Luận văn Các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Vietcombank Tân Thuận

... Trong giai ñoaïn töø naêm 2002 ñeán naêm 2006 Trang 48 2.3.3.1 Hoaït ñoäng tín duïng Hoaït ñoäng tín duïng chieám töø 50% ñeán 80% trong khoaûn muïc taøi saûn coù cuûa ngaân haøng vaø cuõng laø hoaït ñoäng mang laïi nhieàu lôïi nhuaän cho ngaân haøng. Hieän nay VCB Taân Thuaän söû duïng voán chuû yeáu ñeå cho vay ngaén haïn, trung vaø daøi haïn ñeán taát caû caùc ñoái töôïng khaùch haøng ñaëc bieät ñaåy maïnh cho vay ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, doanh nghieäp tö nhaân, theå nhaân. Tyû troïng cho vay ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc coù xu höôùng giaûm daàn trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Tình hình cho vay taïi VCB Taân Thuaän coù söï taêng tröôûng khoâng oån ñònh trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Dö nôï naêm 2003 ñaït 1.193 tyû ñoàng taêng 6% so vôùi naêm 2002, naêm 2004 ñaït 1.500 tyû ñoàng taêng 26% so vôùi naêm 2003, naêm 2005 ñaït 1.278 tyû ñoàng giaûm 15% so vôùi naêm 2004, naêm 2006 ñaït 1.846 tyû ñoàng taêng 44% so vôùi 31/12/2005. Naêm 2005 dö nôï giaûm 222 tyû ñoàng nguyeân nhaân chuû yeáu laø do chi nhaùnh ñaõ ñöôïc xöû lyù baèng quõy döï phoøng ruûi ro 200 tyû ñoàng, beân caïnh ñoù do tyû leä nôï quaù haïn naêm 2004 laø raát cao chieám 16%/toång dö nôï neân trong naêm 2005 chi nhaùnh taäp trung vaøo coâng vieäc xöû lyù nôï xaáu vaø nghieân cöùu ñeå tìm ra höôùng ñi cho thích hôïp trong giai ñoaïn môùi. Ñeán 31/12/2006 tình hình dö nôï taïi VCB Taân Thuaän ñaït 1.846 tyû ñoàng taêng 44% so vôùi 31/12/2005 laø moät ñieàu raát ñaùng khích leä trong boái caûnh nôï quaù haïn caùc naêm tröôùc laø raát cao. Trang 49 Baûng 2.2: Tình hình dö nôï taïi VCB Taân Thuaän Ñôn vò tính: tyû ñoàng Naêm 2002 1. Dö nôï 1,129 1,193 6% 1,500 26% 1,278 -15% 1,846 44% - Ngaén haïn 677 638 -6% 840 32% 622 -26% 743 19% - Trung, daøi haïn 310 365 18% 493 35% 563 14% 1,047 86% - Ñoàng taøi trôï 142 190 34% 167 -12% 93 -44% 56 -40% 2. Nôï quùa haïn 8 81 913% 236 191% 23 -90% 6 -74% - Ngaén haïn 4 71 1675% 191 169% 13 -93% 1 -92% - Trung, daøi haïn 4 10 150% 45 350% 10 -78% 5 -50% So vôùi 2005 So vôùi 2003 Qui VND So vôùi 2004 Qui VND 20062003 2004 2005 Qui VND Chæ tieâu Qui VND Qui VND So vôùi 2002 3. Nôï quùa haïn/ Dö nôï (%) 1% 7% 0.33%16% 2% Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh caùc naêm taïi VCB Taân Thuaän Bieåu ñoà 2.2: Dö nôï vaø huy ñoäng voán taïi VCB Taân Thuaän - 300 600 900 1,200 1,500 1,800 2,100 2,400 2,700 Tyû ñoàng 2002 2003 2004 2005 2006 Naêm Dö nôï Huy ñoäng Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh caùc naêm taïi VCB Taân Thuaän Trang 50 Phaân loaïi dö nôï theo thaønh phaàn kinh teá: thöïc hieän chuû tröông cuûa ban laõnh ñaïo Ngaân haøng Ngoaïi Thöông Vieät Nam, VCB Taân Thuaän ñaõ töøng böôùc chuyeån dòch cô caáu ñaàu tö tín duïng ñoù laø môû roäng cho vay ñoái vôùi khoái doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, môû roäng cho vay ñoái vôùi khaùch haøng laø theå nhaân, giaûm tyû troïng cho vay ñoái vôùi khoái doanh nghieäp nhaø nöôùc, ñaëc bieät khoâng cho vay ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp nhaø nöôùc hoaït ñoäng khoâng coù hieäu quaû. Chính vì vaäy, cô caáu ñaàu tö theo thaønh phaàn kinh teá coù söï thay ñoåi theo höôùng ña daïng hoaù ñoái töôïng khaùch haøng vaø ñöôïc theå hieän cuï theå trong baûng sau: Baûng 2.3: Tình hình dö nôï theo thaønh phaàn kinh teá taïi VCB Taân Thuaän Ñôn vò tính: tyû ñoàng Naêm 1. DNNN 728 64 460 39 460 31 247 19 211 11 2. ÑTNN 257 23 489 41 621 41 379 30 328 18 3. CTCP, TNHH 100 9 168 14 226 15 319 25 581 31 4. DNTN, theå nhaân 44 4 76 6 193 13 334 26 727 39 Toång coäng 1,129 100 1,193 100 1,500 100 1,279 100 1,846 100 2002 Qui VND Qui VND Thaønh phaàn kinh teá Tyû leä (%) Qui VND Tyû leä (%) 20062003 2004 2005 Tyû leä (%) Tyû leä (%) Qui VND Tyû leä (%) Qui VND Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh caùc naêm taïi VCB Taân Thuaän Trong baûng treân cho chuùng ta thaáy tyû troïng cho vay ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc giaûm daàn qua caùc naêm cuï theå naêm 2002 laø 728 tyû ñoàng chieám 64%/ toång dö nôï, naêm 2003 laø 460 tyû ñoàng chieám 39%/ toång dö nôï, naêm 2004 laø 460 tyû ñoàng chieám 31%/ toång dö nôï, naêm 2005 laø 247 tyû ñoàng chieám 19%/ toång dö nôï, naêm 2006 laø 211 tyû ñoàng chieám 11%/toång dö nôï. Khoái doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng tröôûng oån ñònh qua caùc naêm cuï theå naêm 2002 laø 257 tyû ñoàng chieám 23%/toång dö nôï, naêm 2003 laø 489 tyû ñoàng chieám 41%/toång dö nôï, naêm 2004 laø 621 tyû ñoàng chieám 41%/toång dö nôï, naêm 2005 laø 379 tyû ñoàng Trang 51 chieám 30%/toång dö nôï, naêm 2006 laø 328 tyû ñoàng chieám 18%/toång dö nôï, giaûm 13 % so vôùi naêm 2005. Khoái doanh nghieäp coå phaàn, traùch nhieäm höõu haïn taêng tröôûng raát toát trong nhöõng naêm gaàn ñaây cuï theå: naêm 2002 laø 100 tyû ñoàng chieám 9%/toång dö nôï, naêm 2003 laø 168 tyû ñoàng chieám 14%/toång dö nôï, naêm 2004 laø 226 tyû ñoàng chieám 15%/toång dö nôï, naêm 2005 laø 319 tyû ñoàng chieám 25%/ toång dö nôï, naêm 2006 laø 581 tyû ñoàng chieám 31%/toång dö nôï. Ñaëc bieät khoái doanh nghieäp tö nhaân vaø theå nhaân taêng tröôûng raát toát cuï theå nhö sau: naêm 2002 laø 44 tyû ñoàng chieám 4%/toång dö nôï, naêm 2003 laø 76 tyû ñoàng chieám 6%/toång dö nôï, naêm 2004 laø 193 tyû ñoàng chieám 13%/toång dö nôï, naêm 2005 laø 335 tyû ñoàng chieám 26%/ toång dö nôï, naêm 2006 laø 727 tyû ñoàng chieám 39%/ toång dö nôï. Nhö vaäy VCB Taân Thuaän ñaõ ña daïng hoùa ñöôïc ñoái töôïng khaùch haøng, thay ñoåi chieán löôïc ñaàu tö, ñaàu tö vaøo nhieàu ñoái töôïng khaùch haøng khaùc nhau ñeå phaân taùn ruûi ro tín duïng, ñieàu naøy raát toát trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa VCB Taân Thuaän. Bieåu ñoà 2.3: Dö nôï theo thaønh phaàn kinh teá taïi VCB Taân Thuaän 0 100 200 300 400 500 600 700 800 2002 2003 2004 2005 2006 Naêm Ty û ñ oàn g DNNN ÑTNN CP, TNHH DNTN, theå nhaân Trang 52 2.3.3.2 Hoaït ñoäng baûo laõnh Baûo laõnh ngaân haøng laø cam keát baèng vaên baûn cuûa toå chöùc tín duïng (beân baûo laõnh) vôùi beân coù quyeàn (beân nhaän baûo laõnh) veà vieäc thöïc hieän nghóa vuï taøi chính thay cho khaùch haøng (beân ñöôïc baûo laõnh) khi khaùch haøng khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñuùng vôùi nghóa vuï ñaõ cam keát vôùi beân nhaän baûo laõnh. Khaùch haøng phaûi nhaän nôï vaø hoaøn traû cho toå chöùc tín duïng soá tieàn ñaõ ñöôïc traû thay. Caùc ruûi ro maø ngaân haøng gaëp phaûi thöôøng laø: Ruûi ro do naêng löïc taøi chính cuûa khaùch haøng yeáu keùm, ruûi ro do khaû naêng thöïc hieän hôïp ñoàng cuûa khaùch haøng khoâng coù, ruûi ro do sai soùt trong quaù soaïn thaûo thö, hôïp ñoàng... Trong thôøi gian vöøa qua hoaït ñoäng baûo laõnh taïi VCB Taân Thuaän coù söï phaùt trieån toát caû veà maët löôïng theå hieän taïi baûng 2.4 ôû döôùi ñaây vaø chaát ñoù laø chöa coù khaùch haøng (beân ñöôïc baûo laõnh) naøo khoâng coù khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï baûo laõnh maø ngaân haøng phaûi thöïc hieän thay. Ñeå phaùt trieån vaø môû roäng ñoái töôïng khaùch haøng cuõng nhö ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa khaùch haøng beân caïnh nhöõng nghieäp vuï truyeàn thoáng thì Ngaân haøng Ngoaïi Thöông Vieät Nam noùi chung vaø VCB Taân Thuaän noùi rieâng ñaõ khoâng ngöøng giôùi thieäu vaø phaùt trieån nhöõng caùc nghieäp vuï khaùc nhö baûo laõnh, bao thanh toaùn. Ñaëc bieät VCB Taân Thuaän ñaõ phaùt trieån maïnh veà nghieäp vuï baûo laõnh cuï theå ñöôïc theå hieän trong baûng 2.4 vaø bieåu ñoà 2.4 nhö sau: Trang 53 Baûng 2.4: Tình hình hoaït ñoäng baûo laõnh taïi VCB Taân Thuaän Ñôn vò tính: tyû ñoàng Naêm 2002 Toång coäng 106 98 -8% 143 46% 106 -26% 207 95% - BL döï thaàu 17 14 -18% 20 43% 6 -70% 16 167% - BL THHÑ 41 35 -15% 64 83% 39 -39% 74 90% - BL thanh toaùn 25 29 16% 37 28% 42 14% 58 38% - BL khaùc 23 20 -13% 22 10% 19 -14% 59 211% So vôùi 2005 So vôùi 2003 Soá tieàn So vôùi 2004 Soá tieàn 20062003 2004 2005 Soá tieàn Chæ tieâu Soá tieàn Soá tieàn (+, -) So vôùi 2002 Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh caùc naêm taïi VCB Taân Thuaän Bieåu ñoà 2.4: Soá dö baûo laõnh taïi VCB Taân Thuaän 0 50 100 150 200 250 Tyû ñoàng 2002 2003 2004 2005 2006 Naêm Soá dö baûo laõnh Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh caùc naêm taïi VCB Taân Thuaän 2.4 NGUYEÂN NHAÂN RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI VCB TAÂN THUAÄN Thöïc traïng nôï quaù haïn taïi VCB Taân Thuaän: Theo baûng 2.3 ôû treân thì nôï quaù haïn naêm 2002 chieám tyû leä 1%/toång dö nôï, naêm 2003 chieám tyû leä 7%/toång dö nôï, naêm 2004 chieám tyû leä 16%/toång dö nôï, naêm 2005 chieám tyû leä 2%/toång dö nôï, Trang 54 ñeán 31/12/2006 chieám tyû leä 0,33%/toång dö nôï. Nhö vaäy cho thaáy naêm 2005 VCB Taân Thuaän ñaõ taäp trung xöû lyù nôï xaáu töø ñoù naêm 2006 VCB Taân Thuaän ñaõ coù ñöôïc thaønh quaû ñaùng khích leä veà taêng tröôûng tín duïng cuõng nhö kieåm soaùt ñöôïc nôï quaù haïn. Trong toång soá nôï quaù haïn laø 236 tyû ñoàng naêm 2004 taäp trung chuû yeáu vaøo khoái doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaëc bieät laø khoái xaây döïng cô baûn. Nhö vaäy hoaït ñoäng tín duïng cuûa VCB Taân Thuaän trong thôøi gian qua ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû nhaát ñònh vaø ngaøy caøng phaùt trieån ñeå phuø hôïp vôùi cô cheá thò tröôøng. Tuy nhieân tyû leä nôï xaáu caùc naêm qua vaãn coøn cao chính vì vaäy caàn tìm ñuùng nguyeân do ñeå coù giaûi phaùp khaéc phuïc. Nôï xaáu taïi VCB Taân Thuaän phaùt sinh hoaøn toaøn do hoaït ñoäng tín duïng. Cuõng nhö caùc ngaân haøng khaùc, ruûi ro tín duïng ôû VCB Taân Thuaän phaùt sinh do nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu sau: 2.4.1 Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng Nguyeân nhaân daãn ñeán nôï quaù haïn töø phía khaùch haøng taïi VCB Taân Thuaän chuû yeáu laø do khaùch haøng laøm aên thua loã, khoù khaên veà taøi chính vaø coâng nôï chöa thu hoài ñöôïc, caû hai nguyeân nhaân naøy khoâng xuaát phaùt töø chuû quan cuûa khaùch haøng maø do khaùch quan daãn ñeán trình traïng maát khaû naêng chi traû caùc khoaûn nôï ñeán haïn thanh toaùn cho ngaân haøng. Nôï quaù haïn taäp trung chuû yeáu vaøo thaønh phaàn kinh teá quoác doanh, vôùi nhieàu nguyeân nhaân chuû quan vaø khaùch quan khaùch nhau, nhöng taát caû caùc nguyeân nhaân naøy ñeàu coù theå daãn tôùi ruûi ro khoâng thu hoài ñöôïc nôï cho ngaân haøng. Nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán nôï quaù haïn cuûa ngaân haøng laø do haøng toàn kho cuûa doanh nghieäp vay voán quaù lôùn neân voán chöa thu hoài ñöôïc do haøng hoaù chöa tieâu thuï ñöôïc. Haàu heát caùc doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay chuû yeáu vay voán ngaân haøng ñaàu tö vaøo lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh, voán töï coù cuûa hoï chieám moät tyû leä nhoû (chuû yeáu ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh) neân khi haøng hoaù chöa tieâu thuï Trang 55 ñöôïc maø ñeán kyø haïn traû nôï cho ngaân haøng thì khoâng coù khaû naêng thanh toaùn, daãn ñeán nôï quaù haïn. Nôï quaù haïn do doanh nghieäp laøm aên thua loã, nguyeân nhaân cuûa trình traïng naøy laø do giaù caû cuûa thò tröôøng luoân bieán ñoäng, giaù caû nguyeân vaät lieäu nhaäp khaåu taêng maïnh, söùc mua cuûa ngöôøi tieâu duøng taêng ít, beân caïnh ñoù do saûn phaåm haøng hoaù dòch vuï cung caáp cho trò tröôøng khoâng caïnh tranh noåi vôùi caùc haøng hoaù cuøng loaïi ñöôïc nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi, laøm cho thò tröôøng tieâu thuï bò thu heïp daàn. Nhöõng nguyeân nhaân naøy ñaõ gaây khoâng ít khoù khaên cho doanh nghieäp hieän nay, vaø haäu quaû cuoái cuøng laø khoâng theå thanh toaùn nôï ñuùng haïn cho ngaân haøng vì kinh doanh khoâng hieäu quaû. Khaùch haøng söû duïng voán sai muïc ñích cuõng laø moät nguyeân nhaân gaây ra nôï quaù haïn cho ngaân haøng. Neáu ngaân haøng giaùm saùt chaët cheõ hôn quaù trình söû duïng tieàn vay cuûa khaùch haøng thì coù theå haïn cheá ñöôïc nôï quaù haïn do nguyeân nhaân naøy gaây ra. Moät nguyeân nhaân khaùc gaây ra nôï quaù haïn cho ngaân haøng laø do coâng nôï chöa thu hoài ñöôïc. Coù theå thaáy raèng ñaây laø nguyeân nhaân baét nguoàn töø söï chieám duïng voán laãn nhau, khoaûn muïc nôï phaûi thu chieám moät tyû leä cao trong baûng caân ñoái keá toaùn cuûa doanh nghieäp, neân khi ñoái taùc laøm aên khoâng hieäu quaû, khoâng thanh toaùn ñöôïc caùc khoaûn naøy thì doanh nghieäp khoâng coù tieàn ñeå traû nôï cho ngaân haøng laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi. Beân caïnh ñoù vieäc caùc doanh nghieäp vay voán löøa ñaûo, boû troán cuõng goùp phaàn laøm taêng nôï quaù haïn taïi VCB Taân Thuaän. Ngaân haøng caàn tích cöïc hôn nöõa trong vieäc ñeà ra nhöõng bieän phaùp trong khaâu thaåm ñònh, giaùm saùt khaùch haøng chaët cheõ ñeå phaùt hieän kòp thôøi nhöõng haønh ñoäng xaáu, giaûm bôùt toån thaát cho ngaân haøng. Trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng hieän nay, tín duïng thöông maïi khaù phoå bieán, keøm theo ñoù laø trình traïng chieám duïng voán giöõa caù nhaân vaø doanh nghieäp dieãn ra thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc. Vì vaäy, veà phía ngaân haøng caàn phaûi theo doõi Trang 56 ñoân ñoác khaùch haøng ñeå traùnh trình traïng chieám duïng voán xaûy ra thuôøng xuyeân vaø keùo daøi coù theå aûnh höôûng ñeán khaû naêng thu hoài nôï cuûa ngaân haøng. 2.4.2 Caùc nguyeân nhaân chuû quan töø ngaân haøng Töø phía ngaân haøng thì caùc nguyeân nhaân chuû quan daãn ñeán ruûi ro tín duïng thöôøng laø: - Vieäc ñònh kyø haïn nôï chöa chính xaùc: Trong hoaït ñoäng tín duïng vieäc xaùc ñònh kyø haïn nôï hôïp lyù ñoái vôùi moät khoaûn vay laø ñieàu raát quan troïng, bôûi vì vieäc ñònh kyø haïn nôï quaù daøi hay ngaén quaù seõ laøm aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán khaû naêng hoaøn traû nôï cuûa caùc doanh nghieäp. Treân thöïc teá moät soá khoaûn vay do xaùc ñònh kyø haïn nôï khoâng hôïp lyù ñaõ daãn tôùi nôï quaù haïn, do khaùch haøng khi coù doanh thu hoaëc thu nhaäp chöa ñeán haïn traû nôï ñaõ söû duïng vaøo muïc ñích khaùc vaø ñeán haïn thì khoâng theå traû nôï cho ngaân haøng. - Chöa chuù troïng trong vieäc phaân tích vaø thaåm ñònh khaùch haøng: Vieäc phaân tích thaåm ñònh chính xaùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp tröôùc khi cho vay thoâng qua baùo caùo taøi chính, caùc nguoàn thoâng tin thu thaäp töø beân ngoaøi coù taùc duïng raát lôùn trong vieäc ñaûm baûo thu hoài nôï khi ñeán haïn. Trong thôøi gian vöøa qua, do chöa thích öùng kòp thôøi vôùi vôùi dieãn bieán phöùc taïp cuûa neàn kinh teá thò tröôøng neân khaâu thaåm ñònh saûn xuaát kinh doanh chöa ñöôïc chuù troïng maø chæ chuù troïng veà taøi saûn theá chaáp, caàm coá, daãn ñeán tình hình nôï quaù haïn taêng cao aûnh höôûng ñeán nguoàn voán hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng vaø phaûi toán nhieàu coâng söùc cuõng nhö chi phí ñeå giaûi quyeát. - Chöa chuù troïng kieåm tra söû duïng voán vay ñoái vôùi khaùch haøng: Ngaân haøng chöa chuù troïng ñoân ñoác ngöôøi ñi vay thöïc hieän caùc ñieàu cam keát trong hôïp ñoàng tín duïng, vieäc theo doõi thu nôï goác vaø laõi cuõng khoâng ñuùng theo hôïp ñoàng. Vieäc kieåm soaùt sau khi cho vay ñöôïc thöïc hieän qua loa. Coâng taùc kieåm tra giaùm saùt khaùch haøng môùi chæ döøng laïi ôû vieäc söû duïng voán vay cuûa khaùch haøng. Thöïc chaát Trang 57 cuûa khaâu naøy laø vieäc caùn boä ngaân haøng phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän vay voán ñöôïc duy trì trong suoát thôøi gian hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng tín duïng Toùm laïi, thôøi gian qua trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, tröôùc nhieàu aùp löïc phaûi môû cöûa thò tröôøng taøi chính tieàn teä thì ban laõnh ñaïo VCB Taân Thuaän ñaõ taän duïng moïi nguoàn löïc ñeå khaéc phuïc khoù khaên veà vò trí ñòa lyù khoâng thuaän lôïi ñeå töøng böôùc ñöa VCB Taân Thuaän trôû thaønh moät trong nhöõng chi nhaùnh haøng ñaàu trong heä thoáng VCB veà caùc maët nhö: Huy ñoäng voán, tín duïng, thanh toaùn quoác teá… Beân caïnh nhöõng maët ñaït ñöôïc thì VCB Taân Thuaän cuõng chöa hoaïch ñònh chính saùch kinh doanh roõ raøng, chöa xaây döïng ñöôïc danh muïc ñaàu tö …maø môùi chæ giaûi quyeát coâng vieäc theo söï vuï töø ñoù daãn ñeán maát caân ñoái trong ngaønh ngheà ñaàu tö. Chöa chuù troïng ñeán vieäc trao ñoåi hoïc taäp naâng cao khaû naêng chuyeân moân, phaåm chaát ñaïo ñöùc cuûa caùn boä laøm coâng taùc tín duïng. Hieän taïi VCB Taân Thuaän vaãn chöa coù chieán löôïc trong vieäc tieáp thò tìm kieám khaùch haøng, ñaây laø vaán ñeà raát quan troïng trong boái caûnh thò tröôøng taøi chính ngaân haøng töøng böôùc môû cöûa vaø caïnh tranh raát gay gaét. Trang 58 CHÖÔNG 3: CAÙC GIAÛI PHAÙP HAÏN CHEÁ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI VIETCOMBANK TAÂN THUAÄN Trong boái caûnh Vieät Nam ñaõ gia nhaäp toå chöùc thöông maïi theá giôùi ñoøi hoûi caùc NHTM phaûi thay ñoåi ñeå phuø hôïp vôùi tình hình môùi, ñoù laø thò tröôøng taøi chính seõ bò caïnh tranh gay gaét khoâng chæ giöõa caùc ngaân haøng trong nöôùc vôùi nhau maø coøn giöõa caùc ngaân haøng trong nöôùc vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, caùc NHTM khoâng nhöõng taäp trung vaøo taêng tröôûng tín duïng, taêng naêng löïc taøi chính, taêng cöôøng huy ñoäng voán, phaùt trieån maïng löôùi... maø coøn phaûi taäp trung vaøo quaûn trò ruûi ro ngaân haøng maø ñaëc bieät laø quaûn trò ruûi ro tín duïng ngaân haøng. Döïa treân tö töôûng ñoù taùc giaû xin giôùi thieäu caùc giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro tín duïng taïi VCB Taân Thuaän nhö sau: 3.1 CAÙC GIAÛI PHAÙP PHAÙT HIEÄN VAØ CAÛNH BAÙO RUÛI RO TÍN DUÏNG Phaùt hieän vaø caûnh baùo laø giaûi phaùp coù tính cô baûn trong quaûn trò ruûi ro tín duïng. Chính vì vaäy trong thôøi gian tôùi VCB Taân Thuaän caàn chuù troïng vaøo caùc vaán ñeà cô baûn sau: 3.1.1 Phaân tích moái quan heä giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng Ñeå phaùt hieän nhöõng khoaûn tín duïng coù theå daãn ñeán ruûi ro moät caùch sôùm nhaát thì taát caû caùc caùn boä laøm coâng taùc tín duïng caàn phaûi thöôøng xuyeân phaân tích vaø quan saùt nhöõng daáu hieäu coù taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi chaát löôïng tín duïng, coù theå chuyeån töø traïng thaùi bình thöôøng leân caáp ñoä ruûi ro cao. Ñaây laø nhöõng daáu hieäu caûnh baùo sôùm, goàm coù nhöõng daáu hieäu sau: 1) Khaùch haøng trì hoaõn hay gaây khoù khaên, trôû ngaïi ñoái vôùi ngaân haøng trong quaù trình kieåm tra ñònh kyø hay ñoät xuaát tình hình söû duïng voán vay, taøi Trang 59 chính, hoaït ñoäng saûn suaát kinh doanh, taøi saûn ñaûm baûo maø khaùch haøng khoâng giaûi thích roõ lyù do moät caùch thuyeát phuïc; 2) Khaùch haøng chaäm göûi hoaëc trì hoaõn göûi caùc baùo caùo taøi chính theo yeâu caàu maø khoâng giaûi thích moät caùch thuyeát phuïc; 3) Khaùch haøng ñeà nghò gia haïn hoaëc ñieàu chænh kyø haïn nhieàu laàn khoâng roõ lyù do chính ñaùng; 4) Khaùch haøng coù doanh soá qua taøi khoaûn tieàn göûi giaûm suùt, soá dö taøi khoaûn tieàn göûi giaûm moät caùch baát thöôøng; 5) Khaùch haøng chaäm thanh toaùn caùc khoaûn laõi ñeán haïn; 6) Khaùch haøng thanh toaùn nôï goác khoâng ñaày ñuû, ñuùng haïn; 7) Dö nôï thöôøng xuyeân gia taêng so vôùi khaû naêng cuûa khaùch haøng; 8) Taøi saûn ñaûm baûo khoâng ñuû tieâu chuaån; 9) Coù daáu hieäu cho thaáy khaùch haøng troâng chôø vaøo thu nhaäp baát thöôøng, khoâng phaûi töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh chính hoaëc töø hoaït ñoäng ñöôïc neâu trong phöông aùn vay; 10) Khaùch haøng coù daáu hieäu tìm kieám söï taøi trôï nguồn voán löu ñoäng töø nhieàu nguoàn; 11) Khaùch haøng söû duïng taøi trôï ngaén haïn cho hoaït ñoäng trung daøi haïn; 12) Khaùch haøng chaáp nhaän söû duïng caùc nguoàn taøi trôï vôùi chi phí cao vôùi moïi ñieàu kieän. 3.1.2 Phaân tích moái quan heä giöõa ngaân haøng vaø caùc chuû theå khaùc Ñaây laø nhöõng daáu hieäu coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng tín duïng vaø ñöôïc ruùt ra töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø khoâng deã daøng phaùt hieän neáu thieáu söï quaûn lyù saâu saùt, chaët cheõ cuûa boä phaän cho vay. Nhoùm naøy goàm nhöõng daáu hieäu sau: 1) Cheânh leäch giöõa doanh thu hay doøng tieàn thöïc teá so vôùi möùc döï kieán khi Trang 60 khaùch haøng ñeà nghò caáp tín duïng; 2) Coù söï thay ñoåi baát lôïi trong cô caáu voán, tyû leä thanh khoaûn hay möùc ñoä hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng nhö: söï gia taêng ñoät bieán cuûa tyû leä nôï/voán chuû sôû höõu; tyû leä khaû naêng thanh toaùn nhanh vaø thanh toaùn töùc thôøi coù daáu hieäu suït giaûm lieân tuïc; giaûm caùc khoaûn phaûi traû vaø taêng nhanh caùc khoaûn phaûi thu, haøng toàn kho vôùi toác ñoä lôùn, söï gia taêng khoâng caân ñoái veà tyû leä nôï thöôøng xuyeân, giaûm quõy tieàn maët, taêng doanh thu nhöng giaûm lôïi nhuaän hoaëc khoâng coù lôïi nhuaän…; 3) Xuaát hieän ngaøy caøng nhieàu caùc chi phí baát hôïp lyù nhö: taêng chi phí tieáp khaùch, quaûng caùo …; 4) Thay ñoåi thöôøng xuyeân veà ban laõnh ñaïo ñieàu haønh; 5) Xuaát hieän baát ñoàng vaø maâu thuaãn trong boä maùy ñieàu haønh, tranh chaáp trong quaù trình quaûn lyù; 6) Khoù khaên trong vieäc phaùt trieån saûn phaåm vaø dòch vuï môùi; 7) Xuaát hieän daáu hieäu hoäi chöùng hôïp ñoàng lôùn: Saün saøng töø boû caùc hôïp ñoàng nhoû nhöng coù khaû naêng thu ñöôïc tyû suaát lôïi nhuaän cao ñeå tìm kieám caùc hôïp ñoàng coù giaù trò lôùn vôùi caùc ñoái taùc coù teân tuoåi duø lôïi nhuaän coù khaû naêng thaáp hôn, saün saøng caét giaûm lôïi nhuaän ñeå ñaït caùc hôïp ñoàng lôùn, theo ñuoåi chieán löôïc “möôïn thöông hieäu”, “nöôùc noåi thuyeàn noåi”; 8) Xuaát hieän hoäi chöùng saûn phaåm ñeïp: Maûi meâ theo ñuoåi saûn phaåm khoâng thích hôïp veà maët thôøi gian vaø naêng löïc hieän taïi maø khoâng chuù yù ñeán caùc yeáu toá khaùc; 9) Coù nhöõng thay ñoåi veà chính saùch cuûa nhaø nöôùc nhö taùc ñoäng cuûa thueá, chính saùch xuaát nhaäp khaåu, thay ñoåi caùc yeáu toá kinh teá vó moâ: tyû giaù, laõi suaát, thay ñoåi coâng ngheä saûn xuaát … maø coù taùc ñoäng baát lôïi ñeán chieán löôïc keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng. Trang 61 3.2 CAÙC GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA VAØ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG Phoøng ngöøa vaø xöû lyù ruûi ro tín duïng laø moät trong nhöõng maët raát quan troïng trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi ngaân haøng, chính vì vaäy ñeå coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng ñaït ñöôïc hieäu quûa thì VCB Taân Thuaän caàn chuù troïng ñeán caùc vaán ñeà cô baûn sau: 3.2.1 Giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng Giaûi phaùp naøy ñeå ngaên ngöøa nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra. Giaûi phaùp chính laø xeáp haïng, phaân loaïi, giaùm saùt danh muïc tín duïng. Trong neàn kinh teá thò tröôøng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh raát soâi ñoäng, nhaïy caûm vaø bieán ñoåi lieân tuïc. Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng cuõng raát bieán ñoäng vaø nhaïy caûm. Treân theá giôùi hieän nay chöa coù chuaån möïc thoáng nhaát trong vieäc phaân loaïi vaø xeáp haïng danh muïc tín duïng, coâng vieäc naøy phuï thuoäc vaøo ñaëc thuø moâi tröôøng kinh teá vó moâ vaø moâi tröôøng kinh doanh cuûa töøng nöôùc. Tuy nhieân vieäc xeáp haïng phaân loaïi vaø giaùm saùt danh muïc tín duïng caàn ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích chính sau: 1) Cho pheùp coù nhaän ñònh chung veà danh muïc tín duïng chung cuûa ngaân haøng; 2) Phaùt hieän sôùm caùc khoaûn tín duïng coù khaû naêng ruûi ro hay ñi leäch höôùng cuûa chính saùch tín duïng; 3) Coù moät chính saùch ñònh giaù chính saùch tín duïng chính xaùc; 4) Xaùc ñònh roõ khi naøo thì caàn taêng cöôøng söï giaùm saùt hoaëc coù hoaït ñoäng ñieàu chænh khoaûn tín duïng vaø ngöôïc laïi; 5) Laøm cô sôû ñeå xaùc ñònh möùc döï phoøng ruûi ro. Cô sôû cuûa phöông phaùp xeáp haïng vaø phaân loaïi danh muïc tín duïng döïa treân nhöõng döõ lieäu ñaõ coù vaø taàm quan troïng cuûa töøng döõ lieäu, ñöôïc theå hieän qua caùc troïng soá tham gia vaøo quaù trình toång hôïp ñaùnh giaù. Nhìn chung ñaây laø coâng vieäc raát phöùc taïp, maát nhieàu thôøi gian, coâng söùc… ñoøi hoûi phaûi coù söï tham gia cuûa Trang 62 nhieàu lónh vöïc chuyeân ngaønh. 3.2.2 Giaûi phaùp xöû lyù ruûi ro tín duïng Khi khoaûn tín duïng coù vaán ñeà thì ñoøi hoûi ngaân haøng phaûi ñöa ra caùc quyeát saùch nhanh choùng vaø kòp thôøi nhaèm giaûm thieåu toån thaát coù theå coù. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy thì tröôùc heát caàn phaûi leân keá hoaïch cuï theå, chi tieát veà vieäc gaëp gôõ khaùch haøng. Coù theå khaùi quaùt moâ hình: “Ngaên ngöøa vaø xöû lyù khoaûn tín duïng coù vaán ñeà” qua sô ñoà: “Ngaên ngöøa vaø xöû lyù khoaûn tín duïng coù vaán ñeà” döôùi ñaây: Khoaûn tín duïng coù vaán ñeà Chuyeån boä phaän QLRRTD Leân keá hoaïch gaëp gôõ KH Leân phöông aùn khaéc phuïc Thöïc thi phöông aùn khaéc phuïc Chuyeån laïi boä phaän QHKH/QLN theo doõi bình thöôøng Ñeå ñaûm baûo vieäc gaëp gôõ khaùch haøng ñaït hieäu quaû cao, caùn boä quaûn lyù ruûi ro tín duïng phaûi nhanh choùng naém baét ñöôïc tình hình taøi chính, saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng, thoâng tin toùm taét veà lòch söû cuûa khoaûn tín duïng, caùc yeáu toá ruûi ro tieàm aån chính, caùc daáu hieäu dieãn bieán gaàn nhaát … Treân cô sôû caùc thoâng tin naém ñöôïc, phoái hôïp vôùi boä phaän quan heä khaùch haøng raø soaùt, hoaøn thieän laïi hoà sô tín duïng nhaèm ñaûm baûo tính hôïp leä veà maët phaùp lyù, tính ñaày ñuû veà maët hình thöùc, ñaëc bieät laø hoà sô cuûa taøi saûn ñaûm baûo. Trang 63 Treân cô sôû keát quaû laøm vieäc vôùi khaùch haøng, caùn boä quaûn lyù ruûi ro tín duïng xaùc ñònh traùch nhieäm vaø khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï taøi chính cuûa khaùch haøng, qua ñoù ñeà xuaát phöông aùn xöû lyù. Phöông aùn xöû lyù caàn phaûi thoûa maõn nhöõng ñieàu kieän sau: 1) Nhöõng ñaùnh giaù chính thöùc cuûa ngaân haøng veà nhöõng khoù khaên ñoái vôùi khoaûn tín duïng; 2) Caùc bieän phaùp caàn thieát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy; 3) Caùc hình thöùc tieán haønh caùc bieän phaùp neâu trong phöông aùn; 4) Keá hoaïch veà thôøi gian maø caùc hoaït ñoäng naøy caàn ñaït ñöôïc. Tuøy thuoäc vaøo naêng löïc taøi chính, nguoàn voán vaø naêng löïc quaûn trò ñieàu haønh cuûa caùn boä ngaân haøng, cuõng nhö möùc ñoä khoù khaên, ruûi ro cuûa khoaûn tín duïng, traùch nhieäm thöïc hieän nghóa vuï taøi chính ñaõ cam keát vôùi ngaân haøng vaø thieän chí cuûa khaùch haøng. Beân caïnh ñoù coøn phaûi xeùt ñeán nhöõng chi phí boû ra ñeå thöïc hieän vieäc xöû lyù so vôùi soá tieàn thu veà, thaùi ñoä cuûa caùc chuû nôï khaùc cuûa khaùch haøng, möùc ñoä nghieâm troïng cuûa khoaûn tín duïng maø ngaân haøng seõ löïa choïn giaûi phaùp phuø hôïp. Seáp theo möùc ñoä ruûi ro taêng daàn thì coù 8 giaûi phaùp ñöôïc ñeà nghò nhö sau: 1. Boå sung theâm taøi saûn ñaûm baûo: Ngaân haøng ñeà nghò khaùch haøng boå sung taøi saûn ñaûm baûo ñeå ñaûm baûo nghóa vuï traû nôï cho khoaûn vay; 2. Gia haïn, ñieàu chænh kyø haïn traû nôï, cô caáu laïi khoaûn nôï: Ngaân haøng xem xeùt chi tieát veà nguoàn traû nôï cuûa khoaûn vay neáu nhaän thaáy khaùch haøng coù theå traû nôï neáu ngaân haøng gia haïn theâm thôøi haïn traû nôï, ñieàu chænh kyø haïn traû nôï cho hôïp lyù, cô caáu laïi khoaûn nôï theo ñuùng nhö khaùch haøng ñaõ ñaàu tö; 3. Tö vaán cho khaùch haøng caùc giaûi phaùp ñaåy maïnh thu hoài caùc khoaûn phaûi thu, kieåm soaùt haøng toàn kho thoâng qua giaûm giaù baùn hay taêng möùc chieát Trang 64 khaáu cho ñaïi lyù, tö vaán veà chieán löôïc saûn xuaát kinh doanh trong thôøi gian tôùi…; 4. Loaïi boû moät soá hoaït ñoäng khoâng sinh lôïi; 5. Thöïc hieän ñaùnh giaù laïi saûn phaåm, thay ñoåi phöông thöùc baùn haøng, nghieân cöùu phaùt trieån saûn phaåm môùi; 6. Baùn bôùt moät phaàn doanh nghieäp: Coù theå tö vaán cho khaùch haøng baùn bôùt moät phaàn doanh nghieäp, duøng nguoàn tieàn thu ñöôïc thanh toaùn bôùt nôï ñeå laønh maïnh hoùa tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng; 7. Cho vay theâm, baùn nôï: Ngaân haøng coù theå xem xeùt cho khaùch haøng vay theâm ñeå thöïc hieän moät phöông aùn kinh doanh cuï theå, taïo ñieàu kieän cho khaùch haøng töøng böôùc thanh toaùn nôï cho ngaân haøng, beân caïnh ñoù ngaân haøng coù theå xem xeùt baùn phaàn nôï cuûa khaùch haøng ñoù cho moät coâng ty mua baùn nôï vôùi moät giaù caû hôïp lyù caên cöù vaøo khaû naêng thu hoài khoaûn nôï ñoù; 8. Phaùt maõi taøi saûn, khôûi kieän: Neáu trong tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng hôïp taùc trong vieäc traû nôï thì ngaân haøng baét buoäc phaûi phaùt maõi taøi saûn ñeå thu nôï, ñoàng thôøi khôûi kieän ra toaø aùn kinh teá ñeå buoäc khaùch haøng phaûi traû nôï. 3.3 GIAÛI PHAÙP HAÏN CHEÁ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI VCB TAÂN THUAÄN Haïn cheá ruûi ro tín duïng laø giaûi phaùp trung taâm trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Ñeå haïn cheá ñöôïc ruûi ro tín duïng thì VCB Taân Thuaän caàn thöïc hieän ñoàng boä moät soá giaûi phaùp cuï theå nhö sau: 3.3.1 Ña daïng hoaù ñoái töôïng khaùch haøng ñeå phaân taùn ruûi ro Ngaân haøng caàn chuû ñoäng tieáp thò ñeán nhieàu ñoái töôïng khaùch haøng khaùc nhau ñeå phaân taùn ruûi ro tín duïng nhö tyû troïng caáp tín duïng ñoái vôùi khoái doanh nghieäp nhaø nöôùc, khoái doanh nghieäp coå phaàn, khoái doanh nghieäp TNHH, khoái doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø ñoái töôïng khaùch haøng laø doanh nghieäp tö Trang 65 nhaân, theå nhaân trong toaøn boä toång dö nôï tín duïng cuûa ngaân haøng mình. Beân caïnh ñoù ngaân haøng coù theå keát hôïp laäp keá hoaïch veà tyû troïng caáp tín duïng ñoái vôùi töøng ngaønh ngheà vaø lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh ñeå ñaûm baûo tính caân ñoái vaø phaân taùn ruûi ro tín duïng nhö tyû troïng caáp tín duïng ñoái vôùi lónh vöïc ñaàu tö kinh doanh baát ñoäng saûn, lónh vöïc saûn xuaát coâng nghieäp, lónh vöïc thöông maïi dòch vuï, lónh vöïc ñaàu tö kinh doanh chöùng khoaùn, lónh vöïc xaây döïng, tieâu duøng caù nhaân…Ngaân haøng caøng laäp keá hoaïch cuï theå vaø chi tieát roõ raøng cho töøng lónh vöïc bao nhieâu thì seõ goùp phaàn kieåm soaùt ñöôïc tình hình caáp tín duïng, töø ñoù haïn cheá ñöôïc ruûi ro tín duïng. Caàn chuù troïng ñeán caùc khaùch haøng chieán löôïc, tieàm naêng ñaây laø nhöõng khaùch haøng coù chieán löôïc saûn xuaát kinh doanh roõ raøng, ban laõnh ñaïo cuûa doanh nghieäp coù khaû naêng quaûn trò, khaû naêng söû duïng voán cuûa doanh nghieäp toát. 3.3.2 Ña daïng hoùa loaïi hình tín duïng ñeå phaân taùn ruûi ro Beân caïnh ñoù ñeå haïn cheá vaø phaân taùn ruûi ro tín duïng thì ngaân haøng caàn coù keá hoaïch cuï theå veà tyû troïng caáp tín duïng ngaén haïn, trung haïn, daøi haïn caên cöù treân nguoàn voán huy ñoäng ñöôïc. Taêng cöôøng caáp tín duïng ñoái vôùi khaùch haøng vay voán coù taøi saûn ñaûm baûo, xem xeùt cho vay theo doøng tieàn ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng toát vaø coù phöông aùn saûn xuaát kinh doanh khaû thi. Xem xeùt taøi trôï döï aùn treân cô sôû tính khaû thi cuûa döï aùn ñaëc bieät laø nguoàn traû nôï cuûa döï aùn. Ñaåy maïnh hình thöùc cho vay hôïp voán ñeå phaân taùn ruûi ro. 3.3.3 Taêng cöôøng giaùm saùt trong vaø sau khi cho vay Kieåm tra trong vaø sau khi giaûi ngaân tieàn vay nhaèm muïc ñích - Phoøng ngöøa, traùnh caùc ruûi ro tieàm taøng. - Phaùt hieän, ngaên chaën kòp thôøi caùc khoaûn vay coù vaán ñeà. - Coù nhöõng bieän phaùp thích hôïp ñaûm baûo vieäc thu hoài voán vay. Trang 66 Sau khi giaûi ngaân cho khaùch haøng, caùn boä laøm coâng taùc tín duïng phaûi thöôøng xuyeân giaùm saùt, kieåm tra söï bieán ñoäng veà tình hình söû duïng voán vay cuûa khaùch haøng qua soå saùch keá toaùn taïi ngaân haøng ñoái chieáu vôùi vieäc kieåm tra taïi ñôn vò. Caàn löu yù khaâu giaûi ngaân, neáu muïc ñích cho vay laø ñeå mua haøng hoaù, vaät tö, thieát bò, maùy moùc, nhaø xöôûng… thì ngaân haøng neân caên cöù vaøo hôïp ñoàng mua baùn, tieán ñoä thi coâng töøng thôøi ñieåm maø giaûi ngaân töông öùng. Neân giaûi ngaân baèng chuyeån khoaûn cho khaùch haøng hoaëc chuyeån tröïc tieáp cho ñoái töôïng caàn thanh toaùn cuûa khaùch haøng, traùnh giaûi ngaân baèng tieàn maët moät laàn toaøn boä giaù trò khoaûn vay, vì nhö theá khaùch haøng coù ñieàu kieän lôïi duïng moùn tieàn saün coù maø söû duïng cho nhöõng muïc ñích kinh doanh töùc thôøi, ñieàu naøy daãn ñeán ruûi ro cho ngaân haøng. Thöïc hieän kieåm tra voán vay thöôøng xuyeân ñaûm baûo 3 thaùng/laàn ñoái vôùi cho vay ngaén haïn vaø 6 thaùng/laàn ñoái vôùi cho vay trung daøi haïn. Keát quaû kieåm tra khaúng ñònh ñöôïc ít nhaát noäi dung: khaùch haøng söû duïng voán vay ñuùng muïc ñích, giaù trò taøi saûn hình thaønh baèng voán vay khoâng ít hôn giaù trò ñaõ cho vay, phuø hôïp vôùi cam keát treân hôïp ñoàng tín duïng. Tröôøng hôïp giaùm saùt phaùt hieän khoaûn vay coù daáu hieäu ruûi ro, caùn boä laøm coâng taùc tín duïng caàn chuû ñoäng baùo caùo tröôûng/phoù phoøng laøm coâng taùc tín duïng toå chöùc kieåm tra voán vay ñoät xuaát. Tröôøng hôïp ñieàu kieän thöïc teá khoâng cho pheùp kieåm tra voán vay theo noäi dung baûn keá hoaïch kieåm tra, caùn boä laøm coâng taùc tín duïng caàn baùo caùo laïi tröôûng /phoù phoøng laøm coâng taùc tín duïng xin yù kieán ñieàu chænh thích hôïp. Tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng hôïp taùc taïo ñieàu kieän ñeå kieåm tra söû duïng voán vay, caùn boä laøm coâng taùc tín duïng caàn kieân trì thuyeát phuïc vaø ñaûm baûo thöïc hieän baèng ñöôïc kieåm tra söû duïng voán vay theo quy ñònh. Do ñaëc thuø saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng raát khaùc nhau, vì vaäy ñeå coù theå kieåm tra toát caùc noäi dung trong hôïp ñoàng tín duïng vaø tình hình thöïc teá, caùn boä Trang 67 laøm coâng taùc tín duïng caàn phaùt huy tinh thaàn traùch nhieäm cao, khoân kheùo chuû ñoäng trong coâng vieäc nhaèm löïa choïn aùp duïng bieän phaùp kieåm tra thích hôïp nhaát. 3.3.4 Thieát laäp heä thoáng tính ñieåm xeáp haïng khaùch haøng Xaây döïng moät heä thoáng tính ñieåm tín duïng linh hoaït, phaùt trieån nhaèm ñaûm baûo tính thöïc teá cao, tính ñieåm ñeå theo doõi xeáp haïng khaùch haøng, ñeå phuïc vuï coâng taùc kieåm soaùt vaø ñaùnh giaù möùc ñoä saùt thöïc cuûa heä thoáng tính ñieåm tín duïng, caùc keát quaû chaám ñieåm phaûi ñöôïc löu tröõ ñaày ñuû cuøng vôùi hoà sô tín duïng cuûa khaùch haøng, keå caû khaùch haøng bò töø choái. Phaûi thöïc hieän vôùi taát caû caùc khaùch haøng khoâng boû qua moät khaùch haøng naøo vaø haïn cheá ñeå khaùch haøng bieát ñöôïc keát quaû naøy. Ñeå coâng taùc chaám ñieåm ñaït ñöôïc keát quaû toát thì caàn xem xeùt toång theå caùc chæ tieâu veà taøi chính cuûa khaùch haøng nhö voán ñaàu tö cuûa khaùch haøng, khaû naêng sinh lôøi treân voán chuû sôû höõu, tyû leä nôï phaûi traû treân voán chuû sôû höõu, doanh thu, toác ñoä taêng tröôûng doanh thu, lôïi nhuaän, toác ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän, khaû naêng thanh khoaûn, voøng quay haøng toàn kho…vaø caùc chæ tieâu phi taøi chính cuûa khaùch haøng nhö uy tín trong giao dòch vôùi ngaân haøng, thôøi gian duy trì quan heä vôùi ngaân haøng, khaùch haøng quan heä vôùi bao nhieâu toå chöùc tín duïng, khaû naêng quaûn lyù ñieàu haønh cuûa khaùch haøng… 3.3.5 Caàn coù ñaày ñuû thoâng tin tín duïng vaø phaân tích tín duïng chaët cheõ Neáu trong cô cheá thò tröôøng hieän nay, hieän töôïng mua ñaét, baùn reû haøng hoaù khoâng tieâu thuï ñöôïc, söï thua loã, phaù saûn thöôøng xuyeân xaåy ra vôùi caùc doanh nghieäp thì trong lónh vöïc kinh doanh tieàn teä, hieän töôïng cho vay khoâng thu hoài ñöôïc nôï luoân laø noãi lo sôï cuûa ngaân haøng. Vì vaäy, ñeå hoaït ñoäng oån ñònh vaø kinh doanh coù hieäu quaû, giaûm thieåu ruûi ro, ngaân haøng caàn thieát phaûi coù nhöõng thoâng tin chính xaùc, ñaûm baûo tính khaùch quan cuûa moãi khaùch haøng. Muoán vaäy, ngaân haøng caàn phaûi: Trang 68 - Thöôøng xuyeân trao ñoåi thoâng tin vôùi caùc ngaân haøng baïn ñaëc bieät laø ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng coù quan heä vôùi nhieàu toå chöùc tín duïng. Beân caïnh ñoù ngaân haøng caàn tham khaûo thoâng tin treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng. - Taêng cuôøng caäp nhaät thoâng tin töø trung taâm phoøng ngöøa ruûi ro nhö CIC cuûa NHNN baèng caùch chuyeån caùc thoâng tin khaùch haøng veà töø trung taâm moãi ngaøy, cuõng nhö thu thaäp thoâng tin veà khaùch haøng maø Ngaân haøng caàn tìm hieåu. Hieän nay ngaân haøng chöa chuù troïng nhieàu ñeán lónh vöïc naøy, caàn khaéc phuïc trong thôøi gian tôùi. - Ngaân haøng caàn tieán haønh phaân tích tín duïng moät caùch chaët cheõ hôn töø khaâu phaân tích khaùch haøng nhö khaû naêng traû nôï, yù chí traû nôï, tö caùch phaùp nhaân, lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh, voán töï coù tham gia vaøo phöông aùn kinh doanh, khaû naêng thanh toaùn nhanh… ñeán khaâu giaùm saùt vaø thanh lyù khoaûn nôï, ngaân haøng phaûi tieán haønh moät caùch chaët cheõ thöôøng xuyeân kheùo leùo traùnh gaây cho khaùch haøng aùp löïc bò khai thaùc, theo doõi. Taêng cöôøng heä thoáng thoâng tin. Trieån khai neàn taûng coâng ngheä hieän ñaïi, vì coâng ngheä hieän ñaïi seõ cho pheùp hoaøn thieän heä thoáng thoâng tin quaûn lyù. Ngoaøi ra, maûng thoâng tin chuyeân ngaønh, phaân tích chuyeân saâu, mang tính chaát döï ñoaùn, caûnh baùo (ñaëc bieät taäp trung vaøo caùc ngaønh ngheà coù tyû troïng dö nôï lôùn) cuõng seõ ñöôïc taêng cöôøng nhaèm cung caáp ñaày ñuû thoâng tin ñeán taän caùn boä laøm coâng taùc tín duïng. 3.3.6 Hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh phuø hôïp vôùi khaû naêng cuûa mình VCB Taân Thuaän cuõng neân ñeà ra chieán löôïc hoaït ñoäng tín duïng cuï theå roõ raøng theo chieán löôïc chung cuûa ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam, tuy nhieân noù khoâng hoaøn toaøn gioáng vôùi nhöõng quy ñònh ñeà ra maø caàn phaûi hoaïch ñònh xem khaû naêng caáp tín duïng cuûa mình taäp trung vaøo loaïi khaùch haøng naøo, caàn Trang 69 höôùng tôùi loaïi khaùch khaøng naøo khaùc hay caàn haïn cheá caáp tín duïng cho nhöõng ñoái töôïng naøo, nguoàn voán caáp tín duïng öôùc tính laø bao nhieâu, tình hình nôï toàn ñoïng hieän nay ñang ôû möùc naøo vaø caùch khaéc phuïc nhö theá naøo ?, ñeà ra höôùng xöû lyù cuï theå cho töøng tröôøng hôïp… ñoù laø nhöõng muïc tieâu ñeà ra vaø caàn thieát ñeå thöïc hieän trong thôøi gian naøy, cuï theå nhö sau: - Toác ñoä taêng tröôûng tín duïng ñaït 15 –20%/naêm; - Ña daïng hoaù hoaït ñoäng döïa treân nguyeân taéc phaùt huy lôïi theá kinh doanh treân lónh vöïc baùn buoân, trong ñoù chuù troïng môû roäng khaùch haøng doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (caùc coâng ty trong khu cheá xuaát vaø ngoaøi khu cheá xuaát), thieát laäp heä thoáng baùn leû ñeán taàng lôùp daân cö; - Phaùt trieån theâm nhieàu saûn phaåm cho vay môùi nhö cho vay du hoïc, traû goùp, thaáu chi…; - Theo doõi vaø kieåm soaùt nôï quaù haïn, caàn xem xeùt bieän phaùp giaûi quyeát cuï theå, theo doõi tieán trình taøi chính cuûa khaùch haøng, khaû naêng thu hoài voán cuûa ngaân haøng coù theå thöïc hieän ôû thôøi ñieåm naøo… 3.3.7 Trang bò maùy moùc, thieát bò kyõ thuaät hieän ñaïi cho ngaân haøng Ngaøy nay vôùi nhòp ñoä phaùt trieån kinh teá ngaøy caøng cao, xaõ hoäi ngaøy caøng vaên minh, khoa hoïc kyõ thuaät – coâng ngheä thoâng tin cuõng phaùt trieån moät caùch nhanh choùng. Do ñoù, trang bò kyõ thuaät cho ngaân haøng cuõng phaûi hieän ñaïi, maùy vi tính, maùy ruùt tieàn, ñeám tieàn, soi tieàn, eùp tieàn… ñaõ tieát kieäm raát nhieàu coâng söùc vaø thôøi gian lao ñoäng, coù hieäu quaû roõ reät, kòp thôøi nhanh choùng vaø chính xaùc. Töø ñoù thu huùt ñöôïc nhieàu khaùch haøng coù tieàm naêng. Trang bò maùy moùc hieän ñaïi cho ngaân haøng laø goùp phaàn hoã trôï hoaït ñoäng kinh doanh moät caùch coù hieäu quaû vaø tieát kieäm ñöôïc nhieàu thôøi gian. Hôn nöõa vôùi coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi, caùn boä laøm coâng taùc tín duïng coù theå ngoài taïi choã Trang 70 maø vaãn thu thaäp ñöôïc nhieàu thoâng tin khaùch haøng thoâng qua caùc heä thoáng thoâng tin ñieän töû. Nhöõng thoâng tin naøy ñoâi khi giuùp cho caùn boä laøm coâng taùc tín duïng phaùt hieän ra ñöôïc nhöõng ruûi ro tieàm aån cuûa khaùch haøng. 3.3.8 Naâng cao kieán thöùc, phaåm chaát ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cho caùn boä Nguyeân nhaân cuûa nhieàu vaán ñeà laø töø chuû quan. Do ñoù phaûi luoân luoân naâng cao ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cho ñoäi nguõ caùn boä: chí coâng voâ tö, caàn kieäm lieâm chính, taát caû vì lôïi ích chung cuûa toå chöùc. Duøng caùch thöïc thaø ñeå pheâ bình vaø töï pheâ bình, ñeå ñaåy luøi nhöõng thoùi tham oâ laõng phí, vaø beänh quan lieâu ñeå cuøng nhau tieán boä. Vì ñoái töôïng kinh doanh cuûa chuùng ta laø tieàn teä neân Ngaân haøng laø moâi tröôøng ñoøi hoûi tính lieâm khieát, kyõ löôõng, naêng ñoäng, caån thaän, chính xaùc. Do ñoù neân coù chính saùch öu ñaõi vaø quan taâm ñeán ñôøi soáng cuûa caùn boä coâng nhaân vieân chöùc ñeå taïo ñieàu kieän cho anh em yeân taâm vôùi coâng vieäc, coù cô hoäi phaùt trieån taøi naêng cuûa mình. Naâng cao chaát löôïng caùn boä laøm coâng taùc tín duïng vì caùn boä laøm coâng taùc tín duïng ñöôïc coi laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân baûo veä Ngaân haøng tröôùc nhöõng thieät haïi veà tín duïng. Do ñoù, caùn boä laøm coâng taùc tín duïng phaûi coù kyõ naêng nhaän bieát sôùm nhöõng daáu hieäu ruûi ro, taêng cöôøng coâng taùc ñaøo taïo, trao ñoåi kinh nghieäm cho caùn boä laøm coâng taùc tín duïng, ñaëc bieät chuù troïng hình thöùc hoïc taäp laãn nhau. 3.4 CAÙC KIEÁN NGHÒ KHAÙC 3.4.1 Kieán nghò vôùi Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam 1) Xaây döïng chieán löôïc chính saùch kinh doanh rieâng bieät phuø hôïp vôùi lôïi theá cuûa VCB, xaây döïng danh muïc ñaàu tö, giaù trò caáp tín duïng toái ña ñoái vôùi töøng ngaønh, töøng lónh vöïc ñeå caùc VCB Taân Thuaän coù ñònh höôùng caáp tín duïng cuï theå. Thaønh laäp rieâng khoái tín duïng theå nhaân ñeå töøng böôùc chuyeân moân hoùa trong coâng vieäc. Trang 71 2) Kieán nghò chính phuû vaø caùc boä ngaønh coù lieân quan veà nhöõng baát caäp trong vaên baûn phaùp lyù, qui ñònh, höôùng daãn,… laø cô sôû cho vieäc xöû lyù nôï coù vaán ñeà ñeå boå sung, ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi thöïc teá phaùt sinh. 3) Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, kieåm toaùn noäi boä trong vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù nôï xaáu, laøm roõ traùch nhieäm laøm phaùt sinh nôï xaáu, ñaëc bieät laø caùc khoaûn nôï do nguyeân nhaân chuû quan ñeå coù höôùng xöû lyù. 4) NHNT caàn xaây döïng chính saùch ñaøo taïo nghieäp vuï môùi cho caùn boä baèng caùch: ñaõi ngoä tröïc tieáp caùn boä laøm coâng taùc tín duïng, khuyeán khích caùc caùn boä ñaõ vaø ñang theo hoïc treân ñaïi hoïc; cöû caùn boä ñi hoïc, môû nhöõng lôùp trao ñoåi kinh nghieäm hoïc taäp laãn nhau… 3.4.2 Kieán nghò vôùi Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam 1) Naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng ñieàu haønh vó moâ tieàn teä, tín duïng Giaûi phaùp ñaàu tieân laø phaùt huy toái ña vai troø ñoäc laäp töông ñoái cuûa NHNN trong vieäc hoaïch ñònh vaø thöïc thi chính saùch tieàn teä, caân ñoái hai yeâu caàu haøng ñaàu laø hoã trôï taêng tröôûng kinh teá vaø ñaûm baûo oån ñònh tieàn teä cuõng nhö an toaøn cuûa heä thoáng ngaân haøng. Caùc chieán löôïc phaùt trieån tín duïng do NHNN hoaïch ñònh vaø thöïc thi seõ taäp trung moät caùch thích hôïp hôn ñeán yeâu caàu naâng cao tính an toaøn vaø caån troïng trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi. Vì thöïc teá caùc ngaân haøng thöông maïi ñaõ traûi qua khoâng ít tröôøng hôïp ruûi ro tín duïng khaù traàm troïng thaäm chí coù tröôøng hôïp neáu khoâng coù söï ñaûm baûo cuûa NHNN thì ñoå vôõ tín duïng laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi. Vôùi vai troø ñoäc laäp töông ñoái cuûa NHNN, hoaït ñoäng phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng seõ coù nhöõng ñieåm töïa veà maët tö duy chieán löôïc cuõng nhö trong thöïc tieãn trieån khai, qua ñoù naâng cao vai troø, vò trí cuõng nhö hieäu löïc cuûa hoaït ñoäng then choát naøy. NHNN caàn coù nhöõng phaân tích dieãn bieán cuûa thò tröôøng tín duïng trong töøng thôøi kyø caên cöù treân cô sôû gaén keát caùc bieán soá kinh teá, tieàn teä vó moâ thoâng qua Trang 72 moâ hình ñònh tính vaø ñònh löôïng phuø hôïp. Thoâng qua ñoù cung caáp ñaùnh giaù vaø döï baùo vó moâ caùc dieãn bieán tieàn teä, tín duïng vôùi chaát löôïng cao cuõng nhö caûnh baùo nhöõng ruûi ro tieàm taøng trong toång theå neàn kinh teá ñeå goùp phaàn ñònh höôùng phoøng traùnh ruûi ro veà moâi tröôøng kinh teá vó moâ cho caùc ngaân haøng thöông maïi. 2) Taêng cöôøng hoaït ñoäng thanh tra vaø ñaùnh giaù an toaøn ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Hoaït ñoäng thanh tra giaùm saùt laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng cô baûn cuûa ngaân haøng Trung Öông ñoàng thôøi coù vai troø thieát yeáu trong vieäc phaùt hieän ra caùc daáu hieäu, ngaên chaën vaø xöû lyù ruûi ro tín duïng cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi, thoâng qua vai troø thanh tra taïi choã vaø giaùm saùt töø xa. Maëc duø coù nhöõng chuyeån ñoåi tích cöïc, nhöng vò theá vaø caùc coâng cuï cuûa hoaït ñoäng thanh tra giaùm saùt heä thoáng ngaân haøng cuõng coøn khoaûng caùch so vôùi nhieäm vuï ñaët ra. Do ñoù caàn cuûng coá vaø hoaøn thieän hoaït ñoäng naøy ñeå coù nhöõng thay ñoåi trieät ñeå trong hoaït ñoäng thanh tra vaø giaùm saùt tính an toaøn ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. Taêêng cöôøng tính chaët cheõ vaø cuï theå trong vieäc xöû lyù baèng phaùp luaät nhöõng vi phaïm phaùt sinh. Hoaït ñoäng thanh tra taïi choã seõ naâng cao hieäu löïc do vieäc xöû lyù caùc vi phaïm döïa treân caùc khuoân khoå roõ raøng, minh baïch, giaûm ñöôïc tình traïng neù traùnh xöû lyù hoaëc thieáu cô sôû ñeå aùp duïng caùc cheá taøi caàn thieát. Khi ñoù caùc ngaân haøng thöông maïi coù ñöôïc nhöõng caûnh baùo ôû möùc phuø hôïp ñeå ñieàu chænh hoaït ñoäng coù theå tieàm taøng nhieàu ruûi ro cuûa mình. Hoaøn thieän caùc moâ hình phaân tích an toaøn hoaït ñoäng ngaân haøng thoâng qua giaùm saùt töø xa. Vieäc phaân tích caùc bieán ñoäng cuûa thò tröôøng seõ ñöôïc gaén keát vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. Do vaäy, seõ phaûn aûnh moät caùch chính xaùc hôn möùc ñoä an toaøn thöïc chaát theå hieän qua keát hôïp cuûa caùc chæ tieâu taøi chính ñöôïc löïa choïn ñeå phaân tích ñaùnh giaù. 3) Phaùt huy vai troø kieåm toaùn, kieåm soaùt Trang 73 NHNN caàn taêng cöôøng hoaït ñoäng thanh tra, kieåm toaùn trong ngaân haøng ñeå ñaûm baûo tính ñuùng ñaén khaùch quan, an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa töøng nghieäp vuï. Caàn nghieâm tuùc thöïc hieän vieäc kieåm toaùn, vì hoaït ñoäng kieåm toaùn hieän nay chöa phaùt trieån maïnh, phaùp leänh keá toaùn chöa ñuû hieäu löïc buoäc taát caû caùc doanh nghieäp thöïc hieän cheá ñoä kieåm toaùn haøng naêm. Do vaäy, ñeå haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng, NHNN neân quy ñònh baét buoäc nhöõng doanh nghieäp coù khoaûn vay lôùn phaûi kieåm toaùn taát caû caùc baùo caùo taøi chính. Trong noäi boä ngaân haøng, neân laäp keá hoaïch kieåm toaùn noäi boä vì hoaït ñoäng kieåm toaùn phaùt trieån seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi laøm taêng chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng mình vaø vaïch ra nhöõng daáu hieäu ruûi ro ngay töø ban ñaàu. 4) Xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc ñònh cheá veà caùc coâng cuï baûo hieåm tín duïng Giải phaùp naøy coù taùc duïng ñoái vôùi vieäc phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng. Hieän taïi caùc ñònh cheá thuoäc daïng naøy taïi Vieät Nam coøn raát sô khai, môùi chæ thöïc hieän ñöôïc hoaït ñoäng cuûa baûo hieåm tieàn gôûi. Ngay caû trong hoaït ñoäng baûo hieåm tieàn gôûi, chöùc naêng vaø hoaït ñoäng cuõng coøn chöa thöïc söï phaùt huy ñöôïc do chöa coù söï phoái hôïp ñoàng boä trong toaøn heä thoáng cuõng nhö nhöõng haïn cheá veà chöùc naêng nhieäm vuï cuûa hoaït ñoäng naøy. NHNN cuõng caàn tích cöïc nghieân cöùu ñeà xuaát töøng böôùc aùp duïng moät caùch coù choïn loïc caùc coâng cuï baûo hieåm tín duïng khaùc nhö quyeàn choïn tín duïng, hoaùn ñoåi laõi suaát vaø moät soá coâng cuï phaùi sinh khaùc ñeå phoøng ngöøa vaø choáng ñôõ ruûi ro tín duïng. Giaûi phaùp naøy cuõng laø söï tích cöïc tieáp caän ñeán caùc thoâng leä vaø chuaån möïc quoác teá trong hoaït ñoäng phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng. 3.4.3 Kieán nghò vôùi caùc cô quan coù lieân quan khaùc Caàn phaûi coø söï phoái hôïp, giöõa Ngaân haøng vaø chính quyeàn caùc ngaønh vaø caùc caáp ñòa phöông. Ñaây laø moät trong nhöõng bieän phaùp ñeå tìm hieåu khai thaùc thoâng tin veà khaùch haøng moät caùch höõu hieäu. Trang 74 Maët khaùc, ngaân haøng gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc xöû lyù phaùt maïi taøi saûn theá chaáp, baûo laõnh vay voán ngaân haøng. Khi baùn taøi saûn theá chaáp ñeå thu hoài nôï caàn phaûi coù söï hoå trôï cuûa cô quan phaùp luaät nhö: coâng an, toøa aùn, vieän kieåm saùt…ñeå giaûi quyeát coù hieäu quaû trong vaán ñeà thu nôï, traùnh gaây thieät haïi theâm cho khaùch haøng cuõng nhö tieát kieäm chi phí cho ngaân haøng. Trang 75 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Baùo caùo haøng naêm cuûa VCB, VCB Taân Thuaän 2. Baùo ñieän töû: vn express, vneconomy… 3. Baùo Tuoåi Treû, Thanh nieân. 4. Luaät NHNN, Luaät caùc TCTD 5. PGS – TS Nguyeãn Ñaêng Dôøn, TS Hoaøng Ñöùc, TS Traàn Huy Hoaøng, Thaïc syõ Traàm Xuaân Höông: Tieàn teä – Ngaân haøng. NXB Thoáng Keâ 2003 6. PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng: Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi. NXB Lao Ñoäng Xaõ Hoäi naêm 2007 7. GS-TS Döông Thò Bình Minh, TS Söû Ñình Thaønh: Lyù thuyeát taøi chính tieàn teä. NXB Thoáng Keâ naêm 2003 8. Taïp chí Ngaân haøng naêm 2003 – 2004 – 2005 – 2006 – 2007 9. Taïp chí Phaùt trieån kinh teá 10. TS Leâ Vaên Teà: Nghieäp vuï tín duïng vaø thanh toaùn quoác teá. NXB TPHCM 2002 11. Thôøi baùo Kinh teá Saøi Goøn 12. GS.TS. Leâ Vaên Tö cuøng nhoùm bieân soaïn: Ngaân Haøng Thöông Maïi. NXB Thoáng Keâ naêm 2002 Trang 76