và đạm vào giai đoạn trước trỗ đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất ở ngô nhiệt đới, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số 4/2001, Tr. 221–222. 21. Lê Quý Kha, Trần Hồng Uy (2002), "Chất lượng Protein và khu vực hóa giống ngô HQ2000", Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số 4/2002, Tr. 361–364. 22. Lê Quý Kha, Trần Hồng Uy, Surinder K. Vasal, Châu Ngọc Lý, Bùi Mạnh Cường, Nguyễn Tiến Trường, Đỗ Văn Dũng (2004), Quyết định công nhận giống chính thức HQ2000, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hà Nội. 23. Đỗ Tuấn Khiêm (1996), Nghiên cứu kỹ thuật trồng ngô xuân trên đất ruộng một vụ ở một số tỉnh miền núi Đông Bắc Việt Nam, Luận án Phó tiến sĩ khoa học nông nghiệp, Hà Nội. 24. Lê Văn Khoa, Trần Khắc Hiệp, Trịnh Thị Thanh (1996), Hóa học nông nghiệp, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội. 25. Châu Ngọc Lý, Lê Quý Kha, Nguyễn Thế Hùng, Nguyễn Bá Huy, Nguyễn Việt Long (2008), "Khảo sát tập đoàn dòng ngô thuần có chất lượng protein cao (QPM) mới chọn tạo ở miền Bắc Việt Nam", Tạp chí Khoa học và Phát triển, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, tập VI số 2/2008, Tr. 110-115. 26. Nguyễn Đình Mạnh (2004), Phân tích Nông hóa - Thổ nhưỡng, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 27. Trần Hữu Miện (1987), Cây ngô cao sản ở Hà Nội, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 170 28. Trần Văn Minh (1995), Biện pháp kỹ thuật thâm canh ngô ở miền Trung, Báo cáo nghiệm thu đề tài KN 01 – 05, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 29. Trần Văn Minh (2004), Cây ngô - Nghiên cứu và sản xuất, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 30. Misuxtin, E.N., Peterburgxki, A.V. (1975), Đạm sinh học trong trồng trọt, người dịch Nguyễn Xuân Hiển và CTV, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 31. Moxolov, I.V. (1979), Cơ sở sinh lý của việc sử dụng phân khoáng, người dịch Phạm Đình Thái, Nguyễn Như Khanh, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 32. Phạm Kim Môn (1991), “Dinh dưỡng khoáng và hiệu lực phân bón đối với ngô đông sau 2 lúa trên đất phù sa sông Hồng”, Nông nghiệp và Quản lý kinh tế, số 6/1991. 33. Nguyễn Ngọc Nông (1999), Giáo trình Nông hóa học, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 34. Nguyễn Ngọc Nông (2000), Phân bón và dinh dưỡng cây trồng - Giáo trình cao học ngành Trồng trọt, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Thái Nguyên. 35. Oparin, A.I. (1977), Cơ sở sinh lý thực vật, Tập II, người dịch Lê Doãn Diên và CTV, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 36. Hoàng Văn Phụ, Đỗ Thị Ngọc Oanh (2002), Giáo trình phương pháp nghiên cứu trong trồng trọt, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 37. Dương Văn Sơn (2007), "Kết quả so sánh giống ngô chất lượng cao vụ Xuân 2005 tại xã Hùng Đức, huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang", Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Kỳ 1 - Tháng 3/2007, Tr. 77–78. 38. Tạ Văn Sơn (1995), “Kỹ thuật sử dụng phân bón thâm canh ngô”, Nghiên cứu cơ cấu luân canh tăng vụ, các biện pháp kỹ thuật canh tác ngô, xây Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 171 dựng mô hình trồng ngô lai vùng thâm canh giai đoạn 1991 - 1995, NXB Nông nghiệp, Hà Nội, Tr. 51-66. 39. Nguyễn Trọng Thi, Nguyễn Văn Bộ (1999), “Hiệu lực của kali trong mối quan hệ với phân bón cân đối cho một số cây trồng trên một số loại đất ở Việt Nam”, Kết quả nghiên cứu khoa học, Quyển 3, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 40. Ngô Hữu Tình (1995), “Nghiên cứu cơ cấu luân canh tăng vụ và các biện pháp kỹ thuật canh tác cây ngô, xây dựng mô hình trồng ngô lai ở các vùng thâm canh giai đoạn 1991 – 1995”, Nghiên cứu cơ cấu luân canh tăng vụ, các biện pháp kỹ thuật canh tác ngô, xây dựng mô hình trồng ngô lai vùng thâm canh canh giai đoạn 1991 - 1995, NXB Nông Nghiệp, Hà Nội, Tr. 5–38. 41. Ngô Hữu Tình (2003), Cây ngô, NXB Nghệ An, Nghệ An. 42. Ngô Hữu Tình (2009), Chọn lọc và lai tạo giống ngô, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 43. Ngô Hữu Tình, Lê Văn Dũng, Bùi Thế Hùng, Lê Thị Gấm (2001), "So sánh hiệu lực của một số loại phân bón tới sự sinh trưởng phát triển của giống ngô LVN10 vụ Xuân 2000, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số 1/2001, Tr. 60–61. 44. Tổng cục Thống kê (2009), Niên giám thống kê 2008, NXB Thống kê, Hà Nội. 45. Tổng cục Thống kê (2009). 46. Trạm Khảo kiểm nghiệm giống cây trồng miền Trung và Tây Nguyên (2005), Báo cáo kết phần khảo nghiệm giống ngô TPTD tại Duyên hải Nam Trung bộ năm 2004 - 2005 – Đề tài nghiên cứu chọn tạo giống ngô TPTD giai đoạn từ năm 2001- 2005, Quảng Ngãi. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 172 47. Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống cây trồng TƯ (2005), Báo cáo tổng kết quả khảo nghiệm giống ngô TPTD mới – Đề tài nghiên cứu chọn tạo giống ngô TPTD giai đoạn từ năm 2001- 2005, Hà Nội. 48. Trung tâm NC & SX giống ngô Sông Bôi (2005), Báo cáo kết quả thực hiện đề tài nghiên cứu chọn tạo giống ngô TPTD đáp ứng cho nhu cầu của sản xuất 5 năm 2001- 2005, Hoà Bình. 49. Lê Quý Tường, Trương Đích, Trần Văn Minh và CTV (2001), "Xác định mức bón đạm hợp lý đối với giống ngô lai LVN4 trên đất phù sa cổ ở Quảng Ngãi", Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số 7/2001, Tr. 448–449. 50. Viện Nghiên cứu Ngô (2006), Báo cáo kết quả chọn tạo giống ngô thụ phấn tự do QPM, Hà Tây. 51. Viện Nghiên cứu Ngô (2006), Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ (2001 – 2005), Hà Tây. 52. Nguyễn Vy (1998), Độ phì nhiêu thực tế, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 53. Vũ Hữu Yêm (1995), Giáo trình phân bón và cách bón phân, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 54. Vũ Hữu Yêm, Karl H. Diekmann, Hà Triệu Hiệp và CTV (1999), “Kết quả nghiên cứu phân bón chương trình hợp tác nghiên cứu giữa ĐHNN I và Norsk, Hydro Đông Dương (1996 – 1998), Báo cáo thí nghiệm sử dụng phân bón ở miền Bắc Việt Nam, Hà Nội. Tài liệu tiếng Anh 55. Akhtar, M., Ahmad, S., Mohsin, S., Mahmood, T. (1999), “Interactive effect of phosphorus and potassium nutrition on the growth and yield of hybrid maize, (Zea mays L,)”, University of Agriculture, Faisalabad, (Pakistan), Dept of Agronomy, Literature Update on Maize, 5 (6), CIMMYT. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 173 56. Alexander, D.E. (1966), “Problems associated with breeding opaque-2 corn and some proposed solutions”, Proc. High Lysine Corn, Conf. E. T. A. N. Mertz. O. E. Washington D. C., Corn refiners Association Inc.:156. 57. Arnon, I. (1974), Mineral Nutrition of Maize, International Potash Institute, pp. 15-21, 76-78, 100-101, 117-118, 270. 58. Barbieri, P.A., Sainz, H.R., Andrade, F.H., Echeverria, H.E. (2000), “Row spcing effect at different levels of Nitrogen availability in Maize”, Agronomy Journal, 92(2), Literature Update on Maize, Vol,6, CIMMYT, pp. 283 – 288. 59. Beringer, H. and Northdurft, F. (1985), “Effects of potassium on plant and cellular structures”, in: Potassium in agriculture, R, D, Munson, ed, American Society of Agronomy, Crop Science Society of America and Soil Science Society of America, Madison, WI, pp. 351 – 364. 60. Bjarnason, M.a, Vasal, S.K. (1992), “Breeding of quality protein maize (QPM)”, Plant Breeding, Rev, J, Janick: 181. 61. Chau Ngoc Ly, Le Quy Kha, Bui Manh Cuong, Do Van Dung (2008), "Performance of newly developed QPM inbred lines nurseries by anther culture and conventional conversion from normal maize lines in North Vietnam", Book of Abstracts, 10th Asian Regional Maize Workshop, Makassar, Indonesia, 20-23 October 2008. 62. CIMMYT (2001), The Quality Protein Maize Revolution. 63. De. Geus (1973), Fertilizer guide for tropic and sutropic. 64. Debreczeni, K. (2000), “Response of Two Maize Hybrids to Different Fertilizer – N forms, (NH4 – N and NO3 – N), Communication in soil science Plant analysis”, (31), Literature Update on Maize, 2000, Vol,6, CIMMYT, pp. 11 – 14. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 174 65. Dilip Singh, S.L.Godawat (2008), "Effect of Integrated Nutrient Management on Quality Protein Maize Productivity and Soil Health in Vertisols of Central India", Book of Abstracts, 10th Asian Regional Maize Workshop, Makassar, Indonesia, 20-23 October 2008. 66. FAO (1992), Maize in Human Nutrition, Rome. 67. FAOSTAT DATABASE, 2009. 68. GMO - COMPASS, 2/2009. 69. Harstead, D.D. a. B., L.F. (1969), High lysine maize in its proper perspective, Proc, 24th Annual Corn and Sorghum Research Conference, American Seed Trade Assoc, Chicago IL. 70. Huber, S.C. (1985), “Role of potassium in photosynthesis and respirator”, in: Potassium in agriculture, R, D, Medison, Ed, American Society of Agronomy, Crop Science Society of America and Soil Science Society of America, Madison, WI. 71. Hussain, I., Mahmood, T., Ullah, A., Ali (1999), "Effect on nitrogen and sulphur on growth, yield and quality of hybrid Maize (Zea mays L.)", Literature Update on Maize, University of Agriculture, Faisalabad, (Pakistan), Dept of Agronomy, Vol. 5 (6), CIMMYT. 72. Lei, Y., Zhang, B., Zhang, M., Zhao, K., Qio, W., and Wang, X. (2000), “Corn Response to Potassium in Liaoning Province”, Better Crops, 14 (1), pp. 6 – 8. 73. Made, J. Mejaya, A. Takdir, N. Iriany, M. Pabendon, M. Yasin HG (2008), "Development of Improved Maize Varieties in Indonesia", 10th Asian Regional Maize Workshop, Makassar, Indonesia, 20-23 October 2008. 74. Magnavaca, R.M., E.T. (1992), “Quality protein maize development in Brazil”, Quality protein maize,, St Paul,, Conference paper, St, Paul: AACC. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 175 75. Mertz, E.T., (1969), Conf. on Amino-acid Forttfication of protein Foods, Cambridge, Mass, Sept., p. 16-18. 76. Mertz, E.T., Bates, L.S., and Nelson, O.E., (1964), “Mutant gene that changes protein composition and increases lysine content of maize endosperm”, Science, 145, p. 279-280. 77. Mitsuru Osaki (1994), “Comparison of productivity between tropical and temperate maize I, Leaf senescence and productivity in relation to nitrogen nutrien”, Soil Sci, Plant nutr., 41 (3), pp. 439 – 450. 78. Mitsuru Osaki (1995), “Comparison of productivity between tropical and temperate maize I, Parameters determining the productivity in relation to the amount of nitrogen absorbed”, Soil Sci, Plant nutr., 41 (3), pp. 451 – 459. 79. Patrick, Loo (2001), Guidelines for Trials in Corn for Hybrid Seeds Production, pp. 92, 117. 80. Pixley, K. (2008), "Agriculture for nutrition: Maize biofortification strategies and progress", 10th Asian Regional Maize Workshop, Makassar, Indonesia, 20-23 October 2008. 81. Rhoads, F.M. (1984), Nitrogen or water stress: Their interrelationships, American Society of Agronomy, Crop Science Society of America and Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin USA, pp, 307 – 308. 82. Shan Ney Huang (1994), "Soil Management for sustainable food production in Taiwan", Hualian District Agricultural Improvement station Chiang Town, Hualian Prefuture R. O. C., Extension bulletin 390, pp. 4, 10 – 12. 83. Sinclair, Tr., Muchow, R.C. (1995), “Effect of Nitrogen supply on maize Yield, 1, modeling physiological Response”, Agronomy Journal 87(4), pp. 632 – 641. 84. Sing, N.N., Pever, H. Zaidi, Meena Mehta and Poonam Yadav (2004), Abiotic stresses, The Major constraint limiting Maize production and Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 176 productivity in south and southeast Asia. Improving maize productivity under Abiotic stresses, ICAR and CIMMYT Hydrabad, India, pp. 1-3. 85. Subandi, Fadhly, A.F. and Momuat, E.O. (1998), “Fertilization and Nutrient Management for Maize cropping in Indonesia”, Proceedings of the seventh Asian regional Maize Workshop, Losbanos, Phillipines, pp. 385 – 387. 86. Sucler, C.H. (1985), “Role of potassium in enzyme catalysts”, in: Potassium in agriculture, R, D, Munson, ed American Society of Agronomy, Crop Science Society of America and Soil Science Society of America, Madison, WI, pp. 337 – 349. 87. Thomas Dieroff, Thomas Fairhurst and Ernst Mutert (2001), Soil Fertility Kit, pp, 38, 108. 88. Thomas, R., Sinclair, Russell, C. Muchow (1995), “Effect on nitrogen supply on maize yield : I Modeling Physiological Responses”, Agronomy Journal Vol 87, (4), pp, 632 – 641. 89. Tisdale, S.I., Nelson, W.I. and Beaton, J.D. (1985), Soil fertility and fertilizer 4 th , Ed, Macmillan, New York. 90. Tomov, N. (1984), Tsarevisata v Bungaria, Sofia, p. 57-63, 103-110. 91. Uhart, S.A., Andrade, F.H.a. (1995), “Nitrogen deficiency in maize, 1, Effects on crop growth, development, dry matter, partitionaing and kernel Set”, Crop science 35 (5), pp, 1376 – 1383. 92. Uhart, S.A., Andrade, F.H.b. (1995), “Nitrogen deficiency in maize, 2, Carbon Nitrogen interaction Effects kernel number and grian yield, 1”, Crop science 35 (5), pp, 1384 – 1389. 93. Vasal, S.K. (1975), “Use of genetic modifier to obtain normal - type kernel with the opaque-2 gene”, High Quality Protein Maize, Hutchinson Ross Publishing Stroudsburg, P.A.:197. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 177 94. Vasal, S.K. (2001), “High Quality Protein Corn”, Specialty Corns, Boca Raton London New York Washington, D.C., CRC Press. 95. Vasal, S.K. (2002), High Quality Protein Corn, Boca Raton London New York Washington, D. C., CRC Press. 96. Vasal, S.K., Villegas, E., Bjarnason, M., Gelaw, B. and Goertz, P. (1980), “Genetic modifiers and breeding strategies in developing hard endosperm opaque-2 materials”, Improvement of Quality Traits of Maize for Grain and Sillage Use, W, G, a, P, Pollmer, R, H,, Nighoff, The Hague: 37. 97. Vasal, S.K., Villegas, E. and Tang, C.Y. (1984), “Recent advances in the development of quality protein maize at The Ineternaitonal Maize and Wheat Improvement Center”, Cereal Grain Protein Improvement, Vienna, IAEA:167. 98. Vivek, B.S., A.F. Krivanek, N. Palacios-Rojas, S. Twumasi-Afriyie and A.O. Diallo (2008), Breeding Quality Protein Maize (QPM), Protocols for Developing QPM Cultivars, Cimmyt, p. 34. 99. William Bennet F. (1993), Nutrient Deficiencies and Toxicities in Crop Plant, pp. 2. 100. Wolfe, D.W., Henderson, D.W., Hsiao, T.C. and Alvino, A. (1988), Interactive Water and Nitrogen Effect on Senescence Leaves Published in Argon, J. (80), pp. 865-870. 101. Yasin, H.G., Made J. Mejaya, Firdaus Kasim and Subandi (2007), “Development of Quality Protein Maize (QPM) in Indonesia”, In Proceedings of the Ninth Asian Regronal Maize Workshop, China Agricultural Science and Technology Press, 2007, p. 282-285. 102. Zuber, M., T.R. Colbert, L.L. Darrah (1980), Crop Sci., 20, N6, p. 711 - 717. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Phụ lục 25. Số liệu khí hậu thời tiết năm 2006 tại Thái Nguyên Chỉ tiêu Tháng Nhiệt độ trung bình ( 0 C) Độ ẩm trung bình (%) Lượng mưa (mm) Lượng bốc hơi (mm) Giờ nắng (giờ) 1 16,3 84 24 58 20 2 18,0 84 41 62 13 3 19,8 87 41 62 13 4 25,1 87 20 102 85 5 26,5 81 391 125 153 6 29,0 82 328 107 110 7 29,1 85 263 95 168 8 27,4 88 328 74 110 9 27,4 78 216 121 183 10 26,7 82 83 103 128 11 23,7 79 87 113 122 12 17,3 78 0,4 101 128 Nguồn: Đài Khí tượng thuỷ văn Thái Nguyên (2008) [13] Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên PHỤ LỤC 26: MỘT SỐ HÌNH ẢNH THÍ NGHIỆM, MÔ HÌNH VÀ BÁO CÁO KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI Ảnh 1: Thí nghiệm khảo nghiệm giống ngô QPM Ảnh 2: So sánh các giống ngô QPM với đối chứng Q2 và HQ2000 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Ảnh 3: Giống ngô QP4 chín sớm hơn các giống khác Ảnh 4: Khu thí nghiệm đạm, lân, kali Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Ảnh 5: Thí nghiệm phân bón với các lần nhắc lại Ảnh 6: Bao cờ ngô để thu phấn thụ lấy bắp phân tích chất lượng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Ảnh 7: Mô hình trình diễn giống ngô QP4 tại Hà Giang Ảnh 8: Hội thảo đầu bờ giống ngô QP4 tại Hà Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Ảnh 9: Nông dân đánh giá giống ngô QP4 và so sánh với giống địa phương Ảnh 10: Bắp ngô QP4 thu hoạch ở nương ngô người H’Mông Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Ảnh 11: Tác giả đang trình bày tại Hội nghị đầu bờ Ảnh 12: Tác giả và thầy hướng dẫn tham dự Hội nghị Ngô châu Á lần thứ 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Ảnh 13, 14: Báo cáo bằng Poster tại Hội nghị Ngô châu Á lần thứ 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên