Luận văn Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tỉnh Khánh Hòa

nước ta, nghiên cứu cải tạo để có những giống tốt. Đồng thời nhập những giống cây trồng, vật nuôi tốt của khu vực và của các nước tiên tiến để tạo ra bộ giống phù hợp với điều kiện khí hậu thời tiết, thổ nhưỡng của địa phương. - Tập trung nghiên cứu sử dụng ưu thế lai của giống để nông nghiệp được áp dụng phần lớn các giống đã có ưu thế lai. Hướng chủ yếu tập trung vào các giống lúa, ngô, rau, quả, lợn, gà, cá nuôi. Đây là hướng đột phá để nâng cao năng suất và chất lượng nông sản phù hợp với yêu cầu thị trường ngày càng cao trong nước và trên thế giới. lxxvi - Đẩy mạnh sản xuất và sử dụng phân bón vi sinh từ các nguồn phế thải hữu cơ và sản xuất, sử dụng các loại thuốc thú y, thuốc trừ sâu, trừ cỏ có nguồn gốc thực vật hoặc bằng các công nghệ hóa sinh hiện đại không gây độc hại cho người và gia súc. - Phát triển mạnh công nghệ chế biến nông - thủy sản trên cơ sở ứng dụng máy móc thiết bị hiện đại phù hợp để đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Đặc biệt coi trọng việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học vào việc bảo quản nông sản phù hợp với yêu cầu thời tiết khắc nghiệt của tỉnh, giảm bớt những tổn thất sau thu hoạch, bảo quản sản phẩm lâu dài mà không ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Để đáp ứng có hiệu quả việc nghiên cứu và ứng dụng khoa học - kỹ thuật và công nghệ vào phát triển nông nghiệp cần giải quyết một số vấn đề sau: + Nghiên cứu tổ chức lại hệ thống các cơ sở nghiên cứu, các trung tâm nghiên cứu, triển khai khoa học – công nghệ, đầu tư cao cho trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, tuyển chọn, đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ. + Coi trọng công tác phổ biến khoa học – công nghệ cho những người trực tiếp sản xuất (nông dân); đồng thời với việc đào tạo, bồi dưỡng lớp người lao động mới có khả năng tiếp thu và làm chủ khoa học – công nghệ mới. + Đối với các cơ sở chế biến cần nghiên cứu từng bước đổi mới công nghệ ở các cơ sở cũ, có chiến lược đầu tư đi tắt đón đầu đối với các cơ sở sẽ xây dựng mới. Cần phải tiến tới các sản phẩm chế biến phần lớn hướng ra xuất khẩu. 3.3.3 Giải pháp về thị trường Giải quyết những vấn đề liên quan đến thị trường được coi là một trong những giải pháp vừa cơ bản, vừa cấp bách nhằm thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng, cơ cấu kinh tế Khánh Hòa nói chung trong giai đoạn mới. Đó là một trong những giải pháp hàng đầu của phát triển kinh tế và là tiêu điểm hướng tới đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Vì vậy thị trường có vai trò động lực và tạo điều kiện cho sự vận động của nền kinh tế hàng hóa được thông suốt. - Thị trường nội địa: có hai nguồn tiêu thụ chính là khu vực dân cư và các ngành công nghiệp chế biến. Cần tăng sức mua cho cả hai nguồn này, trong thời lxxvii gian qua nhiều loại sản phẩm nông nghiệp gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ, đã gây nên không ít thiệt hại cho người sản xuất. Đó không phải là biểu hiện của dư thừa hàng hóa mà do sức mua của người dân còn thấp; đồng thời do chất lượng và chủng loại của hàng hóa còn đơn sơ chưa đáp ứng được thị hiếu tiêu dùng của người dân. Trong khi đó, các ngành công nghiệp chế biến là những hộ tiêu thụ nông sản lớn và tập trung lại đang ở trình độ kỹ thuật lạc hậu, quy mô nhỏ, khả năng thu hút nông sản hàng hóa của nông dân còn hạn chế. Hơn nữa các doanh nghiệp công nghiệp chế biến gặp khó khăn về thị trường tiêu thụ hàng hóa, nên sản xuất thất thường, thu mua hạn chế, như hạt điều có lúc giá 17.000 đồng/kg nhưng có lúc chỉ có 7.000 đồng/kg. Như vậy, công nghiệp chế biến phải được phát triển, gắn với các địa bàn sản xuất nông nghiệp của địa phương, sự gắn bó này đưa lại lợi ích thiết thực cho cả hai bên. Điều này hiện nay diễn ra không mấy hợp lý tại một số nơi trong tỉnh: nơi đã xây dựng được nhà máy chế biến thì chưa sẵn sàng có nguyên liệu nông sản tại chỗ, hoặc có hàng hóa nông sản quá ít không đáp ứng công suất của nhà máy phải vận chuyển từ các nơi rất xa tới. Mặt khác, công nghệ chế biến có những yêu cầu riêng đối với nguyên liệu đưa vào chế biến (chủng loại, quy cách, chất lượng) đòi hỏi nông sản phải có những thay đổi đối với sản phẩm sản xuất ra phù hợp với công nghiệp chế biến. Đó là sự đòi hỏi cả hai chiều, đối với công nghiệp chế biến lẫn sản xuất nông - thủy sản trong thời kỳ mới xét theo góc độ thị trường. - Thị trường xuất khẩu: mở rộng và nâng cấp thị trường nội địa; đồng thời cũng là nền tảng, điểm tựa và là nơi tạo nguồn cho việc mở rộng nâng cấp thị trường xuất khẩu. Trước mắt cũng như lâu dài, cùng với việc mở rộng hợp tác liên doanh với nước ngoài, ưu đãi các dự án nông - lâm - thủy sản và công nghiệp chế biến xuất khẩu, tăng cường công tác tiếp thị, quảng bá, cần đánh giá lại đúng thực chất các lợi thế phát triển của vùng để có định hướng thị trường và sản xuất phù hợp với nhu cầu xuất khẩu. Từ những đặc điểm về điều kiện tự nhiên, kinh tế cho thấy Khánh Hòa có lợi thế các sản phẩm xuất khẩu: thủy sản, điều, thịt gia súc, các loại sản phẩm gỗ. Để góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Khánh Hòa theo những định hướng đã xác định cần lưu ý giải quyết các vấn đề về thị trường: + Hiện nay nông dân phải trao đổi hàng hóa trong điều kiện còn nhiều bất lợi: giá nông sản thấp, bấp bênh, giá hàng hóa phi nông nghiệp tăng cao ( giá xăng dầu, giá điện, giá một số tư liệu sản xuất khác…). Nhà nước cần có sự can thiệp bằng lxxviii những công cụ chính sách giữa hai chiều giao lưu hàng hóa. Đây là loại chính sách hỗ trợ và khuyến khích sản xuất mà nhiều nước áp dụng từ lâu. + Tổ chức hợp lý hệ thống thương mại cung ứng hàng hóa cho nông dân và tiêu thụ nông sản hàng hóa của nông dân bằng nhiều hình thức tổ chức với phương thức mua bán đa dạng. + Cùng với cung ứng vật tư hàng hóa cho nông dân, cần quan tâm hướng dẫn việc sử dụng chúng một cách hiệu quả; khoa học và an toàn; đặc biệt đối với các máy móc, công cụ mới, các hóa chất độc hại. + Trợ giúp những kiến thức và kỹ năng hoạt động thị trường. Khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển quan hệ liên kết giữa các hộ nông dân, các hộ sản xuất phi nông nghiệp với nhau, giữa họ với các doanh nghiệp chế biến và tiêu thụ khác. + Coi trọng việc nghiên cứu và dự báo thị trường hàng hóa nông - thủy sản và công nghiệp, nhất là dự báo dài hạn, trung hạn theo chu kỳ sản xuất kinh doanh của các cây, con, sản phẩm. Việc này cần cả cho người sản xuất để có chiến lược và sách lược kinh doanh thích ứng, cả các cấp, cơ quan quản lý để có các chính sách kinh tế vĩ mô phù hợp. 3.3.4 Giải pháp về vốn Hiện nay trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, vốn đầu tư cho nông nghiệp chiếm tỷ trọng rất nhỏ so với tổng vốn (9,3%). Trong khi đó, nhu cầu vốn để phục vụ cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp là rất lớn. Để đáp ứng nhu cầu vốn và sử dụng vốn hợp lý cho quá trình phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp cần tập trung vào các giải pháp cơ bản chủ yếu sau: - Huy động tối đa, triệt để nguồn vốn trong nhân dân, nhưng lượng vốn huy động từ khu vực nông nghiệp sẽ không nhiều, bởi vì khả năng tích lũy từ khu vực này rất thấp. Lượng vốn từ nguồn này tuy không đủ sức đầu tư xây dựng cho những công trình lớn, song đây là nguồn vốn dễ huy động và ít phức tạp về mặt thủ tục. Thông qua hợp tác xã tín dụng, có sự hỗ trợ của ngân hàng với lãi suất quy định của Nhà nước để đầu tư phục vụ sản xuất là cách tốt nhất để huy động nguồn vốn trong dân lxxix - Huy động nguồn vốn thông qua các hình thức liên doanh, liên kết giữa người sản xuất với các công ty. Đây là hình thức đầu tư một mặt để các doanh nghiệp có nguồn nguyên liệu ổn định, mặt khác giúp cho nông nghiệp có vốn, có thị tường tiêu thụ sản phẩm. Vì vậy, hình thức huy động nguồn vốn này cho nông nghiệp cần được phát huy. - Huy động triệt để nguồn vốn từ các chương trình của Nhà nước để phục vụ cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn như các chương trình quốc gia và chương trình phát triển của địa phương. 3.3.5 Tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn Cơ sở hạ tầng nông thôn như đường giao thông, hệ thống đường dây cung cấp điện, hệ thống thủy lợi, cung cấp nước sạnh và hệ thống thông tin truyền thông đại chúng… là những hạng mục cơ sở hạ tầng hết sức quan trọng và cần thiết trong quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp. - Về thủy lợi: trước mắt cần củng cố nâng cấp các công trình hiện có ở các vùng sản xuất lương thực và các vùng trồng cây công nghiệp, cây ăn quả, thay thế thiết bị cũ đã lạc hậu, công suất thấp, hệ thống hóa kênh mương, áp dụng công nghệ tưới ngầm, tưới phun… Có quy hoạch dài hạn, hợp lý và bắt tay tích cực vào việc xây dựng hệ thống thủy lợi hoàn chỉnh, đáp ứng yêu cầu đa dạng hóa sản xuất nông nghiệp, kết hợp với lâm nghiệp và mở rộng diện tích nuôi trồng thủy sản. Hướng hiện đại hóa hệ thống thủy lợi nhằm tăng khả năng sử dụng đa mục tiêu: nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, cung cấp nước sạch, cải thiện môi trường sinh thái; có như vậy Khánh Hòa mới có thể tận dụng một cách hiệu quả nguồn tài nguyên đất của mình, vì hiện nay cả tỉnh vẫn còn một số vùng đất trống chưa sử dụng do nước không tới. - Về giao thông nông thôn Cũng cần có sự nhìn nhận mới về yêu cầu chất lượng đường xá giao thông nông thôn, nâng cấp nền đường, mở rộng mặt đường, bê tông hóa và nhựa hóa mặt đường; đặc biệt quan tâm tới sự bền vững của nền đường, trụ cầu nhất là vùng cao, vùng xa, vùng mới khai hoang ở đồng bằng, ven biển. - Trong điều kiện nguồn vốn cho xây dựng các cơ sở hạ tầng có nhiều hạn chế cần nghiên cứu đầu tư có trọng điểm và dứt điểm để sớm đưa các công trình vào lxxx hoạt động. Điều đó một mặt tạo hiệu quả cao trong đầu tư, mặt khác đáp ứng kịp thời các yêu cầu phát triển nông nghiệp cũng như các ngành khác ở khu vực nông thôn, nhất là các vùng ven biển và miền núi. 3.3.6 Đổi mới hoàn thiện các chính sách công cụ kinh tế nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp - Chính sách đất đai: trong những năm vừa qua những vấn đề về đất đai đã có những tác động tích cực đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của tỉnh. Việc giao đất ổn định và lâu dài đã tạo sự yên tâm, khuyến khích nông dân đầu tư thâm canh sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi từ hiệu quả kinh tế thấp sang hiệu quả kinh tế cao làm cho giá trị sản xuất nông nghiệp tăng đáng kể và có sự chuyển dịch ngày càng hợp lý và hiệu quả hơn. Tuy nhiên vẫn còn có nhiều vấn đề bất cập cần được khắc phục. Để có sự tác động tích cực đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp cần tập trung các vấn đề sau: + Nhà nước cần sớm thể chế hóa quyền: chuyển nhượng, thừa kế, thế chấp và chuyển đổi. Làm rõ trách nhiệm của người sử dụng đất là phải thường xuyên không ngừng cải tạo, nâng cao độ phì nhiêu cho đất đai. + Có chính sách bằng thuế, đầu tư… để khuyến khích người dân đầu tư khai thác các vùng đất trống, đất hoang hóa. + Tiếp tục hoàn thiện việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp ở những nơi còn lại, tập trung việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các diện tích nuôi trồng thủy sản, đất lâm nghiệp là những loại đất còn chưa triển khai. - Chính sách về đầu tư: chính sách về đầu tư là một trong những nội dung quan trọng của chính sách tài chính cần được hoàn thiện trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung, cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng. Mục tiêu của việc tiếp tục đổi mới chính sách và cơ chế tài chính phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế là tạo lập môi trường tài chính ổn định, vững chắc, có khả năng tạo cơ sở cho nền kinh tế chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh. Trong điều kiện vốn đầu tư còn hạn hẹp như hiện nay, cần chú trọng các nguồn vốn để tăng khối lượng vốn để phục vụ mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế; các nguồn vốn cần chú trọng: lxxxi + Nguồn vốn tập trung từ Ngân sách Nhà nước phục vụ nông nghiệp. Hai vấn đề cốt lõi cần được chú trọng trong sử dụng đối với nguồn vốn này: đầu tư có trọng điểm, trọng tâm trong từng thời kỳ, bảo đảm hiệu quả; tăng cường quản lý các giai đoạn của quá trình đầu tư, từ lập dự án đến thẩm định và triển khai dự án. + Thúc đẩy sự ra đời và phát triển của thị trường vốn dài hạn, đó là bước quan trọng để hình thành đồng bộ thị trường tài chính. Quan điểm chung trong huy động vốn phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế là tranh thủ mọi nguồn vốn có thể khai thác, đa dạng hóa hình thức huy động, coi trọng khai thác các nguồn vốn “nội lực” và dùng nội lực để lôi kéo thu hút “ngoại lực” vào phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Chính vì vậy, để thúc đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Khánh Hòa cần chú trọng đầu tư: + Trước mắt cũng như lâu dài, sự đầu tư cần được thực hiện có trọng điểm, nhằm vào những đối tượng tạo nền tảng cơ bản cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên cơ sở khai thác tài nguyên sinh học đa dạng và thúc đẩy kinh tế hàng hóa, tăng tỷ trọng nông sản hàng hóa + Cần ưu tiên đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, trong đó việc xây dựng, cải tạo và nâng cấp hệ thống thủy lợi ở những vùng trọng điểm lúa, vùng cây công nghiệp tập trung mạng lưới điện hạ thế và hệ thống giao thông nông thôn. + Cần ưu tiên đầu tư nâng cấp các cơ sở bảo quản, chế biến và xuất khẩu nông sản. Các sản phẩm chiến lược của tỉnh như: thủy sản, trồng điều, mía, chăn nuôi bò thịt. + Chuyển dịch cơ cấu đầu tư theo hướng tăng tỷ trọng đầu tư cho công trình trọng điểm, nhất là những công trình có khả năng phát huy nhanh hiệu quả, ưu tiên đầu tư cho miền núi, vùng sâu, vùng xa. + Tăng đầu tư cho nghiên cứu khoa học - kỹ thuật phục vụ sản xuất và chế biến nông - thủy sản. + Đầu tư phát triển trên cơ sở các dự án đã được thẩm định, phê duyệt theo hệ thống đồng bộ từ nghiên cứu đến tổ chức sản xuất và tiêu thụ. lxxxii - Chính sách về tín dụng: ngoài chính sách đầu tư thông qua ngân sách nhà nước, cần có một số chính sách tín dụng, phục vụ cho sản xuất và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Chính sách tín dụng đó là: vốn vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Đây là nguồn vốn đầu tư chủ đạo cho hộ nông dân trong quá trình sản xuất. Tổ chức tín dụng chính hiện nay gồm hệ thống ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn của tỉnh có chi nhánh đến tất cả các huyện, quỹ tín dụng nhân dân, ngân hàng phục vụ người nghèo hoạt động dựa trên nguồn vốn tài trợ nước ngoài thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo với lãi suất ưu đãi. Để tạo điều kiện đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Chính sách cần thực hiện: + Chuyển đổi phương thức đầu tư tín dụng nông nghiệp từ cho vay riêng lẻ sang hướng đầu tư tập trung cho các chương trình, dự án chuyển dịch cơ cấu kinh tế; đặc biệt chú ý đến dự án có sản phẩm xuất khẩu. Mở rộng cho vay đến các trong trại, vùng chuyên canh, doanh nghiệp nông nghiệp. + Mở rộng chi nhánh ngân hàng nông nghiệp đến tận các xã, ngay cả vùng sâu, vùng xa. Ở các chi nhánh đều cần có đủ cán bộ có trình độ để tìm hiểu nhu cầu vốn của các đối tượng vay vốn và tận tình giúp đỡ họ xây dựng các phương thức sản xuất khả thi khi vay vốn. + Khai thác tối đa hoạt động của các tổ chức hội đoàn, cải tiến quỹ tín dụng nhân dân. So ngân hàng nông nghiệp, các tổ chức này có lợi thế trong hoạt động tiền gửi tiết kiệm, thu thập thông tin về khách hàng, thu nợ, hướng dẫn nông dân làm quen cách giao dịch ngân hàng, áp dụng tín dụng, tiến bộ khoa học kỹ thuật… Vì các tổ chức này có hệ thống tổ chức rộng khắp trong nông thôn, bao trùm hầu hết các làng xã. + Tăng cường tín dụng trung, dài hạn, ứng dụng các công nghệ mới, phát triển công nghiệp nông thôn, nhất là công nghiệp chế biến nông sản. 3.3.7 Đẩy mạnh giáo dục và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là điều kiện quan trọng phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp phụ thuộc vào đội ngũ cán bộ hoạt động trong nông nghiệp, phụ thuộc vào trình độ dân trí, trình độ hiểu biết khoa học kỹ thuật của người lao động. Do đó, công tác giáo dục và đào tạo có vai lxxxiii trò quyết định đến thành công hay thất bại của các chương trình phát triển nông nghiệp, đặc biệt trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế đòi hỏi phân công lại lao động xã hội, có sự di chuyển lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, đòi hỏi người lao động có trình độ chuyên môn nhất định, phải có những nhận thức nhất định. Điều đó chỉ thực hiện được thông qua giáo dục và đào tạo. Giáo dục đào tạo cán bộ phải gắn liền với sự phát triển của khoa học công nghệ, gắn liền với công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm phát triển con người một cách toàn diện. Con người vốn là nhân tố quan trọng, tích cực nhất của lực lượng sản xuất. Nhìn chung, nguồn nhân lực ở nông thôn của tỉnh ở trình độ tương đối cao, chủ yếu tập trung ở đồng bằng; ở vùng núi, sâu, xa và dân tộc ít người và nguồn lao động trong nông nghiệp còn ở trình độ thấp. Trước yêu cầu phát triển kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, việc nâng cao trình độ người lao động là giải pháp cơ bản, cấp bách và lâu dài. Trên địa bàn tỉnh có các trường trung học, dạy nghề, trung tâm giáo dục thường xuyên và trường đại học thuộc các ngành nông nghiệp, thủy sản, kinh tế… đây là lực lượng nòng cốt trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp tại địa phương trong thời kỳ đổi mới. Kết luận chương 3 Những thành tựu trong phát triển kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Khánh Hòa trong những năm qua là rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, trong những năm tới, những cơ hội và thách thức mới đòi hỏi Khánh Hòa phải có sự phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp với những thay đổi phù hợp. Để quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp với yêu cầu và các điều kiện kinh tế xã hội khách quan cần phải quán triệt những quan điểm về lợi thế tiềm năng và lợi thế so sánh; về sự phát huy vai trò của khoa học công nghệ trong nông phát triển nông nghiệp; về sự kết hợp hài hòa lợi ích… Đồng thời phải dựa trên cơ sở những căn cứ khách quan để định hướng về phương hướng và mục tiêu của chuyển dịch. Phải tuân thủ những xu hướng vận động của nền kinh tế, cũng như phải xem xét thấu đáo những điều kiện cụ thể của tỉnh để có sự xác định phù hợp. Từ những vấn đề cơ bản trên, cơ cấu kinh tế của Khánh Hòa trong những năm tới cần chuyển dịch theo xu hướng: lxxxiv - Tăng dần tỷ trọng của các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ; giảm dần tỷ trọng các ngành nông, lâm, thủy sản trong cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, giá trị sản xuất về tuyệt đối của các ngành vẫn tăng với tốc độ cao. - Trong nông, lâm, thủy sản sẽ chuyển dịch theo hướng giảm dần tỷ trọng nông nghiệp và lâm nghiệp, tăng dần tỷ trọng thủy sản là ngành có tiềm năng để phát triển mạnh và quy mô lớn. - Bên cạnh đó, cần phát triển công nghiệp chế biến và các ngành nghề nông thôn, khôi phục các ngành nghề thủ công truyền thống nhằm giải quyết nhiều việc làm cho người lao động ở khu vực nông thôn. Để thực hiện sự chuyển dịch theo hướng trên cần thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó các giải pháp về đất đai, thị trường, vốn, khoa học công nghệ và nguồn nhân lực là các giải pháp cơ bản cần quan tâm thực hiện. lxxxv KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Cơ cấu kinh tế là một phạm trù mang tính khách quan. Nó luôn vận động và phát triển gắn với sự phát triển của lực lượng sản xuất và sự phân công lao động xã hội. Qua kết quả nghiên cứu, để giải quyết vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Khánh Hòa phù hợp với xu thế hội nhập kinh tế quốc tế đề tài đã giải quyết chủ yếu các vấn đề sau: 1) Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, những quan điểm và các cách tiếp cận khác nhau về chuyển dịch cơ cấu kinh tế; một số mô hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, những yêu cầu khách quan phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, những nhân tố tác động đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Trong nhiều năm qua, sự phát triển kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp đã được thực hiện ở nhiều nước có nền kinh tế phát triển như Nhật Bản và nhiều nước trong khu vực như Trung Quốc, Đài Loan.v.v… Đây là những bài học quý giá về thành công và thất bại cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Việt Nam nói chung, ở Khánh Hòa nói riêng. 2)Quan điểm phân tích thực trạng về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Khánh Hòa; đồng thời chúng tôi cũng thử ước lượng một số nhân tố tác động đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Trong những năm vừa qua cùng với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp cả nước và các tỉnh trong vùng, Khánh Hòa đã có sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp đạt những thành tựu quan trọng, có sự chuyển dịch tỷ trọng trong cơ cấu nông - lâm - thủy sản theo hướng khai thác các tiềm năng, trong đó phải kể đến sự phát triển có tính đột phá của hoạt động nuôi trồng thủy sản ở các vùng có điều kiện như vùng ven biển, góp phần tích cực cải thiện đời sống người nông dân. Quá trình chuyển dịch cũng bộc lộ những bất cập như sự chậm chạp trong phát triển của ngành chăn nuôi, sự chậm chuyển đổi giữa nuôi, trồng và khai thác của hai ngành lâm nghiệp và thủy sản, sự phát triển chậm chạp của vùng núi. Đến nay, trong xu thế hội nhập kinh tế khu vực và thế giới, quá trình chuyển dịch như vậy vẫn đang đứng trước những thử thách lớn… a) Nhiều nguồn tiềm năng to lớn trong nông nghiệp chưa được khai thác có hiệu quả, đặc biệt đất đai và lao động. b) Khu vực nông nghiệp vẫn còn lạc hậu: lxxxvi biểu hiện ở cơ cấu nông nghiệp chuyển dịch chậm, sức cạnh tranh của nông sản còn thấp. c) Cơ sở vật chất kỹ thuật của nông nghiệp còn thấp kém hạn chế cho sản xuất nông nghiệp. d) Mối quan hệ giữa nông nghiệp - công nghiệp - khoa học và công nghệ - thị trường chưa rõ nét. Quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới đã và đang tạo ra nhiều cơ hội cũng như thách thức cho nông sản Việt Nam tham gia vào thị trường thế giới. Do đó, để tạo tiền đề quan trọng cho quá trình công nghiệp hóa vững chắc thì cần phải đầu tư cho nông nghiệp phát triển toàn diện và đạt hiệu quả cao. 1) Với ý nghĩa đó, cùng với những bài học rút ra từ kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của các nước: Một là, ổn định quyền sử dụng đất lâu dài. Khi bắt đầu xây dựng đất nước, các nước đều tiến hành cải cách ruộng đất. Tuy khác nhau về chế độ chính trị nhưng các nước và lãnh thổ trên đều có mục đích chung là giải phóng lực lượng lao động ra khỏi sự thống trị của địa chủ, mang lại quyền sở hữu ruộng đất cho nông dân, tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển. Việc xác lập quyền sở hữu ruộng đất lâu dài đối với hộ nông dân mà Việt Nam đang áp dụng cũng là kinh nghiệm học được từ nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc. Hai là, mỗi nước và lãnh thổ đều có đặc sắc riêng, tạo được việc làm tại chỗ cho dân cư nông thôn, làm cho họ “ly nông mà không ly hương”. Những kinh nghiệm đáng lưu ý như Trung Quốc đã cơ giới hóa nông nghiệp bằng cách đưa tiến bộ kỹ thuật và thiết bị hiện đại phù hợp với đặc thù của từng vùng và quy mô nông hộ nhỏ. Mặt khác còn chú ý khôi phục và phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống để tạo việc làm ở nông thôn và có xuất khẩu. Ba là, đối với nước ta, khi vận dụng kinh nghiệm nước ngoài về phát triển kinh tế nông nghiệp, cần chú ý đến những sản phẩm nông sản có lợi thế xuất khẩu để tạo bước đột phá, thúc đẩy cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh. Bốn là, tất cả các nước trong quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp vai trò của Nhà nước cực kỳ quan trọng, thông qua các chính sách vĩ mô và các chương trình quốc gia để điều tiết cơ cấu kinh tế theo những mục tiêu đã xác định. Để thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp diễn ra nhanh và hiệu quả hơn cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: 1) Cần rà soát quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội, điều chỉnh, bổ sung, quy hoạch sử dụng đất cho cây con chủ yếu; 2) lxxxvii Thị trường; 3) Vốn đầu tư; 4) Tăng cường củng cố và xây dựng cơ sở hạ tầng; 5) Đẩy mạnh ứng dụng khoa học - kỹ thuật và công nghệ; 6) Phát triển nguồn nhân lực; 7) Tiếp tục đổi mới và hoàn thiện một số chính sách phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Đề tài được thực hiện trong khoảng thời gian quy định. Mặc dù, chúng tôi đã hết sức cố gắng nhưng đề tài không thể tránh khỏi những hạn chế nhất định. Trước hết, về nguồn số liệu cần thiết cho xây dựng mô hình đã không thu thập được đầy đủ: lao động nông nghiệp sử dụng trong mô hình chỉ nói lên được quy mô lao động và nguồn vốn chúng tôi sử dụng chỉ bao gồm nguồn vốn XDCB và do nguồn số liệu thực tế khảo sát không đáng tin cậy nên việc ước lượng mô hình chưa tối ưu theo yêu cầu kinh tế lượng. Đề tài kính mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu của quý Thầy Cô. lxxxviii TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1. Nguyễn Hoàng Bảo (2005), Kinh tế lượng ứng dụng, Chuyên đề dành cho lớp Kinh tế phát triển, Cao học khóa 13, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. 2. Hoàng Thị Chỉnh (2005), Chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp ở tỉnh Cà Mau theo hướng phát triển bền vững, Đề tài trọng điểm cấp bộ. 3. Phạm Đỗ Chí, Đặng Kim Sơn (2003), Làm gì cho nông thôn Việt Nam, NXB Tp. HCM, Trung tâm Kinh tế Châu á- Thái Bình Dương (VAPEC), Thời báo kinh tế Sài Gòn. 4. Cục Thống kê Khánh Hòa, Niên giám Thống kê Khánh Hòa từ 1989 – 2005. 5. Nguyễn Thành Độ, Lê Du Phong (1999), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong điều kiện hội nhập với khu vực và thế giới, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội. 6. Đinh Phi Hổ (2003), Kinh tế nông nghiệp: Lý thuyết và Thực tiễn, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội. 7. Nguyễn Thị Hiền (1995), Vai trò và tác động của thị trường đối với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn Việt Nam, Ủy Ban Khoa học Nhà nước, Đại học Kinh tế quốc dân. 8. Nguyễn Tấn Khuyên (2005), Chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp – nông thôn theo hướng phát triển bền vững, Chuyên đề dành cho lớp Kinh tế phát triển, Cao học khóa 13, Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. 9. Nguyễn Thế Nhã (1995), “Thực trạng và phương hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn nước ta”, Tạp chí Hoạt động khoa học, (số 9/1995). 10. Vũ Thị Ngọc Phùng (2006), Giáo trình Kinh tế phát triển, Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội, Nhà xuất bản Lao động – Xã hội, Hà Nội. 11. Nguyễn Đình Quế, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ 21, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội. lxxxix 12. Trương Thị Minh Sâm (2001), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp vùng nông thôn ngoại thành TP. Hồ Chí Minh, Trung tâm Kinh tế học và phát triển, Nhà xuất bản Khoa học - Xã hội. 13. Đặng Kim Sơn (2001), Công nghiệp hóa từ nông nghiệp, lý luận, thực tiễn và triễn vọng áp dụng ở Việt Nam, Nhà xuất bản nông nghiệp, Hà Nội. 14. Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Khánh Hòa (2002), Dự án quy hoạch phát triển ngành nông – lâm - thủy lợi Khánh Hòa giai đoạn 2001- 2010. 15. Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Khánh Hòa (2006), Báo cáo tổng kết công tác nông nghiệp và phát triển nông thôn năm 2005. 16. Sở Nông nghiệp và PTNT Tỉnh Khánh Hòa (2005), Báo cáo những định hướng về chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi tỉnh Khánh Hòa. 17. Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Khánh Hòa (2005), Định hướng chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2005-2010 và tầm nhìn 2020. 18. Lê Đình Thắng, (1998), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội. 19. Bùi Tất Thắng (1994), Sự chuyển dịch cơ cấu ngành trong quá trình CNH, HĐH của các nền kinh tế mới công nghiệp hóa ở Đông Á và Việt Nam, Nhà xuất bản Khoa học – Xã hội, Hà Nội. 20. Bùi Tất Thắng, (1997), Các nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành kinh tế trong thời kỳ CNH, HĐH ở Việt Nam, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội. 21. Bùi Tất Thắng (2006), Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ở Việt Nam, Nhà xuất bản Khoa học – Xã hội, Hà Nội. 22. Tạp chí Phát triển kinh tế, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9, 10, 11 năm 2000. 23. Tỉnh ủy Khánh Hòa (2006), Một số số liệu cơ bản về tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2000 – 2005. 24. Tổng cục thống kê, Số liệu thống kê Kinh tế - Xã Hội Việt Nam, Nhà xuất bản Thống Kê. 25. Tổng cục thống kê, Số liệu thống kê nông - lâm - thủy sản Việt Nam, Nhà xuất bản Thống kê. xc 26. UBND Tỉnh Khánh Hòa (2005), Báo cáo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2006 – 2010 tỉnh Khánh Hòa, Khánh Hòa. 27. UBND Tỉnh Khánh Hòa (2005), Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Khánh Hòa thời kỳ 2006 – 2020. 28. UBND Tỉnh Khánh Hòa (2006), Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Khánh Hòa. 29. Tỉnh ủy Khánh Hòa (2006), Một số số liệu cơ bản về tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2000 – 2005. 30. Viện Qui hoạch và Thiết kế nông nghiệp (2005), Báo cáo điều tra, bổ sung quy hoạch chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông - lâm nghiệp vùng Duyên Hải Nam Trung Bộ giai đoạn 2006-2010 và tầm nhìn đến năm 2020. 31. Viện Phát triển quốc tế Harvard (1999), Việt Nam cải cách kinh tế theo hướng rồng bay, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội. 32. Viện Kinh tế học (1986), Xây dựng cơ cấu kinh tế trong thời kỳ quá độ ở nước ta, Nhà xuất bản Khoa học – Xã hội, Hà Nội. 33. Tỉnh ủy Khánh Hòa (2006), Một số số liệu cơ bản về tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2000 – 2005. Tiếng Anh 34. Rosegrant, W.Mark and Hazell B.R. Peter (2000), Transforming the Rural Asian Economy: the Unfinished Revolution, Asian Development Bank. [Chaper 1: Agricultural Growth and the Economic Transformation], at www.adb.org. 35. Bo Q. Lin (1994), Rural reforms, structural change and agricultural growth in the people’s republic of China, The economics and Development Resource Center, Asian Development Bank, at www.adb.org. xci Phụ lục 1 KẾT QUẢ ƯỚC LƯỢNG HỒI QUY VÀ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH COBB- DOUGLAS_KHÁNH HÒA 1986 – 2005 A. KẾT QUẢ ƯỚC LƯỢNG HỒI QUI MÔ HÌNH Estimation Command: ===================== LS Y C K L D Estimation Equation: ===================== Y = C(1) + C(2)*K + C(3)*L + C(4)*D Substituted Coefficients: ===================== Y = -628143.0787 + 2.897004806*K + 7.531280145*L + 0.2287322108*D Dependent Variable: Y Method: Least Squares Date: 04/23/03 Time: 16:45 Sample: 1986 2005 Included observations: 20 Variable Coefficien t Std. Error t-Statistic Prob. C -628143.1 377089.3 -1.665768 0.1152 K 2.897005 0.501079 5.781528 0.0000 L 7.531280 1.243381 6.057100 0.0000 D 0.228732 0.716679 0.319156 0.7537 R-squared 0.891055 Mean dependent var 1371776. Adjusted R-squared 0.870628 S.D. dependent var 520188.3 S.E. of regression 187103.1 Akaike info criterion 27.29356 Sum squared resid 5.60E+11 Schwarz criterion 27.49271 Log likelihood -268.9356 F-statistic 43.62104 Durbin-Watson stat 1.625336 Prob(F-statistic) 0.000000 xcii B. KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH CÁC HỆ SỐ VÀ MÔ HÌNH Wald Test: Equation: Untitled Null Hypothesis: C(2)=0 F-statistic 0.101860 Probability 0.753737 Chi-square 0.101860 Probability 0.749608 White Heteroskedasticity Test: F-statistic 0.492255 Probability 0.803092 Obs*R-squared 3.702664 Probability 0.716840 Test Equation: Dependent Variable: RESID^2 Method: Least Squares Date: 04/27/03 Time: 07:46 Sample: 1986 2005 Included observations: 20 Variable Coefficien t Std. Error t-Statistic Prob. C -5.47E+11 1.03E+12 -0.529202 0.6056 K 555750.3 872955.8 0.636631 0.5354 K^2 -1.529671 2.231688 -0.685432 0.5051 L 3900083. 5708871. 0.683162 0.5065 L^2 -8.425958 11.89116 -0.708590 0.4911 D 831489.8 3443344. 0.241477 0.8130 D^2 -1.374728 5.634871 -0.243968 0.8111 R-squared 0.185133 Mean dependent var 2.80E+1 0 Adjusted R-squared -0.190959 S.D. dependent var 4.67E+1 0 S.E. of regression 5.10E+10 Akaike info criterion 52.41770 Sum squared resid 3.38E+22 Schwarz criterion 52.76620 Log likelihood -517.1770 F-statistic 0.492255 Durbin-Watson stat 2.958411 Prob(F-statistic) 0.803092 xciii Redundant Variables: D F-statistic 0.101860 Probability 0.753737 Log likelihood ratio 0.126922 Probability 0.721645 Test Equation: Dependent Variable: Y Method: Least Squares Date: 04/27/03 Time: 08:23 Sample: 1986 2005 Included observations: 20 Variable Coefficien t Std. Error t-Statistic Prob. C -544608.7 264192.4 -2.061409 0.0549 K 2.917192 0.483762 6.030218 0.0000 L 7.444521 1.180816 6.304559 0.0000 R-squared 0.890361 Mean dependent var 1371776. Adjusted R-squared 0.877463 S.D. dependent var 520188.3 S.E. of regression 182093.6 Akaike info criterion 27.19991 Sum squared resid 5.64E+11 Schwarz criterion 27.34927 Log likelihood -268.9991 F-statistic 69.02747 Durbin-Watson stat 1.639941 Prob(F-statistic) 0.000000 xciv Phụ lục 2 Bảng 1.2: Chuyển dịch cơ cấu GDP của Khánh Hòa giai đoạn 1986 – 2005 (theo giá hiện hành) Đvt: % Ngành kinh tế 1986 2000 2005 Nông nghiệp, LN, TS 46,78 26,87 17,61 Công nghiệp-Xây dựng 23,27 35,31 41,44 Dịch vụ 29,95 37,82 40,95 Tổng GDP 100 100 100 Nguồn: Niên giám thống kê Khánh Hòa Bảng 2.2: Cơ cấu sử dụng đất Khánh Hòa năm 2005. 2005 Diện tích Cơ cấu Mục đích sử dụng ha % Tổng diện tích tự nhiên (ha) 519.748 100 1. Đất nông nghiệp 302.880 58,27 1.1 Đất sản xuất nông nghiệp 101.100 19,45 1.2 Đất lâm nghiệp 201.780 38,82 2. Đất chuyên dùng 81.060 15,60 3. Đất ở 5.820 1,12 4. Đất chưa sử dụng 129.988 25,01 Nguồn:Sở Nông nghiệp và PTNT, Quy hoạch sử dụng đất ở Khánh Hòa. Bảng 3.2: Tình hình chuyển dịch cơ cấu ngành nông – lâm – ngư nghiệp của Khánh Hòa giai đoạn 2000 – 2005 (theo giá so sánh 1994) Tổng giá trị Nông nghiệp Lâm nghiệp Thủy sản Năm (tr. đ) % (tr. đ) % (tr. đ) % (tr. đ) % 1986 779.710 100 544.000 69,77 32.200 4,13 203.510 26,10 2000 1.855.245 100 810.662 43,70 55.366 2,98 989.219 53,32 2005 2.116.524 100 896.790 42,37 55.538 2,62 1.164.196 55,01 Nguồn: Tính toán từ Niên giám thống kê Tỉnh Khánh Hòa xcv Bảng 4.2 Sự chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp Khánh Hòa giai đoạn 2000 – 2005 (theo giá so sánh 1994) Tổng số Trồng trọt Chăn nuôi Dịch vụ Năm (tr. đ) % (tr. đ) % (tr. đ) % (tr. đ) % 1986 544.000 100 397512 73,07 146488 26,93 0 0 2000 810.662 100 656.470 80,98 133.795 16,50 20.397 2,52 2005 896.790 100 651.225 72,62 187.698 20,93 57.867 6,45 Nguồn: Tính toán từ Niên giám thống kê Tỉnh Khánh Hòa Bảng 5.2: Cơ cấu giá trị sản xuất nội bộ ngành trồng trọt Khánh Hòa giai đoạn 1986 – 2005 (theo giá so sánh năm 1994) ĐVT:(trđ) Năm Tổng số Lúa Ngô và cây chất bột Rau, đậu Cây CN Cây ăn quả 1986 397.512 100 197.719 70.516 41.728 95.549 56.210 2000 656.470 100 299.393 50.548 59.284 140.822 106.423 2005 651.225 100 224.515 60.581 60.216 150.660 155.253 Nguồn Niên giám thống kê tỉnh Khánh Hòa Bảng 6.2: Chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành trồng trọt Khánh Hòa giai đoạn 2000 – 2005 (Đvt:%) Năm Lúa Ngô và cây chất bột Rau đậu Cây CN. Cây ăn quả 1986 42,8 15,3 9,0 20,7 12,2 2000 45,61 7,7 9,03 21,45 16,21 2005 34,48 9,3 9,25 23,13 23,84 Nguồn: Tính toán từ niên giám thống kê Khánh Hòa Bảng 7.2: Cơ cấu giá trị sản xuất ngành chăn nuôi qua các năm (theo giá so sánh 1994) (Đvt: %) Năm Gia súc Gia cầm Chăn nuôi khác 1986 71,45 28,35 0,2 2000 61,8 18,74 19,46 2005 72,33 13,77 13,9 Nguồn: Tính toán từ Niên giám thống kê Tỉnh Khánh Hòa xcvi Bảng 8.2 Chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành lâm nghiệp Khánh Hòa giai đoạn 2000 – 2005 (theo giá so sánh 1994) Chỉ tiêu 1986 2000 2005 Giá trị sản xuất ngành lâm nghiệp (trđ, giá cố định 1994) Tổng số 32.200 55.366 55.538 Khai thác 24.205 17.637 17.828 Trồng rừng 7.995 34.535 34.312 Dịch vụ lâm nghiệp - 3.194 3.398 Cơ cấu nội bộ ngành lâm nghiệp (%, giá cố định 1994) Khai thác 75,17 31,86 32,10 Trồng rừng 24,83 62,38 61,78 Dịch vụ lâm nghiệp - 5,77 6,12 Nguồn: Tính toán từ niên giám thống kê Khánh Hòa Bảng 9.2 Giá trị sản xuất ngành thủy sản Khánh Hòa giai đoạn 1986 – 2005 (theo giá hiện hành) (Đvt: trđ) Chỉ tiêu 1986 2000 2005 Giá trị sản xuất 204.107 1.460.545 2.054.036 Khai thác 178.342 729.036 1.112.669 Nuôi trồng Thủy sản 25.828 627.109 883.660 Dịch vụ - 104.400 57.707 Nguồn: Niên giám thống kê Khánh Hòa Bảng 10.2 Chuyển dịch cơ cấu ngành thủy sản Khánh Hòa giai đoạn 1986 – 2005 (theo giá hiện hành) Đvt:% Chỉ tiêu 1986 2000 2005 Khai thác 87,35 49,92 54,17 Nuôi trồng Thủy sản 12,65 42,94 43,02 Dịch vụ - 7,15 2,81 Nguồn: Tính toán từ niên giám thống kê Khánh Hòa Bảng 11.2 Chuyển dịch cơ cấu lao động Khánh Hòa giai đoạn 2000 - 2005 2000 2005 Chỉ tiêu SL (người) Cơ cấu (%) SL (người) Cơ cấu (%) Tổng số 527.320 100 531.759 100 Lao động N - L - TS 286.095 54,25 252.453 47,48 Lao động CN - XD 94.436 17,91 113.180 21,28 Lao động TM - DV 146.789 27,84 166.126 31,24 Nguồn: Tính toán từ số liệu cơ bản của Tỉnh Khánh Hòa xcvii Bảng 12.2 Cơ cấu đầu tư trong khu vực nông nghiệp giai đoạn 1986 - 2005 Chỉ tiêu 1986 1995 2000 2005 Vốn Đầu tư XDCB N-L-TS (tr.đ) 2500 16522 55215 352600 Trong đó: Thủy sản (tr.đ) 3210 3443 180000 Nông, lâm nghiệp (tr.đ) 2500 13312 51772 172600 Cơ cấu (%) Thủy sản - 19,43 6,24 51,05 Nông, lâm nghiệp 100 80,57 93,76 48,95 Nguồn: Niên giám thống kê Khánh Hòa các năm Bảng 13.2 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Khánh Hòa giai đoạn 1986 - 2005 (theo giá so sánh 1994) (Đvt: %) Trồng trọt Chăn nuôi Lâm nghiệp Thủy sản Dịch vụ khác 1986 51,0 18,8 4,1 26,1 - 1987 48,2 19,0 5,2 27,7 - 1988 48,3 19,2 5,2 27,3 - 1989 54,8 21,1 3,0 21,0 - 1990 55,9 14,0 4,4 25,8 - 1991 57,9 13,2 5,5 23,4 - 1992 55,6 13,8 5,1 25,5 - 1993 53,9 13,3 5,6 27,3 - 1994 47,6 13,0 5,0 34,4 - 1995 43,6 8,0 6,7 41,2 0,6 1996 49,8 9,0 5,4 33,0 2,7 1997 47,2 7,9 5,0 37,7 2,2 1998 41,9 7,7 3,2 43,2 4,0 1999 41,4 7,0 3,4 43,6 4,6 2000 35,4 7,2 2,8 50,3 4,3 2001 34,0 6,3 2,7 52,8 4,3 2002 34,5 8,8 2,5 50,5 3,6 2003 32,8 9,5 2,3 52,1 3,3 2004 34,6 8,4 2,4 51,4 3,2 2005 30,8 8,9 2,5 53,2 4,6 Nguồn: Tính toán từ niên giám thống kê Khánh Hòa xcviii Phụ lục 3 Mô hình về nông nghiệp sinh thái tại xã Diên Xuân – Diên Khánh Đây là một mô hình kinh tế nông nghiệp sinh thái tự phát của anh Cù Văn Thành. Ban đầu, anh chỉ sở hữu một diện tích đất khoảng 3 ha dùng để trồng mỳ, dần dần anh mở rộng diện tích đất bằng nhiều hình thức như khai hoang, mua lại, sau gần 10 năm (năm 1999), diện tích đất sử dụng của anh lên đến 40ha. Với diện tích này, thời gian đầu, mỗi năm gia đình anh thu nhập khoảng 200 triệu đồng từ cây mỳ, cây mía. Đến năm 2000, thời điểm cây mía xuống giá, anh Thành chuyển sang trồng cây ăn quả như xoài, cam, bưởi, quýt, mít tố nữ… được trồng thẳng hàng theo ô thửa, bên dưới trồng cỏ, đến năm 2004, anh cải tạo cảnh quan trên phần đất của mình để làm du lịch sinh thái và anh bắt đầu xây dựng các khu vui chơi, bể bơi, hồ cá, nhà hàng ăn uống,… Anh sử dụng khu đất đồi có độ dốc lớn bên cạnh vườn cây ăn quả là vườn cây lâu năm như cây sao, cây dầu, keo… Hiện nay, mô hình này đang trong quá trình hình thành mức đầu tư rất cao so với khoảng thu nhập mang lại. Song đây là mô hình rất có triển vọng và phù hợp với tình hình phát triển kinh tế – xã hội Khánh Hòa_ một tỉnh có nhiều tiềm năng về du lịch. Phụ lục 4 1 Danh sách hộ điều tra điển hình 1 Nguyển thị An 2 HuỳnhKim Anh 3 Nguyển An 4 Võ Thị An 5 Hoàng Xuân Ánh 6 Nguyễn Ngọc Ánh 7 Trương Ánh 8 Hồ Ba 9 Lê Văn Ba 10 Nguyễn Văn Bản 11 Nguyễn Ngọc Bằng 12 Nguyễn Ngọc Bằng 13 Phạm Bé 14 Phùng Bé 15 Phạm Biên 16 Đoàn Thị Biết 17 Cao Hữu Bình 18 Ngô Bình 19 Ngô Bình 20 Trương Văn Bồi 21 Nguyễn Thị Bốn 22 Võ Búp 23 Cao trọng Cảnh 24 Phan Minh Cảnh 25 Trần Thị Cân 26 Nguyễn Văn Cận 27 Trương Chánh 28 Nguyễn Văn Chánh 29 Trần Chạy 30 Nguyễn Chấn 31 Nguyễn Văn Chí 32 Nguyễn Chỉ 33 Nguyễn Thị Chợ 34 Phạm Văn Chung xcix 35 Phạm Thị Chúng 36 Trương Chúng 37 Nguyễn Thị Chuyên 38 Nguyễn Công 39 Nguyễn kế Công 40 Nguyễn Văn Cư 41 Nguyễn Văn Cử 42 Đoàn Duy Cường 43 Nguyễn Huy Cường 44 Nguyễn Tấn Cường 45 Phạm Cường 46 TRần Việt Cường 47 Trương Văn Dân 48 Võ Dần 49 Ngô Dị 50 Nguyễn Tấn Dũng 51 Nguyễn Thanh Dũng 52 Nguyễn Minh Dương 53 Trần Băng Dương 54 Trương Văn Dưỡng 55 Nguyễn Đa 56 Nguyễn Đãi 57 Võ Quốc Đạt 58 Nguyễn Văn Điền 59 Trần Tiến Đình 60 Nguyễn văn Đó 61 Phan Văn Đức 62 Ngô Văn Hải 63 Nguyễn Thanh Hải 64 Phan Hạnh 65 Đỗ Thị Hiên 66 Bùi Tôn Hiến 67 Nguyễn Thị Hiến 68 Bùi Tôn Hiệp 69 Nguyễn Khắc Hiếu 70 Hoàng Hòa 70 Hoàng Hòa 71 Trương Minh Hòa 72 Nguyễn Văn Hóa 73 Lê Minh Hoàng 74 Ngô Văn Hoàng 75 Nguyễn Hồ 76 Đặng Văn Hồng 77 Nguyễn Thị Huế 78 Đoàn Thị Huệ 79 Nguyễn Thị Huệ 80 Đặng Hùng 81 Ngô Tấn Hùng 82 Trần Phi Hùng 83 Nguyễn Thị Khai 84 Lâm Văn Khánh 85 Hoàng Khen 86 Trần Khánh 87 Trương Kịch 88 Nguyễn Thị Kiểm 89 Nguyễn Văn Kiện 90 Trần Thị Lành 91 Phạm Thị Lặc 92 Nguyễn Văn Lắm 93 Nguyễn Văn Lân 94 Nguyễn Chi Linh 95 Nguyễn Thị Liều 96 Nguyễn Tấn Long 97 Phan Thành Lợi 98 Nguyễn Mạnh 99 TRần Văn Mạnh 100 Trương Thị Nhân 101 Trần Nhiều 102 Mai Ngọc Phụng 103 Nguyễn Văn Phụng 104 Nguyễn Đức Phước 105 Nguyễn Phi Phương 106 Phạm Qua 107 Nguyễn Sung 108 Phan Văn Thành 109 Đặng Văn Thắng 110 Phạm Thu 111 Nguyễn Văn thuận 112 Trương Minh Thuận 113 Võ Thị Thuận c 114 Ngô Văn Trình 115 Trần Văn Trung 116 Phạm Văn Chương 117 Nguyễn Tự 118 Nguyễn Tét 119 Mai Liêm 120 Tạ Long Hòa 121 Nguyễn Rành 122 Nguyễn Đức Trí 123 Trần Tiết Thương 124 Võ Thanh Sơn 125 Trần Bình 126 Võ Bảy 127 Trần Thứng 128 Nguyễn Tít 129 Nguyễn xuân Quý 130 Phạm Minh Long 131 Võ Ngọc Hòa 132 Nguyễn Công Chánh 133 Nguyễn Ngọc Thạch 134 Phạm Tăng 135 Cù Văn Thành 136 Trần Thế Lâm 137 Trần Thanh Hải 138 Phùng Thanh Bông 139 Nguyễn Phi Điểu 140 Lê Cự 141 Từ Hòa Nhứt 142 Nguyễn Ánh 143 Nguyễn Đùa 144 Nguyễn Thành Ưng 145 Hồ Ngọc 146 Nguyễn Văn Gửng 147 Nguyễn Văn Sỹ 148 Lê Văn Trọng 101 2 PHIEÁU KHAÛO SAÙT NOÂNG HOÄ Phaàn I: THOÂNG TIN CHUNG VEÀ NOÂNG HOÄ Xaõ : …………………………………………………… Huyeän: ………………………………………………... Teân chuû hoä: …………………………………………... Thôøi gian ñònh cö: Tuoåi: ; Trình ñoä vaên hoùa: ; Daân toäc: ; Naêm baét ñaàu saûn xuaát NN: Tham gia caùc hoäi, nhoùm ND, toå hôïp taùc: Coù ; Khoâng - Heä thoáng canh taùc: (Ghi roõ caùc caây troàng vaät nuoâi chính cuûa ho ä): ………….. ………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………… ………………….. Phaàn II: THOÂNG TIN VEÀ SAÛN XUAÁT II.1. Heä thoáng caây troàng (HTCT): ( chæ ghi caùc caây troàng mang laïi thu nhaäp cho gia ñình) y Moâ taû lòch thôøi vuï HTCT: T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 Caây daøi ngaøy Caây ngaén ngaøy y Moâ taû ñieàu kieän saûn xuaát 9 Nguoàn nöôùc saûn xuaát noâng nghieäp:………………………………………………………. 9 Tình traïng ngaäp uùng trong muøa möa:…………………………………………………….. 9 Tình traïng giao thoâng nôi saûn xuaát :…………………………………………………….... 9 Tyû leä dieän tích ñaát canh taùc:…………………………………………………………….... y Moâ taû yeáu toá chaát löôïng sinh thaùi 9 Toång dieän tích ñöôïc troàng troït quanh naêm (chæ ghi caùc loaïi caây coù mang laïi thu nhaäp cho gia ñình): ………………………………………………………………………………... 9 Gia ñình coù söû duïng phaân höõu cô ñeå troàng troït khoâng? (% toång chi phí phaân boùn/naêm – neáu coù; nguoàn goác: mua, töø vaät nuoâi trong gia ñình, töø raùc thaûi gia ñình, …): II.2. Heä thoáng vaät nuoâi (HTVN) y Moâ taû lòch chaên nuoâi caùc loaïi vaät nuoâi: (thôøi gian sinh tröôûng vaø chu kyø kinh doanh): 102 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 Vaät nuoâi Thuûy saûn Ghi chuù: ghi teân caùc loaïi vaät nuoâi vaø thuûy saûn coù mang laïi thu nhaäp cho gia ñình II.3. Thu nhaäp y Töø troàng troït: Loaïi SP Toång löôïng SP (kg) Löôïng baùn (kg) Löôïng tieâu thuï gia ñình (kg) Ñôn giaù (kg) Thaønh tieàn (tr.ñ) Ghi chuù: Löôïng tieâu thuï gia ñình goàm: aên, laøm gioáng, nuoâi gia suùc – gia caàm, cho-bieáu baø con, traû coâng lao ñoäng, …(ghi % cho moãi loaïi) y Töø chaên nuoâi: Loaïi SP Soá con/naêm Toång saûn löôïng (kg) Löôïng tieâu thuï gia ñình (kg) Ñôn giaù baùn (kg) Thaønh tieàn (tr.ñ) Ghi chuù: Ghi roõ teân caùc loaïi vaät nuoâi y Thu nhaäp khaùc: Lao ñoäng thöù Loaïi coâng vieäc Thu nhaäp (tr.ñ/thaùng) Soá thaùng laøm vieäc/naêm Tình traïng coâng vieäc 1 2 3 4 5 Ghi chuù: Lao ñoäng thöù: lieät keâ taát caû lao ñoäng trong gia ñình coù nguoàn thu nhaäp khaùc. Loaïi coâng vieäc: löông CNV, laøm thueâ, ñoåi coâng, buoân baùn, dòch vuï, …; Tình traïng coâng vieäc:(oån ñònh: 1; khoâng oån ñònh: 0) 103 Phaàn III: THOÂNG TIN VEÀ ÑAÁT ÑAI – MAÙY MOÙC NOÂNG NGHIEÄP HIEÄN COÙ III.1. Dieän tích ñaát: Toång DT hieän coù: ………. ha; Trong ñoù: cuûa gia ñình ………….. ha; thueâ: ……………….. ha; y Ñaát cuûa gia ñình: Maõnh soá DT (ha) Nhoùm ñaát Heä thoáng canh taùc Soá vuï/naêm Haïng thueá Nguoàn goác 1 2 3 Ghi chuù: Haïng thueá (haïng; kg/ha/naêm, nguoàn goác (taïo laäp, mua, thöøa keá, thueâ taïm thôøi, thueâ daøi haïn) y Ñaát thueâ: (ngaén, daøi haïn) Maõnh soá DT (ha) Nhoùm ñaát Heä thoáng canh taùc Soá vuï/naêm Haïng thueá Chi phí thueâ (ñoàng/naêm) 1 2 3 Ghi chuù: chi phí thueâ: khoâng keå thueá noâng nghieäp III.2. Maùy moùc noâng nghieäp y Maùy sôõ höõu cuûa gia ñình Loaïi maùy Coâng suaát (HP) Giaù mua (Tr.ñ) Söûa chöõa-baûo trì (Tr.ñ/naêm) Thôøi gian SD (naêm) Mua naêm naøo? y Maùy thueâ: Loaïi maùy Laøm coâng vieäc? Thôøi gian thueâ (giôø) Giaù thueâ (ñ/giôø) Ghi chuù: Moâ taû roõ coâng vieäc maùy söû duïng (caøy, böøa, phun thuoác, töôùi tieâu, suoát- phoùng luùa, …). Phaàn IV: THOÂNG TIN VEÀ NGUOÀN VOÁN – TÍN DUÏNG y Vay tín duïng Nguoàn voán Soá löôïng (tr.ñ) Thôøi gian (tháng) Laõi suaát (%/thaùng) Muïc ñích vay? Vay töø …. ñeán ….. Thaùng thieáu voán 104 Ghi chuù: Nguoàn voán (NHNN, Quyõ XÑGN, NH TMCP, …); Muïc ñích vay? (söû duïng cho TT, CN bao nhieâu %); Vay töø … ñeán: vay töø thaùng naøo ñeán thaùng naøo? y Voán gia ñình ñaàu tö cho saûn xuaát (mua saém maùy moùc vaø coâng cuï saûn xuaát phuïc vuï noâng nghieäp): Loaïi maùy mua Soá tieàn (tr.ñ) TG mua(naêm naøo?) % Voán töï coù % Voán vay Phaàn V: THOÂNG TIN VEÀ LAO ÑOÄNG y Toång soá nhaân khaåu trong hoä: ; Nam: ; Nöõ: y Nguoàn lao ñoäng tham gia laøm noâng nghieäp: (chæ ghi nhöõng ngöôøi töø 15 tuoåi trôû leân tham gia lao ñoäng) Teân lao ñoäng Tuoåi Giôùi tính (nam:1; nöõ: 0) Trình ñoä VH hoaëc ngheà Thôøi gian laøm NN (%/toång quyõ TG) Soá naêm SXNN y Tình traïng thueâ – möôùn lao ñoäng trong saûn xuaát, thuûy saûn vaø troàng luùa Loaïi coâng vieäc Soá lao ñoäng thueâ (nc) Giaù LÑ (ñ/nc) Nguoàn LÑ Ghi chuù: Nguoàn LÑ (haøng xoùm, ñoåi coâng, LÑ ñòa phöông khaùc, …); nc: ngaøy coâng Phaàn VI: THOÂNG TIN VEÀ THÒ TRÖÔØNG – TIEÂU THUÏ SAÛN PHAÅM Loaïi SP Tieâu thuï taïi? Baùn cho ai? PTTT ? TÑTT? Giaù baùn (ñ/ñvsp) Ai ñònh giaù? Troàng troït Chaên nuoâi Thuûy saûn Ghi chuù: Tieâu thuï taïi?: nôi baùn (chôï, taïi nhaø); Baùn cho ai?: baùn cho thu gom caáp (ñòa phöông, thaønh phoá), haøng xaùo, ñaïi lyù vaät tö NN, nhaø maùy xay, doanh nghieäp, …; PTTT?: phöông thöùc thanh toaùn (traû ngay, traû chaäm tieàn maët, trao ñoåi saûn phaåm, kyù hôïp ñoàng ñaàu vuï, bao nhieâu saûn phaåm); TÑTT?: thaùng tieâu thuï hoaëc baùn saûn phaåm; Ai ñònh giaù?: ngöôøi ñöa ra giaù mua baùn (noâng daân :1; ngöôøi mua: 0; caû hai: 2) 105 y Lieät keâ nhöõng trôû ngaïi nhaát cuûa noâng hoä: Thieáu voán ; Thieáu lao ñoäng ; Ñaát ít Giaù noâng saûn thaáp ; Khoù tieáp caän kieán thöùc KHKT Thieáu thoâng tin noâng nghieäp – khuyeán noâng ; Thieáu thoâng tin thò tröôøng Giaù lao ñoäng taêng ; Chính saùch NN chöa phuø hôïp Nhieàu ruûi ro cho SXNN vaø gia ñình (ñau oám, troäm caép, thieân tai, …) Khaùc (lieät keâ teân caùc vaán ñeà) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… y Ñeà nghò vaø nguyeän voïng cuûa hoä noâng daân: 9 Veà kyõ thuaät noâng nghieäp: - Ñöôïc höôùng daãn kyõ thuaät noâng nghieäp töø caùn boä khuyeán noâng Xaõ - Ñöôïc höôùng daãn kyõ thuaät noâng nghieäp chuyeân nghieäp - … 9 Voán vay: - Qui moâ tieàn vay: - Laõi suaát: - Kyø haïn: 9 Tieâu thuï saûn phaåm: - Thoâng qua hôïp ñoàng : - Khaùc (ghi roõ): Ngaøy ñieàu tra: /09/2006 106 3 Mô tả các chỉ tiêu điều tra Chỉ tiêu Số hộ trên tổng số 300 hộ được điều tra (hộ) Tỷ lệ Nguồn nước: - Tự chảy - Từ đập thủy lợi 243 57 81% 19% Số hộ có máy cày/xe công nông phục vụ nông nghiệp 15 5% Số hộ có trang trại: - Chăn nuôi - Trồng trọt - Thủy sản 1 4 2 0,3% 1,3% 0,7% Nguồn vốn: - Tự có - Vay người thân - Vay ngân hàng 236 22 42 79% 7% 14% Tham gia câu lạc bộ khuyến nông 19 6,3% y 100% hộ được khảo sát cho rằng giá cả đầu ra bấp bênh, không ổn định, giá phân bón, thuốc trừ sâu quá cao. y Hộ có năng lực tài chính thì lượng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón càng tăng. y Yêu cầu lớn nhất của người nông dân là được chính quyền quan tâm việc giải quyết đầu ra cho họ. y 100% hộ được điều tra là thiếu thông tin thị trường, khó tiếp cận khoa học kỹ thuật. y 100% hộ điều tra cho rằng mức sống có cải thiện.