MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC HÌNH
DANH MỤC BẢNG
ĐẶT VẤN ĐỀ
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN
1.1. Insulin và vai trò đối với cơ thể 5
1.2. Bệnh tiểu đường .8
1.3. Các phương pháp sản xuất insulin 10
1.3.1. Sản xuất insulin từ tụy tạng động vật 10
1.3.2. Sản xuất insulin người bằng kỹ thuật tái tổ hợp DNA 12
1.4. Sản xuất protein tái tổ hợp trong tế bào E. coli 18
1.4.1. Đặc điểm của E. coli trong sản xuất protein tái tổ hợp .18
1.4.2. Các chủng E. coli thường dùng trong sản xuất protein tái tổ hợp .20
1.5. Các hệ thống vector biểu hiện trong E. coli .24
1.5.1. Hệ thống pGEX biểu hiện protein dung hợp với GST 24
1.5.2. Hệ thống pET biểu hiện protein dung hợp với 6xHis 25
1.5.3. Hệ thống biểu hiện dung hợp với MBP - Hệ thống pMAL .27
1.5.4. Hệ thống IMPACT biểu hiện protein dung hợp với CBP .27
1.6. Phương pháp lên men vi sinh vật 28
1.6.1. Các phương pháp lên men sản xuất protein tái tổ hợp 28
1.6.2. Đặc điểm lên men mẻ .29
1.6.3. Đặc điểm lên men liên tục 32
1.6.4. Đặc điểm lên men mẻ-bổ sung .32
1.6.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến lên men mẻ-bổ sung chủng E. coli để sản xuất
protein tái tổ hợp .34
1.7. Các bước xử lý sau lên men để thu nhận mini-proinsulin và insulin có
hoạt tính 39
1.7.1. Thu nhận và làm tan thể vùi chứa mini-proinsulin .39
1.7.2. Tái gấp cuộn mini-proinsulin tái tổ hợp 40
1.7.3. Cắt loại đoạn peptide C để thu nhận insulin có hoạt tính .43
1.7.4. Các bước xử lý để thu nhận protein mục tiêu từ protein dung hợp .44
1.7.5. Các phương pháp tinh chế trung gian và tinh chế hoàn tất trong sản xuất
insulin từ mini-proinsulin .45
1.8. Qui trình sản xuất insulin tái tổ hợp theo mô hình mini-proinsulin .47
CHƯƠNG 2. VẬT LIỆU - PHƯƠNG PHÁP .49
2.1. Dụng cụ và thiết bị .49
2.1.1. Thiết bị chính dùng trong sinh học phân tử .49
2.1.2. Thiết bị dùng trong thao tác nuôi cấy vi sinh 49
2.1.3. Thiết bị dùng cho tinh chế protein 49
2.1.4. Thiết bị dùng xác định hàm lượng đường huyết 50
2.2. Hóa chất và môi trường 50
2.2.1. Hóa chất 50
2.2.2. Môi trường nuôi cấy vi sinh .55
2.3. Nguyên vật liệu 55
2.3.1. Chủng vi sinh vật .55
2.3.2. Plasmid 56
2.3.3. Mồi dùng cho tổng hợp gen, tạo dòng và giải trình tự 56
2.3.4. Thang phân tử lượng dùng trong điện di .57
2.3.5. Các kháng thể sử dụng cho Western Blot và ELISA 57
2.4. Phương pháp .58
2.4.1. Thiết kế, tổng hợp gen mpi mã hóa 6xHis-MPI trong E. coli bằng phương
pháp PCR tái tổ hợp 58
2.4.2. Tạo dòng gen mpi trong plasmid pBlue (pBIns) 61
2.4.3. Tái tạo dòng gen mpi vào vector biểu hiện pET-43.1a .62
2.4.4. Cảm ứng biểu hiện và xác nhận sự biểu hiện của 6xHis-MPI .63
2.4.5. Hoạt hóa chủng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins 66
2.4.6. Khảo sát các điều kiện cảm ứng tối ưu sự biểu hiện 6xHis-MPI của chủng
E. coli BL21(DE3)/pET43Ins 66
2.4.7. Khảo sát thay thế trypton bằng pepton trong môi trường LB nuôi cấy E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins 68
2.4.8. Khảo sát sự biểu hiện 6xHis-MPI của chủng E. coli BL21(DE3)/ pET43Ins
được nuôi cấy trong môi trường LBp và LB 68
2.4.9. Khảo sát điều kiện nuôi cấy E. coli BL21(DE3)/ pET43Ins mật độ cao bằng
phương pháp mẻ-bổ sung ở qui mô phòng thí nghiệm 69
2.4.10. Khảo sát điều kiện lên men E. coli BL21(DE3)/ pET43Ins bằng nuôi cấy
mẻ-bổ sung ở qui mô pilot 30L .70
2.4.11. Phương pháp thu sinh khối và đồng nhất tế bào .71
2.4.12. Thu nhận và làm tan thể vùi chứa 6xHis-MPI .72
2.4.13. Thu nhận và tinh chế sơ bộ 6xHis-MPI bằng sắc ký cột Ni-NTA 72
2.4.14. Phương pháp cắt loại bỏ 6xHis bằng CNBr để thu nhận MPI 72 -iv-
2.4.15. Khảo sát các điều kiện ảnh hưởng lên sự tái gấp cuộn của MPI .73
2.4.16. Tủa mini-proinsulin và insulin bằng ion kẽm kim loại .75
2.4.17. Phương pháp xử lý MPI bằng trypsin/carboxypeptidase B để thu nhận
insulin có hoạt tính 75
2.4.18. Kiểm tra cấu hình của MPI và insulin bằng phương pháp ELISA .76
2.4.19. Phân tích MPI và insulin bằng sắc ký RP-HPLC .77
2.4.20. Giải trình tự amino acid của MPI bằng khối phổ .77
2.4.21. Phương pháp định lượng protein .77
2.4.22. Phương pháp xác định tính hoạt tính của insulin tái tổ hợp 79
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ - BIỆN LUẬN 80
3.1. Tạo dòng tế bào E. coli có khả năng biểu hiện mini-proinsulin dung
hợp với 6xHis (6xHis-MPI) .80
3.1.1. Tổng hợp gen mpi mã hóa mini-proinsulin biểu hiện trong E. coli .80
3.1.2. Tạo dòng gen mpi vào plasmid pBlue 81
3.1.3. Tạo dòng tế bào E. coli BL21(DE3)/pET43Ins biểu hiện MPI ở dạng dung
hợp 6xHis-MPI 83
3.1.4. Kiểm tra trình tự amino acid của 6xHis-MPI 87
3.2. Lên men E. coli BL21(DE3)/pET43Ins tổng hợp 6xHis-MPI tái tổ hợp
ở qui mô phòng thí nghiệm và qui mô pilot 89
3.2.1. Hoạt hóa, nhân giống và kiểm tra khả năng biểu hiện 6xHis-MPI của
chủng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins 89
3.2.2. Khảo sát các điều kiện biểu hiện tối ưu 6xHis-MPI của E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins 91
3.2.3. Xác định điều kiện nuôi cấy mật độ cao chủng E. coli BL21(DE3)/
pET43Ins ở qui mô phòng thí nghiệm .95
3.2.4. Nuôi cấy E. coli BL21(DE3)/pET43Ins theo phương thức mẻ- bổ sung ở qui
mô 30 L để tổng hợp 6xHis-MPI .101
3.3. Thu nhận MPI có cấu hình tự nhiên 104
3.3.1. Thu nhận thể vùi chứa 6xHis-MPI 104
3.3.2. Thu nhận 6xHis-MPI từ thể vùi .105
3.3.3. Thu nhận MPI từ 6xHis-MPI .107
3.4. Thu nhận insulin từ MPI .111
3.4.1. Tái gấp cuộn MPI 111
3.4.2. Cắt loại peptide C bằng trypsin .116
3.5. Kiểm tra hoạt tính của insulin tái tổ hợp trên chuột .118
3.6. Sơ đồ qui trình công nghệ sản xuất insulin ở qui mô pilot 119
KẾT LUẬN - ĐỀ NGHỊ .122
42 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 2647 | Lượt tải: 4
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Nghiên cứu công nghệ sản xuất insulin tái tổ hợp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ng khung
100% so vôùi trình töï goác treân plasmid pBIns (Hình 3.6).
-84-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Hình 3.4. Sô ñoà taùi taïo doøng gen mpi töø plasmid pBIns vaøo plasmid pET-43.1a taïo
plasmid taùi toå hôïp pET43Ins bieåu hieän 6xHis-MPI.
-85-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Hình 3.5. Keát quaû saøng loïc doøng E. coli DH5α mang plasmid pET43Ins baèng
phöông phaùp caét giôùi haïn.
Gieáng 1, Thang DNA 1kb; 2, Plasmid pET43Ins caét baèng NdeI /XhoI; 3,
Gen mpi.
Hình 3.6. Keát quaû kieåm tra möùc ñoä ñoàng khung cuûa gen mpi treân plasmid
pET43Ins.
-86-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Nhö vaäy, chuùng toâi ñaõ taùi taïo doøng thaønh coâng gen mpi vaøo plasmid bieåu
hieän pET-43.1a taïo plasmid taùi toå hôïp pET43Ins mang gen mpi dung hôïp maõ hoùa
mini-proinsulin daïng dung hôïp vôùi theû 6xHis (6xHis-MPI).
3.1.3.2. Taïo doøng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins bieåu hieän 6xHis-MPI
Plasmid pET43Ins ñöôïc bieán naïp vaøo teá baøo E. coli BL21(DE3) baèng
phöông phaùp ñieän bieán naïp. Theå bieán naïp ñöôïc saøng loïc baèng caùch nuoâi caáy treân
moâi tröôøng LB-Amp. Caùc khuaån laïc moïc ñöôïc treân moâi tröôøng naøy ñöôïc choïn
laøm doøng döï tuyeån ñeå kieåm tra söï bieåu hieän protein 6xHis-MPI cuûa gen mpi.
Tieán haønh thí nghieäm theo caùc thao taùc nhö ôû muïc 2.4.3, 2.4.4. Keát quaû phaân tích
SDS-PAGE (Hình 3.7 A) cho thaáy coù söï xuaát hieän moät vaïch protein coù kích thöôùc
khoaûng 9 kDa (gieáng 5) khi doøng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins ñöôïc caûm öùng vôùi
IPTG. Ñaây laø daïng protein dung hôïp giöõa MPI vaø theû 6xHis. Caùc maãu ñoái chöùng
(gieáng 2, 3, 4) khoâng xuaát hieän vaïch protein naøy. ÔÛ gieáng 3, xuaát hieän vaïch
protein coù kích thöôùc khoaûng 64 kDa khi doøng E. coli BL21(DE3)/pET-43.1a
ñöôïc caûm öùng, ñaây laø protein HisTag-NusA ñöôïc maõ hoùa bôûi plasmid pET-43.1a,
ñöôïc söû duïng nhö moät chöùng döông nhaèm xaùc nhaän laø plasmid pET-43.1a ñöôïc
bieán naïp vaøo chuûng E. coli BL21(DE3) cuõng coù theå bieåu hieän ñöôïc caùc protein
theo trình töï treân plasmid khi ñöôïc caûm öùng baèng IPTG. Plasmid pET43Ins ñaõ
ñöôïc caét boû vuøng gen maõ hoùa cho HisTag-NusA trong quaù trình caét noái neân khi
caûm öùng chæ coù theå bieåu hieän 6xHis-MPI (gieáng 5). Keát quaû naøy cho thaáy doøng
teá baøo E. coli BL21(DE3) coù mang pET43Ins coù khaû naêng toång hôïp protein dung
hôïp 6xHis-MPI.
Vaïch protein treân SDS-PAGE (ôû gieáng 5) ñöôïc khaúng ñònh laø protein dung
hôïp 6xHis-MPI baèng phöông phaùp Western Blot söû duïng khaùng theå khaùng 6xHis
vaø khaùng theå HUI-001 khaùng insulin. Caùc böôùc thao taùc như ñaõ ñöôïc trình baøy
trong phaàn Phöông phaùp 2.4.4.c. Keát quaû ñöôïc trình baøy treân Hình 3.7 B, C.
-87-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Tröôøng hôïp söû duïng khaùng theå khaùng 6xHis, baûn hieän phim Hình 3.7 B cho thaáy
coù söï xuaát hieän hai vaïch: vaïch 9 kDa töông öùng vôùi 6xHis-MPI vaø vaïch 64 kDa
töông öùng vôùi HisTag-NusA (chöùng döông) treân gel cuûa SDS-PAGE. Tröôøng hôïp
söû duïng khaùng theå khaùng insulin (Hình 3.7 C), chæ xuaát hieän moät vaïch töông öùng
vôùi vaïch khoaûng 9 kDa laø cuûa 6xHis-MPI (gieáng 5). Caùc keát quaû naøy cho pheùp
keát luaän raèng protein coù troïng löôïng phaân töû khoaûng 9 kDa bieåu hieän töø chuûng E.
coli BL21(DE3)/pET43Ins chính laø protein dung hôïp 6xHis-MPI.
Hình 3.7. Kieåm tra söï bieåu hieän cuûa 6xHis-MPI bôûi E. coli BL21(DE3)/pET43Ins.
A, Keát quaû ñieän di SDS-PAGE; B, Keát quaû lai Western-Blot vôùi khaùng
theå khaùng 6xHis; C, Western-Blot vôùi khaùng theå HUI-001 khaùng insulin.
1, Thang phaân töû löôïng protein; 2, E. coli BL21 (DE3); 3, E. coli BL21
(DE3)/pET43.1.a/IPTG; 4, E. coli BL21 (DE3)/pET43Ins; 5, E. coli
BL21 (DE3)/pET43Ins/IPTG.
3.1.4. Kieåm tra trình töï amino acid cuûa 6xHis-MPI
Maãu 6xHis-MPI thu nhaän ôû treân ñöôïc xöû lyù baèng CNBr ñeå caét loaïi theû
6xHis, thu nhaän MPI. Tieán haønh giaûi trình töï amino acid cuûa MPI theo phöông
phaùp moâ taû ôû phaàn Phuï luïc. Keát quaû cho thaáy vieäc thuûy phaân khoâng hoaøn toaøn
baèng trypsin taïo ra 23 peptide coù trình töï GFFYTPK töông öùng vôùi 7 amino acid
-88-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
ñaàu C cuûa chuoãi B trong MPI (Hình 3.8 A). Hình 3.9 trình baøy saéc kyù ñoà khoái phoå
nhaän daïng trình töï FFYTPKTR cuûa MPI. Caùc keát quaû cho thaáy MPI ñöôïc bieåu
hieän coù trình töï amino acid töông öùng trình töï ñaõ coâng boá treân ngaân haøng gen coù
maõ soá truy caäp gi:266373 [76].
(A)
(B)
Hình 3.8. Nhaän dieän caùc peptide ñöôïc taïo thaønh töø söï thuûy phaân MPI.
A, Caùc peptide thu ñöôïc töø MPI chöùa trình töï GFFYTPK. B, Nhaän dieän
peptide taïo ra treân MPI.
-89-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Hình 3.9. Saéc kyù ñoà MS/MS ñoaïn peptide chöùa trình töï FFYTPTR cuûa MPI.
3.2. Leân men E. coli BL21(DE3)/pET43Ins toång hôïp 6xHis-
MPI taùi toå hôïp ôû qui moâ phoøng thí nghieäm vaø qui moâ pilot
3.2.1. Hoaït hoùa, nhaân gioáng vaø kieåm tra khaû naêng bieåu hieän 6xHis-MPI
cuûa chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins
Chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins ñöôïc nuoâi caáy moâi tröôøng LB agar ñeå
thu nhaän khuaån laïc ñôn duøng ñeå hoaït hoùa vaø nuoâi caáy. Keát quaû theo doõi ñoäng
hoïc taêng tröôûng cuûa chuûng trong quaù trình nhaân gioáng ñöôïc bieåu dieãn theo Hình
3.10. Quaù trình nhaân gioáng keát thuùc sau 6,5 giôø nuoâi caáy, ñaït OD600nm = 1,7. Phaân
tích noàng ñoä teá baøo khoâ (DCW) ñaït 4,9 g/L. Luùc naøy chuûng ñang ôû pha taêng
-90-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
tröôûng, coù hoaït tính toát nhaát, duøng laøm gioáng maàm cho caùc thí nghieäm veà sau cuûa
nghieân cöùu naøy. Gioáng maàm ñöôïc baûo quaûn trong tuû laïnh 4oC, söû duïng trong 1
tuaàn. Hieäu suaát sinh toång hôïp teá baøo tính treân cô chaát cao naám men Yx/s ñaït 49%
(Yx/s=4,9/10*100 = 49%).
0.0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
1.4
1.6
1.8
0 1 2 3 4 5 6 7
Thôøi gian nuoâi caáy (giôø)
O
D
60
0n
m
Hình 3.10. Ñoäng hoïc taêng tröôûng cuûa chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins trong
moâi tröôøng LB.
Chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins sau quaù trình nhaân gioáng ñöôïc tieán
haønh nuoâi caáy ñeå kieåm tra söï bieåu hieän theo phöông phaùp ñaõ trình baøy trong muïc
2.4.4. Keát quaû kieåm tra bieåu hieän theo phöông phaùp ñieän di SDS-PAGE vaø xaùc
nhaän söï bieåu hieän baèng phöông phaùp Western Blot ñöôïc trình baøy treân Hình 3.11.
Keát quaû treân Hình 3.11 A cho thaáy thaáy ôû gieáng 3 coù xuaát hieän moät vaïch kích
thöôùc khoaûng 9 kDa, töông öùng vôùi kích thöôùc cuûa 6xHis-MPI trong khi ñoù ôû
chöùng aâm (gieáng 2) khoâng thaáy xuaát hieän vaïch protein naøy. Keát quaû xaùc nhaän
protein bieåu hieän baèng phöông phaùp lai Western Blot vôùi khaùng theå khaùng
histidine. Hình 3.11 B cuõng cho thaáy coù söï xuaát hieän moät vaïch ôû gieáng 3, töông
-91-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
öùng vôùi 6xHis-MPI. Töø ñoù coù theå keát luaän raèng chuûng E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins nuoâi caáy taïo gioáng maàm coù khaû naêng bieåu hieän 6xHis-
MPI vöôït möùc khi ñöôïc caûm öùng baèng IPTG vaø gioáng maàm naøy coù theå söû duïng
ñöôïc ñeå phuïc vuï cho caùc thí nghieäm leân men nghieân cöùu caûm öùng bieåu hieän sau
naøy.
Hình 3.11. Keát quaû kieåm tra söï bieåu hieän 6xHis-MPI cuûa chuûng E. coli
BL21(DE3)/ pET43Ins.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot. Gieáng 1, Thang protein; 2, E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins; 3, E. coli BL21(DE3)/pET43Ins/IPTG.
3.2.2. Khaûo saùt caùc ñieàu kieän bieåu hieän toái öu 6xHis-MPI cuûa E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins
Nhaèm xaùc ñònh caùc ñieàu kieän toái öu ñeå toång hôïp 6xHis-MPI töø chuûng E.
coli BL21(DE3)/pET43Ins, tieán haønh khaûo saùt söï aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä, noàng
ñoä IPTG vaø thôøi gian caûm öùng leân söï bieåu hieän 6xHis-MPI.
6xHis-MPI
A B
-92-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
a. Khaûo saùt nhieät ñoä caûm öùng toái öu
Ñeå xaùc ñònh ñöôïc ñieàu kieän nhieät ñoä caûm öùng toái öu, chuùng toâi tieán haønh
khaûo saùt ôû caùc nhieät ñoä khaùc nhau töø 25oC ñeán 37oC. Caùc böôùc thöïc hieän nhö ñaõ
moâ taû trong phaàn Phöông phaùp 2.4.6. Keát quaû thu nhaän ñöôïc trình baøy treân Hình
3.12.
A B
Hình 3.12. Keát quaû khaûo saùt nhieät ñoä caûm öùng bieåu hieän toái öu.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot. Gieáng 1, Thang protein; 2, Chöùng aâm;
3, Caûm öùng bieåu hieän ôû 25oC; 4, Caûm öùng ôû nhieät ñoä 30oC; 5, Caûm öùng
ôû nhieät ñoä 35oC; 6, Caûm öùng ôû nhieät ñoä 37oC.
Keát quaû treân Hình 3.12 A cho thaáy ôû caùc gieáng 3, 4, 5, 6 coù xuaát hieän vaïch
protein coù kích thöôùc khoaûng 9 kDa ñöôïc xaùc nhaän laø 6xHis-MPI (baèng phöông
phaùp lai Western Blot, Hình 3.12 B) khi ñöôïc caûm öùng baèng IPTG, trong khi ñoù ôû
gieáng 2 (khoâng caûm öùng) khoâng thaáy coù xuaát hieän vaïch protein naøy. Keát quaû
phaân tích möùc ñoä bieåu hieän baèng phaàm meàm Quantity One (Biorad) döïa vaøo
ñaäm ñoä cuûa vaïch protein treân baûn ñieän di SDS-PAGE cho thaáy khi nuoâi caáy vaø
caûm öùng bieåu hieän chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins ôû caùc nhieät ñoä khaùc nhau
töø 25Æ 35oC ñeàu coù bieåu hieän 6xHis-MPI toát vôùi möùc bieán ñoäng töø 15,4%-
15,9% toång protein teá baøo, ôû nhieät ñoä caûm öùng 37oC, möùc ñoä bieåu hieän laø 14,4%.
14,4kDa
-93-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Chuùng toâi choïn ñieàu kieän caûm öùng 30oC ñeå tieán haønh caùc thí nghieäm nghieân cöùu
veà sau.
b. Khaûo saùt noàng ñoä IPTG caûm öùng bieåu hieän toái öu
Noàng ñoä chaát caûm öùng IPTG coù vai troø quan troïng trong vieäc quyeát ñònh
möùc ñoä bieåu hieän protein muïc tieâu cuûa chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins. Ñeå
xaùc ñònh ñöôïc noàng ñoä caûm öùng bieåu hieän toái öu, chuùng toâi tieán haønh khaûo saùt
baèng caùch thay ñoåi noàng ñoä IPTG boå sung vaøo trong giai ñoaïn caûm öùng. Caùc
böôùc tieán haønh thí nghieäm nhö ñaõ ñöôïc trình baøy trong phaàn Phöông phaùp 2.4.6,
vôùi nhieät ñoä caûm öùng laø 30oC. Keát quaû thu nhaän ñöôïc trình baøy treân Hình 3.13.
A B
Hình 3.13. Keát quaû khaûo saùt noàng ñoä IPTG caûm öùng toái öu.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot. Gieáng 1, Thang protein; 2, Chöùng aâm;
3, IPTG 0,1 mM; 4, IPTG 0,2 mM; 5, IPTG 0,3 mM; 6, IPTG 0,4 mM; 7,
IPTG 0,5 mM; 8, IPTG 0,6 mM.
Keát quaû ñieän di SDS-PAGE treân Hình 3.13 A cho thaáy, khi nuoâi caáy chuûng
E. coli BL21(DE3)/pET43Ins coù caûm öùng baèng IPTG thì ñeàu coù söï xuaát hieän
vaïch protein coù kích thöôùc khoaûng 9 kDa, ñöôïc xaùc ñònh laø protein dung hôïp
6xHis-MPI (gieáng 3Æ 8). Trong khi ñoù, ôû tröôøng hôïp khoâng coù caûm öùng (gieáng
2) thì khoâng coù söï bieåu hieän protein naøy. Khi taêng noàng ñoä chaát caûm öùng IPTG
14,4kDa
-94-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
töø 0,1 mM leân 0,3 mM (töø gieáng 3 ñeán gieáng 5) thì möùc ñoä bieåu hieän 6xHis-MPI
töông öùng cuõng taêng töø 6,4% leân 9,1%. Tuy nhieân, neáu tieáp tuïc taêng noàng ñoä
chaát caûm öùng töø 0,3 mM ñeán 0,6 mM thì möùc ñoä bieåu hieän vaãn khoâng thay ñoåi,
dao ñoäng ôû möùc töø 9,1-11,3% (gieáng 6, 7, 8). Ñieàu kieän caûm öùng 0,3 mM ñöôïc
choïn laøm cô sôû cho caùc thí nghieäm nghieân cöùu veà sau.
c. Khaûo saùt thôøi gian caûm öùng bieåu hieän toái öu
Tieán haønh khaûo saùt thôøi löôïng caûm öùng phuø hôïp nhaát ñeå thu nhaän protein
muïc tieâu vôùi ñieàu kieän thöïc hieän nhö ñaõ ñöôïc moâ taû trong phaàn Vaät lieäu –
Phöông phaùp vaø söû duïng caùc keát quaû thu nhaän ñöôïc cuûa caùc thí nghieäm nghieân
cöùu tröôùc.
Hình 3.14. Keát quaû khaûo saùt thôøi löôïng caûm öùng toái öu.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot. Gieáng 1, Thang protein; 2, Chöùng aâm;
3, caûm öùng16 giôø; 4, caûm öùng 20 giôø; 5, caûm öùng 24 giôø; 6, caûm öùng 28
giôø.
Keát quaû thu ñöôïc treân Hình 3.14 cho thaáy khi chuûng E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins ñöôïc caûm öùng baèng IPTG (gieáng 3, 4, 5, 6 Hình 3.14 A)
coù xuaát hieän caùc vaïch protein ñöôïc xaùc nhaän laø 6xHis-MPI baèng phöông phaùp lai
Western Blot vôùi khaùng theå khaùng Histidine, (Hình 3.14 B). Trong khi ñoù treân
gieáng 2 (khoâng caûm öùng) thì khoâng coù vaïch protein naøy. ÔÛ thôøi löôïng caûm öùng
14,4kDa
-95-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
16 giôø, möùc ñoä bieåu hieän 6xHis-MPI ñaït 9,3%. Khi taêng thôøi löôïng caûm öùng töø
20 giôø ñeán 28 giôø (gieáng 4, 5, 6) thì möùc ñoä bieåu hieän cuõng taêng vaø dao ñoäng töø
10,4-11,2%. Chuùng toâi choïn thôøi löôïng caûm öùng bieåu hieän laø 20 giôø laøm cô sôû
cho caùc nghieân cöùu sau.
Töø caùc keát quaû khaûo saùt thu ñöôïc treân ñaây chuùng toâi coù theå keát luaän raèng
ñieàu kieän caûm öùng toái öu nhaát cho vieäc toång hôïp 6xHis-MPI cuûa chuûng E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins laø nhieät ñoä 30oC, noàng ñoä IPTG 0,3mM trong thôøi gian 20
giôø. Keát quaû naøy cuõng phuø hôïp vôùi keát quaû nghieân cöùu cuûa nhoùm taùc giaû Leâ Vaên
Phuûng vaø coäng söï khi nghieân cöùu bieåu hieän proinsulin treân vector pET-28a(+)
bieåu hieän trong E. coli BL21(DE3) [7], tuy nhieân noàng ñoä IPTG caàn thieát cho
caûm öùng toái öu chæ caàn 0,3mM, nhoû hôn trong baùo caùo treân (0,4mM). Chuùng toâi
söû duïng caùc ñieàu kieän naøy ñeå nuoâi caáy caûm öùng bieåu hieän MPI cho caùc thí
nghieäm veà sau.
3.2.3. Xaùc ñònh ñieàu kieän nuoâi caáy maät ñoä cao chuûng E. coli BL21(DE3)/
pET43Ins ôû qui moâ phoøng thí nghieäm
a. Thay theá trypton baèng pepton trong moâi tröôøng LB
Nhaèm muïc tieâu tìm kieám nguoàn nguyeân lieäu reû tieàn duøng cho leân men qui
moâ lôùn sau naøy, chuùng toâi choïn pepton thay theá trypton trong moâi tröôøng LB (giaù
cuûa trypton laø 1,955,000 ñoàng/kg cao gaáp khoaûng 1,5 so vôùi cuûa pepton,
1,324,000 ñoàng/kg (HIMEDIA, INDIA) (Vieät AÙ, 2009)). Moâi tröôøng LB vôùi
thaønh phaàn coù pepton ñöôïc goïi laø LBp. Tieán haønh khaûo saùt söï taêng tröôûng cuûa
chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins treân moâi tröôøng nuoâi caáy LB vaø LBp ñöôïc
thöïc hieän nhö trong phaàn Phöông phaùp 2.4.7. Keát quaû sau 6 giôø nuoâi caáy (luùc keát
thuùc pha taêng tröôûng) ñöôïc ghi nhaän treân Hình 3.15 cho thaáy khuynh höôùng bieán
ñoäng pH trong quaù trình nuoâi caáy treân caû hai loaïi moâi tröôøng laø nhö nhau, nhöng
-96-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
0.0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
1.4
1.6
1.8
2.0
0 1 2 3 4 5 6
Thôøi gian nuoâi caáy, giôø
O
D
60
0n
m
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
6.8
6.9
7.0
7.1
7.2
pH
OD LB OD LBp pH LB pH LBp
pH cuûa moâi tröôøng LBp luoân ôû möùc thaáp hôn khoaûng 0,2-0,5 ñôn vò pH. Nguyeân
nhaân laø do pH cuûa moâi tröôøng LBp nhoû hôn pH cuûa moâi tröôøng LB, do pH cuûa
pepton nhoû hôn pH cuûa trypton. Tuy nhieân khoâng thaáy coù söï khaùc bieät ñoäng hoïc
taêng tröôûng cuûa chuûng treân hai loaïi moâi tröôøng naøy. Nhö vaäy, maëc duø pH cuûa
moâi tröôøng LBp nhoû hôn pH cuûa moâi tröôøng LB nhöng khoâng gaây aûnh höôûng ñeán
söï taêng tröôûng cuûa chuûng. Giaù trò pH thaáp nhaát khi nuoâi caáy treân moâi tröôøng LBp
laø 6,35 ôû thôøi ñieåm nuoâi caáy giôø thöù 2,5. Ñieàu naøy cho thaáy chuûng coù theå taêng
tröôûng toát ôû giaù trò pH thaáp khoaûng 6,30. Keát quaû phaân tích troïng löôïng teá baøo
khoâ (DCW) khi keát thuùc quaù trình leân men ôû moâi tröôøng LBp laø 4,9 g/L, cao hôn
trong tröôøng hôïp nuoâi caáy treân moâi tröôøng LB, 4,5 g/L.
Hình 3.15. Ñoäng hoïc taêng tröôûng cuûa chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins vaø söï bieán
ñoäng pH theo thôøi gian khi nuoâi caáy treân moâi tröôøng LBp vaø moâi tröôøng LB.
-97-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Ñeå ñaùnh giaù khaû naêng bieåu hieän cuûa chuûng khi nuoâi caáy treân moâi tröôøng
LBp so vôùi moâi tröôøng LB, chuùng toâi tieán haønh thí nghieäm nuoâi caáy chuûng E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins treân moâi tröôøng LB vaø LBp baèng phöông phaùp nuoâi caáy
meû treân heä thoáng leân men mini-jar ôû qui moâ 5 L. Caùc böôùc thao taùc nhö ñaõ ñöôïc
moâ taû trong phaàn Phöông phaùp 2.4.8. Caùc ñieàu kieän kieåm soaùt leân men theo caùc
keát quaû thu nhaän ñöôïc töø caùc thí nghieäm tröôùc. Keát quaû kieåm tra möùc ñoä bieåu
hieän theo phöông phaùp SDS-PAGE vaø xaùc nhaän söï bieåu hieän naøy baèng phöông
phaùp Western Blot ñöôïc trình baøy treân Hình 3.16. Keát quaû treân Hình 3.16 A cho
thaáy ôû gieáng 3 (LBp), gieáng 4 (LB) coù xuaát hieän vaïch protein coù kích thöôùc
khoaûng 9 kDa ñöôïc xaùc nhaän laø 6xHis-MPI vôùi möùc ñoä bieåu hieän töông öùng
18,5% vaø 17,5%. ÔÛ gieáng 1 (chöùng aâm) khoâng thaáy söï xuaát hieän cuûa vaïch
protein naøy. Keát quaû bieåu hieän naøy ñöôïc xaùc nhaän baèng phöông phaùp Western
Blot lai vôùi khaùng theå khaùng Histidine cho thaáy protein bieåu hieän treân gieáng 3 vaø
gieáng 4 chính laø 6xHis-MPI (Hình 3.16, B).
Hình 3.16. So saùnh möùc ñoä bieåu hieän 6xHis-MPI khi nuoâi caáy E. coli BL21
(DE3)/pET43Ins treân moâi tröôøng LBp vôùi moâi tröôøng LB.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot. Gieáng 1, Thang protein; 2, Chöùng aâm;
3, Moâi tröôøng LBp; 4, Moâi tröôøng LB.
6xHis-MPI 14,4kDa
-98-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Caùc keát quaû thu nhaän ñöôïc treân ñaây cho pheùp khaúng ñònh raèng coù theå thay
theá trypton trong moâi tröôøng LB baèng pepton maø khoâng gaây baát kyø aûnh höôûng
xaáu naøo ñoái vôùi söï taêng tröôûng cuõng nhö möùc ñoä bieåu hieän protein muïc tieâu
6xHis-MPI chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins. Töø ñaây, chuùng toâi söû duïng
pepton ñeå thay theá cho trypton trong pha cheá moâi tröôøng nuoâi caáy cho caùc thí
nghieäm nghieân cöùu veà sau.
b. Khaûo saùt ñieàu kieän nuoâi caáy maät ñoä cao
Do protein muïc tieâu 6xHis-MPI ñöôïc toång hôïp trong teá baøo chuûng E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins döôùi daïng khoâng tan trong teá baøo chaát neân ñeå thu nhaän
ñöôïc nhieàu 6xHis-MPI caàn phaûi leân men vaø caûm öùng thu nhaän löôïng lôùn sinh
khoái E. coli BL21(DE3)/pET43Ins. Ñeå thu nhaän löôïng sinh khoái lôùn cuûa teá baøo
chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins coù khaû naêng bieåu hieän 6xHis-MPI, chuùng toâi
tieán haønh thí nghieäm nuoâi caáy meû-boå sung maät ñoä teá baøo cao vôùi caùc moâi tröôøng
khaûo saùt laø H-LBp vaø aH-LBp ñöôïc thieát keá treân cô sôû cuûa moâi tröôøng LBp coù
thaønh phaàn ñôn giaûn, reû tieàn nhöng vaãn baûo ñaûm ñöôïc caùc yeáu toá khoaùng vi
löôïng caàn thieát ñeå vi sinh vaät coù theå taêng tröôûng vaø bieåu hieän toát (Baûng 2.2). Caùc
böôùc tieán haønh vaø caùc ñieàu kieän kieåm soaùt nuoâi caáy nhö ñaõ ñöôïc moâ taû trong
phaàn Phöông phaùp 2.4.9 vaø söû duïng keát quaû cuûa caùc thí nghieäm tröôùc. Keát quaû
theo doõi quaù trình taêng tröôûng cuûa chuûng thoâng qua giaù trò OD600nm ñöôïc trình
baøy treân Hình 3.17. Khi nuoâi caáy chuûng theo phöông thöùc meû-boå sung maät ñoä teá
baøo cao treân moâi tröôøng H-LBp vaø aH-LBp, töø 0 - 6 giôø nuoâi caáy chuûng taêng
tröôûng gioáng nhau nhöng sau 6 giôø khaû naêng taêng tröôûng cuûa chuûng treân moâi
tröôøng H-LBp yeáu hôn so vôùi treân moâi tröôøng aH-LBp. Ñieàu naøy coù theå giaûi
thích laø moâi tröôøng H-LBp bò thieáu huït moät soá khoaùng vi löôïng caàn thieát cho
taêng tröôûng khi nuoâi caáy maät ñoä teá baøo cao. Khi boå sung caùc khoaùng naøy vaøo
-99-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
0 4 8 12 16 20 24 28
Thôøi gian nuoâi caáy
O
D
60
0 n
m
(*
30
)
H-LBp aH-LBp
moâi tröôøng nuoâi caáy nhö trong tröôøng hôïp cuûa aH-LBp thì söï taêng tröôûng cuûa
chuûng ñöôïc duy trì ôû möùc cao cho ñeán khi keát thuùc quaù trình leân men.
Keát quaû phaân tích DCW khi keát thuùc leân men cuõng cho thaáy ôû tröôøng hôïp
nuoâi caáy treân moâi tröôøng aH-LBp laø 28,76 g/L, cao hôn so vôùi treân moâi tröôøng
H-LBp, 25,48 g/L. Hieäu suaát thu nhaän sinh khoái treân moâi tröôøng aH-LBp cao hôn
treân moâi tröôøng H-LBp khoaûng 13% do moâi tröôøng aH-LBp coù chöùa nhieàu thaønh
phaàn khoaùng, phuø hôïp cho vieäc toång hôïp sinh khoái cao. Keát quaû naøy cuõng phuø
hôïp vôùi nghieân cöùu tröôùc ñaây cuûa Shin et al (1997) [59] khi nuoâi caáy E. coli maät
ñoä teá baøo cao phaûi boå sung caùc khoaùng vi löôïng vaøo trong thaønh phaàn moâi
tröôøng, tuy nhieân hieäu suaát thu nhaän sinh khoái thì thaáp hôn. Nguyeân nhaân coù theå
laø do söï khaùc bieät veà thaønh phaàn moâi tröôøng vaø moät soá ñieàu kieän leân men. Moâi
Hình 3.17. Ñoäng hoïc taêng tröôûng cuûa chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins khi nuoâi caáy
meû- boå sung maät ñoä teá baøo cao treân hai moâi tröôøng H-LBp vaø aH-LBp.
-100-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
tröôøng nuoâi caáy söû duïng trong nghieân cöùu laø aH-LBp coù thaønh phaàn khaùc vôùi
moâi tröôøng trong baùo caùo cuûa Shin (söû duïng glucose noàng ñoä laøm cô chaát vaø boå
sung dung dòch ion kim loaïi hoãn hôïp (trace elements solution)).
Keát quaû bieåu hieän protein taùi toå hôïp 6xHis-MPI khi nuoâi caáy meû-boå sung
maät ñoä teá baøo cao trong caû hai tröôøng hôïp moâi tröôøng H-LBp vaø aH-LBp ñöôïc
trình baøy treân Hình 3.18.
Hình 3.18. So saùnh möùc ñoä bieåu hieän 6xHis-MPI khi nuoâi caáy E. coli BL21
(DE3)/pET43Ins theo phöông thöùc meû- boå sung maät ñoä teá baøo cao treân
moâi tröôøng H-LBp vôùi moâi tröôøng aH-LBp.
A, SDS-PAGE ; B, Western Blot. Gieáng 1, Thang protein; 2, Chöùng
aâm; 3, Moâi tröôøng H-LBp; 4, Moâi tröôøng aH-LBp.
ÔÛ gieáng 3 vaø 4 (Hình 3.18 A) coù xuaát hieän caùc vaïch protein coù kích thöôùc
khoaûng 9 kDa, vôùi möùc ñoä bieåu hieän nhö nhau, töông öùng laø 17,2% vaø 17,4%,
ñöôïc xaùc ñònh laø 6xHis-MPI. ÔÛ gieáng 2 (chöùng aâm) khoâng thaáy söï xuaát hieän cuûa
vaïch protein naøy. Keát quaû bieåu hieän naøy ñöôïc xaùc nhaän baèng phöông phaùp
Western Blot lai vôùi khaùng theå khaùng Histidine (Hình 3.18 B).
14,4
20,1
6xHis-MPI
BA
-101-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Töø caùc keát quaû thu nhaän ñöôïc treân ñaây, chuùng toâi coù theå khaúng ñònh laø ñaõ
thaønh coâng trong vieäc thieát laäp ñöôïc moâi tröôøng aH-LBp, coù thaønh phaàn phuø hôïp
vaø ñaõ xaây döïng ñöôïc cheá ñoä boå sung moâi tröôøng dinh döôõng thích hôïp ñeå nuoâi
caáy E. coli BL21(DE3)/pET43Ins theo phöông thöùc nuoâi caáy meû- boå sung maät ñoä
teá baøo cao ñeå bieåu hieän vöôït möùc protein taùi toå hôïp 6xHis-MPI ôû qui moâ phoøng
thí nghieäm vôùi theå tích bình leân men 5 L.
3.2.4. Nuoâi caáy E. coli BL21(DE3)/pET43Ins theo phöông thöùc meû- boå
sung ôû qui moâ 30 L ñeå toång hôïp 6xHis-MPI
Söû duïng keát quaû cuûa caùc nghieân cöùu ôû qui moâ phoøng thí nghieäm treân ñaây,
tieán haønh nuoâi caáy nuoâi caáy chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins treân moâi tröôøng
aH-LBp (Baûng 2.2) theo phöông phaùp meû-boå sung maät ñoä cao ôû qui moâ pilot vôùi
theå tích leân men 30 L. Caùc böôùc thao taùc vaän haønh vaø kieåm soaùt caùc ñieàu kieän
nuoâi caáy nhö ñaõ ñöôïc trình baøy trong phaàn Phöông phaùp 2.4.10. Khi moâi tröôøng
nuoâi caáy caïn kieät chaát dinh döôõng (khoaûng giôø nuoâi caáy thöù 3, 5, ñöôïc nhaän dieän
khi pH vaø DOC taêng leân), tieán haønh naïp Moâi tröôøng boå sung theo nhu caàu söû
duïng cuûa chuûng nuoâi caáy. Trong quaù trình nuoâi caáy, tieán haønh laáy maãu vaø ñaùnh
giaù toác ñoä taêng tröôûng ñaëc tröng cuûa chuûng. Keát quaû theo doõi toác ñoä taêng tröôûng
cuûa chuûng trong quaù trình nuoâi caáy thoâng qua giaù trò OD600nm ôû caùc thôøi ñieåm laáy
maãu ñöôïc trình baøy treân Baûng 3.1 vaø Hình 3.19, cho thaáy söï taêng tröôûng cuûa
chuûng trong quaù trình nuoâi caáy töông ñoái toát. Töø khi baét ñaàu ñeán giôø nuoâi caáy thöù
26, chuûng taêng tröôûng raát toát, vôùi toác ñoä taêng tröôûng ñaëc tröng trung bình μ =
0,076 giôø-1. Sau ñoù giaù trò OD giaûm, cho thaáy quaù trình nuoâi caáy baét ñaàu böôùc
vaøo pha suy taøn, nguyeân nhaân coù theå laø do moâi tröôøng ñaõ caïn kieät dinh döôõng töø
sau 26 giôø nuoâi caáy.
-102-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Keát quaû phaân tích noàng ñoä teá baøo khoâ DCW khi keát thuùc nuoâi caáy cho
thaáy coù theå ñaït 26,36 g/L, töông ñöông vôùi trong tröôøng hôïp leân men ôû qui moâ
phoøng thí nghieäm.
Baûng 3.1. Keát quaû ñoäng hoïc taêng tröôûng vaø taïo sinh khoái cuûa chuûng E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins khi nuoâi caáy meû-boå sung maät ñoä cao
trong moâi tröôøng aH-LBp ôû qui moâ 30 lít
Thôøi gian
nuoâi caáy, giôø
OD600nm(*30) DCW (g/L) μ (giôø−1)
0 0,022 3,92 0
2 0,074 5,16 0,138
4 0,139 5,46 0,083
6 0,209 7,43 0,107
8 0,280 9,80 0,115
10 0,347 13,72 0,125
12 0,404 16,53 0,120
14 0,454 17,36 0,106
16 0,500 20,31 0,103
18 0,541 22,56 0,097
20 0,582 23,84 0,090
22 0,618 25,73 0,086
24 0,647 27,32 0,081
26 0,659 28,04 0,076
28 0,633 26,36 0,068
-103-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
Thôøi gian nuoâi caáy, giôø
O
D
60
0 n
m
(*
30
)
0
5
10
15
20
25
30
D
C
W
, g
/d
l
OD600nm DCW
Keát quaû khaûo saùt söï bieåu hieän 6xHis-MPI cuûa chuûng ñöôïc ñaùnh giaù baèng
phöông phaùp ñieän di SDS-PAGE vaø xaùc nhaän söï bieåu hieän baèng phöông phaùp lai
Western Blot ñöôïc ghi nhaän vaø trình baøy treân Hình 3.20. Keát quaû khi nuoâi caáy
meû-boå sung maät ñoä cao E. coli BL21(DE3)/pET43Ins ôû qui moâ pilot 30 lít vaø
caûm öùng baèng IPTG coù söï xuaát hieän moät vaïch protein coù kích thöôùc khoaûng 9
kDa (gieáng 3) töông öùng vôùi protein 6xHis-MPI vôùi möùc ñoä bieåu hieän laø 22,3%,
trong khi ôû chöùng aâm (gieáng 2) thì khoâng thaáy xuaát hieän vaïch naøy.
Töø caùc keát quaû thu nhaän ñöôïc coù theå keát luaän raèng chuùng toâi ñaõ thaønh
coâng trong vieäc nuoâi caáy theo phöông phaùp meû-boå sung maät ñoä cao chuûng E. coli
BL21(DE3)/pET43Ins vaø ñaõ caûm öùng bieåu hieän vöôït möùc thaønh coâng protein
dung hôïp 6xHis-MPI ôû qui moâ pilot (30 L).
Hình 3.19. Ñoäng hoïc taêng tröôûng cuûa E. coli BL21(DE3)/pET43Ins trong quaù
trình nuoâi caáy theo phöông thöùc meû- boå sung ôû qui moâ 30 L.
-104-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Hình 3.20. Keát quaû bieåu hieän 6xHis-MPI ôû qui moâ leân men 30 lít.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot. Gieáng 1, Thang protein; 2, Chöùng aâm
(khoâng caûm öùng IPTG); 3, Caûm öùng baèng IPTG.
3.3. Thu nhaän MPI coù caáu hình töï nhieân
3.3.1. Thu nhaän theå vuøi chöùa 6xHis-MPI
Sau khi quaù trình leân men keát thuùc, tieán haønh thöïc hieän caùc böôùc thu nhaän
teá baøo töø dòch sau leân men nhö ñaõ ñöôïc moâ taû trong muïc 2.4.11. Keát quaû ñöôïc
ghi nhaän trong Baûng 3.2.
Baûng 3.2. Keát quaû thu hoaïch sinh khoái teá baøo sau leân men
Toång löôïng dòch sau leân men (L) 24,62
Toång löôïng sinh khoái töôi thu ñöôïc sau ly taâm (g) 576,21
Haøm löôïng sinh khoái khoâ (g/L) 6,02
Toång löôïng sinh khoái khoâ thu ñöôïc (g) 148,31
-105-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Huyeàn phuø sinh khoái töôi thu ñöôïc vaøo dòch ñeäm thuûy phaân, naïp vaøo
maùy phaù teá baøo, thu nhaän ñöôïc dòch huyeàn phuø teá baøo phaù maøng. Tieán haønh thu
nhaän theå vuøi baèng caùch röûa 3 laàn trong dung dòch röûa (dung dòch C). Theå vuøi
ñöôïc hoøa tan trong dung dòch A (2.2.1.k), sau ñoù sulfonate hoùa theo phöông phaùp
ñaõ trình baøy (2.4.12). Keát quaû thu nhaän theå vuøi ñöôïc trình baøy theo Baûng 3.3.
Baûng 3.3. Keát quaû thu nhaän theå vuøi chöùa 6xHis-MPI töø sinh khoái teá baøo
Khoái löôïng theå vuøi thoâ thu nhaän ñöôïc sau khi phaù teá baøo (g) 104,68
Khoái löôïng theå vuøi thu nhaän ñöôïc sau khi röûa (g) 62,55
Theå tích dòch theå vuøi tinh saïch thu nhaän ñöôïc (ml) 423,20
Löôïng theå vuøi tinh saïch thu nhaän ñöôïc (g) 62,55
Töø keát quaû thu nhaän ñöôïc, hieäu suaát thu nhaän theå vuøi laø: 62,55g theå
vuøi/148,311 g sinh khoái = 42,17 g theå vuøi töôi / 100 g sinh khoái.
3.3.2. Thu nhaän 6xHis-MPI töø theå vuøi
100 ml dòch theå vuøi bieán tính thu ñöôïc trong phaàn treân duøng laøm nguyeân
lieäu ñeå tinh cheá thu nhaän 6xHis-MPI baèng saéc kyù aùi löïc vôùi coät Ni-NTA theo
phöông phaùp nhö ñaõ ñöôïc trình baøy trong muïc 2.4.13. Keát quaû ñöôïc ghi nhaän
trong Baûng 3.4.
Baûng 3.4. Keát quaû thu nhaän vaø tinh cheá sô boä 6xHis-MPI töø theå vuøi baèng coät Ni-
NTA
Phaân ñoaïn Theå tích, ml Noàng ñoä, mg/ml Löôïng protein, mg
Dòch hoøa tan theå vuøi tröôùc
khi qua coät 100 23,56 2.356
Dòch 6xHis-MPI thu ñöôïc
sau khi qua coät
387 0,72 278,64
-106-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Nhö vaäy chuùng toâi ñaõ thu nhaän ñöôïc 278,64 × (423,2/100) = 1,179 g
6xHis-MPI töø 148,311 g sinh khoái khoâ.
Hieäu suaát thu nhaän 6xHis-MPI töø teá baøo: 1,179g/148,311g = 7,951 mg/g.
Hieäu suaát thu nhaän 6xHis-MPI töø theå vuøi: 1,179g/62,55 g = 18,85 mg/g
Ñeå ñaùnh giaù ñoä tinh saïch cuûa protein 6xHis-MPI sau khi tinh cheá qua coät
Ni-NTA treân ñaây, chuùng toâi tieán haønh phaân tích baèng ñieän di SDS-PAGE vaø xaùc
nhaän keát quaû baèng phöông phaùp lai Western Blot vôùi khaùng theå khaùng 6xHis.
Keát quaû ñöôïc ghi nhaän treân Hình 3.21.
Hình 3.21. Kieåm tra ñoä tinh saïch cuûa 6xHis-MPI sau khi tinh cheá qua coät Ni-NTA.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot vôùi khaùng theå khaùng His. Gieáng 1,
Thang protein; 2, Dòch 6xHis-MPI bieán tính tröôùc khi qua coät; 3, Phaân
ñoaïn dòch gaén protein leân coät; 4, Phaân ñoaïn dòch röûa protein khoâng
ñaëc hieäu; 5, Phaân ñoaïn dung ly protein ra khoûi coät.
ÔÛ phaân ñoaïn dung ly protein ñaëc hieäu (gieáng 5) coù söï xuaát hieän cuûa moät
vaïch protein coù kích thöôùc khoaûng 9 kDa, töông öùng vôùi vaïch protein ôû gieáng 2
(dòch 6xHis-MPI bieán tính tröôùc tinh cheá) ñöôïc nhaän dieän laø protein dung hôïp
6xHis-MPI. Trong khi ñoù ôû gieáng 3, gieáng 4, laø caùc phaân ñoaïn dòch röûa tröôùc khi
-107-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
dung ly protein ñaëc hieäu 6xHis-MPI thì khoâng thaáy coù vaïch protein naøy. Khi
kieåm tra baèng phöông phaùp lai Western Blot (B) vôùi khaùng theå khaùng 6xHis,
chuùng toâi nhaän thaáy coù tín hieäu döông ôû gieáng soá 2 vaø gieáng soá 5, töông öùng vôùi
vaïch protein treân Hình 3.21 A, trong khi ñoù, ôû gieáng 3 vaø gieáng 4 khoâng thaáy söï
xuaát cuûa vaïch protein naøy.
Töø keát quaû treân coù theå khaúng ñònh chuùng toâi ñaõ thaønh coâng trong vieäc tinh
cheá protein dung hôïp 6xHis-MPI töø dòch leân men qui moâ pilot. Ñaây laø nguoàn
nguyeân lieäu 6xHis-MPI duøng ñeå phuïc vuï cho caùc muïc ñích thu nhaän MPI vaø
insulin cuûa caùc nghieân cöùu sau.
3.3.3. Thu nhaän MPI töø 6xHis-MPI
a. Caét loaïi 6xHis baèng CNBr
Protein dung hôïp 6xHis-MPI ñöôïc xöû lyù baèng CNBr ñeå loaïi boû 6xHis thu
nhaän MPI. Keát quaû xöû lyù ñöôïc trình baøy treân Baûng 3.5.
Baûng 3.5. Keát quaû thu nhaän MPI khi xöû lyù 6xHis-MPI baèng CNBr
Phaân ñoaïn Theå tích,
ml
Noàng ñoä
protein, mg/ml
Protein
toång, mg
Dòch 6xHis-MPI tröôùc khi tuûa vôùi Zn2+ 500 0,36 180
Dòch 6xHis-MPI trong ñeäm sau tuûa 80 2,22 177,6
Dòch 6xHis-MPI sau phaûn öùng caét 15 5,74 86,1
Ñeå kieåm chöùng keát quaû phaûn öùng caét loaïi 6xHis töø 6xHis-MPI, chuùng toâi
tieán haønh phaân tích baèng phöông phaùp ñieän di SDS-PAGE vaø kieåm tra baèng
phöông phaùp lai Western Blot vôùi khaùng theå khaùng insulin vaø khaùng theå khaùng
Histidine. Keát quaû ñöôïc trình baøy treân Hình 3.22.
-108-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Hình 3.22. Keát quaû kieåm tra phaûn öùng phaân caét 6xHis-MPI baèng CNBr.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot vôùi khaùng theå khaùng 6xHis; C, Western-Blot
vôùi khaùng theå khaùng insulin. Gieáng 1, Thang protein; 2, Dòch 6xHis-MPI
tröôùc xöû lyù; 3, Dòch protein sau xöû lyù baèng CNBr.
Keát quaû SDS-PAGE ôû Hình 3.22 A cho thaáy ôû gieáng 3 coù xuaát hieän moät
vaïch protein coù kích thöôùc khoaûng 9 kDa, töông öùng vôùi vaïch protein xuaát hieän
trong gieáng 2, ñöôïc nhaän dieän laø 6xHis-MPI. Ngoaøi ra, ôû gieáng 3 coøn xuaát hieän
moät vaïch protein coù kích thöôùc nhoû hôn vôùi kích thöôùc khoaûng 7 kDa, naèm ngay
döôùi vaïch 6xHis-MPI. Ñaây laø protein ñöôïc döï ñoaùn laø MPI sau ñaõ caét rôøi theû
6xHis. Keát quaû xaùc nhaän baèng phöông phaùp Western Blot vôùi khaùng theå khaùng
6xHis treân Hình 3.22 B cho thaáy ôû gieáng 3 coù vaïch protein töông öùng nhö trong
gieáng 2, ñaây chính laø 6xHis-MPI coøn laïi do phaûn öùng caét loaïi theû 6xHis khoâng
trieät ñeå. Maët khaùc khoâng coù söï xuaát hieän cuûa vaïch tín hieäu protein beân döôùi vaïch
6xHis-MPI nhö trong keát quaû ñieän di ôû gieáng 3. Hình 3.22 C (keát quaû kieåm tra
baèng Western Blot vôùi khaùng theå khaùng insulin) cho thaáy ôû gieáng 3 coù hai vaïch
töông öùng nhö trong keát quaû ñieän di SDS-PAGE, protein trong caùc vaïch naøy ñöôïc
-109-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
xaùc nhaän laø coù chöùa caáu truùc cuûa insulin neân coù tín hieäu khi lai vôùi khaùng theå
khaùng insulin.
Töø caùc keát quaû thu ñöôïc, chuùng toâi coù theå khaúng ñònh raèng khi duøng
CNBr coù theå caét loaïi ñöôïc theû 6xHis ra khoûi caáu truùc protein dung hôïp 6xHis-
MPI. Tuy nhieân, hieäu quaû caét chöa cao, trong dòch protein sau phaûn öùng coøn chöùa
6xHis-MPI.
b. Tinh cheá thu nhaän MPI
Dòch protein thu ñöôïc sau phaûn öùng caét ôû treân ñaây ñöôïc cho qua coät Ni-
NTA ñeå thu nhaän MPI baèng heä thoáng FPLC. Caùc böôùc thao taùc ñaõ ñöôïc moâ taû
trong phaàn muïc 2.4.14. Keát quaû ñöôïc trình baøy treân Baûng 3.6.
Baûng 3.6. Keát quaû tinh cheá thu nhaän MPI töø dòch xöû lyù baèng CNBr
Phaân ñoaïn Theå tích,
ml
Noàng ñoä,
protein, mg/ml
Protein
toång, mg
Dòch protein tröôùc tinh cheá 15 5,74 86,1
Dòch MPI sau tinh cheá 44 0,83 36,53
Dòch 6xHis-MPI vaø theû 6xHis 120 0,09 10,8
Ñeå ñaùnh giaù keát quaû tinh cheá MPI, chuùng toâi tieán haønh phaân tích dòch
protein baèng phöông phaùp ñieän di SDS-PAGE vaø xaùc nhaän laïi baèng phöông phaùp
lai Western Blot vôùi khaùng theå khaùng insulin. Keát quaû thu nhaän ñöôïc treân Hình
3.23 cho thaáy ôû gieáng 3 coù moät vaïch protein coù kích thöôùc khoaûng 9 kDa, töông
öùng vôùi vaïch protein ñöôïc nhaän dieän laø MPI trong dòch phaân caét tröôùc khi qua
coät (gieáng 2). Nhö vaäy dòch protein trong phaân ñoaïn naøy ñöôïc xaùc ñònh laø MPI
ñaõ ñöôïc tinh saïch töø hoãn hôïp dòch sau phaûn öùng phaân caét. ÔÛ gieáng 4 coù xuaát hieän
moät vaïch protein coù kích thöôùc khoaûng 9 kDa, ñöôïc xaùc ñònh laø 6xHis-MPI coøn
-110-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
laïi do phaûn öùng caét khoâng trieät ñeå. Keát quaû lai baèng Western Blot vôùi khaùng theå
khaùng insulin (Hình 3.23, B) ñaõ xaùc nhaän laïi keát quaû treân.
Nhö vaäy, töø 180 mg 6xHis-MPI chuùng toâi ñaõ thaønh coâng trong vieäc caét
loaïi theû 6xHis vaø tinh cheá ñeå thu ñöôïc 36,53 mg MPI, ñaït hieäu suaát 20,29%.
Keát quaû caét loaïi theû 6xHis baèng CNBr vaø tinh cheá thu nhaän MPI, ñaëc
bieät laø giai ñoaïn caét loaïi theû 6xHis, ñaït hieäu suaát töông ñoái thaáp, coøn moät löôïng
lôùn 6xHis-MPI sau phaûn öùng. Nguyeân nhaân coù theå laø do ñieàu kieän cuûa phaûn öùng
caét baèng CNBr chöa toái öu. Caàn phaûi môû roäng khaûo saùt noàng ñoä CNBr, nhieät ñoä,
thôøi gian phuø hôïp ñeå phaûn öùng dieãn ra trieät ñeå.
Hình 3.23. Keát quaû tinh cheá MPI töø dòch phaân caét 6xHis-MPI baèng CNBr.
A, SDS-PAGE; B, Western Blot vôùi khaùng theå khaùng insulin. Gieáng 1,
Thang protein; 2, Protein sau khi xöû lyù; 3, Phaân ñoaïn protein chöùa
MPI; 4, Phaân ñoaïn chöùa 6xHis-MPI sau khi dung ly ra khoûi coät Ni-
NTA.
A B
-111-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
3.4. Thu nhaän insulin töø MPI
3.4.1. Taùi gaáp cuoän MPI
Saûn phaåm MPI thu ñöôïc ôû phaàn treân laø daïng bieán tính, caàn ñöôïc taùi gaáp
cuoän ñeå coù caáu hình töï nhieân tröôùc khi ñöôïc xöû lyù baèng Trypsin/Carboxy-
peptidase B ñeå thu nhaän insulin. Caùc böôùc thöïc hieän taùi gaáp cuoän MPI ñöôïc moâ
taû trong phaàn muïc 2.4.15. Keát quaû taùi gaáp cuoän MPI ñöôïc kieåm tra baèng phöông
phaùp ELISA giaùn tieáp. Saûn phaåm taùi gaáp cuoän ñöôïc coá ñònh treân ñóa ELISA vaø
ñöôïc phaùt hieän baèng khaùng theå ñôn doøng OXI-005 nhaän dieän epitope laäp theå cuûa
MPI. Keát quaû ELISA ñöôïc trình baøy treân Hình 3.24 vaø Baûng 3.7.
Hình 3.24. Keát quaû ELISA xaùc nhaän caáu hình taùi gaáp cuoän cuûa MPI.
Gieáng 1, Insulin chuaån; 2, Maãu traéng (PBS); 3, Maãu traéng (HCl); 4,
MPI taùi gaáp cuoän (rMPI); 5, 6xHis-MPI; 6, MPI chöa taùi gaáp cuoän.
Baûng 3.7. Keát quaû ELISA kieåm tra caáu hình taùi gaáp cuoän MPI theo OD492nm
Gieáng Maãu A B Trung bình
1 Insulin chuaån 3,764 3,802 3,783
2 Maãu traéng PBS 0,202 0,215 0,206
3 Maãu traéng HCl 0,198 0,187 0,193
4 MPI taùi gaáp cuoän 1,934 1,916 1,925
5 6xHis-MPI 0,256 0,239 0,248
6 MPI chöa taùi gaáp cuoän 0,201 0,224 0,213
A
B
-112-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Caùc keát quaû treân cho thaáy ôû caëp gieáng 4 (MPI taùi gaáp cuoän) coù xuaát hieän
tín hieäu maøu döông tính OD = 1,925, töông töï nhö ôû caëp gieáng 1 (insulin chuaån)
trong khi 6xHis-MPI (gieáng 5) vaø MPI chöa ñöôïc taùi gaáp cuoän (gieáng 6) cho tín
hieäu maøu aâm tính (giaù trò OD raát thaáp, töông ñöông vôùi OD cuûa caùc maãu traéng).
Töø ñoù, chuùng toâi coù theå khaúng ñònh raèng ñaõ taùi gaáp cuoän thaønh coâng MPI daïng
caáu hình töï nhieân.
Tuy nhieân hieäu quaû taùi gaáp cuoän phuï thuoäc vaøo ñoä pH cuûa dung dòch taùi
gaáp cuoän. Ñoái vôùi tröôøng hôïp cuûa proinsulin quaù trình taùi gaáp cuoän thöôøng ñöôïc
tieán haønh ôû pH 10,5 (Joakim Nilsson, 1996)[49]. Trong tröôøng hôïp cuûa mini-
proinsulin, theo Chang (1998) [16] thì pH toái öu cho quaù trình taùi gaáp cuoän laø
11,5. Ñeå kieåm tra laïi ñieàu kieän pH taùi gaáp cuoän toái öu trong nghieân cöùu naøy,
chuùng toâi tieán haønh khaûo saùt hieäu quaû taùi gaáp cuoän cuûa MPI khi thay ñoåi pH cuûa
dung dòch taùi gaáp cuoän laø 10,6 vaø 11,5. Keát quaû ñaùnh giaù hieäu quaû taùi gaáp cuoän
theo pH baèng phaûn öùng ELISA ñöôïc ghi nhaän treân Hình 3.25 vaø Baûng 3.8. Keát quaû
treân Hình 3.25 cho thaáy ôû caëp gieáng soá 3, 4 (pH dung dòch taùi gaáp cuoän töông öùng
laø 11,5 vaø 10,6) coù xuaát hieän tín hieäu döông ñaäm hôn so vôùi tín hieäu ôû caëp gieáng
soá 2 (insulin chuaån) vaø cao hôn nhieàu so vôùi gieáng thöû khoâng (gieáng 1). Trong
khi ñoù, ôû caëp gieáng soá 7 (dòch MPI bieán tính bôûi nhieät) thì cho tín hieäu aâm. Nhö
vaäy, hieäu quaû taùi gaáp cuoän khoâng bò aûnh höôûng bôûi ñieàu kieän pH trong khoaûng töø
10,6 ñeán 11,5.
Töø caùc keát quaû treân chuùng toâi keát luaän raèng ñaõ taùi gaáp cuoän thaønh coâng
MPI töø dòch MPI daïng bieán tính. Vaø ôû trò pH 10,6 hay 11,5 thì hieäu quaû taùi gaáp
cuoän laø töông ñöông nhau. Chuùng toâi choïn pH 11,5 laøm cô sôû cho vieäc thöïc hieän
caùc thí nghieäm tieáp theo.
-113-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Hình 3.25. Keát quaû ELISA khaûo saùt pH dung dòch taùi gaáp cuoän.
A, B laø hai gieáng cuûa moãi moät maãu thöû. Daõy 1, Maãu thöû khoâng; 2, Dòch
insulin chuaån; 3, Dòch MPI taùi gaáp cuoän vôùi pH 11,5; 4, dòch MPI taùi
gaáp cuoän vôùi pH 10,6; 5, Dòch insulin taùi gaáp cuoän ôû pH 11,5; 6, Dòch
insulin taùi gaáp cuoän ôû pH 10,6; 7, Dòch MPI chöa taùi gaáp cuoän.
Baûng 3.8. Keát quaû ghi nhaän giaù trò OD492nm cuûa phaûn öùng ELISA khaûo saùt pH cuûa
dung dòch taùi gaáp cuoän.
Gieáng Maãu A B Trung bình
1 Thöû khoâng 0,153 0,122 0,138
2 Insulin chuaån 3,586 3,708 3,647
3 MPI taùi gaáp cuoän ôû pH 11,5 6,000 6,000 6,000
4 MPI taùi gaáp cuoän ôû pH 10,6 6,000 6,000 6,000
5 Insulin taùi gaáp cuoän ôû pH 11,5 1,347 1,297 1,322
6 Insulin taùi gaáp cuoän ôû pH 10,6 1,132 0,924 1,028
7 MPI chöa taùi gaáp cuoän 0,201 0,224 0,213
Söû duïng caùc ñieàu kieän taùi gaáp cuoän neâu treân chuùng toâi thöïc hieän phaûn öùng
taùi gaáp cuoän cho 40,62 mg MPI trong toång dung tích 92,4 ml. Keát quaû thu hoài
MPI taùi gaáp cuoän ñöôïc trình baøy treân Baûng 3.9.
-114-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Baûng 3.9. Keát quaû taùi gaáp cuoän MPI taïo caáu hình MPI töï nhieân
Theå tích dòch MPI bieán tính tröôùc gaáp cuoän, ml 20
Haøm löôïng 6xHis-MPI trong dòch MPI tröôùc gaáp cuoän, mg/ml 2,31
Theå tích dòch taùi gaáp cuoän, ml 92,4
Noàng ñoä 6xHis-MPI taùi gaáp cuoän, mg/ml 0,5
MPI thu ñöôïc töø phaûn öùng taùi gaáp cuoän ñöôïc phaân tích baèng saéc kyù RP-
HPLC. Keát quaû phaân tích (Hình 3.26) cho thaáy ôû tröôøng hôïp maãu chuaån insulin coù
hoaït tính (1), coù söï xuaát hieän moät peak duy nhaát khoaûng 650 mAU ôû vò trí
khoaûng 29,5 phuùt. Trong khi ñoù, ôû maãu insulin ñaõ laøm bieán tính baèng nhieät (2) thì
khoâng thaáy coù xuaát hieän peak ôû vò trí töông öùng naøy nöõa. Ñieàu ñoù chöùng toû raèng
ñieàu kieän saéc kyù baèng coät C18 söû duïng trong heä thoáng RP-HPLC naøy coù theå
phaân bieät caáu hình insulin töï nhieân (coù hoaït tính) vaø caáu hình khoâng töï nhieân (bò
bieán tính baèng nhieät). ÔÛ maãu MPI tröôùc khi taùi gaáp cuoän (3), chuùng toâi nhaän thaáy
coù xuaát hieän peak tín hieäu duy nhaát vaøo khoaûng phuùt thöù 3. Ñieàu naøy ñöôïc giaûi
thích laø do MPI chöa coù caáu hình taùi gaáp cuoän neân khoâng theå töông taùc ñöôïc vôùi
coät vaø thoaùt ra khoûi heä thoáng ngay sau khi naïp maãu khoaûng 3 phuùt. Trong tröôøng
hôïp cuûa MPI ñaõ taùi gaáp cuoän (4), coù moät peak tín hieäu duy nhaát khoaûng 2000
mAU ôû khoaûng phuùt thöù 33, gaàn vôùi peak cuûa insulin coù hoaït tính. Coù theå suy
luaän raèng MPI taùi gaáp cuoän coù caáu hình töï nhieân. Do MPI vaãn coøn ñoaïn C trong
caáu truùc phaân töû neân thôøi gian löu giöõ trong coät cao hôn so vôùi tröôøng hôïp cuûa
insulin (khoaûng 4 phuùt). Keát quaû ñaùnh giaù hieäu suaát taùi gaáp cuoän ñöôïc trình baøy
theo Baûng 3.10.
-115-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
min0 10 20 30 40 50 60
mAU
0
250
500
750
1000
1250
1500
1750
*VWD1 A, Wavelength=215 nm (INSULIN\091707H1.D)
*VWD1 A, Wavelength=215 nm (INSULIN\090711H2.D)
*VWD1 A, Wavelength=215 nm (INSULIN\090711H3.D)
*VWD1 A, Wavelength=215 nm (INSULIN\090711I2.D)
Hình 3.26. Keát quaû phaân tích dung dòch MPI taùi gaáp cuoän baèng RP-HPLC.
(1) Maãu insulin chuaån coù hoaït tính, (2) Maãu insulin bieán tính baèng
nhieät, (3) Maãu MPI chöa taùi gaáp cuoän, (4) Maãu MPI sau khi taùi gaáp
cuoän.
Baûng 3.10. Keát quaû phaân tích MPI taùi gaáp cuoän baèng RP- HPLC
Löôïng naïp Noàng ñoä
protein
Löôïng
protein
Dieän tích
peak
Maãu insulin chuaån (A) 20μl 0,5 mg/ml 10μg 7.593
Maãu MPI taùi gaáp cuoän (B) 20μl 1,05 mg/ml 21μg 68.857
Töø keát quaû ghi nhaän ñöôïc, chuùng toâi ñaùnh giaù haøm löôïng MPI (MPItgc) coù
trong dung dòch sau taùi gaáp cuoän laø:
MPItgc = dt (B)/dt (A) * 10 = 68.857/7.3593 * 10 = 9,0685 μg
So saùnh vôùi löôïng maãu naïp vaøo (21 μg), hieäu suaát taùi gaáp cuoän (HStgc) laø:
HStgc = 9,0685 / 21* 100 = 43,18%
2
1
3
4
-116-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Töø caùc keát quaû thu nhaän ñöôïc, coù theå khaúng ñònh raèng chuùng toâi ñaõ thaønh
coâng trong vieäc taùi gaáp cuoän MPI daïng caáu hình töï nhieân vôùi hieäu suaát ñaït
43,18%. So vôùi hieäu suaát taùi gaáp cuoän ñöôïc baùo caùo bôûi Chang SG vaø coäng söï
(1998) [16] thì keát quaû thu ñöôïc thaáp hôn. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích laø ñieàu kieän
thí nghieäm chöa toái thích ñaëc bieät laø phaûi khoáng cheá noàng ñoä protein trong quaù
trình taùi gaáp cuoän.
Chuùng toâi söû duïng MPI taùi gaáp cuoän naøy cho caùc thí nghieäm nghieân cöùu
caét loaïi ñoaïn peptide C ñeå thu nhaän insulin.
3.4.2. Caét loaïi peptide C baèng trypsin
Maãu mini-proinsulin taùi gaáp cuoän thu ñöôïc ôû phaàn treân ñöôïc tieán haønh xöû
lyù caét loaïi ñoaïn peptide C baèng trypsin theo phöông phaùp ñöôïc moâ taû trong muïc
2.4.17. Dung dòch sau phaûn öùng thuûy phaân ñöôïc kieåm tra baèng phöông phaùp ñieän
di SDS-PAGE vaø ñaùnh giaù caáu hình töï nhieân cuûa insulin taùi toå hôïp baèng phöông
phaùp RP-HPLC. Keát quaû kieåm tra phaûn öùng caét loaïi peptide C ra khoûi caáu truùc
MPI taùi gaáp cuoän baèng phöông phaùp ñieän di SDS-PAGE ñöôïc ghi nhaän treân Hình
3.27. ÔÛ gieáng 4, maãu dung dòch MPI sau khi caét loaïi ñoaïn peptide C coù xuaát hieän
vaïch protein ñaäm coù kích thöôùc khoaûng 5,8 kDa töông öùng vôùi vaïch insulin
chuaån (gieáng 2). Nhö vaäy trong dung dòch sau phaûn öùng caét coù chöùa insulin, ñöôïc
hình thaønh töø vieäc caét loaïi ñoaïn peptide C ra khoûi caáu truùc MPI taùi gaáp cuoän.
Maët khaùc, trong gieáng 4 coøn xuaát hieän moät vaïch protein nhaït hôn coù kích thöôùc
töông öùng vôùi MPI trong gieáng 3. Coù theå ñaây laø MPI taùi gaáp cuoän coøn laïi trong
dung dòch sau phaûn öùng maø nguyeân nhaân laø phaûn öùng caét loaïi peptide C khoâng
ñaït hieäu quaû toái öu.
Töø keát quaû thu ñöôïc coù theå khaúng ñònh raèng ñaõ caét loaïi ñöôïc peptide C ra
khoûi MPI taùi gaáp cuoän.
-117-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Hình 3.27. Kết quả kiểm tra sự cắt loại petide C bằng ñiện di SDS-PAGE.
Giếng 1, thang protein; 2, Iinsulin chuẩn; 3, MPI taùi gaáp cuoän tröôùc
khi caét; 4, Dòch MPI taùi gaáp cuoän sau khi caét baèng trypsin.
Keát quaû kieåm tra caáu hình insulin taùi toå hôïp thu nhaän ñöôïc baèng saéc kyù
ngöôïc pha RP-HPLC ñöôïc trình baøy treân Hình 3.28. Keát quaû cho thaáy khoaûng
phuùt thöù 29,5 coù xuaát hieän moät peak khoaûng 600 mAU töông öùng vôùi thôøi gian
löu giöõ cuûa insulin chuaån treân coät (Hình 3.26).
Keát quaû naøy cho pheùp khaúng ñònh raèng insulin taùi toå hôïp thu nhaän ñöôïc coù
caáu hình töï nhieân.
14,4
20,1
Insulin taùi toå hôïp
-118-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
m0 10 20 30 40 50 60
mAU
-100
0
100
200
300
400
500
VWD1 A, Wavelength=215 nm (INSULIN\090827H1.D)
Hình 3.28. Keát quaû phaân tích dòch caét loaïi ñoaïn peptide C baèng trypsin theo
phöông phaùp RP-HPLC.
3.5. Kieåm tra hoaït tính cuûa insulin taùi toå hôïp treân chuoät
Dung dòch insulin taùi toå hôïp thu nhaän ñöôïc sau khi xöû lyù baèng trypsin ñöôïc
tieán haønh kieåm tra hoaït tính sô boä baèng caùch tieâm vaøo chuoät ñöôïc xöû lyù coù haøm
löôïng ñöôøng trong maùu cao. Tieán haønh thí nghieäm theo phöông phaùp trong muïc
2.4.22. Keát quaû ghi nhaän ñöôïc trình baøy treân Baûng 5.3 (Phuï luïc). Xöû lyù tính toaùn
soá lieäu theo phöông phaùp nhö ñaõ trình baøy trong muïc 2.4.22, keát quaû ñaùnh giaù
ñöôïc trình baøy trong Baûng 3.11 vaø Hình 3.29.
Keát quaû cho thaáy, caùc maãu insulin taùi toå hôïp thu ñöôïc (A, B) sau khi caét
loaïi ñoaïn peptide C coù hoaït tính laøm giaûm ñöôøng huyeát chuoät sau khi tieâm 30
phuùt vaø 60 phuùt. Tuy nhieân so vôùi insulin chuaån thì hoaït tính cuûa caùc maãu insulin
taùi toå hôïp thu ñöôïc thaáp hôn tính treân cuøng moät löôïng protein insulin tieâm vaøo
chuoät. Nguyeân nhaân coù theå laø do ñoä tinh saïch cuûa insulin taùi toå hôïp thu ñöôïc
chöa cao, ñieàu kieän thí nghieäm chöa ñöôïc toái öu neân hoaït tính coøn thaáp.
-119-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Baûng 3.11. Keát quaû ñaùnh giaù hoaït tính insulin taùi toå hôïp treân chuoät
Möùc bieán ñoäng haøm löôïng ñöôøng trong maùu
chuoät sau tieâm (mg/dl)
Chuoät maãu
0 phuùt 30 phuùt 60 phuùt
1. Chöùng döông (insulin chuaån) 0 154 109
2. Maãu Insulin A 0 67 28
3. Maãu Insulin B 0 53 28
-200
-150
-100
-50
0
0 30 60
Thôøi gian sau khi tieâm (phuùt)
Ñ
oä
bi
eán
ñ
oän
g
ha
øm
lö
ôïn
g
ñö
ôøn
g
tro
ng
m
aùu
(m
g/
dl
)
Insulin chuaån
Maãu insulin taùi toå hôïp A
Maãu insulin taùi toå hôïp B
Hình 3.29. Söï bieán ñoäng haøm löôïng ñöôøng trong maùu chuoät sau khi xöû lyù baèng
insulin taùi toå hôïp.
3.6. Sô ñoà qui trình coâng ngheä saûn xuaát insulin ôû qui moâ pilot
Töø vieäc ñònh höôùng qui trình nghieân cöùu saûn xuaát insulin taùi toå hôïp theo
moâ hình mini-proinsulin trong phaàn Toång quan (1.8), caùc keát quaû thu nhaän ñöôïc
trong quaù trình nghieân cöùu vaø döïa vaøo caùc thieát bò saün coù, chuùng toâi xaây döïng qui
trình coâng ngheä ñeå saûn xuaát insulin qui moâ pilot vôùi theå tích bình leân men laø 80
-120-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
lít. Sô ñoà ñöôïc trình baøy treân Hình 3.30. Caùc böôùc quan troïng cuûa qui trình bao
goàm:
Chuûng E. coli BL21(DE3)/pET43Ins coù khaû naêng bieåu hieän vöôït möùc MPI
ñöôïc hoaït hoùa treân moâi tröôøng LB-Agar ôû 37oC trong voøng 16 giôø vaø ñöôïc nhaân
gioáng qua hai caáp trong moâi tröôøng LBp coù boå sung ampicillin vôùi theå tích taêng
daàn töø 200 ml ñeán 4 L. Nhieät ñoä nuoâi caáy cuûa giai ñoaïn nhaân gioáng laø 37oC sau
thôøi gian khoaûng 7 giôø thì keát thuùc. Quaù trình leân men chính ñöôïc thöïc hieän theo
phöông phaùp meû-boå sung trong bình leân men vôùi theå tích cuoái ñaït 80 L, trong ñoù
moâi tröôøng ban ñaàu laø 43 L vaø Moâi tröôøng boå sung naïp vaøo laø khoaûng 37 L. Moâi
tröôøng leân men söû duïng laø aH-LBp, vaø caûm öùng bieåu hieän baèng IPTG ôû nhieät ñoä
30oC trong 20 giôø. Sinh khoái teá baøo (khoâ) sau leân men ñaït khoaûng 2109 g, ñöôïc
thu nhaän baèng caùch ly taâm ôû 6000 voøng/phuùt trong 15 phuùt. Qua quaù trình ñoàng
hoùa teá baøo thu nhaän theå vuøi vaø tinh cheá thu nhaän 6xHis-MPI, löôïng 6xHis-MPI
coù theå thu nhaän ñöôïc khoaûng 16,77 g. Tieán haønh caét loaïi 6xHis baèng CNBr ñeå
thu nhaän ñöôïc khoaûng 3,4 g MPI vaø thöïc hieän taùi gaáp cuoän ñeå thu nhaän ñöôïc
1,47 g MPI caáu hình töï nhieân. Sau ñoù xöû lyù baèng trypsin ñeå caét loaïi ñoaïn peptide
C ñeå thu nhaän insulin taùi toå hôïp coù hoaït tính.
-121-
Luaän aùn Tieán só Keát quaû –Bieän luaän
Hình 3.30. Sô ñoà qui trình coâng ngheä saûn xuaát insulin ôû qui moâ pilot (80 L).