Luận văn Giải pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro tín dụng tại chi nhánh Ngân hàng công thương 2 thành phố Hồ Chí Minh

nh xử lý sự vụ, chưa tập trung phân tích ngành, định hướng tín dụng một cách chuyên sâu. Chất lượng cán bộ tín dụng được nâng lên nhiều, hầu hết đều tốt nghiệp đại học, tuy nhiên chưa đồng đều. Chỉ có 4 người có tuổi nghề từ 3 ->5 năm, đa số là nhân viên mới có tuổi nghề dưới 2 năm, chưa có nhiều kinh nghiệm. Chính điều đó làm cho nhận thức của bộ phận cán bộ còn hạn chế như: Trang 57 + Chưa nắm bắt định hướng, chỉ đạo nghiệp vụ, các thông tin cảnh báo khách hàng, ngành hàng của cấp trên, chưa có đủ kinh nghiệm cũng như biện pháp ứng xử phù hợp đối với khách hàng yếu kém. + Thiếu hiểu biết về ngành, lĩnh vực kinh doanh của khách hàng, chưa sâu sát để nắm bắt thực chất hoạt động kinh doanh và tài chính của khách hàng mà chủ yếu vẫn dựa vào nguồn thông tin do khách hàng cung cấp, không kiểm soát được luồng tiền của khách hàng để thu hồi nợ. + Do trẻ tuổi thiếu kinh nghiệm ứng xử trong giao tiếp và chăm sóc khách hàng; thiếu năng lực phân tích và xử lý thông tin tín dụng, thiếu am hiểu về pháp luật, do chưa đáp ứng được yêu cầu công việc, chức năng tham mưu cho lãnh đạo còn hạn chế làm ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng. ¾ Tính chuyên nghiệp trong nghiệp vụ tín dụng chưa cao Việc quy định đối tượng phải thẩm định RRTD còn khá dàn trải, số lượng nhiều như cho vay khách hàng mới, giới hạn tín dụng đối với khách hàng cũ… Trong khi đó bộ phận này mới thiết lập, vận hành chưa đồng bộ, số lượng nhân sự ít và còn có nhiều hạn chế nhất định nên còn nhiều lúng túng về nội dung, kỹ năng thẩm định RRTD. Bộ phận khách hàng (cán bộ tín dụng) đang phải thực hiện quá nhiều việc từ quan hệ khách hàng, thẩm định tín dụng, quản lý nợ, soạn thảo hợp đồng, công chứng, đăng ký giao dịch bảo đảm, thậm chí chuẩn bị thủ tục khởi kiện… nên thiếu tính chuyên nghiệp. Việc phân cấp quản lý, phê duyệt tín dụng chưa đề cao trách nhiệm, năng lực cá nhân mà chủ yếu vẫn dựa vào vị trí quản lý. ¾ Còn tình trạng cho vay theo nhóm khách hàng. Ngoài việc quan hệ tín dụng với doanh nghiệp, chi nhánh còn quan hệ tín dụng với cá nhân những người trong doanh nghiệp đó. Tình hình này xảy ra trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh là chủ yếu. Ở nước ta các loại hình doanh nghiệp này hầu hết hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần hay công Trang 58 ty trách nhiệm hữu hạn, việc điều hành và hoạt động mang tính gia đình. Cá nhân vay là thành viên góp vốn hoặc người điều hành trong doanh nghiệp, hoặc cho vay doanh nghiệp A là thành viên góp vốn trong doanh nghiệp B cũng đang vay vốn tại ngân hàng… Tình hình cho vay theo nhóm khách hàng như thế sẽ dẫn đến việc khó kiểm soát được vốn vay có được sử dụng đúng mục đích. Một khi một khách hàng gặp khó khăn sẽ kéo theo các khách hàng có liên quan, từ đó sẽ tiềm ẩn rủi ro cho ngân hàng. ¾ Sản phẩm dịch vụ còn hạn chế Các sản phẩm dịch vụ ngân hàng tuy về số lượng có nhiều hơn trước nhưng chủ yếu vẫn là các sản phẩm truyền thống, vẫn còn hạn chế trong việc cung cấp những sản phẩm mang tính khép kín, trọn gói đối với từng đối tượng khách hàng, thiếu tính liên kết với các sản phẩm dịch vụ khác để tạo ra các gói sản phẩm hàm chứa nhiều giá trị gia tăng. Các sản phẩm, dịch vụ mới còn ít, chậm được nghiên cứu triển khai. Công tác tiếp thị, marketing, tuyên truyền quảng cáo nghiệp vụ, sản phẩm dịch vụ ngân hàng nói chung còn nhiều tồn tại, chưa có sự khác biệt mang tính cạnh tranh cao trên thị trường. Mở rộng phát triển dịch vụ ngân hàng thu phí còn nhiều hạn chế. Tư duy ngân hàng vẫn tập trung chủ yếu vào cho vay, chưa chú trọng thật sự vào phát triển dịch vụ, phát triển các nghiệp vụ phái sinh. Hiện nay các ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam bắt đầu được phép cung cấp dịch vụ bán lẻ. Thực tế các ngân hàng này đã có mức tăng trưởng đáng kể về dịch vụ ngân hàng cá nhân hiện đại, dẫn đến nguy cơ mất thị phần của các ngân hàng nội địa. ¾ Công nghệ (thẩm định, xử lý hồ sơ…) và xử lý thông tin còn nhiều bất cập. Việc theo dõi khách hàng, khoản vay vẫn tồn tại cả hồ sơ giấy và hồ sơ máy, việc luân chuyển hồ sơ giữa các bộ phận, từ cấp dưới lên cấp trên về cơ bản vẫn là hồ sơ giấy nên gây không ít tốn kém về chi phí và thời gian giải quyết một khoản tín dụng. Trang 59 NHCT Việt Nam cũng đã đưa ra hệ thống cung cấp thông tin hỗ trợ công tác định hướng, chấm điểm và xếp hạng tín dụng khách hàng, tuy nhiên trong khâu chấm điểm vẫn còn mang nhiều yếu tố chủ quan của người chấm nhất là khi chấm các yếu tố phi tài chính, một số yếu tố chấm điểm chưa thật sự phản ánh tình hình kinh doanh của khách hàng. Ví dụ trong việc chấm điểm quy mô khách hàng thì xem xét yếu tố nguồn vốn kinh doanh thay vì nguồn vốn chủ sở hữu. Nguồn vốn kinh doanh gần như là ít thay đổi trong quá trình hoạt động của khách hàng, trong khi đó nguồn vốn chủ sở hữu thì thay đổi qua các năm, nó phụ thuộc nhiều vào kết quả kinh doanh của đơn vị. Chính vì vậy nguồn vốn chủ sở hữu sẽ thật sự phản ánh được phần nào quy mô hoạt động của khách hàng. Còn khi đánh giá các chỉ tiêu tài chính, thì gặp rất nhiều khó khăn do các báo cáo tài chính không được kiểm toán độc lập, hệ thống thông tin, chuẩn mực kế toán chưa thực sự đủ độ tin cậy, đó là chưa kể đến việc rất nhiều doanh nghiệp có hai hoặc nhiều hệ thống sổ sách kế toán. Bên cạnh đó còn có yếu tố chủ quan trong việc sử dụng hệ thống thông tin. Hệ thống hiện đại hóa ngân hàng được triển khai trong toàn hệ thống và có khả năng cập nhật tức thời thông tin của từng khách hàng có quan hệ giao dịch với NHCT. Tuy nhiên cán bộ quản lý, thẩm định tín dụng còn chưa biết cách khai thác thông tin để hỗ trợ cho công tác quản lý, điều hành, người nhập thông tin chưa coi trọng việc cập nhật thông tin chính xác như nhập số liệu về báo cáo tài chính, vốn điều lệ, số lao động… dẫn đến thông tin tổng hợp sai lệch nên không thể tin cậy được. Chương 2 là những phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng, nợ xấu của NHCT Việt Nam, chi nhánh NHCT 2 TP.HCM và công tác quản lý RRTD tại chi nhánh, đồng thời nêu lên những mặt còn hạn chế, khó khăn trong công tác tín dụng và quản lý RRTD tại chi nhánh NHCT 2 TP.HCM. Chương 2 cũng là cơ sở để đề xuất các giải pháp nhằm phòng ngừa và hạn chế RRTD tại ngân hàng được thể hiện trong chương 3 tiếp theo. Trang 60 Chương 3 : MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÒNG NGỪA VÀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG 3.1 Một số chỉ tiêu trong hoạt động tín dụng và định hướng, giải pháp phát triển các tổ chức tín dụng đến năm 2010 3.1.1 Một số chỉ tiêu trong hoạt động tín dụng từ nay đến 2010 Trong văn bản số 30/BCS-NHNN ngày 12/10/2006 của Ban cán sự Ngân Hàng Nhà Nước đã xây dựng chương trình hành động nhằm thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X và đưa ra một số chỉ tiêu trong hoạt động tín dụng của ngành ngân hàng đến năm 2010 như sau: - Tăng trưởng bình quân tín dụng : 18-20% / năm - Tỷ lệ an toàn vốn đến năm 2010 : không dưới 8% - Tỷ lệ nợ xấu / tổng dư nợ đến 2010 : dưới 5% 3.1.2 Định hướng phát triển ngành ngân hàng giai đoạn 2006-2010 3.1.2.1 Đối với Ngân hàng Nhà nước ¾ Nâng cao vị thế của Ngân hàng Nhà nước - Ngân hàng Nhà nước hoạt động thực sự với tư cách và mang đầy đủ tính chất là ngân hàng trung ương trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Các chức năng chủ yếu của Ngân hàng Nhà nước: là ngân hàng phát hành tiền, là ngân hàng của các ngân hàng, là người cho vay cuối cùng, là cơ quan điều tiết thị trường tiền tệ và trung tâm thanh toán, đồng thời kết hợp với chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng, đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng. - Ngân Hàng Nhà Nước độc lập, tự chủ trong việc xây dựng, điều hành chính sách tiền tệ, lãi suất và tỷ giá hối đoái, tổ chức thực hiện chiến lược, xây dựng và điều hành chính sách tiền tệ trên cơ sở phân định rõ Trang 61 quyền hạn, nhiệm vụ. Đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân Hàng Nhà Nước với các cơ quan chức năng, đặc biệt là Bộ tài chính trong quá trình xây dựng và thực thi chính sách tiền tệ, pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng. - Ngân Hàng Nhà Nước có đủ nguồn lực và độc lập tương đối về nghiệp vụ, tổ chức và tài chính, hoạt động với cơ chế khác với các cơ quan hành chính, sự nghiệp, dưới sự quản lý, giám sát của Chính Phủ và Quốc hội. - Ngân Hàng Nhà Nước có trách nhiệm và quyền hạn chủ chốt trong việc quản lý, giám sát hoạt động của các TCTD và các tổ chức khác có hoạt động ngân hàng, đồng thời phối hợp chặt chẽ với Bộ tài chính trong việc quản lý, giám sát bảo đảm an toàn hệ thống tài chính. ¾ Đổi mới và phát triển hệ thống giám sát ngân hàng Trên cơ sở bộ máy thanh tra Ngân Hàng Nhà Nước hiện có, xây dựng hệ thống giám sát ngân hàng hiện đại và hữu hiệu cả về cơ chế, mô hình tổ chức, con người và phương châm nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển hệ thống Ngân hàng Việt Nam và thực hiện theo nguyên tắc, chuẩn mực quốc tế về giám sát ngân hàng. 3.1.2.2 Đối với tổ chức tín dụng Cải cách triệt để và phát triển hệ thống các TCTD theo hướng đa năng, hiện đại, đa dạng về sở hữu và loại hình tổ chức, có quy mô lớn và hoạt động theo nguyên tắc thị trường với mục tiêu chủ yếu là lợi nhuận, áp dụng các thông lệ và chuẩn mực quốc tế vào hoạt động kinh doanh ngân hàng. Cơ cấu lại hệ thống NHTM, tách bạch tín dụng chính sách và tín dụng thương mại, bảo đảm quyền kinh doanh của các tổ chức tài chính nước ngoài theo các cam kết song phương và đa phương đã ký kết với các nước và các tổ chức quốc tế, gắn cải cách ngân hàng với cải cách doanh Trang 62 nghiệp. Tiếp tục cơ cấu lại một cách toàn diện hệ thống TCTD theo các đề án đã được phê duyệt, cụ thể là: - Tăng cường năng lực thể chế thông qua cơ cấu lại tổ chức và hoạt động, phân biệt rõ ràng chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của hội đồng quản trị và ban điều hành, mở rộng quy mô hoạt động đi đôi với tăng cường năng lực tự kiểm tra, quản lý rủi ro, bảo đảm an toàn và hiệu quả trong kinh doanh, phát triển các hệ thống quản lý của NHTM phù hợp với các thông lệ và chuẩn mực quốc tế. - Tăng cường năng lực tài chính, đảm bảo các NHTM có đủ nguồn vốn để tiếp tục tăng vốn điều lệ, tài sản có đi đôi với nâng cao chất lượng và khả năng sinh lời, xử lý dứt điểm nợ tồn đọng và làm sạch bảng cân đối của các NHTM. - Từng bước cổ phần hóa các NHTM nhà nước theo nguyên tắc thận trọng, bảo đảm ổn định kinh tế - xã hội và an toàn hệ thống ngân hàng. Cho phép các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các ngân hàng có tiềm lực về tài chính, công nghệ, quản lý và uy tín được mua cổ phiếu và tham gia quản trị, điều hành NHTM tại Việt Nam. Ngân hàng quốc doanh đóng vai trò chủ đạo và đi đầu trong hệ thống ngân hàng về quy mô hoạt động, năng lực tài chính, công nghệ, quản lý và hiệu quả kinh doanh, đồng thời cùng với ngân hàng cổ phần trong nước đóng vai trò nòng cốt trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. Dự kiến trước năm 2008 sẽ hoàn thành cổ phần hóa Ngân hàng Ngoại Thương, Ngân hàng phát triển nhà Đồng bằng Sông Cửu Long và đến năm 2010 sẽ hoàn thành cổ phần hóa các ngân hàng thương mại quốc doanh khác. Theo kế hoạch thì trong năm nay NHCT Việt Nam sẽ bắt đầu tiến trình cổ phần hóa. Nhà nước sẽ nắm giữ chi phối hoặc tỷ lệ cổ phần lớn tại một số ít NHTM nhà nước được cổ phần hóa tùy theo điều kiện cụ thể của từng ngân hàng và yêu cầu quản lý, đảm bảo an toàn, hiệu quả của hệ thống ngân hàng nhằm nâng cao nguyên tắc thương mại, kỷ luật thị trường trong hoạt động của các NHTM. Trang 63 - Phát triển quỹ tín dụng nhân dân thành TCTD hợp tác độc lập, hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự chủ và tự chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh tiền tệ. - Tuân thủ các quy định của các Hiệp định song phương với các nước và quy định của WTO về mở cửa thị trường dịch vụ ngân hàng. - Đổi mới cơ chế quản lý, cho phép các tổ chức tín dụng được thực sự tự chủ và hoàn toàn chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh và được hoạt động trong khuôn khổ pháp lý minh bạch, công khai, bình đẳng. Nhà nước chỉ đóng vai trò tạo lập môi trường thuận lợi cho hoạt động tiền tệ, ngân hàng. Nâng cao hiệu lực quản lý và tăng cường năng lực quản trị rủi ro, thành lập và đưa vào hoạt động có hiệu quả các cấu phần quản trị rủi ro, xây dựng hệ thống quản lý rủi ro trong đó có RRTD. 3.1.2.3 Định hướng khác - Phát triển hệ thống dịch vụ ngân hàng đa dạng, đa tiện ích được nhận định theo nhu cầu của nền kinh tế trên cơ sở nâng cao chất lượng và hiệu quả các dịch vụ ngân hàng truyền thống, đồng thời tiếp cận nhanh hoạt động ngân hàng hiện đại và dịch vụ tài chính, ngân hàng mới có hàm lượng công nghệ cao. Từng bước tự do hóa gia nhập thị trường và khuyến khích các Tổ chức tín dụng cạnh tranh bằng chất lượng dịch vụ, công nghệ, uy tín thương hiệu thay vì dựa chủ yếu vào giá cả dịch vụ ngân hàng và mở rộng mạng lưới. Đến năm 2010 hệ thống ngân hàng Việt Nam phấn đấu phát triển được hệ thống dịch vụ ngân hàng ngang tầm với các nước trong khu vực Asean về chủng loại, chất lượng và có khả năng cạnh tranh quốc tế ở một số dịch vụ. - Tiếp tục đổi mới và hoàn thiện hệ thống pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng đến năm 2010. Hình thành đồng bộ khuôn khổ pháp lý, áp dụng đầy đủ hơn các thể chế và chuẩn mực quốc tế về an toàn, kinh doanh tiền tệ - ngân hàng. Xây dựng môi trường pháp luật trong lĩnh vực Trang 64 tiền tệ, hoạt động ngân hàng minh bạch góp phần tạo môi trường lành mạnh và công bằng nhằm thúc đẩy cạnh tranh và bảo đảm an toàn hệ thống tiền tệ - ngân hàng. Loại bỏ hình thức bảo hộ, bao cấp, phân biệt đối xử giữa các tổ chức tín dụng. Tăng cường hiệu lực những chế tài pháp lý, kinh tế, hành chính bảo đảm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ trả nợ của người đi vay và bảo vệ quyền lợi chính đáng của các tổ chức tín dụng. Hạn chế và tiến tới xóa bỏ việc hình sự hóa các quan hệ kinh tế trong lĩnh vực ngân hàng. - Phát triển hạ tầng công nghệ hiện đại ngang tầm với các nước trong khu vực dựa trên cơ sở ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin, điện tử tiên tiến và các chuẩn mực, thông lệ quốc tế phù hợp với điều kiện Việt Nam; Tăng cường hệ thống an toàn, bảo mật thông tin, dữ liệu và an ninh mạng. - Phát triển thị trường tiền tệ an toàn, đồng bộ và mang tính cạnh tranh cao nhằm tạo cơ sở quan trọng cho hoạch định và điều hành chính sách tiền tệ, huy động và phân bố có hiệu quả nguồn lực tài chính, giảm thiểu rủi ro cho các TCTD. - Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng theo lộ trình và bước đi phù hợp với khả năng của hệ thống ngân hàng Việt Nam, trước hết là nâng cao năng lực cạnh tranh của các TCTD và khả năng quản lý, kiểm soát hệ thống của Ngân Hàng Nhà Nước. Tạo điều kiện thuận lợi cho các TCTD trong nước mở rộng hoạt động ra thị trường nước ngoài thông qua các dịch vụ cung cấp trong khuôn khổ WTO, đặc biệt là hiện diện thương mại, cung cấp qua biên giới; Phát triển quan hệ hợp tác đa phương và song phương trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng nhằm tận dụng nguồn vốn, công nghệ và kỹ năng quản lý tiên tiến của nước ngoài. Phối hợp với các cơ quan thanh tra, giám sát tài chính nhằm phát hiện, ngăn chặn, phòng ngừa, xử lý rủi ro trên phạm vi khu vực và toàn cầu. Trang 65 3.1.3 Quan điểm, định hướng hoạt động phòng ngừa, hạn chế RRTD của ngân hàng thương mại. 3.1.3.1 Quan điểm - Hoạt động phòng ngừa và hạn chế RRTD là nhân tố rất quan trọng đảm bảo sự cân bằng giữa tăng trưởng về mặt lượng với mặt chất của hoạt động tín dụng, góp phần duy trì và nâng cao khả năng cung ứng tín dụng của các ngân hàng cho nền kinh tế. Ngoài ra hoạt động này còn góp phần quan trọng làm cho thị trường tiền tệ, tín dụng tránh được tình trạng phát triển lúc nóng, lúc lạnh, qua đó nâng cao chất lượng và sự bền vững cho sự phát triển của thị trường tiền tệ, tín dụng tại Việt Nam. - Có rất nhiều nguyên nhân và yếu tố dẫn đến RRTD. Khi đặt vấn đề phòng ngừa và hạn chế RRTD thì cần nhận thức và xử lý trên cơ sở đặt chúng trong mối quan hệ với các yếu tố môi trường kinh tế, pháp lý của nền kinh tế nói chung và hoạt động của hệ thống ngân hàng nói riêng. Do tính chất là một trung gian tài chính, nên các ngân hàng luôn đối mặt trong tình trạng thông tin mất cân xứng với những hoạt động sản xuất kinh doanh và ngân hàng tài trợ, do vậy ngân hàng chịu rất nhiều rủi ro hơn các doanh nghiệp bởi các nguyên nhân gắn trực tiếp với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp gây ra. - Hoạt động tín dụng mang lại lợi nhuận cho ngân hàng, do vậy ngân hàng phải tìm cách sống chung với rủi ro. Hoạt động phòng ngừa và hạn chế rủi ro được xem là công cụ để ngân hàng hoạt động tín dụng có hiệu quả và bền vững hơn. Ngân hàng không nên thấy hoạt động tín dụng đầy rủi ro mà co cụm lại, sợ trách nhiệm và làm đọng vốn. Tuy nhiên cũng không quá mạo hiểm trong hoạt động tín dụng khi quá tự tin vào khả năng quản lý rủi ro của mình. - Trong xu thế hội nhập quốc tế nhanh chóng và sâu sắc về hoạt động tiền tệ, tín dụng, hoạt động phòng ngừa và hạn chế rủi ro cần được Trang 66 thực hiện tiếp cận với tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế thông qua tiếp thu một cách có chọn lọc các công nghệ và kinh nghiệm quốc tế phù hợp trong hoạt động này. 3.1.3.2 Định hướng Chiến lược phát triển kinh tế xã hội đến 2010 được thông qua trong đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX (4/2001) đã xác định phương hướng căn bản cho hoạt động tiền tệ, tín dụng ngân hàng với mục tiêu “bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng, kích thích đầu tư phát triển”. Để đạt được mục tiêu trên hoạt động hạn chế rủi ro và tăng cường an toàn và chất lượng tín dụng đã được đề cập như một trọng tâm với nội dung chính là “Hình thành đồng bộ khuôn khổ pháp lý, áp dụng đầy đủ hơn các thiết chế và chuẩn mực quốc tế về an toàn trong kinh doanh tiền tệ ngân hàng; giải quyết nợ tồn đọng đi đôi với tăng cường những chế định pháp lý, kinh tế và hành chính về nghĩa vụ trả nợ của người đi vay và bảo vệ quyền thu nợ hợp pháp của người cho vay; Tăng cường năng lực tự kiểm tra của tổ chức tín dụng và công tác thanh tra, giám sát của cơn quan chức năng, không để xảy ra đổ vỡ tín dụng” Tầm quan trọng của hoạt động phòng ngừa và hạn chế rủi ro đã được xem là một trong những biện pháp lâu dài và cơ bản để đạt được mục tiêu trên. Đây là yêu cầu rất bức bách và cũng rất nặng nề về tăng trưởng an toàn tín dụng do thực tế đặt ra với hoạt động phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong bối cảnh hoạt động tiền tệ, ngân hàng ngày càng đa dạng với sự tăng cường mạnh mẽ tính chất hợp tác, cạnh tranh quốc tế khi tham gia hội nhập sâu rộng hơn với cộng đồng tài chính, tiền tệ khu vực và thế giới. Thực trạng RRTD khá phổ biến trong thời gian qua cho thấy ở nước ta còn có sự yếu kém trong năng lực kiểm tra, giám sát đối với hoạt động tín dụng của các tổ chức tín dụng và các cơ quan có chức năng liên quan. Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng làm suy yếu hiệu lực của Trang 67 hoạt động phòng ngừa và hạn chế rủi ro. Do đó phải tăng cường năng lực kiểm tra, giám sát để sớm tránh được hoặc phát hiện và xử lý kịp thời RRTD. Hoạt động phòng ngừa và hạn chế rủi ro phải gắn liền với mục tiêu tăng trưởng của nền kinh tế và diễn biến tài chính tiền tệ trong từng giai đoạn cụ thể để đảm bảo tính linh hoạt nhưng vẫn giữ vững mục tiêu hàng đầu là bảo đảm ổn định hệ thống tiền tệ, ngân hàng, hỗ trợ tích cực cho đầu tư và tăng trưởng kinh tế. Trong những năm gần đây mục tiêu tăng trưởng GDP luôn đạt 7-8%, tăng trưởng tín dụng ở mức 20-30%. Trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng luôn cao trong các năm thì hoạt động phòng ngừa và hạn chế rủi ro phải có sự linh hoạt trong cân bằng để vừa đảm bảo được tăng trưởng cần thiết cho hoạt động tín dụng và hệ thống ngân hàng, vừa bảo đảm sự bền vững, an toàn cho hệ thống tiền tệ, tín dụng. Hai yêu cầu này bổ sung, hỗ trợ cho nhau tạo nên điều kiện cần và đủ cho sự phát triển cả về lượng và chất của hoạt động tín dụng đối với các ngân hàng. 3.2 Một số giải pháp phòng ngừa và hạn chế RRTD tại ngân hàng 3.2.1 Kiến nghị đối với các cấp quản lý vĩ mô và NHNN 3.2.1.1 Về cơ chế, chính sách và môi trường pháp lý Hoàn thiện hệ thống pháp luật là một đòi hỏi cấp bách. Nhà nước phải không ngừng tạo ra môi trường pháp lý lành mạnh để khuyến khích sản xuất kinh doanh, tạo hành lang pháp lý vững chắc, rộng mở để các thành phần kinh tế yên tâm bỏ vốn ra đầu tư. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần tiếp tục hoàn thiện đổi mới môi trường kinh tế, coi đó là giải pháp tổng thể và cơ bản nhất trong quá trình đổi mới mọi lĩnh vực kinh doanh nói chung và lĩnh vực kinh doanh tiền tệ nói riêng. Luận văn xin đưa ra một số giải pháp cụ thể : - Rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách và hệ thống văn bản pháp quy đảm bảo tính thống nhất, phù hợp với hành lang pháp lý chung, phù Trang 68 hợp với điều kiện của nền kinh tế thị trường để ngân hàng và các ngành kinh tế có căn cứ thực hiện. - Cần thiết lập và duy trì chính sách phát triển kinh tế theo hướng ổn định, tránh việc thay đổi bất ngờ, thường xuyên, liên tục làm cho các ngân hàng, doanh nghiệp trở tay không kịp, gây thua lỗ thậm chí dẫn đến phá sản. Bên cạnh đó sự thay đổi các chính sách như chính sách thuế, chính sách khuyến khích hay hạn chế xuất nhập khẩu… có thể làm cho các đơn vị kinh doanh chuyển từ lãi sang lỗ hoặc ngược lại. Sự bất ổn về kinh tế làm ảnh hưởng đến chiến lược phát triển của doanh nghiệp, chính sách tín dụng ngân hàng là nguyên nhân ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động tín dụng của ngân hàng. Chính vì thế nhà nước cần duy trì môi trường kinh tế thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động phát triển sản xuất kinh doanh, tạo nên một môi trường kinh tế mà vốn có thể đầu tư một cách an toàn, duy trì mức lạm phát vừa phải, hoạt động tài chính vững vàng. - Trong việc ban hành và thực hiện các cơ chế, chính sách, luật pháp cần nắm bắt nhanh và kịp thời mọi sự phát triển của nền kinh tế xã hội, nhất là việc từng bước hoàn chỉnh nền kinh tế thị trường. Trước khi ban hành các văn bản điều chỉnh cơ chế, chính sách, luật pháp phải thu thập ý kiến đầy đủ, khách quan từ các cơ quan, ban ngành, doanh nghiệp để bảo đảm việc thực thi được chính xác, hiệu quả, công bằng, phù hợp với điều kiện thực tế. - Ngân hàng Nhà nước cần phối hợp với các bộ ngành có hướng dẫn cụ thể và tháo gỡ những vướng mắc cụ thể, trình tự, thủ tục, trách nhiệm của TCTD, của cơ quan công an, của chính quyền cơ sở, của sở tài nguyên môi trường làm cơ sở pháp lý để cùng các bộ ngành liên quan ban hành văn bản hướng dẫn thêm nhằm nâng cao hiệu quả của công tác phối hợp đẩy nhanh tiến độ, cụ thể hóa từng công việc trong thi hành án. Trang 69 - Tăng cường hoạt động phối hợp với các cơ quan ban ngành liên quan trong quá trình xử lý nợ xấu. Trong đó, tập trung tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong thủ tục phát mãi, xử lý tài sản là bất động sản, khâu thi hành án, hoàn chỉnh hồ sơ pháp lý của tài sản … - Đề nghị Nhà nước cần có chính sách bắt buộc tất cả các doanh nghiệp phải kiểm toán hàng năm tại những cơ quan kiểm toán độc lập và có uy tín, được phép hoạt động hợp pháp. Nhất là những công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần phải thực hiện kiểm toán bắt buộc ngay sau khi hoàn thành thủ tục cấp giấy phép kinh doanh. Chính sách này sẽ khắc phục tình trạng đánh giá khả năng tài chính của các doanh nghiệp chưa được rõ, tiềm ẩn khả năng tài chính các doanh nghiệp không lành mạnh dẫn tới khó khăn, rủi ro cho việc cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại. 3.2.1.2 Cải cách, nâng cao năng lực của hệ thống NHTM VN Trong xu hướng toàn cầu hóa, quốc tế hóa kinh tế hiện nay thì xu thế hội nhập về kinh tế là điều tất yếu. Trong đó, ngành ngân hàng đóng vai trò chủ đạo là ngành phải hội nhập trước để chuẩn bị cơ sở nền tảng cho các ngành kinh tế khác phát triển và hội nhập theo. Điều này đã mang lại những cơ hội nhưng cũng đặt ra những thách thức lớn cho các ngân hàng thương mại Việt Nam. Để phát huy những mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực thì chính phủ và ngân hàng Nhà nước cần thực hiện một số biện pháp sau : - Nâng cao tiềm lực tài chính của các ngân hàng thương mại bằng cách tạo điều kiện thuận lợi để các ngân hàng tăng vốn điều lệ, thúc đẩy các ngân hàng phát hành cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Đối với những ngân hàng yếu kém, đang phải chịu sự kiểm soát đặc biệt hoặc ngân hàng không đủ năng lực tài chính thì kiên quyết sáp nhập, giải thể hoặc cho phá sản. Trang 70 - Tạo lập sân chơi bình đẳng giữa các ngân hàng thương mại quốc doanh và ngoài quốc doanh, không phân biệt đối xử, cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh, thúc đẩy nhau cùng phát triển theo hướng ngân hàng quốc doanh phải là đầu tàu mạnh để kéo cả hệ thống cùng phát triển. - Xây dựng môi trường pháp lý cho hệ thống ngân hàng phù hợp thông lệ quốc tế. Hệ thống kế toán ngân hàng phải thống nhất trong toàn bộ hệ thống, phù hợp theo thông lệ quốc tế, thực hiện kiểm toán định kỳ và bắt buộc công khai tài chính các TCTD. - Quy định cụ thể lộ trình sắp xếp lại hệ thống NHTM quốc doanh và NHTM ngoài quốc doanh phù hợp với đặc điểm của từng loại hình, từ đó nâng cao sức cạnh tranh, tiến dần đến hòa nhập với hệ thống ngân hàng trong khu vực và trên thế giới. - Chính phủ và ngành ngân hàng cùng các ngành chức năng hữu quan cần phải kiên quyết xử lý ngay các tồn đọng cũ về nợ quá hạn, nợ khó đòi, lành mạnh hóa tình hình tài chính của các NHTM đồng thời với việc hỗ trợ các ngân hàng trong việc xử lý tài sản tồn đọng như: đơn giản về thủ tục, ưu đãi về thuế, phí … Việc phân loại nợ vay và trích lập phòng ngừa rủi ro phải thực hiện theo chuẩn mực quốc tế. - Cấu trúc lại các ngân hàng từ mô hình truyền thống sang mô hình hiện đại, chuyên môn hóa theo đối tượng, chuyên môn hóa theo sản phẩm để chuẩn bị hội nhập với ngân hàng nước ngoài. Cần trang bị, hiện đại hóa và kết nối hệ thống công nghệ thông tin trong toàn ngành ngân hàng để tương thích trong toàn hệ thống, ứng dụng công nghệ tin học vào dịch vụ thanh toán của toàn bộ hệ thống. 3.2.1.3 Tăng cường công tác thanh tra, kiểm soát, đánh giá của Ngân Hàng Nhà Nước đối với hoạt động tín dụng ngân hàng - Ngân hàng Nhà nước phải bắt buộc tất cả các TCTD xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ độc lập, có đủ khả năng giám sát tất cả các hoạt Trang 71 động nghiệp vụ kinh doanh của mình, là công cụ hoạt động có hiệu quả giúp cho việc điều hành ngân hàng giảm thiểu rủi ro đến mức thấp nhất. Kiểm soát nội bộ có vai trò phòng ngừa rủi ro hoặc phát hiện ra những rủi ro tiềm ẩn qua công tác giám sát thường xuyên hay kiểm tra trực tiếp từ đó giúp cho công tác điều hành của các ngân hàng mang lại hiệu quả hơn. - Công tác thanh tra, kiểm soát đối với các ngân hàng phải được tiến hành chặt chẽ, không để xảy ra những sự cố xấu gây mất ổn định xã hội. Quy trình, thủ tục thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực ngân hàng cần phải được quy định thống nhất. - Theo dõi chặt chẽ việc chỉnh sửa, thực hiện của các tổ chức tín dụng đối với những kiến nghị của thanh tra Ngân Hàng Nhà nước nhằm đảm bảo bảo hiệu lực và hiệu quả của công tác thanh tra. Nội dung thanh tra cũng phải được cải tiến để có thể phát hiện kịp thời những vi phạm của TCTD. Tăng cường vai trò của giám sát từ xa để sớm phát hiện vi phạm từ đó có biện pháp xử lý thích hợp. - Hệ thống giám sát của thanh tra tín dụng Nhà nước cần phải được chấn chỉnh và nâng cao, tổ chức học tập và nghiên cứu đầy đủ những văn bản có liên quan để hoạt động giám sát, bố trí cụ thể cán bộ chuyên trách phù hợp và hiệu quả, trang bị các thiết bị hiện đại hơn. Cần phải đảm bảo tính chủ động và độc lập trong việc khai thác và sử dụng thông tin số liệu mà không cần phải chờ các TCTD cung cấp như hiện nay (mà thường là chậm và có sai sót). Từ đó dẫn đến yêu cầu cần phải xây dựng một mạng thông tin số liệu của các tổ chức tín dụng cập nhật đầy đủ để có thể cung cấp bất cứ lúc nào cho hoạt động giám sát theo cách truy cập trực tiếp của thanh tra viên. - Trình độ chuyên môn và đạo đức của thanh tra viên cũng phải luôn được nâng cao đồng thời cũng có chế độ đãi ngộ xứng đáng. Sắp xếp lại cho phù hợp đội ngũ thanh tra, tổ chức thi tuyển để lựa chọn, bổ sung Trang 72 những cán bộ có năng lực, trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức tốt cho thanh tra ngân hàng, kể cả thanh tra ở các chi nhánh Ngân Hàng Nhà Nước. 3.2.1.4 Tăng cường sự hợp tác, sử dụng thông tin CIC (Credit Information Center) Trung tâm thông tin tín dụng (CIC) là một tổ chức do Ngân Hàng Nhà nước Việt Nam thành lập. Trung tâm này làm đầu mối thu thập và cung cấp thông tin đối với các tổ chức tín dụng. Các thông tin này là cơ sở để hỗ trợ các tổ chức tín dụng đầu tư có hiệu quả, ngăn ngừa, hạn chế và phân tán rủi ro trong hoạt động kinh doanh tiền tệ. Giúp ngân hàng nhà nước nắm được chất lượng lượng tín dụng nhằm phục vụ cho quá trình đầu tư phát triển kinh tế đất nước. Ngoài ra trung tâm còn giúp các doanh nghiệp có thêm thông tin cần thiết để phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh. - Đối với hoạt động tín dụng ngân hàng nếu chất lượng thông tin càng cao thì rủi ro trong kinh doanh tín dụng của các TCTD càng giảm. Nhưng thực tế hiện nay các ngân hàng chưa có sự hợp tác tích cực với CIC vì chủ yếu là do muốn giữ bí mật thông tin về khách hàng để cạnh tranh nên chất lượng thông tin từ trung tâm không cao. Do vậy, Ngân Hàng Nhà Nước cần phải có những biện pháp khuyến khích cũng như quy định bắt buộc các ngân hàng hợp tác, cung cấp thông tin một cách đầy đủ cho trung tâm. Tuy nhiên, về phía trung tâm cũng phải không ngừng nâng cao chất lượng và độ tin cậy của thông tin nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác thông tin rủi ro của Ngân hàng Nhà nước với các TCTD, nâng cao tính chính xác và tính pháp lý của các thông tin. Vì thế cần có những quy định rõ ràng về việc cung cấp sử dụng thông tin, người cung cấp thông tin sai lệch sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật và có quy định khen thưởng đối với các TCTD chấp hành tốt quy chế hoạt động thông tin Trang 73 tín dụng. Nghiêm khắc xử phạt những ngân hàng cung cấp thông tin không chính xác, không đầy đủ. Hiện nay việc bán thông tin mới thực hiện một chiều tức là CIC thu phí khi cung cấp thông tin, nhưng khi nhận thông tin từ ngân hàng thì CIC không phải trả phí. Đây là điều không công bằng. Do đó để nâng cao chất lượng, độ tin cậy cũng như tính pháp lý của thông tin, đề nghị CIC cũng phải trả phí cung cấp thông tin cho ngân hàng (mua thông tin) và sẽ bán lại thông tin cho các ngân hàng khi cần. 3.2.1.5 Thành lập công ty xếp hạng tín nhiệm tín nhiệm doanh nghiệp Việt Nam - Các nước trên thế giới và khu vực đã đi trước Việt Nam hàng mấy chục năm về lĩnh vực xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp. Việc xếp hạng tín nhiệm được tiến hành với nhiều đối tượng khác nhau, từ việc xếp hạng cho một quốc gia đến việc xếp hạng cho một cá nhân. Do đó, việc hình thành công ty xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp Việt Nam là rất có ý nghĩa trong việc xây dựng và hoàn thiện cơ sở hạ tầng của thị trường tài chính, thị trường vốn ở Việt Nam. - Chức năng chính của công ty sẽ là phân tích, xếp hạng tín nhiệm các TCTD, các doanh nghiệp, đánh giá và xếp hạng cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp. Công ty sẽ nắm giữ vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho các đối tượng. + Đối với các TCTD: nhằm hỗ trợ các TCTD trong việc ra quyết định cấp tín dụng, giám sát và đánh giá khách hàng, kiểm soát rủi ro hiệu quả hơn. + Đối với các nhà đầu tư và thị trường chứng khoán : nhằm giúp họ có cơ sở để tham khảo, đối chiếu kỹ càng trước khi ra quyết định đầu tư cuối cùng, giảm bớt rủi ro khi đầu tư, giúp cho các công ty chứng khoán Trang 74 lựa chọn một danh mục đầu tư tốt nhất, tạo điều kiện huy động vốn trên thị trường chứng khoán được dễ dàng, thuận lợi hơn. + Đối với doanh nghiệp: giúp doanh nghiệp Việt Nam xây dựng hình ảnh và độ tín nhiệm của mình trong sản xuất, kinh doanh cũng như trong quá trình hội nhập quốc tế. + Đối với cơ quan quản lý Nhà nước: đánh giá được đối tượng quản lý của mình, có cơ sở để đưa ra những giải pháp thích hợp, góp phần thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế nói chung. 3.2.2 Một số giải pháp nhằm phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Công Thương VN- Chi nhánh NHCT 2 Hoạt động kinh doanh tiền tệ có ảnh hưởng quan trọng đến mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế xã hội của một quốc gia. Thực trạng của hoạt động tín dụng của các TCTD cũng được quan tâm sâu sắc. Đây là hoạt động kinh doanh trên rủi ro. Tuy nhiên hoạt động tín dụng đóng góp phần lớn lợi nhuận của các TCTD ở nước ta hiện nay. Vì thế công tác phòng ngừa và hạn chế RRTD được đặc biệt chú trọng. Để làm được điều này chúng ta cần biết được nguyên nhân gây ra RRTD là gì. Thực tế có rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan gây ra RRTD, biểu hiện của nó là nợ gia hạn, nợ quá hạn, nợ xấu mà các khoản nợ này phản ánh hiệu quả hoạt động tín dụng và quản lý RRTD tại ngân hàng. Những nguyên nhân khách quan thì không thể tránh được nhưng những nguyên nhân chủ quan thì các TCTD có thể có những giải pháp để phòng ngừa hoặc hạn chế được nó. Mặc dù Chi nhánh không có nợ quá hạn tính đến thời điểm 30/06/2007 nhưng trong công tác phòng ngừa RRTD vẫn được chú trọng nhiều. Tôi xin đưa ra một số giải pháp sau : Trang 75 3.2.2.1 Đánh giá và nhận định khách hàng Ở các TCTD hiện nay cũng như NHCT Việt Nam thì việc đánh giá và thẩm định khách hàng do cán bộ tín dụng đảm nhận. Việc đánh giá này chủ yếu được thực hiện đơn giản bằng trực quan. Tất cả các thông tin khách hàng được thu thập một cách trực tiếp, rời rạc và thiếu sự lựa chọn, tổng hợp… Điều này càng thể hiện rõ khi các TCTD chuyển mạnh sang đầu tư vốn tín dụng cho các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh. Do chạy theo số lượng nên cán bộ tín dụng cũng như ngân hàng không thể theo sát được khách hàng của mình. Vì thế một khi các khách hàng này có nhiều thay đổi thì ngân hàng không thể điều tra, xem xét và bổ sung kịp thời theo những yêu cầu cần thiết, nhất là những thông tin về tình hình tài chính, tình hình thực hiện phương án, dự án kinh doanh, không đánh giá và nhận định kịp thời, do đó không thể có những biện pháp kịp thời để khắc phục, dẫn đến nợ quá hạn gia tăng. Do đó trước khi cấp tín dụng, ngân hàng cần biết rõ hoạt động của khách hàng đặc biệt là khả năng tài chính và uy tín của khách hàng, xem xét thận trọng nhu cầu và hiệu quả đầu tư tín dụng. Để đạt được điều đó thì ngân hàng phải có số liệu chính xác và toàn diện, kịp thời, trên cơ sở đó ngân hàng mới xác định khả năng hoàn trả của khách hàng và thực hiện việc cấp tín dụng 3.2.2.2 Tăng tỷ trọng cho vay có tài sản bảo đảm Tăng cho vay có tài sản bảo đảm cũng là một biện pháp thiết yếu trong việc hạn chế RRTD. Việc thế chấp, cầm cố tài sản cũng là biện pháp để ràng buộc khách hàng có trách nhiệm trả nợ gốc và lãi đầy đủ, đúng hạn cho ngân hàng. Trong trường hợp có rủi ro xảy ra dẫn đến khách hàng không có khả năng trả đủ nợ hoặc trả không đầy đủ cho ngân hàng thì việc thu hồi nợ được thực hiện bằng biện pháp cuối cùng là phát mãi tài sản để trả nợ vay. Trang 76 Đối với các ngân hàng ở nước ngoài thì thế chấp, cầm cố chỉ là biện pháp thứ yếu, họ quản lý thông qua luồng tiền hoạt động kinh doanh hay thu nhập của khách hàng. Tuy nhiên đối với các khách hàng ở nước ta thì ngân hàng chưa thể thực hiện được như thế, hoạt động kiểm soát rủi ro của các ngân hàng còn thấp, độ tin cậy kém, tính nghiêm minh của pháp luật còn ít hiệu lực trong các giao dịch tín dụng, do vậy các ngân hàng hiện nay vẫn chú trọng chủ yếu vào tài sản bảo đảm bên cạnh xác định tính khả thi của phương án / dự án kinh doanh. 3.2.2.3 Không tập trung cấp tín dụng vào một ngành hàng, nhóm khách hàng Để nâng cao hiệu quả trong kinh doanh của ngân hàng thì phương cách mở rộng sử dụng vốn nhằm phân tán rủi ro là biện pháp phòng ngừa rủi ro tỏ ra hữu hiệu. Việc phân tán rủi ro là vận dụng nguyên tắc “không đặt quá nhiều trứng vào một rổ”, ngân hàng cần cấp tín dụng cho nhiều khách hàng khác nhau, đa dạng ngành hàng. Ngân hàng không nên tập trung đầu tư khoản tín dụng lớn cho một hoặc một số khách hàng lớn, nhóm khách hàng mà cần quan tâm tới những khách hàng nhỏ nhưng chắc chắn. Đối với khách hàng nhỏ thì tỷ lệ xảy ra rủi ro là rất thấp, hơn nữa khi có rủi ro xảy ra thì việc thu hồi nợ cũng tương đối đơn giản và nhẹ nhàng hơn. Nếu cho vay theo nhóm khách hàng hoặc một vài ngành hàng đặc trưng thì khi có rủi ro xảy ra thì sẽ ảnh hưởng liên đới đến các khách hàng liên quan. Vì thế mà quy định của NHCT Việt Nam là giới hạn mức cho vay đối với một khách hàng là 15% vốn tự có. Mục đích của quy định này là không cho phép các chi nhánh tập trung vốn vào một số ít khách hàng để khi không may rủi ro xảy ra thì ít ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của chi nhánh, của NHCT Việt Nam. Không tập trung vào đầu tư một ngành kinh tế hẹp mà phân tán ra nhiều ngành khách nhau. Việc cho vay đa ngành nghề một mặt phân tán Trang 77 được rủi ro, mặt khác sẽ đảm bảo sự phát triển đồng đều trong các ngành đồng thời tránh rủi ro do khủng hoảng chu kỳ một ngành nào đó, để từ đó ngân hàng có thể tăng hoặc giảm hạn mức cho vay đối với mỗi ngành, như vậy sẽ giảm được RRTD. 3.2.2.4 Biện pháp thu hồi nợ quá hạn, nợ tồn đọng: Tuy đến thời điểm tháng 6/2007 chi nhánh không có số dư nợ quá hạn nhưng trong hoạt động kinh doanh tín dụng ngân hàng thì vấn đề phát sinh nợ quá hạn là điều khó tránh khỏi. Luận văn xin đưa ra một số biện pháp hy vọng có tác dụng giúp chi nhánh thu hồi nợ quá hạn, nợ tồn đọng khi có phát sinh. ƒ Trước hết cần cương quyết sắp xếp lại đội ngũ cán bộ nhất là cán bộ tín dụng. Những cán bộ nào chưa đáp ứng được yêu cầu, trình độ thì cho đi đào tạo lại. Còn cán bộ nào không đáp ứng được yêu cầu thì cương quyết chuyển công tác khác. ƒ Thứ hai là cán bộ nào để phát sinh nợ quá hạn, nợ tồn đọng nhiều, thời gian kéo dài thì lãnh đạo phòng không tiếp tục giao công việc mới mà chỉ giao cán bộ đó tập trung vào việc thu hồi nợ xấu. Tuy nhiên những giải pháp trên chỉ mang tính nghiệp vụ trong nội bộ của ngân hàng. Trong công tác đối ngoại để thu hồi được nợ xấu, chi nhánh cần đến sự giúp đỡ từ phía các cơ quan, ban ngành đến các cấp chính quyền địa phương. Khi có sự trợ giúp bên ngoài thì kết quả thu hồi nợ sẽ tốt hơn. 3.2.2.5 Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ Công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ của ngân hàng phải được quan tâm và điều chỉnh cho phù hợp, coi việc kiểm tra, kiểm soát nội bộ như một sự trợ giúp đắc lực để hoạt động tín dụng được hoàn thiện. Mặc dù bộ phận này không trực tiếp tạo ra sản phẩm nhưng giúp phục chế lại những Trang 78 sản phẩm mà cán bộ tín dụng không làm đúng khuôn mẫu dẫn đến méo mó, hư hỏng. Lãnh đạo của ngân hàng cần quan tâm nhằm tạo môi trường kiểm soát tốt, chỉ đạo xử lý triệt để mọi sai phạm dù lớn hay nhỏ, chỉ đạo phòng tín dụng phối hợp, hỗ trợ để bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ hoạt động tốt hơn. Có như vậy bộ phận này sẽ giúp ngăn chặn được những vụ việc cho vay sai, đặc biệt có thể phát hiện sớm những rủi ro tiềm ẩn do những nguyên nhân từ phía khách hàng gây ra … 3.2.2.6 Thực hiện trích lập dự phòng rủi ro theo quy định của Ngân Hàng Nhà Nước : Chấp hành tốt các quy định về phân loại nợ và trích lập dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động ngân hàng theo quyết định số 493/2005/QĐ- NHNN ngày 22/04/2005 và quyết định số 18/2007/QĐ-NHNN ngày 25/04/2007 về việc quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động ngân hàng của TCTD. Trích lập dự phòng RRTD phải thực hiện dựa trên chất lượng của các khoản tín dụng chứ không phải dựa vào cơ sở nợ quá hạn. Tuy nhiên, việc trích lập dự phòng rủi ro có ảnh hưởng trực tiếp đến tiền lương, thu nhập của cán bộ, nhân viên nên thường là các chi nhánh có tâm lý đối phó. Do đó, bộ phận kiểm soát nội bộ của ngân hàng cần kiểm tra việc thực hiện nghiêm túc vấn đề này nhằm đảm bảo việc trích lập dự phòng rủi ro đúng và đầy đủ theo quy định của Ngân Hàng Nhà Nước. 3.2.2.7 Tham gia bảo hiểm tín dụng Nền kinh tế ngày càng phát triển, ngày càng hiện đại thì lĩnh vực bảo hiểm cũng ngày càng được quan tâm. Người ta đến với bảo hiểm nhằm bù đắp thiệt hại về sau khi có rủi ro không hay xảy ra. Trong lĩnh vực ngân hàng cũng vậy. Đối với hoạt động tiền gửi các TCTD nói chung và NHCT Việt Nam – Chi nhánh NHCT 2 nói riêng đều đã thực hiện mua bảo hiểm. Trang 79 Tuy nhiên trong lĩnh vực cho vay thì còn hạn chế. Trong 6 tháng cuối năm, theo chỉ đạo của NHCT Việt Nam, Chi nhánh đã thực hiện yêu cầu khách hàng tham gia bảo hiểm nhằm bù đắp nợ bị tổn thất khi có RRTD xảy ra. Tuy nhiên chỉ mới áp dụng đối với cho vay công nhân viên không có tài sản bảo đảm. NHCT Việt Nam cũng như chi nhánh cần mở rộng yêu cầu đối tượng khách hàng tham gia bảo hiểm. Đây cũng là cách để ngân hàng chuyển nhượng một phần RRTD cho công ty bảo hiểm. 3.2.2.8 Xây dựng chiến lược phát triển nguồn ngân lực NHTM trong nền kinh tế thị trường chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro, trong đó RRTD là rủi ro mà hậu quả của nó gây ra hết sức nặng nề, ảnh hưởng đến toàn bộ hoạt động, thậm chí còn đe dọa đến sự tồn tại của NHTM. Vì vậy trong hoạt động tín dụng trước hết chúng ta cần phòng ngừa, hạn chế các yếu tố có thể dẫn đến rủi ro và một trong các yếu tố đó chính là chất lượng của đội ngũ cán bộ tín dụng. Trong công tác tín dụng cũng như công tác quản lý rủi ro tại ngân hàng thì nguồn nhân lực có trình độ và phẩm chất rất quan trọng. - Ngân hàng cần cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, bố trí cán bộ có năng lực, trình độ, kinh nghiệm phù hợp với yêu cầu công việc, đồng thời tăng tuyển dụng mới lao động có chất lượng để góp phần trẻ hoá đội ngũ cán bộ và cải thiện nhanh chất lượng cán bộ. - Luôn đổi mới công tác quản lý cán bộ tín dụng. Trong công tác quản lý phải thường xuyên quan tâm việc xác định nhiệm vụ chính trị, tư tưởng cho đội ngũ cán bộ tín dụng. Kiên quyết không sử dụng những cán bộ thiếu bản lĩnh chính trị, thiếu trung thực, không công tâm, kém năng lực… làm công tác tín dụng. Có biện pháp chủ động, tích cực giáo dục không để cán bộ bị lôi cuốn vào những vấn đề tiêu cực của xã hội, bị sự lôi cuốn của đồng tiền mà hạ thấp nhân phẩm, hạ thấp tiêu chuẩn tín dụng, Trang 80 làm phương hại đến bản thân cũng như phương hại về kinh tế và uy tín của ngành. - Không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng: Việc đào tạo và đào tại lại cán bộ tín dụng phải được coi là thường xuyên, liên tục, tập trung vào các mảng: chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp, ngoại ngữ, công nghệ thông tin hiện đại… Đồng thời khuyến khích tự học nhằm từng bước nâng cao chất lượng nguồn nhân lực một cách đồng đều và vững chắc theo hướng vừa chuyên sâu, vừa tổng hợp, vừa có khả năng cạnh tranh cao, luôn hướng tới khách hàng. Bên cạnh đó là công tác tuyển dụng mới phải đảm bảo đúng quy trình, yêu cầu công việc. Tổ chức thi tay nghề hàng năm và có khen thưởng hợp lý để khuyến khích những cán bộ tín dụng giỏi, có nhiều cống hiến. Đi đôi với việc đào tạo, thì việc tuyển dụng cán bộ lao động phải thực hiện tốt, đúng quy định của ngành và cần tuyệt đối có sự công bằng trong khâu tuyển dụng. - Có chính sách sàng lọc, sử dụng có hiệu quả đội ngũ cán bộ tín dụng. Hàng năm cần thực hiện việc rà soát, đánh giá phân loại cán bộ tín dụng để có hướng đào tạo, bổ sung kịp thời tránh sự hụt hẫng về đội ngũ cán bộ tín dụng. Đồng thời qua phân loại cán bộ tín dụng để thực hiện việc tiêu chuẩn hoá cán bộ tín dụng trên cả 2 mặt định tính và định lượng, tạo ra đội ngũ cán bộ tín dụng mạnh toàn diện, có sức cống hiến cao. - Đổi mới chính sách đãi ngộ cán bộ tín dụng, thực hiện chế định đi đôi với chế tài. Trong điều kiện cơ chế thị trường chính sách đãi ngộ hợp lý về tiền lương, tiền thưởng, hệ số tiền lương... càng có ý nghĩa quan trọng bởi vì có thể đội ngũ này có sự cống hiến nhiều nhất, chịu áp lực nhiều nhất do công việc mang tính rủi ro cao. Đồng thời thực hiện cơ chế thưởng, phạt nghiêm minh, tạo ra bầu không khí thi đua, khuyến khích, sáng tạo, phát huy trách nhiệm và quyền hạn cá nhân trong việc đầu tư vốn sao cho an toàn hiệu quả nhất. Trang 81 - Tăng cường tính kỷ luật, tính kỷ cương đối với cán bộ tín dụng. Thường xuyên quán triệt cho cán bộ tín dụng về chức năng, vai trò, nhiệm vụ của mình đối với công tác, từ đó cán bộ tín dụng xác đúng vị trí của mình. - Nghiên cứu áp dụng công nghệ thông tin hiện đại trong quản lý, sử dụng cán bộ có hiệu quả, xây dựng bảng mô tả công việc và hệ thống đánh giá kết quả công việc phù hợp với thông lệ quốc tế; đánh giá và sử dụng cán bộ phải gắn với tiêu chuẩn nghề nghiệp, tiêu chuẩn cán bộ và lấy kết quả công tác thực tế làm thước đo chủ yếu; quy hoạch cán bộ phải đi đôi với đào tạo; coi trọng việc sử dụng nhân tài, khuyến khích tài năng nhằm sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển của chi nhánh nói riêng và của NHCT Việt Nam nói riêng trong thời gian tới. - Xây dựng văn hoá kinh doanh Incombank, tạo môi trường làm việc tốt nhất cho sự phát triển của mỗi cán bộ nhân viên, mỗi cá nhân đều có cơ hội bình đẳng trong phát triển, thăng tiến và phát huy hết khả năng tiềm ẩn của mình vì sự phát triển của Incombank và lợi ích của chính bản thân mỗi cán bộ nhân viên. Tóm lại, để thích ứng với sự thay đổi của môi trường kinh doanh sau khi cổ phần hoá, đồng thời đối phó với cạnh tranh và hội nhập, việc xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực rất quan trọng và bức thiết. Vì nguồn nhân lực là yếu tố có ý nghĩa quyết định sự thành công hay thất bại của ngành ngân hàng nói chung và Incombank nói riêng trong tương lai. 3.2.2.9 Công tác xử lý RRTD - Cần tập trung nhìn thẳng vào nợ xấu và coi việc xử lý nợ xấu là vấn đề tất yếu vì những rủi ro tiềm ẩn là không thể tránh khỏi, nếu không nhìn thẳng vào thực tế này thì rất khó có những giải pháp triệt để phù hợp nhằm giải quyết các khoản nợ xấu phát sinh. Trang 82 - Cần đánh giá phân tích rõ bản chất tất cả các khoản nợ. Chi nhánh phải chuyển nợ quá hạn ngay đối với các khoản nợ khó có khả năng thu hồi mà không đợi đến khi hết thời hạn gia hạn hoặc ngay cả khi còn trong hạn. - Phải lập lộ trình thu hồi nợ cụ thể trên cơ sở đánh giá khả năng trả nợ thực tế khách hàng. Lộ trình này sẽ được theo dõi hàng tháng và cập nhật để đảm bảo việc thu hồi nợ được thực hiện theo đúng kế hoạch. - Việc xử lý nợ xấu được tập trung hoàn toàn cho bộ phận thu hồi nợ chuyên nghiệp là phòng quản lý tín dụng khi nợ ở nhóm 3 trở lên thay vì chỉ sau khi được chuyển ngoại bảng. Đồng thời cũng phải kiểm điểm làm rõ trách nhiệm cá nhân có liên quan. - Có cơ chế khuyến khích bằng vật chất đối với kết quả tận thu nợ xấu đã xử lý từ dự phòng rủi ro chuyển sang ngoại bảng. Chương 3 đã nêu lên các mục tiêu cơ bản của ngành ngân hàng và định hướng phát triển các tổ chức tín dụng đến năm 2010, đồng thời đưa ra một số giải pháp phòng ngừa và hạn chế RRTD tại ngân hàng. LỜI KẾT Trong các NHTM Việt Nam hiện nay thì hoạt động tín dụng đóng góp phần lớn trong kết quả kinh doanh của ngân hàng nhưng lại là hoạt động mang lại rủi ro cao nhất. Chính vì vậy rủi ro tín dụng luôn rình rập và đe dọa đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Khi Việt Nam đã gia nhập WTO thì các NHTM cổ phần và các Ngân hàng nước ngoài đang đua nhau mở rộng mạng lưới và quy mô hoạt động kinh doanh làm cho tình hình cạnh tranh thêm quyết liệt, điều này cũng đồng nghĩa là mức độ rủi ro tín dụng càng cao. Tình hình đó đòi hỏi NHCTVN nói chung và chi nhánh NHCT 2 TP.HCM nói riêng phải ngày càng nâng cao chất lượng tín dụng, nâng cao hiệu quả quản lý RRTD, hạn chế đến mức thấp nhất khả năng rủi ro tín dụng xảy ra. Qua bài viết này, trên cơ sở những kiến thức đã học, luận văn đã phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng, thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại NHCT Việt Nam, chi nhánh NHCT 2 TP.HCM, từ đó nêu lên những mặt hạn chế, khó khăn trong công tác tín dụng và quản lý rủi ro tại chi nhánh, qua đó luận văn đưa ra một số giải pháp nhằm phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng. Do kiến thức và thời gian nghiên cứu có hạn nên luận văn không thể tránh những sai sót, rất mong sự chỉ bảo của Quý Thầy, Cô và sự góp ý chân thành của bạn bè, đồng nghiệp để luận văn hoàn thiện và có tính thực tiễn hơn. Trân trọng cám ơn! TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn (2007), “Nghiệp vụ Ngân hàng Thương mại”, nhà xuất bản thống kê. [2] PGS.TS Trần Huy Hoàng (2007), “Quản trị Ngân hàng Thương Mại”, nhà xuất bản lao động xã hội . [3] TS. Nguyễn Minh Kiều (2006), “ Tín dụng và thẩm định tín dụng ngân hàng”, nhà xuất bản tài chính. [4] Nguyễn Văn Nam + Hoàng Xuân Quyến (2002), “Rủi ro tài chính – thực tiễn và phương pháp đánh giá”, nhà xuất bản thống kê Hà Nội. [5] PTS. Nguyễn Văn Tiến (1999), “Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng”, nhà xuất bản thống kê Hà Nội. [6] TS. Nguyễn Văn Tiến (2002), “Đánh giá và phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngân hàng”, nhà xuất bản Thống kê. [7] GS TS Lê Văn Tư (1999), “Ngân hàng thương mại”, nhà xuất bản tài chính. [8] Các báo cáo tổng kết kết quả hoạt động kinh doanh của NHCTVN [9] Các báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh NHCT 2 TP.HCM [10] Một số tạp chí liên quan : Tạp chí ngân hàng, thị trường tài chính tiền tệ, thông tin Ngân hàng Công Thương Việt Nam. [11] Một số trang web liên quan.