MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Tối ưu hóa cấu trúc vốn của các Công ty là nhiệm vụ quan trọng của nhà Quản trị tài chính. Có nhiều lý thuyết hiện đại về cấu trúc vốn công ty để giải thích sự khác biệt trong việc lựa chọn cấu trúc vốn của các công ty.
Tuy nhiên, ở trong bối cảnh kinh tế và môi trường thể chế của Việt Nam đã có những tác động đến việc lựa chọn cấu trúc vốn tại các công ty. Đề tài này tập trung phân tích cấu trúc vốn của các công ty niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán TP.Hồ
Chí Minh để tìm hiểu và phân tích những nhân tố tác động đến việc lựa chọn nguồn tài trợ vốn cho công ty một cách tối ưu.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đối tượng của luận án:
- Những vấn đề lý luận liên quan đến cấu trúc vốn và các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn của các Công ty.
- Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn của các Công ty niêm yết tại Sở GDCK
TP.Hồ Chí Minh.
- Khảo cứu những giải pháp nhằm nâng cao việc xây dựng cấu trúc vốn tối ưu cho các công ty niêm yết tại Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh.
Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài chỉ nghiên cứu cấu trúc vốn của 45 công ty cổ phần niêm yết cổ phiếu tại Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh trước ngày 01/01/2009.
III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Bằng phương pháp so sánh, phân tích, thống kê, phương pháp kinh nghiệm, luận án đã phân tích một số các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn của các Công ty niêm yết tại Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh.Từ các phân tích đó sẽ đề xuất các giải pháp nhằm xây dựng một cấu trúc vốn tối ưu cho các Công ty.
IV. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo, phụ lục, phần nội dung của đề tài gồm 03 chương:
Chương 1: Tổng quan về cấu trúc vốn và các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Chương 2: Phân tích các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn của các Công ty niêm yết trên Sở GDCK TP.HCM
Chương 3: Một số giải pháp nhằm xây dựng cấu trúc vốn cho các Công ty niêm yết tại Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh.
79 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 2963 | Lượt tải: 4
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn của các công ty niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
vay cao, việc phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng là rất rủi ro. Để có
thể đưa ra các giải pháp xây dựng cơ cấu vốn cho các công ty cần phân tích thêm các
nhân tố tác động đến cấu trúc vốn của các công ty Việt Nam.
Trang 28
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
2.2 ĐO LƯỜNG CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CẤU TRÚC VỐN CỦA
CÁC CÔNG TY
Nghiên cứu này sử dụng số liệu của 45 công ty đang niêm yết trên Sở GDCK
TP.Hồ Chí Minh trước 01/01/2009, 45 Công ty được lấy ngẫu nhiên bao gồm tất cả các
lĩnh vực, ngành nghề. Tất cả số liệu tài chính của 45 công ty này được lấy từ báo cáo
tài chính của các công ty từ website của Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh. (Danh sách 45
Công ty trong phụ lục “Danh sách 45 công ty niêm yết trên sở GDCK TP.HCM”)
Mô hình xem xét các nhân tố tác động đến cơ cấu vốn của các công ty đang niêm
yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam như sau:
• STD = f(ROA; Tang; Tax; Size; Growth; Unique; Liq)
• LTD = f(ROA; Tang; Tax; Size; Growth; Unique; Liq)
• TD = f(ROA; Tang; Tax; Size; Growth; Unique; Liq)
Trong đó: STD: tỷ lệ nợ ngắn hạn trên tổng tài sản ; LTD: tỷ lệ nợ dài hạn trên
tổng tài sản; TD: tổng nợ trên tổng tài sản; ROA: lợi nhuận ròng trên tổng tài sản; Tax:
thuế; Size: quy mô công ty; Growth: cơ hội tăng trưởng; Unique: đặc điểm riêng của
tài sản; Liq: tính thanh khoản; Tang: tỉ lệ tài sản cố định hữu hình trên tổng tài sản.
Bảng 2.4: Tóm tắt mô tả thống kê các biến tác động đến cấu trúc vốn
Nguồn: Tính toán từ chương trình Eviews
Trang 29
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Bảng 2.4 mô tả tóm tắt các biến phụ thuộc và giải thích của 45 công ty đã niêm
yết trên Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh trước 01/01/2009 trong năm 2010. Từ bảng 6 có
thể thấy:
• Tổng nợ vay trên tổng tài sản bình quân của các Công ty là 39,79%, trong đó
Công ty có nợ vay cao nhất là 100,26% và thấp nhất là 4,02%.
• Tỉ lệ nợ ngắn hạn trên tổng tài sản bình quân của các Công ty là 33,94%,
trong đó Công ty có nợ vay ngắn hạn cao nhất là 83.6% và thấp nhất là
3,92%.
• Tỉ lệ nợ dài hạn trên tổng tài sản bình quân của các Công ty là 2,84%, trong
đó Công ty có nợ vay dài hạn cao nhất là 45,59% và thấp nhất là 0%.
Bảng 2.5: Ma trận tương quan các biến giải thích và đòn bẩy tài chính
Nguồn: Tính toán từ chương trình Eviews
Bảng 2.5 cho thấy mối quan hệ giữa các biến phụ thuộc và giải thích: Tốc độ
tăng trưởng của tài sản tỉ lệ nghịch với nợ dài hạn nhưng lại tỉ lệ thuận với tổng nợ,
điều này có nghĩa công ty đã ưu tiên sử dụng nợ cho các hoạt động của Công ty. Tính
thanh khoản, ROA của Công ty tỉ lệ nghịch với tổng nợ, điều này có nghĩa là Công ty
có tính thanh khoản cao, ROA lơn sẽ ít sử dụng nợ vay. Tài sản hữu hình trên trên tổng
tài sản tỉ lệ thuận với nợ vay, có nghĩa là Công ty có càng nhiều tài sản hữu hình thì
càng dễ dàng đi vay nợ. Tỉ lệ thuế phải nộp tỉ lệ nghịch với nợ ngắn hạn và tỉ lệ thuận
Trang 30
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
với nợ dài hạn, điều này có nghĩa các Công ty có tỉ lệ thuế thấp ưu tiên sử dụng nợ dài
hạn. Tỉ lệ giá vốn trêndoanh thu thuần tỉ lệ nghịch với nợ dài hạn và tỉ lệ thuận với nợ
ngắn hạn, điều này có nghĩa các Công ty có tỉ lệ giá vốn cao thường sử dụng nhiều nợ
ngắn hạn.
Bảng 2.6: Tác động các biến giải thích đến tổng nợ vay trên tổng tài sản
Nguồn: Tính toán từ chương trình Eviews
Bảng 2.7: Tác động các biến giải thích đến tổng nợ ngắn hạn trên tổng tài sản
Nguồn: Tính toán từ chương trình Eviews
Trang 31
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Bảng 2.8: Tác động các biến giải thích đến tổng nợ dài hạn trên tổng tài sản
Nguồn: Tính toán từ chương trình Eviews
Bảng 2.6, 2.7, 2.8 trình bày kết quả chạy mô hình mối quan hệ giữa các biến
giải thích với tổng nợ trên tổng tài sản, nợ ngắn hạn trên tổng tài sản, nợ dài hạn trên
tổng tài sản. Trong đó các biến GROWTH, LIQ, ROA, TANG, SIZE, TAX, UNIQ có
ý nghĩa thống kê với mức ý nghĩa 1% và 5%.
Tính thanh khoản (LIQ) của Công ty tỷ lệ nghịch (-) với tỉ lệ tổng nợ trên tổng
tài sản, Tỉ lệ nợ ngắn hạn trên tổng tài sản, tỉ lệ nợ dài hạn trên tổng tài sản nhưng
không có ý nghĩa thống kê với tỉ lệ nợ dài hạn trên tổng tài sản. Như vậy, các Công ty
có tính thanh khoản cao sẽ ít sử dụng nợ vay vì các tài sản có tính thanh khoản cao đã
tài trợ cho các hoạt động của công ty.
ROA của Công ty tỷ lệ nghịch (-) với tỉ lệ nợ dài hạn trên tổng tài sản, tỉ lệ tổng
nợ trên tổng tài sản và tỉ lệ nợ ngắn hạn trên tổng tài sản . Như vậy, các Công ty có
ROA cao sẽ ít vay vì đã sử dụng lợi nhuận giữ lại để tài trợ cho các hoạt động của
Công ty.
Đặc điểm riêng của Công ty (UNIQ) tỉ lệ nghịch với tỉ lệ tổng nợ trên tổng tài
sản, tỉ lệ nợ dài hạn trên tổng tài sản nhưng lại tỉ lệ nghịch với tỉ lệ nợ ngắn hạn trên
tổng tài sản. Tuy nhiên, UNIQ chỉ có ý nghĩa thống kê với tỉ lệ nợ dài hạn trên tổng tài
Trang 32
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
sản. Như vậy, các Công ty có giá trị tài sản cố định hữu hình nhiều thì thường sẽ sử
dụng nợ dài hạn để tài trợ cho tài sản này.
Hình 2.1: Sự tác động của các nhân tố đến đòn bẩy tài chính
TD
STD
LTD
TD
STD
LTD
TD
STD
LTD
TD
STD
LTD
TD
STD
LTD
TD
STD
LTD
TD
STD
LTD
-0.7
-0.6
-0.5
-0.4
-0.3
-0.2
-0.1
0
0.1
0.2
0.3
GROWTH LIQ ROA TANG SIZE TAX UNIQ
Từ đồ thị 2.1 ta có thể thấy tính thanh khoản (LIQ) và tỉ lệ lợi nhuận ròng trên
tổng tài sản (ROA) có tác động lớn nhất đến đòn bẩy tài chính của các công ty. Trong
khi đó, tốc độ phát triển (GROWTH) và thuế phải nộp (TAX) có tác động ít đến đòn
bẩy tài chính. Từ biểu đồ ta cũng nhận thấy hai nhân tố GROWTH và UNIQ có các
tác động tỷ lệ thuận đến các tỉ lệ tổng nợ trên tổng tài sản, tỉ lệ nợ ngắn hạn trên tổng
tài sản và tỷ lệ nghịch đến tỉ lệ nợ dài hạn trên tổng tài sản.
GROWTH: Tốc độ tăng trưởng có tác động mạnh nhất đối với tỉ lệ nợ ngắn
hạn trên tổng tài sản, tức là các công ty có tỉ lệ phát triển cao thì sẽ dễ dàng vay nợ vì
các chủ nợ tin vào triển vọng phát triển của công ty. Tuy nhiên, trong giai đoạn đang
phát triển, công ty cũng cần nhiều vốn để đầu tư mở rộng quy mô sản xuất kinh
doanh và các cổ đông cũng không muốn chia sẻ phần lợi nhuận kỳ vọng của công ty
nên khuynh hướng huy động vốn của cổ đông sẽ vẫn được ưu tiên.
LIQ: Tính thanh khoản có tác động trái chiều với đòn bẩy tài chính, khi công
ty có dồi dào tài chính, công ty có khuynh hướng giảm nợ vay và tăng vốn bằng việc
phát hành cổ phiếu huy động vốn. Mặc dù, với sự thanh khoản cao công ty có thể
được các chủ nợ chấp nhận cho vay. Tuy nhiên, các công ty không tận dụng lợi thế
Trang 33
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
này để thương thảo các điều khoản vay nợ, có thể do lãi suất vay thời điểm này quá
cao.
ROA: Tỉ lệ lợi nhuận trên tổng tài sản của công ty càng cao, các công ty càng
giảm các khoản nợ. Cũng như nhân tố LIQ, đáng lẽ với một tỉ lệ ROA các công ty có
thể dễ dàng vay nợ từ các chủ nợ, nhưng có thể thấy rằng đa phần các công ty có tỷ lệ
ROA cao lại giảm nợ vay. Có thể rằng với khoản lợi nhuận cao đảm bảo có thể đủ để
công ty hoạt động mà không cần vay thêm.
TANG: Tỉ lệ TSCĐ hữu hình trên tổng tài sản có tác động tỉ lệ thuận với đòn
bẩy tài chính, tuy sự tác động này không mạnh nhưng cũng có thể thấy rằng các công
ty khi có tỉ nợ TSCĐ hữu hình cao thì sẽ là lợi thế trong việc vay nợ hay khi cần tăng
TSCĐ hữu hình các công ty sẽ đi vay để tài trợ cho khoản đầu tư này. Tuy nhiên, vì
có thể trong năm 2008 lãi suất ngân hàng quá cao, nên các công ty đã không ưu tiên
nhiều cho việc vay nợ.
SIZE: Với một quy mô lớn, độ rủi ro công ty sẽ giảm, các ngân hàng hay nhà
cung cấp sẽ yên tâm để cho công ty vay. Tuy nhiên, với quy mô vốn lớn, công ty
cũng có nhiều tiền để phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh nên tỉ lệ nợ trên tổng tài
sản cũng sẽ không cao.
TAX: Số thuế phải nộp cao khi công ty ít sử dụng nợ vay. Có thể hiểu rằng do
các công ty không lợi dụng tấm chắn thuế nên công ty phải nộp nhiều tiền thuế thu
nhập doanh nghiệp. Các công ty trong giai đoạn năm 2008 đã giảm việc đi vay vì lãi
suất quá cao, các công ty đã đánh đổi lợi ích của tấm chắn thuế bằng việc nộp thuế
thu nhập doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp vay nợ với lãi suất cao thì chi phí hoạt
động của doanh nghiệp sẽ tăng lên, làm giảm lợi nhuận trước thuế. Nếu doanh nghiệp
không vay nợ thì khoản lợi nhuận trước thuế sẽ tăng lên nhưng phải nộp một khoản
thuế thu nhập doanh nghiệp cho Nhà nước. Với tỉ lệ lãi suất có lúc cao nhất lên đến
21% trong khi nhiều công ty chịu mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn
mức lãi suất này.
UNIQ: Tỉ lệ giá vốn trên doanh thu thuần thể hiện một đặc điểm riêng của
ngành. Thông thường UNIQ của các công ty trong cùng ngành thì sẽ tương đương
Trang 34
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
nhau. Đối với các công ty có tỷ lệ giá vốn cao thì mức lợi nhuận gộp sẽ thấp, công ty
sẽ khó huy động vốn từ các nhà đầu tư, khi mà tỉ lệ nhuận thấp hơn lãi suất ngân
hàng. Tuy nhiên, với các khoản tài trợ dài hạn, các công ty có tỷ lệ UNIQ cao sẽ huy
động vốn từ cổ đông hơn là vay nợ dài hạn vì có thể với đặc điểm riêng của ngành
cần nhiều đầu tư cho nghiên cứu phát triển nên công ty phải sử dụng vốn tự có.
Tóm lại, các nhân tố trên có những nhân tố có tác động đến đòn bẩy tài chính
hay cấu trúc vốn của công ty giống như lý thuyết trật tự phân hạng như: ROA,
TANG, SIZE. Tuy nhiên, các nhân tố như TAX, GROWTH lại có tác động trái chiều
so với lý thuyết trật tự phân hạng. Bên cạnh đó, nhân tố LIQ theo lý thuyết có tác
động đôi khi cùng chiều hay trái chiều đối với đòn bẩy tài chính, nhưng theo phân
tích từ bảng 2.2.6 thì LIQ chỉ có tác động nghịch với đòn bẩy tài chính. Nhân tố
UNIQ theo lý thuyết sẽ có tác động nghịch đối với đòn bẩy tài chính nhưng trong
thực tế của 45 công ty thì UNIQ có tác động tỉ lệ thuận với tỉ lệ nợ trên tổng tài sản, tỉ
lệ nợ ngắn hạn trên tổng tài sản và tác động nghịch đối với tỉ lệ nợ dài hạn trên tổng
tài sản.
2.3 PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ KHÁC TÁC ĐỘNG ĐẾN CẤU TRÚC VỐN
CỦA CÁC CÔNG TY ĐANG NIÊM YẾT TẠI SỞ GDCK TP.HỒ CHÍ
MINH
Ngoài các nhân tố trên đã phân tích ở mục 2.2 còn có rất nhiều các nhân tố khác
tác động đến cấu trúc vốn của các công ty hiện đang niêm yết tại Sở GDCK TP.Hồ Chí
Minh. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế - xã hội Việt Nam trong năm 2010, có thể
nhận thấy các biến động của thị trường chứng khoán và chính sách lãi suất đã tác động
mạnh đến tâm lý của chủ doanh nghiệp, cổ đông và nhà đầu tư dẫn đến những thay đổi
trong việc quyết định xây dựng cấu trúc vốn của công ty.
2.3.1 Thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán từ khi chính thức đi vào hoạt động thực hiện phiên giao
dịch đầu tiên vào ngày 28/07/2000 đến nay đã trải qua nhiều thăng trầm.
Trang 35
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Giai đoạn đầu thị trường chứng khoán gặp rất nhiều khó khăn như: hệ thống
pháp luật Việt Nam nói chung chưa được hoàn thiện, các văn bản điều chỉnh hoạt động
trên thị trường chứng khoán còn nhiều bất cập, chồng chất, chưa thống nhất...., đội ngũ
cán bộ quản lý điều hành chưa có kinh nghiệm thực tiễn, sự hiểu biết của công chúng
về đầu tư chứng khoán và TTCK còn nhiều hạn chế.
Từ đầu năm 2006 đến cuối năm 2007, giai đoạn này được mệnh danh là “giai
đoạn bùng nổ chứng khoán” trên thị trường Việt Nam với nhiều diễn biến mà thậm chí
các chuyên gia lâu năm cũng không thể dự đoán và giải thích được. VN-Index chỉ
khoảng 300 điểm vào đầu năm 2006 đã tăng vùn vụt lên đến gần gấp 4 lần (1.170,67
điểm) vào ngày 12/03/2007.
Các Công ty nắm bắt được tâm lý háo hức thu gom cổ phiếu và kiến thức hạn
chế về chứng khoán của nhà đầu tư nhỏ lẻ. Các Công ty đã lợi dụng sự bất cân xứng
thông tin để phát hành ồ ạt cổ phiếu ra công chúng thu về giá trị thặng dư khổng lồ và
đẩy giá cổ phiếu lên cao dưới nhiều hình thức chia cổ phiếu thưởng, trả cổ tức bằng cổ
phiếu, phát hành cổ phiếu cho công chúng hay nhà đầu tư chiến lược...
Tuy nhiên năm 2008 khép lại với sự kiện kinh tế nổi bật toàn cầu là cuộc khủng
hoảng tài chính, khởi nguồn từ Mỹ sau đó nhanh chóng lan rộng toàn thế giới. Cuộc
khủng hoảng tài chính đã tác động trực tiếp tới TTCK trên thế giới.
TTCK VN khép lại năm 2008 với sự sụt giảm mạnh, VNIndex đóng cửa tại mức
315,62 điểm, mất 605,45 điểm, tương đương 65,33% so với phiên giao dịch đầu năm.
Tại sàn Hà Nội, Hast Index chốt tại mức 105,12 điểm, giảm 217,22 điểm, tương đương
67,39% sau 248 phiên giao dịch.
Bảng 2.9 Thống kê thông tin thị trường chứng khoán năm 2008
Trang 36
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trong năm 2008, TTCK VN phải cạnh tranh khá gay gắt của các kênh đầu tư
khác. Lãi suất tiết kiệm tăng cao (18%), cơn sốt USD và sự sôi động của thị trường
vàng đã kéo một lượng không nhỏ các nhà đầu tư rời TTCK VN ra nhập vào các thị
trường này.
Trong năm 2008, lãi suất ngân hàng tăng, chính sách cho vay của các ngân hàng
bị thắt chặt, nhiều công ty đã tính đến biện pháp phát hành cổ phiếu để có vốn mở rộng
hoạt động sản xuất kinh doanh.
Số lượng các công ty dùng thu nhập giữ lại để tái đầu tư tăng nhiều hơn so với
năm 2007. Số lượng cô ty phát hành cổ phiếu riêng lẻ cũng như huy động thêm vốn
bằng hình thức phát hành quyền mua cho các cổ đông hiện hữu hay cho cổ đông chiến
lược giảm đáng kể. Nguyên nhân là do năm 2008, thị trường chứng khoán đã tụt dốc
khá mạnh sau một thời gian tăng nóng. Việc huy động vốn mới từ nhà đầu tư và các cổ
đông là rất khó khăn. Với hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu, các công ty đã hạn chế
việc chi trả tiền mặt cho cổ đông, nguồn tiền này được dùng để tái đầu tư trong bối
cảnh nền kinh tế bắt đầu vào giai đoạn suy thoái và lãi suất vay ngân hàng tăng cao.
Tình hình thị trường chứng khoán năm 2009 và 2010 tiếp tục gánh chịu hậu quả
của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008. Không có giai đoạn tuột dốc thẳng
đứng xuống gần 200 hay thăng hoa vượt 600 như năm 2009, trong năm 2010 diễn biến
Vn-Index ổn định trên 400 điểm. Có lúc nhà đầu tư tranh mua ồ ạt, song cũng không
hiếm phiên giao dịch dưới 1.000 tỷ đồng.
Bất chấp diễn biến thị trường tương đối khó khăn, lượng doanh nghiệp niêm yết
trên tại 2 Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và TP HCM trong năm 2010 vẫn tăng
khoản 6% so năm 2009. Cụ thể, HNX đón nhận thêm 105 mã chứng khoán mới, trong
khi con số tương ứng tại HOSE là 51 mã.
Việc doanh nghiệp tăng cường "lên sàn" là tín hiệu tốt, cho thấy sức hút từ việc
huy động vốn theo kênh chứng khoán cũng như nhu cầu công khai, minh bạch hóa, đại
chúng hóa hoạt động doanh nghiệp. Tuy nhiên, nó cũng cho thấy sự khó khăn trong
việc vay vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong năm qua, khi và lãi suất ngân
hàng tăng cao trở lại.
Trang 37
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
2.3.2 Lãi suất ngân hàng
Như đã phân tích ở trên, năm 2008 là năm nền kinh tế thế giới lâm vào khủng
hoảng trầm trọng, lạm phát tăng cao chóng mặt. Nền kinh tế Việt Nam cũng không
thoát khỏi cơn sóng khủng hoảng đó. Để kìm hãm sự gia tăng của lạm phát, Ngân hàng
Nhà nước Việt Nam (NHNN VN) đã phải đưa ra các công cụ tài chính để hỗ trợ nền
kinh tế. Việc gia tăng lãi suất cơ bản từ 8,25%/năm vào ngày 01/01/2008 lên 14%/năm
từ ngày 01/07/2008 đến 20/10/2008 nhằm giảm lượng tiền đang lưu thông trên thị
trường. Chính sách này của NHNN VN đã khiến các doanh nghiệp gặp rất nhiều khó
khăn khi chi phí tài chính tăng cao đột biến.
Sự gia tăng lãi suất Ngân hàng đã khiến các doanh nghiệp phải tìm cách tối ưu
hóa nguồn tiền trong lưu thông phục vụ hoạt động của doanh nghiệp. Các công ty chủ
yếu đưa ra hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu thưởng để hạn chế việc chi tiền mặt cho
các cổ đông nhưng vẫn đảm bảo duy trì tỉ lệ chi trả cổ tức đã cam kết với nhà đầu tư.
Sang năm 2009, để hỗ trợ các doanh nghiệp vượt qua cơn bảo khủng hoảng kinh
tế - tài chính, hàng loạt các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp được Chính phủ tung ra,
trong đó có chính sách hỗ trợ lãi suất ngắn hạn (Quyết định 131/QĐ-TTg, ngày
23/01/2009) và hỗ trợ lãi suất trung và dài hạn (Quyết định 443/QĐ-TTg, ngày
04/04/2009). Chính sách hỗ trợ lãi suất giúp các doanh nghiệp giảm chi phí vay, doanh
nghiệp mạnh dạn vay vốn để phục vụ sản xuất kinh doanh, mở rộng đầu tư, giảm giá
thành sản phẩm, tạo việc làm...Nếu tính theo con số định lượng, dư nợ hỗ trợ lãi suất
đối với các khoản vay ngắn hạn theo Quyết định 131/QĐ-TTg ngày 23/1/2009 của Thủ
tướng Chính phủ đến cuối tháng cuối tháng 12/2009 là 400.000 tỷ đồng. Dư nợ hỗ trợ
lãi suất đối với các khoản vay trung và dài hạn theo Quyết định 443/QĐ-TTG ngày
4/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ đến cuối 12/2009 là 70.000 tỷ đồng.
Diễn biến của lãi suất năm 2010 đi theo kịch bản của năm 2009: Lãi suất điều
hành ổn định trong một thời gian dài và sau đó tăng lên vào cuối năm nhằm kiếm chế
lạm phát; lãi suất thị trường có xu hướng giảm vào giữa năm và tăng cao trở lại những
tháng cuối năm.
Trang 38
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Năm 2010, một năm đầy biến động của thị trường tiền tệ trong nước cũng như
trên thế giới, một năm mà nền kinh tế nước ta gặp rất nhiều khó khăn trong giai đoạn
phục hồi sau những ảnh hưởng từ biến động kinh tế thế giới 2008 – 2009. Trước những
biến động đó, để thực hiện đồng bộ với các giải pháp của Chính phủ, NHNN thực hiện
điều hành chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt nhằm tạo điều kiện hỗ trợ tích cực
cho thị trường tiền tệ - tín dụng hoạt động ổn định, góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế
và kiềm chế lạm phát gia tăng những tháng cuối năm một cách hiệu quả. Theo đó,
NHNN đã duy trì lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam ổn định ở mức 8% trong suốt 10
tháng đầu năm và thực hiện điều chỉnh lên mức 9% trong hai tháng cuối năm trước sức
ép của lạm phát.
Bảng 2.10: Diễn biến lãi suất điều hành năm 2010 của NHNN
Nguồn: NHNN
Với sự ổn định của lãi suất ngân hàng trong năm 2009 và 2010, các doanh
nghiệp đã mạnh dạn vay vốn ngân hàng hơn, tỉ lệ vốn vay/tổng tài sản tăng hơn so với
năm 2007-2008. Đặc biệt tỉ lệ vốn vay dài hạn/tổng tài sản đã tăng lên khá cao, chứng
tỏ các doanh nghiệp đã cân nhắc việc vay vốn dài hạn tài trợ cho các dự án của doanh
nghiệp thay vì phát hành cổ phiếu để tăng vốn điều lệ như đã thực hiện trong các năm
2007-2008.
2.3.3 Yếu tố tâm lý
Không thể tìm thấy một cấu trúc vốn tối ưu chung cho tất cả các doanh nghiệp.
Những yếu tố trên đều có tác động rất mạnh đến nhà quản trị trong việc quyết định một
cấu trúc vốn như thế nào là tối ưu trong từng giai đoạn với đặc điểm ngành mà doanh
nghiệp đang hoạt động. Một yếu tố nữa có lẽ cũng ảnh hưởng không kém đến sự lựa
chọn cấu trúc vốn cho doanh nghiệp đó là ý chí chủ quan của nhà quản lý. Nếu tất cả
Trang 39
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
mọi phân tích đều tốt, xác định được một cấu trúc vốn mang lại giá trị tối ưu cho doanh
nghiệp, nhưng người có quyền quyết định lại không thích vay nợ thì cũng đành chịu.
Trong thời gian qua, không thể phủ nhận việc Giám Đốc của các Công ty niêm
yết tại Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh bị yếu tố tâm lý chi phối việc lựa chọn nguồn tài trợ
vốn cho hoạt động của công ty mình. Khi việc phát hành cổ phiếu dễ dàng, cổ đông sẵn
sàng bỏ tiền ra mua cổ phiếu của công ty với một giá cao hơn mệnh giá cổ phiếu, các
giám đốc đã lựa chọn phương án phát hành cổ phiếu để huy động vốn. Lợi dụng tâm lý
của các nhà đầu tư khi thấy công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu hay tiền mặt với tỉ lệ cao
thì cho rằng công ty đang hoạt động kinh doanh hiệu quả. Việc phát hành thêm cổ
phiếu được nhà đầu tư kỳ vọng một sự tăng trưởng nhiều hơn trong tương lai của công
ty.
Trang 40
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
45 công ty trong nghiên cứu là các công ty hiện đang niêm yết trên thị trường
chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh, đa phần các công ty đều dễ dàng vay nợ ngân
hàng do tình hình tài chính năm 2006 và 2007 khá tốt, tốc độ tăng trưởng cao. Tuy
nhiên, năm 2006-2007 diễn biến thị trường thuận lợi cho việc phát hành cổ phiếu nên
các công ty đã lựa chọn hình thức phát hành cổ phiếu để tăng vốn và thu được thặng dư
rất lớn.
Điều này có thể giải thích rằng sự lựa chọn nguồn tài trợ vốn bị chi phối bởi các
tín hiệu của TTCK nói riêng và của nền kinh tế nói chung. Khi nền kinh tế và TTCK
phát tín hiệu khả quan, tâm lý nhà đầu tư phấn trấn, các công ty sẽ lựa chọn phương án
phát hành cổ phiếu dưới các hình thức: Phát hành cổ phiếu mới cho nhà đầu tư hiện
hữu, nhà đầu tư chiến lược; chia cổ phiếu thưởng; trả cổ tức bằng cổ phiếu. Nhà đầu tư
bị hấp dẫn bởi các chiêu bài của các Công ty, nên sẵn sàng trả giá cao cho các cổ phiếu.
Các công ty bị áp lực về kế hoạch sản xuất kinh doanh năm sau phải cao hơn
năm trước từ phía các cổ đông. Vì thế vốn từ việc phát hành cổ phiếu không chỉ dùng
cho hoạt động sản xuất kinh doanh mà còn dùng để đầu tư tài chính và bất động sản –
đây là hai lĩnh vực đem lại siêu lợi nhuận nhưng rủi ro lại rất cao.
Các công ty ít quan tâm đến việc lựa chọn phương án “Cấu trúc vốn tối ưu”, các
hình thức huy động vốn như: Nợ có thể chuyển đổi, CP ưu đãi có thể chuyển đổi, CP
ưu đãi không chuyển đổi. Các hình thức này chủ yếu được sử dụng ở các tổ chức ngân
hàng – các tổ chức có khả năng vận dụng tốt các công cụ tài chính.
Từ thực tế của các công ty tại Việt Nam, ta có thể thấy lý thuyết trật tự phân
hạng đã phân tích các vấn đề về thừa thãi tài chính rất đúng trong một số trường hợp
của các công ty này. Như vậy, để khắc phục mặt trái của thừa thãi tài chính các Công
ty cần phải cân nhắc kỹ trong việc lựa chọn một cơ cấu vốn phù hợp với doanh nghiệp.
Bên cạnh vấn đề của “thừa thãi tài chính” gây ra cho các công ty trong thời gian
qua, mỗi công ty niêm yết trên Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh vẫn giữ một tỉ lệ nợ nhất
định để tài trợ cho hoạt động kinh doanh. Khi việc huy động vốn từ việc phát hành cổ
Trang 41
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
phiếu không thuận lợi hay vốn tự có không đủ để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh
của công ty, các công ty đã dựa vào các “đặc điểm riêng” như các chỉ số tài chính về
tính thanh khoản, khả năng sinh lời, tài sản cố định, quy mô công ty, sự tín nhiệm từ đó
có những giải pháp để tìm nguồn tài trợ như: tăng vay nợ của ngân hàng, kéo dài thời
gian trả nợ cho nhà cung cấp hay sử dụng các chính sách cổ tức hợp lý (cổ phiếu
thưởng, không chi trả cổ tức) nhằm tối đa hóa nguồn tiền của công ty. Việc phụ thuộc
nhiều vào vốn vay sẽ gây nhiều áp lực cho các công ty khi nền kinh tế khó khăn, lạm
phát tăng, chính sách lãi suất không ổn định, thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp cao.
Để có thể hạn chế những rủi ro về giá chứng khoán hay lãi suất cũng như sự
phức tạp, rắc rối về thủ tục phát hành cổ phiếu và vay nợ, các công ty có thể tự tạo ra
sự chủ động về tài chính từ chính nội lực của mình. Nhằm gia tăng sức mạnh nội lực
của các doanh nghiệp bằng việc xây dựng cấu trúc vốn hợp lý cần áp dụng một số giải
pháp đối với doanh nghiệp, đối với thị trường và đối với Chính phủ.
Trang 42
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
CHƯƠNG 3: NHỮNG GIẢI PHÁP XÂY DỰNG CẤU TRÚC
VỐN CHO CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TẠI SỞ GDCK
TP.HỒ CHÍ MINH
Từ những nghiên cứu thực nghiệm và phân tích các nhân tố tác động đến cấu
trúc vốn của các Công ty hiện đang niêm yết tại Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh trong năm
2008, ta nhận thấy rằng chủ động tài chính sẽ giúp công ty không bỏ lỡ các cơ hội kinh
doanh đem lại nhiều lợi nhuận cho công ty. Muốn có nguồn tài chính dồi dào không
cách nào hơn là nâng cao hiệu quả kinh doanh của công ty và gia tăng tích lũy để tái
đầu tư.
Dưới đây là một số biện pháp giúp việc xây dựng cấu trúc vốn tối ưu cho các
công ty:
3.1 ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP
3.1.1 Xây dựng cấu trúc vốn theo từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp
Doanh nghiệp phải phân tích các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn của doanh
nghiệp để lựa chọn hình thức tài trợ vốn phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp. Cần
phải có sự ưu tiên trong việc phân tích các yếu tố đó, yếu tố nào là yếu tố tác động
chính, quan trọng và phải kết hợp các yếu tố lại với nhau, từ đó lựa chọn ra cho Công
ty một cấu trúc vốn tối ưu trong từng giai đoạn phát triển của sản phẩm hay của doanh
nghiệp.
Giai đoạn triển khai: Giai đoạn mới thành lập doanh nghiệp
Trong giai đoạn này, doanh nghiệp mới thành lập nên uy tín của doanh nghiệp
chưa được chứng minh bởi khách hàng qua chất lượng sản phẩm, dịch vụ, hay bởi các
đối tác qua việc thực hiện các cam kết thương mại, hay bởi các tổ chức tín dụng qua
các số liệu tài chính và thực hiện cam kết tín dụng. Việc vay vốn từ các tổ chức tín
dụng hay thương lượng điều khoản thương mại về nợ phải trả của doanh nghiệp trong
giai đoạn này rất khó khăn. Chính vì vậy, trong những năm đầu mới thành lập doanh
Trang 43
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
nghiệp, vốn chủ sở hữu là nguồn cung ứng vốn chủ yếu cho hoạt động của doanh
nghiệp.
Doanh nghiệp cần có chính sách cổ tức hợp lý trong giai đoạn này, có thể không
chi trả cổ tức hoặc duy trình một mức cổ tức thấp. Phần lợi nhuận chưa phân phối sẽ
được giữ lại để tái đầu tư cho các năm tiếp theo.
Việc tái đầu tư tuy không đem lại cho cổ đông thu nhập từ cổ tức cao, nhưng
ngược lại giá trị tài sản của doanh nghiệp được tăng lên, đồng nghĩa với giá trị của
doanh nghiệp cũng tăng theo.
Giai đoạn phát triển: Giai đoạn doanh nghiệp tăng trưởng
Trong giai đoạn này, nhu cầu vốn của doanh nghiệp là rất lớn để phục vụ cho
việc phát triển quy mô, thị phần, sản phẩm, dịch vụ...Với sự tăng trưởng cao qua các
năm, các tổ chức tín dụng, các đối tác sẽ sẵn sàng cho doanh nghiệp vay vốn hoặc cho
nợ. Tận dụng tín hiệu khả quan của các chỉ số tài chính như lợi nhuận (ROA), giá trị tài
sản cố định hữu hình (tang), quy mô công ty (size), cơ hội tăng trưởng (Growth), tính
thanh khoản (Liq), ...doanh nghiệp dễ dàng huy động vốn, tận dụng lợi thế của đòn bẩy
tài chính và tấm chắn thuế.
Mặc dù vậy, doanh nghiệp cũng không quá chủ quan khi nguồn cung vốn dựa
phần lớn vào vốn vay. Khi nên kinh tế bất ổn, lạm phát gia tăng, lãi suất vay cao thì lợi
thế của đòn bẩy tài chính sẽ mất đi. Lúc này có thể chi phí sử dụng vốn bình quân
(WACC) sẽ rất cao, không kể đến chính sách thắt chặt tín dụng của Nhà nước cũng sẽ
ảnh hưởng đến hạn mức tín dụng do các ngân hàng cấp cho doanh nghiệp sẽ bị hạn
chế.
Một chính sách chi trả cổ tức hợp lý đảm bảo rằng các cổ đông có thể tiếp tục
tin tưởng, ủng hộ chính sách tăng trưởng của doanh nghiệp, đồng thời doanh nghiệp
vẫn có thể sử dụng một phần lợi nhuận giữ lại để tài trợ cho các hoạt động của doanh
nghiệp.
Trang 44
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Giai đoạn trưởng thành: Giai đoạn doanh nghiệp phát triển ổn định
Suốt thời gian đầu của giai đoạn này, doanh số tiếp tục tăng lên, nhưng ở một
tốc độ giảm dần. Trong khi doanh số đang được ổn định (leveling off), thì lợi nhuận
của doanh nghiệp lại giảm xuống. Sự cạnh tranh giá cả trở nên gay gắt hơn. Doanh
nghiệp gánh vác một phần lớn hơn cho những cố gắng chiêu thị chung trong việc đấu
tranh để duy trì những người bán và những sản phẩm ở trong cửa hàng của họ. Những
sản phẩm, dịch vụ, lĩnh vực kinh doanh mới được giới thiệu.
Để tài trợ vốn cho việc nghiên cứu và triển khai việc đầu tư cho các sản phẩm,
dịch vụ, lĩnh vực kinh doanh mới này thì việc phát hành thêm cổ phần cho cổ đông
hiện hữu và cổ đông mới nên được cân nhắc. Việc phát hành thêm cổ phần mới dễ
dàng được các cổ đông cũ đồng ý vì mặc dù giá cổ phiếu của doanh nghiệp bị pha
loãng, cổ đông cũ phải chia sẻ quyền lợi, cổ tức cho các cổ đông mới, nhưng đồng thời
họ cũng được chia sẻ bớt rủi ro khi các sản phẩm, dịch vụ, lĩnh vực kinh doanh mới
này thất bại. Đặc biệt, với doanh nghiệp đang ở giai đoạn này thì việc phát hành cổ
phiếu có thể sẽ thu được một giá trị thăng dư lớn do các nhà đầu tư cũng tin tưởng rằng
doanh nghiệp sẽ tiếp tục phát triển như trước.
Áp lực chi trả cổ tức trong giai đoạn này sẽ đè nặng lên doanh nghiệp do số
lượng cổ phiếu tăng thêm. Vì vậy, doanh nghiệp cần tiếp tục duy trì tăng trưởng các
sản phẩm, dịch vụ, lĩnh vực kinh doanh cũ, đồng thời cố gắng đẩy mạnh sự phát triển
của sản phẩm, dịch vụ, lĩnh vực kinh doanh mới để thu lợi nhuận đảm bảo cổ tức mỗi
cổ phần không giảm xuống.
Giai đoạn suy thoái: Giai đoạn doanh nghiệp giảm dần tốc độ tăng trường
Thật sự đối với tất cả những sản phẩm thì sự cũ đi là không thể tránh khỏi khi
những sản phẩm mới bắt đầu chu kỳ sống của chúng, và sẽ thay thế cho những sản
phẩm cũ. Sự kiểm soát chi phí trở nên càng quan trọng khi nhu cầu giảm xuống. Quảng
cáo giảm xuống, và một số đối thủ cạnh tranh rút ra khỏi thị trường. Doanh nghiệp có
bị diệt vong hay không, hoặc có thể được cứu sống hay không, tuỳ thuộc vào khả năng
quản lý của doanh nghiệp.
Trang 45
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trong giai đoạn này, lợi thế thương lượng không còn thuộc về doanh nghiệp.
Việc huy động vốn từ các tổ chức tín dụng hay thị trường chứng khoán sẽ gặp nhiều
khó khăn hơn.
Dựa vào nội lực là chủ yếu sẽ giúp doanh nghiệp chủ động nguồn vốn tài trợ
cho hoạt động của doanh nghiệp. Giữ lại toàn bộ cổ tức hay một phần lớn cổ tức trong
giai đoạn này sẽ được các cổ đông đồng tình.
Đẩy mạnh các biện pháp kiểm soát, quản lý chặt chẽ các khoản chi phí hay gia
tăng năng suất lao động...sẽ giúp doanh nghiệp duy trì lợi nhuận. Duy trì và không
ngừng củng cố uy tín của doanh nghiệp sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận với các nguồn
vốn vay từ bên ngoài dễ dàng hơn.
3.1.2 Gia tăng hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
Như nội dung đã phân tích ở trên, sự chủ động về tài chính sẽ giúp doanh
nghiệp linh hoạt trong hoạt động điều hành và gia quyết định kịp thời, sáng suốt, có
hiệu quả. Muốn có được sự chủ động tài chính thì doanh nghiệp phải có nguồn vốn tự
có dồi dào và ngày càng gia tăng do lợi nhuận thu từ hoạt động kinh doanh hàng năm
cao.
Theo cách hiểu thông thường, hiệu quả kinh doanh biểu hiện mối tương quan
giữa chi phí đầu vào và kết quả nhận được ở đầu ra của một quá trình.
Để tăng hiệu quả chúng ta có thể sử dụng những biện pháp như: giảm đầu vào,
đầu ra không đổi; hoặc giữ đầu vào không đổi, tăng đầu ra; hoặc giảm đầu vào, tăng
đầu ra,..
Muốn đạt hiệu quả kinh doanh, Công ty không những chỉ có những biện pháp sử
dụng nguồn lực bên trong hiệu quả mà còn phải thường xuyên phân tích sự biến động
của môi trường kinh doanh của Công ty, qua đó phát hiện và tìm kiếm các cơ hội trong
kinh doanh của mình. Có thể đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh
doanh của Công ty trong nền kinh tế thị trường là:
Một là, quan tâm tới việc xây dựng và phát triển đội ngũ lao động của Công ty.
Hiệu quả của mỗi quốc gia, ngành và Công ty phụ thuộc lớn vào trình độ văn hoá,
chuyên môn, tay nghề, kỹ năng, năng lực của đội ngũ lao động. Muốn vậy phải thường
Trang 46
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
xuyên tạo điều kiện cho người lao động nâng cao trình độ, kích thích tinh thần sáng tạo
và tính tích cực trong công việc bằng các hình thức khuyến khích vật chất và tinh thần.
Hai là, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý Công ty. Xây dựng tốt
mối quan hệ giữa người quản lý và người lao động, luôn tôn trọng và khuyến khích
tính tự chủ sáng tạo của lực lượng lao động tạo ra sức mạnh tổng hợp phát huy hiệu
quả của các yếu tố sản xuất, đặc biệt là yếu tố con người. Cần tăng cường chuyên môn
hoá, kết hợp đa dạng hoá cùng với những phương án quy mô hợp lý cho phép khai thác
tối đa lợi thế quy mô giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sử dụng các yếu tố đầu vào. Việc
tổ chức, phối hợp với các hoạt động kinh tế thông qua các hình thức tổ chức liên
doanh, liên kết nhằm phát huy sức mạnh chung, tăng khả năng cạnh tranh và tiêu thụ
trên thị trường là một trong các biện pháp tăng hiệu quả kinh doanh.
Ba là, xây dựng hệ thống trao đổi và xử lý thông tin trong Công ty. Lợi thế cạnh
tranh của Công ty phụ thuộc chủ yếu vào hệ thống trao đổi và xử lý thông tin. Đây là
yếu tố tác động trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh. Điều này đòi hỏi cần phải hiện đại
hoá hệ thống trao đổi và xử lý thông tin phục vụ không ngừng nâng cao hiệu quả kinh
doanh.
Bốn là, vận dụng khoa học kỹ thuật công nghệ tiên tiến vận dụng vào sản xuất,
kinh doanh. Các Công ty để khẳng định vị trí trên thương trường, để đạt hiệu quả kinh
doanh, để giảm thiểu chi phí, sản lượng cao đồng thời để thị trường chấp nhận sản
phẩm, đòi hỏi sản phẩm phải đạt được các tiêu chuẩn, đạt chất lượng sản phẩm. Muốn
vậy, cần tiếp cận với khoa học kỹ thuật công nghệ tiên tiến vận dụng vào hoạt động sản
xuất, kinh doanh, phải không ngừng cải tiến, đầu tư công nghệ để giúp Công ty hoạt
động hiệu quả hơn.
Năm là, quản trị môi trường. Các khía cạnh thuộc về môi trường kinh doanh
ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của Công ty như: cơ chế chính sách của Nhà nước,
tình hình kinh tế thế giới, trao đổi quốc tế, hệ thống chính trị; mối quan hệ song
phương giữa các quốc gia; các hiệp định đa phương điều khiển mối quan hệ giữa các
nhóm quốc gia; các tổ chức quốc tế,...Vì vậy, muốn hoạt động kinh doanh có hiệu quả
cần phải quản trị môi trường. Đó là việc thu thập thông tin, dự đoán, ước lượng những
thay đổi, bất trắc của môi trường trong và ngoài nước, đưa ra những biện pháp đối phó
Trang 47
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
nhằm giảm bớt những tác động, những tổn thất có thể có do sự thay đổi, bất trắc đó.
Thậm chí, nếu dự đoán trước được sự thay đổi môi trường ta có thể tận dụng được
những thay đổi này, biến nó thành cơ hội cho việc sản xuất, kinh doanh của Công ty.
Sáu là, khi hiệu quả kinh doanh cao đem lại cho Công ty nguồn tài chính dồi
dào, Công ty phải có chính sách phân phối lợi nhuận hợp lý để tái đầu tư vào các hoạt
động kinh doanh có hiệu quả cao hơn. Không nên đầu tư quá nhiều, dàn trải vào các
lĩnh vực hoạt động không phải sở trường của Công ty. Việc đầu tư không tập trung,
không phù hợp với năng lực quản lý của Công ty sẽ làm giảm sút hiệu quả kinh doanh.
3.1.3 Chủ động nguồn cung tiền
Một là, ưu tiên sử dụng nguồn vốn tự có trước khi vay nợ hay phát hành thêm
cổ phần sẽ làm thu nhập của cổ đông cao hơn, giá trị của doanh nghiệp cũng được gia
tăng. Phát hành thêm cổ phần sẽ làm pha loãng giá trị cổ phiếu, gia tăng áp lực chi trả
cổ tức cho cổ đông. Vay nợ sẽ làm gia tăng chi phí lãi vay và bị phụ thuộc vào ngân
hàng, đôi khi bị các ngân hàng can thiệp vào một số quyết định trong thanh toán hay
tăng chi phí để chứng tỏ sự minh bạch tài chính của công ty. Tuy nhiên, cần phải cân
nhắc giữa chi phí lãi vay với chi phí thuế để có quyết định cho phù hợp.
Hai là, khai thác thêm các kênh huy động vốn. Các doanh nghiệp Việt Nam vẫn
có truyền thống đi vay ngân hàng hoặc phát hành thêm cổ phiếu để tài trợ cho hoạt
động của công ty. Tuy nhiên, việc phát hành cổ phiếu hay vay nợ đều đòi hỏi doanh
nghiệp phải làm nhiều thủ tục, chi phí cao và bị chi phối nhiều bởi tình hình kinh tế
cũng như các tín hiệu của thị trường chứng khoán. Công ty có thể tìm kiếm nguồn vốn
tài trợ bằng cách phát hành trái phiếu chuyển đổi, vay nợ từ các nguồn phi ngân hàng
hay thương lượng một chính sách nợ tốt từ các nhà cung cấp...
Trang 48
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
3.2 ĐỐI VỚI THỊ TRƯỜNG
Doanh nghiệp sẽ ngày càng phát triển nếu được hoạt động trong một môi trường
kinh tế ổn định và phát triển lành mạnh. Nhắm đến mục tiêu này thì phải tạo ra:
Một là, môi trường kinh tế phát triển minh bạch bằng các văn bản pháp luật
thống nhất, ngày càng gần và phù hợp với thông lệ quốc tế. Các thành phần kinh tế
được đối xử công bằng, tạo điều kiện thuận lợi để phát huy hết tiềm năng. Khuyến
khích phát triển kinh tế tư nhân, thu hút đầu tư nước ngoài, đầy mạnh phát triển công
nghiệp theo hướng hiện đại và ngày càng hội nhập với nền kinh tế thế giới. Tăng cường
các biện pháp nhằm tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế, nâng cao năng suất, chất
lượng và hiệu quả.
Hai là, nền kinh tế tăng trưởng cùng với giải quyết các vấn đề xã hội. Kinh tế
phát triển thường dẫn đến sự phân hóa giàu – nghèo ngày càng cao, chính vì vậy cần
đẩy mạnh các biện pháp nhằm xóa đói giảm nghèo, khuyến khích mọi người vươn lên
làm giàu chính đáng, hỗ trợ các vùng kinh tế vượt qua nghèo khó để cùng phát triển
với nền kinh tế cả nước. Kinh tế phát triển cũng dẫn đến nhiều tệ nạn xã hội, vì vậy,
cần phải có các biện pháp nghiêm khắc và đổng bộ để giải quyết các vấn đề này một
cách triệt để. Bên cạnh đó, cần phát triển kinh tế nông thôn, giải quyết việc làm và thu
nhập cho lao động ở các vùng nông thôn để đảm bảo duy trì ổn định xã hội cho đất
nước.
Ba là, việc phát triển kinh tế đất nước nhưng phải đi đôi với bảo vệ và cải thiện
môi trường. Hậu quả của việc hủy hoại và khai thác quá mức tài nguyên môi trường
dẫn đến thiên tai, bệnh tật, đói nghèo...là nguy cơ lớn cho sự phát triển bền vững.
Bốn là, phát triển văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ, đây là những lĩnh
vực ảnh hưởng trực tiếp đến việc nâng cao năng suất lao động, chất lượng của sản xuất,
kinh doanh, cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, không chỉ tác
động ngắn hạn mà có ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của đất nước.
Năm là, phải đảm bảo tự do và dân chủ cho người dân, cho các thành phần kinh
tế trong xã hội. Mọi công dân có quyền tự do đầu tư, kinh doanh trong những lĩnh vực,
ngành nghề, địa bàn mà pháp luật không cấm; có quyền bất khả xâm phạm về quyền sở
hữu tài sản hợp.
Trang 49
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
3.3 CÁC CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ
Để các Công ty hoạt động kinh doanh có hiệu quả và ổn định ngoài sự nỗ lực
của bản thân các Công ty cần phải có sự hỗ trợ của Chính phủ. Chính phủ phải tạo một
môi trường kinh doanh thông thoáng, lành mạnh, từ đó tạo chất xúc tác cho hoạt động
của doanh nghiệp diễn ra hiệu quả.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, thị trường tài chính phát triển sẽ tạo lực
đẩy mạnh cho sự phát triển cả chiều rộng lẫn chiều sâu cho hoạt động của các Công ty.
Vì không thể mở rộng sản xuất kinh doanh hay đầu tư nghiên cứu sản phẩm mới, cải
tiến chất lượng dịch vụ - hàng hóa... mà không cần tài chính hỗ trợ. Với các công cụ và
chức năng đặc biệt của thị trường tài chính, nó đã trở thành một nhân tố quan trọng
không thể thiếu trong hoạt động kinh tế của đất nước.
Đầu tiên là phải tập trung phát triển TTCK để nó trở thành kênh thu hút vốn đầu
tư của các Công ty, cung cấp các nguồn vốn trung và dài hạn để Công ty đầu tư. Trên
thế giới, TTCK còn thể hiện “sức khỏe” của nền kinh tế. Tuy nhiên, TTCK Việt Nam
còn quá non trẻ, chưa phát huy hết vai trò của nó trong nền kinh tế. Năm 2007, 2008
chứng kiến nhiều bất ngờ của TTCK Việt Nam. Một trong những nguyên nhân đưa thị
trường lên trên 1.100 điểm vào tháng 3/2007 sau đó xuống còn 514 điểm vào ngày
31/12/2008 là do các chính sách quản lý thông tin niêm yết chưa được hoàn thiện.
Tận dụng sự bất cân xứng thông tin, các Công ty đã đưa ra các thông tin chưa
đầy đủ và chính xác khi phát hành cổ phiếu và thu về giá thị thặng dư rất lớn. Số tiền
thu về từ việc phát hành cổ phiếu lại được các Công ty đầu tư vào thị trường chứng
khoán, đầu tư tài chính, bất động sản... Khi các thị trường này gặp khó khăn thì tình
hình tài chính của các Công ty cũng lâm vào tình trạng thua lỗ, thiếu hụt tiền lưu thông
phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh. Các thông tin bất lợi này, Công ty đã không
thông tin kịp thời đến nhà đầu tư, dẫn đến sự thiệt hại cho họ. Tuy nhiên, cơ quan quản
lý chưa có các chế tài xử lý nghiêm khắc các vấn đề này.
Vì thế, Chính phủ cần phải có các chính sách quy định việc công bố thông tin
của các Công ty niêm yết phải trung thực, kịp thời. Bên cạnh đó, các quy định, chính
sách quản lý thị trường chứng khoán, nhà đầu tư phải chặt chẽ hay các chính sách hỗ
Trang 50
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
trợ, can thiệp vào thị trường phải chính xác, đúng thời điểm để thúc đẩy thị trường phát
triển ổn định và trở thành một kênh huy động vốn hiệu quả. Tạo sức hấp dẫn để ngày
càng có nhiều Công ty niêm yết trên TTCK, cũng như thu hút nhà đầu tư tham gia vào
việc “cung ứng” vốn.
Ngoài ra, hoạt động tín dụng ngân hàng nổi lên như một mắt xích trọng yếu
trong hoạt động của nền kinh tế hiện đại, tín dụng ngân hàng có một vai trò cực kỳ
quan trọng, với vị trí là trung gian tài chính của nền kinh tế, thông qua các nguồn lực
xã hội được phân bổ sử dụng một cách hợp lý và có hiệu quả. Thông qua việc cung ứng
nguồn vốn, tín dụng ngân hàng có tác động rất lớn tới quá trình hoạt động của doanh
nghiệp. Theo đó, cần tích cực cung ứng vốn tín dụng cho ngành nghề, các doanh
nghiệp làm ăn có hiệu quả, có lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Kiên quyết
không cung ứng và thu hồi vốn tín dụng đối với các doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, nợ
nần dây dưa, mất uy tín trên thương trường, hạn chế đầu tư đối với các ngành mà có
sản phẩm khó có thể cạnh tranh trên thị trường, đó cũng là một trong những biện pháp
quan trọng để sử dụng tối ưu hoá nguồn lực xã hội. Do đó trong thời gian tới cần tăng
tỷ trọng vốn tín dụng trung, dài hạn trong hoạt động đầu tư.
Hơn nữa, các ngân hàng thương mại cần có quan hệ tín dụng thực sự bình đẳng
giữa các chủ thể kinh doanh, mà cụ thể là các Công ty Nhà Nước và các doanh nghiệp
dân doanh, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Do vậy, trong thời gian tới cần mở
rộng và gia tăng thị phần tín dụng đối với kinh tế dân doanh, ít nhất cũng tương đương
với mức đóng góp vào GDP của khu vực này.
Đẩy mạnh việc phát triển và nâng cao trình độ nguồn nhân lực cho nền kinh tế.
Nguồn nhân lực là yếu tố quyết định đến việc thực hiện các mục tiêu kinh tế xã hội và
nó cũng quyết định đến quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước
nhằm nhanh chóng hoà nhập nền kinh tế nước ta với khu vực và quốc tế, vì suy cho
cùng chính con người mới là yếu tố cơ bản nhất và quan trọng của toàn bộ lực lượng
sản xuất. Nhưng trong một thời gian dài vừa qua, vấn đề đào tạo nguồn nhân lực nhìn
chung chưa được quan tâm đúng mức và cũng chưa có các bước đi thích hợp. Đặc biệt
là tại khu vực sản xuất kinh doanh, nơi trực tiếp tạo ra sản phẩm và các hoạt động dịch
vụ cho toàn xã hội lại càng chưa được quan tâm một cách thích đáng, chưa xem đấy là
Trang 51
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
động lực thúc đẩy sản xuất phát triển. Nhất là trong bối cảnh thế giới ngày nay đang có
sự tiến bộ vượt bậc của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, nhờ đó mà trình độ kỹ
thuật, quy trình công nghệ ngày càng được đổi mới một cách hết sức mau lẹ, thì vấn đề
quan tâm đến đào tạo nguồn nhân lực cho nền kinh tế để tương thích với sự thay đổi
nhanh chóng của máy móc thiết bị được đặt ra như một nhu cầu bức xúc.
Trang 52
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3:
Không có một cấu trúc vốn tối ưu cho tất cả các doanh nghiệp. Đặc điểm ngành,
chu kỳ tăng trưởng của doanh nghiệp là những yếu tố có tác động rất mạnh đến nhà
quản trị trong việc quyết định một cấu trúc vốn như thế nào là tối ưu trong từng giai
đoạn với đặc điểm ngành mà doanh nghiệp đang hoạt động. Giai đọan phát triển của
doanh nghiệp trong chu kỳ sống đó ảnh huởng rất lớn đến việc xác lập cho doanh
nghiệp một cấu trúc vốn hợp lý nhằm đạt được hiệu quả cao nhất với chi phí sử dụng
vốn thấp nhất và rủi ro thấp nhất, từ đó làm cho tỷ lệ nợ ngắn hạn, nợ dài hạn, vốn cổ
phần cũng thay đổi theo mỗi giai đọan.
Bên cạnh sự nỗ lực, chủ động của các doanh nghiệp, sự hỗ trợ của thị trường,
của Chính phủ đóng một vai trò rất quan trọng trong việc đưa ra quyết định lựa chọn
một cấu trúc vốn tối ưu của doanh nghiệp. Các chính sách phát triển kinh tế ổn định,
bền vững giúp các Công ty mạnh dạn đầu tư mở rộng hoạt động sản xuất-kinh doanh.
Các chính sách hỗ trợ kinh tế kịp thời, đúng đắn khi nền kinh tế có dấu hiệu khó khăn
sẽ giúp các doanh nghiệp hoạt động lành mạnh, hiệu quả. Một môi trường kinh doanh
hiệu quả sẽ khiến các Công ty phải lựa chọn đúng nguồn tài trợ vốn phục vụ nhu cầu
sản xuất kinh doanh để đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất, nâng cao giá trị của doanh
nghiệp.
Trang 53
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Carl Kester (1986), “Vốn và cơ cấu quyền sở hữu: Một so sánh giữa các doanh
nghiệp sản xuất Mỹ và Nhật Bản”, Quản trị tài chính, số 15, trang 5-16.
2. Công ty CP chứng khoán Kim Long (2008), “Chứng khoán một năm nhìn lại”,
website Công ty CP chứng khoán Kim Long, tháng 01/2008.
3. Công ty CP chứng khoán Sài Gòn (2009), “Diễn biến chính 2008 & triển vọng
2009”, website Công ty CP chứng khoán Sài Gòn, tháng 01/2009.
4. Đàng Quang Vắng (2009), Cấu trúc vốn cho chiến lược phát triển dài hạn của các
công ty CP xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng niêm yết trên thị trường chứng
khoán TP.Hồ Chí Minh, luận văn thạc sĩ.
5. K.Mackie-Mason (1990), “Thuế có tác động đến các quyết định tài trợ doanh
nghiệp không”, Tạp chí tài chính, số 45, trang 1471-1493.
6. M.C.Jensen (1986), “Các chi phí đại diện của dòng tiền tự do, tài chính doanh
nghiệp và các tiếp quản”, Tạp chí kinh tế Mỹ, trang 26, 20-37.
7. Nguyễn Hoàng Xanh (2004), "Một số giải pháp đầy mạnh tăng trưởng kinh tế", Tạp
chí ngân hàng, số 1/2004.
8. Nguyễn Văn Tạo (2004), "Nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp trong
nền kinh tế thị trường", Tạp chí thương mại, số 10/2004.
9. PGS. TS Trần Ngọc Thơ, PGS.TS Nguyễn Thị Ngọc Trang, PGS.TS Phan Thị Bích
Nguyệt, TS Nguyễn Thị Liên Hoa, TS Nguyễn Thị Uyên Uyên (2007), Tài Chính
Doanh Nghiệp Hiện Đại, Nhà xuất bản thống kê, Hà Nội.
10. S.C.Myers (1984), “bài toán cấu trúc vốn”, Tạp chí tài chính, số 39, trang 581-581.
11. S.C.Myers (1993), “vẫn tìm kiếm một cấu trúc vốn tối ưu”, Tạp chí tài chính doanh
nghiệp ứng dụng, số 6, trang 4-14.
12. Thủy Ngọc Thu (2009), “Giá trị doanh nghiệp qua các lý thuyết cấu trúc vốn”,
saovangco.com, ngày 09/08/2009.
Trang 54
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
13. Trần Hùng Sơn (2008), “Các nhân tố tác động đến cơ cấu vốn của các công ty đang
niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam”, saga.vn, ngày 14/01/2008.
14. Vũ Quốc Tuấn (2006), “Phát triển bền vững”, website Viện nghiên cứu quản lý kinh
tế Trung Ương, ngày 23/05/2006.
Tiếng Anh
1. F. Buferna, K. bangassa, L. Hodgkinson, Derterminants of capital structure:
Evidence from Libya
2. H. Kim, A. Heshmati và D. Aoun, Dynamic of capital structure: The case of
Korean listed manufacturing companies, Asian Economic Journal 2006, Vol 20 No
3, 273-302.
3. J. J. Chen, Yan Xue, New empirical study on the capital structure of Chinese listed
companies, Working paper 2004, University of Surrey .
4. R. Deesomsak, K. Paudyal, G. Pescetto, The derterminants of capital structure:
evidence from the Asia Pacific region, Journal of Multinational Financial
Management 14(2004) 387-405.
5. Y. Wiwattanakantang, Anempirical study on the derterminants of the capital
structure of Thai firms, Pacific-Basin Finance Journal 7 (1999) 371-403.
6. G. Huang, F. M. Song, The derterminants of capital structure: evidence from
China, China Economic Review 17 (2006) 14-36.
7. E. Nivorozhkin, Capital structures in emerging stock markets: the case of Hungary,
The Developing Economies, XL-2 (June 2002): 166-87.
8. Ross, Westerfield, Jaffe, Corporate Finance 7th Edition, MacGraw Hill 2005.
Trang web
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Trang 55
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
PHỤ LỤC
PHỤ LỤC 1: DANH SÁCH 45 CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN Sở GDCK
TP.Hồ Chí Minh
Nguồn: website của Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh, www.hsx.vn
Trang 56
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
PHỤ LỤC 2:
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY COCA-COLA NĂM 2007-2008
Bảng cân đối kế toán
ĐVT: USD
Trang 57
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Bảng kết quả hoạt động kinh doanh
ĐVT: USD
Nguồn:
Trang 58
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
PHỤ LỤC 3:
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY IBM NĂM 2007-2008
Bảng cân đối kế toán
ĐVT: USD
Trang 59
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Bảng kết quả hoạt động kinh doanh
ĐVT: USD
Nguồn:
Trang 60
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
PHỤ LỤC 4: BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY CP FPT NĂM 2009-2010
Trang 61
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 62
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 63
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
PHỤ LỤC 5: BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY CP ĐẦU TƯ & CÔNG
NGHIỆP TÂN TẠO NĂM 2009-2010
Trang 64
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 65
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 66
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
PHỤ LỤC 6: BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY CP SỮA VIỆT NAM
NĂM 2009-2010
Trang 67
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 68
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 69
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 70
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 71
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
PHỤ LỤC 7: DANH SÁCH CÁC CÔNG TY PHÁT HÀNH THÊM CỔ
PHIẾU TỪ 2004-2008
Trang 72
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 73
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 74
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 75
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 76
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Trang 77
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Nguồn: số liệu thống kê của Sở GDCK TP.Hồ Chí Minh, www.hsx.vn
Trang 78
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
PHỤ LỤC 8: BẢNG LÃI SUẤT NGÂN HÀNG NĂM 2007-2010
Trang 79
Các nhân tố tác động đến cấu trúc vốn
Nguồn: website Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam, www.sbv.gov.vn
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- cac_nhan_to_tac_dong_den_cau_truc_von_cua_cac_cong_ty_niem_yet_tai_so_giao_dich_chung_khoan_tp._.pdf